Rotterdams Onderwijs Magazine - Rotterdams Onderwijsbeleid

- - - - - - - Rotterdams Onderwijs Magazine
Techniek:
RDM
Campus
Rekentoets
vo komt
eraan
01_13
k Doorlopende lijn po - vo
k Kunstonderwijs op basisschool
k Onderwijs en sociale media (2)
januari _ nr. 1 _ jaargang 36
Omgaan
met risico-
moment

van de redactie agenda
Wens
Bij het jaar dat zojuist is begonnen horen
natuurlijk de beste wensen aan iedereen in het
onderwijs. Dat leerlingen weer geïnspireerd
mogen worden door gemotiveerde docenten,
die met plezier naar hun werk gaan. Dat ouders
en leerkrachten elkaar weten te vinden als
educatieve partners. En dat ieder kind uiteindelijk
met het gewenste diploma de school verlaat en
een goede vervolgopleiding of geschikte baan
weet te vinden.
Natuurlijk, wat ligt er meer voor de hand?
Het ware echter ook te wensen dat het ‘grote’
onderwijsnieuws dit jaar eindelijk weer eens
gaat over waar het over hoort te gaan. Dat we
verstoken mogen blijven van verhalen over
instituten die uit de bocht zijn gevlogen,
studeerboetes en grootscheepse ontslagen
van de mensen die zo hard nodig zijn in de klas.
Laat het in 2013 weer gaan over de dingen die
er echt toe doen: het streven om leerlingen daar
te brengen waar ze tot hun recht komen en alles
wat daarvoor nodig is. Dat is vaak al spannend
en lastig genoeg.
Rien van Genderen,
hoofdredacteur
colofon
Rotterdams Onderwijs Magazine voorlichtings- en opinieblad voor onderwijs, educatie,
vorming, opleiding en training in Rotterdam. Gratis voor personeel van voorscholen,
primair en voortgezet onderwijs in Rotterdam.
36e jaargang -- nr.1 -- januari 2013
ISSN 1386 -- Verschijnt acht keer per jaar -- Oplage 7000
Uitgave Stichting de Meeuw i.a.
Redactie Manon Ferwerda, Irene van Kesteren, Tim van der Korput, Lydia den Ouden,
Rien van Genderen (hoofd- en eindredactie)
Medewerkers Rini Bleeker (foto), Ronald Buitelaar, Petja Buitendijk (foto), Renate Mamber,
Jan van der Meijde (foto), Marijke Nijboer, Ad Oskam (strip), Anne-Marie Plasschaert,
Linda Zwegers, Ineke Westbroek
Redactie-adres Postbus 61055 -- 3002 HB Rotterdam
06 31643711 -- e-mail rom@de-meeuw.nl
Grafische vormgeving Trichis Communicatie en Ontwerp BNO -- Rotterdam
Foto cover Jan van der Meijde
Druk Veenman + -- Rotterdam
© Stichting de Meeuw i.a.
22-26 januari
UTRECHT
NOT 2013, vakbeurs voor het onderwijs
www.not-online.nl
22 januari
EDE
jaarcongres vmbo
www.vmbodichterbij.nl
28 januari
UTRECHT
11e wiskundeconferentie,
vmbo + onderbouw havo/vwo
www.aps.nl
31 januari
NIJKERK
congres de toekomst van het vmbo
www.vmbocongres.actisregistratie.nl
6 februari
ROTTERDAM
regionale jonge kinddag
www.cedgroep.nl
7 februari
EDE
congres ‘trots op de havo’
www.aps.nl
14 februari
UTRECHT
conferentie werkplekleren en beoordeling, mbo
www.mboraad.nl
27 februari
UTRECHT
conferentie systemisch werken op school, po en vo
www.congrescontent.nl
7 maart
EDE
congres ‘in de keten’, loopbaanbegeleiding vo,
mbo en ho
www.studiekeuzeinformatie.nl
11 april
DELFT
techniek toernooi basisscholen
www.techniektoernooi.nl/zuid-holland
Volg het ROM op Twitter @RdamsOndMag en sluit
je aan via LinkedIn ‘rotterdamsonderwijsmagazine’.
inhoud
06_ EXTRA UREN
TAAL EN
REKENEN
Topklassen bij
Melanchthon
Schiebroek
O
2 | Rotterdams Onderwijs Magazine --- 01 | 13
01 | 13 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 3
02 agenda
04 RDM Campus
Opleidingen en bedrijven op
één terrein
08 estafette
De wereld van kinderen vergroten
14 conferentie rekeneffect
De rekentoets vo komt eraan
16 de klas van…
Francis van Kruining,
Tarcisiusschool
18 column Anne-Marie
Excuses
18 arbeidsmarktbijsluiters
Hoe liggen kansen op
arbeidsmarkt?
19 succes van…
Je Weet Zelluf
20 taal in de wijk
Ervaringen pilot Goed, Beter, Best
22 strip Ad Oskam
Arbeidsmarktbijsluiters
22 column L!nda
Oudergesprekken
24 overstap vmbo - mbo
Persoonlijk contact is bepalend
28 leerlijn kunstonderwijs
KunstID van de SKVR
30 onderwijs en sociale media (2)
Twitter, Facebook en de basisschool
32 dubbelportret
‘Ik zou zelfs in de weekenden
naar school willen’
10_ LYCEUM VOOR SCIENCE
Sander Tetteroo over zijn vak
R
26_ MEER DAN
ONDERWIJSKUNDIG
RAPPORT
Conferentie overgang
po - vo
R
23_ SCHOLIEREN VINDEN
OPLOSSINGEN
First Lego League
regiofinale
O

Techniek
tekst Ineke Westbroek
Onderhoud aan installaties voor boorplatformen, een
trekbank in elkaar zetten, elektrificeren van oldtimers. Zomaar wat
voorbeelden waarbij het Albeda College, de Hogeschool Rotterdam
en bedrijven binnen de RDM Campus nauw samenwerken
aan duurzame technische vernieuwingen. Drie jaar geleden werd
de oude werf van de Rotterdamse Droogdok Maatschappij (RDM)
in Heijplaat omgevormd tot een broedplaats van technische vindingen
en talenten. RDM betekent vandaag de dag Research,
Design en Manufacturing: onderzoek, ontwerp en fabricage.
> RDM CAMPUS: VERNIEUWEND ‘VAN ALLE KANTEN’
Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z
Z Opleidingen Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z en Z Z Z bedrijven
Z Z Z Z Z Z Z
Z samen Z Z Z Z Z Z op Z Z Z één Z Z Z Z terrein
Z Z Z Z Z Z Z
Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z
In het Innovation Dock gebeurt het allemaal.
In deze monumentale industriehal, waar ooit
imposante mammoettankers van de brug
gleden, werken studenten van het Albeda
College en de Hogeschool Rotterdam samen
met bedrijven aan de ontwikkeling van innovaties
in bouw, vervoer en energie. De bedrijven
en opleidingen delen het terrein, waardoor zij
elkaar gemakkelijk vinden.
Dat werkt, constateren Gabrielle Muris (directeur
RDM Campus) en Klaas Terlage (directeur
techniek Albeda College). ‘De disciplines die
je nodig hebt, zitten geconcentreerd op één
terrein’, noemt Terlage als grote kracht van de
RDM Campus, ‘voor onze opleiding is samenwerking
met bedrijfsleven en hbo cruciaal. Dat
wordt vaak belemmerd, doordat deze organisaties
ver uit elkaar liggen. Maar de RDM Campus
is een herkenbare, goed bereikbare plek, die
zorgt voor innige contacten met de Hogeschool
Rotterdam en een aantal technische bedrijven.
We voeren samen projecten uit en gebruiken
elkaars faciliteiten.’
Scooters
Muris en Terlage zijn blij met de opbrengsten
van deze samenwerking. Enthousiast vertelt
Terlage over de inzet van technisch niveau
1- studenten bij de fabricage van elektrische
scooters door scooterfabrikant Qwic. Er wordt
hierbij samengewerkt met Maas Leerfabrieken,
die moeilijk plaatsbare jongeren opleidt tot startklare
arbeidskrachten.
‘Niet de makkelijkste jongens. Maar het wervende
verhaal van één van de medewerkers
van dat bedrijf raakte bij hen echt een snaar.
Er werken er nu een stuk of negen.’
Ook andere opdrachten worden door mbo’ers
van op de campus gevestigde opleidingen die
het Albeda biedt, met plezier vervuld, bemerkt
Terlage. Hij noemt het Maintenance College
(technisch onderhoud), metaaltechniek, elektrotechniek
en middenkader engineering. Als
sterk punt ziet hij dat zijn mbo-studenten nauw
samenwerken in innovatieteams met studenten
van opleidingen van de Hogeschool Rotterdam.
‘Van beide opleidingen moeten studenten zich
leren organiseren als een bedrijf dat opdrachten
binnenhaalt en vervolgens moeten ze samen de
klus klaren. Dat betekent dat hbo-studenten en
mbo-studenten met elkaar moeten leren samenwerken
ter voorbereiding op hun toekomstige
werkkring, waarin ze dat ook moeten kunnen.’
Erbij horen
De afgelopen drie jaar hebben ruim honderd
innovatieteams van studenten van mbo, hbo
en TU Delft samen met medewerkers van
R
Klaas Terlage, met Gabriëlle
Muris: ‘Een sterk punt van de
RDM Campus is dat mbo- en
hbo-studenten met elkaar
moeten leren samenwerken,
ter voorbereiding op hun
latere werkkring.’ foto Petja Buitendijk
36 opdrachtgevende bedrijven bijdragen
geleverd aan diverse projecten. Voorbeelden
zijn het Drijvend Paviljoen in de Rijnhaven,
experimenten met elektrische stadsbussen
en onbemande schepen die de plasticsoep
in zee opruimen.
Dertig bedrijven zijn inmiddels op de RDM
Campus gevestigd, waarvan een groot
aantal gericht is op duurzame producten.
De belangstelling onder bedrijven groeit
nog steeds, weten Muris en Terlage, die
dit toeschrijven aan de successen van de
genoemde projecten en aan de uitstraling
van de campus. ‘Van alle kanten techniek en
industrie’, luidt de omschrijving van Terlage,
‘het is echt een verzamelplaats van techniek.’
‘Bedrijven en opleidingen willen bij de
campus horen’, signaleert Muris, ‘sommige
bedrijven investeren in studenten van de
opleidingen hier, door hun boekengeld te
betalen. Het is goed dat onderwijsinstellingen
en bedrijven op die manier verder kijken
dan hun eigen comfortzone en samenwerken
om de vergrijzing in de techniekbranche
tegen te gaan.‘
Overigens is het nog te vroeg om vast te
stellen of de technische opleidingen op de
RDM Campus in die doelstelling slagen. ‘Het
aantal studenten op niveau 2 en 3 is stabiel’,
schetst Terlage, ‘maar het aantal nieuwe
studenten op niveau 4 zit momenteel een
beetje in een dip. Daar staat tegenover dat
we dit jaar voor de opleiding elektrotechniek
een overschot aan aanmeldingen hadden.
Deze studenten volgen nu het Maintenance
College. Een aardig succes. En vmbo ‘ers
die hier op bezoek komen, zijn behoorlijk
enthousiast. Het belooft de goede kant op te
gaan.’ Z
T
www.rdmcampus.nl
‘ Samenwerking van
bedrijven en opleidingen
wordt belemmerd doordat
de organisaties ver
uit elkaar liggen’.
4 | Rotterdams Onderwijs Magazine --- 01 | 13
01 | 13 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 5

Aandacht
> MELANCHTHON SCHIEBROEK
h
Melanchthon Schiebroek
probeert de juiste determinatie
van leerlingen nog beter in de
vingers te krijgen.
foto Jan van der Meijde
U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U
U U U U U UU U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U
U U UU U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U UU U U U U U U U
U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U UU U U U U U U U U U U U U U
Klassikaal onderwijs voor het groepsproces
tekst Marijke Nijboer
Melanchthon
Schiebroek is blij met de Topklassengelden,
die volledig worden
gestoken in taal- en rekenlessen.
De school ziet het echter als een
opdracht om kinderen breed te
ontwikkelen en vat ‘Beter Presteren’
graag ook zo op.
In de hal van Melanchthon Schiebroek hangt een uitspraak van
Philippus Melanchthon, een zestiende-eeuwse filosoof, theoloog en
scholenstichter: ‘Als je de jeugd op school verwaarloost, is het alsof je
de lente uit het jaar haalt.’ Die spreuk past bij ons’, zeggen directeur
Marjo Koster en Mischa Kuster, coördinator onderwijs en docent
geschiedenis. Volgens hen zie je deze visie op allerlei manieren terug
in de school.
Bijvoorbeeld in de vele contacturen. Omdat de eersteklassers, die
in een aparte vleugel zitten, van wel vijftig verschillende basisscholen
komen, wordt er veel aandacht gestoken in groepsvorming en
omgangsvormen. Er zijn, in alle leerjaren, regelmatig gesprekken
met leerlingen en ouders. Vanuit diezelfde kindgerichte visie, vertelt
directeur Marjo Huizer, heeft de school ook altijd vastgehouden aan
klassikaal onderwijs. ‘Bij klassikaal onderwijs kun je meer aandacht
geven aan het groepsproces. Wij zien onderwijs als een cognitief
én een sociaal proces.’ Mischa: ‘Als je leerlingen loslaat op leerpleinen,
is er weinig gezamenlijkheid. Het is belangrijk dat ze ook van elkaar
horen hoe ze over dingen denken.’
Zittenblijven
Op Melanchthon Schiebroek kan nog ‘ouderwets’ worden doorgestroomd.
Naast de reguliere mavo is er een ‘mavo plus’. Van hieruit
gaan leerlingen automatisch door naar de havo. Ze krijgen alvast een
extra vak en extra aansluitlessen Nederlands, wiskunde en geschiedenis.
Zittenblijven wordt niet automatisch negatief benaderd. ‘Sommige
kinderen hebben een jaartje extra nodig,’ zegt Marjo. ‘Dat is niet goed
voor onze doorstroomcijfers, maar we doen het toch.’
Melanchthon Schiebroek heeft de interne doorstroming benoemd tot
belangrijk aandachtspunt. In samenwerking met de Universiteit Twente
moet de school de juiste determinatie van leerlingen nog beter in de
vingers krijgen, vooral in de eerste en tweede klas. Daarbij gaat het niet
alleen om IQ, zegt Mischa: ‘Soms kan een kind het vwo aan, maar is
het beter op z’n plek op de havo. Dan zullen wij ons best doen om ook
de ouders daarvan te overtuigen.’
De school staat ambivalent tegenover de grote nadruk op taal en
rekenen van de laatste jaren. Marjo: ‘Natuurlijk willen wij er cognitief uit
halen wat erin zit, maar we geloven net als Philippus Melanchthon in:
een brede vorming die ook aandacht besteedt aan culturele, morele
en spirituele groei.’ Dat uit zich bijvoorbeeld in de ‘kloosterweek’, de
open podia, klassieke dagen en meerdaagse studiereizen vanaf klas 2.
Score
Ondanks de verzwaarde eindexameneisen scoorde Melanchthon
Schiebroek dit jaar uitstekend. Op de mavo en het vwo slaagde 93%,
op de havo 90%. De school is de afgelopen jaren meer gaan eisen van
haar leerlingen. Marjo: ‘Tien jaar geleden mocht je met vier vijven over.
T
www.onderwijsbeleid010.nl/topklassen
Die norm hebben we in de loop van de jaren verzwaard. Daardoor
gingen de leerlingen harder werken. En we kunnen voorkomen dat
ze op een niveau mee moeten dat ze feitelijk niet aankunnen.’ Maar
zij denkt dat het niet-cognitieve schoolaanbod zeker ook aan die
resultaten heeft bijgedragen.
De Topklassengelden worden volledig ingezet voor taal en rekenen.
Vanuit de vele basisscholen stromen kinderen binnen met heel diverse
niveaus in deze vakken. In de eerste klassen wordt het geld gebruikt
om achterstand weg te werken en kinderen op een hoger plan te
krijgen. Verder krijgen mavo 3, havo 4 en vwo 5 speciale rekenlessen
ter voorbereiding op de centrale rekentoets. ‘We kiezen daarbij bewust
voor contactmomenten; extra uren taal en rekenen,’ zegt Mischa.
Lans breken
Zo blij als hij is met deze financiële impuls, breekt hij toch nog
maar eens een lans voor een brede aanpak: ‘Beter presteren gaat
toch niet alleen over het cognitieve element?’ Ter illustratie vertelt
Mischa over zijn geschiedenisles van deze ochtend. Leerlingen
vroegen naar de net gehouden rapportvergadering. ‘Ze waren heel
nieuwsgierig wat daar gebeurt. Ik heb dat uitgelegd en zo kwamen
we op de profielkeuze, en het feit dat iedereen een eigen stijl van
leren heeft.’ Die les ging niet over geschiedenis. Toch denkt hij dat de
leerlingen er veel hebben opgestoken. ‘Wij zijn af en toe eigenwijs.
Ik vind het een taak van de school om eigen keuzes te maken en niet
altijd met hypes mee te gaan.’ U
6 | Rotterdams Onderwijs Magazine --- 01 | 13
01 | 13 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 7

Estafette
> BEROEPENORIËNTATIE VANAF GROEP 1
g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g g
g ‘Veel g g kinderen g g g kennen g g g alleen g g g het g g winkeltje g g g g g van g hun g g ouders’
g g g g
h
Sander Vos: ‘Als je eens wilt solderen met
kinderen, kan dat prima op een vmbo-school
die al die spullen in huis heeft.’
IN DEzE AFLEVERING VAN ESTAFETTE WISSELEN
EEN EEN COÖRDINATOR LOOPBAANORIËNTATIE
VOOR HET VO EN EEN DOCENT OP EEN BASIS-
SCHOOL HUN ERVARINGEN UIT. VOOR DE
VOLGENDE AFLEVERING GEVEN zIj HET STOKjE
– MET BRANDENDE VRAAG – DOOR AAN AAN EEN
VOLGENDE COLLEGA.
tekst Marijke Nijboer
Onderwijzen is een uitdagend
vak. Waar loop jij tegenaan bij jouw
werk en welke vraag zou je willen stellen aan
een onderwijscollega? In deze aflevering
van de doorgeefrubriek stelt Sander Vos,
coördinator loopbaanoriëntatie en sectortoeleiding
bij LMC, zijn vraag aan Bennie
Tonnon, docent groep 8 op obs Bloemhof:
‘Hoe maken basisscholen kinderen bewust
van hun beroepsinteresses? Kan het voortgezet
onderwijs daarbij helpen?’
Obs Bloemhof is al sinds tien jaar een ‘Wanitaschool’, een
onderwijskundig concept waarbinnen alle kinderen de
kans krijgen om een leerweg te vinden die aansluit bij hun
belangstelling. In dit verband ontplooit Bloemhof ook allerlei
activiteiten die de leefwereld van kinderen moeten vergroten.
Daaronder valt ook de beroepenoriëntatie.
‘We werken jaarlijks met het thema ‘‘beroepen’’, en daarmee
beginnen we al in groep 1,’ vertelt Bennie Tonnon, leerkracht
van groep 8. ‘Dat is heel jong, maar je beroepskeuze is zo
belangrijk; die bepaalt een groot deel van je leven. De kinderen
in onze wijken zien niet veel meer dan het winkeltje van
hun ouders. Die wereld willen wij vergroten.’
In samenwerking met JINC ( organisatie die jongeren uit
achterstandswijken op weg helpt naar een goede start op
de arbeidsmarkt – red.) gaan de kinderen uit de groepen 7
en 8 op bezoek bij bedrijven. Ze gaan naar een supermarkt,
bank, schoonmaakbedrijf, garage of achter de schermen
bij Feyenoord. Ze krijgen uitleg en mogen meedraaien. Zo
maken ze kennis met de werkvloer, maar er wordt ook uitgelegd
wat een manager doet. Na afloop maken de kinderen
een werkstuk en presenteren ze hun bevindingen aan elkaar.
Vakmanschap
Binnen het concept van Bloemhof past Vakmanstad, een
aanpak die ambitieus en duurzaam vakmanschap weer op
de kaart wil zetten in Rotterdam. De groepen 7 en 8 van
Bloemhof diepen in dit kader de beroepskeuze verder uit.
Gedurende zes weken oriënteren zij zich drie keer per week
op zorg en welzijn, techniek, IT en muziek. Dit doen zij samen
met de eerste twee klassen van vmbo-school De Wielslag,
die een keuze voor een sector moeten gaan maken. Na de
introductie komen ‘leermeesters’ uit het vo vertellen over alle
richtingen. Ook hier wisselen de leerlingen na afloop hun
ervaringen uit.
Sander Vos is onder de indruk. En hij vraagt zich af: ‘Betrekken
jullie ouders bij de beroepenoriëntatie? Die hebben
soms nogal vastgeroeste ideeën over dit onderwerp. Die
ideeën moeten eerst los, willen de kinderen een authentieke
keuze kunnen maken.’ Bennie: ‘Daar is nog niet voldoende
over nagedacht, vind ik. Voorafgaand aan een activiteit gaat
er wel een brief naar ouders, maar dat gebeurt vrij kort tevoren,
in nogal moeilijk Nederlands.’
Sander: ‘Jullie volgende stap zou kunnen zijn dat je een
bijdrage gaat vragen van ouders, in de vorm van interesse en
betrokkenheid. Misschien kun je kinderen zelf uitnodigingen
laten maken voor de ouders.’ Dat vindt Bennie een bruikbaar
idee. Het is uiteindelijk de bedoeling dat ouders gaan helpen
als begeleiders, zegt hij.
Solderen
Sander: ‘Ik vind dat jullie fantastisch bezig zijn. Je vertelt net
dat jullie lokalen van De Wielslag gebruiken voor je beroepenoriëntatie.
Dat soort dingen zouden vo-scholen veel meer
moeten doen. Als je eens wilt solderen met kinderen, kan dat
prima op een vmbo-school die al die spullen in huis heeft.’
‘Eigenlijk is de beroepenoriëntatie meer dan dat alleen,’ zegt
Sander. ‘Het gaat in feite over: wie ben je, wat is je aanleg,
hoe sta je in het leven?’ Dat beaamt Bennie. ‘Soms zie je
ook dat kinderen dat goed snappen. Ik heb een jongen in
de klas die heel goed kan voetballen. Hij zou prof kunnen
worden. Maar hij zegt nu al: als dat niet lukt, wil ik elektricien
worden.’
Onlangs bezochten een paar jeugdspelers van Feyenoord
zijn klas. ‘Een van die jongens zei dat hij graag voor Arsenal
wil gaan spelen, maar eerst moet hij ervoor zorgen dat hij
weer fit wordt. Zo kwam het gesprek op het stellen van
doelen. Een meisje wil de zorg in. Geïnspireerd door dat
voetballertje zei ze: maar eerst wil ik goed scoren op de Citotoets.
Dat zijn leuke momenten.’ g
h
Bennie Tonnon: ‘Onze kinderen zien niet veel meer
dan het winkeltje van hun ouders. Die wereld willen
wij vergroten.’
foto’s Jan van der Meijde
De BRaNDeNDe VRaaG
De volgende aflevering draait om Bennie’s vraag aan een collega:
‘Mijn leerlingen in groep 8 maken zich nu al zenuwachtig, omdat
veel vo-scholen hen ook nog eens een toelatingstoets laten maken.
Waarom nemen deze scholen geen genoegen met mijn schooladvies
en de Citoscore?’
8 | Rotterdams Onderwijs Magazine --- 01 | 13
01 | 13 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 9

Mijn vak
natuurkunde aan het rooster toegevoegd en ze
zijn elke middag bezig met proefjes doen en
werken met digitale media. Daarbij hebben ze
nog een groot blok beeldende vorming en handvaardigheid.
Daarom noemen wij onze highschool:
een school voor denkers en doeners’,
vertelt Sander Tetteroo (39), docent wiskunde
en een van de aanjagers van het Sciencelyceum,
dat dit schooljaar van start is gegaan.
‘Het leuke van wiskunde is dat je ondersteunend
bent aan de sciencevakken. Maar ook met
de AVO-vakken is besproken dat ze hun lessen
zo veel mogelijk in de context van Science
plaatsen’, geeft Sander aan. Bij Nederlands
en Engels bijvoorbeeld door te werken met
leesteksten over onderwerpen die bij Science
passen.
Probleemvak
Zo’n veertien jaar geleden werd Sander
gevraagd wat wiskundelessen te komen geven
U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U
U Sander U U U U Tetteroo U U U U U en U het U U U lyceum U U U U U voor U U Science
U U U U U U
U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U
h
Sander Tetteroo: ‘Het gaat mij
in het onderwijs op de allereerste
plaats om de omgang met de
kinderen, het lesgeven gaat
tekst Anne-Marie Plasschaert
daarmee hand in hand.’
p heel veel scholen bestonden en bestaan
foto’s Jan van der Meijde Het was een hele uitdaging: starten met het lyceum Ode vakken biologie, schei- en natuurkunde
voor Science onder de noemer Highschool Rotterdam. De eerste leer-
uit een dik theoretisch boek dat je door moet
werken en als je geluk hebt, mag je af en toe
lingen toonden hun skills door bij de aannameopdracht ‘iets te maken
een proefje doen. Bij het lyceum voor Science
met een lichtje’. Geweldige vondsten leverde dat op, volgens Sander
van de Highschool Rotterdam voor havo en
vwo, zijn de leerlingen vooral heel praktisch
Tetteroo, docent en betrokken bij de oprichting.
bezig. ‘We hebben extra uren biologie, schei- en
‘ Eigenlijk houd
ik van de oude
wetenschappers;
het combineren
zoals Huygens dat
deed, het universele.’
op wat eerst het Sint Franciscus en vervolgens
het City College was. Er was een chronisch
tekort aan wiskundedocenten. Al snel is hij
mentor, vervolgens zorgcoördinator en van
daaruit stroomt hij door naar het management,
ook al geeft hij nog steeds twaalf uur les.
‘Het gaat mij in het onderwijs op de allereerste
plaats om de omgang met de kinderen, het
lesgeven gaat daarmee hand in hand’, verklaart
Sander. ‘Het gaat om praten met de leerlingen,
niet alleen over koetjes en kalfjes, maar om
zaken waar zij mee bezig zijn, problemen waar
ze tegenaan lopen. Toen ik hier binnen kwam,
was wiskunde een probleemvak. Samen met
een collega hebben wij het vak zo gemaakt dat
je heel laag kunt instappen. Het werden lessen
met veel tussenstappen, praten. Wij hebben de
leerlingen vertrouwen gegeven en veel zorg aan
hen besteed. En dat heeft effect gehad.’
Goede behouden
Het lyceum voor Science neemt volgend jaar
samen met het lyceum voor Business (ook dit
schooljaar gestart) en het lyceum voor Beeldende
Vorming onder de naam Highschool
Rotterdam volledig de plaats en ruimte in
van het City College aan de Beukelsdijk. ‘We
behouden het goede van het City College,
maar maken het onderwijs aantrekkelijker en
uitdagender’, geeft Sander aan. ‘We hebben
hier 46 culturen, maar we hadden vorig jaar bij
de havo wel een slagingspercentage van 94%
en bij het vwo van 80%. Dan hebben we het
meer dan goed gedaan. We hebben al eerder
>>
10 | Rotterdams Onderwijs Magazine --- 01 | 13
01 | 13 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 11

stevig ingezet op studievaardigheden, dit
jaar zijn we met het hbo gaan praten om te
zien wat wij kunnen doen om een betere
aansluiting te realiseren. Die gaven meteen
aan: leerlingen beheersen de competenties
samenwerken, plannen, reflecteren onvoldoende,
soms hebben ze geen juist beeld
van de opleiding die zij kiezen. Dus werken
we nu met een studieloopbaanbegeleider
die ze helpt met plannen en reflecteren. Ze
werken ook met een portfolio en vanaf de
brugklas bezoeken wij het hbo en hebben
contact met het bedrijfsleven.’
De oprichting van het lyceum voor Science
is een logische stap. Het City College was
al volop actief op dat gebied. De keuze
voor het bètapakket werd gestimuleerd; via
Jet-Net (Jongeren en Technologie Netwerk
Nederland – red.) werd de school gekoppeld
aan een bedrijf. De leerlingen voerden
een keer per jaar een opdracht uit voor dit
bedrijf. Door ‘Bèta Excellent’ (een vernieuwend
traject op het gebied van bètavakken
– red.) liepen leerlingen mee op de Univer-
siteit van Leiden. Daar borduurt het lyceum
voor Science op voort. ‘Nu is er ook contact
met de TU Delft, daar schrijven we een apart
programma voor onder de naam ‘School aan
zet’.’
Robot
De leerlingen van het lyceum voor Science
doen dit jaar mee aan de First Lego League;
een wedstrijd tussen scholen, waarbij
leerlingen een robot moeten maken die
verschillende opdrachten kan uitvoeren (zie
T
SaNDeR TeTTeROO
Highschool Rotterdam – lyceum voor Science
010 477 00 33
‘School aan zet’: www.schoolaanzet.nl
Sander Tetteroo, die op de school waar hij nu lesgeeft zelf de havo en het
vwo doorliep en waar zijn vader tot oktober 1998 ook werkzaam was, stelt
dat het wel echte bètakinderen zijn die zich bij het lyceum voor Science melden.
‘Daarom vind ik het ook leuk dat de lycea voor Beeldende Vorming en
voor Business er in de Highschool Rotterdam bij zitten. In projecten kunnen
de leerlingen dan samenwerken, ze moeten niet in hokjes denken.
Ik houd ook van kunst, van muziek. Eigenlijk houd ik van de oude wetenschappers
van de Gouden Eeuw; het combineren zoals Huygens dat deed, het
universele. Dat wil ik de kinderen echt meegeven. Daarom hebben wij ook
filosofie ingevoerd. En sport, natuurlijk hoort dat erbij. Ik zoek in leerlingen
naar het uiterste en dat doe ik zelf ook in de sport. Het is de mentale
uitdaging die telt.’
blz. 23). ‘Ze programmeren, sleutelen, geven
de robot een eigen uiterlijk en ze moeten
samenwerken’, gaat de bevlogen Sander
verder, terwijl hij op de testtafel laat zien wat
zo’n robot allemaal kan. ‘Bij de wedstrijd
moeten ze ook een officiële presentatie houden.
De samenwerking wordt ook als erg
belangrijk gezien. Voor elk onderdeel krijgen
ze punten.’ Bij winst gaat het team door naar
de Benelux, Europa en tenslotte de wereld.
Maar het is de eerste keer, dus dit jaar gaat
het vooral om meedoen. U
Adv-ROM-12-12-Rekenen-DEF_Opmaak 1 13-12-12 11:21 Pagina 1
Verbeter de opbrengst van uw rekenonderwijs
www.cedgroep.nl/rekenen
Een greep uit ons cursusaanbod
• De Rekenspecialist
• Aan de slag met Nieuwsrekenen
• Voorbereidend rekenen met peuters en kleuters
• Haal meer uit rekenspellen voor groep 3 t/m 6
• Rekenproblemen en dyscalculie
Conferenties
• Conferentie Uitgerekend?
• Conferentie Rekenen in het vo en mbo
Rekenproducten
• Nieuwsrekenen
• De Rekenkast
• Rekenprikjes
Onze rekenexperts op uw school
Ervaren adviseurs brengen de nodige kennis en vaardigheden over aan
schoolteams om opbrengstgericht te werken aan goede rekenresultaten.
Wij begeleiden ook bij het invoeren van (nieuwe) methodes.
Op (midden-)managementniveau helpen we bij het opzetten van een
effectief rekenbeleid.
Meer weten?
Kijk voor het complete cursusaanbod
op www.cedgroep.nl/cursussen,
voor de rekenproducten kijkt u op
www.cedgroep.nl/webwinkel.
Heeft u vragen? Neem dan contact op
via info@cedgroep.nl.
CED-Groep bereikt
12 | Rotterdams Onderwijs Magazine --- 01 | 13
01 | 13 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 13

Rekenen
tekst Marijke Nijboer
In het schooljaar 2013/14 wordt het vak rekenen
in het vo ingevoerd. Om hun diploma te halen moeten leerlingen
slagen voor de rekentoets. Scholen maken zich zorgen
over de haalbaarheid hiervan voor een grote groep leerlingen,
zo bleek tijdens een conferentie van de projectgroep
Rekeneffect op 15 november.
>CONFERENTIE REKENEFFECT
U
De
U U
rekentoets
U U U U U U U U
vo
U U
komt
U U U U U
eraan
U U U U
U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U U
Het rekenbeleid op Rotterdamse
vo-scholen vertoont momenteel nog
grote verschillen. De scholen van LMC en
CVO gebruiken verschillende toetsen.
Sommige zijn al ver met hun rekenbeleidsplan,
terwijl andere nog druk bezig zijn met
de opzet hiervan. De scholen van BOOR
vertonen meer uniformiteit: zij nemen
allemaal de ABC toets af aan het begin en
het eind van het eerste leerjaar. De BOOR-
scholen worden begeleid door Mieke van
Groenestijn, lector Gecijferdheid aan de
Hogeschool van Utrecht. Zij verzorgt aan het
eind van het schooljaar een rapportage die
vorderingen toont per leerling, klas, leerjaar
en schoolsoort. Met zo’n analyse in de hand
kan het rekenbeleid worden aangescherpt.
Zo bleek dat eersteklassers bij Thorbecke
Voortgezet Onderwijs op het terrein van
rekenen na een jaar maar bescheiden
leerwinst hadden geboekt. Rector Christa
Thoolen: ‘Dan ga je daar nog eens goed naar
kijken.’
Grote verschillen
Rekendocenten staan voor grote uitdagingen.
Thoolen: ‘Veel vmbo-leerlingen hebben
de leerstof van de basisschool nog onvoldoende
verwerkt. Terwijl op het vwo vaak
juist onvoldoende uitdaging wordt geboden.’
Daarnaast zijn de verschillen binnen één
klas vaak ook groot. Gerrit Elings, directeur
onderwijs bij Calvijn (CVO): ‘De vraag is:
hoe bied je maatwerk? Je kunt je niet op het
gemiddelde richten, want veel leerlingen zitten
daar boven of onder. Misschien moeten
we de klas anders organiseren.’ Lector Van
Groenestijn: ‘Je kunt eventueel klassen parallel
roosteren, en dan niveaugroepen maken.’
Zij onderscheidt vier handelingsniveaus.
Leerlingen in de onderste niveaus ontwikkelen
meer inzicht met behulp van praktische
opdrachten, zoals het opmeten van een
lokaal om het aantal vierkante meters te
bepalen. Al werkend praten ze er samen
over, en ook dat helpt. Leerlingen in de
hogere niveaus zijn gebaat bij uitdagende
nieuwe opdrachten, die het probleemoplossend
vermogen stimuleren. Van Groenestijn:
‘Geef ze de opdracht om zelf met problemen
te komen, en kies een probleem van
de week. Wees zelf even stil en laat hen
zoeken naar een oplossing.’ Het is belangrijk
dat deze leerlingen hun rekenvaardigheden
onderhouden, zodat deze minimaal op
hetzelfde niveau blijven. De lector: ‘Rekenen
is niet alleen maar sommen maken; het is
vooral het aan het denken zetten van leerlingen.’
IJskast
Een rekendocent die lesgeeft aan havoklassen,
moet zelf minimaal niveau 3F (eind
mbo 4/havo) beheersen. ‘Mijn ervaring is, dat
rekendocenten dat niveau niet hebben, en
dan wordt het echt heel moeilijk,’ aldus een
bezoekster van de conferentie. Thoolen: ‘De
directeuren zullen dit een rol moeten geven
in de professionalisering op hun scholen.’
Ook de attitude van leerlingen speelt een
rol. Een docent: ‘Als je leerlingen een nieuwe
strategie leert, zetten ze die liefst in de
ijskast. Ze vinden het moeilijk om daarmee
aan de slag te gaan. Hoe krijg ik ze zover
dat ze die strategie herkennen als handig
gereedschap?’ Volgens Van Groenestijn
ligt de sleutel in een goede afstemming van
het rekenonderwijs op de niveaus van de
leerlingen.
De grootste zorgen betreffen leerlingen
in het praktijkonderwijs en de onderste
leerwegen van het vmbo, zeker wanneer zij
leerwegondersteunend onderwijs (lwoo)
volgen. Thoolen: ‘Het praktijkonderwijs blijft
kwetsbaar. Bijna de helft van de leerlingen is
zwak in de basisbewerkingen.’
Niveau 2F
‘Van de vmbo-leerlingen met lwoo haalt
meer dan de helft niet het niveau 2F’, aldus
Gerrit Elings. ‘Dat is een probleem, want
dan kunnen zij geen diploma krijgen. Dat kan
niet de bedoeling zijn.’ Een bezoeker van de
conferentie: ‘Waar komt het idee vandaan
dat wij kinderen op niveau 2F gaan brengen,
die al met een enorme rekenachterstand
van de basisschool kwamen?’ Thoolen: ‘Ik
W
‘Rekenen is niet alleen sommen
maken; het is vooral het aan het
denken zetten van leerlingen’.
foto Jan van der Meijde
deel uw zorg. We proberen het nodige te
doen; meer dan ons best kunnen we niet
doen. Ik denk zelf dat de vorige minister een
heel hoog ambitieniveau heeft gesteld om
scholen aan het werk te zetten. En ik hoop
dat uiteindelijk de soep niet zo heet gegeten
wordt.’ Zij wees erop dat op landelijk niveau
wordt nagedacht over de invoering van een
light-versie van de 2F rekentoets.
In maart is de volgende rekenconferentie.
Deze zal gaan over de verschillende
opbrengsten van rekenmethodes. U
14 | Rotterdams Onderwijs Magazine --- 01 | 13
01 | 13 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 15

De klas van
aNKe (10):
‘ We hebben een gezellige
klas en een meester die
veel verhalen vertelt en
leuk les geeft. Als we te
weinig doen wordt hij niet
boos, maar haalt de tijd
gewoon af van iets dat we
leuk vinden.’
KayLeIGH (11):
‘ Het is een hele gezellige
klas met een meester die
supergoed kan vertellen
en met levende dieren.
Dat is best bijzonder. Soms
mag je zelfs een rat op je
schouder mee naar buiten
nemen.’
De KLaS VaN FRaNCIS VaN KRUINING
LeRaaR GROeP 7B VaN De TaRCISIUSSCHOOL
HILLeGeRSBeRG
‘STAARTDELINGEN,
MAAR OOK ECHT LEREN
DELEN’
tekst Ronald Buitelaar foto Jan van der Meijde
‘In de ruim veertig jaar dat ik in het onderwijs werk heb ik
de kinderen niet wezenlijk zien veranderen. Wel de wereld
om hen heen. Die is enorm groot geworden. Ik vind het dan
ook mijn hoofdtaak om leerlingen te leren hoe zij zich
staande kunnen houden in die wereld. Door dwarsverbanden
te leggen en achtergrondinformatie te geven probeer
ik de wereld voor hen behapbaar te maken. Om een
voorbeeld te geven. Ik leer ze de staartdelingen, maar vind
het nog veel belangrijker dat ze leren wat écht delen
inhoudt. Ik haal graag de wereld binnen. Dat ik levende en
opgezette dieren in mijn klas heb heeft daar mee te maken.
QUINTeN (11):
‘Er is een gezellige sfeer in
onze klas omdat de meester
vaak grapjes maakt
en er veel gelachen wordt.
Toch werken we ook serieus
en helpt de meester
goed als we iets moeilijk
vinden.’
STIjN (10):
‘Dit is wel een eigenaardige
klas met opgezette
dieren en zelfs een kalfje
en een biggetje op sterk
water. De meester gebruikt
de dieren tijdens
de lessen. Wat ik ook
leuk vind is dat we les
krijgen in dingen die we
eigenlijk niet nodig hebben,
zoals EHBO.’
aLI (11):
‘ De klas is leuk en ik vind
dat ik een goede meester
heb. Hij geeft ons zoveel
extra informatie over
onderwerpen dat je altijd
meer leert dan je vooraf
denkt.’
Ik betrek de dieren op allerlei manieren bij mijn onderwijs.
Waar ik moeite mee heb is de wijze waarop scholen en
leerlingen in de media worden neergezet. Alsof het allemaal
kommer en kwel is. ja, er zijn wel eens moeilijke
kinderen en ouders en ja, het is niet altijd even makkelijk
om alle kinderen optimaal onderwijs te bieden, maar we
doen ons best en zouden vooral van de politiek wat meer
tijd en krediet mogen krijgen om binnen scholen te werken
aan innovatie. Vertrouw ons. We weten echt wel wat we
doen.’
16 | Rotterdams Onderwijs Magazine --- 01 | | 13
01 | 13 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 17

Anne-Marie
Excuses
Dit schooljaar volg ik een cursus: ik word taalassessor voor het
mbo. Wekelijks buig ik mij over het werk van examenkandidaten
om aan de hand van de lange lijsten van ‘HET REFERENTIE-
KADER’ te bepalen of de verstrekte opdracht wel taalgedrag op
niveau 2F of 3F oproept en hoe de opdracht door de kandidaat is
uitgevoerd. Zo’n drie uur ben ik bezig met mijn huiswerk. Ik bekijk
de opdrachtspecifieke eisen, de samenhang, of de uitvoering wel is
gericht op doel en publiek, de woordenschat, spelling en grammatica.
En onder al deze kopjes hangt dan een waslijst kenmerken
die specifiek zouden zijn voor dat niveau. In de eerste les was ik
veel te streng, bleek al snel. Ik vond de voorgelegde uitvoeringen
absoluut niet op een niveau 2F of 3F. Maar de cursusleidster dacht
daar heel anders over, natuurlijk op basis van dat referentiekader.
Ze exerceerde met ons de hele lijst door en ja, er zat wel wat in,
alhoewel wij met een aantal collega’s nog wat sputterden – je kon
er ook heel anders tegenaan kijken. Dat weekend zat ik te ploeteren
op nieuwe opdrachten. Met verschillende kleurtjes - ‘Dat werkt heel
handig’ - markeerde ik de spellingfouten in geel, grammaticale in
blauw, en weer andere categorieën in rood of groen. Binnen de kortste
keren vergat ik de verschillende kleuren en ging uiteindelijk over
op een eigen systeem: not good, volgens de lijfspreuk van Captain
Jack Sparrow. Op de cursusmiddag zelf ontbrandde over zowat elke
beoordeling opnieuw een hevige discussie tussen collega’s onderling
en met de cursusleidster. En zo was het eigenlijk elke cursusmiddag,
of het nou ging om schrijven, spreken of gesprekken voeren. Beoordelen
is en blijft een kwestie van interpreteren. Dat houdt ook de
cursusleidster ons voor: ‘Als je op je examen maar kunt beargumenteren
waarom je een onderdeel zo beoordeelt’, stelt zij ons toch niet
helemaal gerust. Het referentiekader is dus niet Het Heilige Handvat
om objectief te kunnen beoordelen, zoals het ministerie van Onderwijs
ons wil doen geloven. De eerste die dat toegeeft is oud-voorzitter
Meijerink van de gelijknamige commissie die het - toen nog - raamwerk
heeft opgesteld. Op de mbo-dag nam hij het woord over dat
raamwerk met zijn naam, dat is omgevormd tot een meetinstrument,
met de woorden: ‘It’s not your fault.’ Voor deze excuses kon hij zelfs
geen Nederlandse woorden meer vinden.
Journaliste Anne-Marie Plasschaert is docent Nederlands en
redactionele vaardigheden in het mbo.
U Hulpmiddel U U U U U U bij U U keuze U U U U U
U U U U U U U U U UU U U U
U vervolgopleiding
U U U U U U U U U U U U U
Waar liggen de meeste kansen op werk
dat past bij je opleiding en interesses?
Hoe staat het met de verdiensten? Het
zijn vragen die een prominente rol spelen
in het kiezen van een vervolgopleiding.
Dankzij de arbeidsmarktbijsluiters Rotterdam
kun je in een oogwenk een antwoord
vinden op je vragen. Voor een leerling vmbo
Economie, niveau 4, zit er bijvoorbeeld vooral
muziek in de facilitaire dienstverlening. Volg
je Techniek op hetzelfde niveau, dan zijn er
maar liefst acht sectoren waar de kansen op
werk ruim voldoende tot goed zijn.
Een vmbo-leerling Economie van niveau
2 heeft de meeste kansen in de groot- en
detailhandel en in de horeca.
Je vindt er overigens niet alleen informatie
over de kansen op de arbeidsmarkt, maar
ook een indicatie van het gemiddelde bruto
maandsalaris dat je te wachten staat.
Tijdens de mbo-dag van afgelopen najaar
werden de arbeidsmarktbijsluiters van 2012
gepresenteerd. De bijsluiters zijn een initiatief
van de gemeente Rotterdam en te vinden
op de website www.jos.rotterdam.nl. Kijk bij
‘publicaties’. Er zijn arbeidsmarktbijsluiters
voor respectievelijk vmbo, havo / vwo en
mbo. Handig voor leerlingen, studenten en
decanen.
> ARBEIDSMARKTBIjSLUITERS
Vorige maand presenteerden jongeren van onder
meer de wijkschool Feijenoord het advies ‘Hoor me
dan, zie me dan’ aan wethouder Korrie Louwes.
Het advies is tot stand gekomen in het kader van
het Rotterdamse experiment ‘Je Weet Zelluf’, een
deelproject van ‘Opvoeden is een gesprek’. Het benadert
de aanpak van voortijdig schoolverlaten vanuit
het perspectief van jongeren zelf. De presentatie
werd door de jongeren zelf verzorgd en bestond uit
een toelichting op het advies, liederen, gedichten en
een korte film.
‘Een belangrijk advies, waarin jullie zelf aan het
woord komen en dat goed aansluit op wat wij al
doen’. Korrie Louwes bleek met het advies in haar
sas, maar voegde eraan toe dat er ook iets van
jongeren zelf verwacht wordt: ‘Het is mooi dat jullie
dromen hebben en natuurlijk wil de overheid, de
school en jullie omgeving je helpen waar het maar
kan, maar besef goed dat het altijd bij jezelf begint.
Die droom komt elke dag een beetje dichterbij als
je morgen een stapje wilt zetten.’
Afgaand op de verhalen van de jongeren is niet
het zetten van een eerste stap het probleem, maar
is het vooral belangrijk dat het wat scholing en
begeleiding betreft niet bij loze beloftes blijft. Zo
zouden schoolorganisaties toegankelijker moeten
worden, leraren meer betrokken moeten zijn bij de
leefwereld van jongeren en het onderwijs van meer
kwaliteit. De 20-jarige Nicole den Os verwoordde
het als volgt:
Mijn passie, mijn dromen, mijn ambities,
dat is waar ik naar streef.
Slagen, een diploma en werk,
dat is wat ik belangrijk vind.
Opties, een toekomst en steun,
dat is wat ik nodig heb.
Onzekerheid, angst en stress,
dat is waar ik last van heb.
Onbegrip, geen respect en afwijzingen,
dat is wat ik krijg.
Geduld, motivatie en toewijding,
dat is wat ik geef.
Dit is wie ik ben.
Dit is wat ik wil.
Dit is wat ik kan.
Dit is mijn leven.
Ik hoop dat ik hiermee mijn dromen kan bereiken.
18 | Rotterdams Onderwijs Magazine --- 01 | 13
01 | 13 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 19
S
M
succes van: Je Weet Zelluf
tekst Ronald Buitelaar
W
‘Mijn passie, mijn dromen,
mijn ambities, dat is waar
ik naar streef’
foto Jan van der Meijde

Taal
> OUDERCURSUS ‘TAAL IN DE WIjK’
C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C
C C C Praten C C C C C C met C C C C je C C kind C C C C C C C
C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C C
tekst Ineke Westbroek
Zijn baby’s te klein voor boeken? ‘Nee’, zeggen de moeders
en oma’s, die over deze vraag discussiëren in het speeltuingebouw van
De Klimroos aan de Putsebocht. Zij doen mee aan de oudercursus van
‘Taal in de wijk’, gericht op stimulering van taalontwikkeling bij kinderen.
et probleem is wel dat alle bibliothe-
‘Hken verdwijnen’, verzucht Yeter, na
aanhoren van het advies van Yolaine de Wit,
van de CED-Groep, om al vroeg met je kind
naar de bibliotheek te gaan.
De andere deelneemsters vallen haar bij:
het dichtstbijzijnde filiaal staat op ruim twee
kilometer loopafstand van hun woonwijk.
Yolaine geeft toe dat dit lastig is, maar wijst
de zwangere Faisa toch op Boekstart, een
voorleesproject van de bibliotheek voor
baby’s en peuters: ‘Als jullie je kind aangeven
bij de gemeente, krijg je een cadeaubon.’
Voor de cadeaubon krijgen de ouders dan
een koffertje, met daarin leuke dingen die de
taalontwikkeling van hun kind stimuleren.
O
‘In de cursus
benadrukken we wat
deelnemers al goed
doen.’ foto’s Petja Buitendijk
Pret met muis
De cursusbijeenkomst gaat die middag over
lezen, met een leesquiz en een spel over kinderboeken,
en bij welke leeftijd deze passen.
Turkse en Marokkaanse moeders en
grootmoeders praten samen over de manier
waarop zij thuis met hun kinderen lezen.
Sommigen formuleren vlot, anderen in
gebrekkig Nederlands. In ieder geval ontspint
zich een geanimeerde discussie. Iedereen
is het erover eens dat een boekje lezen
met je kind altijd mogelijk is, ook als je niet
kan lezen, of je kind daar nog te klein voor
is. Bijvoorbeeld uit het prentenboek ‘Pret
met muis’, dat op tafel komt. ‘Je kunt plaatjes
kijken’, zegt Faisa, die wel kan lezen, alleen
niet zo goed in het Nederlands. Ze somt wat
mogelijkheden op: ‘Je kunt vragen: wat drinkt
de muis? Is hij klein of groot? Wat heeft hij
op zijn hoofd? Een sapka in het Turks, een
hoedje in het Nederlands.’
‘Toen mijn zoon klein was, pakte hij altijd zijn
boek als hij zag dat ik het mijne pakte’, herinnert
Ayse zich,'als jij leest, ga ik ook lezen',
zei hij dan.’
Ook zingen met je kind is goed voor de
taalontwikkeling, vinden de moeders. De
meesten van hen zingen slaapliedjes voor
hun kinderen. ‘Totdat we zelf in slaap vallen’,
grapt Sukran.
Het licht zien
De cursusbijeenkomst in het kader van ‘Taal
in de wijk’ is bedoeld om ouders en grootouders
manieren aan de hand te doen om
thuis de taalontwikkeling van hun kinderen
op een hoger peil te brengen. ‘Taal in de
wijk’, ontwikkeld door de CED-Groep, is een
onderdeel van het gemeentelijke Taaloffensief,
dat taalachterstanden in Rotterdamse
achterstandswijken aanpakt. In twee bijeenkomsten
met de thema’s ‘Praten met je kind’
en ‘Lezen’ bespreken deelnemers ideeën om
kinderen woorden en begrippen aan te leren.
De bijeenkomsten worden georganiseerd op
plekken waar ouders elkaar al ontmoeten,
zoals buurthuizen en ouderkamers. Zo ontmoeten
de twaalf vrouwen die deze middag
meedoen elkaar regelmatig in het speeltuingebouw
om Nederlandse conversatielessen
te volgen.
‘In de cursus benadrukken we wat deelnemers
al goed doen’, licht Yolaine de Wit toe,
‘daarin worden ze bekrachtigd.’ De aanpak
werkt, volgens Yolaine, die al een aantal
T
www.rotterdam.nl/taalindewijk
keren meemaakte dat moeders ‘het licht
zagen’. ‘Bijvoorbeeld tijdens de bijeenkomst
over boodschappen doen, dat ze hun
kinderen kunnen laten helpen inruimen en
tegelijkertijd over de kleuren en de vormen
van tomaten en brood kunnen praten. Ik hoor
ook van moeders die op een andere manier
zijn gaan voorlezen, door met kinderen in te
gaan op de tekst en de plaatjes in een boek.
Zij geven hen de kans er vragen over te stellen,
geven uitleg, praten over begrippen als
klein en groot.’
‘Dat deed ik ook altijd’, vertelt de moeder van
twee zoons (9 en 14). ‘Toen ze klein waren
ging ik met ze naar de bibliotheek. Ze gaan
nu zelf. Wat ze lezen? Strips, het liefst
Donald Duck.’ E
‘ In de cursus
benadrukken
we wat
deelnemers
al goed doen.
Daarin
worden ze
bekrachtigd.’
20 | Rotterdams Onderwijs Magazine --- 01 | 13
01 | 13 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 21

Arbeidsmarktbijsluiters
DOOR AD OSKAM
Oudergesprekken
Twee keer per jaar is het tijd voor 10 minuten gesprekjes. En het
is niet dat ik daar nerveus van word, maar je spreekt de ouders
dan toch anders dan in die paar minuutjes bij de deur. Je weet
dat ze al een mening over je hebben en het is dan (naast het
inlichten over het wel en wee van hun kind) jouw doel om die
mening in 10 minuten compleet te ontkrachten of te bevestigen.
Je wilt professioneel overkomen en een duidelijk beeld scheppen
over hoe het gaat met hun kind in de klas en hoe jij als leerkracht
daarmee omgaat.
En als parttimer heb ik ook nog een duo collega. Een deel van
de kinderen heeft meer een klik met haar en anderen weer
meer met mij. Ook ouders voelen dat en hebben soms duidelijk
dezelfde ‘voorkeur’. Dit soort gesprekken horen 10 minuutjes te
zijn maar zouden uren kunnen duren en lopen altijd anders dan
je verwacht. Er zijn gesprekjes waarvan je verwacht dat ze zo
voorbij zijn, maar dan komen de ouders met een lijstje ingewikkelde
vragen. Andere ouders verlaten een beetje teleurgesteld
het lokaal omdat ze hadden verwacht dat alles wel prima verliep
maar wij hier toch even duidelijk hebben gemaakt dat er wel wat
puntjes zijn om aan te werken. Hoe dan ook, we stonden sterk in
onze schoenen en hadden onze vragen en antwoorden klaar.
En dan heb je de ouders van Willem. We vertellen dat hij andere
kinderen pijn doet zonder reden, tegendraads is, zijn eigen plan
trekt en alleen maar het werk maakt waar hij zin in heeft. En dan
reageert vader heel begripvol met ‘Ja, ik begrijp dat dit heel lastig
is. Maar ik denk dat ik wel weet hoe dit komt. Wij proberen onze
kinderen op te voeden als individuen die niet achteloos de bevelen
van hogere autoriteiten opvolgen en hun eigen pad kiezen.’
En dan voor het eerst in de twintig gesprekken die ik voer, zit ik
met mijn mond vol tanden…
Linda Zwegers
L!nda
Linda Zwegers is lerares van groep 3
op een Rotterdamse basisschool.
Volg het ROM op Twitter
@RdamsOndMag en sluit
je aan via LinkedIn
‘rotterdamsonderwijsmagazine’.
WAT OOK NOG GEBEURDE…
In december vond de regiofinale plaats
van de FIRST LEGO League Rijnmond
2012. De FIRST LEGO League is een
internationale wedstrijd, waarin teams
van maximaal 10 jongeren van 9 tot 14
jaar een robot ontwerpen, bouwen en
programmeren. Met de robot leveren
de leerlingen bijdragen aan verbetering
van de kwaliteit van het leven van
ouderen.
Onder de vijf beste teams die door
mogen naar de finale van de Benelux
zijn leerlingen van Libanon Lyceum en
Wolfert Dalton. Een team van Calvijn
Vreewijk viel ook in de prijzen.
foto Jan van der Meijde
De mbo-opleiding voor
treinmachinist aan het
Scheepvaart en Transport
College heeft als eerste
in zijn soort de erkenning
tot opleidingsinstituut
in de spoorsector
verworven. De opleiding
Machinist Railvervoer
duurt 2 jaar, stageplaatsen
zijn gegarandeerd.
Dit schooljaar zal de
eerste groep leerlingen
de opleiding afronden.
foto Petja Buitendijk
22 | Rotterdams Onderwijs Magazine --- 01 | 13
01 | 13 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 23

Voorkomen uitval
tekst Ronald Buitelaar
De overstap van vmbo naar mbo is een bekend
risicomoment. Zeker voor vmbo-schoolverlaters die een verkeerde
studierichting (dreigen te) kiezen of voor hen die zich niet of te laat
inschrijven. Om te voorkomen dat leerlingen helemaal van de radar
verdwijnen zijn de afgelopen jaren tal van initiatieven ontplooid.
Een voorbeeld daarvan komen we tegen bij vmbo Zuiderpark.
> OVERSTAP VAN VMBO NAAR MBO
k
Zuiderpark en roc Zadkine
Zuid zitten samen in een
gebouw, op steenworp
afstand van het Zuidplein.
foto Jan van der Meijde
h ‘ Persoonlijk h h h h h h h h h h h contact
h h h h h h h h h
h h h h h h h h h h h h h h h h h h h h h
h is h h bepalend’
h h h h h h h h h h h h h h h h h h
Op een steenworp afstand van het Zuidplein
en direct tegenover het Ikazia ziekenhuis
staat een gebouw dat sinds dit schooljaar
onderdak biedt aan vmbo Zuiderpark en een
vestiging van roc Zadkine Zuid. Wie met het
gezicht naar het gebouw toe staat ziet links
de ingang van het roc en rechts die van het
vmbo.
Bij het binnenstappen springen de grote,
hoge toegangsruimtes en monumentale
trappen in het oog. Wat verder opvalt is het
ontbreken van opzichtige beveiligingsmaatregelen
als toegangspoortjes of bars kijkende
beveiligers. Bezoek meldt zich aan een balie
en wordt daar verder geholpen. Wat verder
opvalt aan het gebouw is de symmetrie. Zo
leiden de trappen in beide gebouwen naar de
schoolkantines, het centrale punt van waaruit
de rest van de school bereikbaar is. Verschillen
tussen de scholen zijn er alleen in kleurstelling
en styling. Om de verbinding tussen
beide scholen te benadrukken loopt er een
lange, brede en hoge gang tussen de schoolkantines
die het mogelijk maakt om probleemloos
van het ene naar het andere gebouw te
lopen. De gang wordt praktijkstraat genoemd
en herbergt lokalen voor techniek en zorg
en computerruimtes. Lokalen die zowel door
mbo-studenten als vmbo- leerlingen worden
gebruikt.
Rollercoaster
Gré Reniers is directeur van Zuiderpark, een
school met zo’n 700 reguliere en ruim honderd
ISK (internationale schakelklas)-leerlingen.
Een gesprek met Reniers over het vmbo,
‘zijn’ leerlingen en de overstap van vmbo naar
mbo is als een rit in een rollercoaster. De
wirwar van verschillende onderwijsniveaus,
mbo-sectoren en beroepsopleidingen lijkt
op een ondoordringbaar woud van regels en
afspraken waar leerlingen en ouders snel de
weg kwijt kunnen raken. Niet zo vreemd dus
dat het wel eens fout gaat met die overstap?
Gré: ‘Ja en nee. Ja, omdat we het onderwijs
misschien nodeloos ingewikkeld gemaakt
hebben en nee, omdat we ons al jaren beijveren
om de overstap van vmbo naar mbo zo
soepel mogelijk te laten verlopen.’
Mbo-punten
Volgens Gré werden de eerste stappen lang
geleden gezet: ‘Er zijn al heel wat samenwerkingsconvenanten
afgesloten en afspraken
gemaakt om doorgaande leerlijnen van vmbo
naar mbo mogelijk te maken. Een concreet
voorbeeld is het VM2 traject. Hierin werden
vmbo en mbo-niveau 2 in elkaar geschoven
tot een doorlopende opleiding. Een traject
dat intussen een formeel vervolg heeft
gekregen in de vakscholen (zie kader). Een
ander voorbeeld zijn de mbo-punten waar
vmbo-leerlingen in hun eigen school door
mbo-medewerkers geïnformeerd worden over
mbo-opleidingen en desgewenst hulp kunnen
krijgen bij hun studiekeuze.’
Human Technology
Toch lijkt Gré het meeste te verwachten van
de terugkeer naar de menselijke maat: ‘Toen
ons oude gebouw gesloopt werd hebben we
er uit onderwijskundige overwegingen voor
gekozen om met onze bovenbouw bij Zadkine
in te trekken. In de periode die volgde hebben
we ervaren hoe belangrijk het is dat er op
de werkvloer contacten worden gelegd en
initiatieven worden ontwikkeld. Nu we samen
in dit nieuwe gebouw zitten wordt die samenwerking
alleen maar sterker.’ Gré geeft een
voorbeeld: ‘Vanaf komend jaar biedt Zadkine
de studierichting Human Technology aan, een
vakgebied dat zich richt op het gebruiksvriendelijk
maken van technologische oplossingen.
Het is een studierichting die in samenspraak
tussen docenten van vmbo en mbo ontwikkeld
is en eentje waarmee vmbo-leerlingen
alvast spelenderwijs kennis kunnen maken.’
Risicoleerling
Wel blijft er het moment waarop leerlingen
uitgeschreven worden bij het vmbo en zich in
moeten schrijven bij een mbo-opleiding. Een
risicomoment weet Gré: ‘Als we leerlingen uit
het zicht verliezen kan het mis gaan. Gelukkig
maken we tegenwoordig gebruik van
Intergrip, een registratiesysteem waarmee we
als vmbo en mbo (risico) leerlingen kunnen
blijven volgen. ‘
Zuiderpark is een van de vier vakscholen
Techniek in Rotterdam. Op een vakschool
krijg je vanaf het eerste jaar beroepsgerichte
vakken. Na vier jaar behalen
leerlingen hun vmbo-diploma. Na nog een
of twee jaar lessen op mbo-niveau sluiten
leerlingen de vakschool af met een diploma
mbo-2 niveau. Zie www.onderwijsbeleid010.
nl/vakscholen.
Dit is een waardevol instrument dat ingezet
kan worden om persoonlijk contact mogelijk
te maken, zoals tijdens het gemeentelijk
zomeroffensief tegen schooluitval. Honderden
voortijdige schoolverlaters werden persoonlijk
benaderd door leerplichtambtenaren en jongerenwerkers
en kregen dankzij die inzet toch
weer een plekje bij een opleiding.’ Het laat volgens
Gré zien hoe belangrijk het persoonlijk
contact is: ‘Het gaat om maatwerk. Niet alleen
op het vmbo, maar ook op het mbo.’ h
24 | Rotterdams Onderwijs Magazine --- 01 | 13
01 | 13 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 25

Doorgaande lijn
> CONFERENTIE DOORLOPENDE LEERLIjNEN
Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z
Z Verder Z Z Z Z Z kijken Z Z Z Z Z dan Z Z Z het Z Z Z Z Z Z Z Z
Z onderwijskundig Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z rapport
Z Z Z Z Z Z
Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z
tekst Ineke Westbroek
Kijk naar het kind en niet naar de Citocijfers. Zorg voor een
persoonlijke overdracht. Contact tussen alle basis- en vo-scholen in de buurt
is belangrijk voor regelmatige uitwisseling en afstemming van didactische
werkwijzen en terminologieën. Start in de onderbouw met kerndocenten en
bouw dit af als leerlingen in de bovenbouw komen. Belangrijke aanbevelingen
uit de conferentie van FOKOR, gehouden in november, bestemd voor medewerkers
en directieleden uit het basis- en voortgezet onderwijs.
jens Honig: ‘een kerndocent
vormt een constante factor
in de puberteitsperiode van
kinderen.’
foto’s Petja Buitendijk
O
‘ Een kind met
net één punt
tekort kan
na toelichting
toch geschikt
blijken.’
Het doel van de conferentie was om
doorlopende leerlijnen tussen primair
en voortgezet onderwijs te bevorderen,
vooral voor de vakken taal, rekenen en
sociale vaardigheden. De uitkomsten van de
conferentie moeten leiden tot beleidsvoorstellen
voor het bestuur van FOKOR, gericht
op een warme overdracht en daadwerkelijk
doorlopende leerlijnen tussen basis- en
voortgezet onderwijs.
Persoonlijk
In basisschool De Catamaran leverden
leerkrachten, docenten, mentoren en school-
leiders ervaringen en ideeën uit, waaruit
beleidsadviezen kunnen voortvloeien.
Kijk bij overdracht verder dan het onderwijskundig
rapport, maar streef ernaar alle leerlingen
persoonlijk met de nieuwe school te
bespreken. Dit komt duidelijk naar voren in de
workshop ‘Best practices in de samenwerking
tussen basis- en voortgezet onderwijs’.
De workshopleiders Samantha Nuninga,
staflid Nicolaasschool, en Jens Honig, kerndocent
vmbo Gijsbert Karel van Hogendorp
(GKH), zien de meerwaarde hiervan in de
praktijk. Beide scholen werken inmiddels drie
jaar samen in het kader van Onderwijstijdverlenging,
waarbij Honig leerlingen van groep
8 op zijn school rekenles geeft. Al langer
onderhouden de twee scholen intensief
contact rond de overdracht van leerlingen.
De Nicolaasschool geeft de GKH relevante
achtergrondinformatie van leerlingen die het
onderwijskundig rapport niet vermeldt.
‘Dat geeft inzicht in wat bijvoorbeeld thuis
speelt’, verklaart Honig, ‘met die achtergrondkennis
herkennen wij gedragspatronen en
kunnen daarop actie ondernemen.’
Een leerkracht van een andere school merkt
dat het praktisch onuitvoerbaar is om een
hele klas te bespreken: ‘Wij doen dat wel bij
kinderen die extra aandacht nodig hebben.’
Verder vindt men het belangrijk dat ouders
een eerlijk beeld krijgen van het niveau
van hun kind. Te vaak maken leerkrachten
mee dat ouders schrikken als hun kind een
vmbo-advies krijgt: ‘Hoezo? Het ging toch zo
goed?’ Dat kan terugslaan op de prestaties
van kinderen in de brugklas, die zich mislukt
voelen.
Leg daarom vanaf het begin uit dat leerlingen
op hun eigen niveau worden beoordeeld,
luidt de conclusie, en laat je niet verleiden tot
een hoger advies, onder druk van ouders.
Kerndocenten
De Nicolaasschool en de GKH voeren overleg
over schooladviezen, met veel aandacht
voor individuele leerlingen. ‘Een kind met net
één punt tekort voor een bepaalde leerweg’,
schetst Honig, ‘kan na toelichting toch
geschikt blijken. De relatie met de basisschool
maakt het mogelijk adviezen bij te
stellen.’
Kerndocentschap, waarbij één vmbo-docent
in de onderbouw meerdere vakken geeft,
zoals een groepsleerkracht op de basisschool,
beschouwen de deelnemers als
effectief middel om de overgang van basis-
naar voortgezet onderwijs te versoepelen.
Samantha Nuninga: ‘Vanwege dat kerndocentschap
kiezen wij bewust voor de GKH
om door te verwijzen bij een vmbo-advies.’
‘Als kinderen bij ons binnenkomen, kennen
we ze al een beetje’, ervaart Jens Honig, ‘van
de rekenlessen in de brugklas, of van het
doorspreken met de basisschool. Dankzij
achtergrondinformatie die je krijgt, weet je
waarmee je rekening dient te houden.’
Aan de hand van de Cito VAS-toets (Volg- en
Adviessysteem – red.) als nulmeting in het
eerste jaar, houdt de GKH de ontwikkeling
van leerlingen bij.
Stijgende lijn
Honig ziet in de loop van twee jaar een stijgende
lijn. ‘Leerlingen krijgen het zelfvertrouwen
terug, dat ze waren kwijtgeraakt doordat
ze geen havoadvies kregen’, constateert hij,
‘ze worden zelfstandiger, hun prestaties gaan
vooruit. Ze maken goede keuzes en nemen
verantwoordelijkheden, merken dat ze niet bij
de onderkant horen, maar gewoon goed mee
kunnen komen.’
Honig schrijft dit grotendeels toe aan het
kerndocentschap, waardoor kinderen zich
kunnen ontwikkelen in een setting die zij van
de basisschool kennen: ‘Een kerndocent
vormt een constante factor in de puberteitsperiode
van kinderen. Doordat je kort op hen
zit, volg je de ontwikkeling en kun je hen waar
nodig stimuleren.’ z
26 | Rotterdams Onderwijs Magazine --- 01 | 13
01 | 13 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 27

Kunstonderwijs
tekst Renate Mamber
Elke week kunstonderwijs
geven aan een kind gedurende de hele basisschooltijd
is anders dan een workshop geven.
SKVR ontwikkelde voor alle kunstdisciplines
doorgaande leerlijnen: ‘We hebben echt gekeken
naar wat werkt bij kinderen van Rotterdamse
basisscholen in de verlengde leertijd.’
> KUNSTID SKVR
Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z
Z De Z Z Z Z durf Z Z Z Z Z Z om Z Z Z Z jezelf Z Z Z Z Z Z te Z Z Z laten Z Z Z Z Z Z zien Z Z Z Z Z Z Z Z Z
Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z
Al vanaf de instelling van de verlengde
leertijd verzorgt SKVR op basisscholen
lessen in verschillende kunstdisciplines
onder de naam KunstID. Al snel bleek dat
het om veel meer ging dan het geven van
een workshop. ‘Het vraagt iets anders van de
vakdocent, de leerling en de school’, vertelt
Nita Halman, projectleider KunstID. ‘We hebben
al doende een methodiek ontwikkeld.
We zijn gaan zoeken naar de succesfactoren
die voor alle kunstvakken gelden, dus zowel
voor dans, muziek, theater, enzovoorts.’
Competenties
SKVR stelde samen met de scholen leerlijnen
vast. Drie competenties vormen daarin
een rode draad: het creërend vermogen,
presenteren en sociale competenties,
zoals inlevingsvermogen. Bij het creërend
vermogen gaat het erom dat het kind niet
alleen kan reproduceren, maar ook zelf iets
kan verzinnen. Bij presenteren gaat het erom
dat een kind durft te laten zien wat het heeft
geleerd. Nita: ‘We bouwen dat op van heel
klein tot groot in groep 8. Dat heeft zoveel
invloed op een kind: trots te kunnen zijn op
wat hij kan. Van: Wauw ik kan iets en ik mag
het laten zien.’ Kunst gaat hand in hand met
sociale competenties, immers: ‘Je moet je
openstellen voor een ander om samen iets te
kunnen maken.’
Ondernemender
Basisschool Mr. Van Eijck werkt al ruim
vier jaar met SKVR en is de laatste twee
jaar betrokken bij de ontwikkeling van de
leerlijnen. De school koos voor het geven van
danslessen. De kinderen uit groep 7 zijn een
jaar eerder begonnen met dansles dan de
kinderen uit groep 8. Dat verschil is volgens
coördinator verlengde leertijd Irma Demir te
zien. ‘Wat ik zie is dat groep 7 in zijn ontwik-
keling verder is dan groep 8. Motorisch zijn
ze sterker en ze werken zelfstandiger. Ze zijn
ondernemender. Bij groep 8 zie ik veel meer
gene.’
Volgens Nita is dat het voordeel als je vroeg
met kunstonderwijs begint. ‘De durf om je
zelf te laten zien wordt ontwikkeld. Je kunt
aan de kinderen zien of ze het gewend zijn
of niet.’
Maar hoe zit het met kinderen voor wie dans
niet hun ding is? Volgens Nita werken de
lessen altijd wel, zolang de docent het kind
centraal zet. ‘Je moet goed kijken naar waar
het kind gevoelig voor is en dat moet je
weten te prikkelen. De een wil opgaan in de
emotie. De ander wil de techniek.’
Onbevangen
Samuel uit groep 7 is bijvoorbeeld een jongen
van de emotie. Als hij presenteert is hij
helemaal vrij en onbevangen. ‘Ik vind het leuk
om dansjes te doen. Dan kan je je helemaal
laten gaan’, zegt hij. Zelf dansen verzinnen
vindt hij het leukst, alleen of met zijn vrienden.
‘We doen allemaal een stukje en dan
aan het eind plakken we het aan elkaar.’ Het
gebeurt wel eens dat hij willekeurig kinderen
uit de klas krijgt aangewezen om mee te
werken. Voor Samuel is dat geen probleem.
‘Dan komen we er ook wel uit.’
Ook kinderen die motorisch minder sterk
zijn komen volgens Irma helemaal los tijdens
de dansles. ‘Ik heb sinds twee weken een
jongen met klompvoetjes in groep 1/2. Hij
is motorisch zeer beperkt, maar zijn hele lijf
doet mee.’
Bakpieten
Tijdens de dansles in groep 3 laat een
SKVR-docent zien hoe ze in het klein op alle
leerdoelen inspeelt. De helft van de kinderen
zijn ‘bakpieten’ die van de andere kinderen
Bij presenteren gaat het
erom dat een kind durft
te laten zien wat het heeft
geleerd.
foto SKVR Rinie Bleeker
O
speculaaspoppen maken. Ze mogen de
poppen in de stand zetten die ze willen.
Daarna gaan de speculaaspoppen dansen
en kijken de bakpieten toe. Al snel dansen er
allerlei soorten poppen door de het lokaal:
ballerina’s, prinsessen, robotten, vliegtuigen
en vechtpoppen. De toekijkende bakpieten
vertellen aan het eind wat ze hebben gezien.
‘Hij maakte grote bewegingen.’ ‘Die kan mooi
springen.’
‘Hier zie je hoe de docent iets aanreikt en
de kinderen er daarna zelf iets mee mogen
doen’, zegt Nita. ‘Ook zit er een vorm van
samenwerken en presenteren in en daarna
reflecteren op wat de anderen hebben
gedaan.’ z
28 | Rotterdams Onderwijs Magazine --- 01 | 13
01 | 13 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 29
T
SKVR KunstID:
Nita Halman
010 271 83 88
primaironderwijs@skvr.nl

ONDERWIjS EN SOCIALE MEDIA (2)
Z
‘Niets
Z Z Z Z Z
doen
Z Z Z Z Z
is
Z Z
geen
Z Z Z Z Z Z
optie’
Z Z Z Z Z
Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z
tekst Ronald Buitelaar
In oktober 2012 constateerden we dat het nog niet wil
vlotten met het gebruik van sociale media in het Rotterdamse
onderwijs. Een school die al wel een eerste stap heeft gezet is
Montessorischool Tuinstad. Niets doen met nieuwe media als
Twitter en Facebook is volgens directeur Jan Veenker geen
optie. Zijn tip aan andere scholen: ‘Start alsjeblieft!’
Jan Veenker is sinds ruim een jaar directeur
van Montessorischool Tuinstad, een basisschool
met vestigingen in Schiebroek en
Terbregge. Voor die tijd was hij werkzaam in
Friesland, waar hij zag hoe effectief de inzet
van sociale media kan zijn. Die wetenschap
nam hij mee naar zijn nieuwe school.
Jan legt uit dat Tuinstad ten tijde van zijn
komst een ‘onrustige’ tijd achter de rug had.
Veel daarvan was op communicatieproble-
men terug te voeren: ‘Ik vind het belangrijk
dat ouders betrokken worden bij wat de
school op verschillende niveaus doormaakt.
Ik constateerde dat het daaraan ontbrak.’
Lunch
Het openen van een Twitteraccount -
@obsTuinstad - bleek de snelste manier om
alle betrokkenen op de hoogte te houden
van wat er zich afspeelt op het niveau van de
school, de leerkrachten en de leerlingen. ‘We
hadden en hebben wel een tweewekelijkse
nieuwsbrief, maar daarin kun je niet de actualiteit
van het moment kwijt. Twitteren was
dan ook een logische keus. Het idee werd
Een Twitteraccount is
de snelste manier om
iedereen op de hoogte
te houden van wat er
zich afspeelt in
Montessorischool
Tuinstad.
foto Jan van der Meijde
O
gewoon tijdens een lunch geboren en met
een mix van medewerkers verder uitgewerkt.
Dat een aantal klassen kort na de start van
de Twitteraccount op werkweek ging was
een goede aanleiding.’ Manon Marges, moeder
van Toon in groep acht en Nena in groep
vijf van de Terbregse vestiging, kan zich de
aftrap nog goed voor de geest halen: ‘Zo’n
werkweek is natuurlijk een uitgelezen moment
om over te twitteren. Ouders zijn benieuwd of
hun kinderen goed aangekomen zijn en of ze
zich vermaken. Via Twitter is iedereen snel op
de hoogte en kunnen foto’s gedeeld worden.
Ik weet dat er ouders zijn die speciaal daarvoor
een Twitteraccount geopend hebben.’
Tevreden
Inmiddels twittert de school ruim een jaar,
heeft het account meer dan tweehonderd
volgers en zijn enkele honderden tweets
geplaatst met berichten over en foto’s van
sportdagen, vieringen en klassenactiviteiten.
Aangevuld met gevarieerde leestips en uitnodigingen
voor bijeenkomsten en uitvoeringen.
Om volgers te laten zien van welke vestiging
de tweets afkomstig zijn worden deze voorzien
van de hashtag (zie kader) #tb (Terbregge)
en #sb (Schiebroek). Jan is tevreden
over de wijze waarop het gebruik van Twitter
zich binnen school ontwikkelt: ‘We hebben
niet eerst een visie vastgesteld, maar zijn
gewoon met een aantal enthousiaste mensen
begonnen. Ik merk dat het gebruik zich
daardoor op een natuurlijke wijze ontwikkelt
en vanzelf een eigen plaats krijgt. Zo hoor
ik regelmatig de vraag of ‘dit niet iets voor
Twitter is’ en merk ik ook zelf dat het je attent
maakt op zaken die anders aan de aandacht
ontsnappen.’
Mediawijsheid
Ook Manon Marges is blij met de Twitteraccount
van Tuinstad en verwacht dat het
een aanzet is om meer met nieuwe media
te gaan doen: ‘Er zijn wel losse initiatieven
maar van een doorgaande lijn mediawijsheid
is volgens mij nog geen sprake.’ Jan:
‘We zijn op dat vlak nog zoekend. Je wordt
als school doodgegooid met tips en boeken
en je kunt bij duizend-en-een adviesbureaus
terecht, maar wij willen – ook vanwege
afnemende financiële mogelijkheden - niet
teveel tegelijk overhoop halen. Dus beperken
we het gebruik van sociale media voorlopig
tot communicatie tussen ouders en school en
ondersteuning van het onderwijsproces. Een
voorbeeld van het laatste zijn de tablets waar
de bovenbouw sinds kort over beschikt. Niet
bedoeld als speeltje, maar als mogelijkheid
om leerlingen bijvoorbeeld met QR codes
(zie kader) door te verwijzen naar instructiefilmpjes
die we op You Tube zetten. Ideaal
voor leerlingen die zelf hun weg kunnen
vinden en geen aanvullende instructie van
een leerkracht nodig hebben.’ Volgens Jan
laat het zien hoe Tuinstad zijn weg wil zoeken
in de toepassing van (nieuwe) media: ‘Het
moet bij ons en bij de leerlingen passen.’ Voor
nog twijfelende collega’s heeft Jan maar een
boodschap: ‘Niets doen is geen optie. Start
alsjeblieft en vind je eigen weg.’ z
In het najaar startte het ROM een enquête
over sociale media op Linkedin. Bij dit
artikel is gebruik gemaakt van de reacties.
Hashtag: woord of zin met als voorvoegsel
het #symbool. Door dit teken kan een
bericht eenvoudig gevonden worden via
Twitter.
QR code: Quick Response. Tweedimensionale
streepjescode die gebruikers in staat
stelt om snel naar een bepaalde domeinnaam
op internet te gaan.
30 | Rotterdams Onderwijs Magazine --- 01 | 13
01 | 13 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 31

v
Dubbelportret :
Emine Celikkaya en Zehra
Hoe wordt er naar school gereisd?
Zehra: ‘Lopend.’
Emine: ‘Ik breng Emine meestal zelf naar school.
Dat vind ik veiliger en het geeft me een goed
gevoel.’
Wat is leuk aan school?
Zehra: ‘Ik houd van rekenen en de verhalen die
de meester vertelt met Trefwoord. Die zie ik in
mijn hoofd en dat vind ik fijn.’
Emine: ‘Het is een toegankelijke, sfeervolle
school waar ruimte is voor ons eigen geloof en
waar ik met alles terecht kan.’
Wat mis je?
Zehra: ‘Ik wil meer les. Ik zou zelfs in de weekenden
naar school willen.’
Emine: ‘Meer buitenspeelruimte.’
Wordt er thuis over school gepraat?
Zehra: ‘Soms, over wat ik leer.’
Emine: ‘Zeker en op school probeer ik met
ouders en leerkrachten de betrokkenheid
van andere ouders te vergroten.’
Hoe laat ga je naar bed?
Zehra: ‘Acht uur.’
Emine: ‘Zehra slaapt binnen enkele ogen-
blikken in, maar is om zes uur klaarwakker
en zou dan het liefst alweer naar school gaan.’
Wat zit er in de lunchtrommel en wie
heeft het klaargemaakt?
Zehra: ‘Brood met chocoladepasta en limonade,
klaargemaakt door mama, pappa of mijn broer.’
Emine: ‘Ze vindt het fijner als de anderen het
doen, ik smeer te dun.’
Heb je huiswerk?
Zehra: ‘Nog niet.’
Emine: ‘Toen ze jonger was kreeg ze extra
werkbladen mee die ik samen met haar
maakte.’
tekst Ronald Buitelaar foto Jan van der Meijde
Emine (1964) en Zehra (2005) wonen
in een flatwoning op een steenworp
afstand van de school van Zehra,
de Da Costa basisschool in de
Afrikaanderwijk. Het gezin bestaat
naast Emine en Zehra uit vader
Mustafa en vier kinderen. Drie ervan
wonen nog thuis, twee dochters van
22 en een zoon van 24. De oudste
dochter (25) is getrouwd en verwacht
haar tweede kind. Emine is mantelzorger
van haar vader, actief op
school en ze handwerkt graag.
Zehra’s grootste hobby is ‘anderen’
helpen.
Hoe staat het met de (nieuwe) media?
Zehra: ‘Ik speel wel eens met de telefoon van
mijn broer en zussen en doe spelletjes op de
laptop.’
Emine: ‘Ik kom er niet aan toe omdat ik het
veel te druk heb. Ik geloof niet dat ik veel mis,
maar denk dat ik het wel steeds meer nodig
ga hebben.’
Hoe stelt Emine zich op de hoogte van
schoolontwikkelingen?
Emine: ‘De schoolleiding komt elke morgen even
naar de ouderkamer, er is een nieuwsbrief en er
hangt een mededelingenbrief bij de ingang.’
Wat wil Zehra bereiken en wat wil
Emine dat Zehra bereikt?
Zehra: ‘Ik wil mensen helpen en daarom
graag dokter worden.’
Emine: ‘Ik hoop dat Zehra haar open en
spontante karakter behoudt, gezond blijft en
iets kan betekenen voor de maatschappij.’