Klasse Games geen kinderspel.pdf - participatiemedia

maandblad voor onderwijs in vlaanderen

oktober 2010

www.klasse.be

Games:

geen kinderspel

Vier op de ViJF Jongeren gamen.

straks ook in de klas?

208

Uw kind is geen probleem

Maandblad voor onderwijs in Vlaanderen

Uitgegeven door het Vlaams ministerie van Onderwijs en Vorming

(Agentschap voor Onderwijscommunicatie)

Nr 208 • oktober 2010

Ergernis. Een vader vertelt me

hoe ontgoocheld hij terugkeerde

van het oudercontact bij de

klastitularis van zijn zestienjarige

dochter. Het duurde amper

drie minuten. “Het rapport is

goed. Evy is geen probleem. Allemaal

in orde!” De vader stelde

nog enkele vragen maar meer inzicht kreeg hij niet. Evy was

geen probleem en op de gang wachtte nog een rij ouders.

Verwondering. Ik kan me uit mijn eigen lerarenopleiding

niet herinneren ooit één keer iets gehoord te hebben over

hoe je met ouders moet omgaan. Plots zaten ze daar voor

me en ik zei maar wat. Elke leraar zal erkennen dat je omgang

met ouders grondig verandert vanaf het moment dat je

zelf schoolgaande kinderen hebt. Alsof de schellen dan pas

van je ogen vallen.

Verantwoordelijkheid. Ik hoop dat de lerarenopleiding

nu veel meer aandacht besteedt aan omgaan met ouders.

Al hoor ik stagestudenten dat niet altijd bevestigen. Het

blijft voor de meeste leraren improviseren. Sommigen zijn

er goed in, anderen zijn er bang van of vinden het niet belangrijk.

“Wie je moet zien, zie je toch nooit” en “Ik ben

niet opgeleid om hun kinderen op te voeden” zijn zowat de

meest gebruikte clichés om er zich uit te kletsen. De papa

van Evy was wat vroeger gestopt met zijn werk om naar

de school te komen. Hij is begaan met haar leven en haar

toekomst. Maar Evy is geen probleem. Waarom zouden we

Klasse is teamwork. De hele ploeg vind je op www.klasse.be.

Hoofdredactie: Leo Bormans Eindredactie: Nele Beerens en

Wouter Bulckaert Beeldredactie: Jo Valvekens Redactie: Leen

Leemans en Toon Van de Putte, m.m.v. Jo Valvekens Vormgeving:

Mieke Keymis, Peter Mulders en Tim Sels Sites en multimedia:

Michel Aerts en Toon Van de Putte TV.Klasse: Elke Broothaerts,

Wouter Vanmol en Hans Vanderspikken Lerarenkaart & Zeker

Doen: Patrick De Busscher, Hannah El-Idrissi, Kerim Helaut,

Geert Neirynck, Anne Siccard, Marc Van Belle en Sonja Van

Droogenbroeck Secretariaat Klasse: Sabrina Claus, An Declercq,

Hannah El-Idrissi en Anne Siccard Publiciteit: Diana De Caluwé

Verantwoordelijke uitgever: Jo De Ro – Koning Albert IIlaan

15 – 1210 Brussel

Alle actieve Vlaamse leraren, CLB-medewerkers (elk net, elk

niveau) krijgen Klasse gratis. Adreswijzigingen regel je uitsluitend

via je eigen schooladministratie.

Abonnement (10 nummers): 28 euro.

Gepensioneerden, terbeschikkinggestelde leraren en individuele

dan nog woorden aan haar vuil maken? We plakken graag

een etiket op leerlingen, waar ze niet meer van af geraken.

What you focus on, is what you get. Focus je op de problemen,

dan krijg je problemen. Waarom kijken ouders en leraren

niet samen naar de vele kanten van jonge mensen? Hun

meervoudige intelligentie, nieuwsgierigheid, veerkracht,

creativiteit, sociale omgang, doorzettingsvermogen, passie,

eigenheid. Dat is niet met een etiket te vatten. “Wie goed

naar ouders luistert, ziet ook een belangrijke verschuiving

in wat mensen belangrijk vinden”, vertrouwt een oudere

Of ik ze de baas kan?

leraar in de basisschool me toe. “Vroeger vroegen ze me

‘Of ik ze de baas kon?’ Het was de tijd van de discipline,

alsof de school een kazerne was. Daarna kwam de economie

voorop, alsof de school een bedrijf was. Toen werd de

vraag ‘Hoeveel punten heeft hij en de hoeveelste is hij?’ Nu

zijn ouders meer bezig met het welzijn van hun kinderen

en hoor ik vooral ‘Hoe voelt hij zich?’ Ze willen dat hun

kinderen gelukkig zijn en worden.” Maken we bij een oudercontact

samen ruimte voor het antwoord op die vraag?

Hoofdredacteur Klasse

leo.bormans@klasse.be

studenten krijgen een abonnement tegen halve prijs.

Groepsabonnementen voor alle studenten in de lerarenopleiding

zijn gratis (bel 02 553 99 57 of mail secretariaat.leraren@klasse.be).

Voor scholen die dat wensen is er ook Yeti (derde graad lager

onderwijs), Klasse voor Ouders (kleuteronderwijs tot en met

tweede jaar secundair onderwijs) en Maks! (derde tot en met

zevende jaar secundair onderwijs). Lees meer op www.klasse.be.

Klasse – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel

redactie.leraren@klasse.be

Tel. redactie: 02 553 96 86

Tel. secretariaat: 02 553 96 95

Tel. advertenties: 02 553 96 94

Tel. lerarenkaart: 02 553 96 95

Pedagoog Jeroen bourgonjon: “Een game stimuleert

leerlingen en brengt leerprocessen op gang.” Hoe bang zijn

we daarvan? p. 10

Psychiater dirk de wachter: “Zo veel kinderen met ADHD?

Vinden we dat normaal?” Een nieuwe kijk op de leerlingen

en op onszelf. p. 20

sarah Hillewaert in Kenia: “Wil je weten hoe taal evolueert, luister

dan naar jongeren. Zij vangen de invloeden het eerst op.” p. 36

inHoUd

04 Het nieuws

Secundair onderwijs krijgt

nieuwe vorm.

10 games: geen kinderspel

Vier op de vijf jongeren gamen.

Negeren of integreren?

20 iedereen borderline!?

Persoonlijkheidsstoornissen

nemen sterk toe. Test jezelf.

24 samen op school

TV.Klasse in de proeftuinen

van onderwijsvernieuwing

26 sjapo

Leerlingenraad bouwt clubhuis.

28 Valt de middenmoot uit de boot?

Stimuleer de gemiddelde leerling.

Tien tips.

30 de lerarenkamer

Hoe reageren leraren op de plannen

voor het secundair onderwijs?

Discussieer mee.

32 dialoog

34 Help

De lange weg naar echte inclusie

Gratis hulp voor leerlingen met

psychische problemen

36 de taalstrijd in elke jongere

Welke invloed heeft jongerentaal

op de standaardtaal?

39 Zeker doen

40 Kalender lerarendagen

50 Doe iets strafs tegen de doodstraf

53 Tip&Win

62 Kruiswoordraadsel en fotospel

HET nieUws

4 • Klasse voor Leraren

weg Van Het water

beeld van de maand

[PAKISTAN] Twee jongens wassen hun haren

aan de stadswaterafvoer, net buiten een vluchtelingenkamp

voor slachtoffers van de watersnood

in Nowshera. Volgens officiële schattingen

zijn minstens 17,2 miljoen mensen getroffen door

de overstromingen, waarvan 8 miljoen kinderen.

De ramp bedreigt zeker 1 miljoen mensen met

de dood als ze niet snel de nodige hulp krijgen:

zuiver drinkwater, voedsel, medicijnen en tijdelijke

huisvesting.

Help jij? Stort op het centrale rekeningnummer voor Pakistan:

000-0000012-12.

Klasse voor Leraren • 5

© © ©REUTERS/Tim©Wimborne

HET nieUws

Het secundair onderwijs hervormd

Zes belangstellingsgebieden in de plaats van vier onderwijsvormen, een brede eerste

graad, een differentiatiepakket voor alle leerlingen. Binnen een tiental jaar ziet het

gewoon secundair onderwijs er grondig anders uit. Daarvoor wordt nu de basis gelegd.

Een eerste oriëntatienota met als titel ‘Mensen doen schitteren’ geeft de grote lijnen

van de hervorming weer. Ze moet de discussie in het onderwijsveld op gang brengen.

EEn niEuwE structuur

De onderwijsvormen aso, bso, kso en tso verdwijnen.

De bestaande driegradenstructuur blijft behouden. Het aantal

richtingen in de tweede en de derde graad wordt beperkt.

➡ Eerste graad: breed algemeen vormend

In de eerste graad gaat de aandacht vooral naar de brede persoonlijke

ontwikkeling van de leerlingen. Leerlingen die een

getuigschrift basisonderwijs hebben, gaan naar de algemene

stroom waar ze in het eerste jaar kennismaken met diverse

aspecten van de wereld en de samenleving via zes belangstellingsgebieden.

Dat zijn: ‘techniek en wetenschappen’, ‘natuur

en wetenschappen’, ‘welzijn en sociale wetenschappen’,

‘handel en economische wetenschappen’, ‘creatie en kunst’

en ‘taal en letterkunde’. In het tweede jaar verkennen ze twee

belangstellingsgebieden grondiger.

Leerlingen zonder getuigschrift basisonderwijs worden via

het schakelblok zo veel mogelijk klaargestoomd voor de

eerste graad of worden voorbereid op een arbeidsmarktgerichte

kwalificatie.

➡ Tweede graad: verbreed

In de tweede graad kiezen leerlingen uit domeinbrede

richtingen, zoals ‘economie en administratie’, ‘plant, dier en

milieu’, ‘moderne vreemde talen’, ‘hout’... Daarin verwerven

ze, naast competenties die nodig zijn om vlot in de samenleving

te kunnen meespelen (sleutelcompetenties), competenties

die in meerdere beroepen of opleidingen binnen dat

domein toepasbaar zijn. Naast de domeinbrede richtingen

zijn er een beperkt aantal specialiserende studierichtingen


voor leerlingen die een bijzonder talent verder willen ontplooien

en een aantal specialiserende arbeidsmarktgerichte

en kwalificerende opleidingen.

➡ Derde graad: kwalificerend

Leerlingen kiezen in de derde graad voor een specifieke

studierichting die ofwel arbeidsmarktgericht is ofwel gericht

op verder studeren in het hoger onderwijs. Een leerling die

slaagt in de derde graad behaalt een diploma dat ingeschaald

wordt op niveau 3 of 4 van de kwalificatiestructuur.

Dat niveau bepaalt ook de toegang tot het hoger onderwijs.

AccEnt op compEtEntiEs

In het nieuwe secundair onderwijs staat competenties

verwerven centraal. Competenties worden gedefinieerd als

‘de bekwaamheid om kennis, vaardigheden en attitudes in

het handelen op een geïntegreerde wijze aan te wenden voor

maatschappelijke activiteiten’. Die competenties worden

vertaald in eindtermen.

De beleidstekst ‘Mensen doen schitteren’ vormt de komende maanden de basis

voor verder overleg in het onderwijs, de samenleving en het Vlaams Parlement.

Aan de hand van alle input wordt deze nota verder geconcretiseerd

in plannen voor het onderwijslandschap, de financiering, de personeelsleden

en alle aspecten van de schoolorganisatie.

Wat vinden leraren van de hervormingsplannen voor het secundair onderwijs?

Vijf leraren van WICO Campus TIO in Overpelt geven een voorzet in

‘De Lerarenkamer’, p. 30.

Geef mij maar het

jeugdjournaal

Elfjarigen ervaren positieve emoties als ze naar het jeugdjournaal kijken.

Ze zijn vooral blij, nieuwsgierig en enthousiast. Dat stelt Ine Wenmaekers van

de Universiteit Antwerpen (UA) vast in haar masterproef. Het televisienieuws

helpt kinderen en jongeren bij hun socialisering in de samenleving. Op het volwassenenjournaal

reageren ze echter vaak verdrietig en angstig omdat het negatieve

nieuws domineert. Bij jeugdjournaals is er meer zacht en positief nieuws.

Die strategie blijkt te werken: bij elfjarigen zijn negatieve emoties minder sterk en

angst komt het minst voor. Hoewel vijftienjarigen op alle soorten nieuwsberichten

uit het jeugdjournaal minder emotioneel reageren dan elfjarigen, domineren ook

bij hen positieve emoties. Ze zijn wel sneller verveeld.

Leren vallen

Leerlingen van Nederlandse

basisscholen krijgen vanaf

volgend schooljaar valtraining

om het aantal ernstige letsels te

verminderen.

Het aantal letsels dat acht- tot

twaalfjarigen opliepen tijdens

sport of buiten spelen steeg tussen

2004 en 2008 met 42 procent.

“Daar zijn twee oorzaken voor”,

zegt Saskia Cloet, coördinator

Sport van de Stichting Consument

en Veiligheid. “Uit onderzoek

van de Vrije Universiteit

Amsterdam blijkt dat de motorische

vaardigheden van kinderen

de afgelopen twintig jaar zijn

afgenomen, waardoor ze vaker

vallen. Doordat veel kinderen

te dik zijn, hebben valpartijen

ernstigere gevolgen omdat er

meer gewicht terechtkomt op

bijvoorbeeld een pols of hoofd.”

Het lespakket over valvaardigheden dat de Stichting ontwikkelde, werd vorig

schooljaar getest in 38 basisscholen. “De eerste resultaten zijn positief: het aantal

letsels na een val lijkt te worden gehalveerd”, zegt Saskia Cloet. Het pakket is bedoeld

voor sportleraren: zij kunnen echte ‘val-lessen’ geven of tijdens het volledige

schooljaar de oefeningen van het pakket integreren in hun lessen.

In HeT kort

➜ Vier op de tien leerlingen

secundair hebben geregeld

rugpijn. Bovendien vinden negen

op de tien dat ze op school

onvoldoende uitleg krijgen

over rugpijn en een gezonde

lichaamshouding. Twee studenten

lerarenopleiding, Nathalie

Vanroy en Kirsten Wauters,

stelden dat vast in hun eindproef

(Hogeschool-Universiteit

Brussel).

➜ In 2009-2010 is het aantal

leerlingen op internaat gestegen

tot 8500 in het vrij en 3800

in het gemeenschapsonderwijs.

Dit schooljaar zijn dat er waarschijnlijk

nog meer. Er is vooral

een toename in het secundair

onderwijs.

➜ De nederlandstalige basisscholen

in brussel hebben op

1 september 394 extra kinderen

opgenomen, waarvan 235 in

onthaalklassen. De Vlaamse en

Brusselse onderwijsministers

Smet en Vanraes willen tegen

1 januari en 1 september 2011

extra onthaalklassen in het

Brussels Gewest voor nog eens

290 kinderen.

➜ Het aantal uitgereikte ervaringsbewijzen

verdubbelt

elk jaar. In 2007 werden er

240 uitgereikt, in 2008 480, in

2009 990 en in de eerste helft

van 2010 412. Een ervaringsbewijs

bevestigt dat je over

de vaardigheden beschikt om

een beroep uit te oefenen. Ook

begeleiders buitenschoolse kinderopvang

kunnen zo’n bewijs

halen.


HET nieUws

101

leraren ouder dan 65 jaar

stonden vorig schooljaar

voor een Vlaamse klas. Hun

terugkeer naar school was

meestal kortstondig: samen

waren hun prestaties goed voor

één voltijdse job gedurende een

volledig schooljaar.

Sinds september 2009 kunnen

gepensioneerde leraren

makkelijker inspringen als een

school geen andere geschikte

kandidaat vindt. Ze worden

betaald op basis van de diensten

die zij vóór hun pensioen

gepresteerd hebben. In de

omzendbrief over ‘een gepensioneerde

die in het onderwijs of

bij de inspectie in dienst treedt’

lees je meer over de voorwaarden

en de bezoldiging

(www.ond.vlaanderen.be/

edulex, zoekterm ‘gepensioneerde’).

pEFc?

Klasse heeft vanaf deze maand

het PEFC-certifi caat. Dat betekent

dat het papier waarop het

blad wordt gedrukt afkomstig

is uit duurzaam beheerd bos,

gerecycleerde of gecontroleerde

bronnen. En je had het al gemerkt:

ook het formaat is sinds

vorige maand kleiner.


De sterren

★ opleidingscheques anders

Wil je dit schooljaar een opleiding

volgen of voortzetten? check vóór je

ze bestelt of je (nog) met opleidingscheques

kan betalen. Opleidingen

die starten vanaf 1 augustus 2010 kun

je enkel nog met opleidingscheques

betalen als ze binnen het ‘stelsel van

Betaald Educatief Verlof’ worden

erkend. Check de lijst van erkende

opleidingen (www.vdab.be).

★ Het doek valt over BIS

Begeleid Individueel Studeren

(BIS), het afstandsonderwijs van de

Vlaamse overheid, wordt stopgezet op

31 december 2010. Wie op zoek is naar

een opleiding kan terecht bij de Centra

voor Volwassenenonderwijs, de Centra

voor Basiseducatie, de VDAB, Syntra

of het sociaal-cultureel vormingswerk.

Die bieden steeds vaker de mogelijkheid

om op afstand te studeren. Het

cursusmateriaal van BIS blijft gratis

online beschikbaar voor leraren en

scholen.

★ Gratis vaccins tegen

baarmoederhalskanker

Alle meisjes van het eerste jaar

secundair onderwijs in Vlaanderen

krijgen vanaf dit schooljaar gratis

vaccins tegen het humaan papillomavirus

(HPV). De volledige vaccinatie

bestaat uit drie inspuitingen door het

CLB of een arts naar keuze in de loop

van één schooljaar. De vaccinatie is niet

verplicht. Bij het begin van het nieuwe

schooljaar ontvangen alle leerlingen

van het eerste jaar secundair onderwijs

in Vlaanderen via de scholen een folder

met meer info. Voor oudere meisjes

moeten de ouders de vaccins zelf

aankopen op voorschrift van een arts.

Ze krijgen die gedeeltelijk terugbetaald

via het ziekenfonds.

★ ouderschapsverlof voor

kinderen tot twaalf jaar

Vanaf 1 september 2010 kun je als

leraar je ouderschapsverlof opnemen

totdat je kind twaalf jaar wordt. Dat

‘ouderschapsverlof in het kader van

loopbaanonderbreking’ moet ingaan

uiterlijk op de dag vóór de twaalfde

verjaardag van je kind. Vroeger was

vier jaar de leeftijdsgrens. Meer info

via www.ond.vlaanderen.be/wetwijs,

thema ‘loopbaanonderbreking’.

★ Aanmoedigingspremie

online

Vanaf 3 september 2010 vraag je je

aanmoedigingspremie bij loopbaanonderbreking

of tijdskrediet online

aan bij de Vlaamse overheid. Dat doe

je via de link ‘aanmoedigingspremies’

op www.werk.be. Daarvoor heb je je

elektronische identiteitskaart en kaartlezer

of federaal token nodig.

Wedden dat ik een tien haal?

Amerikaanse studenten kunnen een flinke som verdienen met hun

school resultaten dankzij Ultrinsic. Dat is een website waar studenten

uit 36 universiteiten geld kunnen inzetten op hun cijfers. Hoe hoger

hun score, hoe groter de beloning: een tien brengt dus meer op dan een

acht. “Zie een inzet bij ons als een motivatie om het goed te doen”, aldus de

oprichters. Daarnaast kunnen de studenten ook gokken voor welke vakken

ze niet zullen slagen. Hun kansen worden berekend aan de hand van variabelen

zoals de moeilijkheidsgraad van hun vakken, hun geschiedenis, maar

vooral de moeite die ze doen om goed te scoren. “Onze werkwijze kun je

niet vergelijken met online weddenschappen in de traditionele betekenis,

die verboden zijn in de VS”, klinkt het bij Ultrinsic. “Studenten hebben volledige

controle over de uitkomst van hun weddenschap: of ze geld winnen

of verliezen hangt helemaal af van hun eigen prestaties.”

Dag van de

jeugdbeweging

Spoor je leerlingen aan om

op 22 oktober in uniform naar

school te komen. Of hijs jezelf

in je Chirorok of Scoutshemd.

Laat je je leerlingen in de klas

ook vertellen over hun belevenissen

bij de jeugdbeweging?

Vaak doen ze daar sociale

vaardigheden op die ze elders

nooit zouden leren.

www.dagvandejeugdbeweging.be

méér onderwiJsnieUws? elke woensdag kant-en-klaar in Je mailbox.

Ben je leraar, CLB-medewerker, opvoeder ...?

Abonneer je op de nieuwsbrief van

LERARENDIRECT of lees het nieuws op

www.lerarendirect.be.

Ben je directeur of secretariaatsmedewerker?

Abonneer je op de nieuwsbrief van

SCHOOLDIRECT of lees het nieuws op

www.schooldirect.be.


© © KlaSSE


© I lustraties:©Jens©Claessens

games ZiJn kracHtige leermiddelen in de klas

Games:

GEEN KINDERSPEL

Vier op de vijf leerlingen gamen. Ondertussen is gaming veel meer

geworden dan amusement. Serious games, computerspellen die

niet gericht zijn op ontspanning maar wel werken aan kennis, vaar-

digheden en attitudes dringen nochtans maar moeizaam door tot

de schoolbanken. Games slepen een hardnekkig imago van geweld

en machocultuur mee. Toch hebben ze als leermiddel een enorm

potentieel. Zijn games meer dan een spelletje?

Zijn de volgende uitspraken juist of fout?

Je leert niets bij van gamen.

Bij games beslis je zelf wat je leert.

Leerlingen willen games in de klas omdat het leuk is.

Games horen niet thuis in de lerarenopleiding.

Elke leraar moet een gamer worden.

Er is geen tijd om te gamen in de klas.

Een uitstap is interessanter dan een game.

Games zijn alleen maar gewelddadig.

Games vergroten het competitiegevoel bij je leerlingen.

Games zullen de leraar vervangen.

juIST fouT

Volgens de onderzoekers zijn de uitspraken allemaal fout.


leerlingen willen leren in de klas.

AmUSEmENT IS VOOR THUIS

Jeroen bourgonjon is maatschappelijk werker en pedagoog.

Hij is verbonden aan de UGent en werkt aan een doctoraatsthesis over

de betekenis en effecten van videogames op school.

waarom zou je games in de klas halen?

Jeroen Bourgonjon: “Leraren, van kleuteronderwijzers

tot docenten, hebben altijd al spelletjes gespeeld in de klas.

De spelvorm is een krachtig medium om complexe verbanden

te leren zien. De spelregels zijn zeer belangrijk in een game:

je moet ze kennen als je die game wilt winnen. Pure leerstof

aanbrengen lukt minder goed. Maar game-based learning laat je

leerlingen verder kijken dan wat op het eerste gezicht te zien

is. Ze ontdekken de onderliggende regels. Het stimuleert hun

out-of-the-box denken. Daarom zijn games een goede opleiding

voor managers: je krijgt een opdracht, maar als je alternatieve

oplossingen bedenkt, word je vaak beloond.”

games zijn learner controlled: je beslist zelf wat en hoe

je leert.

Jeroen Bourgonjon: “Als je gamet, heb je het gevoel dat

je enorm vrij bent, maar je kunt natuurlijk enkel doen wat in

de spelregels zit geprogrammeerd. Net zoals een goede leraar

zijn leerlingen het gevoel geeft dat ze zelf bepalen waar de les

over gaat, terwijl hij de klas perfect stuurt. Voordeel van een

game is dat je kunt experimenteren. Terwijl je in een rollenspel

jezelf niet volledig blootgeeft, zeg je in een game dingen die je

anders nooit zou zeggen. Je zit veilig, want als je mislukt: reset,

en je probeert opnieuw. Vergelijk het met een vluchtsimulator.

Je crasht, maar er zijn geen slachtoffers. Meer zelfs, je leert uit

je falen.”

staan leerlingen te springen om games in de klas?

Jeroen Bourgonjon: “Nee. Ze amuseren zich liever buíten

de school. Ze willen in de eerste plaats iets bijleren. En dat kan

ook door games te spelen, of door ze te bespreken. Net zoals je

de roman Het parfum leest en analyseert in de klas, kun je ook

videogames bespreken. Bekijk met je leerlingen hoe games ons

denken, onze samenleving beïnvloeden. Leerlingen haken niet

af als ze leerinhouden ontdekken in games. Als je op voorhand

12

• Klasse voor Leraren

duidelijk zegt dat je leerlingen een game zullen spelen om bij

te leren, dan werkt dat. Het mag plezant zijn, maar het hoeft

niet.”

Horen games thuis in de lerarenopleiding?

Jeroen Bourgonjon: “Krachtige leeromgevingen creëren

is een van de pijlers van de lerarenopleiding. Nu is een goede

game bij uitstek een leuke, relevante leeromgeving die op het

juiste moment aan elke leerling de informatie geeft die hij

op dat moment nodig heeft. Als leraar kom je soms handen

te kort, maar een game heeft aandacht voor de individuele

leerling en past zijn uitleg aan. Bovendien leren leerlingen en

leraar van elkaar. Als 27-jarige krijg je bijvoorbeeld informatie

van een 11-jarige leerling omdat die het spel al beter beheerst.

Dat creëert een samenhorigheidsgevoel, het is niet langer de

leerling tegen de leraar.”

moet elke leraar dan een gamer worden?

Jeroen Bourgonjon: “Het kan niet zijn dat je leerlingen

thuis gamen en dat je zegt: ‘Wat jij thuis doet, interesseert mij

absoluut niet’. Maar niet elke leraar moet daarom een gamer

worden. Om over games te praten in de klas moet je er niet

alles over weten. Gebruik de klas liever als een contact zone. Als

de les bijvoorbeeld gaat over Robinson Crusoë, hebben sommige

leerlingen het boek gelezen, anderen hebben Expeditie

Robinson gezien, nog anderen hebben Far Cry op de computer

gespeeld. Leg al die ervaringen samen. Luister naar je leerlingen

als een coach. Je hoeft niet de sterspeler te zijn.”

Uit onderzoek blijkt dat je veel moet gamen om echt

leereffecten te zien.

Jeroen Bourgonjon: “Toch hoeft een spel niet lang te

duren. In September 12th laat je bommen vallen als vergelding

voor de aanslagen op de Twin Towers. Je doodt terroristen, maar

© © lieven©Van©assche

Jeroen Bourgonjon, FWO-aspirant UGent: “Gamen stimuleert het

out-of-the-box denken van je leerlingen.”

je maakt natuurlijk ook onschuldige slachtoffers. Dus worden

de mensen die rouwen op hun beurt terroristen, waardoor het

probleem steeds groter wordt. Die krachtige boodschap krijg

je op één minuut. Verlies evenmin tijd met de handleiding. Als

je gamet, leer je al spelend. Stap voor stap krijg je de spelregels

aangeleerd.”

waarom zou je leerlingen laten verdwalen in de virtuele

realiteit als je in de echte wereld op stap kunt gaan?

Jeroen Bourgonjon: “Gebruik games in je klas zoals je

televisie, film of tekstverwerker gebruikt. Het is een medium

dat je leerlingen motiveert en leerprocessen op gang krijgt. Een

voorbeeld: Playing the Past maakt 3D-simulaties van historische

gebouwen, zoals het fort van Napoleon aan de kust. In de realiteit

kost dat fortuinen, want wat rest is een berg zand en een

hoop stenen. Maar in een game-simulatie laat je je leerlingen

eerst virtueel rondlopen in het fort zoals het er toen uitzag. En

daarna neem je je leerlingen mee op uitstap. Dat wordt voor

hen een beklijvende ervaring.”


in hoever is het geweld in games pedagogisch te verantwoorden?

Jeroen Bourgonjon: “In serious games zit nauwelijks

geweld. In commerciële games wel, maar juist daarom moet je

je leerlingen games leren lezen en interpreteren. Op het eerste

gezicht zie je geweld. Maar kijk je verder, dan zie je welk gedrag

– zoals strategieën met elkaar afspreken – wordt beloond

in games. Bovendien zijn games als Counter Strike gewoon een

moderne variant van tikkertje: je loopt virtueel met je vrienden

rond in een game, en je probeert elkaar te raken.”

Vergroten games de competitie tussen je leerlingen?

Jeroen Bourgonjon: “Een rapport op het einde van de

maand is ook een vorm van competitie. Als je in een community

of learners een groepsgevoel creëert waarin jongeren elkaar

uitdagen om tot het uiterste te gaan, dan werkt dat zeer motiverend.

Bovendien worden in serious games vooral je inspanningen

beloond. Je moet je best doen om naar een volgende

level te mogen overgaan.”

Zullen de steeds krachtiger en complexer wordende

games uiteindelijk de leraar vervangen?

Jeroen Bourgonjon: “Een handboek of documentaire

vervangt de leraar toch ook niet? Een game is een systeem, en

daar komt maar uit wat je er op voorhand in programmeert.

Je leerlingen leren, maar iedere leerling voelt iets anders. Dus

zijn terugkoppelmomenten erg belangrijk. Daarin praten je

leerlingen over hun ervaringen tijdens het gamen, ze kijken

wat al of niet belangrijk was. Ze toetsen of bepaalde ideeën die

ze door dat spel hebben gekregen wel kloppen. Elkaars mening

horen is erg belangrijk. Die reflectie moet je als leraar op gang

brengen.”



Hendrik Van Peteghem, leraar geschiedenis: “Collega’s overtuigen

blijft moeilijk. Tot ze je les mogen bijwonen.”

14

Hoe kies Je de gescHikte

game Voor Je klas?

1. Is het spel educatief of ontspannend?

2. Welke leerprocessen biedt de game?

3. Hoe hoog zijn de technische vereisten?

4. Kun je de game zowel op school als

thuis spelen?

5. Is er een computerruimte beschikbaar?

6. Is de game geschikt voor de leeftijd van

je leerlingen?

7. Is de game gebruiksvriendelijk?

8. Kun je het spel in één lesuur spelen?

9. Sluit de game aan bij de inhouden en

vaardigheden die je wilt aanleren?

10. Geeft de game feedback aan de speler?

11. Kun je de vooruitgang van je leerlingen

beoordelen?


IDEAAL

als instap

Hendrik Van peteghem geeft

geschiedenis in de tweede en derde graad

aso in het Sint-Lodewijkscollege in Lokeren.

Hij gebruikt commerciële games in zijn lessen.

maar werkt dat ook?

Hendrik Van Peteghem: “In mijn lessen werk ik met

diverse media om geschiedenis in moderne vorm aan te

brengen: van strips over documentaires tot bordspellen. En

aangezien ik zelf gamer ben, zie ik ook in commerciële games

de informatieve en educatieve waarde. Games zijn afwisselend.

Ze zijn ideaal als instap voor een lessenreeks. Games zijn zeer

interactief. Je leerlingen zien onmiddellijk het effect van hun

beslissingen.

Dat heb je veel minder als je de leerstof aanbiedt met een

tekst of een afbeelding. Je leerlingen leven zich echt in, en die

indrukken blijven hangen, omdat ze de virtuele wereld zelf

controleren. Computerspellen zijn een interpretatie van de

realiteit, net zoals boeken, strips en films. Leer je leerlingen

vragen stellen en een waardeoordeel vormen zodat ze inzien

dat een bepaald boek bijvoorbeeld een betere weergave is van

de historische feiten dan een spel.

Anderzijds zijn games duur en tijdrovend. Je hebt een zware

grafische kaart nodig. Welke school wil daarin investeren?

Collega-leraren vinden ook vaak dat games aanzetten tot

geweld. Onzin. Ik game al vijftien jaar en ik doe geen vlieg

kwaad. Als leraar moet je ook iets van de technische kant

van een game afweten. Maar of leraren zich daarvoor willen

bijscholen?

Als je gamende leerlingen uitleg laat geven aan hun medeleerlingen,

dan krijg je ze mee. Ze merken dat hun leraar bezig is

met hun leefwereld, en dan staan ze opener tegenover wat je te

vertellen hebt. Ze appreciëren dat je moeite doet om de nieuwe

media te gebruiken. Leraren overtuigen blijft moeilijk. Ik kan

nauwelijks van gedachten wisselen met collega’s geschiedenis

omdat haast niemand werkt met games in de klas. Maar

onlangs observeerde een collega mijn les, en hij gaf ruiterlijk

toe dat ik door teksten, afbeeldingen en games te vergelijken

mijn leerplandoelstellingen had bereikt.”


Jan Van Looy, onderzoeker UGent: “Typisch voor games is hun

zelfmotiverende karakter.”

gratis

game

PING is vanaf

20 oktober gratis

beschikbaar voor alle secundaire scholen in

Vlaanderen. Het spel wordt verspreid op cdrom

samen met een handboek voor leraren

over het nut van games op school en hoe je

het thema armoede via het spel in de les aanbrengt.

Je kunt het spel ook online spelen.

Er komen vormingen voor leraren.

meer info vind je op www.povertyisnotagame.com.


poVerty is not

A GAmE

In het kader van het Europese jaar van

de bestrijding van armoede en sociale uitsluiting

lanceert de Koning Boudewijnstichting

Poverty Is Not a Game (PING), een serious

game over armoede. Jan Van looy,

onderzoeker bij IBBT-mICT (UGent),

initieerde het project en zorgde voor

de wetenschappelijke opvolging.

waarom kiezen jullie een game om armoede te bespre-

ken in de klas?

Jan Van Looy: “We willen jongeren bewustmaken van

armoede op een manier die hun aanspreekt. Vandaar de keuze

voor een serious game. Vier op de vijf jongeren gamen, en

typisch voor games is hun zelfmotiverende karakter. Je hebt

geen externe beloningen nodig. Als je een spel leuk vindt, wil

je het blijven spelen. Doordat je vooruitgaat, leer je niet alleen

over dat spel, maar ook over de wereld. Ook krijg je een rol

in het spel. Doordat je de problemen van dat personage moet

oplossen, identificeer je je ermee. Ten slotte zijn games ook heel

sterk om complexe fenomenen met veel variabelen voor te stellen.

Armoede is zo’n complex probleem: het draait niet enkel

om geld, maar ook om opleiding en gezondheid.”

Hoe hebben jullie het thema armoede verwerkt in ping?

Jan Van Looy: “PING is een online adventure over twee

tieners die in de armoede verzeilen. Als je het speelt, kom je in

de vicieuze cirkel van achterstelling terecht, met alle frustraties

van dien. Je wilt een kamer huren, maar je hebt een waarborg

nodig, terwijl je geen werk en dus geen geld hebt. Maar om

werk te krijgen, heb je dan weer een vaste verblijfplaats nodig.

Zo leer je hoe het voelt om arm te zijn.”

kan ook de niet-gamer het spel spelen?

Jan Van Looy: “Het spel is voor elke jongere toegankelijk.

De besturing is simpel: klikken en je loopt ergens naartoe en

voert opdrachten uit. In de testklassen waren de leerlingen heel

enthousiast. Zeker omdat de game een positieve boodschap

uitdraagt. Je wordt met uitdagingen geconfronteerd, maar je

kunt die overwinnen.”

Meer weten over armoede? Download het eerstelijnsdossier

‘Kansarmoede’ op www.klasse.be/ga/kansarmoede en

bekijk het filmpje op www.tvklasse.be.



Frederik De Grove, onderzoeker UGent: “Struikelblokken zijn niet de

leerlingen. Wel de infrastructuur en de koudwatervrees van de leraren.”

16

Hoe vaak gaMen jongeren?

nooit 14%

biJna nooit 20%

een paar keer per Jaar 11%

elke maand 12%

dageliJks 19%

mEER GAmES

in de klas?

elke week 24%

Onderzoek bij 340 leerlingen in 22 klassen van de tweede graad secundair. Cijfers uitgedrukt in procenten.


Frederik de grove onderzocht voor zijn

masterproef Communicatiewetenschappen

aan de UGent hoe games in het onderwijs

onthaald worden. Hij testte PING bij

340 jongeren in 22 klassen.

Frederik De Grove: “We hebben de game-ervaring van

jongens en meisjes uit aso en tso gemeten. Meer dan de helft

van de jongeren speelt videogames op regelmatige basis. Als

je specifiek naar de ontvangst van PING kijkt, scoort de game

heel hoog: leerlingen vonden het leuk om de game te spelen,

ze hebben het gevoel bijgeleerd te hebben over armoede en ze

willen meer les krijgen via games.”

Zijn de resultaten afhankelijk van geslacht, studierichting

of game-ervaring?

Frederik De Grove: “Nauwelijks. Aso’ers staan net iets

positiever tegenover les krijgen via games en tegenover PING

zelf. Jongens voelen zich iets competenter om het spel te spelen.

De meisjes waren dan weer positiever over PING dan de

jongens. Gamers vonden meer dan niet-gamers dat ze goed

waren in het spel en stonden iets positiever tegenover les krijgen

via games, maar ook daar waren de verschillen minimaal.”

een warm pleidooi voor games, dus?

Frederik De Grove: “Jawel. Met één belangrijke nuance:

jongeren verwachten geen World of Warcraft of andere commerciële

games in de les. Omgekeerd werken serious games dan

weer bij uitstek in de klascontext. Struikelblokken zullen niet

zozeer de leerlingen zijn, maar wel de infrastructuur van de

scholen en de koudwatervrees van de leraren.”

Zoek je je weg in de wereld van de computergames?

Je vindt alle info op www.cjsm.vlaanderen.be/gaming.

Hoe staan jongeren tegenover serious gaMes?

“Hoe goed ben Je in Het spel?”

“Hoe VisUeel aantrekkeliJk is Het spel?”

“Vond Je Het spel meeslepend?”

“daagt Het spel Je genoeg Uit?”

“Vond Je Het spel saai en stom?”

“Vond Je Het spel goed en leUk?”

“sta Je positieF tegenoVer leren met games?”

“Heb Je biJgeleerd al gamend?”


gebeten door games?

• Food Force: hulp bij humanitaire rampen

(www.wfp.org/how-to-help/individuals/food-force)

• global conflicts: democratie en mensenrech-

ten (www.globalconflicts.eu)

• through the wild web woods: veilig internet-

ten voor jonge kinderen (www.wildwebwoods.org)

• re-mission: kanker

(www.re-mission.net/site/game/index.php)

• copenhagen challenge: klimaatverandering

(www.copenhagenchallenge.org/Play_Online.htm)

• 3rd world Farmer: beheer van een Afrikaanse

boerderij (www.3rdworldfarmer.com)

• ayiti, the cost of life: armoede in Haïti

(http://ayiti.newzcrew.org/ayitiunicef)

• darfur is dying: de humanitaire crisis in Soedan

(www.darfurisdying.com)

• pats en co: jongeren in armoede

(www.patsenco.be)

• mcdonald’s videogame: de waarheid over fast-

food (www.mcvideogame.com)

• playing the past: simulaties van cultureel erf-

goed (www.playingthepast.com)

• september 12th: terreurbestrijding

(www.newsgaming.com/games/index12.htm)

Vind een uitgebreide lijst games op www.gamesforchange.com en

op http://nobelprize.org/educational.

Onderzoek naar de game-ervaring van 340 jongeren in 22 klassen van de tweede graad secundair. Score op een schaal van vijf.

1,90

1,89

2,54

2,66

2,94

3,03

3,18

3,99



persoonliJkHeidsstoornissen nemen sterk toe

Iedereen

borderlINe!?

“De diagnoses van borderline personality disorder zijn de laatste twintig

jaar spectaculair gestegen”, stelt psychiater Dirk De Wachter vast.

Zijn onze hersenen dan getransformeerd? “Nee, de wereld is in één

generatie gewoon heel erg veranderd. En de psychiatrische diagnoses

weerspiegelen dat.” De Wachter formuleert negen kenmerken van

de mens anno 2010 en vergroot daarmee maatschappelijke trends uit.

Zo maakt hij psychiatrische symptomen ‘normaal’ en herkenbaar.

test JeZelF en Vink aan wat op JoU Van toepassing is

Je vindt het

leven soms zinloos

en leeg

Dirk De Wachter: “De ultieme uitdaging is: hoe vinden

we zin in ons bestaan? Die zin zit in relaties met naasten,

geliefden, in zorgberoepen, in zinvol bezig zijn met mensen.

Maar de zorgsector, het onderwijs staan onder druk, zijn

niet cool. De reclamesector, de media, design en esthetiek,

die zijn cool. Dat heeft ook te maken met de ontkerkelijking,

het einde van de grote verhalen, een wereld van relativisme,

scepticisme en twijfel. Vraag aan jonge mensen hoe de wereld

is en het antwoord klinkt: fast, short, kicking and new.

Al de rest is bo-o-o-oring.”

Je handelt

nogal eens

impulsief

Dirk De Wachter: “In deze zeer impulsieve wereld leven

we op de top van onze driften. We hebben seks omdat we

willen genieten, omdat we moeten genieten. Ook intensief

middelengebruik typeert onze wereld: soft- en harddrugs,

maar ook slaap- en kalmeermiddelen. We verhitten onze

wereld en de farmaceutische nijverheid helpt graag die oververhitte

wereld tijdelijk af te koelen, waardoor die nog meer

kan draaien. We gaan impulsief om met voeding: obesitas is

een enorm groot gezondheidsprobleem. Ook geld geven we

impulsief uit: meer en meer mensen vragen schuldbemiddeling,

krijgen loonbeslag. We consumeren vóór het geld er is.”

Dirk De Wachter:

We zijn allemaal

niet-patiënten.

Tot er iets

gebeurt

dirk de wachter is

volwassenenpsychi-

ater aan de K.U. Leu-

ven. Zijn specialiteit

is gezinstherapie en

mensen behandelen

met een heel ernstige

psychiatrische

problematiek.

© © KlaSSE

Je kunt

je agressie niet

altijd kwijt

Dirk De Wachter: “Agressie is van alle tijden. Oorlog

kanaliseert de agressie in een maatschappij. Onze jongens

gingen het geloof of de natie verdedigen in de loopgraven.

Maar er zijn geen grote verhalen meer. Dus vindt die agressie

via onaangepaste vormen zijn uitweg in onze maatschappij:

hooliganisme, verkeersagressie, steeds driester

wordende criminaliteit. Op tv vallen de doden bij bosjes.

De doorsneecomputerspelletjes bevatten een enorme dosis

agressiviteit. Kunnen onze kinderen een onderscheid maken

tussen het imaginaire van zo’n spelletje en de realiteit?”


test JeZelF en Vink aan wat op JoU Van toepassing is

Je bent

een emotionele

rollercoaster

Dirk De Wachter: “We surfen op de golven van onze

emoties: ups en downs wisselen heel snel af. We zijn

een oppervlaktedier zonder diepte geworden op zoek naar

genot. Wij kijken uit naar onze volgende citytrip, shortski,

een avontuurlijke reis. En daarna volgt de down: werken.

Jongeren zitten de hele week tegen hun zin op school,

en kijken uit naar de kicks in het weekend. En dan sta je

op de Mount Everest en krijg je een geweldige kick. Maar je

moet terug naar beneden.”

Hypes en trends

beïnvloeden je

Dirk De Wachter: “De media bepalen de werkelijkheid.

Plots ontstaan er hypes. Maar ondertussen draait de

werkelijke wereld verder. Mooi voorbeeld: de Witte Mars

van tien jaar geleden. Een miljoen mensen op straat voor de

hervorming van justitie. Maar justitie is de voorbije tien jaar

heel weinig veranderd. Die uitvergrote hype is een zeepbel,

de realiteit gaat gewoon verder en er gebeurt niets.”

Je weet

soms niet meer

wie je bent

Dirk De Wachter: “Wie ben ik? Waar kom ik vandaan?

Wat is de zin van ons bestaan? Op die vragen hebben we

geen antwoord. We hebben geen traditionele sjablonen meer

om naar te leven. Generaties lang toonden de Kerk of onze

ouders ons hoe te leven. Nu worden jonge mensen via televisie,

computer en reclamecultuur geconfronteerd met massa’s

modellen, en ouders weten het ook niet meer.

De sekserollen vervagen. Koppels verdelen de huishoudelijke

taken met veel enthousiasme. Dan komen er kinderen.

En dan kiest toch weer de man voor de carrière. Nu zegt

Weekend Knack hoe we moeten leven. Dat is onze norm

geworden. Welk restaurant, welke auto, welk kapsel we moeten

kiezen. De kapitalistische consumptie-identiteit is in de

plaats gekomen van de traditionele identiteit. De mens wordt

een icoon van uiterlijkheden: ‘Ik ben hoe ik eruit zie’.

Op Facebook, in games nemen jongeren een virtuele identiteit

aan, doen zich voor als iemand anders, en zo dreigen ze

het contact met de realiteit te verliezen.”

Je bent bang

om eenzaam te zijn

Dirk De Wachter: “De postmoderne, verstedelijkte mens

is bang om alleen te vallen. We hebben de illusie dat we ons

eigen leven kunnen vormgeven. We willen kiezen met wie

we ons leven delen, of we kinderen willen, waar we werken,

wonen, op vakantie gaan. Kortom: we willen onze goesting

doen. De prijs van die vrijheid is de eenzaamheid, omdat

onze medemensen ook hun goesting willen doen. De kans

is dan ook zeer groot dat geliefden andere keuzes maken

en dat we verlaten worden. Het gezin als hoeksteen van de

maatschappij bestaat niet meer. Onze geliefden, onze ouders

verlaten ons, onze kinderen gaan via Erasmus studeren in

Rio, trouwen daar met een Braziliaan, en blijven via Skype

met ons in contact. Maar als we oud en afhankelijk

worden, zal Skype onze poep niet afkuisen. We blijven

vereenzaamd achter.”

Je hecht extreem

veel belang aan hoe

je eruitziet

Dirk De Wachter: “We hechten enorm veel belang aan de lichaamscultuur,

aan hoe we eruitzien: kapsel, kledij en versiering van

ons lichaam. De tatoeage- en piercingcultuur bepaalt wie we zijn. We

willen een extreme make-over bij de plastisch chirurg. De illusie wordt

gecreëerd dat geluk te maken heeft met de grootte van je cup, een

rechte neus, perfecte schaamlippen. Maar de grens tussen automutilatie

– jongeren die in hun armen snijden omdat ze zich slecht voelen – en

plastische ingrepen is erg dun. Ook over onze dood willen we zelf

beslissen. We willen zelf bepalen: nu is het genoeg geweest.”

Je relaties zijn

intens, maar instabiel

Dirk De Wachter: “Relaties werden tot honderd jaar geleden ‘geregeld’.

Mensen beslisten daarover niet zelf. Er waren geen echtscheidingen

en de relaties waren stabiel. Wij daarentegen worden verliefd en

daarop bouwen we onze relaties. Maar die zijn per definitie instabiel.

Gevolg: het gemiddelde huwelijk in België duurt 12,5 jaar, genoeg om

kinderen op de wereld te zetten en dan voor ander en beter te gaan.

In onze wegwerpcultuur consumeren wij relaties tot ze op zijn. We

geven elkaar enkel ons jawoord in goede dagen. Partners die ziek

worden, worden heel dikwijls verlaten. Mensen kunnen nog moeilijk

leven met tekorten, met ernstige trauma’s. Maar kwetsuren zijn onvermijdelijk

in ons bestaan. We willen nú genieten, niet na de dood, want

we weten niet of er nog iets komt.”

persoonliJkHeidsstoornissen nemen sterk toe

resUltaat

Voldoe je aan minstens vijf van de

negen kenmerken? “dan is de diagnose

borderline”, zegt prof. dirk de wachter.

Zijn we dan allemaal ziek en moet de

wereld genezen worden?

“Al wie niet meedraait in ons gekmaken-

de kapitalistische systeem, wordt door

onze samenleving gestigmatiseerd met

een psychiatrisch label, zoals borderline.

Elke vorm van protest, elk niet-functioneren

stoppen we achter de muren van het

asiel. We zijn allemaal ‘niet-patiënten’.

Tot er iets gebeurt. Sommige patiënten

weten zich staande te houden ten koste

van anderen. En die noemen we dan

geen patiënten, maar wel: ‘geslaagd’.

Als het succes stopt, als we ons werk,

onze geliefde, onze gezondheid, onze

kinderen verliezen, komen we in de miserie

terecht en vallen we uit de boot.”

“Als er zoveel kinderen met ADHD zijn,

dan is dat meer een maatschappelijk dan

een psychiatrisch verhaal. Een verhaal

van kinderen die moeten stilzitten, en

liever wat meer zouden rondlopen, of

kinderen die niet meer leren stilzitten,

of een schoolsysteem dat zo prestatiegericht

is dat je Rilatine nodig hebt.”

“Zelf vind ik inspiratie in de filosofie van

Lévinas. Hij spreekt over la petite bonté,

de kleine goedheid. Onderwijs is een geraamte

dat betekenisloos is zonder vlees.

De mensen die daarin werken geven het

vorm en beweging. Grotere structuren

moet je overstijgen door kleine daden

van goedheid. Hiervoor zijn individuele

gewetens nodig, die gevoelig en kwetsbaar

zijn voor het leed van de unieke

andere. luister naar wie uit de boot

valt, breng die terug in beeld, neem die

weer mee. Was het vroeger dan beter?

Natuurlijk niet. Niemand wil terug naar

vroeger. Laten we de uitdaging aangaan

om de tijd van nu écht onder ogen te

zien en onze jongeren te leren leven in

de wereld van vandaag.”


samen op scHool

“Trots zijn doet geen zeer”

24

nieuwe reeks: proeftuinen

afl . 1

09’58”

Op zoek naar een andere

aanpak in je school? Laat

je inspireren door de

nieuwe reeks Proeftuinen.

TV.Klasse gaat op zoek

naar vernieuwingen in het

onderwijs. In de eerste

afl evering houdt de camera

halt in Ingelmunster. Daar willen ze meer aandacht voor

talenten van kinderen. De school werkt met de ‘trotsdoos’

aan zelfvertrouwen. Werkt dat ook bij jou op school?


de truc: sorry zeggen

afl . 17

01’15”

Hoe zeg je sorry tegen je

klasgenootjes? Hebben je

leerlingen moeite om zich

te verontschuldigen? In de

klas van juf Katrien staat

een postdoos. Daar kunnen

de kinderen een ‘sorrykaart’

insteken. Een eenvoudig

kaartje waarop ze een boodschap schrijven. Ideaal om

anoniem of zonder blozen ‘sorry’ te zeggen.

Vicky is bang van de camera

www.tvklasse.be

01’30”

Ze hebben dyslexie, dyscalculie,

ADHD, autismespectrumstoornis,

ze

komen chronisch te laat of

hebben gewoon helemaal

geen probleem. De leerlingen

in de klas van Vicky zijn

allemaal abnormaal. Vicky

gaat lopen als ze een camera ziet. Check haar filmpje en de

nieuwste stoornissen op www.yeti.be.


over leIderS, meeloPerS, clowNS,

helPerS …

TIP 1 Jij haalt ze er in de klas zo uit: de leider, de meeloper,

de clown, de helper, de rebel … Hoe ga jij om met groepsrollen?

En betrek je ouders daarbij?

TIP 2 Hoe loopt het met de sportclub van de school?

Test het op de nagelnieuwe website van Klasse voor Ouders.

www.klasse.be/ouders

TIP 3 Korte boodschappen uit dit nummer vind je in negen

talen in de instapbrieven. Print ze en deel ze met het blad uit

aan je anderstalige ouders. www.klasse.be/ouders/instapbrief

TIP 4 ‘Laat me zélf ontdekken’ is de maandelijkse poster die bij

het Klassepakket zit. Hang je de poster aan de schoolpoort?

leveN NA eeN verKeerSoNgevAl

• Silke overleefde een zwaar verkeersongeval. Nu blogt ze

over haar herstel op Netlog. In maks! 91 lezen je leerlingen

haar verhaal.

• Karen en Josefien reisden deze zomer op een zeilschip uit

1918. Hoewel ze elkaar amper kennen, ontstaat al snel een

sterke vriendschap. Dat Josefien het syndroom van Down

heeft, drukt de pret niet.

• Laïka en Eline hebben allebei een Filipijnse moeder.

De ene houdt van hiphop, de andere van rock. De ene valt

op donkere types, de andere kiest blank. maar ze zijn allebei

allergisch voor racisme én ze zijn hartsvriendinnen.

Wil je lestips bij maks!? Kijk dan in de maks!mum in je lerarenkamer

of abonneer je op www.klasse.be/maksimum.

IedereeN AbNormAAl

De Yetiklas uit mol zit vol Euroburgers: smaakvol, caloriearm

en voedzaam. Hoe gaan al die nationaliteiten met elkaar om?

Hoe verzoenen je leerlingen hun roots met die van anderen:

blijven ze zichzelf of worden ze stilaan Europeeërs?

Verder in de mix van het oktobernummer:

• Iedereen abnormaal: Stel dat je géén ADHD, dyscalculie of

dysorthografie hebt? Ben je dan wel ‘iets’?

• Defriend je Avatar: hoe overleven tieners in een urban cave

met hun smartphone een online clanfight?

• Jos fikst de spreekbeurt van je leerlingen en Lisa beantwoordt

een vraag over ontluikende (homo)seksualiteit.



sJapo

26

duivenkot wordt

clubhuis

sJapo

“Niets” of “Me vervelen”, antwoordden zowat alle leerlingen

op de vraag ‘Wat doe je tijdens de middag op school?’ “De

leerlingen konden zich ‘s middags niet ontspannen, terwijl

er toch een duidelijke vraag was naar een toneelgroepje,

danslessen, muzieksessies … “, vertelt graadcoördinator

Thierry De Meulemeester. Reden genoeg voor de leerlingenraad

van de tweede graad van het Sint-Jozefi nstituut in Wetteren

om de vier ‘duivenkoten’ op zolder om te toveren tot

blitse clubhuizen. Na een schooljaar van verven en inrichten

begint nu het echte werk. “De leerlingenraad programmeert

volop activiteiten en richt clubjes op. We hopen dat daardoor

de band tussen leerlingen hechter wordt. In de refter blijven

ze altijd bij hetzelfde groepje hangen, in hun favoriete club

leren ze ongetwijfeld ook andere leerlingen kennen.”

Klasse en Cera selecteerden ‘Wij willen clubhuizen!’ als een van de vijftig Droom je

school-projecten. De school kreeg zo 5000 euro voor de realisatie - www.sjiwetteren.be


© © luc©Daelemans

Fietsend de grens over

“Hoewel het hele schooljaar door heel wat leerlingen met

de fiets naar school komen – ook vanuit Duitsland en

Nederland – steken ze tijdens onze autoluwe schoolweek

nog een tandje bij”, vertelt Stefan Flipkens. Hij is coördinator

van dit netoverschrijdende project waar alle basis- en

secundaire scholen van Maaseik aan deelnemen. Aan de

fietsenstalling wacht een attentie van de stad Maaseik, als

motivatie voor de leerlingen. Voor en na schooltijd mogen

er geen auto’s in de schoolstraten. “Collega’s en leerlingen

die toch met de wagen komen, moeten dus nog een eindje

lopen”, lacht hij. De zesdejaars van het College bespreken

in de ‘vrije ruimte’ met een panel van verkeersdeskundigen

en politici de zwarte punten rond de school. Ze stellen

daarvoor zelf een dossier samen, inclusief filmpjes en

fotomateriaal. Zo leren de leerlingen kaartlezen en debatteren,

maar de stad is er ook echt veiliger door geworden.

“En dit schooljaar gaan we voor het wereldrecord langste

fietsketting”, hoopt Stefan Flipkens.

www.collegemaaseik.be

met vier honden

naar spanje

“Een jaar Frans en Engels geven aan Spaanse volwassenen.

¡Estupendo!” lacht leraar volwassenenonderwijs Carina

Raymakers (50). Ze trok met haar man en vier honden naar

Andalusië in het kader van Grundtvig, het internationale

uitwisselingsproject voor het volwassenenonderwijs. “Ik

geef al elf jaar Spaans in het avondonderwijs in Beringen

en Heusden-Zolder”, zegt ze. “Omdat ik eens wou leven

en werken als een Spanjaard, trok ik naar Spanje. Als

assistent-leraar gaf ik Frans en Engels aan native speakers:

een opsteker voor mijn Spaans. Van mij hebben ze geleerd

dat ‘mensen uit het noorden’ ook open, communicatief

en vrolijk kunnen zijn.” Haar leerlingen in België volgden

mee op haar Spaanstalige blog. “Ik gebruik die nu in mijn

lessen op ons digitale leerplatform. En we onderhouden het

contact met mijn Spaanse leerlingen. Want straks komen

zij misschien op bezoek!”

www.carinaenayamonte.blogspot.com - Leermobiliteit is een van de pijlers

van het onderwijsluik van het Belgische EU-voorzitterschap. Meer info op

www.education2010.be

sJapo

sJapo


© © luc©Daelemans


de gemiddelde leerling Zit niet in Het midden Van de klas

valt de middenmoot

Uit de boot?

Pieter beweegt zich geruisloos door

het schooljaar. matige tot goede punten,

onopvallend, doet nooit moeilijk. “Laat leerlingen

die gemiddeld presteren ook aan hun

trekken komen”, zegt Greet De Peusseleir,

lector pedagogie aan KaHo Sint-Lieven in

Aalst. acht tips om meer uit de

middenmoot te halen.

01

wees VoorZicHtig met Het

etiket ‘Zorgleerling’

Noah heeft ADHD, Ahmed heeft dyslexie, Emma

zit in een rolstoel. Eline heeft geen ‘etiket’ en

haalt voldoendes, maar zij verdient evengoed de

aandacht van de juf of meester. Door het etiket

‘zorgleerling’ straal je onbewust de boodschap uit

dat het ene kind meer recht heeft op aandacht dan

het andere.

02

niet elke taaltopper is

ook goed in rekenen

Als je lesgeeft, differentieer je: de besten van de klas gaan na

een korte uitleg zelfstandig aan de slag, de middenmoters na

een iets langere uitleg en de leerlingen die trager werken, krijgen

uitgebreide instructie. Greet De Peusseleir: “Werk daarom

met stappenplannen of visualiseer met pictogrammen. En laat

de leerlingen elkaar helpen. Kinderen leggen dingen uit op hun

niveau, en dat slaat sterk aan bij hun medeleerlingen.” Besef

dat je leerlingen niet even goed of zwak zijn in alle leergebieden

of vakken. Wie top is in taal, maar niet in rekenen, laat je

mee profiteren van meer uitleg voor dat vak.

03

leg de lat Hoog genoeg Voor

de middenmoters

Beloon een voldoende resultaat. Maar daag je leerlingen uit

om nog beter te presteren. Laat ze inzien dat ze hoger kunnen

scoren. Greet De Peusseleir: “Ook kinderen waar je

ogenschijnlijk geen problemen mee hebt, moet je uitdagingen

bieden. Hoeken- en contractwerk helpen je leerlingen om zich

naast het klassikale aanbod ergens in te verdiepen of extra

oefenkansen aan te grijpen.”

laat middenmoters actieF

04 ZiJn in de klas

Middenmoters vallen zelden op in de klas. Laat ze daarom

geregeld aan het woord. Zo stimuleer je hen om actief te blijven

meewerken in de les. Geef ze een specifieke rol bij groepswerken.

Kies hun zitplaats in de klas gericht zodat ze zich niet

kunnen wegstoppen en meeliften met de rest van de klasgroep.

Leerlingen moeten ook leren dat de inbreng van elke klasgenoot

belangrijk is en dat ze naar elkaar moeten luisteren.

geeF niet enkel scHoUder-

05 klopJes aan de besten

Het is niet leuk voor middenmoters en zwakkere leerlingen als

je enkel de beste leerlingen van de klas positief bevestigt. Iedereen

heeft nood aan waardering. En niet alles draait om cijfers.

Greet De Peusseleir: “Kinderen in het eerste leerjaar komen

net in een andere wereld terecht. Het is vaak pas goed als je

een negen of een tien haalt. Jammer. Kinderen weten snel van

elkaar waar ze goed in zijn, en dat geeft onmiddellijk concurrentie.

Natuurlijk moet je toetsen afnemen, maar benadruk de

cijfers niet publiekelijk in de klas. Bespreek liever persoonlijk

met de kinderen wat er goed of minder goed ging.” Bovendien

is wie een zes haalt voor taal misschien heel handig, terwijl die

leerling met een tien helemaal niet sociaal vaardig is.

06

geeF rUimte aan creatiViteit

en initiatieF

Het leerplan is vaak afgestemd op de gemiddelde leerling. Zorg

ervoor dat je leerlingen zich niet aan die middenmoot gaan

aanpassen. Iedere leerling is immers uniek in intelligentie,

leerstijl, leerniveau en interesses. Laat je niet te veel leiden door

de vaste structuur van een handboek of cursus. Geef je leerlingen

de ruimte om de lessen creatief in of aan te vullen. Vindt

een leerling tijdens een les wereldoriëntatie aanknopingspunten

bij wat hij weet over zijn huisdier? Geef hem daar ruimte

voor en laat hem een spreekoefening of een tekst maken.

Kinderen leren immers het best als ze gemotiveerd zijn.

ook middenmoters Hebben

07 Feedback nodig

Prop niet alle feedback in het klassikale gedeelte van je lessen.

Greet De Peusseleir: “Beweeg je tussen de leerlingen en geef

ook individuele feedback als ze zelfstandig werken.” Zo focus

je niet alleen op de zwakkere leerlingen. “Elk kind heeft

feedback nodig, ook als het goed bezig is.”

08

besteed aandacHt aan

middenmoters op de

klassenraad

Wie gemiddeld scoort, ontsnapt vaak aan de aandacht van

de leraar. Die is er immers gerust op dat die leerlingen het

sowieso halen. Besteed daarom op klassenraden ook aandacht

aan de middenmoter en zijn leerprestaties. Greet De Peusseleir:

“Elke leerling heeft een verhaal, en heeft er recht op dat je over

hem spreekt op de klassenraad en bij het oudercontact. Als dat

positieve commentaar is, des te beter.”


DE lerarenkamer

secundair onderwijs

versie 2.0. de laatste grondige

hervorming van het secundair

onderwijs dateert van een halve eeuw

geleden. Hoog tijd voor vernieuwing.

daarvoor worden de plannen volop

uitgetekend. wat vinden leraren van

enkele opvallende plannen: ‘goed

idee’, ‘ja, maar’ of ‘toch maar niet’?

Het lerarenteam van wico campus

tio (tso/bso/buso) in overpelt wikt

en weegt.

tweede keUs

1

J o s B o e s (56), derde gr a a d B s o

plan: aso-bso-kso-tso afschaffen en met zes

belangstellingsgebieden werken.

goed idee: “Enkele jaren geleden rees binnen

onze scholengemeenschap al het idee om aan

elke school één kennisgebied toe te kennen,

zoals ‘wetenschap en techniek’. In die school

zouden leerlingen dan alle wetenschappelijke

en technische richtingen van het aso, bso én

tso kunnen volgen. Spijtig dat het plan werd

afgevoerd.”

bonus: “Beroeps- en technisch onderwijs

raken zo hun imago van ‘tweede keus’ kwijt.”

proeVen Van alles

2

r o n a l d Poorters (36), eerste gr a a d a-

e n B-stroom en gr a a d c o ö r d i n a t o r

plan: studiekeuze uitstellen, brede eerste

graad aanbieden.

Ja, maar: “Veel lagere scholen zijn asogericht

en dragen bij tot het watervalsysteem.

We hebben in het derde jaar een grote

instroom van leerlingen die eigenlijk onmiddellijk

in onze school hadden moeten starten.

Een brede eerste graad geeft leerlingen de

kans om van alles eens te proeven. Toch is

twee jaar best lang: sommige leerlingen staan

al van in het vijfde leerjaar te popelen om met

techniek bezig te zijn.”

bonus: “Iedereen heeft baat bij technische

kennis, zoals cybernetica of megatronica.”


4

a n n i t a Ba w i n

In de oriëntatienota ‘mensen doen schitteren. Hervorming

secundair onderwijs’ vind je de krijtlijnen voor de hervorming

van het secundair onderwijs. Die nota is gebaseerd op

voorstellen die de voorbije jaren werden geformuleerd en

vormt nu de basis voor een breed debat dat zal leiden tot

definitieve beslissingen.

discussieer jij mee?

Geef je mening op www.klasse.be/leraren.

5

e r w i n m e y e r s

2

1

J o s B o e s

r o n a l d Poorters

3

K r i s t o f m a e s

de lerarenkamer

© © KlaSSE

oVerZicHt kwiJt

3

K r i s t o f m a e s (36), zesde en zevende Ja a r B s o

plan: vrijstellingen geven aan leerlingen met

een C-attest.

toch maar niet: “Komen vrijstellingen de

structuur bij jonge leerlingen wel ten goede?

Krijgen de leerlingen dan studiepunten,

worden die uren ingezet voor extra studie?

Sommigen van mijn zevendejaars hebben

een vrijstelling voor bedrijfsbeheer, maar hun

vrije uren besteden ze niet altijd nuttig.”

aanrader: “De vrijgekomen uren zinvol

invullen, is een echte noodzaak.”

op naar een a-attest

4

a n n i t a Ba w i n (53), t w e e d e gr a a d t s o

plan: remediëring tijdens het volgende

schooljaar verplichten, zelfs bij een A-attest.

goed idee: “Na de herfstvakantie remedieren

we sommige leerlingen al om toch te

werken naar een A- of B-attest. Ik bespreek

met mijn collega van het volgende leerjaar

sowieso welke hulp een leerling nog nodig

heeft. Remediëring verplichten biedt structuur

aan leerlingen.”

bonus: “Sommige leerlingen moeten nog

‘leren leren’. Remediëren helpt hen daarbij.”

Hoge nood

5

e r w i n m e y e r s (39), derde gr a a d t s o

plan: leerlingen een differentiatiepakket

aanbieden voor remediëring, verbreding of

verdieping.

Ja, maar: “Differentiëren is vooral nodig bij

de overgang van het lager naar het secundair

onderwijs en in klassen die door late

instroom erg heterogeen zijn. maar in mijn

kleine, homogene klassen in de derde graad

Industriële Wetenschappen vang ik verschillen

tussen leerlingen gemakkelijk op tijdens

de gewone lessen. Ik bied ook verdieping

aan. Zo bereid ik hen voor op een zware

studierichting in het hoger onderwijs.”

aanrader: “Ondersteun leraren die remediëren

binnen de differentiatie-uren.”


dialoog

ScHAf DE VASTE

BENoEMING Af

In vaste benoemingen

zijn er geen gelijke

kansen. De ene krijgt

het, de andere misschien

nooit. Wat is de

verrassing voor mijn

vrouw dit jaar, die

tijdelijk aangesteld is

voor doorlopende duur

(TADD)? Ze mag naar

een verre school binnen

de scholengroep

lopen, omdat een

andere leraar die jaren

out is geweest, besloten

heeft om terug te

keren. Dus moet er

plaatsgemaakt worden.

En dat kan. Mooi is


dat. We hebben net

een huis gekocht bij

de school. Breek me

ook de bek niet open

over de beginjaren van

haar carrière, waarbij

jonge leraren twee jaar

aan een stuk de vuile

werkjes mogen doen,

en daarna aan de deur

worden gezet omdat de

scholengroep anders

verplicht zou zijn om

een tijdelijke aanstelling

van doorlopende

duur toe te staan.

En zo’n verplichting

willen ze natuurlijk

niet. Ze nemen liever

iemand die elders aan

de deur werd gezet of

die net afgestudeerd

is met wie ze nog eens

hetzelfde kunnen

doen. Het is telkens

opnieuw en opnieuw

beginnen, vol nieuwe

moed. Terwijl ik in de

privésector omhoog

klim, zie ik mensen

in het onderwijs ter

plaatse trappelen,

anderen geven op of

worden depressief.

Naam en adres gekend

bij de redactie

oUDERScHAPS-

VERLof

Wat een ontgoocheling

dat de kinderen van

personeelsleden van

het hoger onderwijs

niet dezelfde rechten

krijgen voor ouderschapsverlof!

Alweer

een opdoffer voor de

vele moeders en vaders

uit het hoger onderwijs

die zitten te wachten

tot hun kroost dezelfde

opvang verdient als

de rest van het land.

Begrijpe wie kan!

Naam en adres gekend bij

de redactie

Ook voor de

personeelsleden van de

hogescholen is de regeling

voor ouderschapsverlof

voor kinderen tot twaalf

jaar in de maak. Net zoals

in het leerplichtonderwijs

is de ingangsdatum van

deze nieuwe regeling

1 september 2010. Het

dossier voor de aanpassing

van het Besluit van de

Vlaamse Regering ligt

echter nog bij de Raad van

State. Zodra de wijziging

definitief is goedgekeurd

zal de administratie Hoger

Onderwijs dat officieel

meedelen.

PASSIE

INSPIREERT

Na een carrière

van vier jaar in de

privésector en een

sabbatjaar, besloot ik

de lerarenopleiding

te volgen. In juni dit

jaar studeerde ik af en

had ik twee maanden

betaalde werkervaring

achter de rug

als vervanger in het

bso. Vandaag ben ik

gestart in een voltijdse

betrekking voor een

volledig jaar in tso en

bso. De eerste ervaring

is alvast veelbelovend.

Daarnet, na mijn

eerste werkdag, nam

ik een welverdiend bad

en nam de Klasse van

september door. En ik

las het editoriaal en

het artikel over Quality

Teaching. Ik werd door

beide teksten diep

geraakt. In die artikels

staan voor honderd

procent de redenen

waarom ik voor dit beroep

gekozen heb. Ze

sterken mij enorm in

mijn keuze, waarvoor

mijn oprechte en heel

enthousiaste dank.

Philip Ivers

ScHooLBRIEf

MAKE-oVER

Wat was ik blij toen

ik zag dat jullie de

schoolbrief eens

grondig onder handen

namen (Klasse

207). Helemaal los

daarvan deden wij

op 1 september net

hetzelfde. Onze

GOK-coördinatoren

pasten niet alleen onze

brieven aan, maar

ook ons schoolreglement.

Wat meer is:

ze maakten van de

belangrijkste afspraken

van ons schoolreglement

kaftpapier

voor onze agenda’s.

Een heel origineel

idee, maar tevens heel

bruikbaar voor onze

zwakke lezers (we zijn

trouwens een school

voor buitengewoon

onderwijs) en voor

onze anderstalige

ouders.

Jouw mening?

• mail naar redactie.leraren@klasse.be.

• Schrijf naar Klasse (Dialoog) –

Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel.

• Geef je mening op www.klasse.be/leraren.

Francina Cool, Kortrijk

De lange weg naar echte inclusie

1 september. Het is de dag van kennismaken met de juf, de klassenleraar

... Voor mijn broer was het de dag dat ze hem na een

uur al terug naar huis stuurden met de boodschap: ‘We weten

niet wat we met jou moeten aanvangen’. Mijn broer behoort tot de

eerste lichting gon-leerlingen, die de kans kregen om met een handicap

les te volgen in het gewoon onderwijs. Hij heeft er ondertussen

zes jaar bso Tuinbouw opzitten. Hij is niet de beste van de klas, maar

wel gepassioneerd door alles wat te maken heeft met planten – daar

getuigt ons ouderlijk huis van. Als hij afgestudeerd is, wil hij gaan

werken in de serres van de groendienst. De school heeft duidelijk

gemaakt dat ze een zevende jaar bso niet ziet zitten. Daar hadden

mijn ouders alle begrip voor. Mijn ouders dachten aan een alternatief

leertraject: vier dagen stage en één dag onderwijs. Daarmee willen

ze de overstap naar de arbeidsmarkt voor hem vergemakkelijken.

Mijn broer zou het overigens leuk vinden om nog een jaar met zijn

klasgenoten te kunnen optrekken, al is het maar één dag per week.

Maar daar heeft de school geen oren naar. In alle communicatie (en

vooral non-communicatie) blijkt dat ze mijn broer liever kwijt dan

rijk zijn, alleen zegt niemand dat hardop. Mocht je nu denken: het is

vast zo’n leerling die de hele klas op stelten zet, niets is minder waar.

Mijn broer doet geen vlieg kwaad. Hij heeft het moeilijk gehad bij

zijn geboorte, met een leerachterstand tot gevolg. Overigens doet hij

het, met wat extra ondersteuning, best goed en volgt hij al zijn hele

leven regulier onderwijs. Daar vinden ze hem te zwak, in het buso te

sterk. Hoe het ook zij, na zes jaar haakt de school dus af, op het einde

van het ‘traject’. En laat dat nu net cruciaal zijn voor een leerling met

een handicap: begeleiding bij de overstap naar de arbeidsmarkt. En

laat het dan ook nog tot de ‘autonomie’ van de school behoren om

over zoiets cruciaals te mogen beslissen.

Ik ben helemaal te vinden voor het voorstel van minister Smet. Laat

leerlingen meer plezier ervaren op school. Maar vergeet ondertussen

ook niet dat er sommigen zijn die niet eens naar school kunnen of

mogen. En vergeet ook zeker niet dat het inclusiebeleid, dat openlijke

discriminatie dan wel aangepakt heeft, maar jammer genoeg nog

niet de vele verborgen vormen ervan, nog heel wat aandacht behoeft.

Elisabeth Vanderveken, orthopedagoog

brieF van de maand

“We weten niet wat we met jou

moeten aanvangen”


Help!

Hallo,

met teJo?

teJo staat voor therapeuten voor Jongeren. in die

antwerpse vzw biedt een team van therapeuten op

vrijwillige basis gratis, laagdrempelige therapie aan

jongeren. Zo komen ze tegemoet aan de ellenlange

wachtlijsten in hulpverleningssector.

ingrid de Jonghe, coördinator van teJo: “Door

mijn ervaring als therapeut en jeugdadvocaat wist ik al

langer dat veel jongeren met problemen kampen, maar

na een bevraging in de hulpverleningssector bleek de

nood aan snelle hulp erg groot te zijn. Voorlopig werken

we enkel in Antwerpen, maar het concept krijgt navolging

in andere steden.”

Hoe komen jongeren bij jullie terecht?

34

ingrid de Jonghe: “CLB’s, scholen, Jongeren Advies

Centra, Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg ...

raden TEJO aan jongeren aan en maken voor hen een

afspraak. Op die manier hebben we al 120 jongeren over

de vloer gekregen. maar jongeren kunnen ook op eigen

initiatief naar ons komen.”

gebeurt dat vertrouwelijk?

ingrid de Jonghe: “We noteren voornaam en ge-

boortedatum van de jongere en via welke instantie hij bij

ons terecht is gekomen. Bij een eerste gesprek komt er

meestal een ouder of vriend mee, vaak op vraag van de

jongere zelf. We koppelen ook terug naar de school en

de ouders, tenzij de jongere vraagt dat niet te doen. maar

we hebben ook onze verantwoordelijkheid. Als een jongere

bijvoorbeeld misbruikt wordt, dan gaan we na een

drietal gesprekken samen naar het vertrouwenscentrum.”

weigeren jullie soms jongeren?

ingrid de Jonghe: “We helpen iedereen. Als een

problematiek te zwaar is, dan maken wij de jongere

‘therapieklaar’ voor de tweedelijnshulp. We laten zo’n

jongere niet vallen na tien sessies. We overbruggen tot

hij verder geholpen wordt.”

wat doen jullie nog?

ingrid de Jonghe: “ We brengen vanaf volgend jaar

praatgroepen bij elkaar waarin jongeren praten over allerlei

levensvragen. Op die manier werken we preventief:


Ingrid De Jonghe:

In de

tweedelijnshulp

kom je niet eens

op de wachtlijst

jongeren ontdekken al in een vroeg stadium of ze een

probleem hebben. Zo krijgt het minder kans om te

escaleren. We nodigen via een brief aan de scholen en

leerlingenraden jongeren uit om deel te nemen. Daarnaast

bieden we ook juridische dienstverlening.”

wat biedt teJo dat andere eerstelijnshulp niet kan?

ingrid de Jonghe: “We doen meer dan informeren

en adviseren, we bieden therapie. Een privétherapeut

kunnen die jongeren niet betalen én daar moeten ze

bovendien veel te lang wachten op een afspraak. Ook

de tweedelijnszorg zit vol: als een jongere naar een

Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg belt, komt

hij nog niet eens op de wachtlijst. Bij TEJO is de therapie

gratis, laagdrempelig, anoniem, snel en voor iedereen.”

© luc©Daelemans

Heb je een vraag of praktisch probleem in de

klas of lerarenkamer? Of een leuke tip of

stappenplan voor je collega’s? Stuur een mail

naar help@klasse.be. Of zoek en help elkaar

op www.klasse.be/leraren.

teJo helpt laura (16) af te

rekenen met haar psychische

problemen

“Op mijn dertiende ben ik thuis weggegaan

door problemen met mijn stiefvader. Ik zat

eerst op internaat, dan op een peda en nu in

begeleid zelfstandig wonen. Zo kwam ik bij

TEJO terecht. mijn begeleiders raadden me

aan om er langs te gaan. Ik voelde me al lang

niet goed en had al een hele zoektocht in de

hulpverleningssector achter de rug. Zo ging

ik bij een psycholoog, maar dat klikte niet. De

wachtlijst in het Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg

was eindeloos. Al tijdens het

eerste gesprek bij TEJO ondervond ik dat mijn

therapeut me begreep. Ik heb haar dingen

verteld die ik nooit eerder aan iemand had

gezegd. Zo gingen we samen op zoek naar de

reden waarom ik me niet goed voelde. Ik heb

veel veranderingen op korte tijd meegemaakt

en heb heel vroeg zelfstandig moeten leven.

Dat was een zware last om dragen.

TEJO toont me hoe omstandigheden de druk

verhogen en dat ik nood heb aan een sociaal

netwerk. Daardoor heb ik ingezien dat ik het

allemaal niet alleen aankan. Ik legde de lat

voor mezelf veel te hoog. Ik raakte stilaan

geïsoleerd omdat ik alles alleen wilde doen.

Ik leer nu gaandeweg hoe ik voor mezelf de

druk kan verlagen, hulpbronnen kan aanboren,

beter kan communiceren. Ik probeer het

contact met familie en vrienden te verbeteren

en anders op situaties te reageren. Ik leer het

onderscheid maken tussen ‘wat is mijn probleem’

en ‘wat is van een ander’.”

www.tejo.be • tejo@tejo.be • 03 283 83 80

Lees het eerstelijnsdossier over geestelijke

gezondheid op www.klasse.be/ga/gezondheid.

Bekijk ook het ontwapenende fi lmpje ‘Ik ben niet

gek’ op www.tvklasse.be.

ik Vermoed misbrUik

“ik vermoed misbruik bij een van mijn leerlingen. maar door

die verhalen van misbruik in de kerk vraag ik me af of ik

niet te veel meega in de angst. wat moet ik doen?”

1. doe iets

Het is niet omdat je misbruik vermoedt, dat het er ook

is. maar je bent bezorgd en dat is voldoende om actie te

ondernemen.

2. scHep VertroUwen

Laat de leerling horen dat je bezorgd bent. Zo krijgt hij

een signaal: iemand heeft iets opgemerkt en ik kan er

terecht. Let op extra signalen, vraag aan collega’s of

hun iets opvalt.

3. praat

Leg wat je hoort, ziet en vermoedt voor aan de directie,

de interne leerlingenbegeleider, zorgcoördinator. Houd

rekening met de privacy van de leerling en zijn gezin.

4. betrek specialisten

Leg het vermoeden voor aan de CLB-medewerker van

de school. Die overlegt met externe instanties over

mogelijke hulp.

5. doe geen beloFtes

Neemt de leerling je in vertrouwen? Beloof dan geen

geheimhouding, wel dat je geen stappen zult zetten

zonder hem erbij te betrekken. Respecteer zijn tempo.

Beloof niet dat jij er zult voor zorgen dat het misbruik

stopt.

6. bliJF steUnen

Bekijk het kind niet enkel als slachtoffer maar als leerling

met allerlei interesses en vrienden.

Lees meer over kindermishandeling op

www.klasse.be/leraren en op www.kindermishandeling.be.

Pictogrammen maken je boodschap extra duidelijk. Handig in de

klas, maar ook voor communicatie met ouders: in de agenda, in

brieven, aan de schoolpoort. een set van 25 pictogrammen bevat

de basisboodschappen die school en ouders uitwisselen, rond de

thema’s ‘mededelingen’, ‘activiteiten’, ‘hoe gaat het’ en ‘afspraken’.

Een woordenboekje in negen talen legt uit wat ze betekenen.

En helemaal makkelijk zijn de printklare stickerbladen voor

leraren en ouders. Je downloadt alles op www.klasse.be.


de eVolUtieleer Van talen: VanUit aFrika bekeken door west-Vlaamse ogen

de TAAlSTrIjd

In eLKe JOnGere

Sarah Hillewaert: “Ik focuste tijdens

mijn studie Afrikanistiek op jongerencultuur

en -identiteit. Jongeren in Kenia

richten hun blik op de buitenwereld

maar ze hebben er geen toegang toe.

Ze groeien op in Nairobi in de hoop

heel wat te bereiken, maar in de praktijk

leven ze in een sloppenwijk. Daar ontwikkelen ze een andere

taal dan hun moedertaal, om zich los te maken van hun

ouders.”

ontwikkelen ze letterlijk een echte taal?

Sarah Hillewaert: “Jawel: sheng. Dat is een mix van

slangwoorden uit het Engels, etnische talen en Swahili. Sheng

ontstond in de sloppenwijken in de jaren 80. Zo creëerden

jongeren hun eigen stadsidentiteit. Sheng spreken werd een

erezaak. De taal heeft haar eigen woordenschat en grammatica,

maar evolueert nog steeds. In scholen in de slums is sheng

de voertaal. Daar is veel kritiek op van de verdedigers van

de standaardtaal. Maar als je naar jongeren stapt voor wie het

leven bestaat uit lijm snuiven, moet je niet met standaardtaal

afkomen.”


Een klein stadje waar geen auto’s rijden maar ezels het openbaar vervoer

uitmaken. En elke week met een zeilboot de zee op om samen te vissen

met jonge Kenianen. Het eiland Lamu is geen onaardige plek voor een

doctoraats onderzoek. Sarah Hillewaert uit Brugge keert na drie jaar veld-

werk terug naar michigan om haar studie af te ronden. “Als je wilt weten

hoe taal evolueert, moet je naar jongeren luisteren. Zij vangen de invloeden

het eerst op. Globalisering en media leiden tot een nieuwe taalidentiteit bij

jongeren”, zegt ze. Klasse vangt haar, ergens tussen zuid en west.

die unieke jongerentaal is een statement.

Sarah Hillewaert: “De discussie die nu leeft is of sheng een

erkende taal kan worden. Daar zijn zeker voordelen aan: die

nieuwe taal werkt democratiserend. Kenia is een samenleving

waarin verschillende volkeren een politiek evenwicht moeten

vinden. Jongeren die sheng spreken nemen afstand van die

voorgeschiedenis. Je hoort wel of ze van oorsprong Kikuyu of

Maasai zijn, maar ze kiezen toch voor hun overschrijdende taal.”

Je onderzoek richt zich op het eiland lamu. wat is daar

zo bijzonder aan?

Sarah Hillewaert: “Het eiland is een taallab op zich. Lamu

was een groot handelscentrum aan de Afrikaanse oostkust.

Verschillende volkeren hebben hier overheerst: de Portugezen,

de Arabieren, de Britten … Nu is het een kleine conservatieve

moslimgemeenschap. Ik onderzocht hoe jongeren hier sheng

gebruiken. Daarvoor moest ik meeleven in de gemeenschap,

proberen te begrijpen wat de culturele waarden en normen

zijn. Ik raakte al snel betrokken bij verschillende projecten

waarbij ik de jongeren echt kon helpen. Het is een persoonlijk

engagement naast het onderzoek, maar het heeft me nog meer

in staat gesteld om door te dringen tot die leefwereld.”

Sarah Hillewaert:

Taal is je sociale

kapitaal

© © KlaSSE

de eVolUtieleer Van talen

nochtans zie je die jongerencultuur er niet op straat.

Sarah Hillewaert: “Op technologisch vlak is dit achtergesteld

gebied. Jongeren in Lamu gebruiken nauwelijks media.

In Nairobi laten ze zich inspireren door videoclips. Ze imiteren

50 Cent en zien eruit alsof ze recht uit Brooklyn komen. In

Lamu zijn de meeste jongeren nauwelijks naar school geweest.

Sommigen hebben twee jaar in de klas gezeten, tot hun

zevende, maar die gasten spreken vlot Engels. Dat is omdat

ze leven van het toerisme. De visserij is niet meer leefbaar, nu

Japanse en Europese vissersvloten de zeeën komen leegroven.”

Heeft het sheng hier dan een kans?

Sarah Hillewaert: “Nee, ze willen het niet spreken.

Ze hebben er geen toegang toe. Het contrast tussen het leven

in de stad en het platteland is zeer groot. Enkele woorden

vinden de weg naar het eiland, zoals begroetingen. Wie in

Nairobi gestudeerd heeft, komt hier trots tonen dat hij wat

sheng spreekt.”

welke taal spreken die jongeren dan?

Sarah Hillewaert: “Er zijn zes varianten van het Swahili

die elk een etnische of sociale achtergrond verraden. Daarnaast

heb je het Arabisch dat hier dankzij heel oude familiebanden

met Jemen en Oman veel aanzien geniet. Er is het Engels,

dat de officiële taal is op school, hoewel de leraren zelf het

onvoldoende spreken. En sinds een jaar of tien komt de sterkste

invloed uit het toerisme. Dat is hun enige bron van inkomsten.

Dan leer je snel Engels, maar ook Frans, Italiaans … Al die

talen komen samen in een goed geïsoleerde jongerencultuur.

En die mix probeer ik in kaart te brengen.”

dat ze engels leren door het toerisme biedt toch alleen

maar voordelen?

Sarah Hillewaert: “Ja. Maar het is ook jammer.

Deze jongens zingen onze kampvuurnummers, terwijl hun

eigen taal veel rijker is. Ze kwelen ‘Country Roads’, en ‘Marina’

van Rocco Granata, omdat er toeristen bij zijn. Maar als ze

alleen zijn zingen ze hun eigen liederen, die vol improvisatie

steken. Dat zijn echte word battles. Elkaar beledigen in liedjesteksten,

al improviserend en op rijm, dat is een sport hier.

Ik heb opnames van oude mensen die elkaar op straat

toezingen en de ander voortdurend beledigen, heel grappig.

Wat wij uit de hiphop kennen, zit al eeuwen in de taalcultuur

van Lamu.”

Jongeren die thuis een andere taal spreken dan op

school, en met elkaar nog een ander register opentrekken,

spreken toch geen enkele taal goed?

Sarah Hillewaert: “Daarom is het lastig voor hen om

naar een hogere opleiding in Nairobi of Mombassa te gaan.

Hun Swahili is niet goed. Ze hebben een taalachterstand.

Maar jongeren moeten realistisch zijn: als ze op kantoor

willen werken, moeten ze Swahili én Engels spreken.”


wat leer je uit je onderzoek over de taalsituatie in

Vlaanderen?

Sarah Hillewaert: “Er zijn natuurlijk parallellen. De ouders

op Lamu klagen dat hun kinderen ‘hun’ Swahili niet meer

spreken, maar echt standaard Swahili kennen ze ook niet.

Ik kom uit West-Vlaanderen, de oudere generaties houden nog

sterk vast aan hun dialect. Het Standaardnederlands is ook een

constructie die niemand spreekt. Ik moest op school uren mijn

g en h en oe oefenen. Tegelijk hebben West-Vlamingen, net als

jongeren van Lamu, complexen als ze niet verstaanbaar zijn,

en worden ze in Gent of Antwerpen beschouwd als de boerkes.

Maar het is wel een deel van onze identiteit.”

kan dialect op school?

Sarah Hillewaert: “Leerlingen en leraren moeten weten

wanneer ze welk taalregister opentrekken. Al die registers

bepalen mee je identiteit. Hoe bewuster je je daar van bent,

hoe sterker je de taal kunt gebruiken. Er mag ruimte zijn voor

dialecten op school, zolang je ook het Standaardnederlands

kent. Natuurlijk moet je in de klas Standaardnederlands

gebruiken. Maar als Nederlandstalige scholen in Brussel elke

andere taal op de speelplaats verbieden, dan heb ik daar, vanuit

het standpunt van taalontwikkeling, mijn twijfels bij.

Zo negeer je de verschillende registers en forceer je de taal.

En je creëert ook een negatieve perceptie rond het Nederlands.”

misschien helpt zo’n maatregel wel om de taalachterstand

bij allochtone leerlingen te bestrijden?

Sarah Hillewaert: “Het is belangrijk dat zij de taal leren

van het land waarin ze leven. Taal is immers je sociale kapitaal.

Zonder interactie kun je geen volwaardig maatschappelijk

leven uitbouwen. En de basis van die interactie is de taal. Veel

meer dan over culturele gewoontes of hoofddoeken te discussieren,

moeten we investeren in de kennis van het Nederlands.”

Deze reportage kwam tot stand in samenwerking met de Vlaamse

Vereniging voor Ontwikkelingssamenwerking en technische Bijstand vzw

(VVOB). Klasse en VVOB ontwikkelen samen de Zuidtoets. Door verhalen

te brengen over de kracht van het Zuiden ontdek je wat we van elkaar kunnen

leren.

zekerdoen

Acties voor actieve leraren

CANON CULTUURCEL

stelt voor:

gezinsdag - gratis©Het©gesnerp©van©zeemeeuwen©geeft©je©een©

kustgevoel.©In©de©bomen©zit©een©fanfare©verscholen.©Met©ouderwetse©

jongleernummers©en©acrobatentoeren©haalt©circus©BaF©klassiekers©van©

onder©het©stof.©Zaterdag©6©november©is©de©heetste©dag©van©het©jaar,©althans©

voor©Vlaamse©leraren©die©zichzelf©en©hun©gezin©graag©laten©verwennen.©

CAnon Cultuurcel©landt©in©Gent©en©vangt©er©duizend©gezinnen©op.©Soep©

en©brood©zijn©gratis,©tableaux©vivants©kruiden©dit©middagmaal.©De©reuzen©

van©Ceremonia©leiden©jou©naar©de©wondere©wereld©van©Ensor©of©naar©het©

nieuwe©stadsmuseum,©het©STaM.©Gidsen©kruipen©in©de©huid©van©een©kunstwerk©en©beantwoorden©jouw©vragen.©Kinderen©en©hun©ouders©maken©samen©

maskers.©Verrassende©gasten©bewieroken©in©‘10©minute©talks’©hun©favoriete©

kunstwerk.©Bijzondere©acts©overrompelen©jou©in©en©tussen©de©musea.

zekerdoen

EnsorFAnFArE

Je©combineert©zoals©je©wilt.©Je©beslist©zelf©of©je©het©nieuwe©STaM©met©de©

openingstentoonstelling©‘Belichte©stad’©bezoekt©of©de©duo-Ensortentoonstelling©in©het©Stedelijk©Museum©voor©actuele©Kunst©en©het©Museum©voor©

Schone©Kunsten.©De©dag©eindigt©in©de©tent©tussen©het©S.M.a.K©en©het©

M.S.K.©met©de©Ensorfanfare.©Een©militaire©fi©guur©met©sabel©leidt©een©groep©

muzikanten©met©erg©lange©benen.©acteurs©beelden©Ensorfi©guren©uit:©de©

parvenu,©la©madame,©het©onschuldige©kind,©de©dood.©Voor©de©groepsfoto©

kruipt©een©fotograaf©op©de©vuurtoren.

zaterdag 6 november (12 tot 18 uur) - gratis voor het hele gezin - afspraak in de tent

tussen het S.M.A.K. en het M.S.K. Gent - Citadelpark 1 - 9000 Gent - inschrijven moet

via www.hetzomertinnovember.be

zekerdoen

KALENDER LERARENDAGEN

Snuister©als©eerste©in©de©archiefstukken©van©de©Koninklijke©Bibliotheek.©Verlies©in©duizelingwekkende©vaart©aan©

gewicht©in©het©Euro©Space©Center.©Bezoek©Etruskische©huizen,©tempels©en©necropolen.©Het©recentste©aanbod©staat©

op©www.lerarenkaart.be.©Wie©zich©abonneert©op©de©nieuwsbrieven©krijgt©als©eerste©te©horen©welke©nieuwe©voordelen©

voorhanden©zijn©(www.lerarenkaart.be©-©nieuwsbrieven).

woensdag 13 oktober

publiC privAte pAintings

vipdag©Hebben©de©particuliere©Vlaamse©en©Brusselse©

kunstverzamelaars©goede©smaak?©laat©je©gidsen©door©

een©selectie©van©schilderijen©die©deze©liefhebbers©de©

laatste©tien©jaar©kochten.©De©kinderen©volgen©het©

jeugdatelier.©Waar?©Mu.ZEE©-©Romestraat©11©-©

8400©Oostende©Wanneer?©13.30©tot©15.30©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©

en©kinderen©tot©12©jaar.©Jongeren©van©12©tot©26©jaar©betalen©1©euro©per©

persoon.©Partner:©5©euro.©Meer info:©www.muzee.be©Inschrijven:©

uitsluitend©via©www.lerarenkaart.be/inschrijven©

woensdag 13 oktober

museA mAAseik eDuCAtieF

infodag©Na©de©lunch©krijg©je©een©rondleiding©met©de©museum©koffer,©

uitleg©over©de©nieuwe©educatieve©ruimte©en©over©de©workshops©van©de©

Musea©Maaseik.©Waar?©Musea©Maaseik©-©Markt©45©-©3680©Maaseik©

Wanneer?©12©tot©14.30©uur©of©14.30©tot©17©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©

secundair,©hoger©en©volwassenenonderwijs©(geen©gezinsleden)©Meer info:©

www.museamaaseik.be©Inschrijven:©089©56©05©44©(van©9©tot©16©uur)©of©

francine.beinaert@maaseik.be©(vermeld©je©contactgegevens©en©het©nummer©van©je©lerarenkaart)©

40

woensdag 13 oktober

nieuw: het librArium

vipdag©Bezoek©in©avant-première©

de©permanente©tentoonstelling©van©

de©Koninklijke©Bibliotheek.©De©

authentieke©documenten©van©het©

librarium©illustreren©de©geschiedenis©van©de©boek-©en©schriftculturen.©

Na©koffi©e©of©thee©volgt©een©

rondleiding©door©de©tentoonstelling.©In©de©workshopruimte©volgen©

demonstraties©van©de©nieuwe©ateliers.©Waar?©Koninklijke©

Bibliotheek©van©België©-©Ingang©Gutenberg©-©Kunstberg©-©

1000©Brussel©Wanneer?©13©tot©17©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren,©

partner©en©maximaal©2©eigen©kinderen©(minimumleeftijd:©8©jaar)©

Meer info:©www.kbr.be©Inschrijven:©uitsluitend©via©

www.lerarenkaart.be/inschrijven


woensdag 13 oktober

m hkA-noCturne

infodag©Ga©op©speeddate©met©de©gidsen©van©het©

M©HKa©en©geniet©van©live©performances©in©het©museum.©

liever©naar©de©fi©lm?©Cinema©Zuid©ontvangt©jou©voor©een©

vertoning©met©omkadering.©Napraten©kan©op©de©receptie©

achteraf©in©het©M©HKaFE©Waar?©M©HKa©-©leuvenstraat©

32©-©2000©antwerpen©of©Cinema©Zuid©-©lakenstraat©14©-©2000©antwerpen©

Wanneer?©19©tot©23©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©en©partner©Meer info:©

www.muhka.be©Inschrijven:©03©260©99©90©of©ontvangt@muhka.be©

(vermeld©je©contactgegevens©en©het©nummer©van©je©lerarenkaart)

woensdag 13 oktober

brAnD!!!

infodag©Na©koffi©e©of©thee©met©een©broodje©word©je©

‘blootgesteld’©aan©de©gevaren©van©brand.©Maar©je©

verneemt©vooral©hoe©je©brand©vermijdt.©Boris©de©

Brandweerman©is©de©held©in©drie©leskoffers.©Hij©is©op©zoek©

naar©brandweerhulpjes.©Halen©je©leerlingen©het©diploma©

van©brandweerhulp?©Waar?©Provinciaal©Veiligheidsinstituut©-©Jezusstraat©28©-

2000©antwerpen©Wanneer?©13©tot©16©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©lager©

onderwijs©(geen©gezinsleden)©Meer info:©www.provant.be/pvi©Inschrijven:©

uitsluitend©via©www.lerarenkaart.be/inschrijven

woensdag 13 oktober

Al Zilver wAt blinkt …

infodag©laat©je©gidsen©langs©de©topstukken©van©het©

Zilvermuseum.©Meer©uitleg©verschaffen©de©verschillende©

workshops.©Je©praat©na©bij©een©drankje.©Waar?©

Zilvermuseum©Sterckshof©-©Hooftvunderlei©160©-©

2100©Deurne©Wanneer?©14©tot©16©uur©Wie?©Gratis©voor©

leraren©en©hun©gezin©(maximaal©2©eigen©kinderen,©minimumleeftijd:©5©jaar)©

Meer info:©www.zilvermuseum.be©Inschrijven:©03©360©52©51©(10©tot©

16©uur)©of©lynn.vandenheuvel@sterckshof.provant.be©(vermeld©je©

contactgegevens©en©het©nummer©van©je©lerarenkaart)

zaterdag 16 oktober

nieuw: het librArium

Wanneer?©9.30©tot©13.30©uur©

zie woensdag 13 oktober

zaterdag 16 en zondag 17 oktober

bAZAAr kAstAAr

vipdag©Bazaar©Kastaar©is©een©actieve,©educatieve©

tentoonstelling©voor©lagereschoolkinderen©over©land-©en©

tuinbouw.©De©bezoekers©kiezen©uit©vier©thema’s:©zuivel,©

groenten©en©fruit,©vlees,©paarden.©Waar?©loc©

Breugelhoeve©-©Weyerstraat©1©-©3990©Grote©Brogel©

(Peer)©Wanneer?©10©tot©17©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©lager©onderwijs©

en©hun©gezin©Meer info:©www.plattelandscentrumkenm.be©Inschrijven:©

uitsluitend©via©www.lerarenkaart.be/inschrijven©


Country liFe

korting©In©het©kasteelpark©Ter©laeken©

inspireert©Country©life©jou©voor©landelijk©

leven.©Op©het©kasteel©leidt©de©kasteelheer©

je©rond.©Neem©deel©aan©natuurwandelingen©op©het©domein,©ooit©het©decor©voor©de©

fi©lm©Pallieter.©De©hele©dag©is©er©live©muziek©

en©zijn©er©hapjes©en©drankjes.©Waar?©

Kasteeldagen©Booischot©-©Kasteelpark©ter©

laeken©-©Hofdreef©2©-©2221©Booischot©

Wanneer?©10©tot©18©uur©Wie?©Houders©van©de©lerarenkaart©betalen©4©i.p.v.©

5©euro©per©persoon.©Meer info:©www.kasteeldagenbooischot.be©

W!n: twintig leraren winnen een duovrijkaart.©Mail©vóór©15©september©naar©wedstrijd@lerarenkaart.be©met©als©onderwerp©‘kasteeldagen’.©

Vermeld©je©naam,©adres©en©het©nummer©van©je©lerarenkaart.©De©winnaars©

worden©persoonlijk©verwittigd.

zondag 17 oktober

turQuAZe

WIN!

vipdag©Drie©zonen©begraven©hun©vader©in©Istanbul©en©

keren©terug©naar©Gent.©De©oudste©probeert©zijn©vader©te©

vervangen,©de©jongste©broer©doet©domme©dingen.©

Timur,©de©middelste,©wil©de©droom©van©zijn©vader©

realiseren:©trompet©spelen©bij©een©fanfare.©Waar?©

Kinepolis©Kortrijk,©Brussel,©Hasselt,©leuven©en©Metropolis©antwerpen©

Wanneer?©11©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©en©partner©Meer info:©

www.turquazedefi©lm.be©Inschrijven:©uitsluitend©vanaf©vrijdag©1©oktober©via©

www.lerarenkaart.be/inschrijven©

zondag 17 oktober

AnoreXiA in museum Dr. guislAin

zekerdoen

vipdag©Waarom©stoppen©mensen©

met©eten?©lange©tijd©vastten©

mensen©uit©religieuze©overwegingen.©In©de©negentiende©eeuw©

stelden©hongerkunstenaars©hun©

uitgemergelde©lichaam©tentoon.©

In©de©laatste©decennia©ontwikkelde©

anorexia©zich©van©zeldzaam©

ziektebeeld©tot©modieuze©

aandoening.©Waar?©Museum©dr.©Guislain©-©Jozef©Guislainstraat©43©-

9000©Gent©Wanneer?©13,©14,©15©of©16©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©

met©partner©Meer info:©www.museumdrguislain.be©Inschrijven:©


dinsdag 19 oktober

hArt noDig

infodag©Ken©jij©de©sterke©kanten©van©je©leerlingen?©

Zijn©zij©de©juiste©personen©voor©een©loopbaan©in©de©

social©profi©t?©Op©de©infodag©maak©je©kennis©met©een©

aantal©bekende©en©minder©bekende©beroepen©uit©deze©

sector.©Want©zij©hebben©jou(w)©hard(t)©nodig.©Waar?©

Universitair©Ziekenhuis©Brussel©-©laarbeeklaan©101©-©1090©Jette©

Wanneer?©10©tot©15©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©en©ClB-medewerkers©

(geen©gezinsleden)©Meer info:©www.vivosocialprofi©t.org©Inschrijven:©vóór©

12©oktober©via©02©250©37©78©of©hartnodig@vivosocialprofi©t.org©(vermeld©je©

contactgegevens)

dinsdag 19 en woensdag 20 oktober

swChwrm

vipdag©De©toneelvoorstelling©

SWCHWRM©vertelt©in©diverse©talen©

het©verhaal©van©een©jongen©die©een©

eigen©taal©ontwikkelt©voor©de©

wereld©die©hij©ontdekt.©Waar?©

Toneelhuis©-©Bourlaschouwburg©-©

Komedieplaats©18©-©

2000©antwerpen©Wanneer?©

17©of©20©uur©Wie?©Gratis©voor©

leraren,©partner©en©maximaal©2©kinderen©(minimumleeftijd:©6©jaar)©

Meer info:©www.toneelhuis.be©Inschrijven:©

petra.damen@toneelhuis.be©(vermeld©je©contactgegevens©en©het©

nummer©van©je©lerarenkaart)


woensdag 20 oktober

AmerikA, Dit is ook onZe gesChieDenis

infodag©Grafi©sche©fresco’s,©audiovisuele©producties,©

getuigenissen,©interactieve©displays©en©kunstwerken©

schetsen©de©relaties©tussen©de©Verenigde©Staten©en©

Europa©gedurende©de©laatste©driehonderd©jaar.©Je©krijgt©

een©gegidste©rondleiding.©Waar?©Tour©&©Taxis©-©

Havenlaan©86c©-©1000©Brussel©Wanneer?©13.30©uur©-©14.30©uur©-©

15.30©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©en©kinderen©jonger©dan©6©jaar.©Overige©

gezinsleden©betalen©6©euro.©Meer info:©www.expo-europe-usa.be©

Inschrijven:©uitsluitend©via©www.lerarenkaart.be/inschrijven©

woensdag 20 oktober

vAn DelACroiX tot kAnDinsky

infodag©Vrouwelijke©silhouetten©die©zich©hullen©in©een©

waas©van©discretie,©desolate©woestijnlandschappen.©Het©

zijn©onderwerpen©die©westerse©kunstenaars©ontleenden©

aan©het©oosten.©Beleef©de©‘oriëntaalse©begeestering’©in©

de©Europese©kunst©van©de©19de©eeuw©(1798-1914).©

Waar?©Koninklijke©Musea©voor©Schone©Kunsten©van©België©-©Regentschapstraat©3©-©1000©Brussel©Wanneer?©13.30©tot©16©uur©Wie?©Gratis©voor©

leraren©(geen©gezinsleden)©Meer info:©www.fi©ne-arts-museum.be

of©www.extra-edu.be©Inschrijven:©02©508©33©33©(dinsdag©tot©vrijdag,©van©

9©tot©16©uur)©of©reservation@fi©ne-arts-museum.be©(vermeld©je©contactgegevens©en©het©nummer©van©je©lerarenkaart)

© © Jean©lecomte©du©Nouÿ©/©RMN©/©Génard©Blot

donderdag 21 oktober

iDeeËnbeurs voor tAAluitwisselingen

infodag©Geef©je©Frans©aan©Nederlandstaligen©of©Nederlands©aan©

Franstaligen?©Heb©je©al©deelgenomen©aan©klasuitwisselingen?©Deel©je©ervaringen©met©collega’s©van©de©andere©gemeenschap©tijdens©de©ambassadeursdag©Waar?©Biouel©Boot©-©Havenlaan©23©(vlakbij©Tour©&©Taxis)©-©1000©

Brussel©Wanneer?©9.30©tot©16.30©uur©Wie?©leraren©Nederlands©en/of©

Frans©in©het©lager©en©secundair©onderwijs©betalen©20©euro©(lunch©inbegrepen).©Meer

info:©www.talenanimatie.be©Inschrijven:©www.talenanimatie.be©

vrijdag 22 oktober

vormingsDAg Congo

infodag©Een©rondleiding©in©het©Koninklijk©Museum©

voor©Midden-afrika©en©een©presentatie©van©de©nieuwe©

workshop©‘Congo:©Kolonisatie©en©Dekolonisatie.©Tachtig©

jaar©Belgisch-Congolese©geschiedenis’.©Zo©maak©je©

kennis©met©de©pedagogische©activiteiten©voor©leerlingen©

van©de©derde©graad©secundair.©Waar?©Koninklijk©Museum©voor©Middenafrika©-©leuvensteenweg©13©-©3080©Tervuren©Wanneer?©9©tot©16©uur©

Wie?©leraren©geschiedenis©uit©de©derde©graad©secundair©onderwijs©betalen©

20©euro©(vorming,©lunch©en©drank,©pedagogisch©dossier©inbegrepen)©

Meer info:©www.africamuseum.be©Inschrijven:©uiterlijk©tegen©8©oktober©

via©02©769©52©46©(elke©werkdag©van©9©tot©12©uur©en©van©13©tot©16©uur)

zekerdoen

zaterdag 23 oktober


Wanneer?©12.30©uur©-©13.30©uur©-©14.30©uur


zaterdag 23 oktober

bubbels op megAvino

vipdag©Cava.©Hype©of©terechte©erkenning©van©

kwaliteit?©Ontdek©het©tijdens©de©proeverij©voor©leraren©

op©Megavino.©Met©een©professionele©sommelier©proef©

en©vergelijk©je©de©Spaanse©schuimwijn.©280©exposanten©

laten©je©tienduizend©wijnen©ontdekken©uit©23©landen,©

met©de©languedoc©als©centrale©gastregio.©Waar?©Megavino©-©Brussels©

Expo©(Heizel)©-©Paleis©3©Wanneer?©13.30©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©en©

hun©partner©Meer info:©www.megavino.be©Inschrijven:©50©leraren©en©

partners©maken©kans©via©www.lerarenkaart.be/inschrijven

W!n: 50 duotickets. ontdek je Megavino liever op eigen tempo?©

Vul©vóór©10©oktober©het©wedstrijdformulier©in©op©www.lerarenkaart.be©

(startpagina©-©gelezen©in©klasse).©De©tickets©zijn©geldig©van©22©tot©

25©oktober.©De©winnaars©worden©halfweg©oktober©persoonlijk©verwittigd.

zaterdag 23 oktober

mAAk een virtuele ruimtereis

vipdag©Vlieg©naar©115.000©sterren©en©hemelobjecten.©

Het©nieuwe©digitale©planetarium©maakt©van©tijd-©en©

ruimtereizen©een©wetenschappelijk©verantwoorde©

sensatie.©Educatieve©medewerkers©bouwen©samen©met©

de©aanwezigen©een©les©op©voor©het©lager©onderwijs©en©

voor©de©derde©graad©secundair.©Waar?©Planetarium©van©de©Koninklijke©

Sterrenwacht©-©Boechoutlaan©10©-©1020©Brussel©Wanneer?©13.30©tot©

17©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren,©partner©en©kinderen©vanaf©12©jaar©Meer

info:©www.planetarium.be©Inschrijven:©02©474©70©50©of©

anne-lize.kochuyt@planetarium.be©(vermeld©je©naam,©adres,©school,©de©

onderwijsvorm©en©de©graad©waarin©je©werkt©en©het©aantal©gezinsleden)©

zaterdag 23 oktober

lerAArs ZonDer grenZen

WIN!

infodag©‘leraars©zonder©grenzen’©zet©educatieve©

projecten©op©in©Oost-Europa,©afrika,©azië©en©Zuidamerika.©Wil©je©een©maand©of©langer©als©vrijwilliger©

werken©in©een©buitenlands©project?©lzG©stelt©al©zijn©

projecten©voor.©Waar?©VSPW©-©Edgard©Tinelstraat©92©-

9040©Sint-amandsberg©(Gent)©Wanneer?©10©tot©12©uur©Wie?©Gratis©voor©

leraren©Meer info:©www.lzg.be©Inschrijven:©laurent.pielaet@lzg.be



De etrusken

infodag©Multimedia©schetsen©een©levendig©beeld©van©

de©Etruskische©beschaving:©de©oorsprong,©de©politieke©

en©sociale©organisatie,©het©schrift©en©de©uitzonderlijke©

grafcultuur.©Twintig©videofragmenten©en©

3D-reconstructies©zetten©de©KMKG-verzameling©in©een©

ruimere©context.©Waar?©Koninklijke©Musea©voor©Kunst©en©Geschiedenis©

(Jubelparkmuseum)©-©Jubelpark©10©-©1000©Brussel©Wanneer?©Zaterdag©

vanaf©10©uur,©zondag©vanaf©10.30©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©Meer info:©

www.kmkg.be©Inschrijven:©uitsluitend©via©www.lerarenkaart.be/inschrijven

zondag 24 oktober

AvAnt-première knoester

vipdag©Junior©en©zijn©familie©verhuizen©naar©het©

platteland,©maar©de©woning©is©in©slechte©staat.©Mama©en©

papa©verbouwen©en©Junior©vindt©maar©moeilijk©nieuwe©

vrienden.©Tot©hij©Knoester©ontdekt,©een©grappige©

pratende©tak©met©een©oplossing©voor©ieder©probleem.©

lesmap©op©cd-rom.©Waar?©Zaal©Roxy©-©Pieter©Vanhoudstraat©39©-©

3582©Koersel-Beringen©Wanneer?©16©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©en©hun©

kinderen©(geen©partners)©Meer info:©www.jekino.be/knoester©Inschrijven:©


zondag 24 oktober

energie- en klimAAtbeurs

gratis©Meer©dan©vijftig©standhouders©geven©praktische©

tips©en©informatie©om©onze©ecologische©voetafdruk©te©

verminderen.©lezingen,©demonstraties©en©praktische©

workshops©geschikt©voor©jong©en©oud©wisselen©elkaar©af.©

Waar?©Ontmoetingshuis©De©Brug©-©Hertshage©11-19©-©

9300©aalst©Wanneer?©10©tot©18©uur©Wie?©Voor©iedereen©gratis©toegankelijk,©gratis©drankje©op©vertoon©van©de©lerarenkaart©Meer

info:©

klimaatkoepel.blogspot.com©Inschrijven:©hoeft©niet

maandag 25 en dinsdag 26 oktober

FigurentheAter met milieuknipoog

uittip©Kindertheater©Foesiemauw©tovert©je©turn-©of©

feestzaal©om©tot©Noordpool.©Eskima©is©dol©op©die©witte©

Noordpool,©maar©op©een©dag©wordt©haar©hagelwitte©

ijsschots©besmeurd©met©zwarte©smurrie.©Waar?©

’t©Werkhuys©-©Zegelstraat©13©-©2140©Borgerhout©

Wanneer?©10.30©of©13©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©lager©onderwijs©Meer

info:©www.foesiemauw.be©Inschrijven:©uitsluitend©via©0497©23©38©93©of©

info@foesiemauw.be©(vermeld©je©naam,©adres©en©het©nummer©van©je©

lerarenkaart©-©je©kunt©ook©naar©de©open©repetitie©op©23©oktober©om©

14.30©uur©in©GC©Den©Dries©in©Retie)©

zekerdoen

woensdag 27 oktober


Wanneer?©13.30©uur©-©14.30©uur©-©15.30©uur©


woensdag 27 oktober

De vliegenDe tijD

uittip©Twee©woordkunstenaars,©de©Recitantes,©

fladderen©door©verhalen©en©poëzie©voor©kinderen©van©

8©tot©12©jaar.©Tijdens©het©vertelprogramma©houden©ze©

met©hun©tijdkijker©de©tijd©in©de©gaten.©In©de©aansluitende©

workshop©gaat©het©jonge©publiek©zelf©aan©de©slag.©

Waar?©Centrum©voor©Jonge©Kunst©(CJK)©-©Kasteel©Claeys-Brouüaert©-©

Kasteeldreef©2©-©9030©Mariakerke©Wanneer?©15.30©tot©17©uur©of©18.30©tot©

20©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©(geen©gezinsleden)©Meer info:©

www.musicarte.be©Inschrijven:©uitsluitend©via©

sandra.declercq@musicarte.be©(vermeld©je©naam,©adres©en©het©nummer©

van©je©lerarenkaart)

woensdag 27 oktober

jobbeurs

uittip©Zoek©je©een©job©als©leraar©in©het©kleuter-©of©lager©

onderwijs?©Of©wil©je©je©parttime©betrekking©aanvullen?©

Ontdek©alle©vacatures©in©antwerpen©tijdens©de©jobbeurs.©

Scholengemeenschappen©van©alle©netten©presenteren©

hun©vacatures.©Werkzoekenden©kunnen©hun©cv©bij©hen©

achterlaten.©De©VDaB©en©het©ministerie©van©Onderwijs©en©Vorming©

verschaffen©algemene©informatie©Waar?©Elzenveld©-©lange©Gasthuisstraat©

45©-©2000©antwerpen©Wanneer?©13©tot©17©uur©Wie?©Voor©iedereen©gratis©

toegankelijk©Meer info:©www.antwerpen.be/onderwijs©Inschrijven:©hoeft©

niet

woensdag 27 oktober

ontDek je tAlent

infodag©Help©je©leerlingen©bij©hun©studie-©en©

beroepskeuze.©Met©de©interactieve©tentoonstelling©en©de©

beroepenateliers©van©Het©Beroepenhuis©vzw©ervaren©

leerlingen©van©10©tot©14©jaar©meer©dan©veertig©

technische©beroepen.©Tijdens©de©infodag©maak©je©

kennis©met©de©tentoonstelling,©de©beroepenateliers©en©de©projecten.©

Doorlopend©is©er©een©beurs©met©lesmaterialen©en©een©koffiebar.©Waar?©Het©

Beroepenhuis©vzw©-©Doornzelestraat©86-92©-©9000©Gent©Wanneer?©13©tot©

17©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©derde©graad©lager©en©eerste©graad©

secundair©onderwijs©en©ClB-medewerkers©(geen©gezinsleden)©Meer info:©

www.beroepenhuis.be©Inschrijven:©uitsluitend©via©

www.lerarenkaart.be/inschrijven


zaterdag 30 oktober


Wanneer?©10.30©uur©-©11.30©uur©-©12.30©uur©-©13.30©uur©-©14.30©uur©


zaterdag 30 oktober tot dinsdag 2 november

CountrysiDe

uittip©Van©interieur-©tot©tuindecoratie,©van©brocante©

tot©ambachtelijke©streekproducten©en©van©hobby©&©

mode©tot©arts©&©crafts©...©Countryside©laat©je©genieten©in©

landelijke©stijl.©In©de©themahal©‘landelijk©toerisme’©

droom©je©weg©bij©b&b’s,©rustieke©vakantiewoningen©en©

hoevetoerisme.©Topsterrenchefs©geven©demonstraties©in©het©kooktheater.©

Waar?©Flanders©Expo©-©Maaltekouter©1©-©9051©Gent©Wanneer?©10©tot©

19©uur©Wie?©Download©de©reductiebon©op©www.lerarenkaart.be/inschrijven©

en©je©krijgt©2©euro©korting©op©vertoon©van©de©bon©en©van©je©lerarenkaart©

Meer info:©www.countryside.be

woensdag 3 november

boekenbeurs (bAsisonDerwijs)

uittip©Van©muziek©tot©geschiedenis,©van©techniek©en©

aVI-niveaus©tot©meer©bewegen©op©school.©Het©

Boekenbeursprogramma©van©3©november©is©volledig©

afgestemd©op©leraren©basisonderwijs.©Met©programmapunten©over©pesten©op©school©en©hoogbegaafdheid.©©

De©kinderen©zelf©kunnen©terecht©in©de©RODE©zaal.©Waar?©antwerp©Expo©-©

Jan©Van©Rijswijcklaan©191©-©2020©antwerpen©Wanneer?©10©tot©18©uur©

Wie?©leraren©betalen©6©i.p.v©8©euro©op©vertoon©van©hun©lerarenkaart©(enkel©

op©de©lerarendagen,©zie©ook©5©november),©alle©randactiviteiten©zijn©gratis.©

Meer info:©www.boekenbeurs.be©

woensdag 3 november

euro spACe Center

infodag©Maak©kennis©met©de©schoolprogramma’s©en©

de©infrastructuur©van©het©Euro©Space©Center.©Enkele©

deelnemers©krijgen©de©kans©om©twee©ruimtesimulatoren©

te©testen.©Zij©stellen©hun©evenwicht©op©de©proef©of©

ondervinden©hoe©het©voelt©om©op©de©maan©te©wandelen.©

Waar?©Euro©Space©Center©-©1©rue©devant©les©Hêtres©-©6890©Transinne©

Wanneer?©10©of©14©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren.©Partner©en©maximaal©

4©eigen©kinderen©betalen©4,20©i.p.v.©8©of©11©euro©per©persoon.©Meer info:©

www.eurospacecenter.be©Inschrijven:©uitsluitend©via©

info@eurospacecenter.be©(vermeld©je©naam,©adres©en©het©nummer©van©je©

lerarenkaart)©of©via©fax:©061©65©64©61.©Je©inschrijving©is©pas©definitief©na©

bevestiging©door©Euro©Space©Center.

vrijdag 5 november

boekenbeurs (seCunDAir onDerwijs)

zekerdoen

uittip©Pak©pesters©aan.©Word©gelukkig.©Mindfulness©in©de©klas.©actualiteit©

in©de©les.©De©Boekenbeurs©reikt©informatie©en©inspiratie©aan.©Kinderen©gaan©

voor©een©eigen©programma©naar©de©RODE©zaal.©Waar?©antwerp©Expo©-©

Jan©Van©Rijswijcklaan©191©-©2020©antwerpen©Wanneer?©10©tot©18©uur©

Wie?©leraren©betalen©6©i.p.v©8©euro©op©vertoon©van©hun©lerarenkaart©(enkel©

op©de©lerarendagen,©zie©ook©3©november),©alle©randactiviteiten©zijn©gratis.©

Meer info:©www.boekenbeurs.be©

zaterdag 6 november

het Zomert in november

vipdag©CaNON©Cultuurcel©palmt©

drie©Gentse©topmusea©in.©Of©je©nu©

een©Ensor-liefhebber©bent,©

geprikkeld©wordt©door©hedendaagse©kunst,©of©nieuwsgierig©bent©naar©

het©nieuwe©Stadsmuseum©...©Er©is©

voor©iedereen©wat©wils.©Inclusief©

een©kop©warme©soep,©originele©

animatie©en©verrassende©ateliers©in©

en©rond©de©musea.©Waar?©afspraak:©CaNON-tent©op©het©museumplein©tussen©het©Stedelijk©Museum©voor©actuele©Kunst©en©het©

Museum©voor©Schone©Kunsten,©Citadelpark©1©Wanneer?©Onthaal©

en©soep©vanaf©12©uur,©programma©vanaf©13.30©uur©tot©18©uur©©

Wie?©Gratis©voor©leraren©en©gezin©Meer info:©

www.hetzomertinnovember.be©Inschrijven:©digitaal©via©

www.hetzomertinnovember.be

zaterdag 6 en zondag 7 november

bAZAAr kAstAAr

zie zaterdag 16 en zondag 17 oktober

zondag 7 november

Zoek De bever!

vipdag©als©dammenbouwer©en©architect©van©de©

rivieren©schopt©de©bever©het©tot©het©nieuwe©embleem©

van©de©Belgische©ardennen.©Geniet©van©zijn©spectaculaire©constructies.©Tijdens©een©anderhalf©uur©durende©

excursie©leidt©een©Nederlandstalige©gids©je©rond©in©

beverland.©Je©sluit©af©met©een©film©over©het©leven©van©de©bever.©Waar?©

Brouwerij©van©achouffe©-©32©rue©du©Village©-©6666©Wibrin-achouffe©

Wanneer?©vertrek©om©10,©12,©14©en©16©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©en©

hun©partner©Meer info:©www.paysdescastors.eu©Inschrijven:©

0498©04©30©68©of©contact@gidsenbureau.eu©(vermeld©je©naam,©adres©©

en©het©nummer©van©je©lerarenkaart)


REIZEN MET KLASSE

Weekendje parijs

Je©verblijft©in©het©Hotel©Holiday©Inn©Paris©

Gare©de©l’Est©***(*),©centraal©gelegen©in©

een©levendige©buurt©waar©je©diverse©

brasseries©en©restaurants©aantreft.©Met©

een©metrohalte©vlak©voor©de©deur©bereik©

je©in©geen©tijd©alombekende©Parijse©sites©

zoals©de©Eiffeltoren,©de©Champs-Elysées©

of©het©louvre.©

Jouw prijs:©drie©dagen©(twee©nachten)©tussen©25©december©2010©en©9©januari©2011:©169©euro©per©persoon©op©basis©van©een©tweepersoonskamer.©

Tussen©1©en©7©november©2010©(herfstvakantie)©en©11©en©14©november©2010©

(Wapenstilstand):©189©euro©per©persoon.©Inclusief©ontbijtbuffet©en©vervoer©

met©Thalys©h/t©vanuit©Brussel©in©Comfort©2©(volgens©beschikbaarheid).

Extra:©één©kind©tot©en©met©11©jaar©overnacht©gratis©op©de©kamer©van©de©ouders©(inclusief©ontbijt).©Voor©14©euro©per©persoon©boek©je©een©ticket©voor©de©

tentoonstelling©‘Claude©Monet’©in©de©Galeries©Nationales©du©Grand©Palais.©

Voor©10,50©euro©per©persoon©ga©je©naar©de©Pinacothèque©de©Paris©voor©de©

tentoonstelling©‘Het©goud©van©de©Inca’s,©oorsprong©en©mysterie’.

Boekingscode:©PaRPKl13

genieten in de elzas

Ontdek©de©gastronomie©en©de©wijnen©van©

de©Elzas.©Je©verblijft©in©Hotel©au©Relais©

d’alsace©**,©in©het©hart©van©de©

wijnvelden©omringd©door©pittoreske©

dorpjes©met©zicht©op©de©bergen.©De©

hoofdstad©van©de©Elzas,©Colmar,©ligt©op©

15©kilometer.©Door©de©wijnroute©te©volgen©

geniet©je©onderweg©van©de©natuur©en©de©

talrijke©kastelen.

Jouw prijs: vier©dagen©(drie©nachten)©tussen©30©oktober©en©7©november©

2010©(herfstvakantie),©11©en©14©november©2010©(Wapenstilstand),©27©en©

30©december©2010©of©3©en©9©januari©2011©(kerstvakantie),©5©en©13©maart©

2011©(krokusvakantie):©149©euro©per©persoon,©ontbijtbuffet,©één©driegangendiner,©één©viergangendiner,©één©fles©Crémant©per©twee©personen©op©de©kamer©en©een©bezoek©aan©een©grand©cru©wijnkelder©en©aan©de©Munsterkaasmakerij©inbegrepen.©Verblijfstaks©ter©plaatse©te©betalen©(0,30©euro©per©

persoon©per©nacht).

Boekingscode: alSPKl03

de romantische rijn

Op©minder©dan©vier©uur©rijden©van©

Brussel©beland©je©aan©de©toegangspoort©

van©de©‘romantische©Rijn’,©het©stuk©dat©

loopt©tot©in©Koblenz©en©Bonn.©Je©verblijft©

in©het©Rheinromantik©Hotel©Zum©Grünen©

Kranz©***©in©Rüdesheim©am©Rhein.©Het©

hotel©ligt©in©het©centrum©van©de©oude©

stad,©vlakbij©de©Rijn.©Je©geniet©van©een©

uitzicht©op©de©wijngaarden.

Jouw prijs: vier©dagen©(drie©nachten)©van©3©tot©9©januari©2011©(kerstvakantie)©en©van©4©tot©13©maart©2011(krokusvakantie):©125©euro©per©persoon.©Van©29©oktober©tot©7©november©2010©(herfstvakantie),©van©11©tot©14©november©2010©(Wapenstilstand)©en©van©24©tot©29©december©2010©(kerstvakantie):©129©euro©per©persoon.©Ontbijtbuffet,©driemaal©een©viergangendiner,©

welkomstdrankje,©gratis©wijndegustatie©in©de©vinotheek©en©een©fles©wijn©per©

twee©volwassenen©op©de©kamer©inbegrepen.

Extra:©twee©kinderen©tot©en©met©11©jaar©overnachten©gratis©op©de©kamer©

van©de©ouders©(inclusief©ontbijt).©Half©pension©(kindermenu)©bij©te©betalen:©

9©euro©per©nacht.

Boekingscode: RIJPKl06

www.holidayline.be/klasse

HoE dEzE rEIzEn rEsErvErEn? Meer©

informatie©over©deze©reisaanbiedingen©vind©je©©

op©www.holidayline.be/klasse.©alle©vermelde©

prijzen©zijn©op©basis©van©een©standaard©tweepersoonskamer©en©volgens©beschikbaarheid.©©

Ze©zijn©geldig©voor©leraren©en©meereizende©

familie©of©vrienden©gedurende©de©vermelde©

periodes.©Holidayline©aanvaardt©de©EcoCheque©

en©Eco©Pass©als©betaalmiddel©voor©je©treintrips.©

De©voorwaarden©vind©je©in©de©rubriek©‘vragen’©

op©www.holidayline.be/klasse.©Reserveer©tijdig.©

als©alle©kamers©van©een©hotel©ingenomen©zijn,©

dan©is©dat©zo.©Bel©Holidayline©(lic©a5787)©op©

050©33©09©90©en©vermeld©het©nummer©van©je©lerarenkaart.©Mailen©kan©naar©info@holidayline.be.©100©procent©kosten©bij©wijziging©of©annulatie©tenzij©je©een©reisverzekering©neemt©van©3,5©procent©

op©de©totale©reissom.


zekerdoen

DOE IETS STRAFS

TEGEN

DE DOODSTRAF

dÁÁrom!

De©doodstraf©is©gruwelijk,©mensonwaardig©én©in©strijd©met©het©recht©op©

leven.©De©doodstraf©volgt©vaak©na©een©oneerlijk©proces.©Meer©dan©eens©

worden©onschuldige©mensen©geëxecuteerd.©De©doodstraf©is©bovendien©niet©

effi©ciënt:©het©is©nooit©bewezen©dat©ze©meer©afschrikt©dan©een©andere©straf.©

58 landen©voeren©de©doodstraf©nog©steeds©uit.©10 oktober is de internationale

dag tegen de doodstraf.

trek aandacht!

Een©groot©laken©en©een potteke verf.©De©leerlingen©mikken©op©een groot

spandoek©de©slogan©‘Zeg©nee©tegen©de©doodstraf’.©Moedig©leerlingen,©

ouders©en©leraren©aan©om©het©spandoek©te©ondertekenen.©aan©de©schoolpoort©of©op©de©speelplaats©krijgt©het©doek©op©10©oktober©een©goed©zichtbare©

plaats.©Overtuig©zo©de©andere©leerlingen©en©ouders©om©deel©te©nemen©aan©

de©Schrijf-ze-VRIJdag©op©15©oktober.©

Beloof!

Schending©van©mensenrechten©stop©je©niet©in©één©dag.©Mensenrechten©

kunnen©je©steun©en©enthousiasme©het©hele©jaar©door©gebruiken.©Maak©van©

één©wand©in©je©klas©een muurkrant.©Prik©er©alle©kranten-©en©tijdschriftartikels©op©die©over©de©schending©van©een©mensenrecht©handelen.©Is©er©een©

frappant©bericht?©leef©je©dan©uit©in©een©creatieve©en©spontane©actie.

Op vrijdag 15 oktober 2010 organiseert Amnesty International voor de twintigste

maal de Schrijf-ze-VRIJdag. 100.000 kinderen en jongeren schrijven brieven tegen

mensenrechtenschendingen. Dit jaar strijdt de Schrijf-ze-VRIJdag tegen de doodstraf.

Een gratis educatief pakket biedt jou achtergrondinformatie en werkvormen. Dit pakket,

meer info en inschrijvingen: www.amnesty.be/schrijfzevrijdag. Bijkomende vragen

stel je aan Danielle Hennaert (DanielleH@aivl.be of 03 271 16 16).

50


schrijf!

Reggie©Clemons©werd©ter©dood©veroordeeld©

zonder©enig©fysiek©bewijsmateriaal.©De©ooggetuigen©zijn©een©medebeschuldigde©en©een©

vroegere©verdachte©in©dezelfde©zaak.©Reggie©

Clemons©kreeg©onvoldoende©juridische©bijstand©en©beweert©dat©de©politie©hem©mishandelde.©Hij©houdt©zijn©onschuld©vol.©Schrijf©

brieven©naar©Jay©Nixon,©de©gouverneur©van©

Missouri©(V.S.)©en©vraag©uitleg©over©de©nakende©

executie©van©Reggie©Clemons.©

Adres van de gouverneur:

www.amnesty.be/schrijfzevrijdag

doe!

zekerdoen

Actie zet aan tot nadenken. Spreid enkele

activiteiten over het schooljaar.

1. Neem op 15 oktober deel aan de twintigste

Schrijf-ze-VRIJdag.

2. Word lid van de Facebook- en Netlogpagina

van Amnesty Vlaanderen.

3. Duid op een wereldkaart alle landen aan

die de doodstraf nog uitvoeren.

4. Organiseer een debat op 10 december

naar aanleiding van de Internationale

dag van de mensenrechten.

5. Dead man walking, The life of David Gale:

organiseer een mensenrechtenfi lmdag.

6. Hoor je in de media over een nakende

executie? Hou een kaarsenwake.

7. Exploreer het multimediaproject

www.wapenland.be.

8. 25 minutes to go, The Mercy Seat en

Johnny 99: bespreek liedjesteksten over

de doodstraf.

Nog acties op www.amnesty.be.


TIP&WIN

lees©in©praatwolken,©droom©weg©bij©pianomuziek©van©Chopin,©win©een©verjaardags-T-shirt©

voor©je©kleuterklas©en©…©vind©nog©veel©meer©op©www.klasse.be/leraren.

10-18 jaar

gezocht: groene journalisten

Wedstrijd©‘Natuur-Milieu-Ecologie’©

zijn©de©thema’s©van©de©‘Junior©Journalist’-wedstrijd©rond©creatief©schrijven.©Voor©de©derde©graad©lager©en©eerste©graad©secundair©onderwijs©mikt©de©wedstrijd©op©fantasierijke©én©‘groene’©verhalen.©Het©leven©als©eendagsvlieg,©de©geheimen©van©het©bos:©het©kan©allemaal.©Voor©leerlingen©tweede©

graad©secundair©is©er©de©‘Nieuwsbladprijs’©voor©het©beste©interview©met©je©

vader©die©je©dak©isoleert,©de©verkoper©van©zonnepanelen,©de©vrijwilliger©van©

Natuurpunt©of©de©minister©van©leefmilieu.©Het©Nieuwsblad©publiceert©de©

winnaar©van©deze©reeks.©De©oudsten©(derde©graad©secundair)©dingen©mee©

naar©de©‘Knackprijs’©voor©het©beste©opiniestuk©over©milieubeleid.©Zij©maken©

kans©op©hun©debuut©in©Knack.

www.davidsfonds.be/juniorjournalist

WIN!

Win: een prijzenpot van meer dan 60.000 euro,©met©boekenpakketten,©redactiestages,©auteursontmoetingen,©vakantieweekends©…

vanaf 12 jaar

transit festival

klassiek - korting©Het©jonge©Nadar©Ensemble©opent©het©festival©

met©werk©van©een©nieuwe©lichting©Vlaamse©componisten.©Het©kleurrijke©

amsterdamse©ensemble©Klang©brengt©werk©van©Frank©Nuyts©die©zich©liet©

inspireren©door©het©stripverhaal©Sacha.©Op©zaterdag©24©oktober©(11©uur)©

verzorgt©Benjamin©Van©Esser©het©gratis©educatieve©project.©

Transit Festival - van vrijdag 22 tot en met zondag 24 oktober - diverse locaties en tijdstippen

te Leuven - www.transitfestival.be - info en tickets (ook voor het gratis educatieve

project) via www.transitfestival.be of 016 30 09 00 - leraren krijgen 25 procent korting

6-8 jaar

lezen in praatWolken

zekerdoen

samenleesBoeken©Beginnende©lezers©smullen©volop©van©de©avonturen©van©Spik©en©Spek,©samen©met©een©meer©ervaren©lezer.©Kinderen©die©

nog©maar©net©lezen©vinden©aangepaste©tekst©in©praatwolken,©de©meelezer©

leest©de©overige©tekst.©De©serie©‘samenleesboeken’©is©opgebouwd©volgens©

moeilijkheidsgraad©en©groeit©mee©met©de©ontwikkeling©van©de©leerlingen.©

achteraan©vind©je©telkens©enkele©spelpagina’s©met©opdrachten©om©samen©

op©te©lossen.

‘Spik en Spek - Leesbox 5’ - 8,95 euro per boekje - 44,75 euro voor box

met 6 verschillende titels - www.abimo.net

Win: 5 x ‘spik en spek - Leesbox 5’©-©mail©vóór©15©oktober©

(met©als©onderwerp©‘leesbox©5’©en©al©je©gegevens©en©die©van©je©klas)©

naar©wedstrijd@abimo.net

9-12 jaar

knotsgekke

geschiedenis

televisie©Saartje©

Vandendriessche©en©Pretman,©

Vandendriessche©en©Pretman,©

de©‘foute’©superheld©van©KetNet,©

slaan©de©handen©in©elkaar©voor©de©

‘Pretshow’,©een©knotsgekke©show©

over©geschiedenis.©In©elk©van©de©

40©afl©everingen©komen©drie©histori40©afl©everingen©komen©drie©historische©feiten©aan©bod.

‘De Pretshow’ - dit najaar op KetNet -

www.ketnet.be

WIN!


16-18 jaar

straffe madammen

dvd©Echt©gebeurd!©Na©tweeënhalf©jaar©strijd©kreeg©de©

Nederlandse©Janneke©Schoonhoven©haar©kinderen©terug.©

al©die©tijd©werden©ze©door©haar©ex-man©vastgehouden©in©

Syrië©en©was©Janneke©de©speelbal©tussen©moederliefde,©

ambassades,©sluimerende©gevoelens©voor©haar©ex©en©

het©gevecht©om©de©voogdij©over©haar©kinderen©terug©te©

krijgen.

dvd©Echt©gebeurd!?©aan©het©begin©van©de©9de©eeuw©is©

Johanna©von©Ingelheim,©vermomd©als©man,©de©lijfarts©van©

de©paus.©Na©zijn©dood©wordt©ze©gekozen©tot©zijn©opvolger.©

‘Pope©Joan’©(Sönke©Wortmann)©vertelt©het©bijzondere©verhaal©van©de©enige©vrouwelijke©paus©ooit.©Realiteit©of©fi©ctie?

‘Kom niet aan mijn kinderen’ en ‘Pope Joan’ - overal verkrijgbaar - www.rcv.nl

Win: 2 x ‘Kom niet aan mijn kinderen’ en 2 x ‘Pope Joan’©-©mail©de©

titel©van©je©keuze©vóór©23©oktober©(met©als©onderwerp©‘Kom©niet’©of©‘Pope©

Joan’)©naar©win.leraren@klasse.be

aLLe Leeftijden

soep op school

WIN!

WIN!

Wedstrijd©Roer©op©19©november©in©de©kookpot©

en©serveer©soep©op©school!©Velt©vzw©

en©de©‘Week©van©de©Smaak’©dagen©je©uit©om©een©

Vlaamse,©Spaanse©of©multiculturele©soep©te©brouwen:©een©klassieke©pompoensoep,©

een©eigenzinnige©pastinaaksoep,©gazpacho©…©

En©waarom©geen©soep©met©de©groenten©uit©de©

schoolmoestuin?

www.weekvandesmaak.be - www.velt.be

› Extra:©affi©ches,©infomateriaal,©assistentie©…©voor©scholen©die©voor©

duurzaamheid©gaan

Win: een soepset (soepketel,©200©soepkommen©en©een©kookboek©

duurzame©voeding)©voor©de©origineelste©soep.©

Meer©info:©www.weekvandesmaak.be©(‘speciale©acties’)

zekerdoen

10-12 jaar

dokters in oorlogsgeBieden

educatief pakket©leerling-artsen©Zonder©Grenzen©Ziggy©en©Sylvie©

nemen©je©leerlingen©met©het©materiaal©uit©de©‘Meteor’-koffer©mee©achter©

de©schermen©van©humanitaire©noodhulp©in©oorlogsgebieden©of©op©plaatsen©

waar©natuurrampen©hebben©plaatsgevonden.©Wat©hebben©mensen©nodig©

tijdens©zo’n©crisis?©Hoe©wordt©de©hulpverlening©georganiseerd?©Wat©zijn©de©

uitdagingen?

www.azg.be (‘AZG en de Jeugd’)

› Gratis:©leen©de©‘Meteor’-koffer©(fi©lm,©leerlingenbrochure,©lerarendossier,©zelfklevers,©poster)©via©de©site©of©via©Sophie©Reyntens©-©

meteor@azg.be©-©02©474©74©91

12-18 jaar

klimaatverandering fictie?

Boek©Stel©dat©wij©mensen©een©ongewoon©snelle©klimaatverandering©veroorzaken©en©de©gemiddelde©temperatuur©zes©graden©zou©stijgen.©Wat©zou©

er©dan©gebeuren?©Jeugdauteur©Patrick©

lagrou©(Dolfi©jnenkindserie)©start©met©

‘De©grote©ramp’©een©nieuwe©reeks©

over©de©veranderingen©die©ons©allen©te©

wachten©staan©als©de©klimaatverandering©blijft©doorgaan.©Superorkanen©en©

ander©natuurgeweld,©een©bedreiging©

voor©alle©leven©op©aarde©…

‘De grote ramp’ - 19,95 euro -

www.clavisbooks.com

Win: 10 x ‘de grote ramp’©-©mail©vóór©23©oktober©(met©als©onderwerp©

‘De©grote©ramp’)©naar©win.leraren@klasse.be

aLLe Leraren

schrijf met stijl

WIN!

Boek©Vind©je©het©een©hele©opgave©om©een©

goede©uitnodiging©of©een©overtuigende©brief©

te©schrijven?©Ben©je©bang©dat©je©niet©de©

juiste©formuleringen©gebruikt?©‘Schrijven©

met©stijl.©Van©brief©tot©verslag’©helpt©je©bij©

de©schriftelijke©communicatie©met©familie,©

vrienden,©kennissen,©collega’s©of©je©baas.©

Het©boek©beschrijft©36©schrijfvormen.©

‘Schrijven met Stijl’ - Marian Goossens en

Ann Hellemans - Standaard Uitgeverij -

112 pagina’s - 14,95 euro


6-12 jaar

zeppe & zikki-filmpje

Wedstrijd©Na©36©afl©everingen©van©Zeppe©&©Zikki©en©hun©avonturen©

in©het©verkeer,©is©het©nu©de©beurt©aan©je©leerlingen.©De©opdracht:©maak©je©

eigen©Zeppe©&©Zikki-fi©lmpje©met©jouw©verkeerservaringen©die©je©met©de©

hele©wereld©wilt©delen.©Zoek©je©inspiratie?©Op©www.zeppezikki.be©vind©je©

de©bestaande©fi©lmpjes.©In©de©klas©heb©je©misschien©al©de©Zeppe©&©Zikkihandpoppen,©aangeboden©door©levenslijn-Kinderfonds?©Maak©ze©anders©

zelf©of©koop©ze©aan©(zo©steun©je©meteen©levenslijn).

www.levenslijn.be - www.zeppezikki.be

› Hoe?©Maak©een©fi©lmpje©(maximaal©3©min.)©met©je©gsm,©fototoestel©of©

camera©en©post©het©vóór©15©oktober©op©YouTube,©Garage©TV©…©-©mail©

de©link©(met©wat©uitleg©én©al©je©gegevens)©naar©info@levenslijn.be©-©dan©

komt©je©fi©lmpje©op©www.levenslijn.be©en©ronsel©je©kijkers©-©je©vindt©daar©

ook©twee©voorbeeldfi©lmpjes©

Win: het fi lmpje met de meeste kijkers wint 500 euro©(waardebon),©

Zeppe©&©Zikki-producten©en©het©fi©lmpje©komt©op©vtmKzoom

vanaf 6 jaar

klassiek voor iedereen

concert©Hoe©maak©je©klassieke©

muziek©toegankelijker©voor©je©leerlingen?©Neem©ze©bijvoorbeeld©mee©naar©‘Klassiek©voor©iedereen’,©een©romantisch©pianorecital©door©Ben©Roels,©dit©jaar©volledig©in©het©teken©van©jubilaris©Frederik©Chopin.©acteur©Erik©Burke©

brengt©tussendoor©Nederlandstalige©

poëzie.

› Hoe?©Concert©op©maandag©

22©november,©om©20©uur,©in©deSingel,©

antwerpen©-©11©euro©(leerlingen©betalen©

6©euro)©-©reserveren©via©Info©Cultuur©-©

03©203©95©85©-©balie@infocultuur.be©-©je©kunt©de©poëzieteksten©vooraf©

krijgen©en©als©lesmateriaal©gebruiken

Win: één klas©(maximaal©30©leerlingen©en©2©begeleiders)©

mag gratis naar het concert -©mail©vóór©1©november©naar©

klassiekvooriedereen@gmail.com

WIN!

4-6 jaar

kleuters en Wetenschap

zekerdoen

educatief pakket©De©map©‘Op©onderzoek©met©Fred’©nodigt©je©kleuters©

uit©in©de©boeiende©wereld©van©fysica©en©chemie.©Ver©weg©van©alle©theorie©

wekt©deze©map©hun©honger©naar©experimenteren©en©nieuwe©inzichten.©

De©map©bevat©een©handleiding,©een©basisverhaal©rond©Fred©de©mier©en©

16©‘impuls-©en©onderzoekskaarten’©die©de©kleuters©stap©voor©stap©door©

allerlei©experimenten©leiden.

‘Op onderzoek met Fred - wetenschap en techniek bij kleuters’ (Gisela Lück) -

61,50 euro - www.deboeck.com - er is ook een pakket voor de eerste graad lager

onderwijs beschikbaar

Win: 3 x ‘op onderzoek met Fred - wetenschap en techniek bij

kleuters’©-©mail©vóór©23©oktober©(met©als©onderwerp©‘Wedstrijd©Klasse’)©

naar©tinne.verbruggen@uitgeverijdeboeck.be

2,5-6 jaar

jarige kleuters

voorleesBoek©Een©kroon,©liedjes,©

©Een©kroon,©liedjes,©

cake©met©kaarsjes:©een©verjaardag©in©de©

kleuterklas©is©altijd©een©feest.©

Met©‘anna©is©jarig’©geeft©

auteur/illustrator©Kathleen©

amant©nog©meer©fuifmogelijkheden:©een©voorleesboek©

met©een©van©Vlaanderens©

bekendste©peuters©in©de©hoofdbekendste©peuters©in©de©hoofdrol,©met©als©extraatje©een©speciaal©

verjaardags-T-shirt©dat©de©jarige©de©hele©

dag©mag©dragen.©Op©de©website©van©Clavis©

kun©je©trouwens©nog©meer©verjaardagsmateriaal©downloaden.©En©last but

not least©is©er©een©set©van©13©grote©vertelplaten©voor©het©‘kamishibaitheater’.©

Terwijl©je©kleuters©naar©de©grote©prenten©kijken,©lees©je©de©tekst©handig©af©op©

de©achterkant©van©de©plaat.

‘Anna is jarig’ - 13,95 euro (boek en T-shirt) - 25 euro (vertelplaten) -

www.clavisbooks.com

Win: 10 x ‘Anna is jarig’ (boek en T-shirt)©-©mail©vóór©23©oktober©

(met©als©onderwerp©‘anna©is©jarig’)©naar©win.leraren@klasse.be


zekerdoen

10-14 jaar

een klas met grote voeten?

educatief pakket©Je©leerlingen©ontdekken©

met©‘Voetzoekers©Junior’©spelenderwijs©de©geheimen©van©de©ecologische©voetafdruk.©Je©berekent©samen©de©klasvoetafdruk©én©via©actiekaarten©plan©je©haalbare©acties©om©die©voetafdruk©te©

verkleinen.©Plaats©een©leuke©klaservaring©met©

een©gekke©‘voetenfoto’©op©de©site©en©laat©zo©je©

bespaarde©m²©meetellen©op©de©WWF-teller.

www.wwf.be/voetzoekersjunior - beschikbaar vanaf oktober - klassen tweede en derde

graad secundair kunnen via www.wwf.be/voetzoekers ook aan de slag

› Gratis:©pakket©met©spel,©poster,©voetafdrukmeter©en©lerarenhandleiding©

met©uitgewerkte©lesactiviteiten©-©bestellen©via©de©website©-©elke©deelnemende©klas©krijgt©een©verrassing

vanaf 14 jaar

kussen in de kantlijn

WIN!

Boek©Driemaal©Gerda©van©Erkel©in©een©

omnibus©met©verhalen©over©jongeren©

die©op©zoek©zijn©naar©zichzelf,©liefde©en©

geborgenheid.©‘Zes©maal©één©is©zeven’©

volgt©zes©jongeren©tijdens©een©kamp©in©

de©ardennen,©een©alternatieve©straf©door©

de©jeugdrechter©opgelegd.©In©‘leven©op©

de©rand’©ontmoet©Jasper©(werkloze©vader,©

broertje©met©Down,©radeloze©moeder)©

Margreet©(met©het©kale©hoofd)©in©het©opvangcentrum©waar©hij©overdag©verblijft.©

En©in©‘De©hemel©is©geen©huis’©vlucht©

Evelien©in©anorexia©en©zelfverminking,©na©de©dood©van©haar©moeder©en©

problemen©met©de©nieuwe©vrouw©van©haar©vader.

‘Kussen in de kantlijn’ - 18,95 euro - www.davidsfonds.be

Win: 5 x ‘Kussen in de kantlijn’ -©mail©vóór©23©oktober©(met©als©onderwerp©‘Kussen’)©naar©win.leraren@klasse.be

Leraren mUzikaLe oPvoeding

dag van de schoolmuziek

vorming©Is©‘capoeira’©dansen©of©vechten?©Hoe©maken©kinderen©op©een©

speelse©manier©kennis©met©jazz?©Hoe©mix©je©klanken©uit©de©omgeving©met©je©

eigen©stem©tot©een©geluidenspiegel?©‘In©de©spiegel’©is©een©festival©en©vormingsdag©voor©leraren©basisonderwijs,©leraren©muzikale©opvoeding©en©leraren©uit©het©

deeltijds©kunstonderwijs.©Je©kiest©drie©sessies©uit©een©ruim©aanbod.©Tussendoor©

kuier©je©door©de©vakbeurs.©Thomas©Vanderveken©is©gastheer.

Dag van de Schoolmuziek 2010 - donderdag 11 november - Kunstcampus deSingel -

Desguinlei 25 - 2018 Antwerpen - 90 euro (70 euro voor leden Muzes), broodjeslunch

inbegrepen - inschrijven via www.muzes.be/dvds2010

Win:©drie©leraren©die©vóór©15©oktober©hun©naam,©adres©en©de©contactgegevens©van©hun©school©mailen©naar©dvds2010@muzes.be©winnen©een©

toegangsticket.

11-14 jaar

multiple choice

WIN!

voorstelling©Op©het©podium©brengen©een©kortfi©lm,©7©jonge©dansers©

en©1©acteur©een©verhaal©over©keuzes©maken.©In©het©gratis©educatieve©pakket©

vind©je©een©spelvorm©rond©studiekeuze.©Het©studiekeuzeproject©Multiple©

Choice©mikt©hiermee©op©leerlingen©van©het©6de©jaar©lager©onderwijs©en©de©

1ste©graad©secundair.©Er©zijn©schoolvoorstellingen©in©de©culturele©centra©

van©Halle,©Brugge,©Tielt,©Geraardsbergen,©Gent,©Tienen,©aarschot,©Beersel,©

Ieper,©Vilvoorde©en©Oostende.

www.multiple-choice.be - reservaties via info@multiple-choice.be -

Carolien Vandersteene - 0476 46 21 94

vanaf 16 jaar

stilte gestoord

hedendaagse kunst©Een©

twintigtal©kunstenaars©interpreteren©het©thema©‘stilte’:©de©stilte©van©

de©ruimte,©van©het©lichaam©(en©de©

geest),©van©het©sacrale.©Je©vindt©

‘disturbed©SIlENCE©-©STIlTE©

gestoord’©in©het©unieke©kader©van©

de©campus©van©het©Psychiatrisch©

Centrum©Duffel,©een©gelegenheid©om©enkele©taboes©in©de©

geestelijke©gezondheidszorg©te©

doorbreken.

www.pz-duffel.be - ingrid.moerman@emmaus.be - 015 30 40 04

› Gratis:©de©toegang©is©gratis©(woensdag©tot©zondag,©13©tot©17©uur)©-©

digitale©lesmap©voor©leraren©én©leerlingen

› Extra:©geleid©bezoek©mogelijk©mits©reservatie©(75©euro)

6-8 jaar

rekenen op muziek

zekerdoen

lespakket©Neem©een©latino-grootmeester,©een©kinderkoor©en©een©muzikale©kapitein.Het©resultaat©is©de©‘Tafels©van©vermenigvuldiging’,©een©zwierige©muzikale©bewerking©die©zelfs©de©vurigste©wiskundehaters©kan©overtuigen.©Kapitein©Winokio©en©Buscemi©laten©de©‘Tafels’©swingen,©één©track©per©

tafel.©Je©leerlingen©kunnen©de©tafels©oefenen©op©de©karaokeversie©en©ten©

slotte©is©er©huiswerk©op©zijn©‘Kapiteins’:©een©tafels-quiz.©I.s.m.©klas©3B©van©

meester©Demaeyer©(waar©Winok©Seresia©ooit©zelf©de©tafels©leerde).

‘Tafels van vermenigvuldiging’ - 21,95 euro - www.kapiteinwinokio.be

› Extra:©dit©pakket©bestaat©uit©de©cd,©100©product-oefenkaartjes,©

100©deling-oefenkaartjes©en©een©poster

Win: 5 x pakket ‘Tafels van vermenigvuldiging’ -©mail©vóór©23©oktober©(met©als©onderwerp©‘Tafels’)©naar©win.leraren@klasse.be

vanaf 4 jaar

muizenstreken en kattenissen

voorleesBoek©Vrolijke©muizenkleuter©Piep©

en©oude©kater©Mauw©beleven©elk©seizoen©vele©

avonturen:©samen©naar©de©winkel,©bloemen©

verzorgen,©terrasje©spelen,©ijsjes©eten,©winterpret.©‘Piep©mag©Mauw©zeggen’©van©Frans©lasès©

is©een©bundel©pittige©voorleesverhalen,©met©

grappige©illustraties©van©Tom©Schamp.

‘Piep mag Mauw zeggen’ - 17,50 euro -

www.eenhoorn.be

Win: 10 x ‘Piep mag Mauw zeggen’ -©mail©vóór©23©oktober©

(met©als©onderwerp©‘Piep’)©naar©win.leraren@klasse.be

WIN!

WIN!


zekerdoen

6-12 jaar

verkeerspreventie

educatief pakket©Praat©over©verkeersongevallen©in©je©klas,©ze©maken©

deel©uit©van©de©wereld©van©je©leerlingen,©

ze©roepen©vragen©en©emoties©op.©Werk©

vanuit©de©ervaringen©van©je©leerlingen©

en©laat©hen©zo©stilstaan©bij©het©belang©

van©hun©eigen©gedrag©in©het©verkeer©en©

bij©de©impact©van©een©verkeersongeval©

op©iemands©leven.©ZEBRa©biedt©elke©

school©daarvoor©een©gratis©pedagogische©kit.©Voor©wie©meer©wil©doen,©is©er©

ook©‘Samoerai!’,©een©theaterstuk©van©

Wim©Geysen,©rond©sociale©competenties©

en©rond©gevoelens©van©angst,©verdriet,©woede©en©vreugde©binnen©het©thema©

verkeer(songevallen).

www.zebraweb.be - www.zeppekit.be

› Gratis:©elke©school©krijgt©een©mini-zeppekit©(handleiding,©lessuggesties,©tips©voor©klasgesprekken,©links©naar©materiaal©en©organisaties,©dvd©met©Zeppe©&©Zikki-filmpjes,©knuffel)©-©aanvragen©via©

info@zebraweb.be©-©03©205©74©40

© © Hergé©-©Moulinsart©2010

vanaf 8 jaar

kuifje, hergé en de treinen

eXpo - gratis©Hergé©had©iets©met©

treinen.©Niet©alleen©duiken©ze©geregeld©op©in©de©albums©van©Kuifje.©Hij©

illustreerde©ook©de©brochures©van©de©

NMBS.©Treinmaquettes,©archieven©en©

spoorobjecten©treden©in©dialoog©met©de©

tekeningen©van©de©schepper©van©Kuifje.

Kuifje, Hergé en de treinen - van 13 oktober

2010 tot 28 februari 2011 - Hergé Museum

- 26 rue du Labrador - 1348 Louvainla-Neuve

- www.museeherge.com - gratis

voor leraren op vertoon van hun lerarenkaart.

Vergezellende personen betalen 5 i.p.v.

9,50 euro. Geldig van 14 oktober tot en met

30 november 2010. Nadien gelden voor

iedereen de normale tarieven.

vanaf 14 jaar

kussen tussen pita en friet

Boek©Maite©is©geboren©zonder©

stem©en©droomt©weg©in©haar©

eigen©schrijfsels.©Tot©ze©de©

Turkse©Moonisah©leert©kennen©en©een©passionele©relatie©

ontluikt,©tot©frustratie©van©hun©

vaders.©Debutante©Evelien©Van©

landeghem©koos©voor©haar©debuutroman©een©niet©meteen©voor©

de©hand©liggend©thema:©

holebi-relaties©in©de©islam.©

abimo©Uitgeverij©en©Holebibeweging©‘Wel©Jong,©Niet©Hetero’©

brachten©het©boek©op©de©markt.

‘Kussen tussen pita & friet’ -

14,95 euro - www.abimo.net

› Extra:©auteur©Evelien©Van©landeghem©zal©(i.s.m.©‘Wel©Jong,©

Niet©Hetero’)©lezingen©geven©rond©dit©boek/thema©-©meer©info©via©

evelienvl@gmail.com

Win: 10 x ‘Kussen tussen pita & friet’©-©mail©vóór©15©oktober©(met©als©

onderwerp©‘Pita©&©Friet’)©naar©wedstrijd@abimo.net

aLLe Leeftijden

WIN!

jongeren keren het klimaat

actie©Met©vijf©laagdrempelige©acties©kun©je©

de©CO 2 -uitstoot©van©je©school©verminderen.©

Je©kiest©zelf©hoe©je©de©acties©aanpakt,©met©de©

hele©school©of©in©kleine©groepjes,©één©dag,©

één©week©of©defi©nitief©(waarom©niet?)

De©acties©zijn:©‘Eet©lokaal,©denk©globaal’©(15/10;©lokale©producten©eten),©

‘Kringloopactie’©(22/11;©spullen©die©je©niet©

langer©gebruikt©aan©kringloop-©en©tweedehandswinkels©bezorgen),©‘Dikke©truiendag’©

(16/2;©de©verwarming©een©graadje©lager©

zetten),©‘Kranig©water’©(22/3;©een©dag©enkel©

kraantjeswater©drinken)©en©‘Mobiel©met©minder©CO 2 ’©(een©dag©met©de©fi©ets©

of©het©openbaar©vervoer©naar©school).©al©deze©acties©betekenen©minder©

energieverbruik,©minder©grondstoffen,©minder©transport…©en©dus©minder©

CO 2 -uitstoot.

www.jongerenkerenhetklimaat.be

› Gratis:©pedagogisch©dossier©bij©elke©actie,©met©achtergrondinfo,©tips©om©

de©dag©te©plannen©en©links©naar©educatief©materiaal

12 tot 18 jaar

militair verleden congo

zekerdoen

eXpo - gratis©Zoom©in©op©het©Belgisch-Congolese©militaire©verleden©

van©de©laatste©125©jaar.©Ontdek©hoe©een©Belgische©piloot©tijdens©de©Eerste©

Wereldoorlog©het©Duitse©leger©in©Oost-afrika©een©eerste©nederlaag©toebrengt.©Ontmoet©de©27©Congolezen©die©aan©de©IJzer©vechten.©Reis©mee©naar©

Birma©met©het©veldhospitaal©van©dr.©Thomas©en©trek©van©Nigeria©naar©de©

Egyptische©piramiden©met©het©expeditiekorps.©Beleef©de©moeilijke©periode©

van©onafhankelijkheid©door©de©ogen©van©de©para’s.©leer©over©de©militaire©

samenwerking©voor©en©na©de©onafhankelijkheid.©

Het Instituut voor Veteranen stelt de 35 panelen (200 m²) gratis op in je school. Gidsen

van het Instituut geven rondleidingen. Vereisten: een goede zaal, een verzekering ter

waarde van de tentoonstelling en bezoekers. Reserveren: herinnering@vetera.be -

02 227 63 18

aLLe Leraren

zonneklasje

tijdschrift©Nieuwetijdskinderen,©bewust©opvoeden,©aDHD©en©

Zonneklasjes©zijn©enkele©onderwerpen©van©het©speciale©dossier©rond©‘kinderen©van©nu’©in©het©derde©nummer©van©‘CHaNGE©Think+’,©een©driemaandelijks©‘positief©magazine©voor©mensen©die©bewust©willen©leven’.

www.changethinkpositive.be - het blad ligt overal in de boekhandel

› Gratis:©een©workshop©‘Nieuwetijdskinderen©en©hoe©start©ik©een©

Zonneklasje’,©voor©leraren©en©ouders,©over©begeleiden©van©kinderen©van©deze©tijd,©door©Patricia©libbens©(bezieler©“Zonneklasje”©-©

www.zonneklasje.be)©-©meld©je©aan©via©ester@change2.be,©plaats©en©

datum©volgt©later.

nog geen

lerarenkaart?

Dat©is©normaal©als©je©pas©in©dienst©bent©getreden.©

Het©duurt©even©voor©de©administratie©alle©

dossiers©van©de©nieuwe©leraren©en©docenten©

opgesteld©heeft.©Eind©november©beschikken©

we©over©de©noodzakelijke©gegevens.©Dat©is©

precies©op©tijd©voor©de©lerarenkaart©2011.©Die©

krijg©je©samen©met©het©januarinummer©dat©eind©

december©in©de©bus©valt.©Wie©vorig©jaar©al©in©

dienst©was,©beschikt©over©de©lerarenkaart©2010.©

Die©blijft©geldig©tot©31©december©2010.


zekerdoen

KRUISWOORDRAADSEL

los©het©kruiswoordraadsel©op.©Dat©is©meteen©je©eerste©stap©richting©een©reischeque©van©500©euro.©

Daarmee©kun©je©een©citytrip©kiezen©uit©het©volledige©aanbod©van©Holidayline.©Mail©het©woord©achter©

horizontaal©14©vóór©23©oktober©2010©(met©als©onderwerp©‘Kruiswoord©208’)©naar©win.leraren@klasse.be.©

Tania©Geleyn©uit©Sint-Niklaas©is©de©septemberwinnaar©(‘eerste©schooldag’).©Prettige©reis!

1 2 3 4 5 6

7 8 9

62

10 11 12 13

14 15

16 17


18 19 20 21

22 23 24

25 26 27 28

29 30 31

32

FOTOSPEL

Neem©de©eerste©letter©van©wie©of©wat©je©op©elke©foto©precies©ziet.©

Samen©vormen©ze©een©vijfl©etterwoord.©Daarmee©kun©je©de©kluis©openen©

voor©een©reischeque©van©500©euro.©Je©kunt©een©citytrip©kiezen©uit©het©

volledige©aanbod©van©Holidayline.©Op©www.klasse.be©krijg©je©een©extra©

win!

HorIzonTAAL

2 Schoolvak©-©7 Zintuig©-©9 Militaire©afkorting©-©10©Comparatief©

van©“nat”©-©13©“Je©…is©bien”©(ontbrekende©letters)©-©

16©Bolleboos©-©17©The©sixth©month©-©18 Deelgemeente©van©

Gistel©- 21©Dyne©-©23 Voor©- 24©a©note©to©follow©sol©-©25©Duits©

uitvinder©-©27©Gehoorzaam©-©29©Colonel©Mustard©met©de©kandelaar©in©de©serre©-

31©Bijbelse©naam©-©32©Mentor,©opvoeder

vErTICAAL

1©Maan©van©Jupiter©- 2©Vlaamse©zanger©-©3©Maand©-©4©Minihoofdtelefoon©in©het©wielrennen©-

5©Gemeenschapsonderwijs©-

6©afspraak©in©juni©- 8©Spaanse©elf©-©11©Internetdomeinnaam©voor©

Tonga©- 12 lengtemaat©-©13©Toerist©in©Rome©in©455©-

14©Muziekgenre©- 15©Europese©Unie©-©19©Moedwil©-©

20©Mechanisch©wezen©-©22©Zeewier©- 24©Shakespearekoning©

met©spelfout©-©25©Basso©Continuo©-©26©Griekse©letter©-©

28 Gezond©- 30©Klassieke©openingsdans©

Pierre©Bailly©uit©Koksijde©is©de©winnaar©van©

de©grote©zomerwedstrijd©2010©‘De©schatkist’.©

Hij©wint©een©reis©cheque©van©1000©euro.©

De©oplossing:©‘Pieter©Paul©Rubens’.©De©weg©naar©de©oplossing©vind©je©op©www.klasse.be/leraren.

tip.©Mail©de©oplossing©(met©als©onderwerp©‘fotospel©208’)©vóór©23©oktober©2010©naar©win.leraren@klasse.be.©Frans©Cuyvers©uit©Geel©is©

de©septemberwinnaar©(‘kopie’).©Prettige©reis!

Afgiftekantoor Gent X - Pnr: P004699

Vlaams ministerie van Onderwijs en Vorming

Redactie KLASSE

Koning Albert II-laan 15

1210 Brussel

TIJDSCHRIFT

verschijnt maandelijks

(behalve in juli en augustus)

T U R Q U A Z E

b u r a k b a l c i & c h a r l o t t e v a n d e r m e e r s c h

zondag 17 oktober

turks voor beginners

Timur©(28)©is©verliefd©op©Sarah.©Hun©relatie©ondervindt©tegenstand.©

als©zijn©vader©sterft,©trekt©Timur©met©zijn©twee©broers©en©zijn©moeder©

naar©Istanbul.©Na©de©begrafenis©keren©de©drie©broers©terug©naar©Gent.©

Ze©zoeken©een©nieuw©evenwicht.©Ediz©(36)©speelt©de©dominante©vader,©

Bora©(16)©doet©domme©dingen©met©de©verkeerde©vrienden©en©Timur©

probeert©zijn©vaders©droom©te©realiseren:©trompet©spelen©bij©een©fanfare.©

Turquaze©brengt©een©eerlijke©kroniek©van©een©Turkse©familie©in©Gent.©

Bert©Ostyn,©zanger©van©absynthe©Minded,©componeerde©de©filmmuziek.

vipdag©In©Montréal©moesten©de©organisatoren©van©het©filmfestival©stoelen©bijzetten©in©de©zaal.©Duizend©Vlaamse©leraren©met©partner©mogen©rekenen©op©een©comfortabele©bioscoopzetel:©op©zondag©

17©oktober©(11©uur)©in©Kinepolis©Kortrijk,©Brussel,©Hasselt,©leuven©

of©in©Metropolis©antwerpen.©Inschrijven©kan©vanaf©1©oktober©via©

www.lerarenkaart.be/inschrijven.

Download het scholendossier op www.turquazedefilm.be.

België - Belgique

PB/PP

3/9156

Klasse Games geen kinderspel.pdf - participatiemedia

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?