Klasse Games geen kinderspel.pdf - participatiemedia
26.09.2013 • Views
Share Embed Flag

Klasse Games geen kinderspel.pdf - participatiemedia

Klasse Games geen kinderspel.pdf - participatiemedia

Klasse Games geen kinderspel.pdf - participatiemedia

SHOW MORE
SHOW LESS
ePAPER READ
DOWNLOAD ePAPER
participatiemedia.wikispaces.com

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

START NOW

maandblad voor onderwijs in vlaanderen<br />

oktober 2010<br />

www.klasse.be<br />

<strong>Games</strong>:<br />

<strong>geen</strong> <strong>kinderspel</strong><br />

Vier op de ViJF Jongeren gamen.<br />

straks ook in de klas?<br />

208

Uw kind is <strong>geen</strong> probleem<br />

Maandblad voor onderwijs in Vlaanderen<br />

Uitgegeven door het Vlaams ministerie van Onderwijs en Vorming<br />

(Agentschap voor Onderwijscommunicatie)<br />

Nr 208 • oktober 2010<br />

Ergernis. Een vader vertelt me<br />

hoe ontgoocheld hij terugkeerde<br />

van het oudercontact bij de<br />

klastitularis van zijn zestienjarige<br />

dochter. Het duurde amper<br />

drie minuten. “Het rapport is<br />

goed. Evy is <strong>geen</strong> probleem. Allemaal<br />

in orde!” De vader stelde<br />

nog enkele vragen maar meer inzicht kreeg hij niet. Evy was<br />

<strong>geen</strong> probleem en op de gang wachtte nog een rij ouders.<br />

Verwondering. Ik kan me uit mijn eigen lerarenopleiding<br />

niet herinneren ooit één keer iets gehoord te hebben over<br />

hoe je met ouders moet omgaan. Plots zaten ze daar voor<br />

me en ik zei maar wat. Elke leraar zal erkennen dat je omgang<br />

met ouders grondig verandert vanaf het moment dat je<br />

zelf schoolgaande kinderen hebt. Alsof de schellen dan pas<br />

van je ogen vallen.<br />

Verantwoordelijkheid. Ik hoop dat de lerarenopleiding<br />

nu veel meer aandacht besteedt aan omgaan met ouders.<br />

Al hoor ik stagestudenten dat niet altijd bevestigen. Het<br />

blijft voor de meeste leraren improviseren. Sommigen zijn<br />

er goed in, anderen zijn er bang van of vinden het niet belangrijk.<br />

“Wie je moet zien, zie je toch nooit” en “Ik ben<br />

niet opgeleid om hun kinderen op te voeden” zijn zowat de<br />

meest gebruikte clichés om er zich uit te kletsen. De papa<br />

van Evy was wat vroeger gestopt met zijn werk om naar<br />

de school te komen. Hij is begaan met haar leven en haar<br />

toekomst. Maar Evy is <strong>geen</strong> probleem. Waarom zouden we<br />

<strong>Klasse</strong> is teamwork. De hele ploeg vind je op www.klasse.be.<br />

Hoofdredactie: Leo Bormans Eindredactie: Nele Beerens en<br />

Wouter Bulckaert Beeldredactie: Jo Valvekens Redactie: Leen<br />

Leemans en Toon Van de Putte, m.m.v. Jo Valvekens Vormgeving:<br />

Mieke Keymis, Peter Mulders en Tim Sels Sites en multimedia:<br />

Michel Aerts en Toon Van de Putte TV.<strong>Klasse</strong>: Elke Broothaerts,<br />

Wouter Vanmol en Hans Vanderspikken Lerarenkaart & Zeker<br />

Doen: Patrick De Busscher, Hannah El-Idrissi, Kerim Helaut,<br />

Geert Neirynck, Anne Siccard, Marc Van Belle en Sonja Van<br />

Droogenbroeck Secretariaat <strong>Klasse</strong>: Sabrina Claus, An Declercq,<br />

Hannah El-Idrissi en Anne Siccard Publiciteit: Diana De Caluwé<br />

Verantwoordelijke uitgever: Jo De Ro – Koning Albert IIlaan<br />

15 – 1210 Brussel<br />

Alle actieve Vlaamse leraren, CLB-medewerkers (elk net, elk<br />

niveau) krijgen <strong>Klasse</strong> gratis. Adreswijzigingen regel je uitsluitend<br />

via je eigen schooladministratie.<br />

Abonnement (10 nummers): 28 euro.<br />

Gepensioneerden, terbeschikkinggestelde leraren en individuele<br />

dan nog woorden aan haar vuil maken? We plakken graag<br />

een etiket op leerlingen, waar ze niet meer van af geraken.<br />

What you focus on, is what you get. Focus je op de problemen,<br />

dan krijg je problemen. Waarom kijken ouders en leraren<br />

niet samen naar de vele kanten van jonge mensen? Hun<br />

meervoudige intelligentie, nieuwsgierigheid, veerkracht,<br />

creativiteit, sociale omgang, doorzettingsvermogen, passie,<br />

eigenheid. Dat is niet met een etiket te vatten. “Wie goed<br />

naar ouders luistert, ziet ook een belangrijke verschuiving<br />

in wat mensen belangrijk vinden”, vertrouwt een oudere<br />

Of ik ze de baas kan?<br />

leraar in de basisschool me toe. “Vroeger vroegen ze me<br />

‘Of ik ze de baas kon?’ Het was de tijd van de discipline,<br />

alsof de school een kazerne was. Daarna kwam de economie<br />

voorop, alsof de school een bedrijf was. Toen werd de<br />

vraag ‘Hoeveel punten heeft hij en de hoeveelste is hij?’ Nu<br />

zijn ouders meer bezig met het welzijn van hun kinderen<br />

en hoor ik vooral ‘Hoe voelt hij zich?’ Ze willen dat hun<br />

kinderen gelukkig zijn en worden.” Maken we bij een oudercontact<br />

samen ruimte voor het antwoord op die vraag?<br />

Hoofdredacteur <strong>Klasse</strong><br />

leo.bormans@klasse.be<br />

studenten krijgen een abonnement tegen halve prijs.<br />

Groepsabonnementen voor alle studenten in de lerarenopleiding<br />

zijn gratis (bel 02 553 99 57 of mail secretariaat.leraren@klasse.be).<br />

Voor scholen die dat wensen is er ook Yeti (derde graad lager<br />

onderwijs), <strong>Klasse</strong> voor Ouders (kleuteronderwijs tot en met<br />

tweede jaar secundair onderwijs) en Maks! (derde tot en met<br />

zevende jaar secundair onderwijs). Lees meer op www.klasse.be.<br />

<strong>Klasse</strong> – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel<br />

redactie.leraren@klasse.be<br />

Tel. redactie: 02 553 96 86<br />

Tel. secretariaat: 02 553 96 95<br />

Tel. advertenties: 02 553 96 94<br />

Tel. lerarenkaart: 02 553 96 95

Pedagoog Jeroen bourgonjon: “Een game stimuleert<br />

leerlingen en brengt leerprocessen op gang.” Hoe bang zijn<br />

we daarvan? p. 10<br />

Psychiater dirk de wachter: “Zo veel kinderen met ADHD?<br />

Vinden we dat normaal?” Een nieuwe kijk op de leerlingen<br />

en op onszelf. p. 20<br />

sarah Hillewaert in Kenia: “Wil je weten hoe taal evolueert, luister<br />

dan naar jongeren. Zij vangen de invloeden het eerst op.” p. 36<br />

inHoUd<br />

04 Het nieuws<br />

Secundair onderwijs krijgt<br />

nieuwe vorm.<br />

10 games: <strong>geen</strong> <strong>kinderspel</strong><br />

Vier op de vijf jongeren gamen.<br />

Negeren of integreren?<br />

20 iedereen borderline!?<br />

Persoonlijkheidsstoornissen<br />

nemen sterk toe. Test jezelf.<br />

24 samen op school<br />

TV.<strong>Klasse</strong> in de proeftuinen<br />

van onderwijsvernieuwing<br />

26 sjapo<br />

Leerlingenraad bouwt clubhuis.<br />

28 Valt de middenmoot uit de boot?<br />

Stimuleer de gemiddelde leerling.<br />

Tien tips.<br />

30 de lerarenkamer<br />

Hoe reageren leraren op de plannen<br />

voor het secundair onderwijs?<br />

Discussieer mee.<br />

32 dialoog<br />

34 Help<br />

De lange weg naar echte inclusie<br />

Gratis hulp voor leerlingen met<br />

psychische problemen<br />

36 de taalstrijd in elke jongere<br />

Welke invloed heeft jongerentaal<br />

op de standaardtaal?<br />

39 Zeker doen<br />

40 Kalender lerarendagen<br />

50 Doe iets strafs tegen de doodstraf<br />

53 Tip&Win<br />

62 Kruiswoordraadsel en fotospel

HET nieUws<br />

4 • <strong>Klasse</strong> voor Leraren

weg Van Het water<br />

beeld van de maand<br />

[PAKISTAN] Twee jongens wassen hun haren<br />

aan de stadswaterafvoer, net buiten een vluchtelingenkamp<br />

voor slachtoffers van de watersnood<br />

in Nowshera. Volgens officiële schattingen<br />

zijn minstens 17,2 miljoen mensen getroffen door<br />

de overstromingen, waarvan 8 miljoen kinderen.<br />

De ramp bedreigt zeker 1 miljoen mensen met<br />

de dood als ze niet snel de nodige hulp krijgen:<br />

zuiver drinkwater, voedsel, medicijnen en tijdelijke<br />

huisvesting.<br />

Help jij? Stort op het centrale rekeningnummer voor Pakistan:<br />

000-0000012-12.<br />

<strong>Klasse</strong> voor Leraren • 5<br />

© © ©REUTERS/Tim©Wimborne

HET nieUws<br />

Het secundair onderwijs hervormd<br />

Zes belangstellingsgebieden in de plaats van vier onderwijsvormen, een brede eerste<br />

graad, een differentiatiepakket voor alle leerlingen. Binnen een tiental jaar ziet het<br />

gewoon secundair onderwijs er grondig anders uit. Daarvoor wordt nu de basis gelegd.<br />

Een eerste oriëntatienota met als titel ‘Mensen doen schitteren’ geeft de grote lijnen<br />

van de hervorming weer. Ze moet de discussie in het onderwijsveld op gang brengen.<br />

EEn niEuwE structuur<br />

De onderwijsvormen aso, bso, kso en tso verdwijnen.<br />

De bestaande driegradenstructuur blijft behouden. Het aantal<br />

richtingen in de tweede en de derde graad wordt beperkt.<br />

➡ Eerste graad: breed algemeen vormend<br />

In de eerste graad gaat de aandacht vooral naar de brede persoonlijke<br />

ontwikkeling van de leerlingen. Leerlingen die een<br />

getuigschrift basisonderwijs hebben, gaan naar de algemene<br />

stroom waar ze in het eerste jaar kennismaken met diverse<br />

aspecten van de wereld en de samenleving via zes belangstellingsgebieden.<br />

Dat zijn: ‘techniek en wetenschappen’, ‘natuur<br />

en wetenschappen’, ‘welzijn en sociale wetenschappen’,<br />

‘handel en economische wetenschappen’, ‘creatie en kunst’<br />

en ‘taal en letterkunde’. In het tweede jaar verkennen ze twee<br />

belangstellingsgebieden grondiger.<br />

Leerlingen zonder getuigschrift basisonderwijs worden via<br />

het schakelblok zo veel mogelijk klaargestoomd voor de<br />

eerste graad of worden voorbereid op een arbeidsmarktgerichte<br />

kwalificatie.<br />

➡ Tweede graad: verbreed<br />

In de tweede graad kiezen leerlingen uit domeinbrede<br />

richtingen, zoals ‘economie en administratie’, ‘plant, dier en<br />

milieu’, ‘moderne vreemde talen’, ‘hout’... Daarin verwerven<br />

ze, naast competenties die nodig zijn om vlot in de samenleving<br />

te kunnen meespelen (sleutelcompetenties), competenties<br />

die in meerdere beroepen of opleidingen binnen dat<br />

domein toepasbaar zijn. Naast de domeinbrede richtingen<br />

zijn er een beperkt aantal specialiserende studierichtingen<br />

6 • <strong>Klasse</strong> voor Leraren<br />

voor leerlingen die een bijzonder talent verder willen ontplooien<br />

en een aantal specialiserende arbeidsmarktgerichte<br />

en kwalificerende opleidingen.<br />

➡ Derde graad: kwalificerend<br />

Leerlingen kiezen in de derde graad voor een specifieke<br />

studierichting die ofwel arbeidsmarktgericht is ofwel gericht<br />

op verder studeren in het hoger onderwijs. Een leerling die<br />

slaagt in de derde graad behaalt een diploma dat ingeschaald<br />

wordt op niveau 3 of 4 van de kwalificatiestructuur.<br />

Dat niveau bepaalt ook de toegang tot het hoger onderwijs.<br />

AccEnt op compEtEntiEs<br />

In het nieuwe secundair onderwijs staat competenties<br />

verwerven centraal. Competenties worden gedefinieerd als<br />

‘de bekwaamheid om kennis, vaardigheden en attitudes in<br />

het handelen op een geïntegreerde wijze aan te wenden voor<br />

maatschappelijke activiteiten’. Die competenties worden<br />

vertaald in eindtermen.<br />

De beleidstekst ‘Mensen doen schitteren’ vormt de komende maanden de basis<br />

voor verder overleg in het onderwijs, de samenleving en het Vlaams Parlement.<br />

Aan de hand van alle input wordt deze nota verder geconcretiseerd<br />

in plannen voor het onderwijslandschap, de financiering, de personeelsleden<br />

en alle aspecten van de schoolorganisatie.<br />

Wat vinden leraren van de hervormingsplannen voor het secundair onderwijs?<br />

Vijf leraren van WICO Campus TIO in Overpelt geven een voorzet in<br />

‘De Lerarenkamer’, p. 30.

Geef mij maar het<br />

jeugdjournaal<br />

Elfjarigen ervaren positieve emoties als ze naar het jeugdjournaal kijken.<br />

Ze zijn vooral blij, nieuwsgierig en enthousiast. Dat stelt Ine Wenmaekers van<br />

de Universiteit Antwerpen (UA) vast in haar masterproef. Het televisienieuws<br />

helpt kinderen en jongeren bij hun socialisering in de samenleving. Op het volwassenenjournaal<br />

reageren ze echter vaak verdrietig en angstig omdat het negatieve<br />

nieuws domineert. Bij jeugdjournaals is er meer zacht en positief nieuws.<br />

Die strategie blijkt te werken: bij elfjarigen zijn negatieve emoties minder sterk en<br />

angst komt het minst voor. Hoewel vijftienjarigen op alle soorten nieuwsberichten<br />

uit het jeugdjournaal minder emotioneel reageren dan elfjarigen, domineren ook<br />

bij hen positieve emoties. Ze zijn wel sneller verveeld.<br />

Leren vallen<br />

Leerlingen van Nederlandse<br />

basisscholen krijgen vanaf<br />

volgend schooljaar valtraining<br />

om het aantal ernstige letsels te<br />

verminderen.<br />

Het aantal letsels dat acht- tot<br />

twaalfjarigen opliepen tijdens<br />

sport of buiten spelen steeg tussen<br />

2004 en 2008 met 42 procent.<br />

“Daar zijn twee oorzaken voor”,<br />

zegt Saskia Cloet, coördinator<br />

Sport van de Stichting Consument<br />

en Veiligheid. “Uit onderzoek<br />

van de Vrije Universiteit<br />

Amsterdam blijkt dat de motorische<br />

vaardigheden van kinderen<br />

de afgelopen twintig jaar zijn<br />

afgenomen, waardoor ze vaker<br />

vallen. Doordat veel kinderen<br />

te dik zijn, hebben valpartijen<br />

ernstigere gevolgen omdat er<br />

meer gewicht terechtkomt op<br />

bijvoorbeeld een pols of hoofd.”<br />

Het lespakket over valvaardigheden dat de Stichting ontwikkelde, werd vorig<br />

schooljaar getest in 38 basisscholen. “De eerste resultaten zijn positief: het aantal<br />

letsels na een val lijkt te worden gehalveerd”, zegt Saskia Cloet. Het pakket is bedoeld<br />

voor sportleraren: zij kunnen echte ‘val-lessen’ geven of tijdens het volledige<br />

schooljaar de oefeningen van het pakket integreren in hun lessen.<br />

In HeT kort<br />

➜ Vier op de tien leerlingen<br />

secundair hebben geregeld<br />

rugpijn. Bovendien vinden negen<br />

op de tien dat ze op school<br />

onvoldoende uitleg krijgen<br />

over rugpijn en een gezonde<br />

lichaamshouding. Twee studenten<br />

lerarenopleiding, Nathalie<br />

Vanroy en Kirsten Wauters,<br />

stelden dat vast in hun eindproef<br />

(Hogeschool-Universiteit<br />

Brussel).<br />

➜ In 2009-2010 is het aantal<br />

leerlingen op internaat gestegen<br />

tot 8500 in het vrij en 3800<br />

in het gemeenschapsonderwijs.<br />

Dit schooljaar zijn dat er waarschijnlijk<br />

nog meer. Er is vooral<br />

een toename in het secundair<br />

onderwijs.<br />

➜ De nederlandstalige basisscholen<br />

in brussel hebben op<br />

1 september 394 extra kinderen<br />

opgenomen, waarvan 235 in<br />

onthaalklassen. De Vlaamse en<br />

Brusselse onderwijsministers<br />

Smet en Vanraes willen tegen<br />

1 januari en 1 september 2011<br />

extra onthaalklassen in het<br />

Brussels Gewest voor nog eens<br />

290 kinderen.<br />

➜ Het aantal uitgereikte ervaringsbewijzen<br />

verdubbelt<br />

elk jaar. In 2007 werden er<br />

240 uitgereikt, in 2008 480, in<br />

2009 990 en in de eerste helft<br />

van 2010 412. Een ervaringsbewijs<br />

bevestigt dat je over<br />

de vaardigheden beschikt om<br />

een beroep uit te oefenen. Ook<br />

begeleiders buitenschoolse kinderopvang<br />

kunnen zo’n bewijs<br />

halen.<br />

<strong>Klasse</strong> voor Leraren • 7

HET nieUws<br />

101<br />

leraren ouder dan 65 jaar<br />

stonden vorig schooljaar<br />

voor een Vlaamse klas. Hun<br />

terugkeer naar school was<br />

meestal kortstondig: samen<br />

waren hun prestaties goed voor<br />

één voltijdse job gedurende een<br />

volledig schooljaar.<br />

Sinds september 2009 kunnen<br />

gepensioneerde leraren<br />

makkelijker inspringen als een<br />

school <strong>geen</strong> andere geschikte<br />

kandidaat vindt. Ze worden<br />

betaald op basis van de diensten<br />

die zij vóór hun pensioen<br />

gepresteerd hebben. In de<br />

omzendbrief over ‘een gepensioneerde<br />

die in het onderwijs of<br />

bij de inspectie in dienst treedt’<br />

lees je meer over de voorwaarden<br />

en de bezoldiging<br />

(www.ond.vlaanderen.be/<br />

edulex, zoekterm ‘gepensioneerde’).<br />

pEFc?<br />

<strong>Klasse</strong> heeft vanaf deze maand<br />

het PEFC-certifi caat. Dat betekent<br />

dat het papier waarop het<br />

blad wordt gedrukt afkomstig<br />

is uit duurzaam beheerd bos,<br />

gerecycleerde of gecontroleerde<br />

bronnen. En je had het al gemerkt:<br />

ook het formaat is sinds<br />

vorige maand kleiner.<br />

8 • <strong>Klasse</strong> voor Leraren<br />

De sterren<br />

★ opleidingscheques anders<br />

Wil je dit schooljaar een opleiding<br />

volgen of voortzetten? check vóór je<br />

ze bestelt of je (nog) met opleidingscheques<br />

kan betalen. Opleidingen<br />

die starten vanaf 1 augustus 2010 kun<br />

je enkel nog met opleidingscheques<br />

betalen als ze binnen het ‘stelsel van<br />

Betaald Educatief Verlof’ worden<br />

erkend. Check de lijst van erkende<br />

opleidingen (www.vdab.be).<br />

★ Het doek valt over BIS<br />

Begeleid Individueel Studeren<br />

(BIS), het afstandsonderwijs van de<br />

Vlaamse overheid, wordt stopgezet op<br />

31 december 2010. Wie op zoek is naar<br />

een opleiding kan terecht bij de Centra<br />

voor Volwassenenonderwijs, de Centra<br />

voor Basiseducatie, de VDAB, Syntra<br />

of het sociaal-cultureel vormingswerk.<br />

Die bieden steeds vaker de mogelijkheid<br />

om op afstand te studeren. Het<br />

cursusmateriaal van BIS blijft gratis<br />

online beschikbaar voor leraren en<br />

scholen.<br />

★ Gratis vaccins tegen<br />

baarmoederhalskanker<br />

Alle meisjes van het eerste jaar<br />

secundair onderwijs in Vlaanderen<br />

krijgen vanaf dit schooljaar gratis<br />

vaccins tegen het humaan papillomavirus<br />

(HPV). De volledige vaccinatie<br />

bestaat uit drie inspuitingen door het<br />

CLB of een arts naar keuze in de loop<br />

van één schooljaar. De vaccinatie is niet<br />

verplicht. Bij het begin van het nieuwe<br />

schooljaar ontvangen alle leerlingen<br />

van het eerste jaar secundair onderwijs<br />

in Vlaanderen via de scholen een folder<br />

met meer info. Voor oudere meisjes<br />

moeten de ouders de vaccins zelf<br />

aankopen op voorschrift van een arts.<br />

Ze krijgen die gedeeltelijk terugbetaald<br />

via het ziekenfonds.<br />

★ ouderschapsverlof voor<br />

kinderen tot twaalf jaar<br />

Vanaf 1 september 2010 kun je als<br />

leraar je ouderschapsverlof opnemen<br />

totdat je kind twaalf jaar wordt. Dat<br />

‘ouderschapsverlof in het kader van<br />

loopbaanonderbreking’ moet ingaan<br />

uiterlijk op de dag vóór de twaalfde<br />

verjaardag van je kind. Vroeger was<br />

vier jaar de leeftijdsgrens. Meer info<br />

via www.ond.vlaanderen.be/wetwijs,<br />

thema ‘loopbaanonderbreking’.<br />

★ Aanmoedigingspremie<br />

online<br />

Vanaf 3 september 2010 vraag je je<br />

aanmoedigingspremie bij loopbaanonderbreking<br />

of tijdskrediet online<br />

aan bij de Vlaamse overheid. Dat doe<br />

je via de link ‘aanmoedigingspremies’<br />

op www.werk.be. Daarvoor heb je je<br />

elektronische identiteitskaart en kaartlezer<br />

of federaal token nodig.

Wedden dat ik een tien haal?<br />

Amerikaanse studenten kunnen een flinke som verdienen met hun<br />

school resultaten dankzij Ultrinsic. Dat is een website waar studenten<br />

uit 36 universiteiten geld kunnen inzetten op hun cijfers. Hoe hoger<br />

hun score, hoe groter de beloning: een tien brengt dus meer op dan een<br />

acht. “Zie een inzet bij ons als een motivatie om het goed te doen”, aldus de<br />

oprichters. Daarnaast kunnen de studenten ook gokken voor welke vakken<br />

ze niet zullen slagen. Hun kansen worden berekend aan de hand van variabelen<br />

zoals de moeilijkheidsgraad van hun vakken, hun geschiedenis, maar<br />

vooral de moeite die ze doen om goed te scoren. “Onze werkwijze kun je<br />

niet vergelijken met online weddenschappen in de traditionele betekenis,<br />

die verboden zijn in de VS”, klinkt het bij Ultrinsic. “Studenten hebben volledige<br />

controle over de uitkomst van hun weddenschap: of ze geld winnen<br />

of verliezen hangt helemaal af van hun eigen prestaties.”<br />

Dag van de<br />

jeugdbeweging<br />

Spoor je leerlingen aan om<br />

op 22 oktober in uniform naar<br />

school te komen. Of hijs jezelf<br />

in je Chirorok of Scoutshemd.<br />

Laat je je leerlingen in de klas<br />

ook vertellen over hun belevenissen<br />

bij de jeugdbeweging?<br />

Vaak doen ze daar sociale<br />

vaardigheden op die ze elders<br />

nooit zouden leren.<br />

www.dagvandejeugdbeweging.be<br />

méér onderwiJsnieUws? elke woensdag kant-en-klaar in Je mailbox.<br />

Ben je leraar, CLB-medewerker, opvoeder ...?<br />

Abonneer je op de nieuwsbrief van<br />

LERARENDIRECT of lees het nieuws op<br />

www.lerarendirect.be.<br />

Ben je directeur of secretariaatsmedewerker?<br />

Abonneer je op de nieuwsbrief van<br />

SCHOOLDIRECT of lees het nieuws op<br />

www.schooldirect.be.<br />

<strong>Klasse</strong> voor Leraren • 9<br />

© © KlaSSE

10 • <strong>Klasse</strong> voor Leraren<br />

© I lustraties:©Jens©Claessens

games ZiJn kracHtige leermiddelen in de klas<br />

<strong>Games</strong>:<br />

GEEN KINDERSPEL<br />

Vier op de vijf leerlingen gamen. Ondertussen is gaming veel meer<br />

geworden dan amusement. Serious games, computerspellen die<br />

niet gericht zijn op ontspanning maar wel werken aan kennis, vaar-<br />

digheden en attitudes dringen nochtans maar moeizaam door tot<br />

de schoolbanken. <strong>Games</strong> slepen een hardnekkig imago van geweld<br />

en machocultuur mee. Toch hebben ze als leermiddel een enorm<br />

potentieel. Zijn games meer dan een spelletje?<br />

Zijn de volgende uitspraken juist of fout?<br />

Je leert niets bij van gamen.<br />

Bij games beslis je zelf wat je leert.<br />

Leerlingen willen games in de klas omdat het leuk is.<br />

<strong>Games</strong> horen niet thuis in de lerarenopleiding.<br />

Elke leraar moet een gamer worden.<br />

Er is <strong>geen</strong> tijd om te gamen in de klas.<br />

Een uitstap is interessanter dan een game.<br />

<strong>Games</strong> zijn alleen maar gewelddadig.<br />

<strong>Games</strong> vergroten het competitiegevoel bij je leerlingen.<br />

<strong>Games</strong> zullen de leraar vervangen.<br />

juIST fouT<br />

Volgens de onderzoekers zijn de uitspraken allemaal fout.<br />

<strong>Klasse</strong> voor Leraren • 11

leerlingen willen leren in de klas.<br />

AmUSEmENT IS VOOR THUIS<br />

Jeroen bourgonjon is maatschappelijk werker en pedagoog.<br />

Hij is verbonden aan de UGent en werkt aan een doctoraatsthesis over<br />

de betekenis en effecten van videogames op school.<br />

waarom zou je games in de klas halen?<br />

Jeroen Bourgonjon: “Leraren, van kleuteronderwijzers<br />

tot docenten, hebben altijd al spelletjes gespeeld in de klas.<br />

De spelvorm is een krachtig medium om complexe verbanden<br />

te leren zien. De spelregels zijn zeer belangrijk in een game:<br />

je moet ze kennen als je die game wilt winnen. Pure leerstof<br />

aanbrengen lukt minder goed. Maar game-based learning laat je<br />

leerlingen verder kijken dan wat op het eerste gezicht te zien<br />

is. Ze ontdekken de onderliggende regels. Het stimuleert hun<br />

out-of-the-box denken. Daarom zijn games een goede opleiding<br />

voor managers: je krijgt een opdracht, maar als je alternatieve<br />

oplossingen bedenkt, word je vaak beloond.”<br />

games zijn learner controlled: je beslist zelf wat en hoe<br />

je leert.<br />

Jeroen Bourgonjon: “Als je gamet, heb je het gevoel dat<br />

je enorm vrij bent, maar je kunt natuurlijk enkel doen wat in<br />

de spelregels zit geprogrammeerd. Net zoals een goede leraar<br />

zijn leerlingen het gevoel geeft dat ze zelf bepalen waar de les<br />

over gaat, terwijl hij de klas perfect stuurt. Voordeel van een<br />

game is dat je kunt experimenteren. Terwijl je in een rollenspel<br />

jezelf niet volledig blootgeeft, zeg je in een game dingen die je<br />

anders nooit zou zeggen. Je zit veilig, want als je mislukt: reset,<br />

en je probeert opnieuw. Vergelijk het met een vluchtsimulator.<br />

Je crasht, maar er zijn <strong>geen</strong> slachtoffers. Meer zelfs, je leert uit<br />

je falen.”<br />

staan leerlingen te springen om games in de klas?<br />

Jeroen Bourgonjon: “Nee. Ze amuseren zich liever buíten<br />

de school. Ze willen in de eerste plaats iets bijleren. En dat kan<br />

ook door games te spelen, of door ze te bespreken. Net zoals je<br />

de roman Het parfum leest en analyseert in de klas, kun je ook<br />

videogames bespreken. Bekijk met je leerlingen hoe games ons<br />

denken, onze samenleving beïnvloeden. Leerlingen haken niet<br />

af als ze leerinhouden ontdekken in games. Als je op voorhand<br />

12<br />

• <strong>Klasse</strong> voor Leraren<br />

duidelijk zegt dat je leerlingen een game zullen spelen om bij<br />

te leren, dan werkt dat. Het mag plezant zijn, maar het hoeft<br />

niet.”<br />

Horen games thuis in de lerarenopleiding?<br />

Jeroen Bourgonjon: “Krachtige leeromgevingen creëren<br />

is een van de pijlers van de lerarenopleiding. Nu is een goede<br />

game bij uitstek een leuke, relevante leeromgeving die op het<br />

juiste moment aan elke leerling de informatie geeft die hij<br />

op dat moment nodig heeft. Als leraar kom je soms handen<br />

te kort, maar een game heeft aandacht voor de individuele<br />

leerling en past zijn uitleg aan. Bovendien leren leerlingen en<br />

leraar van elkaar. Als 27-jarige krijg je bijvoorbeeld informatie<br />

van een 11-jarige leerling omdat die het spel al beter beheerst.<br />

Dat creëert een samenhorigheidsgevoel, het is niet langer de<br />

leerling tegen de leraar.”<br />

moet elke leraar dan een gamer worden?<br />

Jeroen Bourgonjon: “Het kan niet zijn dat je leerlingen<br />

thuis gamen en dat je zegt: ‘Wat jij thuis doet, interesseert mij<br />

absoluut niet’. Maar niet elke leraar moet daarom een gamer<br />

worden. Om over games te praten in de klas moet je er niet<br />

alles over weten. Gebruik de klas liever als een contact zone. Als<br />

de les bijvoorbeeld gaat over Robinson Crusoë, hebben sommige<br />

leerlingen het boek gelezen, anderen hebben Expeditie<br />

Robinson gezien, nog anderen hebben Far Cry op de computer<br />

gespeeld. Leg al die ervaringen samen. Luister naar je leerlingen<br />

als een coach. Je hoeft niet de sterspeler te zijn.”<br />

Uit onderzoek blijkt dat je veel moet gamen om echt<br />

leereffecten te zien.<br />

Jeroen Bourgonjon: “Toch hoeft een spel niet lang te<br />

duren. In September 12th laat je bommen vallen als vergelding<br />

voor de aanslagen op de Twin Towers. Je doodt terroristen, maar

© © lieven©Van©assche<br />

Jeroen Bourgonjon, FWO-aspirant UGent: “Gamen stimuleert het<br />

out-of-the-box denken van je leerlingen.”<br />

je maakt natuurlijk ook onschuldige slachtoffers. Dus worden<br />

de mensen die rouwen op hun beurt terroristen, waardoor het<br />

probleem steeds groter wordt. Die krachtige boodschap krijg<br />

je op één minuut. Verlies evenmin tijd met de handleiding. Als<br />

je gamet, leer je al spelend. Stap voor stap krijg je de spelregels<br />

aangeleerd.”<br />

waarom zou je leerlingen laten verdwalen in de virtuele<br />

realiteit als je in de echte wereld op stap kunt gaan?<br />

Jeroen Bourgonjon: “Gebruik games in je klas zoals je<br />

televisie, film of tekstverwerker gebruikt. Het is een medium<br />

dat je leerlingen motiveert en leerprocessen op gang krijgt. Een<br />

voorbeeld: Playing the Past maakt 3D-simulaties van historische<br />

gebouwen, zoals het fort van Napoleon aan de kust. In de realiteit<br />

kost dat fortuinen, want wat rest is een berg zand en een<br />

hoop stenen. Maar in een game-simulatie laat je je leerlingen<br />

eerst virtueel rondlopen in het fort zoals het er toen uitzag. En<br />

daarna neem je je leerlingen mee op uitstap. Dat wordt voor<br />

hen een beklijvende ervaring.”<br />

games ZiJn kracHtige leermiddelen in de klas<br />

in hoever is het geweld in games pedagogisch te verantwoorden?<br />

Jeroen Bourgonjon: “In serious games zit nauwelijks<br />

geweld. In commerciële games wel, maar juist daarom moet je<br />

je leerlingen games leren lezen en interpreteren. Op het eerste<br />

gezicht zie je geweld. Maar kijk je verder, dan zie je welk gedrag<br />

– zoals strategieën met elkaar afspreken – wordt beloond<br />

in games. Bovendien zijn games als Counter Strike gewoon een<br />

moderne variant van tikkertje: je loopt virtueel met je vrienden<br />

rond in een game, en je probeert elkaar te raken.”<br />

Vergroten games de competitie tussen je leerlingen?<br />

Jeroen Bourgonjon: “Een rapport op het einde van de<br />

maand is ook een vorm van competitie. Als je in een community<br />

of learners een groepsgevoel creëert waarin jongeren elkaar<br />

uitdagen om tot het uiterste te gaan, dan werkt dat zeer motiverend.<br />

Bovendien worden in serious games vooral je inspanningen<br />

beloond. Je moet je best doen om naar een volgende<br />

level te mogen overgaan.”<br />

Zullen de steeds krachtiger en complexer wordende<br />

games uiteindelijk de leraar vervangen?<br />

Jeroen Bourgonjon: “Een handboek of documentaire<br />

vervangt de leraar toch ook niet? Een game is een systeem, en<br />

daar komt maar uit wat je er op voorhand in programmeert.<br />

Je leerlingen leren, maar iedere leerling voelt iets anders. Dus<br />

zijn terugkoppelmomenten erg belangrijk. Daarin praten je<br />

leerlingen over hun ervaringen tijdens het gamen, ze kijken<br />

wat al of niet belangrijk was. Ze toetsen of bepaalde ideeën die<br />

ze door dat spel hebben gekregen wel kloppen. Elkaars mening<br />

horen is erg belangrijk. Die reflectie moet je als leraar op gang<br />

brengen.”<br />

<strong>Klasse</strong> voor Leraren • 13

© © lieven©Van©assche<br />

Hendrik Van Peteghem, leraar geschiedenis: “Collega’s overtuigen<br />

blijft moeilijk. Tot ze je les mogen bijwonen.”<br />

14<br />

Hoe kies Je de gescHikte<br />

game Voor Je klas?<br />

1. Is het spel educatief of ontspannend?<br />

2. Welke leerprocessen biedt de game?<br />

3. Hoe hoog zijn de technische vereisten?<br />

4. Kun je de game zowel op school als<br />

thuis spelen?<br />

5. Is er een computerruimte beschikbaar?<br />

6. Is de game geschikt voor de leeftijd van<br />

je leerlingen?<br />

7. Is de game gebruiksvriendelijk?<br />

8. Kun je het spel in één lesuur spelen?<br />

9. Sluit de game aan bij de inhouden en<br />

vaardigheden die je wilt aanleren?<br />

10. Geeft de game feedback aan de speler?<br />

11. Kun je de vooruitgang van je leerlingen<br />

beoordelen?<br />

• <strong>Klasse</strong> voor Leraren<br />

IDEAAL<br />

als instap<br />

Hendrik Van peteghem geeft<br />

geschiedenis in de tweede en derde graad<br />

aso in het Sint-Lodewijkscollege in Lokeren.<br />

Hij gebruikt commerciële games in zijn lessen.<br />

maar werkt dat ook?<br />

Hendrik Van Peteghem: “In mijn lessen werk ik met<br />

diverse media om geschiedenis in moderne vorm aan te<br />

brengen: van strips over documentaires tot bordspellen. En<br />

aangezien ik zelf gamer ben, zie ik ook in commerciële games<br />

de informatieve en educatieve waarde. <strong>Games</strong> zijn afwisselend.<br />

Ze zijn ideaal als instap voor een lessenreeks. <strong>Games</strong> zijn zeer<br />

interactief. Je leerlingen zien onmiddellijk het effect van hun<br />

beslissingen.<br />

Dat heb je veel minder als je de leerstof aanbiedt met een<br />

tekst of een afbeelding. Je leerlingen leven zich echt in, en die<br />

indrukken blijven hangen, omdat ze de virtuele wereld zelf<br />

controleren. Computerspellen zijn een interpretatie van de<br />

realiteit, net zoals boeken, strips en films. Leer je leerlingen<br />

vragen stellen en een waardeoordeel vormen zodat ze inzien<br />

dat een bepaald boek bijvoorbeeld een betere weergave is van<br />

de historische feiten dan een spel.<br />

Anderzijds zijn games duur en tijdrovend. Je hebt een zware<br />

grafische kaart nodig. Welke school wil daarin investeren?<br />

Collega-leraren vinden ook vaak dat games aanzetten tot<br />

geweld. Onzin. Ik game al vijftien jaar en ik doe <strong>geen</strong> vlieg<br />

kwaad. Als leraar moet je ook iets van de technische kant<br />

van een game afweten. Maar of leraren zich daarvoor willen<br />

bijscholen?<br />

Als je gamende leerlingen uitleg laat geven aan hun medeleerlingen,<br />

dan krijg je ze mee. Ze merken dat hun leraar bezig is<br />

met hun leefwereld, en dan staan ze opener tegenover wat je te<br />

vertellen hebt. Ze appreciëren dat je moeite doet om de nieuwe<br />

media te gebruiken. Leraren overtuigen blijft moeilijk. Ik kan<br />

nauwelijks van gedachten wisselen met collega’s geschiedenis<br />

omdat haast niemand werkt met games in de klas. Maar<br />

onlangs observeerde een collega mijn les, en hij gaf ruiterlijk<br />

toe dat ik door teksten, afbeeldingen en games te vergelijken<br />

mijn leerplandoelstellingen had bereikt.”

© © lieven©Van©assche<br />

Jan Van Looy, onderzoeker UGent: “Typisch voor games is hun<br />

zelfmotiverende karakter.”<br />

gratis<br />

game<br />

PING is vanaf<br />

20 oktober gratis<br />

beschikbaar voor alle secundaire scholen in<br />

Vlaanderen. Het spel wordt verspreid op cdrom<br />

samen met een handboek voor leraren<br />

over het nut van games op school en hoe je<br />

het thema armoede via het spel in de les aanbrengt.<br />

Je kunt het spel ook online spelen.<br />

Er komen vormingen voor leraren.<br />

meer info vind je op www.povertyisnotagame.com.<br />

games ZiJn kracHtige leermiddelen in de klas<br />

poVerty is not<br />

A GAmE<br />

In het kader van het Europese jaar van<br />

de bestrijding van armoede en sociale uitsluiting<br />

lanceert de Koning Boudewijnstichting<br />

Poverty Is Not a Game (PING), een serious<br />

game over armoede. Jan Van looy,<br />

onderzoeker bij IBBT-mICT (UGent),<br />

initieerde het project en zorgde voor<br />

de wetenschappelijke opvolging.<br />

waarom kiezen jullie een game om armoede te bespre-<br />

ken in de klas?<br />

Jan Van Looy: “We willen jongeren bewustmaken van<br />

armoede op een manier die hun aanspreekt. Vandaar de keuze<br />

voor een serious game. Vier op de vijf jongeren gamen, en<br />

typisch voor games is hun zelfmotiverende karakter. Je hebt<br />

<strong>geen</strong> externe beloningen nodig. Als je een spel leuk vindt, wil<br />

je het blijven spelen. Doordat je vooruitgaat, leer je niet alleen<br />

over dat spel, maar ook over de wereld. Ook krijg je een rol<br />

in het spel. Doordat je de problemen van dat personage moet<br />

oplossen, identificeer je je ermee. Ten slotte zijn games ook heel<br />

sterk om complexe fenomenen met veel variabelen voor te stellen.<br />

Armoede is zo’n complex probleem: het draait niet enkel<br />

om geld, maar ook om opleiding en gezondheid.”<br />

Hoe hebben jullie het thema armoede verwerkt in ping?<br />

Jan Van Looy: “PING is een online adventure over twee<br />

tieners die in de armoede verzeilen. Als je het speelt, kom je in<br />

de vicieuze cirkel van achterstelling terecht, met alle frustraties<br />

van dien. Je wilt een kamer huren, maar je hebt een waarborg<br />

nodig, terwijl je <strong>geen</strong> werk en dus <strong>geen</strong> geld hebt. Maar om<br />

werk te krijgen, heb je dan weer een vaste verblijfplaats nodig.<br />

Zo leer je hoe het voelt om arm te zijn.”<br />

kan ook de niet-gamer het spel spelen?<br />

Jan Van Looy: “Het spel is voor elke jongere toegankelijk.<br />

De besturing is simpel: klikken en je loopt ergens naartoe en<br />

voert opdrachten uit. In de testklassen waren de leerlingen heel<br />

enthousiast. Zeker omdat de game een positieve boodschap<br />

uitdraagt. Je wordt met uitdagingen geconfronteerd, maar je<br />

kunt die overwinnen.”<br />

Meer weten over armoede? Download het eerstelijnsdossier<br />

‘Kansarmoede’ op www.klasse.be/ga/kansarmoede en<br />

bekijk het filmpje op www.tvklasse.be.<br />

<strong>Klasse</strong> voor Leraren • 15

© © lieven©Van©assche<br />

Frederik De Grove, onderzoeker UGent: “Struikelblokken zijn niet de<br />

leerlingen. Wel de infrastructuur en de koudwatervrees van de leraren.”<br />

16<br />

Hoe vaak gaMen jongeren?<br />

nooit 14%<br />

biJna nooit 20%<br />

een paar keer per Jaar 11%<br />

elke maand 12%<br />

dageliJks 19%<br />

mEER GAmES<br />

in de klas?<br />

elke week 24%<br />

Onderzoek bij 340 leerlingen in 22 klassen van de tweede graad secundair. Cijfers uitgedrukt in procenten.<br />

• <strong>Klasse</strong> voor Leraren<br />

Frederik de grove onderzocht voor zijn<br />

masterproef Communicatiewetenschappen<br />

aan de UGent hoe games in het onderwijs<br />

onthaald worden. Hij testte PING bij<br />

340 jongeren in 22 klassen.<br />

Frederik De Grove: “We hebben de game-ervaring van<br />

jongens en meisjes uit aso en tso gemeten. Meer dan de helft<br />

van de jongeren speelt videogames op regelmatige basis. Als<br />

je specifiek naar de ontvangst van PING kijkt, scoort de game<br />

heel hoog: leerlingen vonden het leuk om de game te spelen,<br />

ze hebben het gevoel bijgeleerd te hebben over armoede en ze<br />

willen meer les krijgen via games.”<br />

Zijn de resultaten afhankelijk van geslacht, studierichting<br />

of game-ervaring?<br />

Frederik De Grove: “Nauwelijks. Aso’ers staan net iets<br />

positiever tegenover les krijgen via games en tegenover PING<br />

zelf. Jongens voelen zich iets competenter om het spel te spelen.<br />

De meisjes waren dan weer positiever over PING dan de

jongens. Gamers vonden meer dan niet-gamers dat ze goed<br />

waren in het spel en stonden iets positiever tegenover les krijgen<br />

via games, maar ook daar waren de verschillen minimaal.”<br />

een warm pleidooi voor games, dus?<br />

Frederik De Grove: “Jawel. Met één belangrijke nuance:<br />

jongeren verwachten <strong>geen</strong> World of Warcraft of andere commerciële<br />

games in de les. Omgekeerd werken serious games dan<br />

weer bij uitstek in de klascontext. Struikelblokken zullen niet<br />

zozeer de leerlingen zijn, maar wel de infrastructuur van de<br />

scholen en de koudwatervrees van de leraren.”<br />

Zoek je je weg in de wereld van de computergames?<br />

Je vindt alle info op www.cjsm.vlaanderen.be/gaming.<br />

Hoe staan jongeren tegenover serious gaMes?<br />

“Hoe goed ben Je in Het spel?”<br />

“Hoe VisUeel aantrekkeliJk is Het spel?”<br />

“Vond Je Het spel meeslepend?”<br />

“daagt Het spel Je genoeg Uit?”<br />

“Vond Je Het spel saai en stom?”<br />

“Vond Je Het spel goed en leUk?”<br />

“sta Je positieF tegenoVer leren met games?”<br />

“Heb Je biJgeleerd al gamend?”<br />

games ZiJn kracHtige leermiddelen in de klas<br />

gebeten door games?<br />

• Food Force: hulp bij humanitaire rampen<br />

(www.wfp.org/how-to-help/individuals/food-force)<br />

• global conflicts: democratie en mensenrech-<br />

ten (www.globalconflicts.eu)<br />

• through the wild web woods: veilig internet-<br />

ten voor jonge kinderen (www.wildwebwoods.org)<br />

• re-mission: kanker<br />

(www.re-mission.net/site/game/index.php)<br />

• copenhagen challenge: klimaatverandering<br />

(www.copenhagenchallenge.org/Play_Online.htm)<br />

• 3rd world Farmer: beheer van een Afrikaanse<br />

boerderij (www.3rdworldfarmer.com)<br />

• ayiti, the cost of life: armoede in Haïti<br />

(http://ayiti.newzcrew.org/ayitiunicef)<br />

• darfur is dying: de humanitaire crisis in Soedan<br />

(www.darfurisdying.com)<br />

• pats en co: jongeren in armoede<br />

(www.patsenco.be)<br />

• mcdonald’s videogame: de waarheid over fast-<br />

food (www.mcvideogame.com)<br />

• playing the past: simulaties van cultureel erf-<br />

goed (www.playingthepast.com)<br />

• september 12th: terreurbestrijding<br />

(www.newsgaming.com/games/index12.htm)<br />

Vind een uitgebreide lijst games op www.gamesforchange.com en<br />

op http://nobelprize.org/educational.<br />

Onderzoek naar de game-ervaring van 340 jongeren in 22 klassen van de tweede graad secundair. Score op een schaal van vijf.<br />

1,90<br />

1,89<br />

2,54<br />

2,66<br />

2,94<br />

3,03<br />

3,18<br />

3,99<br />

<strong>Klasse</strong> voor Leraren • 17

20 • <strong>Klasse</strong> voor Leraren<br />

persoonliJkHeidsstoornissen nemen sterk toe<br />

Iedereen<br />

borderlINe!?<br />

“De diagnoses van borderline personality disorder zijn de laatste twintig<br />

jaar spectaculair gestegen”, stelt psychiater Dirk De Wachter vast.<br />

Zijn onze hersenen dan getransformeerd? “Nee, de wereld is in één<br />

generatie gewoon heel erg veranderd. En de psychiatrische diagnoses<br />

weerspiegelen dat.” De Wachter formuleert negen kenmerken van<br />

de mens anno 2010 en vergroot daarmee maatschappelijke trends uit.<br />

Zo maakt hij psychiatrische symptomen ‘normaal’ en herkenbaar.<br />

test JeZelF en Vink aan wat op JoU Van toepassing is<br />

Je vindt het<br />

leven soms zinloos<br />

en leeg<br />

Dirk De Wachter: “De ultieme uitdaging is: hoe vinden<br />

we zin in ons bestaan? Die zin zit in relaties met naasten,<br />

geliefden, in zorgberoepen, in zinvol bezig zijn met mensen.<br />

Maar de zorgsector, het onderwijs staan onder druk, zijn<br />

niet cool. De reclamesector, de media, design en esthetiek,<br />

die zijn cool. Dat heeft ook te maken met de ontkerkelijking,<br />

het einde van de grote verhalen, een wereld van relativisme,<br />

scepticisme en twijfel. Vraag aan jonge mensen hoe de wereld<br />

is en het antwoord klinkt: fast, short, kicking and new.<br />

Al de rest is bo-o-o-oring.”<br />

Je handelt<br />

nogal eens<br />

impulsief<br />

Dirk De Wachter: “In deze zeer impulsieve wereld leven<br />

we op de top van onze driften. We hebben seks omdat we<br />

willen genieten, omdat we moeten genieten. Ook intensief<br />

middelengebruik typeert onze wereld: soft- en harddrugs,<br />

maar ook slaap- en kalmeermiddelen. We verhitten onze<br />

wereld en de farmaceutische nijverheid helpt graag die oververhitte<br />

wereld tijdelijk af te koelen, waardoor die nog meer<br />

kan draaien. We gaan impulsief om met voeding: obesitas is<br />

een enorm groot gezondheidsprobleem. Ook geld geven we<br />

impulsief uit: meer en meer mensen vragen schuldbemiddeling,<br />

krijgen loonbeslag. We consumeren vóór het geld er is.”

Dirk De Wachter:<br />

We zijn allemaal<br />

niet-patiënten.<br />

Tot er iets<br />

gebeurt<br />

dirk de wachter is<br />

volwassenenpsychi-<br />

ater aan de K.U. Leu-<br />

ven. Zijn specialiteit<br />

is gezinstherapie en<br />

mensen behandelen<br />

met een heel ernstige<br />

psychiatrische<br />

problematiek.<br />

© © KlaSSE

Je kunt<br />

je agressie niet<br />

altijd kwijt<br />

Dirk De Wachter: “Agressie is van alle tijden. Oorlog<br />

kanaliseert de agressie in een maatschappij. Onze jongens<br />

gingen het geloof of de natie verdedigen in de loopgraven.<br />

Maar er zijn <strong>geen</strong> grote verhalen meer. Dus vindt die agressie<br />

via onaangepaste vormen zijn uitweg in onze maatschappij:<br />

hooliganisme, verkeersagressie, steeds driester<br />

wordende criminaliteit. Op tv vallen de doden bij bosjes.<br />

De doorsneecomputerspelletjes bevatten een enorme dosis<br />

agressiviteit. Kunnen onze kinderen een onderscheid maken<br />

tussen het imaginaire van zo’n spelletje en de realiteit?”<br />

22 • <strong>Klasse</strong> voor Leraren<br />

test JeZelF en Vink aan wat op JoU Van toepassing is<br />

Je bent<br />

een emotionele<br />

rollercoaster<br />

Dirk De Wachter: “We surfen op de golven van onze<br />

emoties: ups en downs wisselen heel snel af. We zijn<br />

een oppervlaktedier zonder diepte geworden op zoek naar<br />

genot. Wij kijken uit naar onze volgende citytrip, shortski,<br />

een avontuurlijke reis. En daarna volgt de down: werken.<br />

Jongeren zitten de hele week tegen hun zin op school,<br />

en kijken uit naar de kicks in het weekend. En dan sta je<br />

op de Mount Everest en krijg je een geweldige kick. Maar je<br />

moet terug naar beneden.”<br />

Hypes en trends<br />

beïnvloeden je<br />

Dirk De Wachter: “De media bepalen de werkelijkheid.<br />

Plots ontstaan er hypes. Maar ondertussen draait de<br />

werkelijke wereld verder. Mooi voorbeeld: de Witte Mars<br />

van tien jaar geleden. Een miljoen mensen op straat voor de<br />

hervorming van justitie. Maar justitie is de voorbije tien jaar<br />

heel weinig veranderd. Die uitvergrote hype is een zeepbel,<br />

de realiteit gaat gewoon verder en er gebeurt niets.”<br />

Je weet<br />

soms niet meer<br />

wie je bent<br />

Dirk De Wachter: “Wie ben ik? Waar kom ik vandaan?<br />

Wat is de zin van ons bestaan? Op die vragen hebben we<br />

<strong>geen</strong> antwoord. We hebben <strong>geen</strong> traditionele sjablonen meer<br />

om naar te leven. Generaties lang toonden de Kerk of onze<br />

ouders ons hoe te leven. Nu worden jonge mensen via televisie,<br />

computer en reclamecultuur geconfronteerd met massa’s<br />

modellen, en ouders weten het ook niet meer.<br />

De sekserollen vervagen. Koppels verdelen de huishoudelijke<br />

taken met veel enthousiasme. Dan komen er kinderen.<br />

En dan kiest toch weer de man voor de carrière. Nu zegt<br />

Weekend Knack hoe we moeten leven. Dat is onze norm<br />

geworden. Welk restaurant, welke auto, welk kapsel we moeten<br />

kiezen. De kapitalistische consumptie-identiteit is in de<br />

plaats gekomen van de traditionele identiteit. De mens wordt<br />

een icoon van uiterlijkheden: ‘Ik ben hoe ik eruit zie’.<br />

Op Facebook, in games nemen jongeren een virtuele identiteit<br />

aan, doen zich voor als iemand anders, en zo dreigen ze<br />

het contact met de realiteit te verliezen.”<br />

Je bent bang<br />

om eenzaam te zijn<br />

Dirk De Wachter: “De postmoderne, verstedelijkte mens<br />

is bang om alleen te vallen. We hebben de illusie dat we ons<br />

eigen leven kunnen vormgeven. We willen kiezen met wie<br />

we ons leven delen, of we kinderen willen, waar we werken,<br />

wonen, op vakantie gaan. Kortom: we willen onze goesting<br />

doen. De prijs van die vrijheid is de eenzaamheid, omdat<br />

onze medemensen ook hun goesting willen doen. De kans<br />

is dan ook zeer groot dat geliefden andere keuzes maken<br />

en dat we verlaten worden. Het gezin als hoeksteen van de<br />

maatschappij bestaat niet meer. Onze geliefden, onze ouders<br />

verlaten ons, onze kinderen gaan via Erasmus studeren in<br />

Rio, trouwen daar met een Braziliaan, en blijven via Skype<br />

met ons in contact. Maar als we oud en afhankelijk<br />

worden, zal Skype onze poep niet afkuisen. We blijven<br />

vereenzaamd achter.”

Je hecht extreem<br />

veel belang aan hoe<br />

je eruitziet<br />

Dirk De Wachter: “We hechten enorm veel belang aan de lichaamscultuur,<br />

aan hoe we eruitzien: kapsel, kledij en versiering van<br />

ons lichaam. De tatoeage- en piercingcultuur bepaalt wie we zijn. We<br />

willen een extreme make-over bij de plastisch chirurg. De illusie wordt<br />

gecreëerd dat geluk te maken heeft met de grootte van je cup, een<br />

rechte neus, perfecte schaamlippen. Maar de grens tussen automutilatie<br />

– jongeren die in hun armen snijden omdat ze zich slecht voelen – en<br />

plastische ingrepen is erg dun. Ook over onze dood willen we zelf<br />

beslissen. We willen zelf bepalen: nu is het genoeg geweest.”<br />

Je relaties zijn<br />

intens, maar instabiel<br />

Dirk De Wachter: “Relaties werden tot honderd jaar geleden ‘geregeld’.<br />

Mensen beslisten daarover niet zelf. Er waren <strong>geen</strong> echtscheidingen<br />

en de relaties waren stabiel. Wij daarentegen worden verliefd en<br />

daarop bouwen we onze relaties. Maar die zijn per definitie instabiel.<br />

Gevolg: het gemiddelde huwelijk in België duurt 12,5 jaar, genoeg om<br />

kinderen op de wereld te zetten en dan voor ander en beter te gaan.<br />

In onze wegwerpcultuur consumeren wij relaties tot ze op zijn. We<br />

geven elkaar enkel ons jawoord in goede dagen. Partners die ziek<br />

worden, worden heel dikwijls verlaten. Mensen kunnen nog moeilijk<br />

leven met tekorten, met ernstige trauma’s. Maar kwetsuren zijn onvermijdelijk<br />

in ons bestaan. We willen nú genieten, niet na de dood, want<br />

we weten niet of er nog iets komt.”<br />

persoonliJkHeidsstoornissen nemen sterk toe<br />

resUltaat<br />

Voldoe je aan minstens vijf van de<br />

negen kenmerken? “dan is de diagnose<br />

borderline”, zegt prof. dirk de wachter.<br />

Zijn we dan allemaal ziek en moet de<br />

wereld genezen worden?<br />

“Al wie niet meedraait in ons gekmaken-<br />

de kapitalistische systeem, wordt door<br />

onze samenleving gestigmatiseerd met<br />

een psychiatrisch label, zoals borderline.<br />

Elke vorm van protest, elk niet-functioneren<br />

stoppen we achter de muren van het<br />

asiel. We zijn allemaal ‘niet-patiënten’.<br />

Tot er iets gebeurt. Sommige patiënten<br />

weten zich staande te houden ten koste<br />

van anderen. En die noemen we dan<br />

<strong>geen</strong> patiënten, maar wel: ‘geslaagd’.<br />

Als het succes stopt, als we ons werk,<br />

onze geliefde, onze gezondheid, onze<br />

kinderen verliezen, komen we in de miserie<br />

terecht en vallen we uit de boot.”<br />

“Als er zoveel kinderen met ADHD zijn,<br />

dan is dat meer een maatschappelijk dan<br />

een psychiatrisch verhaal. Een verhaal<br />

van kinderen die moeten stilzitten, en<br />

liever wat meer zouden rondlopen, of<br />

kinderen die niet meer leren stilzitten,<br />

of een schoolsysteem dat zo prestatiegericht<br />

is dat je Rilatine nodig hebt.”<br />

“Zelf vind ik inspiratie in de filosofie van<br />

Lévinas. Hij spreekt over la petite bonté,<br />

de kleine goedheid. Onderwijs is een geraamte<br />

dat betekenisloos is zonder vlees.<br />

De mensen die daarin werken geven het<br />

vorm en beweging. Grotere structuren<br />

moet je overstijgen door kleine daden<br />

van goedheid. Hiervoor zijn individuele<br />

gewetens nodig, die gevoelig en kwetsbaar<br />

zijn voor het leed van de unieke<br />

andere. luister naar wie uit de boot<br />

valt, breng die terug in beeld, neem die<br />

weer mee. Was het vroeger dan beter?<br />

Natuurlijk niet. Niemand wil terug naar<br />

vroeger. Laten we de uitdaging aangaan<br />

om de tijd van nu écht onder ogen te<br />

zien en onze jongeren te leren leven in<br />

de wereld van vandaag.”<br />

<strong>Klasse</strong> voor Leraren • 23

samen op scHool<br />

“Trots zijn doet <strong>geen</strong> zeer”<br />

24<br />

nieuwe reeks: proeftuinen<br />

afl . 1<br />

09’58”<br />

Op zoek naar een andere<br />

aanpak in je school? Laat<br />

je inspireren door de<br />

nieuwe reeks Proeftuinen.<br />

TV.<strong>Klasse</strong> gaat op zoek<br />

naar vernieuwingen in het<br />

onderwijs. In de eerste<br />

afl evering houdt de camera<br />

halt in Ingelmunster. Daar willen ze meer aandacht voor<br />

talenten van kinderen. De school werkt met de ‘trotsdoos’<br />

aan zelfvertrouwen. Werkt dat ook bij jou op school?<br />

• <strong>Klasse</strong> voor Leraren<br />

de truc: sorry zeggen<br />

afl . 17<br />

01’15”<br />

Hoe zeg je sorry tegen je<br />

klasgenootjes? Hebben je<br />

leerlingen moeite om zich<br />

te verontschuldigen? In de<br />

klas van juf Katrien staat<br />

een postdoos. Daar kunnen<br />

de kinderen een ‘sorrykaart’<br />

insteken. Een eenvoudig<br />

kaartje waarop ze een boodschap schrijven. Ideaal om<br />

anoniem of zonder blozen ‘sorry’ te zeggen.

Vicky is bang van de camera<br />

www.tvklasse.be<br />

01’30”<br />

Ze hebben dyslexie, dyscalculie,<br />

ADHD, autismespectrumstoornis,<br />

ze<br />

komen chronisch te laat of<br />

hebben gewoon helemaal<br />

<strong>geen</strong> probleem. De leerlingen<br />

in de klas van Vicky zijn<br />

allemaal abnormaal. Vicky<br />

gaat lopen als ze een camera ziet. Check haar filmpje en de<br />

nieuwste stoornissen op www.yeti.be.<br />

© © lieven©Van©assche<br />

over leIderS, meeloPerS, clowNS,<br />

helPerS …<br />

TIP 1 Jij haalt ze er in de klas zo uit: de leider, de meeloper,<br />

de clown, de helper, de rebel … Hoe ga jij om met groepsrollen?<br />

En betrek je ouders daarbij?<br />

TIP 2 Hoe loopt het met de sportclub van de school?<br />

Test het op de nagelnieuwe website van <strong>Klasse</strong> voor Ouders.<br />

www.klasse.be/ouders<br />

TIP 3 Korte boodschappen uit dit nummer vind je in negen<br />

talen in de instapbrieven. Print ze en deel ze met het blad uit<br />

aan je anderstalige ouders. www.klasse.be/ouders/instapbrief<br />

TIP 4 ‘Laat me zélf ontdekken’ is de maandelijkse poster die bij<br />

het <strong>Klasse</strong>pakket zit. Hang je de poster aan de schoolpoort?<br />

leveN NA eeN verKeerSoNgevAl<br />

• Silke overleefde een zwaar verkeersongeval. Nu blogt ze<br />

over haar herstel op Netlog. In maks! 91 lezen je leerlingen<br />

haar verhaal.<br />

• Karen en Josefien reisden deze zomer op een zeilschip uit<br />

1918. Hoewel ze elkaar amper kennen, ontstaat al snel een<br />

sterke vriendschap. Dat Josefien het syndroom van Down<br />

heeft, drukt de pret niet.<br />

• Laïka en Eline hebben allebei een Filipijnse moeder.<br />

De ene houdt van hiphop, de andere van rock. De ene valt<br />

op donkere types, de andere kiest blank. maar ze zijn allebei<br />

allergisch voor racisme én ze zijn hartsvriendinnen.<br />

Wil je lestips bij maks!? Kijk dan in de maks!mum in je lerarenkamer<br />

of abonneer je op www.klasse.be/maksimum.<br />

IedereeN AbNormAAl<br />

De Yetiklas uit mol zit vol Euroburgers: smaakvol, caloriearm<br />

en voedzaam. Hoe gaan al die nationaliteiten met elkaar om?<br />

Hoe verzoenen je leerlingen hun roots met die van anderen:<br />

blijven ze zichzelf of worden ze stilaan Europeeërs?<br />

Verder in de mix van het oktobernummer:<br />

• Iedereen abnormaal: Stel dat je géén ADHD, dyscalculie of<br />

dysorthografie hebt? Ben je dan wel ‘iets’?<br />

• Defriend je Avatar: hoe overleven tieners in een urban cave<br />

met hun smartphone een online clanfight?<br />

• Jos fikst de spreekbeurt van je leerlingen en Lisa beantwoordt<br />

een vraag over ontluikende (homo)seksualiteit.<br />

<strong>Klasse</strong> voor Leraren • 25

© © lieven©Van©assche<br />

sJapo<br />

26<br />

duivenkot wordt<br />

clubhuis<br />

sJapo<br />

“Niets” of “Me vervelen”, antwoordden zowat alle leerlingen<br />

op de vraag ‘Wat doe je tijdens de middag op school?’ “De<br />

leerlingen konden zich ‘s middags niet ontspannen, terwijl<br />

er toch een duidelijke vraag was naar een toneelgroepje,<br />

danslessen, muzieksessies … “, vertelt graadcoördinator<br />

Thierry De Meulemeester. Reden genoeg voor de leerlingenraad<br />

van de tweede graad van het Sint-Jozefi nstituut in Wetteren<br />

om de vier ‘duivenkoten’ op zolder om te toveren tot<br />

blitse clubhuizen. Na een schooljaar van verven en inrichten<br />

begint nu het echte werk. “De leerlingenraad programmeert<br />

volop activiteiten en richt clubjes op. We hopen dat daardoor<br />

de band tussen leerlingen hechter wordt. In de refter blijven<br />

ze altijd bij hetzelfde groepje hangen, in hun favoriete club<br />

leren ze ongetwijfeld ook andere leerlingen kennen.”<br />

<strong>Klasse</strong> en Cera selecteerden ‘Wij willen clubhuizen!’ als een van de vijftig Droom je<br />

school-projecten. De school kreeg zo 5000 euro voor de realisatie - www.sjiwetteren.be<br />

• <strong>Klasse</strong> voor Leraren

© © luc©Daelemans<br />

Fietsend de grens over<br />

“Hoewel het hele schooljaar door heel wat leerlingen met<br />

de fiets naar school komen – ook vanuit Duitsland en<br />

Nederland – steken ze tijdens onze autoluwe schoolweek<br />

nog een tandje bij”, vertelt Stefan Flipkens. Hij is coördinator<br />

van dit netoverschrijdende project waar alle basis- en<br />

secundaire scholen van Maaseik aan deelnemen. Aan de<br />

fietsenstalling wacht een attentie van de stad Maaseik, als<br />

motivatie voor de leerlingen. Voor en na schooltijd mogen<br />

er <strong>geen</strong> auto’s in de schoolstraten. “Collega’s en leerlingen<br />

die toch met de wagen komen, moeten dus nog een eindje<br />

lopen”, lacht hij. De zesdejaars van het College bespreken<br />

in de ‘vrije ruimte’ met een panel van verkeersdeskundigen<br />

en politici de zwarte punten rond de school. Ze stellen<br />

daarvoor zelf een dossier samen, inclusief filmpjes en<br />

fotomateriaal. Zo leren de leerlingen kaartlezen en debatteren,<br />

maar de stad is er ook echt veiliger door geworden.<br />

“En dit schooljaar gaan we voor het wereldrecord langste<br />

fietsketting”, hoopt Stefan Flipkens.<br />

www.collegemaaseik.be<br />

met vier honden<br />

naar spanje<br />

“Een jaar Frans en Engels geven aan Spaanse volwassenen.<br />

¡Estupendo!” lacht leraar volwassenenonderwijs Carina<br />

Raymakers (50). Ze trok met haar man en vier honden naar<br />

Andalusië in het kader van Grundtvig, het internationale<br />

uitwisselingsproject voor het volwassenenonderwijs. “Ik<br />

geef al elf jaar Spaans in het avondonderwijs in Beringen<br />

en Heusden-Zolder”, zegt ze. “Omdat ik eens wou leven<br />

en werken als een Spanjaard, trok ik naar Spanje. Als<br />

assistent-leraar gaf ik Frans en Engels aan native speakers:<br />

een opsteker voor mijn Spaans. Van mij hebben ze geleerd<br />

dat ‘mensen uit het noorden’ ook open, communicatief<br />

en vrolijk kunnen zijn.” Haar leerlingen in België volgden<br />

mee op haar Spaanstalige blog. “Ik gebruik die nu in mijn<br />

lessen op ons digitale leerplatform. En we onderhouden het<br />

contact met mijn Spaanse leerlingen. Want straks komen<br />

zij misschien op bezoek!”<br />

www.carinaenayamonte.blogspot.com - Leermobiliteit is een van de pijlers<br />

van het onderwijsluik van het Belgische EU-voorzitterschap. Meer info op<br />

www.education2010.be<br />

sJapo<br />

sJapo<br />

<strong>Klasse</strong> voor Leraren • 27<br />

© © luc©Daelemans

28 • <strong>Klasse</strong> voor Leraren<br />

de gemiddelde leerling Zit niet in Het midden Van de klas<br />

valt de middenmoot<br />

Uit de boot?<br />

Pieter beweegt zich geruisloos door<br />

het schooljaar. matige tot goede punten,<br />

onopvallend, doet nooit moeilijk. “Laat leerlingen<br />

die gemiddeld presteren ook aan hun<br />

trekken komen”, zegt Greet De Peusseleir,<br />

lector pedagogie aan KaHo Sint-Lieven in<br />

Aalst. acht tips om meer uit de<br />

middenmoot te halen.<br />

01<br />

wees VoorZicHtig met Het<br />

etiket ‘Zorgleerling’<br />

Noah heeft ADHD, Ahmed heeft dyslexie, Emma<br />

zit in een rolstoel. Eline heeft <strong>geen</strong> ‘etiket’ en<br />

haalt voldoendes, maar zij verdient evengoed de<br />

aandacht van de juf of meester. Door het etiket<br />

‘zorgleerling’ straal je onbewust de boodschap uit<br />

dat het ene kind meer recht heeft op aandacht dan<br />

het andere.

02<br />

niet elke taaltopper is<br />

ook goed in rekenen<br />

Als je lesgeeft, differentieer je: de besten van de klas gaan na<br />

een korte uitleg zelfstandig aan de slag, de middenmoters na<br />

een iets langere uitleg en de leerlingen die trager werken, krijgen<br />

uitgebreide instructie. Greet De Peusseleir: “Werk daarom<br />

met stappenplannen of visualiseer met pictogrammen. En laat<br />

de leerlingen elkaar helpen. Kinderen leggen dingen uit op hun<br />

niveau, en dat slaat sterk aan bij hun medeleerlingen.” Besef<br />

dat je leerlingen niet even goed of zwak zijn in alle leergebieden<br />

of vakken. Wie top is in taal, maar niet in rekenen, laat je<br />

mee profiteren van meer uitleg voor dat vak.<br />

03<br />

leg de lat Hoog genoeg Voor<br />

de middenmoters<br />

Beloon een voldoende resultaat. Maar daag je leerlingen uit<br />

om nog beter te presteren. Laat ze inzien dat ze hoger kunnen<br />

scoren. Greet De Peusseleir: “Ook kinderen waar je<br />

ogenschijnlijk <strong>geen</strong> problemen mee hebt, moet je uitdagingen<br />

bieden. Hoeken- en contractwerk helpen je leerlingen om zich<br />

naast het klassikale aanbod ergens in te verdiepen of extra<br />

oefenkansen aan te grijpen.”<br />

laat middenmoters actieF<br />

04 ZiJn in de klas<br />

Middenmoters vallen zelden op in de klas. Laat ze daarom<br />

geregeld aan het woord. Zo stimuleer je hen om actief te blijven<br />

meewerken in de les. Geef ze een specifieke rol bij groepswerken.<br />

Kies hun zitplaats in de klas gericht zodat ze zich niet<br />

kunnen wegstoppen en meeliften met de rest van de klasgroep.<br />

Leerlingen moeten ook leren dat de inbreng van elke klasgenoot<br />

belangrijk is en dat ze naar elkaar moeten luisteren.<br />

geeF niet enkel scHoUder-<br />

05 klopJes aan de besten<br />

Het is niet leuk voor middenmoters en zwakkere leerlingen als<br />

je enkel de beste leerlingen van de klas positief bevestigt. Iedereen<br />

heeft nood aan waardering. En niet alles draait om cijfers.<br />

Greet De Peusseleir: “Kinderen in het eerste leerjaar komen<br />

net in een andere wereld terecht. Het is vaak pas goed als je<br />

een negen of een tien haalt. Jammer. Kinderen weten snel van<br />

elkaar waar ze goed in zijn, en dat geeft onmiddellijk concurrentie.<br />

Natuurlijk moet je toetsen afnemen, maar benadruk de<br />

cijfers niet publiekelijk in de klas. Bespreek liever persoonlijk<br />

met de kinderen wat er goed of minder goed ging.” Bovendien<br />

is wie een zes haalt voor taal misschien heel handig, terwijl die<br />

leerling met een tien helemaal niet sociaal vaardig is.<br />

06<br />

geeF rUimte aan creatiViteit<br />

en initiatieF<br />

Het leerplan is vaak afgestemd op de gemiddelde leerling. Zorg<br />

ervoor dat je leerlingen zich niet aan die middenmoot gaan<br />

aanpassen. Iedere leerling is immers uniek in intelligentie,<br />

leerstijl, leerniveau en interesses. Laat je niet te veel leiden door<br />

de vaste structuur van een handboek of cursus. Geef je leerlingen<br />

de ruimte om de lessen creatief in of aan te vullen. Vindt<br />

een leerling tijdens een les wereldoriëntatie aanknopingspunten<br />

bij wat hij weet over zijn huisdier? Geef hem daar ruimte<br />

voor en laat hem een spreekoefening of een tekst maken.<br />

Kinderen leren immers het best als ze gemotiveerd zijn.<br />

ook middenmoters Hebben<br />

07 Feedback nodig<br />

Prop niet alle feedback in het klassikale gedeelte van je lessen.<br />

Greet De Peusseleir: “Beweeg je tussen de leerlingen en geef<br />

ook individuele feedback als ze zelfstandig werken.” Zo focus<br />

je niet alleen op de zwakkere leerlingen. “Elk kind heeft<br />

feedback nodig, ook als het goed bezig is.”<br />

08<br />

besteed aandacHt aan<br />

middenmoters op de<br />

klassenraad<br />

Wie gemiddeld scoort, ontsnapt vaak aan de aandacht van<br />

de leraar. Die is er immers gerust op dat die leerlingen het<br />

sowieso halen. Besteed daarom op klassenraden ook aandacht<br />

aan de middenmoter en zijn leerprestaties. Greet De Peusseleir:<br />

“Elke leerling heeft een verhaal, en heeft er recht op dat je over<br />

hem spreekt op de klassenraad en bij het oudercontact. Als dat<br />

positieve commentaar is, des te beter.”<br />

<strong>Klasse</strong> voor Leraren • 29

DE lerarenkamer<br />

secundair onderwijs<br />

versie 2.0. de laatste grondige<br />

hervorming van het secundair<br />

onderwijs dateert van een halve eeuw<br />

geleden. Hoog tijd voor vernieuwing.<br />

daarvoor worden de plannen volop<br />

uitgetekend. wat vinden leraren van<br />

enkele opvallende plannen: ‘goed<br />

idee’, ‘ja, maar’ of ‘toch maar niet’?<br />

Het lerarenteam van wico campus<br />

tio (tso/bso/buso) in overpelt wikt<br />

en weegt.<br />

tweede keUs<br />

1<br />

J o s B o e s (56), derde gr a a d B s o<br />

plan: aso-bso-kso-tso afschaffen en met zes<br />

belangstellingsgebieden werken.<br />

goed idee: “Enkele jaren geleden rees binnen<br />

onze scholengemeenschap al het idee om aan<br />

elke school één kennisgebied toe te kennen,<br />

zoals ‘wetenschap en techniek’. In die school<br />

zouden leerlingen dan alle wetenschappelijke<br />

en technische richtingen van het aso, bso én<br />

tso kunnen volgen. Spijtig dat het plan werd<br />

afgevoerd.”<br />

bonus: “Beroeps- en technisch onderwijs<br />

raken zo hun imago van ‘tweede keus’ kwijt.”<br />

proeVen Van alles<br />

2<br />

r o n a l d Poorters (36), eerste gr a a d a-<br />

e n B-stroom en gr a a d c o ö r d i n a t o r<br />

plan: studiekeuze uitstellen, brede eerste<br />

graad aanbieden.<br />

Ja, maar: “Veel lagere scholen zijn asogericht<br />

en dragen bij tot het watervalsysteem.<br />

We hebben in het derde jaar een grote<br />

instroom van leerlingen die eigenlijk onmiddellijk<br />

in onze school hadden moeten starten.<br />

Een brede eerste graad geeft leerlingen de<br />

kans om van alles eens te proeven. Toch is<br />

twee jaar best lang: sommige leerlingen staan<br />

al van in het vijfde leerjaar te popelen om met<br />

techniek bezig te zijn.”<br />

bonus: “Iedereen heeft baat bij technische<br />

kennis, zoals cybernetica of megatronica.”<br />

30 • <strong>Klasse</strong> voor Leraren<br />

4<br />

a n n i t a Ba w i n<br />

In de oriëntatienota ‘mensen doen schitteren. Hervorming<br />

secundair onderwijs’ vind je de krijtlijnen voor de hervorming<br />

van het secundair onderwijs. Die nota is gebaseerd op<br />

voorstellen die de voorbije jaren werden geformuleerd en<br />

vormt nu de basis voor een breed debat dat zal leiden tot<br />

definitieve beslissingen.<br />

discussieer jij mee?<br />

Geef je mening op www.klasse.be/leraren.<br />

5<br />

e r w i n m e y e r s

2<br />

1<br />

J o s B o e s<br />

r o n a l d Poorters<br />

3<br />

K r i s t o f m a e s<br />

de lerarenkamer<br />

© © KlaSSE<br />

oVerZicHt kwiJt<br />

3<br />

K r i s t o f m a e s (36), zesde en zevende Ja a r B s o<br />

plan: vrijstellingen geven aan leerlingen met<br />

een C-attest.<br />

toch maar niet: “Komen vrijstellingen de<br />

structuur bij jonge leerlingen wel ten goede?<br />

Krijgen de leerlingen dan studiepunten,<br />

worden die uren ingezet voor extra studie?<br />

Sommigen van mijn zevendejaars hebben<br />

een vrijstelling voor bedrijfsbeheer, maar hun<br />

vrije uren besteden ze niet altijd nuttig.”<br />

aanrader: “De vrijgekomen uren zinvol<br />

invullen, is een echte noodzaak.”<br />

op naar een a-attest<br />

4<br />

a n n i t a Ba w i n (53), t w e e d e gr a a d t s o<br />

plan: remediëring tijdens het volgende<br />

schooljaar verplichten, zelfs bij een A-attest.<br />

goed idee: “Na de herfstvakantie remedieren<br />

we sommige leerlingen al om toch te<br />

werken naar een A- of B-attest. Ik bespreek<br />

met mijn collega van het volgende leerjaar<br />

sowieso welke hulp een leerling nog nodig<br />

heeft. Remediëring verplichten biedt structuur<br />

aan leerlingen.”<br />

bonus: “Sommige leerlingen moeten nog<br />

‘leren leren’. Remediëren helpt hen daarbij.”<br />

Hoge nood<br />

5<br />

e r w i n m e y e r s (39), derde gr a a d t s o<br />

plan: leerlingen een differentiatiepakket<br />

aanbieden voor remediëring, verbreding of<br />

verdieping.<br />

Ja, maar: “Differentiëren is vooral nodig bij<br />

de overgang van het lager naar het secundair<br />

onderwijs en in klassen die door late<br />

instroom erg hetero<strong>geen</strong> zijn. maar in mijn<br />

kleine, homogene klassen in de derde graad<br />

Industriële Wetenschappen vang ik verschillen<br />

tussen leerlingen gemakkelijk op tijdens<br />

de gewone lessen. Ik bied ook verdieping<br />

aan. Zo bereid ik hen voor op een zware<br />

studierichting in het hoger onderwijs.”<br />

aanrader: “Ondersteun leraren die remediëren<br />

binnen de differentiatie-uren.”<br />

<strong>Klasse</strong> voor Leraren • 31

dialoog<br />

ScHAf DE VASTE<br />

BENoEMING Af<br />

In vaste benoemingen<br />

zijn er <strong>geen</strong> gelijke<br />

kansen. De ene krijgt<br />

het, de andere misschien<br />

nooit. Wat is de<br />

verrassing voor mijn<br />

vrouw dit jaar, die<br />

tijdelijk aangesteld is<br />

voor doorlopende duur<br />

(TADD)? Ze mag naar<br />

een verre school binnen<br />

de scholengroep<br />

lopen, omdat een<br />

andere leraar die jaren<br />

out is geweest, besloten<br />

heeft om terug te<br />

keren. Dus moet er<br />

plaatsgemaakt worden.<br />

En dat kan. Mooi is<br />

32 • <strong>Klasse</strong> voor Leraren<br />

dat. We hebben net<br />

een huis gekocht bij<br />

de school. Breek me<br />

ook de bek niet open<br />

over de beginjaren van<br />

haar carrière, waarbij<br />

jonge leraren twee jaar<br />

aan een stuk de vuile<br />

werkjes mogen doen,<br />

en daarna aan de deur<br />

worden gezet omdat de<br />

scholengroep anders<br />

verplicht zou zijn om<br />

een tijdelijke aanstelling<br />

van doorlopende<br />

duur toe te staan.<br />

En zo’n verplichting<br />

willen ze natuurlijk<br />

niet. Ze nemen liever<br />

iemand die elders aan<br />

de deur werd gezet of<br />

die net afgestudeerd<br />

is met wie ze nog eens<br />

hetzelfde kunnen<br />

doen. Het is telkens<br />

opnieuw en opnieuw<br />

beginnen, vol nieuwe<br />

moed. Terwijl ik in de<br />

privésector omhoog<br />

klim, zie ik mensen<br />

in het onderwijs ter<br />

plaatse trappelen,<br />

anderen geven op of<br />

worden depressief.<br />

Naam en adres gekend<br />

bij de redactie<br />

oUDERScHAPS-<br />

VERLof<br />

Wat een ontgoocheling<br />

dat de kinderen van<br />

personeelsleden van<br />

het hoger onderwijs<br />

niet dezelfde rechten<br />

krijgen voor ouderschapsverlof!<br />

Alweer<br />

een opdoffer voor de<br />

vele moeders en vaders<br />

uit het hoger onderwijs<br />

die zitten te wachten<br />

tot hun kroost dezelfde<br />

opvang verdient als<br />

de rest van het land.<br />

Begrijpe wie kan!<br />

Naam en adres gekend bij<br />

de redactie<br />

Ook voor de<br />

personeelsleden van de<br />

hogescholen is de regeling<br />

voor ouderschapsverlof<br />

voor kinderen tot twaalf<br />

jaar in de maak. Net zoals<br />

in het leerplichtonderwijs<br />

is de ingangsdatum van<br />

deze nieuwe regeling<br />

1 september 2010. Het<br />

dossier voor de aanpassing<br />

van het Besluit van de<br />

Vlaamse Regering ligt<br />

echter nog bij de Raad van<br />

State. Zodra de wijziging<br />

definitief is goedgekeurd<br />

zal de administratie Hoger<br />

Onderwijs dat officieel<br />

meedelen.

PASSIE<br />

INSPIREERT<br />

Na een carrière<br />

van vier jaar in de<br />

privésector en een<br />

sabbatjaar, besloot ik<br />

de lerarenopleiding<br />

te volgen. In juni dit<br />

jaar studeerde ik af en<br />

had ik twee maanden<br />

betaalde werkervaring<br />

achter de rug<br />

als vervanger in het<br />

bso. Vandaag ben ik<br />

gestart in een voltijdse<br />

betrekking voor een<br />

volledig jaar in tso en<br />

bso. De eerste ervaring<br />

is alvast veelbelovend.<br />

Daarnet, na mijn<br />

eerste werkdag, nam<br />

ik een welverdiend bad<br />

en nam de <strong>Klasse</strong> van<br />

september door. En ik<br />

las het editoriaal en<br />

het artikel over Quality<br />

Teaching. Ik werd door<br />

beide teksten diep<br />

geraakt. In die artikels<br />

staan voor honderd<br />

procent de redenen<br />

waarom ik voor dit beroep<br />

gekozen heb. Ze<br />

sterken mij enorm in<br />

mijn keuze, waarvoor<br />

mijn oprechte en heel<br />

enthousiaste dank.<br />

Philip Ivers<br />

ScHooLBRIEf<br />

MAKE-oVER<br />

Wat was ik blij toen<br />

ik zag dat jullie de<br />

schoolbrief eens<br />

grondig onder handen<br />

namen (<strong>Klasse</strong><br />

207). Helemaal los<br />

daarvan deden wij<br />

op 1 september net<br />

hetzelfde. Onze<br />

GOK-coördinatoren<br />

pasten niet alleen onze<br />

brieven aan, maar<br />

ook ons schoolreglement.<br />

Wat meer is:<br />

ze maakten van de<br />

belangrijkste afspraken<br />

van ons schoolreglement<br />

kaftpapier<br />

voor onze agenda’s.<br />

Een heel origineel<br />

idee, maar tevens heel<br />

bruikbaar voor onze<br />

zwakke lezers (we zijn<br />

trouwens een school<br />

voor buitengewoon<br />

onderwijs) en voor<br />

onze anderstalige<br />

ouders.<br />

Jouw mening?<br />

• mail naar redactie.leraren@klasse.be.<br />

• Schrijf naar <strong>Klasse</strong> (Dialoog) –<br />

Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel.<br />

• Geef je mening op www.klasse.be/leraren.<br />

Francina Cool, Kortrijk<br />

De lange weg naar echte inclusie<br />

1 september. Het is de dag van kennismaken met de juf, de klassenleraar<br />

... Voor mijn broer was het de dag dat ze hem na een<br />

uur al terug naar huis stuurden met de boodschap: ‘We weten<br />

niet wat we met jou moeten aanvangen’. Mijn broer behoort tot de<br />

eerste lichting gon-leerlingen, die de kans kregen om met een handicap<br />

les te volgen in het gewoon onderwijs. Hij heeft er ondertussen<br />

zes jaar bso Tuinbouw opzitten. Hij is niet de beste van de klas, maar<br />

wel gepassioneerd door alles wat te maken heeft met planten – daar<br />

getuigt ons ouderlijk huis van. Als hij afgestudeerd is, wil hij gaan<br />

werken in de serres van de groendienst. De school heeft duidelijk<br />

gemaakt dat ze een zevende jaar bso niet ziet zitten. Daar hadden<br />

mijn ouders alle begrip voor. Mijn ouders dachten aan een alternatief<br />

leertraject: vier dagen stage en één dag onderwijs. Daarmee willen<br />

ze de overstap naar de arbeidsmarkt voor hem vergemakkelijken.<br />

Mijn broer zou het overigens leuk vinden om nog een jaar met zijn<br />

klasgenoten te kunnen optrekken, al is het maar één dag per week.<br />

Maar daar heeft de school <strong>geen</strong> oren naar. In alle communicatie (en<br />

vooral non-communicatie) blijkt dat ze mijn broer liever kwijt dan<br />

rijk zijn, alleen zegt niemand dat hardop. Mocht je nu denken: het is<br />

vast zo’n leerling die de hele klas op stelten zet, niets is minder waar.<br />

Mijn broer doet <strong>geen</strong> vlieg kwaad. Hij heeft het moeilijk gehad bij<br />

zijn geboorte, met een leerachterstand tot gevolg. Overigens doet hij<br />

het, met wat extra ondersteuning, best goed en volgt hij al zijn hele<br />

leven regulier onderwijs. Daar vinden ze hem te zwak, in het buso te<br />

sterk. Hoe het ook zij, na zes jaar haakt de school dus af, op het einde<br />

van het ‘traject’. En laat dat nu net cruciaal zijn voor een leerling met<br />

een handicap: begeleiding bij de overstap naar de arbeidsmarkt. En<br />

laat het dan ook nog tot de ‘autonomie’ van de school behoren om<br />

over zoiets cruciaals te mogen beslissen.<br />

Ik ben helemaal te vinden voor het voorstel van minister Smet. Laat<br />

leerlingen meer plezier ervaren op school. Maar vergeet ondertussen<br />

ook niet dat er sommigen zijn die niet eens naar school kunnen of<br />

mogen. En vergeet ook zeker niet dat het inclusiebeleid, dat openlijke<br />

discriminatie dan wel aangepakt heeft, maar jammer genoeg nog<br />

niet de vele verborgen vormen ervan, nog heel wat aandacht behoeft.<br />

Elisabeth Vanderveken, orthopedagoog<br />

brieF van de maand<br />

“We weten niet wat we met jou<br />

moeten aanvangen”<br />

<strong>Klasse</strong> voor Leraren • 33

Help!<br />

Hallo,<br />

met teJo?<br />

teJo staat voor therapeuten voor Jongeren. in die<br />

antwerpse vzw biedt een team van therapeuten op<br />

vrijwillige basis gratis, laagdrempelige therapie aan<br />

jongeren. Zo komen ze tegemoet aan de ellenlange<br />

wachtlijsten in hulpverleningssector.<br />

ingrid de Jonghe, coördinator van teJo: “Door<br />

mijn ervaring als therapeut en jeugdadvocaat wist ik al<br />

langer dat veel jongeren met problemen kampen, maar<br />

na een bevraging in de hulpverleningssector bleek de<br />

nood aan snelle hulp erg groot te zijn. Voorlopig werken<br />

we enkel in Antwerpen, maar het concept krijgt navolging<br />

in andere steden.”<br />

Hoe komen jongeren bij jullie terecht?<br />

34<br />

ingrid de Jonghe: “CLB’s, scholen, Jongeren Advies<br />

Centra, Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg ...<br />

raden TEJO aan jongeren aan en maken voor hen een<br />

afspraak. Op die manier hebben we al 120 jongeren over<br />

de vloer gekregen. maar jongeren kunnen ook op eigen<br />

initiatief naar ons komen.”<br />

gebeurt dat vertrouwelijk?<br />

ingrid de Jonghe: “We noteren voornaam en ge-<br />

boortedatum van de jongere en via welke instantie hij bij<br />

ons terecht is gekomen. Bij een eerste gesprek komt er<br />

meestal een ouder of vriend mee, vaak op vraag van de<br />

jongere zelf. We koppelen ook terug naar de school en<br />

de ouders, tenzij de jongere vraagt dat niet te doen. maar<br />

we hebben ook onze verantwoordelijkheid. Als een jongere<br />

bijvoorbeeld misbruikt wordt, dan gaan we na een<br />

drietal gesprekken samen naar het vertrouwenscentrum.”<br />

weigeren jullie soms jongeren?<br />

ingrid de Jonghe: “We helpen iedereen. Als een<br />

problematiek te zwaar is, dan maken wij de jongere<br />

‘therapieklaar’ voor de tweedelijnshulp. We laten zo’n<br />

jongere niet vallen na tien sessies. We overbruggen tot<br />

hij verder geholpen wordt.”<br />

wat doen jullie nog?<br />

ingrid de Jonghe: “ We brengen vanaf volgend jaar<br />

praatgroepen bij elkaar waarin jongeren praten over allerlei<br />

levensvragen. Op die manier werken we preventief:<br />

• <strong>Klasse</strong> voor Leraren<br />

Ingrid De Jonghe:<br />

In de<br />

tweedelijnshulp<br />

kom je niet eens<br />

op de wachtlijst<br />

jongeren ontdekken al in een vroeg stadium of ze een<br />

probleem hebben. Zo krijgt het minder kans om te<br />

escaleren. We nodigen via een brief aan de scholen en<br />

leerlingenraden jongeren uit om deel te nemen. Daarnaast<br />

bieden we ook juridische dienstverlening.”<br />

wat biedt teJo dat andere eerstelijnshulp niet kan?<br />

ingrid de Jonghe: “We doen meer dan informeren<br />

en adviseren, we bieden therapie. Een privétherapeut<br />

kunnen die jongeren niet betalen én daar moeten ze<br />

bovendien veel te lang wachten op een afspraak. Ook<br />

de tweedelijnszorg zit vol: als een jongere naar een<br />

Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg belt, komt<br />

hij nog niet eens op de wachtlijst. Bij TEJO is de therapie<br />

gratis, laagdrempelig, anoniem, snel en voor iedereen.”

© luc©Daelemans<br />

Heb je een vraag of praktisch probleem in de<br />

klas of lerarenkamer? Of een leuke tip of<br />

stappenplan voor je collega’s? Stuur een mail<br />

naar help@klasse.be. Of zoek en help elkaar<br />

op www.klasse.be/leraren.<br />

teJo helpt laura (16) af te<br />

rekenen met haar psychische<br />

problemen<br />

“Op mijn dertiende ben ik thuis weggegaan<br />

door problemen met mijn stiefvader. Ik zat<br />

eerst op internaat, dan op een peda en nu in<br />

begeleid zelfstandig wonen. Zo kwam ik bij<br />

TEJO terecht. mijn begeleiders raadden me<br />

aan om er langs te gaan. Ik voelde me al lang<br />

niet goed en had al een hele zoektocht in de<br />

hulpverleningssector achter de rug. Zo ging<br />

ik bij een psycholoog, maar dat klikte niet. De<br />

wachtlijst in het Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg<br />

was eindeloos. Al tijdens het<br />

eerste gesprek bij TEJO ondervond ik dat mijn<br />

therapeut me begreep. Ik heb haar dingen<br />

verteld die ik nooit eerder aan iemand had<br />

gezegd. Zo gingen we samen op zoek naar de<br />

reden waarom ik me niet goed voelde. Ik heb<br />

veel veranderingen op korte tijd meegemaakt<br />

en heb heel vroeg zelfstandig moeten leven.<br />

Dat was een zware last om dragen.<br />

TEJO toont me hoe omstandigheden de druk<br />

verhogen en dat ik nood heb aan een sociaal<br />

netwerk. Daardoor heb ik ingezien dat ik het<br />

allemaal niet alleen aankan. Ik legde de lat<br />

voor mezelf veel te hoog. Ik raakte stilaan<br />

geïsoleerd omdat ik alles alleen wilde doen.<br />

Ik leer nu gaandeweg hoe ik voor mezelf de<br />

druk kan verlagen, hulpbronnen kan aanboren,<br />

beter kan communiceren. Ik probeer het<br />

contact met familie en vrienden te verbeteren<br />

en anders op situaties te reageren. Ik leer het<br />

onderscheid maken tussen ‘wat is mijn probleem’<br />

en ‘wat is van een ander’.”<br />

www.tejo.be • tejo@tejo.be • 03 283 83 80<br />

Lees het eerstelijnsdossier over geestelijke<br />

gezondheid op www.klasse.be/ga/gezondheid.<br />

Bekijk ook het ontwapenende fi lmpje ‘Ik ben niet<br />

gek’ op www.tvklasse.be.<br />

ik Vermoed misbrUik<br />

“ik vermoed misbruik bij een van mijn leerlingen. maar door<br />

die verhalen van misbruik in de kerk vraag ik me af of ik<br />

niet te veel meega in de angst. wat moet ik doen?”<br />

1. doe iets<br />

Het is niet omdat je misbruik vermoedt, dat het er ook<br />

is. maar je bent bezorgd en dat is voldoende om actie te<br />

ondernemen.<br />

2. scHep VertroUwen<br />

Laat de leerling horen dat je bezorgd bent. Zo krijgt hij<br />

een signaal: iemand heeft iets opgemerkt en ik kan er<br />

terecht. Let op extra signalen, vraag aan collega’s of<br />

hun iets opvalt.<br />

3. praat<br />

Leg wat je hoort, ziet en vermoedt voor aan de directie,<br />

de interne leerlingenbegeleider, zorgcoördinator. Houd<br />

rekening met de privacy van de leerling en zijn gezin.<br />

4. betrek specialisten<br />

Leg het vermoeden voor aan de CLB-medewerker van<br />

de school. Die overlegt met externe instanties over<br />

mogelijke hulp.<br />

5. doe <strong>geen</strong> beloFtes<br />

Neemt de leerling je in vertrouwen? Beloof dan <strong>geen</strong><br />

geheimhouding, wel dat je <strong>geen</strong> stappen zult zetten<br />

zonder hem erbij te betrekken. Respecteer zijn tempo.<br />

Beloof niet dat jij er zult voor zorgen dat het misbruik<br />

stopt.<br />

6. bliJF steUnen<br />

Bekijk het kind niet enkel als slachtoffer maar als leerling<br />

met allerlei interesses en vrienden.<br />

Lees meer over kindermishandeling op<br />

www.klasse.be/leraren en op www.kindermishandeling.be.<br />

Pictogrammen maken je boodschap extra duidelijk. Handig in de<br />

klas, maar ook voor communicatie met ouders: in de agenda, in<br />

brieven, aan de schoolpoort. een set van 25 pictogrammen bevat<br />

de basisboodschappen die school en ouders uitwisselen, rond de<br />

thema’s ‘mededelingen’, ‘activiteiten’, ‘hoe gaat het’ en ‘afspraken’.<br />

Een woordenboekje in negen talen legt uit wat ze betekenen.<br />

En helemaal makkelijk zijn de printklare stickerbladen voor<br />

leraren en ouders. Je downloadt alles op www.klasse.be.<br />

<strong>Klasse</strong> voor Leraren • 35

de eVolUtieleer Van talen: VanUit aFrika bekeken door west-Vlaamse ogen<br />

de TAAlSTrIjd<br />

In eLKe JOnGere<br />

Sarah Hillewaert: “Ik focuste tijdens<br />

mijn studie Afrikanistiek op jongerencultuur<br />

en -identiteit. Jongeren in Kenia<br />

richten hun blik op de buitenwereld<br />

maar ze hebben er <strong>geen</strong> toegang toe.<br />

Ze groeien op in Nairobi in de hoop<br />

heel wat te bereiken, maar in de praktijk<br />

leven ze in een sloppenwijk. Daar ontwikkelen ze een andere<br />

taal dan hun moedertaal, om zich los te maken van hun<br />

ouders.”<br />

ontwikkelen ze letterlijk een echte taal?<br />

Sarah Hillewaert: “Jawel: sheng. Dat is een mix van<br />

slangwoorden uit het Engels, etnische talen en Swahili. Sheng<br />

ontstond in de sloppenwijken in de jaren 80. Zo creëerden<br />

jongeren hun eigen stadsidentiteit. Sheng spreken werd een<br />

erezaak. De taal heeft haar eigen woordenschat en grammatica,<br />

maar evolueert nog steeds. In scholen in de slums is sheng<br />

de voertaal. Daar is veel kritiek op van de verdedigers van<br />

de standaardtaal. Maar als je naar jongeren stapt voor wie het<br />

leven bestaat uit lijm snuiven, moet je niet met standaardtaal<br />

afkomen.”<br />

36 • <strong>Klasse</strong> voor Leraren<br />

Een klein stadje waar <strong>geen</strong> auto’s rijden maar ezels het openbaar vervoer<br />

uitmaken. En elke week met een zeilboot de zee op om samen te vissen<br />

met jonge Kenianen. Het eiland Lamu is <strong>geen</strong> onaardige plek voor een<br />

doctoraats onderzoek. Sarah Hillewaert uit Brugge keert na drie jaar veld-<br />

werk terug naar michigan om haar studie af te ronden. “Als je wilt weten<br />

hoe taal evolueert, moet je naar jongeren luisteren. Zij vangen de invloeden<br />

het eerst op. Globalisering en media leiden tot een nieuwe taalidentiteit bij<br />

jongeren”, zegt ze. <strong>Klasse</strong> vangt haar, ergens tussen zuid en west.<br />

die unieke jongerentaal is een statement.<br />

Sarah Hillewaert: “De discussie die nu leeft is of sheng een<br />

erkende taal kan worden. Daar zijn zeker voordelen aan: die<br />

nieuwe taal werkt democratiserend. Kenia is een samenleving<br />

waarin verschillende volkeren een politiek evenwicht moeten<br />

vinden. Jongeren die sheng spreken nemen afstand van die<br />

voorgeschiedenis. Je hoort wel of ze van oorsprong Kikuyu of<br />

Maasai zijn, maar ze kiezen toch voor hun overschrijdende taal.”<br />

Je onderzoek richt zich op het eiland lamu. wat is daar<br />

zo bijzonder aan?<br />

Sarah Hillewaert: “Het eiland is een taallab op zich. Lamu<br />

was een groot handelscentrum aan de Afrikaanse oostkust.<br />

Verschillende volkeren hebben hier overheerst: de Portugezen,<br />

de Arabieren, de Britten … Nu is het een kleine conservatieve<br />

moslimgemeenschap. Ik onderzocht hoe jongeren hier sheng<br />

gebruiken. Daarvoor moest ik meeleven in de gemeenschap,<br />

proberen te begrijpen wat de culturele waarden en normen<br />

zijn. Ik raakte al snel betrokken bij verschillende projecten<br />

waarbij ik de jongeren echt kon helpen. Het is een persoonlijk<br />

engagement naast het onderzoek, maar het heeft me nog meer<br />

in staat gesteld om door te dringen tot die leefwereld.”

Sarah Hillewaert:<br />

Taal is je sociale<br />

kapitaal<br />

© © KlaSSE

de eVolUtieleer Van talen<br />

nochtans zie je die jongerencultuur er niet op straat.<br />

Sarah Hillewaert: “Op technologisch vlak is dit achtergesteld<br />

gebied. Jongeren in Lamu gebruiken nauwelijks media.<br />

In Nairobi laten ze zich inspireren door videoclips. Ze imiteren<br />

50 Cent en zien eruit alsof ze recht uit Brooklyn komen. In<br />

Lamu zijn de meeste jongeren nauwelijks naar school geweest.<br />

Sommigen hebben twee jaar in de klas gezeten, tot hun<br />

zevende, maar die gasten spreken vlot Engels. Dat is omdat<br />

ze leven van het toerisme. De visserij is niet meer leefbaar, nu<br />

Japanse en Europese vissersvloten de zeeën komen leegroven.”<br />

Heeft het sheng hier dan een kans?<br />

Sarah Hillewaert: “Nee, ze willen het niet spreken.<br />

Ze hebben er <strong>geen</strong> toegang toe. Het contrast tussen het leven<br />

in de stad en het platteland is zeer groot. Enkele woorden<br />

vinden de weg naar het eiland, zoals begroetingen. Wie in<br />

Nairobi gestudeerd heeft, komt hier trots tonen dat hij wat<br />

sheng spreekt.”<br />

welke taal spreken die jongeren dan?<br />

Sarah Hillewaert: “Er zijn zes varianten van het Swahili<br />

die elk een etnische of sociale achtergrond verraden. Daarnaast<br />

heb je het Arabisch dat hier dankzij heel oude familiebanden<br />

met Jemen en Oman veel aanzien geniet. Er is het Engels,<br />

dat de officiële taal is op school, hoewel de leraren zelf het<br />

onvoldoende spreken. En sinds een jaar of tien komt de sterkste<br />

invloed uit het toerisme. Dat is hun enige bron van inkomsten.<br />

Dan leer je snel Engels, maar ook Frans, Italiaans … Al die<br />

talen komen samen in een goed geïsoleerde jongerencultuur.<br />

En die mix probeer ik in kaart te brengen.”<br />

dat ze engels leren door het toerisme biedt toch alleen<br />

maar voordelen?<br />

Sarah Hillewaert: “Ja. Maar het is ook jammer.<br />

Deze jongens zingen onze kampvuurnummers, terwijl hun<br />

eigen taal veel rijker is. Ze kwelen ‘Country Roads’, en ‘Marina’<br />

van Rocco Granata, omdat er toeristen bij zijn. Maar als ze<br />

alleen zijn zingen ze hun eigen liederen, die vol improvisatie<br />

steken. Dat zijn echte word battles. Elkaar beledigen in liedjesteksten,<br />

al improviserend en op rijm, dat is een sport hier.<br />

Ik heb opnames van oude mensen die elkaar op straat<br />

toezingen en de ander voortdurend beledigen, heel grappig.<br />

Wat wij uit de hiphop kennen, zit al eeuwen in de taalcultuur<br />

van Lamu.”<br />

Jongeren die thuis een andere taal spreken dan op<br />

school, en met elkaar nog een ander register opentrekken,<br />

spreken toch <strong>geen</strong> enkele taal goed?<br />

Sarah Hillewaert: “Daarom is het lastig voor hen om<br />

naar een hogere opleiding in Nairobi of Mombassa te gaan.<br />

Hun Swahili is niet goed. Ze hebben een taalachterstand.<br />

Maar jongeren moeten realistisch zijn: als ze op kantoor<br />

willen werken, moeten ze Swahili én Engels spreken.”<br />

38 • <strong>Klasse</strong> voor Leraren<br />

wat leer je uit je onderzoek over de taalsituatie in<br />

Vlaanderen?<br />

Sarah Hillewaert: “Er zijn natuurlijk parallellen. De ouders<br />

op Lamu klagen dat hun kinderen ‘hun’ Swahili niet meer<br />

spreken, maar echt standaard Swahili kennen ze ook niet.<br />

Ik kom uit West-Vlaanderen, de oudere generaties houden nog<br />

sterk vast aan hun dialect. Het Standaardnederlands is ook een<br />

constructie die niemand spreekt. Ik moest op school uren mijn<br />

g en h en oe oefenen. Tegelijk hebben West-Vlamingen, net als<br />

jongeren van Lamu, complexen als ze niet verstaanbaar zijn,<br />

en worden ze in Gent of Antwerpen beschouwd als de boerkes.<br />

Maar het is wel een deel van onze identiteit.”<br />

kan dialect op school?<br />

Sarah Hillewaert: “Leerlingen en leraren moeten weten<br />

wanneer ze welk taalregister opentrekken. Al die registers<br />

bepalen mee je identiteit. Hoe bewuster je je daar van bent,<br />

hoe sterker je de taal kunt gebruiken. Er mag ruimte zijn voor<br />

dialecten op school, zolang je ook het Standaardnederlands<br />

kent. Natuurlijk moet je in de klas Standaardnederlands<br />

gebruiken. Maar als Nederlandstalige scholen in Brussel elke<br />

andere taal op de speelplaats verbieden, dan heb ik daar, vanuit<br />

het standpunt van taalontwikkeling, mijn twijfels bij.<br />

Zo negeer je de verschillende registers en forceer je de taal.<br />

En je creëert ook een negatieve perceptie rond het Nederlands.”<br />

misschien helpt zo’n maatregel wel om de taalachterstand<br />

bij allochtone leerlingen te bestrijden?<br />

Sarah Hillewaert: “Het is belangrijk dat zij de taal leren<br />

van het land waarin ze leven. Taal is immers je sociale kapitaal.<br />

Zonder interactie kun je <strong>geen</strong> volwaardig maatschappelijk<br />

leven uitbouwen. En de basis van die interactie is de taal. Veel<br />

meer dan over culturele gewoontes of hoofddoeken te discussieren,<br />

moeten we investeren in de kennis van het Nederlands.”<br />

Deze reportage kwam tot stand in samenwerking met de Vlaamse<br />

Vereniging voor Ontwikkelingssamenwerking en technische Bijstand vzw<br />

(VVOB). <strong>Klasse</strong> en VVOB ontwikkelen samen de Zuidtoets. Door verhalen<br />

te brengen over de kracht van het Zuiden ontdek je wat we van elkaar kunnen<br />

leren.

zekerdoen<br />

Acties voor actieve leraren<br />

CANON CULTUURCEL<br />

stelt voor:<br />

gezinsdag - gratis©Het©gesnerp©van©zeemeeuwen©geeft©je©een©<br />

kustgevoel.©In©de©bomen©zit©een©fanfare©verscholen.©Met©ouderwetse©<br />

jongleernummers©en©acrobatentoeren©haalt©circus©BaF©klassiekers©van©<br />

onder©het©stof.©Zaterdag©6©november©is©de©heetste©dag©van©het©jaar,©althans©<br />

voor©Vlaamse©leraren©die©zichzelf©en©hun©gezin©graag©laten©verwennen.©<br />

CAnon Cultuurcel©landt©in©Gent©en©vangt©er©duizend©gezinnen©op.©Soep©<br />

en©brood©zijn©gratis,©tableaux©vivants©kruiden©dit©middagmaal.©De©reuzen©<br />

van©Ceremonia©leiden©jou©naar©de©wondere©wereld©van©Ensor©of©naar©het©<br />

nieuwe©stadsmuseum,©het©STaM.©Gidsen©kruipen©in©de©huid©van©een©kunstwerk©en©beantwoorden©jouw©vragen.©Kinderen©en©hun©ouders©maken©samen©<br />

maskers.©Verrassende©gasten©bewieroken©in©‘10©minute©talks’©hun©favoriete©<br />

kunstwerk.©Bijzondere©acts©overrompelen©jou©in©en©tussen©de©musea.<br />

zekerdoen<br />

EnsorFAnFArE<br />

Je©combineert©zoals©je©wilt.©Je©beslist©zelf©of©je©het©nieuwe©STaM©met©de©<br />

openingstentoonstelling©‘Belichte©stad’©bezoekt©of©de©duo-Ensortentoonstelling©in©het©Stedelijk©Museum©voor©actuele©Kunst©en©het©Museum©voor©<br />

Schone©Kunsten.©De©dag©eindigt©in©de©tent©tussen©het©S.M.a.K©en©het©<br />

M.S.K.©met©de©Ensorfanfare.©Een©militaire©fi©guur©met©sabel©leidt©een©groep©<br />

muzikanten©met©erg©lange©benen.©acteurs©beelden©Ensorfi©guren©uit:©de©<br />

parvenu,©la©madame,©het©onschuldige©kind,©de©dood.©Voor©de©groepsfoto©<br />

kruipt©een©fotograaf©op©de©vuurtoren.<br />

zaterdag 6 november (12 tot 18 uur) - gratis voor het hele gezin - afspraak in de tent<br />

tussen het S.M.A.K. en het M.S.K. Gent - Citadelpark 1 - 9000 Gent - inschrijven moet<br />

via www.hetzomertinnovember.be

zekerdoen<br />

KALENDER LERARENDAGEN<br />

Snuister©als©eerste©in©de©archiefstukken©van©de©Koninklijke©Bibliotheek.©Verlies©in©duizelingwekkende©vaart©aan©<br />

gewicht©in©het©Euro©Space©Center.©Bezoek©Etruskische©huizen,©tempels©en©necropolen.©Het©recentste©aanbod©staat©<br />

op©www.lerarenkaart.be.©Wie©zich©abonneert©op©de©nieuwsbrieven©krijgt©als©eerste©te©horen©welke©nieuwe©voordelen©<br />

voorhanden©zijn©(www.lerarenkaart.be©-©nieuwsbrieven).<br />

woensdag 13 oktober<br />

publiC privAte pAintings<br />

vipdag©Hebben©de©particuliere©Vlaamse©en©Brusselse©<br />

kunstverzamelaars©goede©smaak?©laat©je©gidsen©door©<br />

een©selectie©van©schilderijen©die©deze©liefhebbers©de©<br />

laatste©tien©jaar©kochten.©De©kinderen©volgen©het©<br />

jeugdatelier.©Waar?©Mu.ZEE©-©Romestraat©11©-©<br />

8400©Oostende©Wanneer?©13.30©tot©15.30©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©<br />

en©kinderen©tot©12©jaar.©Jongeren©van©12©tot©26©jaar©betalen©1©euro©per©<br />

persoon.©Partner:©5©euro.©Meer info:©www.muzee.be©Inschrijven:©<br />

uitsluitend©via©www.lerarenkaart.be/inschrijven©<br />

woensdag 13 oktober<br />

museA mAAseik eDuCAtieF<br />

infodag©Na©de©lunch©krijg©je©een©rondleiding©met©de©museum©koffer,©<br />

uitleg©over©de©nieuwe©educatieve©ruimte©en©over©de©workshops©van©de©<br />

Musea©Maaseik.©Waar?©Musea©Maaseik©-©Markt©45©-©3680©Maaseik©<br />

Wanneer?©12©tot©14.30©uur©of©14.30©tot©17©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©<br />

secundair,©hoger©en©volwassenenonderwijs©(<strong>geen</strong>©gezinsleden)©Meer info:©<br />

www.museamaaseik.be©Inschrijven:©089©56©05©44©(van©9©tot©16©uur)©of©<br />

francine.beinaert@maaseik.be©(vermeld©je©contactgegevens©en©het©nummer©van©je©lerarenkaart)©<br />

40<br />

woensdag 13 oktober<br />

nieuw: het librArium<br />

vipdag©Bezoek©in©avant-première©<br />

de©permanente©tentoonstelling©van©<br />

de©Koninklijke©Bibliotheek.©De©<br />

authentieke©documenten©van©het©<br />

librarium©illustreren©de©geschiedenis©van©de©boek-©en©schriftculturen.©<br />

Na©koffi©e©of©thee©volgt©een©<br />

rondleiding©door©de©tentoonstelling.©In©de©workshopruimte©volgen©<br />

demonstraties©van©de©nieuwe©ateliers.©Waar?©Koninklijke©<br />

Bibliotheek©van©België©-©Ingang©Gutenberg©-©Kunstberg©-©<br />

1000©Brussel©Wanneer?©13©tot©17©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren,©<br />

partner©en©maximaal©2©eigen©kinderen©(minimumleeftijd:©8©jaar)©<br />

Meer info:©www.kbr.be©Inschrijven:©uitsluitend©via©<br />

www.lerarenkaart.be/inschrijven<br />

• <strong>Klasse</strong> voor Leraren<br />

woensdag 13 oktober<br />

m hkA-noCturne<br />

infodag©Ga©op©speeddate©met©de©gidsen©van©het©<br />

M©HKa©en©geniet©van©live©performances©in©het©museum.©<br />

liever©naar©de©fi©lm?©Cinema©Zuid©ontvangt©jou©voor©een©<br />

vertoning©met©omkadering.©Napraten©kan©op©de©receptie©<br />

achteraf©in©het©M©HKaFE©Waar?©M©HKa©-©leuvenstraat©<br />

32©-©2000©antwerpen©of©Cinema©Zuid©-©lakenstraat©14©-©2000©antwerpen©<br />

Wanneer?©19©tot©23©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©en©partner©Meer info:©<br />

www.muhka.be©Inschrijven:©03©260©99©90©of©ontvangt@muhka.be©<br />

(vermeld©je©contactgegevens©en©het©nummer©van©je©lerarenkaart)<br />

woensdag 13 oktober<br />

brAnD!!!<br />

infodag©Na©koffi©e©of©thee©met©een©broodje©word©je©<br />

‘blootgesteld’©aan©de©gevaren©van©brand.©Maar©je©<br />

verneemt©vooral©hoe©je©brand©vermijdt.©Boris©de©<br />

Brandweerman©is©de©held©in©drie©leskoffers.©Hij©is©op©zoek©<br />

naar©brandweerhulpjes.©Halen©je©leerlingen©het©diploma©<br />

van©brandweerhulp?©Waar?©Provinciaal©Veiligheidsinstituut©-©Jezusstraat©28©-<br />

2000©antwerpen©Wanneer?©13©tot©16©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©lager©<br />

onderwijs©(<strong>geen</strong>©gezinsleden)©Meer info:©www.provant.be/pvi©Inschrijven:©<br />

uitsluitend©via©www.lerarenkaart.be/inschrijven<br />

woensdag 13 oktober<br />

Al Zilver wAt blinkt …<br />

infodag©laat©je©gidsen©langs©de©topstukken©van©het©<br />

Zilvermuseum.©Meer©uitleg©verschaffen©de©verschillende©<br />

workshops.©Je©praat©na©bij©een©drankje.©Waar?©<br />

Zilvermuseum©Sterckshof©-©Hooftvunderlei©160©-©<br />

2100©Deurne©Wanneer?©14©tot©16©uur©Wie?©Gratis©voor©<br />

leraren©en©hun©gezin©(maximaal©2©eigen©kinderen,©minimumleeftijd:©5©jaar)©<br />

Meer info:©www.zilvermuseum.be©Inschrijven:©03©360©52©51©(10©tot©<br />

16©uur)©of©lynn.vandenheuvel@sterckshof.provant.be©(vermeld©je©<br />

contactgegevens©en©het©nummer©van©je©lerarenkaart)<br />

zaterdag 16 oktober<br />

nieuw: het librArium<br />

Wanneer?©9.30©tot©13.30©uur©<br />

zie woensdag 13 oktober

zaterdag 16 en zondag 17 oktober<br />

bAZAAr kAstAAr<br />

vipdag©Bazaar©Kastaar©is©een©actieve,©educatieve©<br />

tentoonstelling©voor©lagereschoolkinderen©over©land-©en©<br />

tuinbouw.©De©bezoekers©kiezen©uit©vier©thema’s:©zuivel,©<br />

groenten©en©fruit,©vlees,©paarden.©Waar?©loc©<br />

Breugelhoeve©-©Weyerstraat©1©-©3990©Grote©Brogel©<br />

(Peer)©Wanneer?©10©tot©17©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©lager©onderwijs©<br />

en©hun©gezin©Meer info:©www.plattelandscentrumkenm.be©Inschrijven:©<br />

uitsluitend©via©www.lerarenkaart.be/inschrijven©<br />

zaterdag 16 en zondag 17 oktober<br />

Country liFe<br />

korting©In©het©kasteelpark©Ter©laeken©<br />

inspireert©Country©life©jou©voor©landelijk©<br />

leven.©Op©het©kasteel©leidt©de©kasteelheer©<br />

je©rond.©Neem©deel©aan©natuurwandelingen©op©het©domein,©ooit©het©decor©voor©de©<br />

fi©lm©Pallieter.©De©hele©dag©is©er©live©muziek©<br />

en©zijn©er©hapjes©en©drankjes.©Waar?©<br />

Kasteeldagen©Booischot©-©Kasteelpark©ter©<br />

laeken©-©Hofdreef©2©-©2221©Booischot©<br />

Wanneer?©10©tot©18©uur©Wie?©Houders©van©de©lerarenkaart©betalen©4©i.p.v.©<br />

5©euro©per©persoon.©Meer info:©www.kasteeldagenbooischot.be©<br />

W!n: twintig leraren winnen een duovrijkaart.©Mail©vóór©15©september©naar©wedstrijd@lerarenkaart.be©met©als©onderwerp©‘kasteeldagen’.©<br />

Vermeld©je©naam,©adres©en©het©nummer©van©je©lerarenkaart.©De©winnaars©<br />

worden©persoonlijk©verwittigd.<br />

zondag 17 oktober<br />

turQuAZe<br />

WIN!<br />

vipdag©Drie©zonen©begraven©hun©vader©in©Istanbul©en©<br />

keren©terug©naar©Gent.©De©oudste©probeert©zijn©vader©te©<br />

vervangen,©de©jongste©broer©doet©domme©dingen.©<br />

Timur,©de©middelste,©wil©de©droom©van©zijn©vader©<br />

realiseren:©trompet©spelen©bij©een©fanfare.©Waar?©<br />

Kinepolis©Kortrijk,©Brussel,©Hasselt,©leuven©en©Metropolis©antwerpen©<br />

Wanneer?©11©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©en©partner©Meer info:©<br />

www.turquazedefi©lm.be©Inschrijven:©uitsluitend©vanaf©vrijdag©1©oktober©via©<br />

www.lerarenkaart.be/inschrijven©<br />

zondag 17 oktober<br />

AnoreXiA in museum Dr. guislAin<br />

zekerdoen<br />

vipdag©Waarom©stoppen©mensen©<br />

met©eten?©lange©tijd©vastten©<br />

mensen©uit©religieuze©overwegingen.©In©de©negentiende©eeuw©<br />

stelden©hongerkunstenaars©hun©<br />

uitgemergelde©lichaam©tentoon.©<br />

In©de©laatste©decennia©ontwikkelde©<br />

anorexia©zich©van©zeldzaam©<br />

ziektebeeld©tot©modieuze©<br />

aandoening.©Waar?©Museum©dr.©Guislain©-©Jozef©Guislainstraat©43©-<br />

9000©Gent©Wanneer?©13,©14,©15©of©16©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©<br />

met©partner©Meer info:©www.museumdrguislain.be©Inschrijven:©<br />

uitsluitend©via©www.lerarenkaart.be/inschrijven<br />

dinsdag 19 oktober<br />

hArt noDig<br />

infodag©Ken©jij©de©sterke©kanten©van©je©leerlingen?©<br />

Zijn©zij©de©juiste©personen©voor©een©loopbaan©in©de©<br />

social©profi©t?©Op©de©infodag©maak©je©kennis©met©een©<br />

aantal©bekende©en©minder©bekende©beroepen©uit©deze©<br />

sector.©Want©zij©hebben©jou(w)©hard(t)©nodig.©Waar?©<br />

Universitair©Ziekenhuis©Brussel©-©laarbeeklaan©101©-©1090©Jette©<br />

Wanneer?©10©tot©15©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©en©ClB-medewerkers©<br />

(<strong>geen</strong>©gezinsleden)©Meer info:©www.vivosocialprofi©t.org©Inschrijven:©vóór©<br />

12©oktober©via©02©250©37©78©of©hartnodig@vivosocialprofi©t.org©(vermeld©je©<br />

contactgegevens)<br />

dinsdag 19 en woensdag 20 oktober<br />

swChwrm<br />

vipdag©De©toneelvoorstelling©<br />

SWCHWRM©vertelt©in©diverse©talen©<br />

het©verhaal©van©een©jongen©die©een©<br />

eigen©taal©ontwikkelt©voor©de©<br />

wereld©die©hij©ontdekt.©Waar?©<br />

Toneelhuis©-©Bourlaschouwburg©-©<br />

Komedieplaats©18©-©<br />

2000©antwerpen©Wanneer?©<br />

17©of©20©uur©Wie?©Gratis©voor©<br />

leraren,©partner©en©maximaal©2©kinderen©(minimumleeftijd:©6©jaar)©<br />

Meer info:©www.toneelhuis.be©Inschrijven:©<br />

petra.damen@toneelhuis.be©(vermeld©je©contactgegevens©en©het©<br />

nummer©van©je©lerarenkaart)<br />

<strong>Klasse</strong> voor Leraren • 41

woensdag 20 oktober<br />

AmerikA, Dit is ook onZe gesChieDenis<br />

infodag©Grafi©sche©fresco’s,©audiovisuele©producties,©<br />

getuigenissen,©interactieve©displays©en©kunstwerken©<br />

schetsen©de©relaties©tussen©de©Verenigde©Staten©en©<br />

Europa©gedurende©de©laatste©driehonderd©jaar.©Je©krijgt©<br />

een©gegidste©rondleiding.©Waar?©Tour©&©Taxis©-©<br />

Havenlaan©86c©-©1000©Brussel©Wanneer?©13.30©uur©-©14.30©uur©-©<br />

15.30©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©en©kinderen©jonger©dan©6©jaar.©Overige©<br />

gezinsleden©betalen©6©euro.©Meer info:©www.expo-europe-usa.be©<br />

Inschrijven:©uitsluitend©via©www.lerarenkaart.be/inschrijven©<br />

woensdag 20 oktober<br />

vAn DelACroiX tot kAnDinsky<br />

infodag©Vrouwelijke©silhouetten©die©zich©hullen©in©een©<br />

waas©van©discretie,©desolate©woestijnlandschappen.©Het©<br />

zijn©onderwerpen©die©westerse©kunstenaars©ontleenden©<br />

aan©het©oosten.©Beleef©de©‘oriëntaalse©begeestering’©in©<br />

de©Europese©kunst©van©de©19de©eeuw©(1798-1914).©<br />

Waar?©Koninklijke©Musea©voor©Schone©Kunsten©van©België©-©Regentschapstraat©3©-©1000©Brussel©Wanneer?©13.30©tot©16©uur©Wie?©Gratis©voor©<br />

leraren©(<strong>geen</strong>©gezinsleden)©Meer info:©www.fi©ne-arts-museum.be<br />

of©www.extra-edu.be©Inschrijven:©02©508©33©33©(dinsdag©tot©vrijdag,©van©<br />

9©tot©16©uur)©of©reservation@fi©ne-arts-museum.be©(vermeld©je©contactgegevens©en©het©nummer©van©je©lerarenkaart)<br />

© © Jean©lecomte©du©Nouÿ©/©RMN©/©Génard©Blot<br />

donderdag 21 oktober<br />

iDeeËnbeurs voor tAAluitwisselingen<br />

infodag©Geef©je©Frans©aan©Nederlandstaligen©of©Nederlands©aan©<br />

Franstaligen?©Heb©je©al©deelgenomen©aan©klasuitwisselingen?©Deel©je©ervaringen©met©collega’s©van©de©andere©gemeenschap©tijdens©de©ambassadeursdag©Waar?©Biouel©Boot©-©Havenlaan©23©(vlakbij©Tour©&©Taxis)©-©1000©<br />

Brussel©Wanneer?©9.30©tot©16.30©uur©Wie?©leraren©Nederlands©en/of©<br />

Frans©in©het©lager©en©secundair©onderwijs©betalen©20©euro©(lunch©inbegrepen).©Meer<br />

info:©www.talenanimatie.be©Inschrijven:©www.talenanimatie.be©<br />

vrijdag 22 oktober<br />

vormingsDAg Congo<br />

infodag©Een©rondleiding©in©het©Koninklijk©Museum©<br />

voor©Midden-afrika©en©een©presentatie©van©de©nieuwe©<br />

workshop©‘Congo:©Kolonisatie©en©Dekolonisatie.©Tachtig©<br />

jaar©Belgisch-Congolese©geschiedenis’.©Zo©maak©je©<br />

kennis©met©de©pedagogische©activiteiten©voor©leerlingen©<br />

van©de©derde©graad©secundair.©Waar?©Koninklijk©Museum©voor©Middenafrika©-©leuvensteenweg©13©-©3080©Tervuren©Wanneer?©9©tot©16©uur©<br />

Wie?©leraren©geschiedenis©uit©de©derde©graad©secundair©onderwijs©betalen©<br />

20©euro©(vorming,©lunch©en©drank,©pedagogisch©dossier©inbegrepen)©<br />

Meer info:©www.africamuseum.be©Inschrijven:©uiterlijk©tegen©8©oktober©<br />

via©02©769©52©46©(elke©werkdag©van©9©tot©12©uur©en©van©13©tot©16©uur)<br />

zekerdoen<br />

zaterdag 23 oktober<br />

AmerikA, Dit is ook onZe gesChieDenis<br />

Wanneer?©12.30©uur©-©13.30©uur©-©14.30©uur<br />

zie woensdag 20 oktober<br />

zaterdag 23 oktober<br />

bubbels op megAvino<br />

vipdag©Cava.©Hype©of©terechte©erkenning©van©<br />

kwaliteit?©Ontdek©het©tijdens©de©proeverij©voor©leraren©<br />

op©Megavino.©Met©een©professionele©sommelier©proef©<br />

en©vergelijk©je©de©Spaanse©schuimwijn.©280©exposanten©<br />

laten©je©tienduizend©wijnen©ontdekken©uit©23©landen,©<br />

met©de©languedoc©als©centrale©gastregio.©Waar?©Megavino©-©Brussels©<br />

Expo©(Heizel)©-©Paleis©3©Wanneer?©13.30©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©en©<br />

hun©partner©Meer info:©www.megavino.be©Inschrijven:©50©leraren©en©<br />

partners©maken©kans©via©www.lerarenkaart.be/inschrijven<br />

W!n: 50 duotickets. ontdek je Megavino liever op eigen tempo?©<br />

Vul©vóór©10©oktober©het©wedstrijdformulier©in©op©www.lerarenkaart.be©<br />

(startpagina©-©gelezen©in©klasse).©De©tickets©zijn©geldig©van©22©tot©<br />

25©oktober.©De©winnaars©worden©halfweg©oktober©persoonlijk©verwittigd.<br />

zaterdag 23 oktober<br />

mAAk een virtuele ruimtereis<br />

vipdag©Vlieg©naar©115.000©sterren©en©hemelobjecten.©<br />

Het©nieuwe©digitale©planetarium©maakt©van©tijd-©en©<br />

ruimtereizen©een©wetenschappelijk©verantwoorde©<br />

sensatie.©Educatieve©medewerkers©bouwen©samen©met©<br />

de©aanwezigen©een©les©op©voor©het©lager©onderwijs©en©<br />

voor©de©derde©graad©secundair.©Waar?©Planetarium©van©de©Koninklijke©<br />

Sterrenwacht©-©Boechoutlaan©10©-©1020©Brussel©Wanneer?©13.30©tot©<br />

17©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren,©partner©en©kinderen©vanaf©12©jaar©Meer<br />

info:©www.planetarium.be©Inschrijven:©02©474©70©50©of©<br />

anne-lize.kochuyt@planetarium.be©(vermeld©je©naam,©adres,©school,©de©<br />

onderwijsvorm©en©de©graad©waarin©je©werkt©en©het©aantal©gezinsleden)©<br />

zaterdag 23 oktober<br />

lerAArs ZonDer grenZen<br />

WIN!<br />

infodag©‘leraars©zonder©grenzen’©zet©educatieve©<br />

projecten©op©in©Oost-Europa,©afrika,©azië©en©Zuidamerika.©Wil©je©een©maand©of©langer©als©vrijwilliger©<br />

werken©in©een©buitenlands©project?©lzG©stelt©al©zijn©<br />

projecten©voor.©Waar?©VSPW©-©Edgard©Tinelstraat©92©-<br />

9040©Sint-amandsberg©(Gent)©Wanneer?©10©tot©12©uur©Wie?©Gratis©voor©<br />

leraren©Meer info:©www.lzg.be©Inschrijven:©laurent.pielaet@lzg.be<br />

<strong>Klasse</strong> voor Leraren • 43

zaterdag 23 en zondag 24 oktober<br />

De etrusken<br />

infodag©Multimedia©schetsen©een©levendig©beeld©van©<br />

de©Etruskische©beschaving:©de©oorsprong,©de©politieke©<br />

en©sociale©organisatie,©het©schrift©en©de©uitzonderlijke©<br />

grafcultuur.©Twintig©videofragmenten©en©<br />

3D-reconstructies©zetten©de©KMKG-verzameling©in©een©<br />

ruimere©context.©Waar?©Koninklijke©Musea©voor©Kunst©en©Geschiedenis©<br />

(Jubelparkmuseum)©-©Jubelpark©10©-©1000©Brussel©Wanneer?©Zaterdag©<br />

vanaf©10©uur,©zondag©vanaf©10.30©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©Meer info:©<br />

www.kmkg.be©Inschrijven:©uitsluitend©via©www.lerarenkaart.be/inschrijven<br />

zondag 24 oktober<br />

AvAnt-première knoester<br />

vipdag©Junior©en©zijn©familie©verhuizen©naar©het©<br />

platteland,©maar©de©woning©is©in©slechte©staat.©Mama©en©<br />

papa©verbouwen©en©Junior©vindt©maar©moeilijk©nieuwe©<br />

vrienden.©Tot©hij©Knoester©ontdekt,©een©grappige©<br />

pratende©tak©met©een©oplossing©voor©ieder©probleem.©<br />

lesmap©op©cd-rom.©Waar?©Zaal©Roxy©-©Pieter©Vanhoudstraat©39©-©<br />

3582©Koersel-Beringen©Wanneer?©16©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©en©hun©<br />

kinderen©(<strong>geen</strong>©partners)©Meer info:©www.jekino.be/knoester©Inschrijven:©<br />

uitsluitend©via©www.lerarenkaart.be/inschrijven<br />

zondag 24 oktober<br />

energie- en klimAAtbeurs<br />

gratis©Meer©dan©vijftig©standhouders©geven©praktische©<br />

tips©en©informatie©om©onze©ecologische©voetafdruk©te©<br />

verminderen.©lezingen,©demonstraties©en©praktische©<br />

workshops©geschikt©voor©jong©en©oud©wisselen©elkaar©af.©<br />

Waar?©Ontmoetingshuis©De©Brug©-©Hertshage©11-19©-©<br />

9300©aalst©Wanneer?©10©tot©18©uur©Wie?©Voor©iedereen©gratis©toegankelijk,©gratis©drankje©op©vertoon©van©de©lerarenkaart©Meer<br />

info:©<br />

klimaatkoepel.blogspot.com©Inschrijven:©hoeft©niet<br />

maandag 25 en dinsdag 26 oktober<br />

FigurentheAter met milieuknipoog<br />

uittip©Kindertheater©Foesiemauw©tovert©je©turn-©of©<br />

feestzaal©om©tot©Noordpool.©Eskima©is©dol©op©die©witte©<br />

Noordpool,©maar©op©een©dag©wordt©haar©hagelwitte©<br />

ijsschots©besmeurd©met©zwarte©smurrie.©Waar?©<br />

’t©Werkhuys©-©Zegelstraat©13©-©2140©Borgerhout©<br />

Wanneer?©10.30©of©13©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©lager©onderwijs©Meer<br />

info:©www.foesiemauw.be©Inschrijven:©uitsluitend©via©0497©23©38©93©of©<br />

info@foesiemauw.be©(vermeld©je©naam,©adres©en©het©nummer©van©je©<br />

lerarenkaart©-©je©kunt©ook©naar©de©open©repetitie©op©23©oktober©om©<br />

14.30©uur©in©GC©Den©Dries©in©Retie)©<br />

zekerdoen<br />

woensdag 27 oktober<br />

AmerikA, Dit is ook onZe gesChieDenis<br />

Wanneer?©13.30©uur©-©14.30©uur©-©15.30©uur©<br />

zie woensdag 20 oktober<br />

woensdag 27 oktober<br />

De vliegenDe tijD<br />

uittip©Twee©woordkunstenaars,©de©Recitantes,©<br />

fladderen©door©verhalen©en©poëzie©voor©kinderen©van©<br />

8©tot©12©jaar.©Tijdens©het©vertelprogramma©houden©ze©<br />

met©hun©tijdkijker©de©tijd©in©de©gaten.©In©de©aansluitende©<br />

workshop©gaat©het©jonge©publiek©zelf©aan©de©slag.©<br />

Waar?©Centrum©voor©Jonge©Kunst©(CJK)©-©Kasteel©Claeys-Brouüaert©-©<br />

Kasteeldreef©2©-©9030©Mariakerke©Wanneer?©15.30©tot©17©uur©of©18.30©tot©<br />

20©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©(<strong>geen</strong>©gezinsleden)©Meer info:©<br />

www.musicarte.be©Inschrijven:©uitsluitend©via©<br />

sandra.declercq@musicarte.be©(vermeld©je©naam,©adres©en©het©nummer©<br />

van©je©lerarenkaart)<br />

woensdag 27 oktober<br />

jobbeurs<br />

uittip©Zoek©je©een©job©als©leraar©in©het©kleuter-©of©lager©<br />

onderwijs?©Of©wil©je©je©parttime©betrekking©aanvullen?©<br />

Ontdek©alle©vacatures©in©antwerpen©tijdens©de©jobbeurs.©<br />

Scholengemeenschappen©van©alle©netten©presenteren©<br />

hun©vacatures.©Werkzoekenden©kunnen©hun©cv©bij©hen©<br />

achterlaten.©De©VDaB©en©het©ministerie©van©Onderwijs©en©Vorming©<br />

verschaffen©algemene©informatie©Waar?©Elzenveld©-©lange©Gasthuisstraat©<br />

45©-©2000©antwerpen©Wanneer?©13©tot©17©uur©Wie?©Voor©iedereen©gratis©<br />

toegankelijk©Meer info:©www.antwerpen.be/onderwijs©Inschrijven:©hoeft©<br />

niet<br />

woensdag 27 oktober<br />

ontDek je tAlent<br />

infodag©Help©je©leerlingen©bij©hun©studie-©en©<br />

beroepskeuze.©Met©de©interactieve©tentoonstelling©en©de©<br />

beroepenateliers©van©Het©Beroepenhuis©vzw©ervaren©<br />

leerlingen©van©10©tot©14©jaar©meer©dan©veertig©<br />

technische©beroepen.©Tijdens©de©infodag©maak©je©<br />

kennis©met©de©tentoonstelling,©de©beroepenateliers©en©de©projecten.©<br />

Doorlopend©is©er©een©beurs©met©lesmaterialen©en©een©koffiebar.©Waar?©Het©<br />

Beroepenhuis©vzw©-©Doornzelestraat©86-92©-©9000©Gent©Wanneer?©13©tot©<br />

17©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©derde©graad©lager©en©eerste©graad©<br />

secundair©onderwijs©en©ClB-medewerkers©(<strong>geen</strong>©gezinsleden)©Meer info:©<br />

www.beroepenhuis.be©Inschrijven:©uitsluitend©via©<br />

www.lerarenkaart.be/inschrijven<br />

<strong>Klasse</strong> voor Leraren • 45

zaterdag 30 oktober<br />

AmerikA, Dit is ook onZe gesChieDenis<br />

Wanneer?©10.30©uur©-©11.30©uur©-©12.30©uur©-©13.30©uur©-©14.30©uur©<br />

zie woensdag 20 oktober<br />

zaterdag 30 oktober tot dinsdag 2 november<br />

CountrysiDe<br />

uittip©Van©interieur-©tot©tuindecoratie,©van©brocante©<br />

tot©ambachtelijke©streekproducten©en©van©hobby©&©<br />

mode©tot©arts©&©crafts©...©Countryside©laat©je©genieten©in©<br />

landelijke©stijl.©In©de©themahal©‘landelijk©toerisme’©<br />

droom©je©weg©bij©b&b’s,©rustieke©vakantiewoningen©en©<br />

hoevetoerisme.©Topsterrenchefs©geven©demonstraties©in©het©kooktheater.©<br />

Waar?©Flanders©Expo©-©Maaltekouter©1©-©9051©Gent©Wanneer?©10©tot©<br />

19©uur©Wie?©Download©de©reductiebon©op©www.lerarenkaart.be/inschrijven©<br />

en©je©krijgt©2©euro©korting©op©vertoon©van©de©bon©en©van©je©lerarenkaart©<br />

Meer info:©www.countryside.be<br />

woensdag 3 november<br />

boekenbeurs (bAsisonDerwijs)<br />

uittip©Van©muziek©tot©geschiedenis,©van©techniek©en©<br />

aVI-niveaus©tot©meer©bewegen©op©school.©Het©<br />

Boekenbeursprogramma©van©3©november©is©volledig©<br />

afgestemd©op©leraren©basisonderwijs.©Met©programmapunten©over©pesten©op©school©en©hoogbegaafdheid.©©<br />

De©kinderen©zelf©kunnen©terecht©in©de©RODE©zaal.©Waar?©antwerp©Expo©-©<br />

Jan©Van©Rijswijcklaan©191©-©2020©antwerpen©Wanneer?©10©tot©18©uur©<br />

Wie?©leraren©betalen©6©i.p.v©8©euro©op©vertoon©van©hun©lerarenkaart©(enkel©<br />

op©de©lerarendagen,©zie©ook©5©november),©alle©randactiviteiten©zijn©gratis.©<br />

Meer info:©www.boekenbeurs.be©<br />

woensdag 3 november<br />

euro spACe Center<br />

infodag©Maak©kennis©met©de©schoolprogramma’s©en©<br />

de©infrastructuur©van©het©Euro©Space©Center.©Enkele©<br />

deelnemers©krijgen©de©kans©om©twee©ruimtesimulatoren©<br />

te©testen.©Zij©stellen©hun©evenwicht©op©de©proef©of©<br />

ondervinden©hoe©het©voelt©om©op©de©maan©te©wandelen.©<br />

Waar?©Euro©Space©Center©-©1©rue©devant©les©Hêtres©-©6890©Transinne©<br />

Wanneer?©10©of©14©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren.©Partner©en©maximaal©<br />

4©eigen©kinderen©betalen©4,20©i.p.v.©8©of©11©euro©per©persoon.©Meer info:©<br />

www.eurospacecenter.be©Inschrijven:©uitsluitend©via©<br />

info@eurospacecenter.be©(vermeld©je©naam,©adres©en©het©nummer©van©je©<br />

lerarenkaart)©of©via©fax:©061©65©64©61.©Je©inschrijving©is©pas©definitief©na©<br />

bevestiging©door©Euro©Space©Center.<br />

vrijdag 5 november<br />

boekenbeurs (seCunDAir onDerwijs)<br />

zekerdoen<br />

uittip©Pak©pesters©aan.©Word©gelukkig.©Mindfulness©in©de©klas.©actualiteit©<br />

in©de©les.©De©Boekenbeurs©reikt©informatie©en©inspiratie©aan.©Kinderen©gaan©<br />

voor©een©eigen©programma©naar©de©RODE©zaal.©Waar?©antwerp©Expo©-©<br />

Jan©Van©Rijswijcklaan©191©-©2020©antwerpen©Wanneer?©10©tot©18©uur©<br />

Wie?©leraren©betalen©6©i.p.v©8©euro©op©vertoon©van©hun©lerarenkaart©(enkel©<br />

op©de©lerarendagen,©zie©ook©3©november),©alle©randactiviteiten©zijn©gratis.©<br />

Meer info:©www.boekenbeurs.be©<br />

zaterdag 6 november<br />

het Zomert in november<br />

vipdag©CaNON©Cultuurcel©palmt©<br />

drie©Gentse©topmusea©in.©Of©je©nu©<br />

een©Ensor-liefhebber©bent,©<br />

geprikkeld©wordt©door©hedendaagse©kunst,©of©nieuwsgierig©bent©naar©<br />

het©nieuwe©Stadsmuseum©...©Er©is©<br />

voor©iedereen©wat©wils.©Inclusief©<br />

een©kop©warme©soep,©originele©<br />

animatie©en©verrassende©ateliers©in©<br />

en©rond©de©musea.©Waar?©afspraak:©CaNON-tent©op©het©museumplein©tussen©het©Stedelijk©Museum©voor©actuele©Kunst©en©het©<br />

Museum©voor©Schone©Kunsten,©Citadelpark©1©Wanneer?©Onthaal©<br />

en©soep©vanaf©12©uur,©programma©vanaf©13.30©uur©tot©18©uur©©<br />

Wie?©Gratis©voor©leraren©en©gezin©Meer info:©<br />

www.hetzomertinnovember.be©Inschrijven:©digitaal©via©<br />

www.hetzomertinnovember.be<br />

zaterdag 6 en zondag 7 november<br />

bAZAAr kAstAAr<br />

zie zaterdag 16 en zondag 17 oktober<br />

zondag 7 november<br />

Zoek De bever!<br />

vipdag©als©dammenbouwer©en©architect©van©de©<br />

rivieren©schopt©de©bever©het©tot©het©nieuwe©embleem©<br />

van©de©Belgische©ardennen.©Geniet©van©zijn©spectaculaire©constructies.©Tijdens©een©anderhalf©uur©durende©<br />

excursie©leidt©een©Nederlandstalige©gids©je©rond©in©<br />

beverland.©Je©sluit©af©met©een©film©over©het©leven©van©de©bever.©Waar?©<br />

Brouwerij©van©achouffe©-©32©rue©du©Village©-©6666©Wibrin-achouffe©<br />

Wanneer?©vertrek©om©10,©12,©14©en©16©uur©Wie?©Gratis©voor©leraren©en©<br />

hun©partner©Meer info:©www.paysdescastors.eu©Inschrijven:©<br />

0498©04©30©68©of©contact@gidsenbureau.eu©(vermeld©je©naam,©adres©©<br />

en©het©nummer©van©je©lerarenkaart)<br />

<strong>Klasse</strong> voor Leraren • 47

REIZEN MET KLASSE<br />

Weekendje parijs<br />

Je©verblijft©in©het©Hotel©Holiday©Inn©Paris©<br />

Gare©de©l’Est©***(*),©centraal©gelegen©in©<br />

een©levendige©buurt©waar©je©diverse©<br />

brasseries©en©restaurants©aantreft.©Met©<br />

een©metrohalte©vlak©voor©de©deur©bereik©<br />

je©in©<strong>geen</strong>©tijd©alombekende©Parijse©sites©<br />

zoals©de©Eiffeltoren,©de©Champs-Elysées©<br />

of©het©louvre.©<br />

Jouw prijs:©drie©dagen©(twee©nachten)©tussen©25©december©2010©en©9©januari©2011:©169©euro©per©persoon©op©basis©van©een©tweepersoonskamer.©<br />

Tussen©1©en©7©november©2010©(herfstvakantie)©en©11©en©14©november©2010©<br />

(Wapenstilstand):©189©euro©per©persoon.©Inclusief©ontbijtbuffet©en©vervoer©<br />

met©Thalys©h/t©vanuit©Brussel©in©Comfort©2©(volgens©beschikbaarheid).<br />

Extra:©één©kind©tot©en©met©11©jaar©overnacht©gratis©op©de©kamer©van©de©ouders©(inclusief©ontbijt).©Voor©14©euro©per©persoon©boek©je©een©ticket©voor©de©<br />

tentoonstelling©‘Claude©Monet’©in©de©Galeries©Nationales©du©Grand©Palais.©<br />

Voor©10,50©euro©per©persoon©ga©je©naar©de©Pinacothèque©de©Paris©voor©de©<br />

tentoonstelling©‘Het©goud©van©de©Inca’s,©oorsprong©en©mysterie’.<br />

Boekingscode:©PaRPKl13<br />

genieten in de elzas<br />

Ontdek©de©gastronomie©en©de©wijnen©van©<br />

de©Elzas.©Je©verblijft©in©Hotel©au©Relais©<br />

d’alsace©**,©in©het©hart©van©de©<br />

wijnvelden©omringd©door©pittoreske©<br />

dorpjes©met©zicht©op©de©bergen.©De©<br />

hoofdstad©van©de©Elzas,©Colmar,©ligt©op©<br />

15©kilometer.©Door©de©wijnroute©te©volgen©<br />

geniet©je©onderweg©van©de©natuur©en©de©<br />

talrijke©kastelen.<br />

Jouw prijs: vier©dagen©(drie©nachten)©tussen©30©oktober©en©7©november©<br />

2010©(herfstvakantie),©11©en©14©november©2010©(Wapenstilstand),©27©en©<br />

30©december©2010©of©3©en©9©januari©2011©(kerstvakantie),©5©en©13©maart©<br />

2011©(krokusvakantie):©149©euro©per©persoon,©ontbijtbuffet,©één©driegangendiner,©één©viergangendiner,©één©fles©Crémant©per©twee©personen©op©de©kamer©en©een©bezoek©aan©een©grand©cru©wijnkelder©en©aan©de©Munsterkaasmakerij©inbegrepen.©Verblijfstaks©ter©plaatse©te©betalen©(0,30©euro©per©<br />

persoon©per©nacht).<br />

Boekingscode: alSPKl03<br />

de romantische rijn<br />

Op©minder©dan©vier©uur©rijden©van©<br />

Brussel©beland©je©aan©de©toegangspoort©<br />

van©de©‘romantische©Rijn’,©het©stuk©dat©<br />

loopt©tot©in©Koblenz©en©Bonn.©Je©verblijft©<br />

in©het©Rheinromantik©Hotel©Zum©Grünen©<br />

Kranz©***©in©Rüdesheim©am©Rhein.©Het©<br />

hotel©ligt©in©het©centrum©van©de©oude©<br />

stad,©vlakbij©de©Rijn.©Je©geniet©van©een©<br />

uitzicht©op©de©wijngaarden.<br />

Jouw prijs: vier©dagen©(drie©nachten)©van©3©tot©9©januari©2011©(kerstvakantie)©en©van©4©tot©13©maart©2011(krokusvakantie):©125©euro©per©persoon.©Van©29©oktober©tot©7©november©2010©(herfstvakantie),©van©11©tot©14©november©2010©(Wapenstilstand)©en©van©24©tot©29©december©2010©(kerstvakantie):©129©euro©per©persoon.©Ontbijtbuffet,©driemaal©een©viergangendiner,©<br />

welkomstdrankje,©gratis©wijndegustatie©in©de©vinotheek©en©een©fles©wijn©per©<br />

twee©volwassenen©op©de©kamer©inbegrepen.<br />

Extra:©twee©kinderen©tot©en©met©11©jaar©overnachten©gratis©op©de©kamer©<br />

van©de©ouders©(inclusief©ontbijt).©Half©pension©(kindermenu)©bij©te©betalen:©<br />

9©euro©per©nacht.<br />

Boekingscode: RIJPKl06<br />

www.holidayline.be/klasse<br />

HoE dEzE rEIzEn rEsErvErEn? Meer©<br />

informatie©over©deze©reisaanbiedingen©vind©je©©<br />

op©www.holidayline.be/klasse.©alle©vermelde©<br />

prijzen©zijn©op©basis©van©een©standaard©tweepersoonskamer©en©volgens©beschikbaarheid.©©<br />

Ze©zijn©geldig©voor©leraren©en©meereizende©<br />

familie©of©vrienden©gedurende©de©vermelde©<br />

periodes.©Holidayline©aanvaardt©de©EcoCheque©<br />

en©Eco©Pass©als©betaalmiddel©voor©je©treintrips.©<br />

De©voorwaarden©vind©je©in©de©rubriek©‘vragen’©<br />

op©www.holidayline.be/klasse.©Reserveer©tijdig.©<br />

als©alle©kamers©van©een©hotel©ingenomen©zijn,©<br />

dan©is©dat©zo.©Bel©Holidayline©(lic©a5787)©op©<br />

050©33©09©90©en©vermeld©het©nummer©van©je©lerarenkaart.©Mailen©kan©naar©info@holidayline.be.©100©procent©kosten©bij©wijziging©of©annulatie©tenzij©je©een©reisverzekering©neemt©van©3,5©procent©<br />

op©de©totale©reissom.<br />

<strong>Klasse</strong> voor Leraren • 49

zekerdoen<br />

DOE IETS STRAFS<br />

TEGEN<br />

DE DOODSTRAF<br />

dÁÁrom!<br />

De©doodstraf©is©gruwelijk,©mensonwaardig©én©in©strijd©met©het©recht©op©<br />

leven.©De©doodstraf©volgt©vaak©na©een©oneerlijk©proces.©Meer©dan©eens©<br />

worden©onschuldige©mensen©geëxecuteerd.©De©doodstraf©is©bovendien©niet©<br />

effi©ciënt:©het©is©nooit©bewezen©dat©ze©meer©afschrikt©dan©een©andere©straf.©<br />

58 landen©voeren©de©doodstraf©nog©steeds©uit.©10 oktober is de internationale<br />

dag tegen de doodstraf.<br />

trek aandacht!<br />

Een©groot©laken©en©een potteke verf.©De©leerlingen©mikken©op©een groot<br />

spandoek©de©slogan©‘Zeg©nee©tegen©de©doodstraf’.©Moedig©leerlingen,©<br />

ouders©en©leraren©aan©om©het©spandoek©te©ondertekenen.©aan©de©schoolpoort©of©op©de©speelplaats©krijgt©het©doek©op©10©oktober©een©goed©zichtbare©<br />

plaats.©Overtuig©zo©de©andere©leerlingen©en©ouders©om©deel©te©nemen©aan©<br />

de©Schrijf-ze-VRIJdag©op©15©oktober.©<br />

Beloof!<br />

Schending©van©mensenrechten©stop©je©niet©in©één©dag.©Mensenrechten©<br />

kunnen©je©steun©en©enthousiasme©het©hele©jaar©door©gebruiken.©Maak©van©<br />

één©wand©in©je©klas©een muurkrant.©Prik©er©alle©kranten-©en©tijdschriftartikels©op©die©over©de©schending©van©een©mensenrecht©handelen.©Is©er©een©<br />

frappant©bericht?©leef©je©dan©uit©in©een©creatieve©en©spontane©actie.<br />

Op vrijdag 15 oktober 2010 organiseert Amnesty International voor de twintigste<br />

maal de Schrijf-ze-VRIJdag. 100.000 kinderen en jongeren schrijven brieven tegen<br />

mensenrechtenschendingen. Dit jaar strijdt de Schrijf-ze-VRIJdag tegen de doodstraf.<br />

Een gratis educatief pakket biedt jou achtergrondinformatie en werkvormen. Dit pakket,<br />

meer info en inschrijvingen: www.amnesty.be/schrijfzevrijdag. Bijkomende vragen<br />

stel je aan Danielle Hennaert (DanielleH@aivl.be of 03 271 16 16).<br />

50<br />

• <strong>Klasse</strong> voor Leraren<br />

schrijf!<br />

Reggie©Clemons©werd©ter©dood©veroordeeld©<br />

zonder©enig©fysiek©bewijsmateriaal.©De©ooggetuigen©zijn©een©medebeschuldigde©en©een©<br />

vroegere©verdachte©in©dezelfde©zaak.©Reggie©<br />

Clemons©kreeg©onvoldoende©juridische©bijstand©en©beweert©dat©de©politie©hem©mishandelde.©Hij©houdt©zijn©onschuld©vol.©Schrijf©<br />

brieven©naar©Jay©Nixon,©de©gouverneur©van©<br />

Missouri©(V.S.)©en©vraag©uitleg©over©de©nakende©<br />

executie©van©Reggie©Clemons.©<br />

Adres van de gouverneur:<br />

www.amnesty.be/schrijfzevrijdag

doe!<br />

zekerdoen<br />

Actie zet aan tot nadenken. Spreid enkele<br />

activiteiten over het schooljaar.<br />

1. Neem op 15 oktober deel aan de twintigste<br />

Schrijf-ze-VRIJdag.<br />

2. Word lid van de Facebook- en Netlogpagina<br />

van Amnesty Vlaanderen.<br />

3. Duid op een wereldkaart alle landen aan<br />

die de doodstraf nog uitvoeren.<br />

4. Organiseer een debat op 10 december<br />

naar aanleiding van de Internationale<br />

dag van de mensenrechten.<br />

5. Dead man walking, The life of David Gale:<br />

organiseer een mensenrechtenfi lmdag.<br />

6. Hoor je in de media over een nakende<br />

executie? Hou een kaarsenwake.<br />

7. Exploreer het multimediaproject<br />

www.wapenland.be.<br />

8. 25 minutes to go, The Mercy Seat en<br />

Johnny 99: bespreek liedjesteksten over<br />

de doodstraf.<br />

Nog acties op www.amnesty.be.<br />

<strong>Klasse</strong> voor Leraren • 51

TIP&WIN<br />

lees©in©praatwolken,©droom©weg©bij©pianomuziek©van©Chopin,©win©een©verjaardags-T-shirt©<br />

voor©je©kleuterklas©en©…©vind©nog©veel©meer©op©www.klasse.be/leraren.<br />

10-18 jaar<br />

gezocht: groene journalisten<br />

Wedstrijd©‘Natuur-Milieu-Ecologie’©<br />

zijn©de©thema’s©van©de©‘Junior©Journalist’-wedstrijd©rond©creatief©schrijven.©Voor©de©derde©graad©lager©en©eerste©graad©secundair©onderwijs©mikt©de©wedstrijd©op©fantasierijke©én©‘groene’©verhalen.©Het©leven©als©eendagsvlieg,©de©geheimen©van©het©bos:©het©kan©allemaal.©Voor©leerlingen©tweede©<br />

graad©secundair©is©er©de©‘Nieuwsbladprijs’©voor©het©beste©interview©met©je©<br />

vader©die©je©dak©isoleert,©de©verkoper©van©zonnepanelen,©de©vrijwilliger©van©<br />

Natuurpunt©of©de©minister©van©leefmilieu.©Het©Nieuwsblad©publiceert©de©<br />

winnaar©van©deze©reeks.©De©oudsten©(derde©graad©secundair)©dingen©mee©<br />

naar©de©‘Knackprijs’©voor©het©beste©opiniestuk©over©milieubeleid.©Zij©maken©<br />

kans©op©hun©debuut©in©Knack.<br />

www.davidsfonds.be/juniorjournalist<br />

WIN!<br />

Win: een prijzenpot van meer dan 60.000 euro,©met©boekenpakketten,©redactiestages,©auteursontmoetingen,©vakantieweekends©…<br />

vanaf 12 jaar<br />

transit festival<br />

klassiek - korting©Het©jonge©Nadar©Ensemble©opent©het©festival©<br />

met©werk©van©een©nieuwe©lichting©Vlaamse©componisten.©Het©kleurrijke©<br />

amsterdamse©ensemble©Klang©brengt©werk©van©Frank©Nuyts©die©zich©liet©<br />

inspireren©door©het©stripverhaal©Sacha.©Op©zaterdag©24©oktober©(11©uur)©<br />

verzorgt©Benjamin©Van©Esser©het©gratis©educatieve©project.©<br />

Transit Festival - van vrijdag 22 tot en met zondag 24 oktober - diverse locaties en tijdstippen<br />

te Leuven - www.transitfestival.be - info en tickets (ook voor het gratis educatieve<br />

project) via www.transitfestival.be of 016 30 09 00 - leraren krijgen 25 procent korting<br />

6-8 jaar<br />

lezen in praatWolken<br />

zekerdoen<br />

samenleesBoeken©Beginnende©lezers©smullen©volop©van©de©avonturen©van©Spik©en©Spek,©samen©met©een©meer©ervaren©lezer.©Kinderen©die©<br />

nog©maar©net©lezen©vinden©aangepaste©tekst©in©praatwolken,©de©meelezer©<br />

leest©de©overige©tekst.©De©serie©‘samenleesboeken’©is©opgebouwd©volgens©<br />

moeilijkheidsgraad©en©groeit©mee©met©de©ontwikkeling©van©de©leerlingen.©<br />

achteraan©vind©je©telkens©enkele©spelpagina’s©met©opdrachten©om©samen©<br />

op©te©lossen.<br />

‘Spik en Spek - Leesbox 5’ - 8,95 euro per boekje - 44,75 euro voor box<br />

met 6 verschillende titels - www.abimo.net<br />

Win: 5 x ‘spik en spek - Leesbox 5’©-©mail©vóór©15©oktober©<br />

(met©als©onderwerp©‘leesbox©5’©en©al©je©gegevens©en©die©van©je©klas)©<br />

naar©wedstrijd@abimo.net<br />

9-12 jaar<br />

knotsgekke<br />

geschiedenis<br />

televisie©Saartje©<br />

Vandendriessche©en©Pretman,©<br />

Vandendriessche©en©Pretman,©<br />

de©‘foute’©superheld©van©KetNet,©<br />

slaan©de©handen©in©elkaar©voor©de©<br />

‘Pretshow’,©een©knotsgekke©show©<br />

over©geschiedenis.©In©elk©van©de©<br />

40©afl©everingen©komen©drie©histori40©afl©everingen©komen©drie©historische©feiten©aan©bod.<br />

‘De Pretshow’ - dit najaar op KetNet -<br />

www.ketnet.be<br />

WIN!<br />

<strong>Klasse</strong> voor Leraren • 53

16-18 jaar<br />

straffe madammen<br />

dvd©Echt©gebeurd!©Na©tweeënhalf©jaar©strijd©kreeg©de©<br />

Nederlandse©Janneke©Schoonhoven©haar©kinderen©terug.©<br />

al©die©tijd©werden©ze©door©haar©ex-man©vastgehouden©in©<br />

Syrië©en©was©Janneke©de©speelbal©tussen©moederliefde,©<br />

ambassades,©sluimerende©gevoelens©voor©haar©ex©en©<br />

het©gevecht©om©de©voogdij©over©haar©kinderen©terug©te©<br />

krijgen.<br />

dvd©Echt©gebeurd!?©aan©het©begin©van©de©9de©eeuw©is©<br />

Johanna©von©Ingelheim,©vermomd©als©man,©de©lijfarts©van©<br />

de©paus.©Na©zijn©dood©wordt©ze©gekozen©tot©zijn©opvolger.©<br />

‘Pope©Joan’©(Sönke©Wortmann)©vertelt©het©bijzondere©verhaal©van©de©enige©vrouwelijke©paus©ooit.©Realiteit©of©fi©ctie?<br />

‘Kom niet aan mijn kinderen’ en ‘Pope Joan’ - overal verkrijgbaar - www.rcv.nl<br />

Win: 2 x ‘Kom niet aan mijn kinderen’ en 2 x ‘Pope Joan’©-©mail©de©<br />

titel©van©je©keuze©vóór©23©oktober©(met©als©onderwerp©‘Kom©niet’©of©‘Pope©<br />

Joan’)©naar©win.leraren@klasse.be<br />

aLLe Leeftijden<br />

soep op school<br />

WIN!<br />

WIN!<br />

Wedstrijd©Roer©op©19©november©in©de©kookpot©<br />

en©serveer©soep©op©school!©Velt©vzw©<br />

en©de©‘Week©van©de©Smaak’©dagen©je©uit©om©een©<br />

Vlaamse,©Spaanse©of©multiculturele©soep©te©brouwen:©een©klassieke©pompoensoep,©<br />

een©eigenzinnige©pastinaaksoep,©gazpacho©…©<br />

En©waarom©<strong>geen</strong>©soep©met©de©groenten©uit©de©<br />

schoolmoestuin?<br />

www.weekvandesmaak.be - www.velt.be<br />

› Extra:©affi©ches,©infomateriaal,©assistentie©…©voor©scholen©die©voor©<br />

duurzaamheid©gaan<br />

Win: een soepset (soepketel,©200©soepkommen©en©een©kookboek©<br />

duurzame©voeding)©voor©de©origineelste©soep.©<br />

Meer©info:©www.weekvandesmaak.be©(‘speciale©acties’)<br />

zekerdoen<br />

10-12 jaar<br />

dokters in oorlogsgeBieden<br />

educatief pakket©leerling-artsen©Zonder©Grenzen©Ziggy©en©Sylvie©<br />

nemen©je©leerlingen©met©het©materiaal©uit©de©‘Meteor’-koffer©mee©achter©<br />

de©schermen©van©humanitaire©noodhulp©in©oorlogsgebieden©of©op©plaatsen©<br />

waar©natuurrampen©hebben©plaatsgevonden.©Wat©hebben©mensen©nodig©<br />

tijdens©zo’n©crisis?©Hoe©wordt©de©hulpverlening©georganiseerd?©Wat©zijn©de©<br />

uitdagingen?<br />

www.azg.be (‘AZG en de Jeugd’)<br />

› Gratis:©leen©de©‘Meteor’-koffer©(fi©lm,©leerlingenbrochure,©lerarendossier,©zelfklevers,©poster)©via©de©site©of©via©Sophie©Reyntens©-©<br />

meteor@azg.be©-©02©474©74©91<br />

12-18 jaar<br />

klimaatverandering fictie?<br />

Boek©Stel©dat©wij©mensen©een©ongewoon©snelle©klimaatverandering©veroorzaken©en©de©gemiddelde©temperatuur©zes©graden©zou©stijgen.©Wat©zou©<br />

er©dan©gebeuren?©Jeugdauteur©Patrick©<br />

lagrou©(Dolfi©jnenkindserie)©start©met©<br />

‘De©grote©ramp’©een©nieuwe©reeks©<br />

over©de©veranderingen©die©ons©allen©te©<br />

wachten©staan©als©de©klimaatverandering©blijft©doorgaan.©Superorkanen©en©<br />

ander©natuurgeweld,©een©bedreiging©<br />

voor©alle©leven©op©aarde©…<br />

‘De grote ramp’ - 19,95 euro -<br />

www.clavisbooks.com<br />

Win: 10 x ‘de grote ramp’©-©mail©vóór©23©oktober©(met©als©onderwerp©<br />

‘De©grote©ramp’)©naar©win.leraren@klasse.be<br />

aLLe Leraren<br />

schrijf met stijl<br />

WIN!<br />

Boek©Vind©je©het©een©hele©opgave©om©een©<br />

goede©uitnodiging©of©een©overtuigende©brief©<br />

te©schrijven?©Ben©je©bang©dat©je©niet©de©<br />

juiste©formuleringen©gebruikt?©‘Schrijven©<br />

met©stijl.©Van©brief©tot©verslag’©helpt©je©bij©<br />

de©schriftelijke©communicatie©met©familie,©<br />

vrienden,©kennissen,©collega’s©of©je©baas.©<br />

Het©boek©beschrijft©36©schrijfvormen.©<br />

‘Schrijven met Stijl’ - Marian Goossens en<br />

Ann Hellemans - Standaard Uitgeverij -<br />

112 pagina’s - 14,95 euro<br />

<strong>Klasse</strong> voor Leraren • 55

6-12 jaar<br />

zeppe & zikki-filmpje<br />

Wedstrijd©Na©36©afl©everingen©van©Zeppe©&©Zikki©en©hun©avonturen©<br />

in©het©verkeer,©is©het©nu©de©beurt©aan©je©leerlingen.©De©opdracht:©maak©je©<br />

eigen©Zeppe©&©Zikki-fi©lmpje©met©jouw©verkeerservaringen©die©je©met©de©<br />

hele©wereld©wilt©delen.©Zoek©je©inspiratie?©Op©www.zeppezikki.be©vind©je©<br />

de©bestaande©fi©lmpjes.©In©de©klas©heb©je©misschien©al©de©Zeppe©&©Zikkihandpoppen,©aangeboden©door©levenslijn-Kinderfonds?©Maak©ze©anders©<br />

zelf©of©koop©ze©aan©(zo©steun©je©meteen©levenslijn).<br />

www.levenslijn.be - www.zeppezikki.be<br />

› Hoe?©Maak©een©fi©lmpje©(maximaal©3©min.)©met©je©gsm,©fototoestel©of©<br />

camera©en©post©het©vóór©15©oktober©op©YouTube,©Garage©TV©…©-©mail©<br />

de©link©(met©wat©uitleg©én©al©je©gegevens)©naar©info@levenslijn.be©-©dan©<br />

komt©je©fi©lmpje©op©www.levenslijn.be©en©ronsel©je©kijkers©-©je©vindt©daar©<br />

ook©twee©voorbeeldfi©lmpjes©<br />

Win: het fi lmpje met de meeste kijkers wint 500 euro©(waardebon),©<br />

Zeppe©&©Zikki-producten©en©het©fi©lmpje©komt©op©vtmKzoom<br />

vanaf 6 jaar<br />

klassiek voor iedereen<br />

concert©Hoe©maak©je©klassieke©<br />

muziek©toegankelijker©voor©je©leerlingen?©Neem©ze©bijvoorbeeld©mee©naar©‘Klassiek©voor©iedereen’,©een©romantisch©pianorecital©door©Ben©Roels,©dit©jaar©volledig©in©het©teken©van©jubilaris©Frederik©Chopin.©acteur©Erik©Burke©<br />

brengt©tussendoor©Nederlandstalige©<br />

poëzie.<br />

› Hoe?©Concert©op©maandag©<br />

22©november,©om©20©uur,©in©deSingel,©<br />

antwerpen©-©11©euro©(leerlingen©betalen©<br />

6©euro)©-©reserveren©via©Info©Cultuur©-©<br />

03©203©95©85©-©balie@infocultuur.be©-©je©kunt©de©poëzieteksten©vooraf©<br />

krijgen©en©als©lesmateriaal©gebruiken<br />

Win: één klas©(maximaal©30©leerlingen©en©2©begeleiders)©<br />

mag gratis naar het concert -©mail©vóór©1©november©naar©<br />

klassiekvooriedereen@gmail.com<br />

WIN!<br />

4-6 jaar<br />

kleuters en Wetenschap<br />

zekerdoen<br />

educatief pakket©De©map©‘Op©onderzoek©met©Fred’©nodigt©je©kleuters©<br />

uit©in©de©boeiende©wereld©van©fysica©en©chemie.©Ver©weg©van©alle©theorie©<br />

wekt©deze©map©hun©honger©naar©experimenteren©en©nieuwe©inzichten.©<br />

De©map©bevat©een©handleiding,©een©basisverhaal©rond©Fred©de©mier©en©<br />

16©‘impuls-©en©onderzoekskaarten’©die©de©kleuters©stap©voor©stap©door©<br />

allerlei©experimenten©leiden.<br />

‘Op onderzoek met Fred - wetenschap en techniek bij kleuters’ (Gisela Lück) -<br />

61,50 euro - www.deboeck.com - er is ook een pakket voor de eerste graad lager<br />

onderwijs beschikbaar<br />

Win: 3 x ‘op onderzoek met Fred - wetenschap en techniek bij<br />

kleuters’©-©mail©vóór©23©oktober©(met©als©onderwerp©‘Wedstrijd©<strong>Klasse</strong>’)©<br />

naar©tinne.verbruggen@uitgeverijdeboeck.be<br />

2,5-6 jaar<br />

jarige kleuters<br />

voorleesBoek©Een©kroon,©liedjes,©<br />

©Een©kroon,©liedjes,©<br />

cake©met©kaarsjes:©een©verjaardag©in©de©<br />

kleuterklas©is©altijd©een©feest.©<br />

Met©‘anna©is©jarig’©geeft©<br />

auteur/illustrator©Kathleen©<br />

amant©nog©meer©fuifmogelijkheden:©een©voorleesboek©<br />

met©een©van©Vlaanderens©<br />

bekendste©peuters©in©de©hoofdbekendste©peuters©in©de©hoofdrol,©met©als©extraatje©een©speciaal©<br />

verjaardags-T-shirt©dat©de©jarige©de©hele©<br />

dag©mag©dragen.©Op©de©website©van©Clavis©<br />

kun©je©trouwens©nog©meer©verjaardagsmateriaal©downloaden.©En©last but<br />

not least©is©er©een©set©van©13©grote©vertelplaten©voor©het©‘kamishibaitheater’.©<br />

Terwijl©je©kleuters©naar©de©grote©prenten©kijken,©lees©je©de©tekst©handig©af©op©<br />

de©achterkant©van©de©plaat.<br />

‘Anna is jarig’ - 13,95 euro (boek en T-shirt) - 25 euro (vertelplaten) -<br />

www.clavisbooks.com<br />

Win: 10 x ‘Anna is jarig’ (boek en T-shirt)©-©mail©vóór©23©oktober©<br />

(met©als©onderwerp©‘anna©is©jarig’)©naar©win.leraren@klasse.be<br />

<strong>Klasse</strong> voor Leraren • 57

zekerdoen<br />

10-14 jaar<br />

een klas met grote voeten?<br />

educatief pakket©Je©leerlingen©ontdekken©<br />

met©‘Voetzoekers©Junior’©spelenderwijs©de©geheimen©van©de©ecologische©voetafdruk.©Je©berekent©samen©de©klasvoetafdruk©én©via©actiekaarten©plan©je©haalbare©acties©om©die©voetafdruk©te©<br />

verkleinen.©Plaats©een©leuke©klaservaring©met©<br />

een©gekke©‘voetenfoto’©op©de©site©en©laat©zo©je©<br />

bespaarde©m²©meetellen©op©de©WWF-teller.<br />

www.wwf.be/voetzoekersjunior - beschikbaar vanaf oktober - klassen tweede en derde<br />

graad secundair kunnen via www.wwf.be/voetzoekers ook aan de slag<br />

› Gratis:©pakket©met©spel,©poster,©voetafdrukmeter©en©lerarenhandleiding©<br />

met©uitgewerkte©lesactiviteiten©-©bestellen©via©de©website©-©elke©deelnemende©klas©krijgt©een©verrassing<br />

vanaf 14 jaar<br />

kussen in de kantlijn<br />

WIN!<br />

Boek©Driemaal©Gerda©van©Erkel©in©een©<br />

omnibus©met©verhalen©over©jongeren©<br />

die©op©zoek©zijn©naar©zichzelf,©liefde©en©<br />

geborgenheid.©‘Zes©maal©één©is©zeven’©<br />

volgt©zes©jongeren©tijdens©een©kamp©in©<br />

de©ardennen,©een©alternatieve©straf©door©<br />

de©jeugdrechter©opgelegd.©In©‘leven©op©<br />

de©rand’©ontmoet©Jasper©(werkloze©vader,©<br />

broertje©met©Down,©radeloze©moeder)©<br />

Margreet©(met©het©kale©hoofd)©in©het©opvangcentrum©waar©hij©overdag©verblijft.©<br />

En©in©‘De©hemel©is©<strong>geen</strong>©huis’©vlucht©<br />

Evelien©in©anorexia©en©zelfverminking,©na©de©dood©van©haar©moeder©en©<br />

problemen©met©de©nieuwe©vrouw©van©haar©vader.<br />

‘Kussen in de kantlijn’ - 18,95 euro - www.davidsfonds.be<br />

Win: 5 x ‘Kussen in de kantlijn’ -©mail©vóór©23©oktober©(met©als©onderwerp©‘Kussen’)©naar©win.leraren@klasse.be

Leraren mUzikaLe oPvoeding<br />

dag van de schoolmuziek<br />

vorming©Is©‘capoeira’©dansen©of©vechten?©Hoe©maken©kinderen©op©een©<br />

speelse©manier©kennis©met©jazz?©Hoe©mix©je©klanken©uit©de©omgeving©met©je©<br />

eigen©stem©tot©een©geluidenspiegel?©‘In©de©spiegel’©is©een©festival©en©vormingsdag©voor©leraren©basisonderwijs,©leraren©muzikale©opvoeding©en©leraren©uit©het©<br />

deeltijds©kunstonderwijs.©Je©kiest©drie©sessies©uit©een©ruim©aanbod.©Tussendoor©<br />

kuier©je©door©de©vakbeurs.©Thomas©Vanderveken©is©gastheer.<br />

Dag van de Schoolmuziek 2010 - donderdag 11 november - Kunstcampus deSingel -<br />

Desguinlei 25 - 2018 Antwerpen - 90 euro (70 euro voor leden Muzes), broodjeslunch<br />

inbegrepen - inschrijven via www.muzes.be/dvds2010<br />

Win:©drie©leraren©die©vóór©15©oktober©hun©naam,©adres©en©de©contactgegevens©van©hun©school©mailen©naar©dvds2010@muzes.be©winnen©een©<br />

toegangsticket.<br />

11-14 jaar<br />

multiple choice<br />

WIN!<br />

voorstelling©Op©het©podium©brengen©een©kortfi©lm,©7©jonge©dansers©<br />

en©1©acteur©een©verhaal©over©keuzes©maken.©In©het©gratis©educatieve©pakket©<br />

vind©je©een©spelvorm©rond©studiekeuze.©Het©studiekeuzeproject©Multiple©<br />

Choice©mikt©hiermee©op©leerlingen©van©het©6de©jaar©lager©onderwijs©en©de©<br />

1ste©graad©secundair.©Er©zijn©schoolvoorstellingen©in©de©culturele©centra©<br />

van©Halle,©Brugge,©Tielt,©Geraardsbergen,©Gent,©Tienen,©aarschot,©Beersel,©<br />

Ieper,©Vilvoorde©en©Oostende.<br />

www.multiple-choice.be - reservaties via info@multiple-choice.be -<br />

Carolien Vandersteene - 0476 46 21 94<br />

vanaf 16 jaar<br />

stilte gestoord<br />

hedendaagse kunst©Een©<br />

twintigtal©kunstenaars©interpreteren©het©thema©‘stilte’:©de©stilte©van©<br />

de©ruimte,©van©het©lichaam©(en©de©<br />

geest),©van©het©sacrale.©Je©vindt©<br />

‘disturbed©SIlENCE©-©STIlTE©<br />

gestoord’©in©het©unieke©kader©van©<br />

de©campus©van©het©Psychiatrisch©<br />

Centrum©Duffel,©een©gelegenheid©om©enkele©taboes©in©de©<br />

geestelijke©gezondheidszorg©te©<br />

doorbreken.<br />

www.pz-duffel.be - ingrid.moerman@emmaus.be - 015 30 40 04<br />

› Gratis:©de©toegang©is©gratis©(woensdag©tot©zondag,©13©tot©17©uur)©-©<br />

digitale©lesmap©voor©leraren©én©leerlingen<br />

› Extra:©geleid©bezoek©mogelijk©mits©reservatie©(75©euro)<br />

6-8 jaar<br />

rekenen op muziek<br />

zekerdoen<br />

lespakket©Neem©een©latino-grootmeester,©een©kinderkoor©en©een©muzikale©kapitein.Het©resultaat©is©de©‘Tafels©van©vermenigvuldiging’,©een©zwierige©muzikale©bewerking©die©zelfs©de©vurigste©wiskundehaters©kan©overtuigen.©Kapitein©Winokio©en©Buscemi©laten©de©‘Tafels’©swingen,©één©track©per©<br />

tafel.©Je©leerlingen©kunnen©de©tafels©oefenen©op©de©karaokeversie©en©ten©<br />

slotte©is©er©huiswerk©op©zijn©‘Kapiteins’:©een©tafels-quiz.©I.s.m.©klas©3B©van©<br />

meester©Demaeyer©(waar©Winok©Seresia©ooit©zelf©de©tafels©leerde).<br />

‘Tafels van vermenigvuldiging’ - 21,95 euro - www.kapiteinwinokio.be<br />

› Extra:©dit©pakket©bestaat©uit©de©cd,©100©product-oefenkaartjes,©<br />

100©deling-oefenkaartjes©en©een©poster<br />

Win: 5 x pakket ‘Tafels van vermenigvuldiging’ -©mail©vóór©23©oktober©(met©als©onderwerp©‘Tafels’)©naar©win.leraren@klasse.be<br />

vanaf 4 jaar<br />

muizenstreken en kattenissen<br />

voorleesBoek©Vrolijke©muizenkleuter©Piep©<br />

en©oude©kater©Mauw©beleven©elk©seizoen©vele©<br />

avonturen:©samen©naar©de©winkel,©bloemen©<br />

verzorgen,©terrasje©spelen,©ijsjes©eten,©winterpret.©‘Piep©mag©Mauw©zeggen’©van©Frans©lasès©<br />

is©een©bundel©pittige©voorleesverhalen,©met©<br />

grappige©illustraties©van©Tom©Schamp.<br />

‘Piep mag Mauw zeggen’ - 17,50 euro -<br />

www.eenhoorn.be<br />

Win: 10 x ‘Piep mag Mauw zeggen’ -©mail©vóór©23©oktober©<br />

(met©als©onderwerp©‘Piep’)©naar©win.leraren@klasse.be<br />

WIN!<br />

WIN!<br />

<strong>Klasse</strong> voor Leraren • 59

zekerdoen<br />

6-12 jaar<br />

verkeerspreventie<br />

educatief pakket©Praat©over©verkeersongevallen©in©je©klas,©ze©maken©<br />

deel©uit©van©de©wereld©van©je©leerlingen,©<br />

ze©roepen©vragen©en©emoties©op.©Werk©<br />

vanuit©de©ervaringen©van©je©leerlingen©<br />

en©laat©hen©zo©stilstaan©bij©het©belang©<br />

van©hun©eigen©gedrag©in©het©verkeer©en©<br />

bij©de©impact©van©een©verkeersongeval©<br />

op©iemands©leven.©ZEBRa©biedt©elke©<br />

school©daarvoor©een©gratis©pedagogische©kit.©Voor©wie©meer©wil©doen,©is©er©<br />

ook©‘Samoerai!’,©een©theaterstuk©van©<br />

Wim©Geysen,©rond©sociale©competenties©<br />

en©rond©gevoelens©van©angst,©verdriet,©woede©en©vreugde©binnen©het©thema©<br />

verkeer(songevallen).<br />

www.zebraweb.be - www.zeppekit.be<br />

› Gratis:©elke©school©krijgt©een©mini-zeppekit©(handleiding,©lessuggesties,©tips©voor©klasgesprekken,©links©naar©materiaal©en©organisaties,©dvd©met©Zeppe©&©Zikki-filmpjes,©knuffel)©-©aanvragen©via©<br />

info@zebraweb.be©-©03©205©74©40<br />

© © Hergé©-©Moulinsart©2010<br />

vanaf 8 jaar<br />

kuifje, hergé en de treinen<br />

eXpo - gratis©Hergé©had©iets©met©<br />

treinen.©Niet©alleen©duiken©ze©geregeld©op©in©de©albums©van©Kuifje.©Hij©<br />

illustreerde©ook©de©brochures©van©de©<br />

NMBS.©Treinmaquettes,©archieven©en©<br />

spoorobjecten©treden©in©dialoog©met©de©<br />

tekeningen©van©de©schepper©van©Kuifje.<br />

Kuifje, Hergé en de treinen - van 13 oktober<br />

2010 tot 28 februari 2011 - Hergé Museum<br />

- 26 rue du Labrador - 1348 Louvainla-Neuve<br />

- www.museeherge.com - gratis<br />

voor leraren op vertoon van hun lerarenkaart.<br />

Vergezellende personen betalen 5 i.p.v.<br />

9,50 euro. Geldig van 14 oktober tot en met<br />

30 november 2010. Nadien gelden voor<br />

iedereen de normale tarieven.

vanaf 14 jaar<br />

kussen tussen pita en friet<br />

Boek©Maite©is©geboren©zonder©<br />

stem©en©droomt©weg©in©haar©<br />

eigen©schrijfsels.©Tot©ze©de©<br />

Turkse©Moonisah©leert©kennen©en©een©passionele©relatie©<br />

ontluikt,©tot©frustratie©van©hun©<br />

vaders.©Debutante©Evelien©Van©<br />

landeghem©koos©voor©haar©debuutroman©een©niet©meteen©voor©<br />

de©hand©liggend©thema:©<br />

holebi-relaties©in©de©islam.©<br />

abimo©Uitgeverij©en©Holebibeweging©‘Wel©Jong,©Niet©Hetero’©<br />

brachten©het©boek©op©de©markt.<br />

‘Kussen tussen pita & friet’ -<br />

14,95 euro - www.abimo.net<br />

› Extra:©auteur©Evelien©Van©landeghem©zal©(i.s.m.©‘Wel©Jong,©<br />

Niet©Hetero’)©lezingen©geven©rond©dit©boek/thema©-©meer©info©via©<br />

evelienvl@gmail.com<br />

Win: 10 x ‘Kussen tussen pita & friet’©-©mail©vóór©15©oktober©(met©als©<br />

onderwerp©‘Pita©&©Friet’)©naar©wedstrijd@abimo.net<br />

aLLe Leeftijden<br />

WIN!<br />

jongeren keren het klimaat<br />

actie©Met©vijf©laagdrempelige©acties©kun©je©<br />

de©CO 2 -uitstoot©van©je©school©verminderen.©<br />

Je©kiest©zelf©hoe©je©de©acties©aanpakt,©met©de©<br />

hele©school©of©in©kleine©groepjes,©één©dag,©<br />

één©week©of©defi©nitief©(waarom©niet?)<br />

De©acties©zijn:©‘Eet©lokaal,©denk©globaal’©(15/10;©lokale©producten©eten),©<br />

‘Kringloopactie’©(22/11;©spullen©die©je©niet©<br />

langer©gebruikt©aan©kringloop-©en©tweedehandswinkels©bezorgen),©‘Dikke©truiendag’©<br />

(16/2;©de©verwarming©een©graadje©lager©<br />

zetten),©‘Kranig©water’©(22/3;©een©dag©enkel©<br />

kraantjeswater©drinken)©en©‘Mobiel©met©minder©CO 2 ’©(een©dag©met©de©fi©ets©<br />

of©het©openbaar©vervoer©naar©school).©al©deze©acties©betekenen©minder©<br />

energieverbruik,©minder©grondstoffen,©minder©transport…©en©dus©minder©<br />

CO 2 -uitstoot.<br />

www.jongerenkerenhetklimaat.be<br />

› Gratis:©pedagogisch©dossier©bij©elke©actie,©met©achtergrondinfo,©tips©om©<br />

de©dag©te©plannen©en©links©naar©educatief©materiaal<br />

12 tot 18 jaar<br />

militair verleden congo<br />

zekerdoen<br />

eXpo - gratis©Zoom©in©op©het©Belgisch-Congolese©militaire©verleden©<br />

van©de©laatste©125©jaar.©Ontdek©hoe©een©Belgische©piloot©tijdens©de©Eerste©<br />

Wereldoorlog©het©Duitse©leger©in©Oost-afrika©een©eerste©nederlaag©toebrengt.©Ontmoet©de©27©Congolezen©die©aan©de©IJzer©vechten.©Reis©mee©naar©<br />

Birma©met©het©veldhospitaal©van©dr.©Thomas©en©trek©van©Nigeria©naar©de©<br />

Egyptische©piramiden©met©het©expeditiekorps.©Beleef©de©moeilijke©periode©<br />

van©onafhankelijkheid©door©de©ogen©van©de©para’s.©leer©over©de©militaire©<br />

samenwerking©voor©en©na©de©onafhankelijkheid.©<br />

Het Instituut voor Veteranen stelt de 35 panelen (200 m²) gratis op in je school. Gidsen<br />

van het Instituut geven rondleidingen. Vereisten: een goede zaal, een verzekering ter<br />

waarde van de tentoonstelling en bezoekers. Reserveren: herinnering@vetera.be -<br />

02 227 63 18<br />

aLLe Leraren<br />

zonneklasje<br />

tijdschrift©Nieuwetijdskinderen,©bewust©opvoeden,©aDHD©en©<br />

Zonneklasjes©zijn©enkele©onderwerpen©van©het©speciale©dossier©rond©‘kinderen©van©nu’©in©het©derde©nummer©van©‘CHaNGE©Think+’,©een©driemaandelijks©‘positief©magazine©voor©mensen©die©bewust©willen©leven’.<br />

www.changethinkpositive.be - het blad ligt overal in de boekhandel<br />

› Gratis:©een©workshop©‘Nieuwetijdskinderen©en©hoe©start©ik©een©<br />

Zonneklasje’,©voor©leraren©en©ouders,©over©begeleiden©van©kinderen©van©deze©tijd,©door©Patricia©libbens©(bezieler©“Zonneklasje”©-©<br />

www.zonneklasje.be)©-©meld©je©aan©via©ester@change2.be,©plaats©en©<br />

datum©volgt©later.<br />

nog <strong>geen</strong><br />

lerarenkaart?<br />

Dat©is©normaal©als©je©pas©in©dienst©bent©getreden.©<br />

Het©duurt©even©voor©de©administratie©alle©<br />

dossiers©van©de©nieuwe©leraren©en©docenten©<br />

opgesteld©heeft.©Eind©november©beschikken©<br />

we©over©de©noodzakelijke©gegevens.©Dat©is©<br />

precies©op©tijd©voor©de©lerarenkaart©2011.©Die©<br />

krijg©je©samen©met©het©januarinummer©dat©eind©<br />

december©in©de©bus©valt.©Wie©vorig©jaar©al©in©<br />

dienst©was,©beschikt©over©de©lerarenkaart©2010.©<br />

Die©blijft©geldig©tot©31©december©2010.<br />

<strong>Klasse</strong> voor Leraren • 61

zekerdoen<br />

KRUISWOORDRAADSEL<br />

los©het©kruiswoordraadsel©op.©Dat©is©meteen©je©eerste©stap©richting©een©reischeque©van©500©euro.©<br />

Daarmee©kun©je©een©citytrip©kiezen©uit©het©volledige©aanbod©van©Holidayline.©Mail©het©woord©achter©<br />

horizontaal©14©vóór©23©oktober©2010©(met©als©onderwerp©‘Kruiswoord©208’)©naar©win.leraren@klasse.be.©<br />

Tania©Geleyn©uit©Sint-Niklaas©is©de©septemberwinnaar©(‘eerste©schooldag’).©Prettige©reis!<br />

1 2 3 4 5 6<br />

7 8 9<br />

62<br />

10 11 12 13<br />

14 15<br />

16 17<br />

• <strong>Klasse</strong> voor Leraren<br />

18 19 20 21<br />

22 23 24<br />

25 26 27 28<br />

29 30 31<br />

32<br />

FOTOSPEL<br />

Neem©de©eerste©letter©van©wie©of©wat©je©op©elke©foto©precies©ziet.©<br />

Samen©vormen©ze©een©vijfl©etterwoord.©Daarmee©kun©je©de©kluis©openen©<br />

voor©een©reischeque©van©500©euro.©Je©kunt©een©citytrip©kiezen©uit©het©<br />

volledige©aanbod©van©Holidayline.©Op©www.klasse.be©krijg©je©een©extra©<br />

win!<br />

HorIzonTAAL<br />

2 Schoolvak©-©7 Zintuig©-©9 Militaire©afkorting©-©10©Comparatief©<br />

van©“nat”©-©13©“Je©…is©bien”©(ontbrekende©letters)©-©<br />

16©Bolleboos©-©17©The©sixth©month©-©18 Deelgemeente©van©<br />

Gistel©- 21©Dyne©-©23 Voor©- 24©a©note©to©follow©sol©-©25©Duits©<br />

uitvinder©-©27©Gehoorzaam©-©29©Colonel©Mustard©met©de©kandelaar©in©de©serre©-<br />

31©Bijbelse©naam©-©32©Mentor,©opvoeder<br />

vErTICAAL<br />

1©Maan©van©Jupiter©- 2©Vlaamse©zanger©-©3©Maand©-©4©Minihoofdtelefoon©in©het©wielrennen©-<br />

5©Gemeenschapsonderwijs©-<br />

6©afspraak©in©juni©- 8©Spaanse©elf©-©11©Internetdomeinnaam©voor©<br />

Tonga©- 12 lengtemaat©-©13©Toerist©in©Rome©in©455©-<br />

14©Muziekgenre©- 15©Europese©Unie©-©19©Moedwil©-©<br />

20©Mechanisch©wezen©-©22©Zeewier©- 24©Shakespearekoning©<br />

met©spelfout©-©25©Basso©Continuo©-©26©Griekse©letter©-©<br />

28 Gezond©- 30©Klassieke©openingsdans©<br />

Pierre©Bailly©uit©Koksijde©is©de©winnaar©van©<br />

de©grote©zomerwedstrijd©2010©‘De©schatkist’.©<br />

Hij©wint©een©reis©cheque©van©1000©euro.©<br />

De©oplossing:©‘Pieter©Paul©Rubens’.©De©weg©naar©de©oplossing©vind©je©op©www.klasse.be/leraren.<br />

tip.©Mail©de©oplossing©(met©als©onderwerp©‘fotospel©208’)©vóór©23©oktober©2010©naar©win.leraren@klasse.be.©Frans©Cuyvers©uit©Geel©is©<br />

de©septemberwinnaar©(‘kopie’).©Prettige©reis!

Afgiftekantoor Gent X - Pnr: P004699<br />

Vlaams ministerie van Onderwijs en Vorming<br />

Redactie KLASSE<br />

Koning Albert II-laan 15<br />

1210 Brussel<br />

TIJDSCHRIFT<br />

verschijnt maandelijks<br />

(behalve in juli en augustus)<br />

T U R Q U A Z E<br />

b u r a k b a l c i & c h a r l o t t e v a n d e r m e e r s c h<br />

zondag 17 oktober<br />

turks voor beginners<br />

Timur©(28)©is©verliefd©op©Sarah.©Hun©relatie©ondervindt©tegenstand.©<br />

als©zijn©vader©sterft,©trekt©Timur©met©zijn©twee©broers©en©zijn©moeder©<br />

naar©Istanbul.©Na©de©begrafenis©keren©de©drie©broers©terug©naar©Gent.©<br />

Ze©zoeken©een©nieuw©evenwicht.©Ediz©(36)©speelt©de©dominante©vader,©<br />

Bora©(16)©doet©domme©dingen©met©de©verkeerde©vrienden©en©Timur©<br />

probeert©zijn©vaders©droom©te©realiseren:©trompet©spelen©bij©een©fanfare.©<br />

Turquaze©brengt©een©eerlijke©kroniek©van©een©Turkse©familie©in©Gent.©<br />

Bert©Ostyn,©zanger©van©absynthe©Minded,©componeerde©de©filmmuziek.<br />

vipdag©In©Montréal©moesten©de©organisatoren©van©het©filmfestival©stoelen©bijzetten©in©de©zaal.©Duizend©Vlaamse©leraren©met©partner©mogen©rekenen©op©een©comfortabele©bioscoopzetel:©op©zondag©<br />

17©oktober©(11©uur)©in©Kinepolis©Kortrijk,©Brussel,©Hasselt,©leuven©<br />

of©in©Metropolis©antwerpen.©Inschrijven©kan©vanaf©1©oktober©via©<br />

www.lerarenkaart.be/inschrijven.<br />

Download het scholendossier op www.turquazedefilm.be.<br />

België - Belgique<br />

PB/PP<br />

3/9156

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!