Klasse Games geen kinderspel.pdf - participatiemedia

de eVolUtieleer Van talen
nochtans zie je die jongerencultuur er niet op straat.
Sarah Hillewaert: “Op technologisch vlak is dit achtergesteld
gebied. Jongeren in Lamu gebruiken nauwelijks media.
In Nairobi laten ze zich inspireren door videoclips. Ze imiteren
50 Cent en zien eruit alsof ze recht uit Brooklyn komen. In
Lamu zijn de meeste jongeren nauwelijks naar school geweest.
Sommigen hebben twee jaar in de klas gezeten, tot hun
zevende, maar die gasten spreken vlot Engels. Dat is omdat
ze leven van het toerisme. De visserij is niet meer leefbaar, nu
Japanse en Europese vissersvloten de zeeën komen leegroven.”
Heeft het sheng hier dan een kans?
Sarah Hillewaert: “Nee, ze willen het niet spreken.
Ze hebben er geen toegang toe. Het contrast tussen het leven
in de stad en het platteland is zeer groot. Enkele woorden
vinden de weg naar het eiland, zoals begroetingen. Wie in
Nairobi gestudeerd heeft, komt hier trots tonen dat hij wat
sheng spreekt.”
welke taal spreken die jongeren dan?
Sarah Hillewaert: “Er zijn zes varianten van het Swahili
die elk een etnische of sociale achtergrond verraden. Daarnaast
heb je het Arabisch dat hier dankzij heel oude familiebanden
met Jemen en Oman veel aanzien geniet. Er is het Engels,
dat de officiële taal is op school, hoewel de leraren zelf het
onvoldoende spreken. En sinds een jaar of tien komt de sterkste
invloed uit het toerisme. Dat is hun enige bron van inkomsten.
Dan leer je snel Engels, maar ook Frans, Italiaans … Al die
talen komen samen in een goed geïsoleerde jongerencultuur.
En die mix probeer ik in kaart te brengen.”
dat ze engels leren door het toerisme biedt toch alleen
maar voordelen?
Sarah Hillewaert: “Ja. Maar het is ook jammer.
Deze jongens zingen onze kampvuurnummers, terwijl hun
eigen taal veel rijker is. Ze kwelen ‘Country Roads’, en ‘Marina’
van Rocco Granata, omdat er toeristen bij zijn. Maar als ze
alleen zijn zingen ze hun eigen liederen, die vol improvisatie
steken. Dat zijn echte word battles. Elkaar beledigen in liedjesteksten,
al improviserend en op rijm, dat is een sport hier.
Ik heb opnames van oude mensen die elkaar op straat
toezingen en de ander voortdurend beledigen, heel grappig.
Wat wij uit de hiphop kennen, zit al eeuwen in de taalcultuur
van Lamu.”
Jongeren die thuis een andere taal spreken dan op
school, en met elkaar nog een ander register opentrekken,
spreken toch geen enkele taal goed?
Sarah Hillewaert: “Daarom is het lastig voor hen om
naar een hogere opleiding in Nairobi of Mombassa te gaan.
Hun Swahili is niet goed. Ze hebben een taalachterstand.
Maar jongeren moeten realistisch zijn: als ze op kantoor
willen werken, moeten ze Swahili én Engels spreken.”
38 • Klasse voor Leraren
wat leer je uit je onderzoek over de taalsituatie in
Vlaanderen?
Sarah Hillewaert: “Er zijn natuurlijk parallellen. De ouders
op Lamu klagen dat hun kinderen ‘hun’ Swahili niet meer
spreken, maar echt standaard Swahili kennen ze ook niet.
Ik kom uit West-Vlaanderen, de oudere generaties houden nog
sterk vast aan hun dialect. Het Standaardnederlands is ook een
constructie die niemand spreekt. Ik moest op school uren mijn
g en h en oe oefenen. Tegelijk hebben West-Vlamingen, net als
jongeren van Lamu, complexen als ze niet verstaanbaar zijn,
en worden ze in Gent of Antwerpen beschouwd als de boerkes.
Maar het is wel een deel van onze identiteit.”
kan dialect op school?
Sarah Hillewaert: “Leerlingen en leraren moeten weten
wanneer ze welk taalregister opentrekken. Al die registers
bepalen mee je identiteit. Hoe bewuster je je daar van bent,
hoe sterker je de taal kunt gebruiken. Er mag ruimte zijn voor
dialecten op school, zolang je ook het Standaardnederlands
kent. Natuurlijk moet je in de klas Standaardnederlands
gebruiken. Maar als Nederlandstalige scholen in Brussel elke
andere taal op de speelplaats verbieden, dan heb ik daar, vanuit
het standpunt van taalontwikkeling, mijn twijfels bij.
Zo negeer je de verschillende registers en forceer je de taal.
En je creëert ook een negatieve perceptie rond het Nederlands.”
misschien helpt zo’n maatregel wel om de taalachterstand
bij allochtone leerlingen te bestrijden?
Sarah Hillewaert: “Het is belangrijk dat zij de taal leren
van het land waarin ze leven. Taal is immers je sociale kapitaal.
Zonder interactie kun je geen volwaardig maatschappelijk
leven uitbouwen. En de basis van die interactie is de taal. Veel
meer dan over culturele gewoontes of hoofddoeken te discussieren,
moeten we investeren in de kennis van het Nederlands.”
Deze reportage kwam tot stand in samenwerking met de Vlaamse
Vereniging voor Ontwikkelingssamenwerking en technische Bijstand vzw
(VVOB). Klasse en VVOB ontwikkelen samen de Zuidtoets. Door verhalen
te brengen over de kracht van het Zuiden ontdek je wat we van elkaar kunnen
leren.