Download bijlage (PDF) - Friends in Business

120
JAN DONiA
WaiTing for picaSSo, 2009, olieverf op linnen,
140 x 120 cm. HeT ScHilderiJ onTSTond
na de groTe picaSSo-TenToonSTelling pariJS
Op zaterdag 2 februari opende de burgemeester van
de Mexicaanse stad Guanajuato in het Museo Ex Convento
Dieguino een tentoonstelling van schilderijen
van Jacques Tange (1960, Vlissingen). Dit voorjaar
reizen de werken door naar Malino en enkele galeries
in Mexico City. 'In Latijns-Amerika bestaat plotseling
een aanzienlijke belangstelling voor mijn werk', zegt
Tange, in 2005 kunstenaar van het jaar. 'Eigenlijk is
die interesse niet zo vreemd. Nergens zijn de vrouwen
mooier en erotischer dan in het zuidelijk deel van dat
continent. Vrouwen zijn vaak geïnteresseerd in de
liefde en hartstocht waarmee ik hen schilder, merk
ik. Want het is een misverstand dat alleen mannen
mijn werk waarderen. Het succes in Amerika doet me
goed. Onlangs werden nog doeken van mij verkocht
in Panama en Chili. Prettig, want in Nederland ligt de
kunsthandel als gevolg van de kredietcrisis helemaal
plat. Een paar jaar geleden verkocht ik nog twintig,
25 schilderijen per show. Nu mag ik blij zijn als het er
één of twee zijn. Maar je moet je tijd niet verdoen met
klagen. Als kunstenaar moet je vindingrijk zijn, anders
overleef je niet. Vandaar Latijns-Amerika.'
JACQUES TANGE
Het meeslepend
verlangen naar
schoonheid
Jacques Tange neemt in de beeldende kunst een
afwijkende en zelfstandige positie in. Hij is een meester van
de esthetica. Het verlangen naar schoonheid bepaalt de
interpretatie van de werkelijkheid in zijn schilderijen, met de
romantische, onwezenlijke landschappen. Daarbij spelen
obsessie, parafrase en noodlot een rol. Intrigerend is vooral
dat de kunstenaar wordt geobsedeerd door het erotiserend
effect van de vrouw op de man als voyeur. In zijn expressie
zijn de billen van de vrouw een fenomeen op een soms
brutale, maar toch liefdevolle wijze.
Eerlijk gezegd laat dit verschijnsel ook mij niet onberoerd. Vijf
jaar geleden werd ik geboeid door “Eva”, een schilderij van
museale kwaliteit. Het toont een vrouw in een chique dress, op
de rug gezien. Vanaf een balkon kijkt zij naar een grootstedelijke
omgeving waar geen leven te bespeuren is. De voorstelling roept
vragen op. Wat zoekt Eva, als zij kijkt naar die letterlijk wezenloze
flatgebouwen? De magie van het schilderij ontstaat door en in de
groene japon. Die bepaalt het beeld, de rest is decor, parafrase
van een samenleving die de adem inhoudt bij dit esthetisch en
erotisch machtsvertoon. Dat wordt bewerkstelligd door de
uitstraling van de billen, aangeduid met twee (zwarte) verfstrepen.
Zij zijn onaanraakbaar, maar je hoopt toch – of je vreest – dat ze
aangeraakt willen worden. Een decente provocatie die in de geest
van de beschouwer allengs indecenter kan worden.
BUrleSqUe, 2007, olie op linnen, 100 x 140 cenTimeTer
KUNST 121
Geheime TUiNeN
Billen, bloot of gehuld in textiel, zijn een essentieel en steeds
terugkerend onderwerp in het werk van Jacques Tange. Vaak
beeldt hij ze uit in samenhang met mannen die soms net doen
of ze niet kijken. Burgermannetjes in zwart pak met bolhoed die
machteloos staan tegenover een fenomeen dat hun wereldbeeld
beheerst. In een schilderij als “Burlesque” leidt het tot een
bijna aandoenlijk voyeurisme. In dit verband is een uitspraak
van de Vlaamse beeldhouwer en tekenaar Constant Permeke
kenschetsend: in de geest van de ouder wordende man bevinden
zich geheime tuinen waarin hij een ander niet gemakkelijk toelaat.
De beelden, of liever: de billen van Tange, hebben veel met mijn
eigen geheime tuinen te maken. Zij zijn een hommage aan de vrouw,
aan een sprookjesachtige erotiek en een vrijbrief om te vluchten
in illusies en dromen. Toen ik hem vroeg waar zijn fascinatie voor
billen vandaan komt, was het antwoord veelzeggend: ‘Het is de
mooiste vorm die er is.’
De vrouwen in zijn schilderijen zijn anoniem, al geeft hij ze af
en toe wel namen. Op mooie zomerse dagen kun je ze op straat
tegenkomen, weggelopen van zijn linnen. De mannen kijken dikwijls
om, meestal stiekem. Daarbij kan sprake zijn van opwinding, maar
ook van bewondering. Zoals Roland Holst in “Winter aan zee”
dichtte: ‘Zij schreed alsof zij nooit zou sterven.’ Jan Hoekema,
burgemeester van Wassenaar, voormalig cultureel attaché in
New York en fervent Tange-verzamelaar, veronderstelde
in een openingstoespraak in galerie Het Cleyne Huys in
Den Haag in 2008 dat Jacques’ vrouw Belinda Schulze
steeds verschijnt op zijn linnen. Hij heeft waarschijnlijk
Belinda ScHUlZe en JacqUeS Tange in ZiJn aTelier

eva, 2008, olie op linnen, 160 x 120 cenTimeTer
ten dele gelijk. De vrouwen van Tange ontstaan, net als zijn
landschappen, in het grensgebied van fantasie en werkelijkheid.
Dat neemt niet weg dat Belinda zijn muze is. Zij heeft sinds zij
elkaar in 1998 ontmoetten, veel voor hem betekend. Zij heeft
structuur in zijn leven gebracht en in belangrijke mate bijgedragen
aan zijn materiële welstand: een groot huis aan de Schie, een groot
atelier annex galerie aan de Lange Haven en een kleinere galerie
aan de Markt 6.
‘Dat heeft ook een keerzijde’, zegt hij. ‘Ik zit min of meer vast
aan Schiedam. Mijn bezit is steen. Dat is in deze tijd minder
aantrekkelijk dan vroeger. Aan de andere kant is het zeker geen
straf om hier te wonen. Ik houd van Rotterdam. Na mijn militaire
dienst ging ik daar naar de academie, woonde op Zuid en had een
atelier op het Noordereiland. Dat was in de jaren tachtig een soort
vrijstaat, waar veel kunstenaars woonden. Elke dag fietste ik van
de academie op de G.J. de Jonghweg naar huis via Boijmans. Altijd
even bij Kokoschka en Sluyters kijken. Die schilderijen stonden
voortdurend op mijn netvlies. Zij hebben veel met mijn creatieve
idealen te maken.’
line Up, 2011, olie op linnen, 120 x 180 cenTimeTer. Tange WerkT nU
aan een nieUWe Serie "advocaTenScHilderiJen"
TEKST: JAN DONIA
FOTOGRAFIE: COLL. JACquES TANGE
KUNST 123
TrAveliNG SOUTh
Toen Jacques Tange in het voorjaar van 2009 “Traveling South”
had geschilderd, met Diana’s op kermispaarden (op wieltjes)
in een landschap vol cypressen, wilde ik de herkomst van dat
sprookjesachtige tafereel ontdekken. Ik werkte destijds aan een
boek over zijn schilderkunst “De Tuin van Eva”, dat in oktober
2010 is verschenen (uitgeverij Artemis). In april reisden wij in
zijn Volvo-oldtimer naar zijn geboortestad Vlissingen. Letterlijk
Traveling South. Terwijl wij door de polder van Walcheren reden,
onder de hoge lucht met vogels en wolken die langs scheerden op
de westenwind, zei hij: ‘Hier is mijn liefde voor en heimwee naar het
landschap en het licht ontstaan. Alleen wordt op mijn linnen alles
anders. Mijn paarden zijn echte, zware Zeeuwse paarden, maar wel
op wieltjes. Mijn vogels zijn mechanische vogels, opwindbaar. Wat
ik schilder, gebeurt in mijn verbeelding. Die werd in mijn vroege
jeugd gevoed door de verhalen van mijn vader.’
Zijn vader Piet Tange (1922), afkomstig uit een agrarisch geslacht,
koos voor de zee die in Walcheren overal dichtbij is. Na de marine
en de wilde vaart, werd hij kapitein bij Smit Internationale, toen
de belangrijkste sleepvaartrederij ter wereld. ‘Hij was vaak
maanden weg. Ik was anderhalf, toen ik hem voor het eerst bewust
zag. Hij bracht een wereld mee naar huis die ik niet kende. Dat
was fantastisch. Ik houd van vormen. Ik kon wegdromen bij de
schelpen van ver weg, die hij mij gaf. Ik hing ze op in het visnet in
mijn kamer. Als hij er niet was, was hij er toch. Het maakt deel uit
van de inspiratie voor de imaginaire wereld die ik schilder.’ Die
krijgt gestalte in een droomland uit sprookjesboeken, in zuiderse,
onhollandse kleuren. Misschien bestaan die landschappen wel in
Mexico. Zij hangen er in ieder geval in een museum en in galeries.
Traveling SoUTH, 2009, olie op linnen, 200 x 250 cenTimeTer

foTografie: perSfoTo STedeliJk mUSeUm ScHiedam
KUNSTvAriA
karel appel: mannetje met de zon, 1947, waterverf, krijt op papier,
44 x 55,6 centimeter
foTografie: perSfoTo mUSeUm BoiJmanS van BeUningen
Hariton pushwagner: on the road, 1980, uit de serie from a day in the
life of family man
casper Hoogzaad: z.t., 2012, tempera op linnen, 100 x 150 centimeter
KUNST 125
PArElS iN SChiEdAm
CoBrA (Copenhagen Brussel Amsterdam) is één van de belangrijkste
avant-gardebewegingen in de beeldende kunst na 1945. Zij bestond
maar drie jaar, van 1948 tot 1951, maar heeft een enorme invloed
gehad op de ontwikkeling van de internationale schilderkunst.
De Nederlandse kunstenaars Karel Appel, Constant en Corneille
speelden een hoofdrol. Hun werk, waarin fantasiedieren en
fantasiewezens geliefde onderwerpen waren, werd aanvankelijk met
weerzin ontvangen. ‘Knoeiers, kladderaars en verlakkers’, werden zij
genoemd, niet alleen door het grote publiek, ook door een deel van
de officiële kunstwereld. Daarom is het bijzonder dat de toenmalige
conservator van het Stedelijk Museum in Schiedam, Daan
Schwagermann, hen begin jaren vijftig representatief vond voor de
eigentijdse kunst en uit het aankoopbudget (toen een paar honderd
gulden) een curieuze verzameling opbouwde. Die is nog steeds één
van de highlights van de museale collectie. Met de tentoonstelling
“65 jaar CoBrA. Vrijheid en Vitaliteit” bewijst het museum dat het
een parel is in de Jeneverstad.
Expositie: tot 1 september
Openingstijden: dinsdag t/m zondag, tussen 10.00 en 17.00 uur.
GEhEim VAN NoorwEGEN
Van Hariton Pushwagner (1940, Oslo) had tot 2008 buiten
Noorwegen niemand gehoord. Toen brak hij door op de Biënnale van
Berlijn. Een weergaloze tekenaar die internationaal aandacht trok
met zijn rauwe, onheilspellende visie op de werkelijkheid. Het was de
aanleiding tot een grote overzichtsexpositie in museum Boijmans van
Beuningen: “Pushwagner: Soft City”. Daar worden onder andere de
series Soft City en Apocalypse Frieze getoond, met een obsederende
beeldtaal, mede herkenbaar door de verwijzingen naar Escher, Dali,
Goya, Pop Art en de film Metropolis. Prachtig, indringend, soms
indrukwekkend. Tekenen kan een magistrale uiting zijn. Dat is hier
het geval. Boijmans noemt Pushwagner een van de best bewaarde
geheimen van Noorwegen. Terecht.
Expositie: tot 26 mei
Openingstijden: dinsdag t/m zondag, tussen 11.00 en 17.00 uur.
VErfmEESTEr
Een jaar of vijf geleden belde Casper Hoogzaad (1962, Velsen) mij
op uit Paramaribo. Euforisch meldde hij dat hij het mooiste zwart
van de wereld had gevonden. Hij was in Suriname om grondstoffen
(pigmenten) te zoeken voor de verf die hij zelf volgens een
ingewikkeld procedé maakt. Die verf wordt door hem vliesdun,
soms in wel dertig lagen, op het linnen aangebracht. Zijn onderzoek
daar leidde tot een serie doeken met als onderwerp de vegetatie
in de jungle. De Surinaamse Bank kocht vier van die schilderijen.
Later werd de serie getoond in het Natuurmuseum in Rotterdam.
Nu exposeert Hoogzaad abstracte schilderijen en tekeningen – hij
is een begaafd tekenaar – bij galerie Phoebus, Eendrachtsweg 61,
Rotterdam.
Expositie: van 28 april tot 30 mei
Openingstijden: donderdag t/m zondag, tussen 12.30 en 17.30 uur.
CONTACT MET JAN DONIA?
JANHARMENDONIA@GMAIL.COM