27.09.2013 Views

handleiding groep 3 blok 7 en 8 - Malmberg

handleiding groep 3 blok 7 en 8 - Malmberg

handleiding groep 3 blok 7 en 8 - Malmberg

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5<br />

6<br />

7<br />

8<br />

9<br />

10<br />

11<br />

12<br />

<strong>handleiding</strong> <strong>groep</strong> 3 <strong>blok</strong> 7 <strong>en</strong> 8


<strong>handleiding</strong> <strong>groep</strong> 3 <strong>blok</strong> 8<br />

Inhoud<br />

Inleiding 38<br />

Les 1 40<br />

Les 2 42<br />

Les 3 44<br />

Les 4 46<br />

Les 5 48<br />

Les 6 50<br />

Les 7 52<br />

Les 8 54<br />

Les 9 56<br />

Les 10 58<br />

Les 11 60<br />

Les 12 62<br />

Les 13 64<br />

Les 14 <strong>en</strong> 15 66<br />

Remediëring 1 68<br />

Remediëring 2 69<br />

Remediëring 3 70<br />

Remediëring 4 71<br />

<strong>Malmberg</strong> ’s-Hertog<strong>en</strong>bosch


lok 8 Tweeling<strong>en</strong><br />

Inleiding<br />

In dit <strong>blok</strong> staan tweeling<strong>en</strong> <strong>en</strong> par<strong>en</strong> c<strong>en</strong>traal (scho<strong>en</strong><strong>en</strong>,<br />

want<strong>en</strong>, twee koekjes in één pakje <strong>en</strong>zovoort). U kunt dit thema<br />

extra inhoud gev<strong>en</strong> door op e<strong>en</strong> tafel ding<strong>en</strong> te verzamel<strong>en</strong><br />

waarin tweeling<strong>en</strong> ontdekt kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong>. In e<strong>en</strong> hoek kunt<br />

u ook e<strong>en</strong> spiegel plaats<strong>en</strong> waarin de kinder<strong>en</strong> zichzelf ‘als<br />

tweeling’ kunn<strong>en</strong> zi<strong>en</strong> <strong>en</strong> waar ze kunn<strong>en</strong> experim<strong>en</strong>ter<strong>en</strong> met<br />

spiegelbeeld<strong>en</strong> van cijfers. Welk cijfer verandert niet?<br />

Richt de winkel uit <strong>blok</strong> 7 in met e<strong>en</strong> aantal van dezelfde<br />

doosjes of pakjes. Voorzie deze van e<strong>en</strong> prijskaartje (c<strong>en</strong>t<strong>en</strong>).<br />

Laat de kinder<strong>en</strong> e<strong>en</strong> aantal van dezelfde artikel<strong>en</strong> kop<strong>en</strong>.<br />

Tijd<strong>en</strong>s de handvaardigheidsles kunn<strong>en</strong> de kinder<strong>en</strong> hun eig<strong>en</strong><br />

verliefde hart<strong>en</strong> mak<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> andere optie is het mak<strong>en</strong> <strong>en</strong>/of<br />

Overzicht van de leerinhoud<br />

Nieuwe doel<strong>en</strong><br />

Toetsdoel<strong>en</strong><br />

Sam<strong>en</strong> oef<strong>en</strong><strong>en</strong><br />

Bewerking<strong>en</strong> 9<br />

Met<strong>en</strong>, tijd, geld 9<br />

Getall<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

getalrelaties 20<br />

Met<strong>en</strong>, tijd, geld 10<br />

Meetkunde 6 <strong>en</strong> 7<br />

Getall<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

getalrelaties 19<br />

kleur<strong>en</strong> van patron<strong>en</strong> die spiegelsymmetrisch zijn.<br />

Noteer gedur<strong>en</strong>de het <strong>blok</strong> op het bord e<strong>en</strong> dagritmeschema.<br />

Betrek hierbij de analoge klok (hele ur<strong>en</strong>). Noteer activiteit<strong>en</strong><br />

die er op e<strong>en</strong> dag in de klas gebeur<strong>en</strong>, bijvoorbeeld: om 9.00<br />

uur rek<strong>en</strong><strong>en</strong>, om 10.00 uur pauze...<br />

Tijd<strong>en</strong>s de gymles kunt u met de kinder<strong>en</strong> sprong<strong>en</strong> van 10 <strong>en</strong><br />

hupp<strong>en</strong> van 1 oef<strong>en</strong><strong>en</strong>. Oef<strong>en</strong> bijvoorbeeld ook het tell<strong>en</strong> met 2<br />

<strong>en</strong> 5 door het ‘Aantikspel’ te spel<strong>en</strong>.<br />

Voor rek<strong>en</strong>sterke kinder<strong>en</strong> sluit<strong>en</strong> de verrijkingsopdracht<strong>en</strong><br />

‘Strijkkral<strong>en</strong>’ <strong>en</strong> ‘Eerlijk verdel<strong>en</strong>’ uit de methode ‘Ki<strong>en</strong>’ aan bij<br />

dit <strong>blok</strong>. Niet alle rek<strong>en</strong>sterke kinder<strong>en</strong> zijn ook sterke lezers.<br />

Sommige hebb<strong>en</strong> hulp nodig bij de verrijkingsopdracht<strong>en</strong>.<br />

Doel Les 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15<br />

Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> getall<strong>en</strong> tot <strong>en</strong> met 10 verdubbel<strong>en</strong> <strong>en</strong> ev<strong>en</strong><br />

getall<strong>en</strong> tot <strong>en</strong> met 20 halver<strong>en</strong>.<br />

Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> klok de wijzers tek<strong>en</strong><strong>en</strong> bij e<strong>en</strong> gegev<strong>en</strong><br />

tijd in hele ur<strong>en</strong>.<br />

Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> aangev<strong>en</strong> waar je uitkomt vanaf 0 op de lege<br />

getall<strong>en</strong>lijn bij e<strong>en</strong> combinatie van sprong<strong>en</strong> van 10 <strong>en</strong> 1.<br />

Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> in e<strong>en</strong>voudige verhoudingsopgav<strong>en</strong> prijz<strong>en</strong><br />

bepal<strong>en</strong>.<br />

Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> spiegelsymmetrie herk<strong>en</strong>n<strong>en</strong> <strong>en</strong> de symmetrieas<br />

aangev<strong>en</strong>.<br />

Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> het midd<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> vorm bepal<strong>en</strong> door de vorm<br />

dubbel te vouw<strong>en</strong>.<br />

Kinder<strong>en</strong> k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> de splitsing<strong>en</strong> van 10 <strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> aangev<strong>en</strong><br />

hoeveel erbij moet om 10 te mak<strong>en</strong>.<br />

Bewerking<strong>en</strong> 6 Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> getall<strong>en</strong> tot <strong>en</strong> met 20 splits<strong>en</strong>.<br />

Bewerking<strong>en</strong> 7<br />

Bewerking<strong>en</strong> 8<br />

Memoriser<strong>en</strong> dubbel 1 tot <strong>en</strong> met 10.<br />

Somm<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> met de tweeling<strong>en</strong>.<br />

Halver<strong>en</strong> <strong>en</strong> verdubbel<strong>en</strong>.<br />

Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> erbij- <strong>en</strong> erafsituaties tot <strong>en</strong> met 20 g<strong>en</strong>oteerd<br />

in e<strong>en</strong> pijlnotatie uitrek<strong>en</strong><strong>en</strong>.<br />

Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> e<strong>en</strong> situatie vertal<strong>en</strong> naar e<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>opgave<br />

met hoeveelhed<strong>en</strong> tot <strong>en</strong> met 20.<br />

Herhaalde hupp<strong>en</strong> van 1, 2, 5 <strong>en</strong> sprong<strong>en</strong> van 10 vanaf e<strong>en</strong> willekeurig getal<br />

tot <strong>en</strong> met 50.<br />

Splitsbloem<strong>en</strong> afleid<strong>en</strong> van het rek<strong>en</strong>rek.<br />

Memoriser<strong>en</strong> splitsing<strong>en</strong> van 4, 5, 6 <strong>en</strong> 7.<br />

Vanaf 0 in sprong<strong>en</strong> van 10 <strong>en</strong> hupp<strong>en</strong> van 1 spring<strong>en</strong> naar getall<strong>en</strong> (getall<strong>en</strong>gebied 11<br />

tot <strong>en</strong> met 30). Somm<strong>en</strong> met de splitsbloem<strong>en</strong> van 4, 5, 6 <strong>en</strong> 7.<br />

le erkrachtgebond<strong>en</strong> zelfstandig werk<strong>en</strong> to ets<br />

38 Pluspunt, Handleiding <strong>groep</strong> 3, <strong>blok</strong> 8 © <strong>Malmberg</strong> ‘s-Hertog<strong>en</strong>bosch


Preteaching<br />

Bespreek aan de hand van de praatplaat van les 1 met de taal<strong>en</strong>/of<br />

rek<strong>en</strong>zwakke kinder<strong>en</strong> het thema <strong>en</strong> de nieuwe doel<strong>en</strong><br />

van het <strong>blok</strong>. Bespreek de volg<strong>en</strong>de woord<strong>en</strong> <strong>en</strong> begripp<strong>en</strong>:<br />

- dubbel <strong>en</strong> de helft<br />

- het spiegelbeeld<br />

De nieuwe doel<strong>en</strong> van dit <strong>blok</strong> zijn verwerkt in de praatplaat<br />

(zie hierna). Wijs de onderdel<strong>en</strong> uit de praatplaat aan <strong>en</strong><br />

bespreek de nieuwe doel<strong>en</strong>:<br />

Les 1<br />

Verdubbel<strong>en</strong> <strong>en</strong> halver<strong>en</strong> tot <strong>en</strong> met 20 - Wet<strong>en</strong> de kinder<strong>en</strong><br />

wat e<strong>en</strong> tweeling is? Laat de tweeling aanwijz<strong>en</strong>. K<strong>en</strong>n<strong>en</strong> ze<br />

misschi<strong>en</strong> e<strong>en</strong> tweeling? Waar zi<strong>en</strong> de kinder<strong>en</strong> nog meer<br />

twee dezelfde / dubbel op de plaat? (somm<strong>en</strong>, dobbelste<strong>en</strong>,<br />

rek<strong>en</strong>rek, 4 op de dominoste<strong>en</strong>, voet<strong>en</strong>, stipp<strong>en</strong> van de<br />

lieveheersbeestjes). Wijs de dobbelst<strong>en</strong><strong>en</strong> aan. Hoeveel is met<br />

de dobbelst<strong>en</strong><strong>en</strong> gegooid? (dubbel 6). Hoeveel stipp<strong>en</strong> is dat<br />

sam<strong>en</strong>? (12). Steek twee hand<strong>en</strong> op <strong>en</strong> vraag hoeveel vingers<br />

dat sam<strong>en</strong> is. (10). Hoeveel is iedere hand? (5).<br />

Les 3<br />

Klokkijk<strong>en</strong> - Laat de klok aanwijz<strong>en</strong>. Hoe laat is het op de klok?<br />

(3 uur). Als er ieder uur e<strong>en</strong> bus komt, wanneer komt dan de<br />

volg<strong>en</strong>de, hoe laat is het dan? (4 uur). Hoe laat was het to<strong>en</strong> de<br />

vorige bus er was? (2 uur). Vertel dat les 3 over klokkijk<strong>en</strong> gaat.<br />

Les 6<br />

Sprong<strong>en</strong> <strong>en</strong> hupp<strong>en</strong> - Wijs op de kangoeroe <strong>en</strong> de pad. Hoe<br />

groot is de sprong van de kangoeroe? (10). Vertel dat de pad<br />

niet ver kan spring<strong>en</strong>. De pad hupt met e<strong>en</strong> hup van 1. Laat de<br />

kinder<strong>en</strong> met (kangoeroe)sprong<strong>en</strong> van 10 tell<strong>en</strong><br />

(10 - 20 - 30 <strong>en</strong>zovoort) <strong>en</strong> met hupp<strong>en</strong> van 1 (1 - 2 - 3 <strong>en</strong>zovoort).<br />

Tot hoever kunn<strong>en</strong> ze tell<strong>en</strong> met hupp<strong>en</strong> van 1? Vertel<br />

dat les 6 gaat over sprong<strong>en</strong> van 10 <strong>en</strong> hupp<strong>en</strong> van 1 op de<br />

getall<strong>en</strong>lijn.<br />

Les 8<br />

Prijz<strong>en</strong> bepal<strong>en</strong> - Vraag wat twee dropjes kost<strong>en</strong>. (4 c<strong>en</strong>t).<br />

Hoeveel kost dan één dropje? Vertel dat les 8 gaat over prijz<strong>en</strong>.<br />

Les 11<br />

Spiegelsymmetrie - Wijs de spiegel aan. Zi<strong>en</strong> de kinder<strong>en</strong> het<br />

spiegelbeeld van het kind? Vraag of de letters in spiegelbeeld er<br />

gewoon uitzi<strong>en</strong>. Waar zie je nog meer e<strong>en</strong> spiegelbeeld (zonder<br />

dat er e<strong>en</strong> spiegel tuss<strong>en</strong> staat)? (dobbelst<strong>en</strong><strong>en</strong>, dominost<strong>en</strong><strong>en</strong>,<br />

letters dubbelop, voet<strong>en</strong>). Vertel dat les 11 over spiegel<strong>en</strong> gaat.<br />

1<br />

11<br />

1 waar zie je dubbel?<br />

vul de letter in.<br />

f<br />

ik b<strong>en</strong> 1<br />

e<br />

c<br />

a<br />

i<br />

a 5 + 5 b 4 + 4 c 3 + 3 d 2 + 2<br />

wij zijn 2<br />

huh?<br />

huh?<br />

b<br />

e 1 + 1<br />

Overzicht extra material<strong>en</strong><br />

Les Materiaal<br />

f 6 + 6 g 7 + 7<br />

h 8 + 8 i 9 + 9<br />

2 dropjes<br />

h j<br />

g<br />

d<br />

<strong>blok</strong> 8<br />

j 10 + 10<br />

4 c<strong>en</strong>t<br />

mooi op tijd!<br />

sprong van 10<br />

Pluspunt, Handleiding <strong>groep</strong> 3, <strong>blok</strong> 8 © <strong>Malmberg</strong> ‘s-Hertog<strong>en</strong>bosch 39<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5<br />

6<br />

7<br />

8<br />

9<br />

hup van 1<br />

- Tweeling<strong>en</strong> dubbel 1 tot <strong>en</strong> met 10 (kopieerblad)<br />

- Klassikaal rek<strong>en</strong>rek <strong>en</strong> afdekblad voor rek<strong>en</strong>rek<br />

- Per tweetal vijf fiches<br />

- Voor de verl<strong>en</strong>gde instructie: afdekdoek<br />

- Voor de verl<strong>en</strong>gde instructie: per kind e<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>rek<br />

- Tweeling<strong>en</strong> dubbel 1 tot <strong>en</strong> met 10 (kopieerblad)<br />

- Klassikaal rek<strong>en</strong>rek <strong>en</strong> afdekblad voor rek<strong>en</strong>rek<br />

- Klassikale instructieklok<br />

- Per kind e<strong>en</strong> individueel oef<strong>en</strong>klokje<br />

- Klassikaal rek<strong>en</strong>rek<br />

- Ev<strong>en</strong>tueel per kind e<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>rek<br />

- Voor de verl<strong>en</strong>gde instructie: per kind e<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>rek<br />

- Tweeling<strong>en</strong> dubbel 1 tot <strong>en</strong> met 10 (kopieerblad)<br />

- Klassikaal rek<strong>en</strong>rek <strong>en</strong> afdekblad voor rek<strong>en</strong>rek<br />

- Ev<strong>en</strong>tueel per kind e<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>rek<br />

- Klassikaal rek<strong>en</strong>rek <strong>en</strong> afdekblad voor rek<strong>en</strong>rek<br />

- Klassikale kral<strong>en</strong>ketting met vijfstructuur<br />

- Ev<strong>en</strong>tueel per kind e<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>rek<br />

- Tweeling<strong>en</strong> dubbel 1 tot <strong>en</strong> met 10 (kopieerblad)<br />

- Getalkaartjes 11 tot <strong>en</strong> met 30 (kopieerblad<strong>en</strong>)<br />

- Klassikale kral<strong>en</strong>ketting<br />

- Klassikaal rek<strong>en</strong>rek <strong>en</strong> afdekblad voor rek<strong>en</strong>rek<br />

- Per kind e<strong>en</strong> kral<strong>en</strong>ketting tot <strong>en</strong> met 30<br />

- Ev<strong>en</strong>tueel per kind e<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>rek<br />

- Voor de verl<strong>en</strong>gde instructie: per kind e<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>rek<br />

- Per kind kladpapier<br />

- Per kind e<strong>en</strong> dobbelste<strong>en</strong><br />

- ‘Splitsbloem<strong>en</strong>’ 4 tot <strong>en</strong> met 9 (kopieerblad<strong>en</strong>)<br />

- Klassikaal rek<strong>en</strong>rek <strong>en</strong> afdekblad voor rek<strong>en</strong>rek<br />

- Per kind kladpapier<br />

- Getalkaartjes 11 tot <strong>en</strong> met 30 (kopieerblad<strong>en</strong>)<br />

- Splitsbloem<strong>en</strong> 4 tot <strong>en</strong> met 9 (kopieerblad<strong>en</strong>)<br />

- Klassikale kral<strong>en</strong>ketting met vijfstructuur<br />

- Per kind e<strong>en</strong> kral<strong>en</strong>ketting<br />

- Klassikaal rek<strong>en</strong>rek <strong>en</strong> afdekblad voor rek<strong>en</strong>rek<br />

- Per kind e<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>rek<br />

- Per kind kladpapier<br />

10 - Per kind e<strong>en</strong> spiegeltje (zonder rand)<br />

Remediëring<br />

- Remediëringsblad 1: per kind e<strong>en</strong> splitsbox met ti<strong>en</strong><br />

balletjes; per kind e<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>rek<br />

- Remediëringsblad 2: per kind e<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>rek<br />

- Remediëringsblad 3: twintig MAB-<strong>blok</strong>jes; per kind e<strong>en</strong><br />

rek<strong>en</strong>rek; schrijf<strong>blok</strong><br />

- Remediëringsblad 4: schrijf<strong>blok</strong><br />

Puntblad<strong>en</strong> - Puntblad 1, opgave 1: verliefde hart<strong>en</strong> (kopieerblad)<br />

8<br />

3<br />

6


lok 8 les 1<br />

Materiaal<br />

Werkboek bladzijde 34 <strong>en</strong> 35<br />

Extra materiaal<br />

− Tweeling<strong>en</strong> dubbel 1 tot <strong>en</strong> met 10 (kopieerblad)<br />

−Klassikaal rek<strong>en</strong>rek<br />

− Afdekblad voor het rek<strong>en</strong>rek<br />

− Per tweetal vijf fiches<br />

− Voor de verl<strong>en</strong>gde instructie: afdekdoek<br />

−Voor de verl<strong>en</strong>gde instructie: per kind e<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>rek<br />

Doel<strong>en</strong><br />

− Nieuw doel (opgave 1 <strong>en</strong> 2)<br />

Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> getall<strong>en</strong> tot <strong>en</strong> met 10 verdubbel<strong>en</strong> <strong>en</strong> ev<strong>en</strong><br />

getall<strong>en</strong> tot <strong>en</strong> met 20 halver<strong>en</strong>.<br />

− Toetsdoel (opgave 3, 4 <strong>en</strong> 5)<br />

Kinder<strong>en</strong> k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> de splitsing<strong>en</strong> van 10 <strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> aangev<strong>en</strong><br />

hoeveel erbij moet om 10 te mak<strong>en</strong>.<br />

> Start<br />

Oriëntatie thema<br />

De kinder<strong>en</strong> bekijk<strong>en</strong> de praatplaat <strong>en</strong> mak<strong>en</strong> opgave 1. Ze<br />

zoek<strong>en</strong> (in tweetall<strong>en</strong>) uit waar je dubbel ziet: de somm<strong>en</strong><br />

koppel<strong>en</strong> ze aan e<strong>en</strong> uitgebeelde situatie door de letter van de<br />

som bij de situatie te schrijv<strong>en</strong>.<br />

Interactie<br />

Nieuw doel (opgave 1 <strong>en</strong> 2)<br />

■ Bekijk sam<strong>en</strong> de praatplaat <strong>en</strong> bespreek het thema<br />

‘Tweeling<strong>en</strong>’. Herhaal de opdracht<strong>en</strong> <strong>en</strong> vrag<strong>en</strong> uit<br />

‘Preteaching’. Laat hierbij ook de kinder<strong>en</strong> die in de<br />

preteaching hebb<strong>en</strong> meegedaan antwoord<strong>en</strong> gev<strong>en</strong>.<br />

■ Bespreek de gevond<strong>en</strong> antwoord<strong>en</strong> van opgave 1. Welke<br />

dubbel<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> de kinder<strong>en</strong> gevond<strong>en</strong>? Klopt de afbeelding<br />

met de som?<br />

■ Schud de kaart<strong>en</strong> met tweeling<strong>en</strong> door elkaar. Houd ze<br />

omhoog zodat is te zi<strong>en</strong> hoeveel ze ieder hebb<strong>en</strong>. B<strong>en</strong>adruk<br />

dat tweeling<strong>en</strong> altijd alles eerlijk del<strong>en</strong>. Het moet<strong>en</strong> dus twee<br />

dezelfde getall<strong>en</strong> zijn die op de buik<strong>en</strong> staan.Vraag hoeveel<br />

ze sam<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> <strong>en</strong> vraag terug hoeveel ze dus ieder hebb<strong>en</strong><br />

(het ‘omgekeerde’).<br />

■ Neem het klassikale rek<strong>en</strong>rek <strong>en</strong> dek de kral<strong>en</strong> af. Vraag de<br />

kinder<strong>en</strong> in gedachte op de bov<strong>en</strong>ste <strong>en</strong> onderste staaf vijf<br />

kral<strong>en</strong> op te schuiv<strong>en</strong>. Stel vrag<strong>en</strong> als: hoeveel zijn er rood?<br />

Hoeveel zijn er wit? Welke kleur hebb<strong>en</strong> de kral<strong>en</strong> die je laat<br />

staan? En hoeveel zijn dat er? Geef meerdere kinder<strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />

beurt naar aanleiding van e<strong>en</strong> vraag.<br />

■ Toon de kral<strong>en</strong> op het rek<strong>en</strong>rek waarvan op de bov<strong>en</strong>ste <strong>en</strong><br />

onderste staaf vijf kral<strong>en</strong> staan opgeschov<strong>en</strong>. Vraag welke<br />

tweeling hierbij hoort. (5). De 5 van de <strong>en</strong>e hoort bij de<br />

bov<strong>en</strong>ste vijf rode kral<strong>en</strong> (wijs aan). De 5 van de andere hoort<br />

bij de onderste vijf rode kral<strong>en</strong> (wijs aan). Draai tot slot de<br />

tweeling om <strong>en</strong> toon dat ze sam<strong>en</strong> 10 hebb<strong>en</strong>. Concludeer dat<br />

5 erbij 5 sam<strong>en</strong> 10 is.<br />

34<br />

8<br />

1 waar zie je dubbel?<br />

vul de letter in.<br />

ik b<strong>en</strong> 1<br />

2 dubbel of de helft.<br />

vul in.<br />

5<br />

f<br />

5<br />

e<br />

c<br />

tweeling<strong>en</strong><br />

wij zijn 2<br />

huh?<br />

huh?<br />

2 dropjes<br />

10 20<br />

5<br />

12<br />

8<br />

4 4 6 6 10<br />

10<br />

a<br />

i<br />

a 5 + 5 b 4 + 4 c 3 + 3 d 2 + 2<br />

e 1 + 1<br />

f 6 + 6 g 7 + 7<br />

h 8 + 8 i 9 + 9<br />

j 10 + 10<br />

4 c<strong>en</strong>t<br />

mooi op tijd!<br />

sprong van 10<br />

5 5 4 4 6 6 10 10<br />

5<br />

b<br />

h j<br />

g<br />

8 12<br />

20<br />

■ Dek het rek<strong>en</strong>rek weer af. Oef<strong>en</strong> eerst dubbel 1 tot <strong>en</strong> met 6<br />

<strong>en</strong> dubbel 10 <strong>en</strong> hun omgekeerde. Dit zijn de makkelijkste<br />

dubbel<strong>en</strong>. Stel de vrag<strong>en</strong> als hierbov<strong>en</strong> <strong>en</strong> verricht de<br />

handeling<strong>en</strong> met het rek <strong>en</strong> de tweeling<strong>en</strong>. Als dit goed gaat<br />

oef<strong>en</strong>t u ook dubbel 7, 8 <strong>en</strong> 9 <strong>en</strong> hun omgekeerde.<br />

■ Tek<strong>en</strong> de eerste <strong>en</strong> de derde som van opgave 2 op het bord:<br />

12<br />

■ Vertel dat deze opdracht over ‘dubbel’ <strong>en</strong> ‘de helft’ gaat.<br />

Laat de kinder<strong>en</strong> vertell<strong>en</strong> welke tweeling de eerste is (5)<br />

<strong>en</strong> hoeveel ze sam<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> (10). Vul dit getal in de bal in.<br />

Bespreek ook de andere tweeling waarvan je weet hoeveel het<br />

sam<strong>en</strong> is (12). Hoeveel zijn ze dan elk? Herinner de kinder<strong>en</strong><br />

eraan dat tweeling<strong>en</strong> altijd alles eerlijk del<strong>en</strong>.<br />

■ Tek<strong>en</strong> ook de eerste wip op het bord. Het getal van sam<strong>en</strong><br />

komt hierbij in de driehoek te staan. Maak ev<strong>en</strong>tueel nog<br />

40 Pluspunt, Handleiding <strong>groep</strong> 3, <strong>blok</strong> 8 © <strong>Malmberg</strong> ‘s-Hertog<strong>en</strong>bosch<br />

d<br />

hup van 1<br />

10


3 sam<strong>en</strong> 10.<br />

trek e<strong>en</strong> lijn.<br />

4 sam<strong>en</strong> 10.<br />

vul in.<br />

10 3 6 0 5 7 4 8 2 1<br />

4 10 0 7 6 5 2 3 9 8<br />

5<br />

9<br />

8<br />

5 sam<strong>en</strong> 10.<br />

trek e<strong>en</strong> lijn.<br />

welke mis je?<br />

vul in.<br />

10<br />

5 7 3<br />

9 1<br />

10<br />

1<br />

2<br />

6<br />

8<br />

6<br />

10<br />

0<br />

4<br />

4<br />

0<br />

7<br />

9<br />

2<br />

6<br />

8<br />

4<br />

2<br />

5<br />

3<br />

les 1 <strong>blok</strong> 8<br />

e<strong>en</strong> opdracht sam<strong>en</strong>. Ze kunn<strong>en</strong> als ondersteuning op het<br />

klassikale rek<strong>en</strong>rek kijk<strong>en</strong>. Stimuleer de kinder<strong>en</strong> om eerst in<br />

gedachte de kral<strong>en</strong> te schuiv<strong>en</strong>.<br />

> De kinder<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> opgave 2 zelfstandig af.<br />

Interactie<br />

Toetsdoel (opgave 3 <strong>en</strong> 4)<br />

■ Start de activiteit met het spel: ‘Sam<strong>en</strong> 10’ (zie ook <strong>blok</strong> 3,<br />

les 5). Laat ev<strong>en</strong>tueel voor de <strong>groep</strong> zi<strong>en</strong> hoe dit spelletje<br />

gaat. Leg vijf fiches klaar. Vraag e<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>sterk kind voor het<br />

bord. Ga teg<strong>en</strong>over elkaar staan met de hand<strong>en</strong> op de rug.<br />

Spreek af dat de <strong>en</strong>e speler vijf of minder vingers opsteekt <strong>en</strong><br />

de ander vijf of meer. Tel hardop één, twee, drie <strong>en</strong> steek bij<br />

‘drie’ tegelijk e<strong>en</strong> aantal vingers op. Je mag niet van tevor<strong>en</strong><br />

e<strong>en</strong> aantal afsprek<strong>en</strong>. Zeg dat als je d<strong>en</strong>kt dat het sam<strong>en</strong> ti<strong>en</strong><br />

vingers zijn, je als eerste ‘ti<strong>en</strong>’ zegt. Is het goed? Dan pak je<br />

e<strong>en</strong> fiche. Heb je ‘ti<strong>en</strong>’ gezegd terwijl het ge<strong>en</strong> ti<strong>en</strong> was, dan<br />

krijgt de ander e<strong>en</strong> fiche. Is het onduidelijk wie als eerste<br />

‘ti<strong>en</strong>’ zei? Dan is er ge<strong>en</strong> winnaar. Het spel is afgelop<strong>en</strong> als er<br />

ge<strong>en</strong> fiches meer in de pot zitt<strong>en</strong> of als de tijd om is. Spreek<br />

dit van tevor<strong>en</strong> af. Winnaar is deg<strong>en</strong>e met de meeste fiches.<br />

Laat de kinder<strong>en</strong> het spel in tweetall<strong>en</strong> spel<strong>en</strong>.<br />

■ Tek<strong>en</strong> het eerste deel van opgave 3 op het bord:<br />

1<br />

7<br />

5<br />

5<br />

0<br />

3<br />

5<br />

35<br />

10 3 6 0<br />

4 10 0 7<br />

Wijs de getall<strong>en</strong> op de hart<strong>en</strong> aan <strong>en</strong> laat het bijbehor<strong>en</strong>de<br />

getal steeds uitsprek<strong>en</strong>. Vraag hoe deze hart<strong>en</strong> het<strong>en</strong><br />

(verliefde hart<strong>en</strong>) <strong>en</strong> wat je daarmee moet do<strong>en</strong> (bij elkaar<br />

zoek<strong>en</strong> wat 10 is). Laat de kinder<strong>en</strong> verliefde hart<strong>en</strong> bij elkaar<br />

zoek<strong>en</strong>. Ze zoek<strong>en</strong> e<strong>en</strong> hart uit de bov<strong>en</strong>ste rij bij e<strong>en</strong> hart in<br />

de onderste rij. Trek steeds e<strong>en</strong> zo kort mogelijke lijn.<br />

■ Laat de kinder<strong>en</strong> dit ook in hun werkboek do<strong>en</strong>. Laat hierbij<br />

steeds de setjes ‘verliefde getall<strong>en</strong>’ noem<strong>en</strong>, bijvoorbeeld zes<br />

<strong>en</strong> vier. Kinder<strong>en</strong> die moeite hebb<strong>en</strong> met het aanvull<strong>en</strong> van<br />

de gegev<strong>en</strong> getall<strong>en</strong> tot 10 of die de splitsing<strong>en</strong>van 10 niet<br />

k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> kom<strong>en</strong> in aanmerking voor verl<strong>en</strong>gde instructie.<br />

Vraag tot slot welke hart<strong>en</strong> makkelijk of moeilijk zijn.<br />

■ Bespreek de eerste opdracht van opgave 4. Maak ev<strong>en</strong>tueel<br />

nog e<strong>en</strong> opdracht sam<strong>en</strong>.<br />

Differ<strong>en</strong>tiatie:<br />

■ Bied de kinder<strong>en</strong> die moeite hebb<strong>en</strong> met opgave 3 <strong>en</strong> 4<br />

verl<strong>en</strong>gde instructie aan.<br />

■ De overige kinder<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> zelfstandig opgave 4 <strong>en</strong> 5.<br />

Verl<strong>en</strong>gde instructie<br />

Toetsdoel (opgave 4)<br />

■ Start met het flits<strong>en</strong> van de splitsing<strong>en</strong> van 10. Flits met de<br />

vingers e<strong>en</strong> getal, bijvoorbeeld 7. De kinder<strong>en</strong> flits<strong>en</strong> nu het<br />

getal terug dat erbij hoort om sam<strong>en</strong> 10 te krijg<strong>en</strong>. (3). Laat<br />

alle splitsing<strong>en</strong> van 10 aan bod kom<strong>en</strong> (ook 0 <strong>en</strong> 10).<br />

■ Indi<strong>en</strong> de vingerbeeld<strong>en</strong> problem<strong>en</strong> oplever<strong>en</strong> herhaalt u<br />

ook de vingerbeeld<strong>en</strong> tot <strong>en</strong> met 10. Start met 5 <strong>en</strong> 10. Steek<br />

daarna met uw rechterhand vijf vingers op <strong>en</strong> dek uw hand af<br />

terwijl u hem opgestok<strong>en</strong> houdt. Vraag hoeveel vingers u met<br />

de afgedekte hand laat zi<strong>en</strong>. (5). Vul met uw linkerhand nu<br />

aan tot andere hoeveelhed<strong>en</strong> (6, 10, 7, 9 <strong>en</strong> 8). Herinner de<br />

kinder<strong>en</strong> ev<strong>en</strong>tueel aan de afgedekte hoeveelheid.<br />

■ Geef de kinder<strong>en</strong> e<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>rek. Bespreek opgave 4. Vraag<br />

welk getal in het tweede hart staat. (9). Laat deze hoeveelheid<br />

met e<strong>en</strong> vingerbeeld uitbeeld<strong>en</strong>. Zeg dat ze 9 nu op het<br />

rek<strong>en</strong>rek moet<strong>en</strong> lat<strong>en</strong> zi<strong>en</strong>. Laat neg<strong>en</strong> kral<strong>en</strong> (liefst) in één<br />

keer op het rek<strong>en</strong>rek opzijschuiv<strong>en</strong>. Vraag hoeveel erbij moet<br />

om ti<strong>en</strong> te krijg<strong>en</strong>. (1). Hierbij kunt u ervoor kiez<strong>en</strong> om dat<br />

laatste in gedachte te lat<strong>en</strong> do<strong>en</strong> of om rek<strong>en</strong>zwakke kinder<strong>en</strong><br />

daadwerkelijk de kraal erbij te lat<strong>en</strong> schuiv<strong>en</strong>.<br />

> Zelfstandig werk<strong>en</strong><br />

Toetsdoel (opgave 4 <strong>en</strong> 5)<br />

De kinder<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> opgave 4 <strong>en</strong> 5 af.<br />

les 1 <strong>blok</strong> 8<br />

Pluspunt, Handleiding <strong>groep</strong> 3, <strong>blok</strong> 8 © <strong>Malmberg</strong> ‘s-Hertog<strong>en</strong>bosch 41


lok 8 les 2<br />

Materiaal<br />

Werkboek bladzijde 36 <strong>en</strong> 37<br />

Extra materiaal<br />

− Tweeling<strong>en</strong> dubbel 1 tot <strong>en</strong> met 10 (kopieerblad)<br />

−Klassikaal rek<strong>en</strong>rek<br />

− Afdekblad voor het rek<strong>en</strong>rek<br />

Voorbereiding<br />

Dek de kral<strong>en</strong> van het klassikale rek<strong>en</strong>rek af.<br />

Doel<strong>en</strong><br />

− Toetsdoel (opgave 1, 2, 3, 7)<br />

Kinder<strong>en</strong> k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> de splitsing<strong>en</strong> van 10 <strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> aangev<strong>en</strong><br />

hoeveel erbij moet om 10 te mak<strong>en</strong>.<br />

− Nieuw doel (opgave 4, 5, 6)<br />

Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> getall<strong>en</strong> tot <strong>en</strong> met 10 verdubbel<strong>en</strong> <strong>en</strong> ev<strong>en</strong><br />

getall<strong>en</strong> tot <strong>en</strong> met 20 halver<strong>en</strong>.<br />

Sam<strong>en</strong> oef<strong>en</strong><strong>en</strong><br />

Hoeveel sam<strong>en</strong>, hoeveel ieder?<br />

■ Schud de kaart<strong>en</strong> met tweeling<strong>en</strong> door elkaar. Houd ze<br />

omhoog zodat is te zi<strong>en</strong> hoeveel ze ieder hebb<strong>en</strong>. Vraag<br />

hoeveel ze sam<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>.<br />

6<br />

6<br />

Ieder 6, dus sam<strong>en</strong>..?<br />

■ Vraag bij iedere tweeling direct terug hoeveel ze ieder<br />

hebb<strong>en</strong>. B<strong>en</strong>adruk dat tweeling<strong>en</strong> altijd alles eerlijk del<strong>en</strong>.<br />

Het moet<strong>en</strong> dus twee dezelfde getall<strong>en</strong> zijn die op de buik<strong>en</strong><br />

staan.<br />

12<br />

Sam<strong>en</strong> 12, dus ieder..?<br />

■ Br<strong>en</strong>g bij e<strong>en</strong> fout antwoord de dubbelbeeld<strong>en</strong> op het<br />

rek<strong>en</strong>rek in herinnering. De tweeling<strong>en</strong> zijn hiervan immers<br />

afgeleid. Nadat het kind geleg<strong>en</strong>heid heeft gekreg<strong>en</strong> het<br />

antwoord te verbeter<strong>en</strong> toont u de kral<strong>en</strong> op het rek<strong>en</strong>rek <strong>en</strong><br />

de achterkant van de tweeling. Dek de kral<strong>en</strong> daarna weer af.<br />

In de volg<strong>en</strong>de strip staat hoe dit kan verlop<strong>en</strong>.<br />

<strong>blok</strong> 8 les 2<br />

1 kleur sam<strong>en</strong> 10.<br />

2 sam<strong>en</strong> 10.<br />

vul in.<br />

3 sam<strong>en</strong> 10.<br />

trek e<strong>en</strong> lijn.<br />

welke mis je?<br />

vul in.<br />

36<br />

8<br />

5<br />

9<br />

5<br />

7<br />

5<br />

1<br />

6<br />

3<br />

8<br />

6<br />

7 3<br />

10 0<br />

10 0<br />

Hoeveel sam<strong>en</strong>?<br />

8<br />

Schuif in gedachte 8 kral<strong>en</strong> op de bov<strong>en</strong>ste<br />

staaf <strong>en</strong> 8 kral<strong>en</strong> op de onderste staaf van het rek<strong>en</strong>rek.<br />

D<strong>en</strong>k er aan. Welke kleur hebb<strong>en</strong> deze kral<strong>en</strong>?<br />

8<br />

8<br />

5<br />

2<br />

4<br />

4<br />

10<br />

9<br />

7<br />

8<br />

1<br />

3<br />

14?<br />

0<br />

9<br />

Rood <strong>en</strong> wit.<br />

42 Pluspunt, Handleiding <strong>groep</strong> 3, <strong>blok</strong> 8 © <strong>Malmberg</strong> ‘s-Hertog<strong>en</strong>bosch<br />

5<br />

6<br />

8<br />

2<br />

5<br />

4<br />

2<br />

1


4 zoek bij elkaar.<br />

kleur net zo.<br />

5 dubbel.<br />

vul in.<br />

6 de helft.<br />

vul in.<br />

7 sam<strong>en</strong> 10.<br />

vul in.<br />

2 2 3 3 4 4 5 5<br />

4<br />

10<br />

4 6<br />

8<br />

les 2 <strong>blok</strong> 8<br />

2 2 6 6 7 7 10 10 8 8<br />

1 1<br />

2<br />

10<br />

7<br />

4 4 7 7 8 8 9 9<br />

6<br />

5<br />

12 14 20 16<br />

8 14 16 18<br />

8<br />

Hoeveel rode kral<strong>en</strong>?<br />

8<br />

Hoeveel witte?<br />

9<br />

3<br />

Hoeveel is dat sam<strong>en</strong>?<br />

8<br />

16<br />

Dus hoeveel hebb<strong>en</strong><br />

ze sam<strong>en</strong>?<br />

2<br />

5<br />

10.<br />

6.<br />

4<br />

1<br />

0<br />

37<br />

10 erbij 6 is 16.<br />

16.<br />

■ Toon ook af <strong>en</strong> toe de kral<strong>en</strong> op het rek<strong>en</strong>rek ter controle van<br />

e<strong>en</strong> goed antwoord.<br />

■ Schud de tweeling<strong>en</strong> nog e<strong>en</strong> keer door elkaar. Laat nu eerst<br />

zi<strong>en</strong> hoeveel ze sam<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> <strong>en</strong> vraag hoeveel ze ieder<br />

hebb<strong>en</strong>. Laat t<strong>en</strong> slotte zi<strong>en</strong> hoeveel ze ieder hebb<strong>en</strong> <strong>en</strong> vraag<br />

hoeveel ze sam<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>.<br />

■ Oef<strong>en</strong> eerst dubbel 1 tot <strong>en</strong> met 6 <strong>en</strong> dubbel 10, <strong>en</strong> hun<br />

omgekeerde. Als dit goed gaat oef<strong>en</strong>t u ook dubbel 7, 8 <strong>en</strong> 9<br />

<strong>en</strong> hun omgekeerde.<br />

Zelfstandig werk<strong>en</strong><br />

■ De kinder<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> opgave 1 tot <strong>en</strong> met 6.<br />

■ Wijs de kinder<strong>en</strong> er bij opgave 1 op dat ze de rondjes moet<strong>en</strong><br />

inkleur<strong>en</strong> van hartjes die sam<strong>en</strong> 10 zijn.<br />

■ Wijs de kinder<strong>en</strong> er bij opgave 6 op dat ze steeds de helft van<br />

het getal noter<strong>en</strong>.<br />

Differ<strong>en</strong>tiatie:<br />

■ De rek<strong>en</strong>zwakke kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> opgave 1 <strong>en</strong> 2 helemaal<br />

mak<strong>en</strong>. Van opgave 4, 5 <strong>en</strong> 6 mak<strong>en</strong> ze de eerste helft. Zijn ze<br />

klaar dan mak<strong>en</strong> ze opgave 3.<br />

■ De rek<strong>en</strong>sterke kinder<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> ook plusopgave 7. De<br />

kinder<strong>en</strong> voeg<strong>en</strong> de twee stukk<strong>en</strong> sam<strong>en</strong> <strong>en</strong> vull<strong>en</strong> het<br />

ontbrek<strong>en</strong>de getal in.<br />

Refl ectie<br />

les 2 <strong>blok</strong> 8<br />

■ Kies één of twee opgav<strong>en</strong> uit die u met de kinder<strong>en</strong><br />

bespreekt, bijvoorbeeld opgave 1 <strong>en</strong> 4.<br />

■ Flits bij opgave 1 verschill<strong>en</strong>de getall<strong>en</strong> met behulp van<br />

vingerbeeld<strong>en</strong>, de kinder<strong>en</strong> flits<strong>en</strong> het aantal terug dat erbij<br />

moet om sam<strong>en</strong> ti<strong>en</strong> te krijg<strong>en</strong>. Let op of de kinder<strong>en</strong> dit snel<br />

kunn<strong>en</strong> of dat ze de vingers tell<strong>en</strong> om het getal te wet<strong>en</strong>.<br />

■ Laat bij opgave 4 de tweeling<strong>en</strong> van het ‘Sam<strong>en</strong> oef<strong>en</strong><strong>en</strong>’<br />

zi<strong>en</strong>. Hoeveel hebb<strong>en</strong> ze sam<strong>en</strong>? Oef<strong>en</strong> ook het omgekeerde:<br />

hoeveel heeft ieder?<br />

Pluspunt, Handleiding <strong>groep</strong> 3, <strong>blok</strong> 8 © <strong>Malmberg</strong> ‘s-Hertog<strong>en</strong>bosch 43


lok 8 les 3<br />

Materiaal<br />

− Werkboek bladzijde 69 (oef<strong>en</strong><strong>en</strong>)<br />

− Werkboek bladzijde 38 <strong>en</strong> 39<br />

Extra materiaal<br />

−Klassikale instructieklok<br />

− Per kind e<strong>en</strong> individueel oef<strong>en</strong>klokje<br />

−Klassikaal rek<strong>en</strong>rek<br />

− Ev<strong>en</strong>tueel per kind e<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>rek<br />

−Voor de verl<strong>en</strong>gde instructie: per kind e<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>rek<br />

Doel<strong>en</strong><br />

− Nieuw doel (opgave 1 <strong>en</strong> 2)<br />

Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> klok de wijzers tek<strong>en</strong><strong>en</strong> bij e<strong>en</strong><br />

gegev<strong>en</strong> tijd in hele ur<strong>en</strong>.<br />

− Toetsdoel (opgave 3, 4 <strong>en</strong> 5)<br />

Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> getall<strong>en</strong> tot <strong>en</strong> met 20 splits<strong>en</strong>.<br />

> Start<br />

Zelf oef<strong>en</strong><strong>en</strong><br />

De kinder<strong>en</strong> werk<strong>en</strong> zelfstandig aan de opdracht op bladzijde<br />

69, de bladzijde met de muis (automatiser<strong>en</strong> <strong>en</strong> flexibiliser<strong>en</strong>).<br />

Ze vull<strong>en</strong> de getalrij<strong>en</strong> in met hupp<strong>en</strong> van 1 <strong>en</strong> 2 <strong>en</strong> ze mak<strong>en</strong><br />

de splitsing<strong>en</strong>.<br />

Interactie<br />

Nieuw doel (opgave 1 <strong>en</strong> 2)<br />

■ Laat de kinder<strong>en</strong> op de klok de grote <strong>en</strong> de kleine wijzer<br />

aanwijz<strong>en</strong>. Ev<strong>en</strong>tueel kunt u de kleine wijzer met e<strong>en</strong> kleur<br />

acc<strong>en</strong>tuer<strong>en</strong>. Speel het spel: ‘Zitt<strong>en</strong> of staan’. Zet de klok<br />

op 2 uur <strong>en</strong> zeg dat de kleine wijzer naar 2 wijst (goed /<br />

zitt<strong>en</strong>). Zet daarna de klok op bijvoorbeeld 6 uur. Zeg dat de<br />

kleine wijzer wijst naar 3 (fout / staan). Ook kan: de grote<br />

wijzer staat op 6 (fout / staan). Belangrijk is dat de kinder<strong>en</strong><br />

verschill<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> de wijzers gaan zi<strong>en</strong> <strong>en</strong> de getall<strong>en</strong> op de<br />

klok goed b<strong>en</strong>oem<strong>en</strong>.<br />

■ Bespreek hoe je kunt zi<strong>en</strong> of het wel of ge<strong>en</strong> heel uur is. Kijk<br />

naar de grote wijzer. Bij e<strong>en</strong> heel uur wijst de grote wijzer<br />

naar de 12. Laat verschill<strong>en</strong>de kloktijd<strong>en</strong> zi<strong>en</strong> waarbij de<br />

kinder<strong>en</strong> aangev<strong>en</strong> of het wel of ge<strong>en</strong> heel uur is. Leg uit wat<br />

de kleine wijzer doet: die geeft het uur aan.<br />

■ Laat op individuele oef<strong>en</strong>klokjes verschill<strong>en</strong>de kloktijd<strong>en</strong><br />

zett<strong>en</strong> (1 uur, 3 uur, 12 uur, 6 uur, 9 uur). Laat hierbij ter<br />

controle één kind op de klassikale klok werk<strong>en</strong>. Laat de<br />

kinder<strong>en</strong> ook steeds vertell<strong>en</strong> hoe laat het is. Stel vrag<strong>en</strong> als:<br />

Waar staat de grote wijzer? Wat weet je dan? Waar staat de<br />

kleine wijzer? Hoe laat is het dan?<br />

■ Bespreek opgave 1 <strong>en</strong> laat de kinder<strong>en</strong> dit eerst ev<strong>en</strong><br />

zelfstandig uitzoek<strong>en</strong>.<br />

■ Hebb<strong>en</strong> de kinder<strong>en</strong> ontdekt dat het 6 uur is? Laat dit ook op<br />

de klassikale klok zi<strong>en</strong> door het bov<strong>en</strong>ste deel af te dekk<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

te besprek<strong>en</strong> welke wijzer ze zi<strong>en</strong>. Bespreek de tekst: ‘Mooi op<br />

tijd’. Vraag of de bus dan vroeger of later of precies om 6 uur<br />

weer weggaat. (precies om 6 uur). Vraag hoe laat het is als er<br />

<strong>blok</strong> 8 les 3<br />

1 kijk naar de plaat.<br />

welke klok ziet de man?<br />

kleur.<br />

hoe laat is het dan?<br />

38<br />

6<br />

............... uur<br />

2 hoe staan de wijzers?<br />

tek<strong>en</strong>.<br />

11 12 1<br />

10<br />

2<br />

9 3<br />

8 4<br />

7 6 5<br />

11 12 1<br />

10<br />

2<br />

9 3<br />

8 4<br />

7 6 5<br />

11 12 1<br />

10<br />

2<br />

9 3<br />

8 4<br />

7 6 5<br />

11 12 1<br />

10<br />

2<br />

9 3<br />

8 4<br />

7 6 5<br />

11 12 1<br />

10<br />

2<br />

9 3<br />

8 4<br />

7 6 5<br />

11 12 1<br />

10<br />

2<br />

9 3<br />

8 4<br />

7 6 5<br />

11 12 1<br />

10<br />

2<br />

9 3<br />

8 4<br />

7 6 5<br />

11 12 1<br />

10<br />

2<br />

9 3<br />

8 4<br />

7 6 5<br />

11 12 2 1<br />

1<br />

0 2<br />

9 3<br />

8 4<br />

7 6 5<br />

11 12 1<br />

10<br />

2<br />

9 3<br />

8 4<br />

7 6 5<br />

11 12 1<br />

10<br />

2<br />

9 3<br />

8 4<br />

7 6 5<br />

11 12 1<br />

10<br />

2<br />

9 3<br />

8 4<br />

7 6 5<br />

11 12 1<br />

10<br />

2<br />

9 3<br />

8 4<br />

7 6 5<br />

6 uur 5 uur 7 uur 4 uur 8 uur<br />

11 12 1<br />

10<br />

2<br />

9 3<br />

8 4<br />

7 6 5<br />

11 12 1<br />

10<br />

2<br />

9 3<br />

8 4<br />

7 6 5<br />

11 12 1<br />

10<br />

2<br />

9 3<br />

8 4<br />

7 6 5<br />

11 12 1<br />

10<br />

2<br />

9 3<br />

8 4<br />

7 6 5<br />

mooi op tijd!<br />

11 12 1<br />

10<br />

2<br />

9 3<br />

8 4<br />

7 6 5<br />

1 uur 9 uur 3 uur 10 uur 2 uur<br />

over e<strong>en</strong> uur weer e<strong>en</strong> bus komt. (7 uur). En hoe laat ging de<br />

bus e<strong>en</strong> uur geled<strong>en</strong>? (5 uur).<br />

■ Tek<strong>en</strong> de eerste som van opgave 2 als voorbeeld op het bord:<br />

e<strong>en</strong> analoge klok met uurgetall<strong>en</strong> 1 tot <strong>en</strong> met 12 <strong>en</strong> midd<strong>en</strong>stip,<br />

zonder wijzers.<br />

■ De tijd die onder de klok staat (6 uur) moet in de klok<br />

word<strong>en</strong> getek<strong>en</strong>d. Laat de tijd oplez<strong>en</strong>. Zeg dat het steeds e<strong>en</strong><br />

heel uur is. Vraag welke wijzer het hele uur aangeeft. Tek<strong>en</strong><br />

de grote wijzer die naar de 12 wijst in de klok op het bord.<br />

Vraag nogmaals welke tijd gemaakt moet word<strong>en</strong>. Welke<br />

wijzer geeft die tijd aan? Tek<strong>en</strong> de kleine wijzer in de klok.<br />

> De kinder<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> opgave 2 zelfstandig af.<br />

Interactie<br />

Toetsdoel (opgave 3 <strong>en</strong> 4)<br />

■ Begin de activiteit met het spel: ‘Noem het andere hart’. Vraag<br />

hoeveel e<strong>en</strong> verliefde-hart<strong>en</strong>-paar altijd sam<strong>en</strong> is. (10). Zeg<br />

dat ze zo snel mogelijk het andere hart moet<strong>en</strong> noem<strong>en</strong>.<br />

Als u zegt ‘8’ is het de bedoeling dat de ander ‘2’ terugzegt.<br />

Noem eerst de grootste getall<strong>en</strong> van de hart<strong>en</strong>par<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> daarna de kleinste. Laat steeds meerdere kinder<strong>en</strong> naar<br />

aanleiding van e<strong>en</strong> getal het andere hart noem<strong>en</strong>. Ze do<strong>en</strong><br />

dit om de beurt. Geef hierbij zelf beurt<strong>en</strong> om echt tempo te<br />

kunn<strong>en</strong> mak<strong>en</strong>. Bij e<strong>en</strong> fout wordt het klassikale rek<strong>en</strong>rek<br />

getoond.<br />

44 Pluspunt, Handleiding <strong>groep</strong> 3, <strong>blok</strong> 8 © <strong>Malmberg</strong> ‘s-Hertog<strong>en</strong>bosch


3 splits<strong>en</strong>.<br />

vul in.<br />

4 splits<strong>en</strong>.<br />

vul in.<br />

10<br />

9<br />

16<br />

17<br />

7<br />

8<br />

1<br />

5 splits<strong>en</strong>.<br />

bed<strong>en</strong>k zelf.<br />

bov<strong>en</strong> zijn er 10.<br />

10<br />

9<br />

16<br />

13 in<br />

de bus.<br />

18<br />

8<br />

9<br />

2<br />

11 16 19 14<br />

10<br />

9<br />

0<br />

2<br />

10<br />

9<br />

8<br />

13<br />

12<br />

3<br />

13<br />

2<br />

4<br />

4<br />

3<br />

10<br />

9<br />

3<br />

7<br />

10<br />

9<br />

8<br />

les 3 <strong>blok</strong> 8<br />

15<br />

14<br />

5<br />

6<br />

12<br />

er zijn meerdere antwoord<strong>en</strong> mogelijk.<br />

■ Vertel dat ze nu getall<strong>en</strong> bov<strong>en</strong> de 10 bij elkaar gaan zoek<strong>en</strong>.<br />

Vertel dat het e<strong>en</strong> beetje lijkt op de verliefde hart<strong>en</strong>. Pak<br />

het klassikale rek<strong>en</strong>rek <strong>en</strong> zet hier 15 op. Laat het getal<br />

uitsprek<strong>en</strong>. Vraag hoeveel kral<strong>en</strong> er niet zijn gebruikt. (5).<br />

Herhaal dit <strong>en</strong>kele mal<strong>en</strong> met verschill<strong>en</strong>de getall<strong>en</strong> (17, 19,<br />

8, 10, 14, 11, 20, 18, 5, 13, 1, 3). Hiermee oef<strong>en</strong>t u de splitsing<br />

van 20. Zijn er kinder<strong>en</strong> die de relatie zi<strong>en</strong> met de verliefde<br />

hart<strong>en</strong> (5 + 5 <strong>en</strong> 15 + 5)?<br />

■ Bespreek de illustratie van opgave 3. Vraag hoeveel m<strong>en</strong>s<strong>en</strong><br />

er in de bus zitt<strong>en</strong>. (13). En ook hoeveel m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> er bov<strong>en</strong><br />

in de bus zitt<strong>en</strong>. (10). Laat de kinder<strong>en</strong> bed<strong>en</strong>k<strong>en</strong> hoeveel<br />

m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> b<strong>en</strong>ed<strong>en</strong> in de bus zitt<strong>en</strong>. (3).<br />

■ Vertel dat de verliefde hart<strong>en</strong> gebruikt kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> om<br />

het getal 10 te splits<strong>en</strong>. Vraag of de kinder<strong>en</strong> nog wet<strong>en</strong> wat<br />

wordt gebruikt om getall<strong>en</strong> groter dan 10 te splits<strong>en</strong>. (de<br />

splitsbloem).<br />

■ Tek<strong>en</strong> van opgave 3 de eerste splitsbloem op het bord. Wijs<br />

de kinder<strong>en</strong> erop dat de getall<strong>en</strong> links <strong>en</strong> rechts op blaadjes<br />

staan. Vul sam<strong>en</strong> met de kinder<strong>en</strong> de bloem<strong>en</strong> in. Laat<br />

kinder<strong>en</strong> die met het splits<strong>en</strong> problem<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> eig<strong>en</strong><br />

rek<strong>en</strong>rek werk<strong>en</strong>. Observeer hoe ze dat do<strong>en</strong> (bijvoorbeeld<br />

alles opzett<strong>en</strong> of alle<strong>en</strong> kijk<strong>en</strong>). Controleer e<strong>en</strong> gegev<strong>en</strong><br />

antwoord met behulp van het klassikale rek<strong>en</strong>rek. Vraag<br />

kinder<strong>en</strong> die goede antwoord<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> op welke manier<br />

ze hebb<strong>en</strong> gerek<strong>en</strong>d. Hebb<strong>en</strong> ze gewerkt op het rek<strong>en</strong>rek,<br />

gedacht aan het rek<strong>en</strong>rek of aan de verliefde hart<strong>en</strong>?<br />

11<br />

8<br />

4<br />

5<br />

6<br />

39<br />

les 3 <strong>blok</strong> 8<br />

Kinder<strong>en</strong> die op het rek<strong>en</strong>rek de getall<strong>en</strong> kraal voor kraal<br />

tell<strong>en</strong>d opzett<strong>en</strong> kom<strong>en</strong> in aanmerking voor de verl<strong>en</strong>gde<br />

instructie. Laat aan de orde kom<strong>en</strong> dat de getall<strong>en</strong> aan beide<br />

kant<strong>en</strong> van de bloemsteel kunn<strong>en</strong> staan. Vertel dat ze bij<br />

twee lege blaadjes zelf getall<strong>en</strong> mog<strong>en</strong> invull<strong>en</strong> die sam<strong>en</strong><br />

13 of 15 zijn (<strong>en</strong> die nog niet in de bloem staan). Bespreek<br />

ev<strong>en</strong>tueel ook de andere splitsbloem<strong>en</strong>. Kinder<strong>en</strong> die moeite<br />

hebb<strong>en</strong> met het aanvull<strong>en</strong> van de getall<strong>en</strong> tot <strong>en</strong> met 20 <strong>en</strong><br />

die getall<strong>en</strong> tot <strong>en</strong> met 20 niet goed kunn<strong>en</strong> splits<strong>en</strong> kom<strong>en</strong><br />

in aanmerking voor verl<strong>en</strong>gde instructie.<br />

■ Bespreek met de kinder<strong>en</strong> de eerste splitsbloem bij opgave<br />

4. Tek<strong>en</strong> de splitsbloem op het bord <strong>en</strong> laat de kinder<strong>en</strong><br />

vertell<strong>en</strong> welke getall<strong>en</strong> er ingevuld moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong>.<br />

Differ<strong>en</strong>tiatie:<br />

■ Bied de kinder<strong>en</strong> die moeite hebb<strong>en</strong> met opgave 3 <strong>en</strong> 4<br />

verl<strong>en</strong>gde instructie aan.<br />

■ De overige kinder<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> zelfstandig opgave 4 <strong>en</strong> 5.<br />

Verl<strong>en</strong>gde instructie<br />

Toetsdoel (opgave 4)<br />

■ Oef<strong>en</strong> eerst het splits<strong>en</strong> tot <strong>en</strong> met 10 met het spel ‘Sam<strong>en</strong> 10’<br />

(zie ook <strong>blok</strong> 8, les 1).<br />

■ Tek<strong>en</strong> op het bord e<strong>en</strong> splitsbloem met in het hart 12. Tek<strong>en</strong><br />

er twee lege blaadjes onder <strong>en</strong> vul 10 in. Vraag tot welk<br />

getal aangevuld moet word<strong>en</strong>. (12). Vraag ook welk getal<br />

aangevuld moet word<strong>en</strong>. (10). Hoeveel moet erbij om 12 te<br />

krijg<strong>en</strong>? (2). Zet het getal in het andere blad.<br />

■ Schuif op het kral<strong>en</strong>rek 12 kral<strong>en</strong> (10 <strong>en</strong> 2) opzij. Vraag<br />

of het sam<strong>en</strong> 12 is. 12 is gesplitst in 10 <strong>en</strong> 2. Laat e<strong>en</strong> kind<br />

e<strong>en</strong> andere verdeling bed<strong>en</strong>k<strong>en</strong> die sam<strong>en</strong> 12 is. (9 <strong>en</strong> 3<br />

<strong>en</strong>zovoort). Laat steeds de splitsing b<strong>en</strong>oem<strong>en</strong>: bijvoorbeeld<br />

12 is 10 <strong>en</strong> 2. Vraag of de g<strong>en</strong>oemde splitsing in de derde<br />

splitsbloem van opgave 4 staat. Kunn<strong>en</strong> ze zelf e<strong>en</strong> splitsing<br />

bed<strong>en</strong>k<strong>en</strong> die er niet in staat? Herhaal dit e<strong>en</strong> aantal ker<strong>en</strong><br />

zodat er verschill<strong>en</strong>de splitsing<strong>en</strong> van 12 aan bod kom<strong>en</strong>.<br />

■ Tek<strong>en</strong> de tweede splitsbloem van opgave 4 op het bord. Welk<br />

getal wordt gesplitst? (18). Vul sam<strong>en</strong> met de kinder<strong>en</strong> de<br />

splitsbloem in. Laat kinder<strong>en</strong> die hier concreet materiaal<br />

bij nodig hebb<strong>en</strong> gebruikmak<strong>en</strong> van het rek<strong>en</strong>rek. En oef<strong>en</strong><br />

hiermee vooral de splitsing<strong>en</strong> tot <strong>en</strong> met 12.<br />

■ Maak ev<strong>en</strong>tueel de volg<strong>en</strong>de opdracht ook nog gezam<strong>en</strong>lijk.<br />

> Zelfstandig werk<strong>en</strong><br />

Toetsdoel (opgave 4 <strong>en</strong> 5)<br />

■ De kinder<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> opgave 4 <strong>en</strong> 5 af.<br />

■ Bij opgave 5 bed<strong>en</strong>k<strong>en</strong> ze per splitsbloem steeds andere<br />

getall<strong>en</strong>.<br />

Pluspunt, Handleiding <strong>groep</strong> 3, <strong>blok</strong> 8 © <strong>Malmberg</strong> ‘s-Hertog<strong>en</strong>bosch 45


lok 8 les 4<br />

Materiaal<br />

Werkboek bladzijde 40 <strong>en</strong> 41<br />

Extra materiaal<br />

− Tweeling<strong>en</strong> (kopieerblad)<br />

−Klassikaal rek<strong>en</strong>rek<br />

− Afdekblad voor het rek<strong>en</strong>rek<br />

− Ev<strong>en</strong>tueel per kind e<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>rek<br />

Voorbereiding<br />

Dek de kral<strong>en</strong> van het klassikale rek<strong>en</strong>rek af.<br />

Doel<strong>en</strong><br />

− Toetsdoel (opgave 1, 2, 3, 6)<br />

Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> getall<strong>en</strong> tot <strong>en</strong> met 20 splits<strong>en</strong>.<br />

− Nieuw doel (opgave 4, 5)<br />

Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> klok de wijzers tek<strong>en</strong><strong>en</strong> bij e<strong>en</strong><br />

gegev<strong>en</strong> tijd in hele ur<strong>en</strong>.<br />

Sam<strong>en</strong> oef<strong>en</strong><strong>en</strong><br />

Somm<strong>en</strong> met de tweeling<strong>en</strong><br />

■ Vertel dat de kinder<strong>en</strong> somm<strong>en</strong> gaan mak<strong>en</strong> met de<br />

tweeling<strong>en</strong>.<br />

■ Vraag de kinder<strong>en</strong> welke tweelingsomm<strong>en</strong> ze k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

noteer deze somm<strong>en</strong> in pijl<strong>en</strong>taal of in de formele somnotatie<br />

op het bord. Op het bord verschijnt e<strong>en</strong> rijtje als:<br />

1 + 1 = 2<br />

2 + 2 = 4<br />

3 + 3 = 6<br />

4 + 4 = 8<br />

5 + 5 = 10<br />

6 + 6 = 12<br />

10 + 10 = 20<br />

De formele somtek<strong>en</strong>s kom<strong>en</strong> in <strong>blok</strong> 10, les 3 aan de orde.<br />

■ Sta ook toe dat ze somm<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> met overige dubbel<strong>en</strong><br />

als 20 + 20, 9 + 9 of zelfs 100 + 100! Noteer deze ook op het<br />

bord.<br />

■ Waarschijnlijk d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> de kinder<strong>en</strong> alle<strong>en</strong> aan erbijsom<strong>en</strong>.<br />

Vertel dat je met tweeling<strong>en</strong> ook erafsomm<strong>en</strong> kunt mak<strong>en</strong>.<br />

Noteer op het bord naast 1 + 1 = 2 de omgekeerde som<br />

2 – 1 = 1.<br />

■ Laat de kinder<strong>en</strong> bij elke erbijsom de bijbehor<strong>en</strong>de erafsom<br />

bed<strong>en</strong>k<strong>en</strong>.<br />

■ Op het bord staan nu twee rijtjes somm<strong>en</strong>, bijvoorbeeld:<br />

1 + 1 = 2 2 – 1 = 1<br />

2 + 2 = 4 4 – 2 = 2<br />

3 + 3 = 6 6 – 3 = 3<br />

4 + 4 = 8 8 – 4 = 4<br />

5 + 5 = 10 10 – 5 = 5<br />

6 + 6 = 12 12 – 6 = 6<br />

10 + 10 = 20 20 – 10 = 10<br />

<strong>blok</strong> 8 les 4<br />

1 sam<strong>en</strong> 10.<br />

hoeveel in de t<strong>en</strong>t?<br />

vul in.<br />

2 splits<strong>en</strong>.<br />

vul in.<br />

3 splits<strong>en</strong>.<br />

bed<strong>en</strong>k zelf.<br />

vul in.<br />

40<br />

6<br />

3<br />

4<br />

11<br />

Zelfstandig werk<strong>en</strong><br />

8<br />

5<br />

2<br />

5<br />

4<br />

4<br />

0<br />

7<br />

8<br />

14<br />

10<br />

14<br />

7<br />

10<br />

0<br />

9<br />

18<br />

13 17<br />

19<br />

8<br />

18<br />

9<br />

7<br />

0<br />

19<br />

10<br />

6<br />

20<br />

20<br />

1<br />

10<br />

er zijn meerdere antwoord<strong>en</strong> mogelijk.<br />

■ De kinder<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> opgave 1 tot <strong>en</strong> met 5.<br />

■ Opgave 5 lijkt op opgave 1 uit de vorige les. Wijs de kinder<strong>en</strong><br />

erop dat er maar drie klokk<strong>en</strong> goed zijn, de andere twee zijn<br />

dus fout.<br />

Differ<strong>en</strong>tiatie:<br />

■ De rek<strong>en</strong>zwakke kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> van opgave 1 tot <strong>en</strong> met<br />

4 de eerste helft mak<strong>en</strong>. Bij opgave 2 <strong>en</strong> 3 kan ev<strong>en</strong>tueel e<strong>en</strong><br />

rek<strong>en</strong>rek word<strong>en</strong> gebruikt. Opgave 5 mak<strong>en</strong> ze helemaal.<br />

■ De rek<strong>en</strong>sterke kinder<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> ook plusopgave 6. Het<br />

splits<strong>en</strong> is nu in e<strong>en</strong> andere vorm weergegev<strong>en</strong>, bespreek dit<br />

ev<strong>en</strong> kort met de kinder<strong>en</strong>.<br />

Refl ectie<br />

■ Kies één of twee opgav<strong>en</strong> uit die u met de kinder<strong>en</strong><br />

bespreekt, bijvoorbeeld opgave 2 <strong>en</strong> 5.<br />

■ Schrijf <strong>en</strong>kele splitsing<strong>en</strong> van 14 op het bord, in e<strong>en</strong><br />

splitsbloem. Neem ook de getall<strong>en</strong> die bij opgave 2 staan.<br />

Laat de kinder<strong>en</strong> de splitsing<strong>en</strong> invull<strong>en</strong>. Welke kinder<strong>en</strong><br />

hebb<strong>en</strong> het rek<strong>en</strong>rek gebruikt? En op welke manier (kijk<strong>en</strong>,<br />

schuiv<strong>en</strong>)?<br />

46 Pluspunt, Handleiding <strong>groep</strong> 3, <strong>blok</strong> 8 © <strong>Malmberg</strong> ‘s-Hertog<strong>en</strong>bosch


4 hoe staan de wijzers?<br />

tek<strong>en</strong>.<br />

11 12 1<br />

10<br />

2<br />

9 3<br />

8 4<br />

7 6 5<br />

11 12 1<br />

10<br />

2<br />

9 3<br />

8 4<br />

7 6 5<br />

11 12 1<br />

10<br />

2<br />

9 3<br />

8 4<br />

7 6 5<br />

11 12 1<br />

10<br />

2<br />

9 3<br />

8 4<br />

7 6 5<br />

11 12 1<br />

10<br />

2<br />

9 3<br />

8 4<br />

7 6 5<br />

11 12 1<br />

10<br />

2<br />

9 3<br />

8 4<br />

7 6 5<br />

11 12 1<br />

10<br />

2<br />

9 3<br />

8 4<br />

7 6 5<br />

11 12 1<br />

10<br />

2<br />

9 3<br />

8 4<br />

7 6 5<br />

les 4 <strong>blok</strong> 8<br />

11 12 1<br />

10<br />

2<br />

9 3<br />

8 4<br />

7 6 5<br />

3 uur 9 uur 6 uur 2 uur 10 uur<br />

11 12 1<br />

10<br />

2<br />

9 3<br />

8 4<br />

7 6 5<br />

5 uur 7 uur 11 uur 1 uur 12 uur<br />

5 welke klok kan het zijn?<br />

trek e<strong>en</strong> lijn.<br />

11 12 1<br />

10<br />

2<br />

9 3<br />

8 4<br />

7 6 5<br />

6 splits<strong>en</strong>.<br />

maak het goed.<br />

8<br />

12<br />

4<br />

11 12 1<br />

10<br />

2<br />

9 3<br />

8 4<br />

7 6 5<br />

5 uur 8 uur 2 uur<br />

11 12 1<br />

10<br />

2<br />

9 3<br />

8 4<br />

7 6 5<br />

10<br />

11 12 1<br />

10<br />

2<br />

9 3<br />

8 4<br />

7 6 5<br />

7 3 9 6<br />

11 12 1<br />

10<br />

2<br />

9 3<br />

8 4<br />

7 6 5<br />

18 10 14<br />

17 10 13 14 5 11<br />

■ Laat de kinder<strong>en</strong> bij opgave 5 vertell<strong>en</strong> hoe ze de opgave<br />

hebb<strong>en</strong> opgelost. Hoe kun je zi<strong>en</strong> welke klokk<strong>en</strong> goed zijn?<br />

Waar moet de grote wijzer staan bij het hele uur? (op de 12).<br />

Welke klokk<strong>en</strong> vall<strong>en</strong> dus af? (klok 1 <strong>en</strong> klok 3). Wat weet je<br />

over de kleine wijzer, wat geeft die aan? (het uur, hoe laat het<br />

is). Wat weet je over de klok waar ge<strong>en</strong> wijzer(s) te zi<strong>en</strong> zijn?<br />

(dat de wijzers in de bov<strong>en</strong>ste helft van de klok staan). Hoe<br />

weet je welke tijd de klok aangeeft waarbij je ge<strong>en</strong> wijzers<br />

ziet? (deze tijd blijft over, dus 2 uur <strong>en</strong> dan staan de wijzers in<br />

de bov<strong>en</strong>ste helft van de klok, dus dat klopt ook).<br />

15<br />

41<br />

les 4 <strong>blok</strong> 8<br />

Pluspunt, Handleiding <strong>groep</strong> 3, <strong>blok</strong> 8 © <strong>Malmberg</strong> ‘s-Hertog<strong>en</strong>bosch 47


lok 8 les 5<br />

Materiaal<br />

Werkboek bladzijde 42 <strong>en</strong> 43<br />

Extra materiaal<br />

−Klassikaal rek<strong>en</strong>rek<br />

− Afdekblad voor het rek<strong>en</strong>rek<br />

− Klassikale kral<strong>en</strong>ketting met vijfstructuur<br />

− Ev<strong>en</strong>tueel per kind e<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>rek<br />

Voorbereiding<br />

Hang het klassikale rek<strong>en</strong>rek voor het bord.<br />

Doel<strong>en</strong><br />

− Toetsdoel (opgave 1, 2, 3 <strong>en</strong> 5)<br />

Kinder<strong>en</strong> k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> de splitsing<strong>en</strong> van 10 <strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> aangev<strong>en</strong><br />

hoeveel erbij moet om 10 te mak<strong>en</strong>.<br />

Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> getall<strong>en</strong> tot <strong>en</strong> met 20 splits<strong>en</strong>.<br />

−Nieuw doel (opgave 4)<br />

Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> getall<strong>en</strong> tot <strong>en</strong> met 10 verdubbel<strong>en</strong> <strong>en</strong> ev<strong>en</strong><br />

getall<strong>en</strong> tot <strong>en</strong> met 20 halver<strong>en</strong>.<br />

Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> klok de wijzers tek<strong>en</strong><strong>en</strong> bij e<strong>en</strong><br />

gegev<strong>en</strong> tijd in hele ur<strong>en</strong>.<br />

Sam<strong>en</strong> oef<strong>en</strong><strong>en</strong><br />

De dokter <strong>en</strong> de halfdove patiënt<br />

■ Vertel <strong>en</strong> speel het volg<strong>en</strong>de spel:<br />

Er komt e<strong>en</strong> patiënt (kind) bij de dokter (leerkracht) die<br />

beweert voor de helft doof te zijn.<br />

‘Dokter ik b<strong>en</strong> voor de helft doof.’ Hierop zegt de dokter vol<br />

verbazing: ‘B<strong>en</strong> jij voor de helft doof? Hoe kan dat nu? Ik<br />

geloof er niets van. Dit heb ik nog nooit meegemaakt. Ga<br />

maar e<strong>en</strong>s in de hoek van het lokaal staan, dan zeg ik e<strong>en</strong><br />

getal <strong>en</strong> dan zeg jij me na. We zull<strong>en</strong> e<strong>en</strong>s zi<strong>en</strong> of je voor de<br />

helft doof b<strong>en</strong>t.’<br />

De dokter zegt ‘ti<strong>en</strong>’. En weet je wat de patiënt zegt?’ Juist,<br />

ja: ‘vijf’. De dokter d<strong>en</strong>kt dat het e<strong>en</strong> vergissing moet zijn <strong>en</strong><br />

probeert nog e<strong>en</strong> paar getall<strong>en</strong>. En ja hoor, steeds noemt de<br />

patiënt de helft van het getal.<br />

■ Wissel steeds van patiënt. Laat de patiënt ook echt in de hoek<br />

staan.<br />

■ Noem getall<strong>en</strong> van de tweeling<strong>en</strong>: 4, 2, 6, (weer) 10, 8, 20 <strong>en</strong> 12.<br />

■ Gebruik bij getall<strong>en</strong> als 4, 2, 6, 10, 8 <strong>en</strong> 20 ter controle of bij<br />

e<strong>en</strong> fout de kral<strong>en</strong>ketting met vijfstructuur: laat kinder<strong>en</strong><br />

het aantal opschuiv<strong>en</strong>, het betreff<strong>en</strong>de deel van de ketting<br />

dubbelvouw<strong>en</strong> of in tweeën del<strong>en</strong>.<br />

Hoeveel is dus de helft van 8?<br />

<strong>blok</strong> 8 les 5<br />

1 sam<strong>en</strong> 10.<br />

vul in.<br />

2 sam<strong>en</strong> 10.<br />

steeds anders.<br />

vul in.<br />

3 sam<strong>en</strong> 20 <strong>en</strong> sam<strong>en</strong> 10.<br />

gebruik het getal twee keer.<br />

vul in.<br />

42<br />

10<br />

9 1<br />

12<br />

14<br />

17<br />

19<br />

20<br />

8<br />

6<br />

3<br />

1<br />

10<br />

4 6<br />

10<br />

6<br />

0<br />

4<br />

10<br />

8 2<br />

0<br />

9<br />

5<br />

10<br />

10<br />

10<br />

8 2<br />

6<br />

3<br />

10<br />

1<br />

5<br />

7 3<br />

4<br />

7<br />

7<br />

10<br />

5<br />

10<br />

9<br />

6 4<br />

1 9<br />

7<br />

8<br />

2<br />

10<br />

er zijn meerdere antwoord<strong>en</strong> mogelijk.<br />

■ De helft van deze getall<strong>en</strong> kan ook op e<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>rek word<strong>en</strong><br />

gevond<strong>en</strong>. De red<strong>en</strong> om dit toch op e<strong>en</strong> kral<strong>en</strong>ketting te<br />

do<strong>en</strong> is dat de helft nu wordt bepaald vanuit het totaal.<br />

Dit is makkelijker dan het opzett<strong>en</strong> van kral<strong>en</strong> onder de<br />

voorwaarde dat ze eerlijk zijn verdeeld over beide stav<strong>en</strong>.<br />

■ Gebruik voor e<strong>en</strong> getal als 12 ter controle of bij e<strong>en</strong> fout het<br />

rek<strong>en</strong>rek: laat kinder<strong>en</strong> het aantal eerlijk verdeeld over beide<br />

stav<strong>en</strong> opschuiv<strong>en</strong>.<br />

■ Laat ook kinder<strong>en</strong> voor dokter spel<strong>en</strong>.<br />

■ Oef<strong>en</strong> omgekeerd: De patiënt zegt ‘vier’. Wat heeft de dokter<br />

gezegd?<br />

Zelfstandig werk<strong>en</strong><br />

■ De kinder<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> opgave 1 tot <strong>en</strong> met 4.<br />

■ Bij opgave 1 is het de bedoeling dat de kinder<strong>en</strong> op alle lege<br />

plaats<strong>en</strong> getall<strong>en</strong> invull<strong>en</strong>.<br />

■ Bij opgave 3 moet<strong>en</strong> de kinder<strong>en</strong> getall<strong>en</strong> tot <strong>en</strong> met 20<br />

splits<strong>en</strong>, de verliefde hart<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> hierbij ondersteuning<br />

bied<strong>en</strong>.<br />

■ Lees opgave 4 ev<strong>en</strong>tueel gezam<strong>en</strong>lijk. De kinder<strong>en</strong> vull<strong>en</strong> op<br />

de wip in hoeveel het sam<strong>en</strong> is (hoeveel kinder<strong>en</strong> op de wip<br />

zitt<strong>en</strong>). Dan lez<strong>en</strong> ze de kloktijd die ernaast staat. In de lijst<br />

met ‘sam<strong>en</strong>’ schrijv<strong>en</strong> ze de tijd op de goede plaats.<br />

48 Pluspunt, Handleiding <strong>groep</strong> 3, <strong>blok</strong> 8 © <strong>Malmberg</strong> ‘s-Hertog<strong>en</strong>bosch<br />

10<br />

20<br />

0<br />

1<br />

10 0<br />

4<br />

9<br />

16<br />

18<br />

11<br />

13


4 sam<strong>en</strong>...<br />

vul in.<br />

hoe laat is het?<br />

lees <strong>en</strong> vul in.<br />

11 12 1<br />

10<br />

2<br />

5 5<br />

9<br />

8<br />

7 6<br />

3<br />

4<br />

5<br />

10<br />

11 12 1<br />

10<br />

2<br />

8 8<br />

9<br />

8<br />

7 6<br />

3<br />

4<br />

5<br />

16<br />

11 12 1<br />

10<br />

2<br />

6 6<br />

9<br />

8<br />

7 6<br />

3<br />

4<br />

5<br />

12<br />

les 5 <strong>blok</strong> 8<br />

11 12 1<br />

10<br />

2<br />

9 9 ............... 11 uur: sam<strong>en</strong> 16<br />

9<br />

8<br />

7 6<br />

3<br />

4<br />

5<br />

18<br />

............... 2 uur: sam<strong>en</strong> 18<br />

11 12 1<br />

10<br />

2<br />

4 4<br />

9 3<br />

8<br />

7 6<br />

4<br />

5<br />

8<br />

11 12 1<br />

10<br />

2<br />

7 7<br />

9<br />

8<br />

7 6<br />

3<br />

4<br />

5<br />

14<br />

5 sam<strong>en</strong> 10. 10<br />

sam<strong>en</strong> 20.<br />

tek<strong>en</strong> ev<strong>en</strong>veel stipp<strong>en</strong>. tek<strong>en</strong> ev<strong>en</strong>veel stipp<strong>en</strong>.<br />

vul dan in. vul dan in.<br />

4<br />

2<br />

6<br />

8<br />

............... 4 uur: sam<strong>en</strong> 12<br />

............... 5 uur: sam<strong>en</strong> 8<br />

............... 3 uur: sam<strong>en</strong> 14<br />

............... 9 uur: sam<strong>en</strong> 10<br />

Differ<strong>en</strong>tiatie:<br />

■ De rek<strong>en</strong>zwakke kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> e<strong>en</strong> deel van de opgav<strong>en</strong><br />

mak<strong>en</strong>:<br />

- Opgave 1: het rek<strong>en</strong>rek kan hierbij gebruikt word<strong>en</strong>; bij<br />

de derde <strong>en</strong> de vierde bloem kunn<strong>en</strong> de kinder<strong>en</strong> eerst het<br />

bijbehor<strong>en</strong>de getal naast de stipp<strong>en</strong> schrijv<strong>en</strong>.<br />

- Opgave 2: noteer ev<strong>en</strong>tueel als leerkracht zelf e<strong>en</strong> van de<br />

getall<strong>en</strong> in de bloem<strong>en</strong>.<br />

- Opgave 3: het rek<strong>en</strong>rek kan hierbij gebruikt word<strong>en</strong>; alle<strong>en</strong><br />

de linker- <strong>en</strong> de rechterbloem word<strong>en</strong> ingevuld.<br />

- Opgave 4: noter<strong>en</strong> van de kloktijd onder de klokk<strong>en</strong>.<br />

■ De rek<strong>en</strong>sterke kinder<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> ook plusopgave 5. Leg uit<br />

dat lieveheersbeestjes <strong>en</strong> vlinders op beide vleugels ev<strong>en</strong>veel<br />

stipp<strong>en</strong> of vlekk<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>. Als je de helft ziet, weet je hoeveel<br />

stipp<strong>en</strong> of vlekk<strong>en</strong> het dier in totaal heeft.<br />

Refl ectie<br />

■ Kies één of twee opgav<strong>en</strong> uit die u met de kinder<strong>en</strong><br />

bespreekt, bijvoorbeeld opgave 2 <strong>en</strong> 4.<br />

■ Oef<strong>en</strong> bij opgave 2 ev<strong>en</strong> snel de splitsing<strong>en</strong> van 10, met het<br />

‘Flitsspel sam<strong>en</strong> 10’: laat e<strong>en</strong> getal met uw vingers zi<strong>en</strong> (8), de<br />

kinder<strong>en</strong> flits<strong>en</strong> terug welk getal erbij hoort om sam<strong>en</strong> 10 te<br />

krijg<strong>en</strong>. (2).<br />

20<br />

10<br />

8<br />

6<br />

4<br />

43<br />

les 5 <strong>blok</strong> 8<br />

Oef<strong>en</strong> zo alle splitsing<strong>en</strong> van 10, d<strong>en</strong>k ook aan 10 <strong>en</strong> 0 <strong>en</strong><br />

omgekeerd.<br />

■ Hebb<strong>en</strong> de kinder<strong>en</strong> bij opgave 4 de juiste aantall<strong>en</strong> bij de<br />

juiste tijd gevond<strong>en</strong>? Controleer of ze de gevond<strong>en</strong> getall<strong>en</strong><br />

correct gehalveerd hebb<strong>en</strong>. Noem de getall<strong>en</strong> <strong>en</strong> laat de<br />

kinder<strong>en</strong> zegg<strong>en</strong> wat de helft is.<br />

Pluspunt, Handleiding <strong>groep</strong> 3, <strong>blok</strong> 8 © <strong>Malmberg</strong> ‘s-Hertog<strong>en</strong>bosch 49


lok 8 les 6<br />

Materiaal<br />

− Werkboek bladzijde 70 (oef<strong>en</strong><strong>en</strong>)<br />

−Werkboek bladzijde <strong>en</strong> 44 <strong>en</strong> 45<br />

Extra materiaal<br />

− Tweeling<strong>en</strong> dubbel 1 tot <strong>en</strong> met 10 (kopieerblad)<br />

−Getalkaartjes 11 tot <strong>en</strong> met 30 (kopieerblad<strong>en</strong>)<br />

− Klassikale kral<strong>en</strong>ketting<br />

−Klassikaal rek<strong>en</strong>rek<br />

− Afdekblad voor het rek<strong>en</strong>rek<br />

− Per kind e<strong>en</strong> kral<strong>en</strong>ketting tot <strong>en</strong> met 30<br />

− Ev<strong>en</strong>tueel per kind e<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>rek<br />

−Voor de verl<strong>en</strong>gde instructie: per kind e<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>rek<br />

Voorbereiding<br />

Schrijf op het bord: sprong is 10, hup is 1.<br />

Doel<strong>en</strong><br />

− Nieuw doel (opgave 1 <strong>en</strong> 2)<br />

Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> aangev<strong>en</strong> waar je uitkomt vanaf 0 op de<br />

lege getall<strong>en</strong>lijn bij e<strong>en</strong> combinatie van sprong<strong>en</strong> van 10 <strong>en</strong><br />

hupp<strong>en</strong> van 1.<br />

− Toetsdoel (opgave 3, 4 <strong>en</strong> 5)<br />

Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> erbij- <strong>en</strong> erafsituaties tot <strong>en</strong> met 20<br />

g<strong>en</strong>oteerd in e<strong>en</strong> pijlnotatie uitrek<strong>en</strong><strong>en</strong>.<br />

> Start<br />

Zelf oef<strong>en</strong><strong>en</strong><br />

De kinder<strong>en</strong> werk<strong>en</strong> zelfstandig aan de opdracht op bladzijde<br />

70, de bladzijde met de koe (automatiser<strong>en</strong> <strong>en</strong> flexibiliser<strong>en</strong>).<br />

Ze kleur<strong>en</strong> het grootste getal.<br />

Interactie<br />

Nieuw doel (opgave 1 <strong>en</strong> 2)<br />

■ Speel het spel: ‘Spring<strong>en</strong> naar getall<strong>en</strong> in sprong<strong>en</strong> van 10 <strong>en</strong><br />

hupp<strong>en</strong> van 1’. Zeg dat u vanaf 0 naar e<strong>en</strong> geheim getal gaat<br />

spring<strong>en</strong> op het stapp<strong>en</strong>pad. De kinder<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> dat getal<br />

rad<strong>en</strong>. Vertel dat e<strong>en</strong> sprong 10 is <strong>en</strong> laat deze zi<strong>en</strong> door met<br />

e<strong>en</strong> e<strong>en</strong>b<strong>en</strong>ige afzet e<strong>en</strong> sprong te mak<strong>en</strong>. Herhaal dat e<strong>en</strong><br />

hup 1 is <strong>en</strong> laat deze zi<strong>en</strong> door met e<strong>en</strong> tweeb<strong>en</strong>ige afzet e<strong>en</strong><br />

hup te mak<strong>en</strong>. Wijs op het bord waar de regels ‘sprong is 10’<br />

<strong>en</strong> ‘hup is 1’ op staan.<br />

■ Spring zelf naar het geheime getal: 23. Dit getal staat op het<br />

getalkaartje. Ga op 0 staan, links voor in het lokaal, neem<br />

e<strong>en</strong> sprong, nog e<strong>en</strong> sprong <strong>en</strong> vervolg<strong>en</strong>s drie hupjes van<br />

1. Vraag naar welk getal u b<strong>en</strong>t gesprong<strong>en</strong>. Geef meerdere<br />

kinder<strong>en</strong> de beurt, ook al is het goede antwoord al g<strong>en</strong>oemd.<br />

Zonder te verrad<strong>en</strong> of het goede antwoord ertuss<strong>en</strong> zat,<br />

herhaalt u hoe u b<strong>en</strong>t gesprong<strong>en</strong>. U doet dit door zowel op<br />

de kral<strong>en</strong>ketting als ook op e<strong>en</strong> lege getall<strong>en</strong>lijn op het bord<br />

naar het getal te spring<strong>en</strong>. Laat daarna pas het getalkaartje<br />

zi<strong>en</strong>, zodat er ook aandacht is voor de uitspraak <strong>en</strong> de notatie<br />

van het getal. Vraag t<strong>en</strong> slotte alle kinder<strong>en</strong> ook e<strong>en</strong>s op hun<br />

eig<strong>en</strong> kral<strong>en</strong>ketting naar 23 te spring<strong>en</strong> in sprong<strong>en</strong> van<br />

10 <strong>en</strong> hupp<strong>en</strong> van 1. Let op dat ze dit verkort do<strong>en</strong>, dus in<br />

<strong>blok</strong> 8 les 6<br />

0<br />

0<br />

1 waar kom je uit?<br />

vul in.<br />

2 waar kom je uit?<br />

vul in.<br />

44<br />

0<br />

0<br />

0<br />

0<br />

0<br />

0<br />

0<br />

hup sprong<br />

+10 +10<br />

+10 +10<br />

+10 +10<br />

+10<br />

+10 +10<br />

+10<br />

–1 –1 -1<br />

7<br />

+1 +1 +1<br />

13<br />

hup hup hup<br />

21<br />

+10 +10 +10<br />

+10 +10<br />

+10<br />

–1 –1 -1<br />

+1<br />

+1 +1 +1<br />

sprong<strong>en</strong> van 10 naar 20 <strong>en</strong> dan pas in hupp<strong>en</strong> van 1.<br />

Vraag e<strong>en</strong> aantal kinder<strong>en</strong> naar e<strong>en</strong> geheim getal te spring<strong>en</strong><br />

op het stapp<strong>en</strong>pad. Laat ze hierbij e<strong>en</strong> getalkaartje kiez<strong>en</strong>.<br />

Laat het kind steeds beurt<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> <strong>en</strong> hanteer hierbij de<br />

bov<strong>en</strong>g<strong>en</strong>oemde handeling<strong>en</strong>.<br />

■ Tek<strong>en</strong> de eerste <strong>en</strong> de vierde som van opgave 1 op het bord:<br />

■ Leg uit dat de sprong<strong>en</strong> <strong>en</strong> hupp<strong>en</strong> die de kinder<strong>en</strong> hiervoor<br />

echt hebb<strong>en</strong> gemaakt nu met bocht<strong>en</strong> op de getall<strong>en</strong>lijn zijn<br />

getek<strong>en</strong>d. Wijs e<strong>en</strong> sprong van 10 <strong>en</strong> e<strong>en</strong> hup van 1 aan.<br />

Laat bij de eerste getall<strong>en</strong>lijn vertell<strong>en</strong> naar welk getal wordt<br />

gesprong<strong>en</strong>. Tel hierbij hardop de sprong<strong>en</strong> <strong>en</strong> hupp<strong>en</strong><br />

(0 - 10 - 20 - 21). Voer daarna de sprong<strong>en</strong> <strong>en</strong> hupp<strong>en</strong> uit.<br />

Klopt het antwoord? Vraag wat er bij de andere getall<strong>en</strong>lijn<br />

anders is. (er wordt teruggesprong<strong>en</strong>). Doe dit ook hardop:<br />

0 - 10 - 9 - 8 - 7. Voer daarna de sprong<strong>en</strong> <strong>en</strong> hupp<strong>en</strong> uit.<br />

50 Pluspunt, Handleiding <strong>groep</strong> 3, <strong>blok</strong> 8 © <strong>Malmberg</strong> ‘s-Hertog<strong>en</strong>bosch<br />

20<br />

+1 +1<br />

22<br />

23<br />

+1<br />

–1<br />

29


3 rek<strong>en</strong> uit.<br />

vul in.<br />

6<br />

6<br />

4 rek<strong>en</strong> uit.<br />

vul in.<br />

4<br />

7<br />

5<br />

5<br />

+ 6<br />

– 3<br />

+ 8<br />

+ 6<br />

+ 8<br />

+ 4<br />

5 bed<strong>en</strong>k zelf somm<strong>en</strong>.<br />

rek<strong>en</strong> uit.<br />

+<br />

+<br />

les 6 <strong>blok</strong> 8<br />

+ 5<br />

+ 9<br />

12 5<br />

10 9<br />

18<br />

– 4<br />

– 6<br />

3 8<br />

4 12<br />

6<br />

12<br />

13<br />

13<br />

9<br />

17<br />

1<br />

16<br />

4<br />

+ 2<br />

+ 9<br />

+ 2<br />

+ 4<br />

–<br />

–<br />

19<br />

10<br />

18<br />

8<br />

10<br />

14<br />

20<br />

16<br />

– 5<br />

– 4<br />

– 10<br />

– 8<br />

+<br />

+<br />

5<br />

10<br />

10<br />

er zijn meerdere antwoord<strong>en</strong> mogelijk.<br />

Klopt het antwoord? Let op: de kinder<strong>en</strong> spring<strong>en</strong> niet<br />

achteruit terug, maar draai<strong>en</strong> zich om. Sta ev<strong>en</strong> stil bij de<br />

red<strong>en</strong> van terugspring<strong>en</strong> vanaf e<strong>en</strong> ti<strong>en</strong>tal (handiger omdat<br />

er dan minder sprong<strong>en</strong> <strong>en</strong> hupp<strong>en</strong> gemaakt word<strong>en</strong>).<br />

■ Wijs de kinder<strong>en</strong> erop dat sprong<strong>en</strong> vooruit altijd bov<strong>en</strong> de<br />

lijn word<strong>en</strong> getek<strong>en</strong>d <strong>en</strong> sprong<strong>en</strong> terug altijd onder de lijn.<br />

■ Bespreek op vergelijkbare wijze de overige getall<strong>en</strong>lijn<strong>en</strong> van<br />

opgave 1.<br />

■ Vertel dat opgave 2 op dezelfde manier gemaakt moet<br />

word<strong>en</strong>.<br />

> De kinder<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> opgave 2 zelfstandig af.<br />

Interactie<br />

Toetsdoel (opgave 3 <strong>en</strong> 4)<br />

■ Vraag de kinder<strong>en</strong> welke tweelingsomm<strong>en</strong> ze al k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

noteer deze somm<strong>en</strong> op het bord (zie ook les 4). Laat op het<br />

bord het volg<strong>en</strong>de rijtje ontstaan (de tweelingsomm<strong>en</strong> uit<br />

opgave 3):<br />

5 + 5 = 10<br />

6 + 6 = 12<br />

9 + 9 = 18<br />

■ Vraag of de kinder<strong>en</strong> met tweeling<strong>en</strong> ook erafsomm<strong>en</strong> wet<strong>en</strong>.<br />

Noteer op het bord naast 1 + 1 = 2 de omgekeerde som<br />

2 – 1 = 1. Laat de kinder<strong>en</strong> bij elke erbijsom de bijbehor<strong>en</strong>de<br />

erafsom bed<strong>en</strong>k<strong>en</strong>. Ervar<strong>en</strong> de kinder<strong>en</strong> de tweelingsomm<strong>en</strong><br />

8<br />

45<br />

les 6 <strong>blok</strong> 8<br />

al als somm<strong>en</strong> die makkelijk onthoud<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong>? Bij<br />

deze somm<strong>en</strong> heb je ge<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>rek nodig.<br />

■ Bespreek opgave 3. Herk<strong>en</strong>n<strong>en</strong> de kinder<strong>en</strong> de<br />

ondersteun<strong>en</strong>de illustraties bij de opgav<strong>en</strong>? Laat de somm<strong>en</strong><br />

oplez<strong>en</strong>. Kinder<strong>en</strong> die de pijl<strong>en</strong>taalsom niet kunn<strong>en</strong> ‘vertal<strong>en</strong>’<br />

in e<strong>en</strong> som kom<strong>en</strong> in aanmerking voor verl<strong>en</strong>gde instructie.<br />

Vraag welke erbijsomm<strong>en</strong> zijn. En welke zijn erafsomm<strong>en</strong>?<br />

Kinder<strong>en</strong> die e<strong>en</strong> erbij- of erafsom niet herk<strong>en</strong>n<strong>en</strong> kom<strong>en</strong> in<br />

aanmerking voor de verl<strong>en</strong>gde instructie.<br />

■ Vraag of alle somm<strong>en</strong> bij opgave 3 tweelingsomm<strong>en</strong> zijn. (ja)<br />

Laat de tweelingsomm<strong>en</strong> kleur<strong>en</strong>.<br />

■ Laat de somm<strong>en</strong> ook uitrek<strong>en</strong><strong>en</strong>. Ze kunn<strong>en</strong> hierbij ev<strong>en</strong>tueel<br />

het rek<strong>en</strong>rek gebruik<strong>en</strong>. Kinder<strong>en</strong> die de pijl<strong>en</strong>taalsom niet<br />

kunn<strong>en</strong> ‘vertal<strong>en</strong>’ in e<strong>en</strong> handeling op het rek<strong>en</strong>rek kom<strong>en</strong><br />

in aanmerking voor verl<strong>en</strong>gde instructie. Dit geldt ook voor<br />

kinder<strong>en</strong> die hoeveelhed<strong>en</strong> e<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> opzett<strong>en</strong> op het<br />

rek<strong>en</strong>rek.<br />

■ Bespreek opgave 4. Tek<strong>en</strong> van opgave 4 de derde<br />

pijl<strong>en</strong>taalsom op het bord <strong>en</strong> bespreek deze (5 + 8). Laat de<br />

kinder<strong>en</strong> steeds eerst de som opnoem<strong>en</strong> (vijf erbij acht is<br />

sam<strong>en</strong>) <strong>en</strong> daarna het antwoord uitrek<strong>en</strong><strong>en</strong>. Noteer dit op het<br />

bord. Laat de hele som nogmaals hardop zegg<strong>en</strong>.<br />

■ Maak ook e<strong>en</strong> erafopgave sam<strong>en</strong> met de kinder<strong>en</strong>.<br />

Differ<strong>en</strong>tiatie:<br />

■ Bied de kinder<strong>en</strong> die moeite hebb<strong>en</strong> met opgave 3 <strong>en</strong> 4<br />

verl<strong>en</strong>gde instructie aan.<br />

■ De overige kinder<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> zelfstandig opgave 4 <strong>en</strong> 5.<br />

Verl<strong>en</strong>gde instructie<br />

Toetsdoel (opgave 4)<br />

■ Oef<strong>en</strong> eerst met de tweeling<strong>en</strong>. Laat zi<strong>en</strong> hoeveel ze sam<strong>en</strong><br />

hebb<strong>en</strong> <strong>en</strong> vraag hoeveel ieder heeft. Doe het daarna<br />

andersom, laat nu zi<strong>en</strong> hoeveel ieder heeft <strong>en</strong> vraag hoeveel<br />

ze sam<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>.<br />

■ Bespreek opgave 4. Vraag of het allemaal tweelingsomm<strong>en</strong><br />

zijn. (nee) Laat alle tweelingsomm<strong>en</strong> (erbij <strong>en</strong> eraf)eerst<br />

kleur<strong>en</strong>. Vraag welke somm<strong>en</strong> ze makkelijk vind<strong>en</strong> <strong>en</strong> laat<br />

die eerst mak<strong>en</strong>.<br />

■ Bekijk de eerste som van opgave 4 <strong>en</strong> laat de kinder<strong>en</strong> op het<br />

rek<strong>en</strong>rek uitvoer<strong>en</strong> wat er staat. Stel vrag<strong>en</strong> als: Hoeveel heb<br />

je? (4). Zet op het rek<strong>en</strong>rek. Komt er iets bij of gaat er iets af?<br />

(+, dus er komt iets bij). Hoeveel komt erbij? (8). Zet op het<br />

rek<strong>en</strong>rek erbij. Hoeveel is het sam<strong>en</strong>? (12). Doe dit ev<strong>en</strong>tueel<br />

ook met de erafsom. (10 - 5).<br />

■ Maak nog <strong>en</strong>kele opgav<strong>en</strong> gezam<strong>en</strong>lijk met de kinder<strong>en</strong>.<br />

> Zelfstandig werk<strong>en</strong><br />

Toetsdoel (opgave 4 <strong>en</strong> 5)<br />

■ De kinder<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> opgave 4 <strong>en</strong> 5 af.<br />

■ Wijs de kinder<strong>en</strong> erop dat ze bij opgave 5 zelf de getall<strong>en</strong><br />

mog<strong>en</strong> invull<strong>en</strong>.<br />

Pluspunt, Handleiding <strong>groep</strong> 3, <strong>blok</strong> 8 © <strong>Malmberg</strong> ‘s-Hertog<strong>en</strong>bosch 51


lok 8 les 7<br />

Materiaal<br />

Werkboek bladzijde 46 <strong>en</strong> 47<br />

Extra materiaal<br />

Ev<strong>en</strong>tueel per kind e<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>rek<br />

Voorbereiding<br />

Schrijf onderstaande tabel op het bord:<br />

50? Ja Nee<br />

20 – 21 – 22 – ...<br />

20 – 22 – 24 – ...<br />

21 – 23 – 25 – …<br />

0 – 10 – 20 – …<br />

5 – 15 – 25 – ...<br />

0 – 5 – 10 – ...<br />

2 – 7 – 12 – ...<br />

... – ... – ... – ...<br />

Doel<strong>en</strong><br />

− Toetsdoel (opgave 1, 2, 3, 6)<br />

Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> erbij- <strong>en</strong> erafsituaties tot <strong>en</strong> met 20<br />

g<strong>en</strong>oteerd in e<strong>en</strong> pijlnotatie uitrek<strong>en</strong><strong>en</strong>.<br />

− Nieuw doel (opgave 4 <strong>en</strong> 5)<br />

Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> aangev<strong>en</strong> waar je uitkomt vanaf 0 op de<br />

lege getall<strong>en</strong>lijn bij e<strong>en</strong> combinatie van sprong<strong>en</strong> van 10 <strong>en</strong><br />

hupp<strong>en</strong> van 1.<br />

Sam<strong>en</strong> oef<strong>en</strong><strong>en</strong><br />

Voorspel je tel, loop <strong>en</strong> tel<br />

■ Deze activiteit gaat zoals het ‘Aantikspel’. De kinder<strong>en</strong><br />

voorspell<strong>en</strong> of ze precies op e<strong>en</strong> getal zull<strong>en</strong> uitkom<strong>en</strong>. Het<br />

getal waar het bij deze les om gaat is 50.<br />

■ Vertel dat de kinder<strong>en</strong> e<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> gaan tell<strong>en</strong> vanaf 20, dus<br />

20 - 21 - 22 - ... Vraag de kinder<strong>en</strong> hun hand op te stek<strong>en</strong> als<br />

ze d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> dat ze tijd<strong>en</strong>s het tell<strong>en</strong> ‘50’ zull<strong>en</strong> hor<strong>en</strong>.<br />

■ Schrijf de voorspelling in de tabel. Vervolg<strong>en</strong>s loopt <strong>en</strong> telt u<br />

hardop ‘20 - 21 - 22 - …’ <strong>en</strong> geeft u de beurt door.<br />

■ Doe hetzelfde met herhaalde sprong<strong>en</strong> van:<br />

- 2 vanaf 20, dus 20 - 22 - 24 - ...<br />

- 2 vanaf 21, dus 21 - 23 - 25 - ...<br />

- 10 vanaf 0, dus 0 - 10 - 20 - ...<br />

- 10 vanaf 5, dus 5 - 15 - 25 - ...<br />

- 5 vanaf 0, dus 0 - 5 - 10 - ...<br />

- 5 vanaf 2, dus 2 - 7 - 12 - ...<br />

■ Vraag wie er nog e<strong>en</strong> ander rijtje weet. Hoe groot zijn de<br />

sprong<strong>en</strong>?<br />

Zelfstandig werk<strong>en</strong><br />

De kinder<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> opgave 1 tot <strong>en</strong> met 5.<br />

<strong>blok</strong> 8 les 7<br />

1 rek<strong>en</strong> uit <strong>en</strong> vul in.<br />

2 rek<strong>en</strong> uit <strong>en</strong> vul in.<br />

3 rek<strong>en</strong> uit.<br />

vul in.<br />

kleur:<br />

46<br />

8<br />

9<br />

11<br />

12<br />

5<br />

6<br />

2<br />

7<br />

5<br />

+ 5<br />

– 3<br />

+ 3<br />

+ 2<br />

+ 5<br />

10<br />

3<br />

5<br />

9<br />

10<br />

12<br />

9<br />

6<br />

12<br />

11<br />

10<br />

7<br />

12<br />

+ 6<br />

– 3<br />

+ 2<br />

+ 6<br />

+ 7<br />

12<br />

12<br />

12<br />

12<br />

9<br />

Differ<strong>en</strong>tiatie:<br />

■ De rek<strong>en</strong>zwakke kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> van opgave 1 de eerste<br />

twee erbijopgav<strong>en</strong> <strong>en</strong> de eerste twee erafopgav<strong>en</strong> mak<strong>en</strong>. Van<br />

opgave 2 mak<strong>en</strong> ze rijtje 1 <strong>en</strong> 3. Opgave 3 mak<strong>en</strong> ze helemaal.<br />

Van opgave 4 <strong>en</strong> 5 vull<strong>en</strong> ze de eerste twee getall<strong>en</strong>lijn<strong>en</strong> in.<br />

■ De rek<strong>en</strong>sterke kinder<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> ook plusopgave 6.<br />

Refl ectie<br />

■ Kies één of twee opgav<strong>en</strong> uit die u met de kinder<strong>en</strong><br />

bespreekt, bijvoorbeeld opgave 2 <strong>en</strong> 5.<br />

■ Laat bij opgave 2 de kinder<strong>en</strong> vertell<strong>en</strong> wat er gebeurt.<br />

Komt er iets bij of gaat er iets af? Hoe hebb<strong>en</strong> ze de opgav<strong>en</strong><br />

uitgerek<strong>en</strong>d? Hebb<strong>en</strong> ze het rek<strong>en</strong>rek gebruikt? En zo ja,<br />

op welke manier? Laat <strong>en</strong>kele kinder<strong>en</strong> hardop e<strong>en</strong> opgave<br />

handel<strong>en</strong>d uitvoer<strong>en</strong> op het rek<strong>en</strong>rek. Ga in op mogelijke<br />

verschill<strong>en</strong> in de uitwerking op de twee stang<strong>en</strong>. Stimuleer<br />

het opzett<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> hoeveelheid in één greep.<br />

■ Tek<strong>en</strong> van opgave 5 één van de getall<strong>en</strong>lijn<strong>en</strong> op het bord.<br />

Vraag waar ze op moet<strong>en</strong> lett<strong>en</strong>(hupp<strong>en</strong> gaan terug - onder<br />

de lijn - dus er moet teruggeteld word<strong>en</strong>). Tel hardop de<br />

sprong<strong>en</strong> <strong>en</strong> de hupp<strong>en</strong> die je moet mak<strong>en</strong>. Laat kinder<strong>en</strong><br />

e<strong>en</strong> getall<strong>en</strong>lijn uitkiez<strong>en</strong> <strong>en</strong> uitbeeld<strong>en</strong>. De ander<strong>en</strong> rad<strong>en</strong><br />

welke het is <strong>en</strong> naar welk getal is gesprong<strong>en</strong>.<br />

52 Pluspunt, Handleiding <strong>groep</strong> 3, <strong>blok</strong> 8 © <strong>Malmberg</strong> ‘s-Hertog<strong>en</strong>bosch<br />

11<br />

11<br />

12<br />

9<br />

13<br />

16<br />

14<br />

5<br />

11<br />

6<br />

12<br />

11<br />

9<br />

8<br />

+ 6<br />

– 0<br />

– 3<br />

– 2<br />

– 2<br />

12<br />

9<br />

8<br />

11<br />

11<br />

3<br />

10<br />

9<br />

8<br />

11


4 waar kom je uit?<br />

vul in.<br />

+10 +10<br />

0<br />

0<br />

0<br />

0<br />

5 waar kom je uit?<br />

vul in.<br />

+10<br />

0<br />

0<br />

0<br />

0<br />

6 rek<strong>en</strong> uit.<br />

12<br />

9 3<br />

+10<br />

20 11 14<br />

+10 +10<br />

+10<br />

–1<br />

+1<br />

+1 +1<br />

+10 +10<br />

+10 +10<br />

9<br />

8 9<br />

14 6 15<br />

–1<br />

–1 -1<br />

+10 +10 +10<br />

17<br />

11<br />

12<br />

+1<br />

3<br />

20<br />

19<br />

18<br />

2 1<br />

21<br />

5 3 4 8 5 9<br />

les 7 <strong>blok</strong> 8<br />

–1<br />

7<br />

29<br />

3 4<br />

47<br />

les 7 <strong>blok</strong> 8<br />

Pluspunt, Handleiding <strong>groep</strong> 3, <strong>blok</strong> 8 © <strong>Malmberg</strong> ‘s-Hertog<strong>en</strong>bosch 53


lok 8 les 8<br />

Materiaal<br />

− Werkboek bladzijde 70 (oef<strong>en</strong><strong>en</strong>)<br />

− Werkboek bladzijde 48 <strong>en</strong> 49<br />

Extra materiaal<br />

− Per kind kladpapier<br />

− Per kind e<strong>en</strong> dobbelste<strong>en</strong><br />

Doel<strong>en</strong><br />

− Nieuw doel (opgave 1 <strong>en</strong> 2)<br />

Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> in e<strong>en</strong>voudige verhoudingsopgav<strong>en</strong> prijz<strong>en</strong><br />

bepal<strong>en</strong>.<br />

− Toetsdoel (opgave 3, 4 <strong>en</strong> 5)<br />

Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> e<strong>en</strong> situatie vertal<strong>en</strong> naar e<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>opgave<br />

met hoeveelhed<strong>en</strong> tot <strong>en</strong> met 20.<br />

> Start<br />

Zelf oef<strong>en</strong><strong>en</strong><br />

De kinder<strong>en</strong> werk<strong>en</strong> zelfstandig aan de opdracht op bladzijde<br />

70, de bladzijde met de koe (automatiser<strong>en</strong> <strong>en</strong> flexibiliser<strong>en</strong>).<br />

Ze mak<strong>en</strong> de somm<strong>en</strong>.<br />

Interactie<br />

Nieuw doel (opgave 1 <strong>en</strong> 2)<br />

■ Speel het ‘Aantikspel’. Start vanaf 0 <strong>en</strong> laat tot <strong>en</strong> met 50<br />

lop<strong>en</strong>. Loop <strong>en</strong> tel 1 - 2 - 3 - ... Vertel vervolg<strong>en</strong>s dat ze het<br />

‘Aantikspel’ gaan do<strong>en</strong> met stapp<strong>en</strong> van 2. Start vanaf 0. Loop<br />

<strong>en</strong> tel 2 - 4 - 6 - ... Geef de beurt door. Laat t<strong>en</strong> minste tot <strong>en</strong><br />

met 50 tell<strong>en</strong>. Doe daarna het ‘Aantikspel’ met stapp<strong>en</strong> van 5.<br />

Start weer bij 0, loop <strong>en</strong> tel 5 - 10 - 15 - … Geef de beurt door<br />

<strong>en</strong> laat t<strong>en</strong> minste tot <strong>en</strong> met 50 tell<strong>en</strong>.<br />

■ Bespreek opgave 1. Wijs de kinder<strong>en</strong> hierbij op de prijslijst.<br />

Maak duidelijk dat op de prijslijst de prijs per stuk (dus<br />

per één) staat. Vraag hoeveel e<strong>en</strong> drop kost (2 c<strong>en</strong>t) <strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />

lolly (5 c<strong>en</strong>t) <strong>en</strong> e<strong>en</strong> spek (4 c<strong>en</strong>t). Bespreek ook dat ze in de<br />

opgave kunn<strong>en</strong> zi<strong>en</strong> wat wordt gekocht.<br />

■ Tek<strong>en</strong> van opgave 1 de drie dropjes op het bord. Tek<strong>en</strong> er ook<br />

het prijskaartje onder. Vraag hoeveel drop er wordt gekocht.<br />

(3). Wat kost e<strong>en</strong> drop? (2 c<strong>en</strong>t). Laat de kinder<strong>en</strong> vertell<strong>en</strong><br />

op welke manier ze dit uit gaan rek<strong>en</strong><strong>en</strong>.<br />

■ Ga specifiek in op de uitwerking op de getall<strong>en</strong>lijn. Tek<strong>en</strong> het<br />

voorbeeld op het bord:<br />

0<br />

+2 +2 +2<br />

2<br />

■ Leg de relatie met het ‘Aantikspel’ waarbij ze met herhaalde<br />

stapp<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> gelop<strong>en</strong>: 2 - 4 - 6 - ... Concludeer dat drie<br />

dropjes 6 c<strong>en</strong>t kost<strong>en</strong> (2 + 2 + 2 = 6 c<strong>en</strong>t). Schrijf het<br />

antwoord op het prijskaartje erbij. Geef de kinder<strong>en</strong><br />

kladpapier. Bespreek de tweede opdracht. Tek<strong>en</strong> hierbij het<br />

tweede voorbeeld op het bord:<br />

4<br />

6<br />

0<br />

<strong>blok</strong> 8 les 8<br />

1 hoeveel kost het?<br />

vul in.<br />

2 hoeveel kost het?<br />

vul in.<br />

48<br />

2 dropjes.<br />

dat kost<br />

4 c<strong>en</strong>t.<br />

10 c<strong>en</strong>t 5 c<strong>en</strong>t 4 c<strong>en</strong>t 3 c<strong>en</strong>t<br />

................................... 6 c<strong>en</strong>t.<br />

................................... 10 c<strong>en</strong>t.<br />

ik snoep gezond!<br />

................................... 16 c<strong>en</strong>t.<br />

................ 20 c<strong>en</strong>t ................ 15 c<strong>en</strong>t ................ 20 c<strong>en</strong>t ................ 12 c<strong>en</strong>t<br />

+4 +4 +4 +4<br />

4<br />

8 12<br />

■ Laat de kinder<strong>en</strong> die het niet uit het hoofd do<strong>en</strong> op<br />

kladpapier meewerk<strong>en</strong>. De grootte van de getek<strong>en</strong>de<br />

herhaalde sprong<strong>en</strong> is hierbij niet van belang, wel de notatie<br />

van spronggrootte bov<strong>en</strong> de bocht<strong>en</strong> <strong>en</strong> de getall<strong>en</strong> bij de<br />

‘landingsplaats<strong>en</strong>’.<br />

■ Laat daarna de kinder<strong>en</strong> op het kladpapier de derde opdracht<br />

uitrek<strong>en</strong><strong>en</strong>. Observeer de manier waarop op de getall<strong>en</strong>lijn<br />

wordt gewerkt.<br />

■ Bespreek van opgave 2 de prijslijst <strong>en</strong> de eerste opdracht.<br />

Rek<strong>en</strong>zwakke kinder<strong>en</strong> kunt u in het werkboek de som erbij<br />

lat<strong>en</strong> noter<strong>en</strong>.<br />

> De kinder<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> opgave 2 zelfstandig af.<br />

Interactie<br />

Toetsdoel (opgave 3 <strong>en</strong> 4)<br />

■ Geef als voorbeeld drie kinder<strong>en</strong> e<strong>en</strong> dobbelste<strong>en</strong> <strong>en</strong> laat ze<br />

hiermee gooi<strong>en</strong>. Noteer de gegooide aantall<strong>en</strong> op het bord.<br />

Vraag welke somm<strong>en</strong> hiermee gemaakt kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong>.<br />

Laat <strong>en</strong>kele kinder<strong>en</strong> hun som op het bord schrijv<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

54 Pluspunt, Handleiding <strong>groep</strong> 3, <strong>blok</strong> 8 © <strong>Malmberg</strong> ‘s-Hertog<strong>en</strong>bosch<br />

16


3 hoeveel punt<strong>en</strong>?<br />

rek<strong>en</strong> uit.<br />

5<br />

4 3<br />

2<br />

4 hoeveel punt<strong>en</strong>?<br />

rek<strong>en</strong> uit.<br />

5<br />

4 3<br />

2<br />

5<br />

4 3<br />

2<br />

5 hoeveel punt<strong>en</strong>?<br />

rek<strong>en</strong> uit.<br />

6<br />

5 7<br />

4<br />

1 2 3<br />

1 5 3<br />

2 5 4<br />

3<br />

1<br />

2<br />

6<br />

4<br />

5<br />

5 7<br />

4<br />

3<br />

1<br />

3<br />

1<br />

les 8 <strong>blok</strong> 8<br />

5 + 3 = ................ 8 .......... 2 + .......... 2 + .......... 3 = ................ 7 .......... 3 + .......... 4 + .......... 5 = ................ 12<br />

.......... 4 + .......... 2 = ................ 6 .......... 3 + .......... 3 = ................ 6 .......... 5 + .......... 4 = ................ 9<br />

.......... 5 + .......... 5 + .......... 4 = ................ 14<br />

.......... 3 + .......... 3 + .......... 3 = ................ 9<br />

.......... 5 + .......... 5 + .......... 4 = ................ 14<br />

2<br />

2<br />

6<br />

4<br />

5<br />

4<br />

5<br />

5 7<br />

4<br />

.......... 7 + .......... 7 + .......... 4 = ................ 18<br />

.......... 7 + .......... 6 + .......... 5 = ................ 18<br />

.......... 6 + .......... 6 + .......... 5 = ................ 17<br />

uitrek<strong>en</strong><strong>en</strong>. Laat vertell<strong>en</strong> hoe drie getall<strong>en</strong> word<strong>en</strong> opgeteld,<br />

bijvoorbeeld eerst twee getall<strong>en</strong> <strong>en</strong> daarna het laatste getal.<br />

Hierbij wordt de keuze van de twee getall<strong>en</strong> mogelijk bepaald<br />

door handig optelbare getall<strong>en</strong>, zoals 6 <strong>en</strong> 4 (verliefde hart<strong>en</strong>)<br />

of 3 <strong>en</strong> 2 (sam<strong>en</strong> 5) of 3 <strong>en</strong> 3 (tweeling).<br />

■ Sch<strong>en</strong>k ook aandacht aan de notatiewijze van de<br />

rek<strong>en</strong>symbol<strong>en</strong> + (erbij) <strong>en</strong> = (is sam<strong>en</strong>). Herk<strong>en</strong>n<strong>en</strong> ze het<br />

+ tek<strong>en</strong> uit de bussomm<strong>en</strong>? Kinder<strong>en</strong> die de rek<strong>en</strong>symbol<strong>en</strong><br />

niet kunn<strong>en</strong> toepass<strong>en</strong> kom<strong>en</strong> in aanmerking voor verl<strong>en</strong>gde<br />

instructie.<br />

■ Laat de kinder<strong>en</strong> in <strong>groep</strong>jes van drie elk met e<strong>en</strong><br />

dobbelste<strong>en</strong> gooi<strong>en</strong>. Ze noter<strong>en</strong> op kladpapier alle mogelijke<br />

somm<strong>en</strong> die ze hiermee kunn<strong>en</strong> mak<strong>en</strong>. Bespreek de<br />

vondst<strong>en</strong> na. Laat hierbij aan de orde kom<strong>en</strong> of de volgorde<br />

van de getall<strong>en</strong> van belang is. Zijn de antwoord<strong>en</strong> steeds<br />

verschill<strong>en</strong>d of hetzelfde? Laat hierbij ook vertell<strong>en</strong> op<br />

welke wijze de getall<strong>en</strong> zijn opgeteld. Hebb<strong>en</strong> ze handige<br />

manier<strong>en</strong> gebruikt? Laat kinder<strong>en</strong> die moeite hebb<strong>en</strong> met het<br />

uitrek<strong>en</strong><strong>en</strong> van de somm<strong>en</strong> hier e<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>rek bij gebruik<strong>en</strong>.<br />

Laat hierbij de hoeveelhed<strong>en</strong> (liefst) in één keer opschuiv<strong>en</strong>.<br />

■ Bespreek van opgave 3 de verschill<strong>en</strong>de spell<strong>en</strong>: het dartbord,<br />

het sjoelspel <strong>en</strong> het knikkerbord. Vraag waar de pijl<strong>en</strong> op het<br />

dartbord staan (3 <strong>en</strong> 5) <strong>en</strong> welke somm<strong>en</strong> gemaakt kunn<strong>en</strong><br />

word<strong>en</strong> (3 + 5 of 5 + 3). Noteer deze op het bord. Doe dit<br />

ook met de schijv<strong>en</strong> van het sjoelspel: hoeveel punt<strong>en</strong> zijn<br />

er gescoord? (2 + 2 + 3, 3 + 2 + 2, 2 + 3 + 2). Er zijn dus<br />

49<br />

steeds verschill<strong>en</strong>de mogelijkhed<strong>en</strong> wat betreft de volgorde<br />

van getall<strong>en</strong>. Let op welke kinder<strong>en</strong> de situaties niet kunn<strong>en</strong><br />

vertal<strong>en</strong> naar e<strong>en</strong> som. Deze kinder<strong>en</strong> kom<strong>en</strong> in aanmerking<br />

voor verl<strong>en</strong>gde instructie. Rek<strong>en</strong> sam<strong>en</strong> de somm<strong>en</strong> uit. Laat<br />

steeds bij het uitrek<strong>en</strong><strong>en</strong> zoek<strong>en</strong> naar handige manier<strong>en</strong>.<br />

■ Bespreek van opgave 4 het sjoelspel. Vraag hoeveel punt<strong>en</strong> er<br />

gescoord zijn: waar ligg<strong>en</strong> de schijv<strong>en</strong>? (3 <strong>en</strong> 3 tweelingsom).<br />

Differ<strong>en</strong>tiatie:<br />

■ Bied de kinder<strong>en</strong> die moeite hebb<strong>en</strong> met opgave 3 <strong>en</strong> 4<br />

verl<strong>en</strong>gde instructie aan.<br />

■ De overige kinder<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> zelfstandig opgave 4 <strong>en</strong> 5.<br />

Verl<strong>en</strong>gde instructie<br />

Toetsdoel (opgave 3 <strong>en</strong> 4)<br />

■ Bespreek van opgave 3 de eerste opdracht. Tek<strong>en</strong> het<br />

dartbord op het bord. Maak de pijl bij 3 rood <strong>en</strong> de pijl bij 5<br />

blauw. Hoeveel punt<strong>en</strong> zijn op het dartbord gegooid? (3 <strong>en</strong> 5<br />

punt<strong>en</strong>). Bespreek op welke manier dit wordt opgeschrev<strong>en</strong><br />

in e<strong>en</strong> ‘kale somnotatie’: 3 + 5 =. Noteer hierbij de 3 in<br />

rood <strong>en</strong> de 5 in blauw om de relatie met de dartsituatie<br />

te verduidelijk<strong>en</strong>. Laat de kinder<strong>en</strong> meewerk<strong>en</strong> in het<br />

werkboek. Laat de opgeschrev<strong>en</strong> som hardop teruglez<strong>en</strong>.<br />

■ Rek<strong>en</strong> vervolg<strong>en</strong>s de som als voorbeeld hardop op e<strong>en</strong><br />

rek<strong>en</strong>rek uit. Verwoord wat wordt gedaan: 3 (schuif 3 opzij)<br />

erbij 5 (schuif 5 erbij) is sam<strong>en</strong> 8.<br />

■ Herhaal dit met de knikkerbordopgave (5 + 4 + 3 of e<strong>en</strong><br />

andere volgorde). Gebruik hierbij e<strong>en</strong> derde kleur. Laat de<br />

som in het werkboek opschrijv<strong>en</strong>. Laat de kinder<strong>en</strong> bed<strong>en</strong>k<strong>en</strong><br />

welke twee getall<strong>en</strong> makkelijk zijn op te tell<strong>en</strong>, bijvoorbeeld<br />

5 + 4. Als dat is uitgerek<strong>en</strong>d (9) wordt het laatste getal erbij<br />

gedaan. Maak duidelijk dat het optell<strong>en</strong> van de getall<strong>en</strong> in<br />

e<strong>en</strong> andere volgorde mag dan is opgeschrev<strong>en</strong>.<br />

■ Tek<strong>en</strong> van opgave 4 het tweede dartbord op het bord. Vraag<br />

waar de punt<strong>en</strong> zijn gescoord. (5, 5 <strong>en</strong> 4). Welke som kun je<br />

daarbij mak<strong>en</strong>? Noteer verschill<strong>en</strong>de mogelijkhed<strong>en</strong>. Laat<br />

e<strong>en</strong> van de mogelijkhed<strong>en</strong> in het werkboek opschrijv<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

hardop teruglez<strong>en</strong>.<br />

■ Bespreek welke twee getall<strong>en</strong> makkelijk zijn op te tell<strong>en</strong>,<br />

bijvoorbeeld 5 + 5. (10). Vraag wat er daarna nog bijkomt.<br />

(4). Laat 10 + 4 op het rek<strong>en</strong>rek uitrek<strong>en</strong><strong>en</strong>. Ga na op welke<br />

manier de hoeveelhed<strong>en</strong> word<strong>en</strong> opgezet.<br />

> Zelfstandig werk<strong>en</strong><br />

Toetsdoel (opgave 4 <strong>en</strong> 5)<br />

De kinder<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> opgave 4 <strong>en</strong> 5 af.<br />

les 8 <strong>blok</strong> 8<br />

Pluspunt, Handleiding <strong>groep</strong> 3, <strong>blok</strong> 8 © <strong>Malmberg</strong> ‘s-Hertog<strong>en</strong>bosch 55


lok 8 les 9<br />

Materiaal<br />

Werkboek bladzijde 50 <strong>en</strong> 51<br />

Extra materiaal<br />

− Splitsbloem<strong>en</strong> 4 tot <strong>en</strong> met 9 (kopieerblad<strong>en</strong>)<br />

−Klassikaal rek<strong>en</strong>rek<br />

− Afdekblad voor het rek<strong>en</strong>rek<br />

− Per kind kladpapier<br />

Doel<strong>en</strong><br />

− Toetsdoel (opgave 1, 2, 3, 6)<br />

Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> e<strong>en</strong> situatie vertal<strong>en</strong> naar e<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>opgave<br />

met hoeveelhed<strong>en</strong> tot <strong>en</strong> met 20.<br />

− Nieuw doel (opgave 4 <strong>en</strong> 5)<br />

Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> in e<strong>en</strong>voudige verhoudingsopgav<strong>en</strong> prijz<strong>en</strong><br />

bepal<strong>en</strong>.<br />

Sam<strong>en</strong> oef<strong>en</strong><strong>en</strong><br />

Splitsbloem<strong>en</strong> afleid<strong>en</strong> van het rek<strong>en</strong>rek<br />

■ Dek het klassikale rek<strong>en</strong>rek af zodat de kral<strong>en</strong> niet te zi<strong>en</strong><br />

zijn.<br />

■ Vraag de kinder<strong>en</strong> in gedachte in totaal zes kral<strong>en</strong> op<br />

te schuiv<strong>en</strong>. Hoeveel heb je er op de bov<strong>en</strong>ste staaf<br />

opgeschov<strong>en</strong>? Hoeveel op de onderste staaf? Wie heeft het<br />

anders gedaan?<br />

■ Toon de mogelijkhed<strong>en</strong> op het rek<strong>en</strong>rek <strong>en</strong> zeg dat er in<br />

totaal toch steeds zes kral<strong>en</strong> zijn opgeschov<strong>en</strong>.<br />

■ Laat de splitsbloem die hierbij hoort zi<strong>en</strong> (in het hart<br />

staat e<strong>en</strong> ‘6’). Zeg dat dit de splitsbloem van 6 is. Op<br />

de bloemblaadjes staan de splitsing<strong>en</strong> van 6 (wijs<br />

de bloemblaadjes aan). Op de achterkant van ieder<br />

bloemblaadje staat het getal dat erbij hoort om er sam<strong>en</strong> 6<br />

van te mak<strong>en</strong> (toon de achterkant).<br />

voorkant splitsbloem van 6 achterkant splitsbloem van 6<br />

■ Vouw alle bloemblaadjes naar achter<strong>en</strong>. Zeg dat de bloem<br />

slaapt. Wek de bloem door alle splitsing<strong>en</strong> op te noem<strong>en</strong>.<br />

Welk getal hoort er bij het bloemblaadje van 3? Zeg dat de<br />

kinder<strong>en</strong> dat wet<strong>en</strong> van de tweeling<strong>en</strong>. Toon ter controle<br />

de achterkant van dit bloemblaadje door het naar vor<strong>en</strong> te<br />

vouw<strong>en</strong>.<br />

<strong>blok</strong> 8 les 9<br />

1 hoeveel punt<strong>en</strong>?<br />

kies de goede som.<br />

rek<strong>en</strong> die som uit.<br />

50<br />

3<br />

1 4<br />

2<br />

4 + 3 + 1 = ................ 8<br />

3 + 4 + 2 = ................<br />

2 hoeveel punt<strong>en</strong>?<br />

rek<strong>en</strong> uit.<br />

6<br />

4 5<br />

3<br />

.......... 6 + .......... 4 + .......... 3 = .......... 13<br />

3 hoeveel punt<strong>en</strong>?<br />

tek<strong>en</strong> zelf.<br />

schrijf de som op.<br />

3<br />

1 5<br />

2<br />

3<br />

1<br />

2<br />

1 5 3<br />

3<br />

1<br />

2<br />

4<br />

5<br />

4<br />

5<br />

4 + 2 + 5 = ................<br />

3<br />

1<br />

3<br />

1<br />

1 5 3<br />

1 + 3 + 5 = ................<br />

2<br />

2<br />

4<br />

5<br />

4<br />

5<br />

4<br />

2 3<br />

5<br />

4 + 4 + 5 = ................<br />

4 + 3 + 2 = ................ 9 3 + 3 + 1 = ................ 7 4 + 4 + 3 = ................ 11<br />

4<br />

2 3<br />

5<br />

.......... 5 + .......... 5 + .......... 3 = .......... 13 .......... 5 + .......... 4 + .......... 2 = .......... 11 .......... 4 + .......... 2 + .......... 2 = .......... 8<br />

4<br />

2 3<br />

5<br />

.......... + .......... + .......... = .......... .......... + .......... + .......... = .......... .......... + .......... + .......... = .......... .......... + .......... + .......... = ..........<br />

Welk getal hoort er bij 3<br />

zodat het sam<strong>en</strong> 6 is?<br />

er zijn meerdere antwoord<strong>en</strong> mogelijk.<br />

■ Vraag welk getal bij 5 hoort. Vouw het bloemblaadje met<br />

het getal 5 op<strong>en</strong>. Toon ter controle de achterkant van het<br />

bloemblaadje. Doe dit ook met de overige splitsing<strong>en</strong>.<br />

■ Als de hele bloem is ontwaakt, rekk<strong>en</strong> alle leerling<strong>en</strong> zich uit.<br />

■ Raadpleeg bij e<strong>en</strong> fout de kral<strong>en</strong> op het rek<strong>en</strong>rek.<br />

■ Oef<strong>en</strong> de splitsing<strong>en</strong> van 4, 6, 7, 8 <strong>en</strong> 9 op overe<strong>en</strong>komstige<br />

wijze.<br />

Zelfstandig werk<strong>en</strong><br />

Goed zo, dat is 3, want<br />

3 erbij 3 is sam<strong>en</strong> 6.<br />

■ De kinder<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> opgave 1 tot <strong>en</strong> met 5.<br />

■ Bij opgave 4 <strong>en</strong> 5 kan kladpapier gebruikt word<strong>en</strong> om e<strong>en</strong><br />

56 Pluspunt, Handleiding <strong>groep</strong> 3, <strong>blok</strong> 8 © <strong>Malmberg</strong> ‘s-Hertog<strong>en</strong>bosch


4 welke som hoort erbij?<br />

kies uit <strong>en</strong> kleur .<br />

5 c<strong>en</strong>t<br />

10 c<strong>en</strong>t<br />

2 c<strong>en</strong>t<br />

5 c<strong>en</strong>t<br />

2 c<strong>en</strong>t<br />

10 c<strong>en</strong>t<br />

2<br />

5 3<br />

4<br />

ik koop<br />

ik koop<br />

ik koop<br />

5 wat kost het?<br />

vul in <strong>en</strong> tek<strong>en</strong>.<br />

6 maak de punt<strong>en</strong>.<br />

3 keer gooi<strong>en</strong>.<br />

15<br />

.............. c<strong>en</strong>t<br />

6<br />

.............. c<strong>en</strong>t<br />

20<br />

.............. c<strong>en</strong>t<br />

2<br />

4 5<br />

3<br />

3<br />

1<br />

2<br />

4<br />

5<br />

les 9 <strong>blok</strong> 8<br />

0 10 20<br />

0 10 20<br />

0 10 20<br />

0 10 20<br />

0 10 20<br />

0 10 20<br />

0 10 20<br />

0 10 20<br />

0 10 20<br />

10 punt<strong>en</strong> 13 punt<strong>en</strong><br />

7 punt<strong>en</strong> 8 punt<strong>en</strong><br />

er zijn meerdere antwoord<strong>en</strong> mogelijk.<br />

getall<strong>en</strong>lijn op te tek<strong>en</strong><strong>en</strong>.<br />

■ Geef bij opgave 4 aan dat de spronggrootte hier niet hetzelfde<br />

is als bij sprong<strong>en</strong> <strong>en</strong> hupp<strong>en</strong>. De boog geeft nu het aantal<br />

c<strong>en</strong>t aan dat bijvoorbeeld e<strong>en</strong> lolly kost.<br />

Differ<strong>en</strong>tiatie:<br />

■ De rek<strong>en</strong>zwakke kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> eerst opgave 1, 2 <strong>en</strong> 4<br />

helemaal mak<strong>en</strong>. Van opgave 5 mak<strong>en</strong> ze de eerste twee<br />

getall<strong>en</strong>lijn<strong>en</strong>. Als ze klaar zijn mak<strong>en</strong> ze opgave 3.<br />

■ De rek<strong>en</strong>sterke kinder<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> ook plusopgave 6.<br />

Refl ectie<br />

■ Kies één of twee opgav<strong>en</strong> uit die u met de kinder<strong>en</strong><br />

bespreekt, bijvoorbeeld opgave 2 <strong>en</strong> 4.<br />

■ Bespreek bij opgave 2 de gevond<strong>en</strong> somm<strong>en</strong>. Laat <strong>en</strong>kele<br />

kinder<strong>en</strong> hun somm<strong>en</strong> op het bord schrijv<strong>en</strong> <strong>en</strong> oplez<strong>en</strong>.<br />

Welke twee getall<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> ze bij het uitrek<strong>en</strong><strong>en</strong> eerst<br />

sam<strong>en</strong>g<strong>en</strong>om<strong>en</strong>? Merk<strong>en</strong> ze dat de volgorde van de getall<strong>en</strong><br />

niets uitmaakt voor de uitkomst van de som?<br />

Hoe rek<strong>en</strong><strong>en</strong> de kinder<strong>en</strong> de somm<strong>en</strong> uit? Hebb<strong>en</strong> ze het<br />

rek<strong>en</strong>rek gebruikt?<br />

■ Laat de kinder<strong>en</strong> bij opgave 4 vertell<strong>en</strong> welke getall<strong>en</strong>lijn<strong>en</strong><br />

ze gekoz<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>. Klopt de gekoz<strong>en</strong> som met de opdracht?<br />

3<br />

1<br />

2<br />

4<br />

5<br />

51<br />

les 9 <strong>blok</strong> 8<br />

Pluspunt, Handleiding <strong>groep</strong> 3, <strong>blok</strong> 8 © <strong>Malmberg</strong> ‘s-Hertog<strong>en</strong>bosch 57


lok 8 les 10<br />

Materiaal<br />

Werkboek bladzijde 52 <strong>en</strong> 53<br />

Extra materiaal<br />

− Getalkaartjes 11 tot <strong>en</strong> met 30 (kopieerblad<strong>en</strong>)<br />

− Splitsbloem<strong>en</strong> 4 tot <strong>en</strong> met 9 (kopieerblad<strong>en</strong>)<br />

− Klassikale kral<strong>en</strong>ketting met vijfstructuur<br />

− Per kind e<strong>en</strong> kral<strong>en</strong>ketting<br />

−Klassikaal rek<strong>en</strong>rek<br />

− Afdekblad voor het rek<strong>en</strong>rek<br />

− Per kind e<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>rek<br />

− Per kind kladpapier<br />

Voorbereiding<br />

− Voor ‘Sam<strong>en</strong> oef<strong>en</strong><strong>en</strong>’, activiteit 1:<br />

Tek<strong>en</strong> 2 richtingpijl<strong>en</strong> op het bord. Rechts de richtingpijl met<br />

+. Links de richtingpijl met – .<br />

4<br />

3<br />

4<br />

0<br />

2<br />

1<br />

+ –<br />

2 + 2 =4 4– 2 = 2<br />

-<br />

Schrijf op het bord (of hang e<strong>en</strong> poster op met): sprong is 10,<br />

hup is 1.<br />

− Voor ‘Sam<strong>en</strong> oef<strong>en</strong><strong>en</strong>’, activiteit 2:<br />

Tek<strong>en</strong> de volg<strong>en</strong>de tabel op het bord:<br />

5 1<br />

4<br />

5 0<br />

3<br />

2<br />

5<br />

4<br />

6<br />

0<br />

6 1<br />

3<br />

+ – + – + –<br />

Doel<strong>en</strong><br />

− Toetsdoel (opgave 1, 2, 4)<br />

Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> erbij- <strong>en</strong> erafsituaties tot <strong>en</strong> met 20<br />

g<strong>en</strong>oteerd in e<strong>en</strong> pijlnotatie uitrek<strong>en</strong><strong>en</strong>.<br />

Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> e<strong>en</strong> situatie vertal<strong>en</strong> naar e<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>opgave<br />

met hoeveelhed<strong>en</strong> tot <strong>en</strong> met 20.<br />

−Nieuw doel (opgave 3)<br />

Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> aangev<strong>en</strong> waar je uitkomt vanaf 0 op de<br />

lege getall<strong>en</strong>lijn bij e<strong>en</strong> combinatie van sprong<strong>en</strong> van 10 <strong>en</strong><br />

hupp<strong>en</strong> van 1.<br />

Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> in e<strong>en</strong>voudige verhoudingsopgav<strong>en</strong> prijz<strong>en</strong><br />

bepal<strong>en</strong>.<br />

2<br />

+<br />

5<br />

6<br />

4<br />

7<br />

7<br />

3<br />

0<br />

2<br />

1<br />

<strong>blok</strong> 8 les 10<br />

1 vul in <strong>en</strong> rek<strong>en</strong> uit.<br />

+ +<br />

kies. of .......... + .......... + .......... = ................<br />

2 tek<strong>en</strong> de pijl<strong>en</strong>.<br />

3 keer gooi<strong>en</strong>.<br />

rek<strong>en</strong> uit.<br />

52<br />

5<br />

3 4<br />

2<br />

2<br />

5 3<br />

4<br />

3<br />

2 4<br />

1<br />

+ 3<br />

2 5<br />

+ 4<br />

.......... 2 + .......... 3 + .......... 4 = ................ 9<br />

9<br />

1 5 3<br />

2 4 1<br />

5<br />

1 3<br />

2<br />

4<br />

1 2<br />

3<br />

3<br />

2 5<br />

4<br />

+ 3 + 2<br />

5 8 10<br />

.......... 5 + .......... 3 + .......... 2 = ................ 10<br />

+ 3 + 1 + 4 + 4<br />

5 8 9 4 8 12<br />

.......... 5 + .......... 3 + .......... 1 = ................ 9<br />

3 + 4 + 2 = ................ 9<br />

.......... 5 + .......... 3 + .......... 2 = 10<br />

5 + 3 + 1 = ................ 9<br />

.......... 4 + .......... 3 + .......... 1 = 8<br />

.......... 4 + .......... 4 + .......... 4 = ................ 12<br />

4<br />

2 5<br />

1<br />

4 + 5 + 1 = ................ 10<br />

2<br />

1 3<br />

5<br />

.......... 5 + .......... 3 + .......... 1 = 9<br />

er zijn meerdere antwoord<strong>en</strong> mogelijk.<br />

Sam<strong>en</strong> oef<strong>en</strong><strong>en</strong><br />

Spring<strong>en</strong> naar getall<strong>en</strong> in sprong<strong>en</strong> van 10<br />

<strong>en</strong> hupp<strong>en</strong> van 1<br />

■ Doe kort de volg<strong>en</strong>de activiteit. (Zie voor e<strong>en</strong> uitgebreide<br />

beschrijving van deze activiteit ‘Sam<strong>en</strong> oef<strong>en</strong><strong>en</strong>’ <strong>blok</strong> 6,<br />

les 10.) E<strong>en</strong> kind komt voor het bord <strong>en</strong> springt op de<br />

d<strong>en</strong>kbeeldige getall<strong>en</strong>lijn in sprong<strong>en</strong> van 10 <strong>en</strong> hupp<strong>en</strong> van<br />

1 naar e<strong>en</strong> geheim getal in het getall<strong>en</strong>gebied 11 tot <strong>en</strong> met<br />

30. De andere kinder<strong>en</strong> prober<strong>en</strong> te achterhal<strong>en</strong> waar dit<br />

kind naartoe is gesprong<strong>en</strong>. Ze do<strong>en</strong> dit uit het hoofd of op<br />

e<strong>en</strong> kral<strong>en</strong>ketting met vijfstructuur.<br />

■ Bij e<strong>en</strong> fout gaat u na hoe is gesprong<strong>en</strong>. U doet dit door<br />

zowel op de klassikale kral<strong>en</strong>ketting als op e<strong>en</strong> lege<br />

getall<strong>en</strong>lijn naar het getal te (lat<strong>en</strong>) spring<strong>en</strong>. Herhaal<br />

deze oef<strong>en</strong>ing twee à drie keer. Vraag de kinder<strong>en</strong> om<br />

het gesprong<strong>en</strong> getal in één greep op te schuiv<strong>en</strong> op de<br />

kral<strong>en</strong>ketting.<br />

Somm<strong>en</strong> met de splitsbloem<strong>en</strong><br />

■ Vertel de kinder<strong>en</strong> dat ze somm<strong>en</strong> gaan mak<strong>en</strong> met<br />

splitsbloem<strong>en</strong>.<br />

■ Vraag welke somm<strong>en</strong> ze k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> met de splitsbloem van<br />

4 <strong>en</strong> noteer deze somm<strong>en</strong> overzichtelijk <strong>en</strong> in de formele<br />

somnotatie in de tabel op het bord. U kunt er ook voor kiez<strong>en</strong><br />

om de somm<strong>en</strong> in pijl<strong>en</strong>taal te (lat<strong>en</strong>) noter<strong>en</strong>. In de eerste<br />

58 Pluspunt, Handleiding <strong>groep</strong> 3, <strong>blok</strong> 8 © <strong>Malmberg</strong> ‘s-Hertog<strong>en</strong>bosch


3 waar kom je uit?<br />

vul in.<br />

wat koop je?<br />

kleur.<br />

0<br />

0<br />

0<br />

0<br />

4 rek<strong>en</strong> uit.<br />

kleur:<br />

9<br />

11<br />

12<br />

15<br />

+1 +1 +1 +1 +1<br />

+10<br />

+1 +1<br />

+10 +10<br />

4<br />

3<br />

5<br />

4<br />

0<br />

2<br />

1<br />

+ –<br />

12<br />

5 1<br />

4<br />

5 0<br />

–1<br />

20<br />

19<br />

les 10 <strong>blok</strong> 8<br />

twee kolomm<strong>en</strong> van de tabel verschijn<strong>en</strong> rijtjes, bijvoorbeeld:<br />

2 + 2 = 4 4 – 2 = 2<br />

3 + 1 = 4 4 – 1 = 3<br />

1 + 3 = 4 4 – 3 = 1<br />

4 + 0 = 4 4 – 0 = 4<br />

0 + 4 = 4 4 – 4 = 0<br />

3<br />

2<br />

5<br />

4<br />

6<br />

0<br />

6 1<br />

3<br />

+ – + – + –<br />

■ Doe hetzelfde met de splitsbloem van 5, 6 <strong>en</strong> 7. In de derde<br />

tot <strong>en</strong> met achtste kolom kom<strong>en</strong> rijtjes als:<br />

3 + 2 5 – 2 3 + 3 6 – 3 4 + 3 7 – 3<br />

2 + 3 5 – 3 4 + 2 6 – 2 3 + 4 7 – 4<br />

4 + 1 5 – 1 2 + 4 6 – 4 5 + 2 7 – 2<br />

1 + 4 5 – 4 5 + 1 6 – 1 2 + 5 7 – 5<br />

5 + 0 5 – 0 1 + 5 6 – 5 6 + 1 7 – 1<br />

0 + 5 5 – 5 6 + 0 6 – 0 1 + 6 7 – 6<br />

0 + 6 6 – 6 7 + 0 7 – 0<br />

0 + 7 7 – 7<br />

■ Deel de splitsbloem<strong>en</strong> van 4 tot <strong>en</strong> met 7 uit zodat de<br />

kinder<strong>en</strong> hieraan steun hebb<strong>en</strong> bij het formuler<strong>en</strong> van de<br />

2<br />

5<br />

6<br />

4<br />

7<br />

7<br />

3<br />

53<br />

0<br />

2<br />

1<br />

opgav<strong>en</strong>. Ze kunn<strong>en</strong> de splitsbloem<strong>en</strong> ook gebruik<strong>en</strong> om te<br />

controler<strong>en</strong> of de somm<strong>en</strong> goed zijn <strong>en</strong> of ze alle somm<strong>en</strong><br />

hebb<strong>en</strong>!<br />

■ Wie klaar is met het zelfstandig werk<strong>en</strong> kan ev<strong>en</strong>tueel op e<strong>en</strong><br />

vel papier somm<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> met de splitsbloem<strong>en</strong> van 8 <strong>en</strong> 9.<br />

Zelfstandig werk<strong>en</strong><br />

De kinder<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> opgave 1 tot <strong>en</strong> met 3.<br />

Differ<strong>en</strong>tiatie:<br />

■ De rek<strong>en</strong>zwakke kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> hulpmiddel<strong>en</strong> gebruik<strong>en</strong><br />

of e<strong>en</strong> deel van de opgav<strong>en</strong> mak<strong>en</strong>:<br />

- Opgave 1: het rek<strong>en</strong>rek kan hierbij gebruikt word<strong>en</strong>.<br />

- Opgave 2: alle<strong>en</strong> de gegev<strong>en</strong> somm<strong>en</strong> uitrek<strong>en</strong><strong>en</strong>.<br />

- Opgave 3: alle<strong>en</strong> het getal invull<strong>en</strong> waarhe<strong>en</strong> wordt<br />

gesprong<strong>en</strong>.<br />

■ De rek<strong>en</strong>sterke kinder<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> ook plusopgave 4.<br />

Refl ectie<br />

les 10 <strong>blok</strong> 8<br />

■ Kies één of twee opgav<strong>en</strong> uit die u met de kinder<strong>en</strong> bespreekt,<br />

bijvoorbeeld opgave 1. Laat de kinder<strong>en</strong> de somm<strong>en</strong> die<br />

ze gevond<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> op het bord schrijv<strong>en</strong>. Welke vorm<br />

hebb<strong>en</strong> de kinder<strong>en</strong> gekoz<strong>en</strong>? Kiez<strong>en</strong> ze de pijlnotatie of<br />

vull<strong>en</strong> ze de formele somnotatie in? Bij de pijlnotatie heb je<br />

e<strong>en</strong> extra tuss<strong>en</strong>stap waarbij je het antwoord al uitrek<strong>en</strong>t, dit<br />

kan handig zijn voor kinder<strong>en</strong> die moeite hebb<strong>en</strong> met het<br />

onthoud<strong>en</strong> van alle stapp<strong>en</strong>. Zorgt e<strong>en</strong> andere volgorde van<br />

de getall<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> andere uitkomst? (nee). Hoe hebb<strong>en</strong><br />

ze de somm<strong>en</strong> uitgerek<strong>en</strong>d? Hebb<strong>en</strong> ze materiaal nodig?<br />

Controleer ev<strong>en</strong> kort of de kinder<strong>en</strong> de juiste somm<strong>en</strong> met<br />

bijbehor<strong>en</strong>de antwoord<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> gevond<strong>en</strong>.<br />

■ Inv<strong>en</strong>tariseer welke somm<strong>en</strong> de kinder<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> gemaakt<br />

met de splitsbloem<strong>en</strong> van 8 <strong>en</strong> 9 <strong>en</strong> noteer deze in e<strong>en</strong> tabel<br />

op het bord.<br />

Pluspunt, Handleiding <strong>groep</strong> 3, <strong>blok</strong> 8 © <strong>Malmberg</strong> ‘s-Hertog<strong>en</strong>bosch 59


lok 8 les 11<br />

Materiaal<br />

− Werkboek bladzijde 71 (oef<strong>en</strong><strong>en</strong>)<br />

− Werkboek bladzijde 54 <strong>en</strong> 55<br />

Extra materiaal<br />

Per kind e<strong>en</strong> spiegeltje (zonder rand)<br />

Doel<strong>en</strong><br />

− Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> spiegelsymmetrie herk<strong>en</strong>n<strong>en</strong> <strong>en</strong> de symmetrieas<br />

aangev<strong>en</strong>.<br />

− Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> het midd<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> vorm bepal<strong>en</strong> door de<br />

vorm dubbel te vouw<strong>en</strong>.<br />

Aandachtspunt<strong>en</strong><br />

Er is bij deze doel<strong>en</strong> e<strong>en</strong> aantal aandachtspunt<strong>en</strong> dat u e<strong>en</strong>voudig<br />

kunt observer<strong>en</strong>. De aandachtspunt<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> aan dat<br />

u tijd<strong>en</strong>s deze les extra aandacht kunt gev<strong>en</strong> aan kinder<strong>en</strong> die<br />

daarmee moeite hebb<strong>en</strong>.<br />

− Kunn<strong>en</strong> kinder<strong>en</strong> aangev<strong>en</strong> of het spiegelbeeld ‘goed’ of ‘fout’<br />

is? Kunn<strong>en</strong> ze aanvull<strong>en</strong> wat er ontbreekt of weghal<strong>en</strong> wat<br />

teveel is?<br />

−Kunn<strong>en</strong> ze aangev<strong>en</strong> hoeveel kral<strong>en</strong> je ziet als je de kral<strong>en</strong><br />

uit het spiegelbeeld meetelt? Kunn<strong>en</strong> ze e<strong>en</strong> spiegelbeeld<br />

natek<strong>en</strong><strong>en</strong>?<br />

> Start<br />

Zelf oef<strong>en</strong><strong>en</strong><br />

Om zich te oriënter<strong>en</strong> op de les, mak<strong>en</strong> de kinder<strong>en</strong> zelfstandig<br />

de opdracht op bladzijde 71. Ze zoek<strong>en</strong> de verschill<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong><br />

het spiegelbeeld <strong>en</strong> het meisje voor de spiegel. Daarna mak<strong>en</strong><br />

ze cijfers <strong>en</strong> letters compleet door e<strong>en</strong> spiegel te gebruik<strong>en</strong>.<br />

Interactie<br />

■ Vraag e<strong>en</strong> kind voor de klas te kom<strong>en</strong> <strong>en</strong> ga teg<strong>en</strong>over elkaar<br />

staan met de gezicht<strong>en</strong> naar elkaar toe. Vertel dat er e<strong>en</strong><br />

(d<strong>en</strong>kbeeldige) spiegel tuss<strong>en</strong> jullie in staat. Zeg dat het kind<br />

voor ‘spiegelbeeld’ speelt. Steek uw rechterhand op, met de<br />

binn<strong>en</strong>kant van de hand naar de ‘spiegel’ toe <strong>en</strong> vraag het<br />

kind te do<strong>en</strong> alsof het uw spiegelbeeld is, dus het kind steekt<br />

zijn linkerhand op. Doe zo e<strong>en</strong> paar ding<strong>en</strong>, bijvoorbeeld<br />

knipog<strong>en</strong>, tong uitstek<strong>en</strong>, zwaai<strong>en</strong>, de rechtervoet aantikk<strong>en</strong>,<br />

met de linkerhand naar het rechteroor. Laat de kinder<strong>en</strong><br />

beoordel<strong>en</strong> of het spiegelbeeld de ding<strong>en</strong> goed uitvoert.<br />

Bespreek ev<strong>en</strong>tuele twijfelgevall<strong>en</strong> of fout<strong>en</strong> (links-rechtsverwisseling<strong>en</strong>,<br />

iets wat ontbreekt of te veel is).<br />

■ Laat de kinder<strong>en</strong> daarna in tweetall<strong>en</strong> dit spel spel<strong>en</strong>. Laat ze<br />

om beurt<strong>en</strong> het spiegelbeeld zijn.<br />

■ Bespreek opgave 1. Vraag hoeveel stipp<strong>en</strong> in de illustratie<br />

op het papier staan (3) <strong>en</strong> hoeveel er in de spiegel zijn te<br />

zi<strong>en</strong> (3). Vraag hoeveel stipp<strong>en</strong> er in totaal te zi<strong>en</strong> zijn. (6:<br />

dubbel 3). Concludeer dat de spiegel op die plaats het aantal<br />

verdubbelt.<br />

■ Laat de kinder<strong>en</strong> in tweetall<strong>en</strong> zelf zes stipp<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> door<br />

<strong>blok</strong> 8 les 11<br />

1 maak 6stipp<strong>en</strong>.<br />

zet de spiegel op de lijn.<br />

tek<strong>en</strong> wat je ziet.<br />

2 maak dit steeds met 3stipp<strong>en</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong> spiegel.<br />

waar moet de spiegel staan?<br />

tek<strong>en</strong> daar e<strong>en</strong> lijn.<br />

54<br />

nu zie ik<br />

6 stipp<strong>en</strong><br />

op e<strong>en</strong> rij!<br />

hm...<br />

er zijn meerdere antwoord<strong>en</strong> mogelijk.<br />

de spiegel op de lijn te zett<strong>en</strong>. Wijs de kinder<strong>en</strong> erop dat ze<br />

eerst in de spiegel moet<strong>en</strong> kijk<strong>en</strong> <strong>en</strong> daarna achter de spiegel<br />

op het papier moet<strong>en</strong> tek<strong>en</strong><strong>en</strong>. Ze moet<strong>en</strong> dus het beeld<br />

goed onthoud<strong>en</strong>. Laat steeds controler<strong>en</strong> of het klopt wat ze<br />

hebb<strong>en</strong> getek<strong>en</strong>d.<br />

■ Bespreek de gevond<strong>en</strong> antwoord<strong>en</strong>. Zi<strong>en</strong> de kinder<strong>en</strong> dat<br />

je de drie stipp<strong>en</strong> als het ware naar de andere kant van de<br />

lijn kunt klapp<strong>en</strong> <strong>en</strong> dat je dan het spiegelbeeld krijgt? Doe<br />

hiervoor de tweede opdracht op het bord voor, tek<strong>en</strong> het<br />

spiegelbeeld aan de andere kant van de lijn. Verwoord hierbij<br />

wat u doet, bijvoorbeeld de middelste stip (wijs aan) staat<br />

vlak bij de lijn. Ik tek<strong>en</strong> die dus aan de andere kant ook vlak<br />

bij de lijn (wijs aan). Vraag de kinder<strong>en</strong> of ze vind<strong>en</strong> dat dit<br />

e<strong>en</strong> goede plaats is. Laat uw vinger ook iets hoger <strong>en</strong> lager<br />

dan de goede plaats wijz<strong>en</strong>. Wat is goed <strong>en</strong> wat is fout? Tek<strong>en</strong><br />

de stip. Doe dit ook met de andere stipp<strong>en</strong> die verder van de<br />

spiegellijn staan.<br />

60 Pluspunt, Handleiding <strong>groep</strong> 3, <strong>blok</strong> 8 © <strong>Malmberg</strong> ‘s-Hertog<strong>en</strong>bosch


3 zet spiegels op de zwarte lijn.<br />

kleur de vloer af.<br />

4 spiegel het huis.<br />

zet e<strong>en</strong> spiegel op de lijn.<br />

tek<strong>en</strong> het spiegelhuis.<br />

■ Tek<strong>en</strong> de eerste opdracht van opgave 2 op het bord:<br />

les 11 <strong>blok</strong> 8<br />

■ Vertel dat de opdracht nu wordt omgekeerd. De spiegellijn<br />

is weg. Er staan zes stipp<strong>en</strong> als antwoord getek<strong>en</strong>d, maar het<br />

moet<strong>en</strong> er drie word<strong>en</strong>. Waar moet de spiegel dan staan?<br />

■ Laat <strong>en</strong>kele kinder<strong>en</strong> e<strong>en</strong> mogelijk antwoord gev<strong>en</strong>. Tek<strong>en</strong><br />

op het bord e<strong>en</strong> stippellijn als spiegellijn. Geef de lijn<strong>en</strong><br />

verschill<strong>en</strong>de kleur<strong>en</strong> als er meer mogelijkhed<strong>en</strong> word<strong>en</strong><br />

gegev<strong>en</strong>.<br />

■ Laat de kinder<strong>en</strong> hun antwoord<strong>en</strong> controler<strong>en</strong> door in hun<br />

werkboek de spiegel op de aangewez<strong>en</strong> plaats te zett<strong>en</strong>. Klopt<br />

het? Maak van de stippellijn e<strong>en</strong> doorgetrokk<strong>en</strong> lijn op het<br />

bord waar de spiegel moet kom<strong>en</strong> <strong>en</strong> laat de kinder<strong>en</strong> dit ook<br />

do<strong>en</strong>.<br />

■ Doe dit ook met de opdracht met vijf stipp<strong>en</strong> op rij.<br />

Ontdekk<strong>en</strong> de kinder<strong>en</strong> dat de spiegel hier midd<strong>en</strong> op de stip<br />

gezet moet word<strong>en</strong> in plaats van tuss<strong>en</strong> twee stipp<strong>en</strong>?<br />

> De kinder<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> opgave 2 zelfstandig af. Daarna mak<strong>en</strong><br />

55<br />

ze opgave 3. Bespreek vooraf kort wat de bedoeling is. Op<br />

de dikke lijn<strong>en</strong> moet de spiegel staan. De kinder<strong>en</strong> moet<strong>en</strong><br />

goed in de spiegel kijk<strong>en</strong> <strong>en</strong> onthoud<strong>en</strong> (tell<strong>en</strong>) welk vakje ze<br />

moet<strong>en</strong> kleur<strong>en</strong>. Dan de spiegel weghal<strong>en</strong> <strong>en</strong> het vakje in de<br />

juiste kleur inkleur<strong>en</strong>.<br />

Refl ectie<br />

■ Laat <strong>en</strong>kele kinder<strong>en</strong> voor het bord hun figuur van opgave 3<br />

omhooghoud<strong>en</strong>. Zijn de figur<strong>en</strong> gelijk, hebb<strong>en</strong> ze het goed<br />

gekleurd?<br />

■ Bespreek de gevolgde werkwijze. Vond<strong>en</strong> de kinder<strong>en</strong> het<br />

moeilijk om te onthoud<strong>en</strong> welk vakje gekleurd moet word<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> dan pas te kleur<strong>en</strong>? Zijn er kinder<strong>en</strong> die het op e<strong>en</strong> andere<br />

manier opgelost hebb<strong>en</strong>? Bijvoorbeeld zonder spiegel, door<br />

het blaadje in gedachte dubbel te vouw<strong>en</strong> over de dikke lijn<br />

<strong>en</strong> dan de goede vakjes in te kleur<strong>en</strong>.<br />

> Zelfstandig werk<strong>en</strong><br />

les 11 <strong>blok</strong> 8<br />

■ De kinder<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> opgave 4. Ze zett<strong>en</strong> de spiegel op de lijn.<br />

Ze kijk<strong>en</strong> in de spiegel, onthoud<strong>en</strong> wat ze zi<strong>en</strong> <strong>en</strong> tek<strong>en</strong><strong>en</strong><br />

dan de tweede helft van het spiegelhuis.<br />

Pluspunt, Handleiding <strong>groep</strong> 3, <strong>blok</strong> 8 © <strong>Malmberg</strong> ‘s-Hertog<strong>en</strong>bosch 61


lok 8 les 12<br />

Materiaal<br />

− Toetsboek bladzijde 16 <strong>en</strong> 17<br />

− Kopieerblad Registratie <strong>blok</strong> 8<br />

− Kopieerblad Taakbriefjes<br />

De toets<strong>en</strong> zijn ook digitaal beschikbaar. In het digitale toetsprogramma<br />

kunt u de toets<strong>en</strong> afnem<strong>en</strong>, maar ook als printblad<br />

afdrukk<strong>en</strong>. Ook bevat het digitale toetsprogramma schaduwtoets<strong>en</strong>.<br />

Dit zijn dezelfde toets<strong>en</strong> maar met andere getall<strong>en</strong>.<br />

Doel<strong>en</strong><br />

− Kinder<strong>en</strong> k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> de splitsing<strong>en</strong> van 10 <strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> aangev<strong>en</strong><br />

hoeveel erbij moet om 10 te mak<strong>en</strong>. (opgave 1)<br />

−Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> getall<strong>en</strong> tot <strong>en</strong> met 20 splits<strong>en</strong>. (opgave 2)<br />

− Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> erbij- <strong>en</strong> erafsituaties tot <strong>en</strong> met 20<br />

g<strong>en</strong>oteerd in e<strong>en</strong> pijlnotatie uitrek<strong>en</strong><strong>en</strong>. (opgave 3)<br />

− Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> e<strong>en</strong> situatie vertal<strong>en</strong> naar e<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>opgave<br />

met hoeveelhed<strong>en</strong> tot <strong>en</strong> met 20. (opgave 4)<br />

Introductie<br />

Voor elk doel is er e<strong>en</strong> aparte toetsopgave. Neem met de<br />

kinder<strong>en</strong> de toets door om duidelijk te mak<strong>en</strong> wat de bedoeling<br />

is van elke opgave.<br />

Toets<br />

De kinder<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> de toets zelfstandig. Geef vooraf duidelijk<br />

aan hoeveel tijd hiervoor staat. Geef voor elke opgave ongeveer<br />

10 minut<strong>en</strong> de tijd.<br />

Beoordeling <strong>en</strong> vervolg<br />

■ U vult per kind de resultat<strong>en</strong> van de toets in op het<br />

registratieblad of in het digitale toetsprogramma.<br />

■ Naar aanleiding van de toets, maar ook op basis van<br />

observatie, biedt u de kinder<strong>en</strong> differ<strong>en</strong>tiatiestof aan:<br />

- Kinder<strong>en</strong> die bij e<strong>en</strong> of meer opgav<strong>en</strong> ≥ 80% hebb<strong>en</strong><br />

gescoord, werk<strong>en</strong> zelfstandig aan de bijbehor<strong>en</strong>de<br />

plusblad<strong>en</strong> (verdieping).<br />

- Kinder<strong>en</strong> die bij e<strong>en</strong> of meer opgav<strong>en</strong> 60-80% hebb<strong>en</strong><br />

gescoord, werk<strong>en</strong> zelfstandig aan de bijbehor<strong>en</strong>de<br />

puntblad<strong>en</strong> (herhaling).<br />

- Kinder<strong>en</strong> die bij e<strong>en</strong> of meer opgav<strong>en</strong> < 60% hebb<strong>en</strong><br />

gescoord, herhal<strong>en</strong> de betreff<strong>en</strong>de opgave(n) in les 13.<br />

Voer<strong>en</strong> deze kinder<strong>en</strong> de opgave(n) alsnog goed uit, dan<br />

gaan zij in les 14 <strong>en</strong> 15 aan de slag met de puntblad<strong>en</strong>.<br />

Kinder<strong>en</strong> die ook in les 13 nog moeite hebb<strong>en</strong> met de<br />

opgave(n), biedt u remediëring aan bij de betreff<strong>en</strong>de<br />

doel<strong>en</strong>.<br />

■ In les 13 maakt u met alle kinder<strong>en</strong> werkafsprak<strong>en</strong> over hun<br />

vervolgtak<strong>en</strong>. Hiervoor kunt u het kopieerblad Taakbriefjes<br />

gebruik<strong>en</strong>.<br />

<strong>blok</strong> 8 toets<br />

1 sam<strong>en</strong> 10.<br />

trek e<strong>en</strong> lijn.<br />

10<br />

0<br />

2 splits<strong>en</strong>.<br />

vul in.<br />

8<br />

9<br />

1<br />

16<br />

18<br />

10<br />

9<br />

17<br />

6<br />

8<br />

6<br />

10<br />

5<br />

12<br />

7<br />

4<br />

6<br />

2<br />

5<br />

20<br />

10<br />

3<br />

20<br />

5<br />

4<br />

15<br />

0<br />

10<br />

8<br />

10<br />

er zijn meerdere antwoord<strong>en</strong> mogelijk.<br />

62 Pluspunt, Handleiding <strong>groep</strong> 3, <strong>blok</strong> 8 © <strong>Malmberg</strong> ‘s-Hertog<strong>en</strong>bosch<br />

0<br />

16<br />

1<br />

8<br />

8<br />

6<br />

16<br />

7<br />

0<br />

2<br />

9<br />

17<br />

10<br />

17<br />

15<br />

2


3 rek<strong>en</strong> uit.<br />

12<br />

11<br />

6<br />

2<br />

19<br />

4 hoeveel punt<strong>en</strong>?<br />

vul in <strong>en</strong> rek<strong>en</strong> uit.<br />

1 5 3<br />

+ 3<br />

+ 7<br />

+ 6<br />

+ 9<br />

+ 0<br />

............... 5 + ............... 5 + ............... 3 = ............... 13<br />

15<br />

18<br />

12<br />

11<br />

19<br />

3<br />

1<br />

2<br />

............... 3 + ............... 3 + ............... 4 = ............... 10<br />

4<br />

5<br />

3<br />

2 4<br />

5<br />

............... 5 + ............... 4 = ............... 9<br />

8<br />

16<br />

15<br />

13<br />

14<br />

toets <strong>blok</strong> 8<br />

– 4<br />

– 6<br />

– 6<br />

– 0<br />

– 14<br />

3<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5<br />

............... 2 + ............... 5 = ............... 7<br />

2 4<br />

5<br />

4<br />

10<br />

9<br />

13<br />

0<br />

............... 2 + ............... 3 = ............... 5<br />

17<br />

les 12 <strong>blok</strong> 8<br />

Pluspunt, Handleiding <strong>groep</strong> 3, <strong>blok</strong> 8 © <strong>Malmberg</strong> ‘s-Hertog<strong>en</strong>bosch 63


lok 8 les 13<br />

Materiaal<br />

− Werkboek bladzijde 56 <strong>en</strong> 57<br />

− Kopieerblad Registratie <strong>blok</strong> 8<br />

− Kopieerblad Taakbriefjes<br />

Voorbereiding<br />

−Vul het registratieblad in.<br />

− Bepaal op basis van de toetsresultat<strong>en</strong> <strong>en</strong> observatie welke<br />

van de vier opgav<strong>en</strong> u in les 13 klassikaal wilt aanbied<strong>en</strong>.<br />

Doel<strong>en</strong><br />

− Kinder<strong>en</strong> k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> de splitsing<strong>en</strong> van 10 <strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> aangev<strong>en</strong><br />

hoeveel erbij moet om 10 te mak<strong>en</strong>. (opgave 1)<br />

−Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> getall<strong>en</strong> tot <strong>en</strong> met 20 splits<strong>en</strong>. (opgave 2)<br />

− Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> erbij- <strong>en</strong> erafsituaties tot <strong>en</strong> met 20<br />

g<strong>en</strong>oteerd in e<strong>en</strong> pijlnotatie uitrek<strong>en</strong><strong>en</strong>. (opgave 3)<br />

− Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> e<strong>en</strong> situatie vertal<strong>en</strong> naar e<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>opgave<br />

met hoeveelhed<strong>en</strong> tot <strong>en</strong> met 20. (opgave 4)<br />

> Start<br />

Alle kinder<strong>en</strong> werk<strong>en</strong> eerst zelfstandig aan e<strong>en</strong> of meer<br />

van de vier opgav<strong>en</strong> in het werkboek. Aan de hand van de<br />

toetsresultat<strong>en</strong> bepaalt u welke opgav<strong>en</strong> daarvoor geschikt zijn.<br />

Dat kunn<strong>en</strong> opgav<strong>en</strong> zijn waarin veel fout<strong>en</strong> zijn gemaakt, of<br />

opgav<strong>en</strong> waarvan u de verschill<strong>en</strong>de oplossingsstrategieën nog<br />

e<strong>en</strong>s wilt besprek<strong>en</strong>.<br />

Nabespreking<br />

Bespreek de bij ‘Start’ gekoz<strong>en</strong> opgav<strong>en</strong> gezam<strong>en</strong>lijk na. Hierbij<br />

stelt u niet de uitkomst, maar de oplossingswijze c<strong>en</strong>traal. Laat<br />

de kinder<strong>en</strong> verwoord<strong>en</strong> op welke manier<strong>en</strong> ze de somm<strong>en</strong><br />

hebb<strong>en</strong> opgelost. (Zie de aandachtspunt<strong>en</strong> bij ‘Interactief<br />

herhal<strong>en</strong>’.)<br />

Werkinstructie<br />

■ Aan de hand van het registratieblad <strong>en</strong> de taakbriefjes<br />

bespreekt u met de kinder<strong>en</strong> wat zij de kom<strong>en</strong>de less<strong>en</strong> gaan<br />

do<strong>en</strong>:<br />

- Kinder<strong>en</strong> die bij e<strong>en</strong> of meer toetsopgav<strong>en</strong> ≥ 80% hebb<strong>en</strong><br />

gescoord, beginn<strong>en</strong> direct aan het zelfstandig werk<strong>en</strong>. Ze<br />

mak<strong>en</strong> de bijbehor<strong>en</strong>de plusblad<strong>en</strong> (verdieping).<br />

- Kinder<strong>en</strong> die bij e<strong>en</strong> of meer toetsopgav<strong>en</strong> 60-80% hebb<strong>en</strong><br />

gescoord, beginn<strong>en</strong> direct aan het zelfstandig werk<strong>en</strong>. Ze<br />

mak<strong>en</strong> de bijbehor<strong>en</strong>de puntblad<strong>en</strong> (herhaling).<br />

■ Met kinder<strong>en</strong> die bij e<strong>en</strong> of meer toetsopgav<strong>en</strong> < 60% hebb<strong>en</strong><br />

gescoord, gaat u interactief herhal<strong>en</strong>.<br />

<strong>blok</strong> 8 les 13<br />

1 sam<strong>en</strong> 10.<br />

trek e<strong>en</strong> lijn.<br />

56<br />

5<br />

0 3 1 4 2<br />

2 splits<strong>en</strong>.<br />

vul in.<br />

bed<strong>en</strong>k ook zelf. 19<br />

8<br />

4<br />

9<br />

9<br />

0<br />

7<br />

9<br />

8<br />

1<br />

5<br />

18<br />

10<br />

8 9 6<br />

15<br />

10 10 5<br />

11<br />

1 5<br />

Interactief herhal<strong>en</strong><br />

5<br />

10<br />

1<br />

20<br />

15<br />

10<br />

19<br />

8<br />

14<br />

7<br />

1<br />

8<br />

2<br />

0<br />

16<br />

8<br />

14<br />

16<br />

0<br />

6<br />

9<br />

12<br />

12<br />

er zijn meerdere antwoord<strong>en</strong> mogelijk.<br />

■ Met de kinder<strong>en</strong> die op e<strong>en</strong> of meer toetsopgav<strong>en</strong> < 60%<br />

hebb<strong>en</strong> gescoord, maakt u de bijbehor<strong>en</strong>de opgave(n) van<br />

les 13. Observeer de kinder<strong>en</strong>. Het gaat hierbij vooral om het<br />

oplossingsproces.<br />

- Opgave 1: Wet<strong>en</strong> de kinder<strong>en</strong> hoeveel erbij moet om 10<br />

te mak<strong>en</strong>? Welke splitsing<strong>en</strong> van 10 k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> ze? Zi<strong>en</strong> de<br />

kinder<strong>en</strong> de relatie met de verliefde hart<strong>en</strong> (sam<strong>en</strong> 10)?<br />

Gebruik<strong>en</strong> ze extra hulpmiddel<strong>en</strong> om de splitsing uit te<br />

rek<strong>en</strong><strong>en</strong>? D<strong>en</strong>k hierbij aan de hand<strong>en</strong>, potlod<strong>en</strong>, <strong>blok</strong>jes <strong>en</strong><br />

rek<strong>en</strong>rek.<br />

- Opgave 2: Welke splitsing<strong>en</strong> k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> de kinder<strong>en</strong> al?<br />

Met welke hebb<strong>en</strong> ze nog moeite? Zi<strong>en</strong> ze de relatie met<br />

de verliefde hart<strong>en</strong> (nu 10 meer)? Gebruik<strong>en</strong> ze extra<br />

hulpmiddel<strong>en</strong> om de splitsing uit te rek<strong>en</strong><strong>en</strong>? D<strong>en</strong>k hierbij<br />

aan de hand<strong>en</strong>, potlod<strong>en</strong>, <strong>blok</strong>jes <strong>en</strong> rek<strong>en</strong>rek.<br />

- Opgave 3: Herk<strong>en</strong>n<strong>en</strong> de kinder<strong>en</strong> de som in de<br />

pijl<strong>en</strong>taalnotatie? Welke somm<strong>en</strong> k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> ze erbij <strong>en</strong><br />

eraf onder de 10? En bij erbij <strong>en</strong> eraf bov<strong>en</strong> de 10 zonder<br />

overschrijding van het ti<strong>en</strong>tal? Kunn<strong>en</strong> ze al erbij- <strong>en</strong><br />

erafsomm<strong>en</strong> uitrek<strong>en</strong><strong>en</strong> over de 10 he<strong>en</strong>? Op welke manier<br />

wordt het rek<strong>en</strong>rek gebruikt? Op welke manier word<strong>en</strong><br />

aantall<strong>en</strong> opgezet?<br />

- Opgave 4: Hoe rek<strong>en</strong><strong>en</strong> de kinder<strong>en</strong> de som uit? Nem<strong>en</strong><br />

64 Pluspunt, Handleiding <strong>groep</strong> 3, <strong>blok</strong> 8 © <strong>Malmberg</strong> ‘s-Hertog<strong>en</strong>bosch<br />

6<br />

3


3 rek<strong>en</strong> uit.<br />

5<br />

12<br />

3<br />

20<br />

8<br />

5<br />

3<br />

2 4<br />

5<br />

3<br />

2 4<br />

5<br />

+ 5<br />

+ 6<br />

+ 9<br />

+ 0<br />

+ 2<br />

+ 6<br />

4 hoeveel punt<strong>en</strong>?<br />

vul in <strong>en</strong> rek<strong>en</strong> uit.<br />

10<br />

18<br />

12<br />

20<br />

10<br />

11<br />

3 1 4<br />

3<br />

2 4<br />

5<br />

3<br />

1<br />

2<br />

4<br />

5<br />

1 3 2<br />

10<br />

18<br />

16<br />

17<br />

10<br />

15<br />

3<br />

1<br />

3<br />

1<br />

les 13 <strong>blok</strong> 8<br />

.......... 3 + .......... 2 = .......... 5<br />

.......... 4 + .......... 3 = .......... 7<br />

.......... 5 + .......... 4 = .......... 9<br />

.......... 3 + .......... 2 = .......... 5<br />

.......... 4 + .......... 3 + .......... 2 = .......... 9 .......... 4 + .......... 4 + .......... 2 = .......... 10 .......... 3 + .......... 2 + .......... 2 = .......... 7 .......... 4 + .......... 4 + .......... 2 = .......... 10<br />

ze eerst het hoogste getal, of werk<strong>en</strong> ze de pijl<strong>en</strong> <strong>en</strong> ball<strong>en</strong><br />

stapsgewijs af? Wordt het rek<strong>en</strong>rek hierbij gebruikt?<br />

■ Kinder<strong>en</strong> die de betreff<strong>en</strong>de opgave(n) probleemloos<br />

uitvoer<strong>en</strong>, gaan verder met de puntblad<strong>en</strong>. De kinder<strong>en</strong> die<br />

nog moeite hebb<strong>en</strong> met de opgave(n) biedt u in les 14 <strong>en</strong> 15<br />

remediëring aan. U kunt hiermee in de rester<strong>en</strong>de tijd van<br />

deze les al start<strong>en</strong>.<br />

> Zelfstandig werk<strong>en</strong><br />

De kinder<strong>en</strong> werk<strong>en</strong> zelfstandig aan de opgav<strong>en</strong> zoals u dat met<br />

h<strong>en</strong> heeft afgesprok<strong>en</strong>.<br />

– 5<br />

– 8<br />

– 7<br />

– 0<br />

– 10<br />

– 15<br />

2<br />

2<br />

4<br />

5<br />

4<br />

5<br />

5<br />

10<br />

9<br />

17<br />

0<br />

0<br />

57<br />

les 13 <strong>blok</strong> 8<br />

Pluspunt, Handleiding <strong>groep</strong> 3, <strong>blok</strong> 8 © <strong>Malmberg</strong> ‘s-Hertog<strong>en</strong>bosch 65


lok 8 les 14 <strong>en</strong> 15<br />

Materiaal<br />

− Puntblad<strong>en</strong>: werkboek bladzijde 58, 60, 62, 64<br />

− Plusblad<strong>en</strong>: werkboek bladzijde 59, 61, 63, 65<br />

Extra materiaal<br />

Bij puntblad 1, opgave 1: verliefde hart<strong>en</strong> (kopieerblad)<br />

Doel<strong>en</strong><br />

− Kinder<strong>en</strong> k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> de splitsing<strong>en</strong> van 10 <strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> aangev<strong>en</strong><br />

hoeveel erbij moet om 10 te mak<strong>en</strong>. (punt- <strong>en</strong> plusblad 1)<br />

− Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> getall<strong>en</strong> tot <strong>en</strong> met 20 splits<strong>en</strong>. (punt- <strong>en</strong><br />

plusblad 2)<br />

− Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> erbij- <strong>en</strong> erafsituaties tot <strong>en</strong> met 20 g<strong>en</strong>oteerd<br />

in e<strong>en</strong> pijlnotatie uitrek<strong>en</strong><strong>en</strong>. (punt- <strong>en</strong> plusblad 3)<br />

− Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> e<strong>en</strong> situatie vertal<strong>en</strong> naar e<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>opgave<br />

met hoeveelhed<strong>en</strong> tot <strong>en</strong> met 20. (punt- <strong>en</strong> plusblad 4)<br />

Werkinstructie<br />

De kinder<strong>en</strong> beginn<strong>en</strong> aan hun afgesprok<strong>en</strong> taak. U begeleidt<br />

de kinder<strong>en</strong> die startproblem<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>.<br />

Remediëring<br />

In les 13 heeft u afgesprok<strong>en</strong> met welke kinder<strong>en</strong> u bepaalde<br />

toetsdoel<strong>en</strong> gaat remediër<strong>en</strong>. Met deze kinder<strong>en</strong> werkt u aan<br />

de instructietafel aan het betreff<strong>en</strong>de remediëringsblad. Zie<br />

bladzijde 68 - 71 van deze <strong>handleiding</strong>.<br />

Zelfstandig werk<strong>en</strong><br />

■ Terwijl u e<strong>en</strong> <strong>groep</strong>je kinder<strong>en</strong> remediëring geeft, werk<strong>en</strong> de<br />

andere kinder<strong>en</strong> zelfstandig aan de punt- <strong>en</strong> plusblad<strong>en</strong>.<br />

■ Aandachtspunt<strong>en</strong>:<br />

-Puntblad 1, opgave 1: Deze opgave le<strong>en</strong>t zich voor<br />

sam<strong>en</strong>werking. De kinder<strong>en</strong> spel<strong>en</strong> memory met de<br />

verliefde hart<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> paar wordt gevormd als de hart<strong>en</strong><br />

verliefd zijn. U kunt hierbij de verliefde hart<strong>en</strong> gebruik<strong>en</strong><br />

die u ook tijd<strong>en</strong>s de interactieve oef<strong>en</strong>mom<strong>en</strong>t<strong>en</strong> heeft<br />

gebruikt.<br />

- Plusblad 2, opgave 2 <strong>en</strong> 3: Met behulp van de gegev<strong>en</strong><br />

getall<strong>en</strong> word<strong>en</strong> de overige getall<strong>en</strong> gevond<strong>en</strong>.<br />

- Puntblad 3, opgave 4: De kinder<strong>en</strong> lop<strong>en</strong> e<strong>en</strong> weg <strong>en</strong> gev<strong>en</strong><br />

eronder in pijl<strong>en</strong>taal aan wat er gebeurt.<br />

- Plusblad 3, opgave 2: De kinder<strong>en</strong> lop<strong>en</strong> e<strong>en</strong> weg door<br />

het <strong>blok</strong>je <strong>en</strong> gev<strong>en</strong> onder het <strong>blok</strong> in pijl<strong>en</strong>taal aan wat er<br />

gebeurt.<br />

Pres<strong>en</strong>tatie<br />

U bespreekt het zelfstandig werk<strong>en</strong>. De volg<strong>en</strong>de opgav<strong>en</strong> zijn<br />

geschikt voor pres<strong>en</strong>tatie:<br />

puntblad les x, x <strong>en</strong>1 x<br />

<strong>blok</strong> 8 bij les 1 <strong>en</strong> 2<br />

1 memory.<br />

speel met de verliefde hart<strong>en</strong>.<br />

2 sam<strong>en</strong> 10.<br />

vul in.<br />

3 sam<strong>en</strong> 10.<br />

kleur net zo.<br />

4 sam<strong>en</strong> 10.<br />

bed<strong>en</strong>k zelf.<br />

58<br />

10<br />

7<br />

9<br />

0<br />

3<br />

1<br />

puntblad les x, x <strong>en</strong>2 x<br />

<strong>blok</strong> 8 bij les 3 <strong>en</strong> 4<br />

1 wat is weg?<br />

vul in.<br />

2 splits<strong>en</strong> of sam<strong>en</strong>.<br />

vul in.<br />

3 splits<strong>en</strong>.<br />

vul in.<br />

60<br />

6<br />

10<br />

5<br />

7<br />

4 sam<strong>en</strong>…<br />

kleur.<br />

8<br />

5<br />

6<br />

9<br />

2<br />

5<br />

4<br />

4<br />

9<br />

6<br />

8<br />

1<br />

4<br />

2<br />

7<br />

5<br />

10<br />

er zijn meerdere antwoord<strong>en</strong> mogelijk.<br />

sam<strong>en</strong> 17 sam<strong>en</strong> 18 sam<strong>en</strong> 19 sam<strong>en</strong> 7 sam<strong>en</strong> 11<br />

3<br />

6<br />

10<br />

12<br />

7<br />

4<br />

7<br />

7<br />

8<br />

4<br />

15<br />

12<br />

10<br />

9<br />

6 2<br />

9 7<br />

5 8<br />

9<br />

3 8<br />

5<br />

6<br />

6<br />

2<br />

9<br />

3<br />

13<br />

13 14 12 18 19<br />

6<br />

2<br />

9<br />

6<br />

3<br />

sam<strong>en</strong> 14 sam<strong>en</strong> 12 sam<strong>en</strong> 9 sam<strong>en</strong> 17<br />

11<br />

14<br />

10<br />

15 20<br />

11<br />

5<br />

7<br />

6<br />

11<br />

7<br />

16<br />

4<br />

10<br />

5<br />

9<br />

5<br />

7<br />

15<br />

3 4<br />

18<br />

5<br />

18<br />

13<br />

15<br />

3<br />

5<br />

0<br />

10<br />

5<br />

10<br />

2<br />

1<br />

5<br />

7<br />

7 8<br />

1 sam<strong>en</strong> 10.<br />

kleur net zo.<br />

welke mis je?<br />

vul in.<br />

2 wat eet het dier?<br />

maak sam<strong>en</strong> 10.<br />

vul in.<br />

3 sam<strong>en</strong> 10.<br />

kleur.<br />

4 sam<strong>en</strong> 10.<br />

vul in.<br />

3<br />

2<br />

4<br />

7<br />

1<br />

0<br />

4<br />

1<br />

6<br />

2<br />

5 3<br />

8<br />

10<br />

5<br />

5 3<br />

1<br />

8<br />

3<br />

2<br />

4<br />

plusblad 1<br />

bij les 1 <strong>en</strong> 2 <strong>blok</strong> 8<br />

2<br />

1<br />

5<br />

4 3 3<br />

2 2 6 3 2 5 2 1 3<br />

6 2 3 1 3 3 4<br />

5<br />

7 3<br />

5<br />

1 splits<strong>en</strong>.<br />

vul in.<br />

7<br />

14<br />

2 vul in.<br />

1<br />

3 maak zelf.<br />

steeds anders.<br />

9<br />

8<br />

6<br />

4<br />

11<br />

9<br />

13<br />

10<br />

9 4<br />

3<br />

0<br />

2<br />

1<br />

7<br />

15<br />

8<br />

8 9<br />

6<br />

9 1 7 3<br />

5<br />

8 1 5 1<br />

1 6 8 1 9 0 3 1<br />

3<br />

5<br />

1<br />

9<br />

6<br />

9<br />

11 8<br />

6 3 1 4 2 8 4 3 6<br />

19<br />

2 6 5<br />

5<br />

8 11<br />

7<br />

1<br />

16<br />

4 5 4<br />

1 1 5 0 2 2 3 1<br />

6<br />

4<br />

10<br />

1<br />

2<br />

15<br />

19<br />

1<br />

9<br />

3<br />

12<br />

6 10 7 9<br />

18<br />

9 9<br />

4<br />

13<br />

8<br />

16<br />

20<br />

5<br />

11 3 3<br />

0<br />

59<br />

plusblad 2<br />

bij les 3 <strong>en</strong> 4 <strong>blok</strong> 8<br />

er zijn meerdere antwoord<strong>en</strong> mogelijk.<br />

18<br />

14<br />

16<br />

9<br />

5<br />

8 3 0 3<br />

13<br />

14 6<br />

er zijn meerdere antwoord<strong>en</strong> mogelijk.<br />

- Plusblad 2, opgave 3: Laat de kinder<strong>en</strong> hun muurtje op<br />

het bord tek<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong> of twee vakk<strong>en</strong> leeg lat<strong>en</strong>. Met<br />

behulp van pijl<strong>en</strong> legg<strong>en</strong> ze uit hoe het gaat, zodat de andere<br />

kinder<strong>en</strong> het kunn<strong>en</strong> invull<strong>en</strong>.<br />

- Plusblad 3, opgave 3: Laat de kinder<strong>en</strong> vertell<strong>en</strong> hoe ze zijn<br />

gelop<strong>en</strong>. Hoeveel hebb<strong>en</strong> ze er in het totaal bij of af gedaan?<br />

66 Pluspunt, Handleiding <strong>groep</strong> 3, <strong>blok</strong> 8 © <strong>Malmberg</strong> ‘s-Hertog<strong>en</strong>bosch<br />

4<br />

17<br />

61


puntblad les x, x <strong>en</strong>3 x<br />

<strong>blok</strong> 8 bij les 6 <strong>en</strong> 7<br />

1 rek<strong>en</strong> uit.<br />

– 2 + 5 – 2 + 3<br />

7<br />

5 2<br />

7 6<br />

4 6<br />

9<br />

2 rek<strong>en</strong> uit.<br />

3 rek<strong>en</strong> uit.<br />

4 volg de goede weg.<br />

maak de som.<br />

62<br />

2<br />

3<br />

6<br />

8<br />

3<br />

+ 1<br />

+ 4<br />

+ 3<br />

+ 6<br />

+ 2<br />

3<br />

7<br />

8<br />

4<br />

– 3<br />

– 2<br />

+ 8<br />

– 6<br />

6<br />

14 10<br />

4<br />

puntblad les x, x <strong>en</strong>4 x<br />

<strong>blok</strong> 8 bij les 8 <strong>en</strong> 9<br />

1 tek<strong>en</strong> de pijl<strong>en</strong>.<br />

rek<strong>en</strong> uit.<br />

64<br />

4<br />

3 1<br />

2<br />

3 + 4 = ................ 7<br />

2 hoeveel punt<strong>en</strong>?<br />

rek<strong>en</strong> uit <strong>en</strong> vul in.<br />

3<br />

2 4<br />

1<br />

1 + 3 + 4 = ................ 8<br />

3 maak de som.<br />

vul in <strong>en</strong> rek<strong>en</strong> uit.<br />

3<br />

2<br />

1<br />

+ 4<br />

9 13<br />

+ 4<br />

14 18<br />

+<br />

+<br />

3 2<br />

5<br />

5<br />

+ 5<br />

5 10<br />

5<br />

2 4<br />

6<br />

+ 7<br />

– 5<br />

6<br />

13 15<br />

10<br />

+ 3<br />

– 3<br />

2 11<br />

14 12<br />

9<br />

+ 6<br />

13<br />

19<br />

17<br />

11<br />

4<br />

4<br />

– 7<br />

– 2<br />

5<br />

4 6<br />

3<br />

– 19<br />

20<br />

1<br />

– 3<br />

10 7<br />

– 4<br />

9 5<br />

+ +<br />

9<br />

+ 9<br />

+ 2<br />

13<br />

15<br />

2<br />

2<br />

5 3<br />

4<br />

6 + 5 = ................ 11<br />

3 + 6 = ................ 9 5 + 3 = ................ 8<br />

4 3 2<br />

3<br />

2 5<br />

4<br />

4 + 3 + 2 = ................ 9 3 + 2 + 5 = ................ 10 3 + 2 + 2 = ................ 7<br />

....................................................................................... 3 + 2 = 5<br />

....................................................................................... 3 + 1 = 4<br />

.......................................................................................<br />

7 – 2 = 5<br />

1 2 3<br />

....................................................................................... 6 – 3 = 3 ....................................................................................... 8 – 3 = 5<br />

.......................................................................................<br />

3 + 2 = 5<br />

3<br />

1<br />

2<br />

4<br />

5<br />

1 rek<strong>en</strong> uit.<br />

+ 6<br />

7<br />

13 7<br />

+ 5<br />

13<br />

18<br />

2 kleur e<strong>en</strong> weg.<br />

vul in <strong>en</strong> rek<strong>en</strong> uit.<br />

7<br />

4<br />

3 maak zelf.<br />

6<br />

8<br />

3<br />

5<br />

7<br />

9<br />

5 3<br />

– 4<br />

– 12<br />

18<br />

6<br />

15<br />

4<br />

3<br />

8<br />

6<br />

+ 7<br />

13<br />

20<br />

7<br />

5<br />

7<br />

6<br />

5<br />

7 4<br />

+ 3<br />

9<br />

3<br />

16<br />

10<br />

plusblad 3<br />

bij les 6 <strong>en</strong> 7 <strong>blok</strong> 8<br />

+ 3<br />

– 6<br />

20<br />

14<br />

+ 11<br />

– 17<br />

+ 6<br />

+ 11<br />

5<br />

16 20 3 9<br />

15 8<br />

19<br />

+ – +<br />

7 .............................................................................<br />

+ 3 + 5 = 15<br />

15 ............................................................................. 10 .............................................................................<br />

+<br />

–<br />

3<br />

+ 5<br />

– 7<br />

– 3<br />

– 5<br />

8<br />

13 15<br />

8 12<br />

9 17<br />

12<br />

+ 7<br />

– 8<br />

10<br />

17 11<br />

3<br />

+<br />

–<br />

10<br />

6<br />

3<br />

4<br />

8<br />

5<br />

2 1<br />

6 ............................................................................. 3 ............................................................................. 16 .............................................................................<br />

1 hoeveel punt<strong>en</strong>?<br />

rek<strong>en</strong> uit.<br />

5<br />

4 2<br />

3<br />

7<br />

6 8<br />

4<br />

3<br />

1<br />

6<br />

5 4<br />

6<br />

2<br />

4<br />

5<br />

10<br />

12 2<br />

6<br />

– 4<br />

6<br />

–<br />

+<br />

9<br />

+ 5<br />

8<br />

13<br />

er zijn meerdere antwoord<strong>en</strong> mogelijk.<br />

er zijn meerdere antwoord<strong>en</strong> mogelijk.<br />

5<br />

2 3<br />

4<br />

2<br />

5 1<br />

13<br />

63<br />

plusblad 4<br />

bij les 8 <strong>en</strong> 9 <strong>blok</strong> 8<br />

3+5+4+4= .............. .................................................................. .................................................................. ..................................................................<br />

2 maak punt<strong>en</strong>.<br />

tek<strong>en</strong> steeds 3pijl<strong>en</strong>.<br />

3 maak het goed.<br />

vul in.<br />

4 tek<strong>en</strong> de som.<br />

rek<strong>en</strong> uit.<br />

3<br />

1<br />

2<br />

4<br />

5<br />

6<br />

8 3<br />

5<br />

18 punt<strong>en</strong> 16 punt<strong>en</strong> 20 punt<strong>en</strong> 20 punt<strong>en</strong> 19 punt<strong>en</strong><br />

3 1<br />

6 5<br />

sam<strong>en</strong> 15 sam<strong>en</strong> 19 sam<strong>en</strong> 17 sam<strong>en</strong> 18 sam<strong>en</strong> 20<br />

5+2= ................ 4+4= ................ 4–1= ................<br />

65<br />

les 14 <strong>en</strong> 15 <strong>blok</strong> 8<br />

Pluspunt, Handleiding <strong>groep</strong> 3, <strong>blok</strong> 8 © <strong>Malmberg</strong> ‘s-Hertog<strong>en</strong>bosch 67


lok 8 remediëring 1<br />

Materiaal<br />

Kopieerblad Remediëring <strong>blok</strong> 8 blad 1<br />

Extra materiaal<br />

− Per kind e<strong>en</strong> splitsbox met ti<strong>en</strong> balletjes<br />

− Per kind e<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>rek<br />

Doel<br />

Kinder<strong>en</strong> k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> de splitsing<strong>en</strong> van 10 <strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> aangev<strong>en</strong><br />

hoeveel erbij moet om 10 te mak<strong>en</strong>. (toetsopgave 1)<br />

Start<br />

■ Doe als introductie eerst de volg<strong>en</strong>de oef<strong>en</strong>ing met de<br />

splitsbox. Doe 10 balletjes in de splitsbox. Laat e<strong>en</strong> kind<br />

schudd<strong>en</strong> <strong>en</strong> de box voorzichtig op<strong>en</strong>mak<strong>en</strong> tot de helft.<br />

Hoeveel balletjes zie je? Hoeveel zie je er niet?<br />

■ Observeer hoe de kinder<strong>en</strong> de opdracht oploss<strong>en</strong>. Kijk of ze<br />

de balletjes tell<strong>en</strong>. Tell<strong>en</strong> ze hierbij aanwijz<strong>en</strong>d? Of tell<strong>en</strong> ze<br />

door op de vingers? Vertel dat ze het nu op het rek<strong>en</strong>rek gaan<br />

controler<strong>en</strong>.<br />

■ Pak het rek<strong>en</strong>rek <strong>en</strong> laat op de bov<strong>en</strong>ste stang het aantal<br />

van de getelde zichtbare balletjes (liefst in één greep) opzijschuiv<strong>en</strong>.<br />

■ Vraag hoeveel het moet word<strong>en</strong>. (10). Laat de kinder<strong>en</strong> op<br />

het rek<strong>en</strong>rek kijk<strong>en</strong> naar de kral<strong>en</strong> die op de bov<strong>en</strong>ste stang<br />

nog niet opzij zijn geschov<strong>en</strong>. Hoeveel? Klopt dit met het<br />

aantal balletjes in het doosje dat je niet ziet?<br />

■ Herhaal deze activiteit e<strong>en</strong> aantal ker<strong>en</strong>.<br />

Zo doe ik dat<br />

■ Bepaal voor elk kind e<strong>en</strong> geschikte oplossingsstrategie. E<strong>en</strong><br />

voorbeeld hiervoor is al ingevuld bij ‘Zo doe ik dat’. U kunt<br />

dit voorbeeld natuurlijk per kind aanpass<strong>en</strong>.<br />

■ Neem hardop de stapp<strong>en</strong> door die het kind moet nem<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

pas die direct toe bij opgave 1.<br />

- Hoeveel is alles sam<strong>en</strong>?<br />

- Wijs het eerste getal aan op het rek<strong>en</strong>rek.<br />

- Hoeveel moet er nu nog bij?<br />

Vervolg<br />

■ De kinder<strong>en</strong> gaan zelfstandig verder met opgave 2. Hierbij<br />

gebruik<strong>en</strong> ze ‘Zo doe ik dat’.<br />

■ De kinder<strong>en</strong> werk<strong>en</strong> verder aan puntblad 1. Het<br />

remediëringsblad met ‘Zo doe ik dat’ gebruik<strong>en</strong> ze hierbij als<br />

steun.<br />

Voor rek<strong>en</strong>zwakke kinder<strong>en</strong> sluit<strong>en</strong> de volg<strong>en</strong>de opdracht<strong>en</strong> uit<br />

de methode ‘Maatwerk’ aan bij dit doel:<br />

Maatwerk gro<strong>en</strong>: <strong>handleiding</strong> 2, werkblad 22, opdracht 2<br />

Maatwerk gro<strong>en</strong>: <strong>handleiding</strong> 2, werkblad 27, opdracht 3<br />

<strong>blok</strong> 8 blad 1<br />

1 sam<strong>en</strong> 10.<br />

trek e<strong>en</strong> lijn.<br />

2 sam<strong>en</strong> 10.<br />

trek e<strong>en</strong> lijn.<br />

5<br />

9<br />

7<br />

6<br />

10<br />

1<br />

5<br />

10<br />

zo doe ik dat.<br />

1 hoeveel?<br />

2 wijs aan op het rek<strong>en</strong>rek.<br />

3 hoeveel er bij?<br />

30 © <strong>Malmberg</strong> ’s-Hertog<strong>en</strong>bosch Pluspunt • <strong>groep</strong> 3 • kopieerblad<strong>en</strong> Remediëring<br />

Maatwerk gro<strong>en</strong>: <strong>handleiding</strong> 2, werkblad 30, opdracht 1, 2<br />

Maatwerk gro<strong>en</strong>: <strong>handleiding</strong> 2, werkblad 32, opdracht 3<br />

Maatwerk gro<strong>en</strong>: <strong>handleiding</strong> 2, werkblad 41, opdracht 2<br />

Maatwerk gro<strong>en</strong>: <strong>handleiding</strong> 2, werkblad 49, opdracht 1<br />

Maatwerk gro<strong>en</strong>: <strong>handleiding</strong> 2, werkblad 56<br />

Computer: Maatwerk gro<strong>en</strong>: merel <strong>en</strong> schaap<br />

68 Pluspunt, Handleiding <strong>groep</strong> 3, <strong>blok</strong> 8 © <strong>Malmberg</strong> ‘s-Hertog<strong>en</strong>bosch<br />

4<br />

3<br />

0<br />

5<br />

5<br />

0<br />

8<br />

2


1 splits<strong>en</strong>.<br />

vul in.<br />

0<br />

4<br />

2<br />

3<br />

5<br />

2 splits<strong>en</strong>.<br />

vul in.<br />

10<br />

8<br />

7<br />

15<br />

19<br />

5<br />

1<br />

3<br />

10<br />

2 2 8<br />

9<br />

11<br />

12<br />

4<br />

5<br />

6<br />

2<br />

9<br />

5<br />

7<br />

9<br />

4<br />

3<br />

7<br />

5<br />

3<br />

1<br />

10<br />

9<br />

8<br />

2<br />

zo doe ik dat.<br />

blad 2 <strong>blok</strong> 8<br />

1 hoeveel?<br />

2 wijs aan op het rek<strong>en</strong>rek.<br />

3 hoeveel erbij?<br />

31 © <strong>Malmberg</strong> ’s-Hertog<strong>en</strong>bosch Pluspunt • <strong>groep</strong> 3 • kopieerblad<strong>en</strong> Remediëring<br />

15<br />

5<br />

6<br />

7<br />

13<br />

er zijn meerdere<br />

antwoord<strong>en</strong><br />

mogelijk.<br />

3<br />

6<br />

4<br />

5<br />

6<br />

8<br />

14<br />

7<br />

3<br />

0<br />

2<br />

1<br />

16<br />

8<br />

2<br />

9<br />

2<br />

3<br />

1<br />

4<br />

7<br />

0<br />

3<br />

5<br />

8<br />

11<br />

6<br />

5<br />

7<br />

4<br />

4<br />

11<br />

8<br />

6<br />

Materiaal<br />

Kopieerblad Remediëring <strong>blok</strong> 8 blad 2<br />

Extra materiaal<br />

Per kind e<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>rek<br />

Doel<br />

Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> getall<strong>en</strong> tot <strong>en</strong> met 20 splits<strong>en</strong>.<br />

(toetsopgave 2)<br />

Start<br />

■ Doe als introductie eerst de volg<strong>en</strong>de oef<strong>en</strong>ing met het<br />

rek<strong>en</strong>rek. Dek het klassikale rek<strong>en</strong>rek af zodat de kral<strong>en</strong> niet<br />

te zi<strong>en</strong> zijn.<br />

■ Vraag de kinder<strong>en</strong> in gedachte in totaal zes kral<strong>en</strong> op<br />

te schuiv<strong>en</strong>. Hoeveel heb je er op de bov<strong>en</strong>ste staaf<br />

opgeschov<strong>en</strong>? Hoeveel op de onderste staaf? Wie heeft het<br />

anders gedaan?<br />

■ Toon de mogelijkhed<strong>en</strong> op het rek<strong>en</strong>rek <strong>en</strong> zeg dat er in<br />

totaal toch steeds zes kral<strong>en</strong> zijn opgeschov<strong>en</strong>.<br />

■ Laat bij problem<strong>en</strong> e<strong>en</strong> deel van de hoeveelheid opzijschuiv<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> de andere helft erbij bed<strong>en</strong>k<strong>en</strong>.<br />

■ Doe dit ook met grotere hoeveelhed<strong>en</strong> zoals 12, 15 <strong>en</strong> 20.<br />

Zo doe ik dat<br />

■ Bepaal voor elk kind e<strong>en</strong> geschikte oplossingsstrategie. E<strong>en</strong><br />

voorbeeld hiervoor is al ingevuld bij ‘Zo doe ik dat’. U kunt<br />

dit voorbeeld natuurlijk per kind aanpass<strong>en</strong>.<br />

■ Neem hardop de stapp<strong>en</strong> door die het kind moet nem<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

pas die direct toe bij opgave 1.<br />

- Hoeveel is alles sam<strong>en</strong>?<br />

- Wijs het eerste getal aan op het rek<strong>en</strong>rek.<br />

- Hoeveel moet er nu nog bij?<br />

Vervolg<br />

remediëring 2 <strong>blok</strong> 8<br />

■ De kinder<strong>en</strong> gaan zelfstandig verder met opgave 2. Hierbij<br />

gebruik<strong>en</strong> ze ‘Zo doe ik dat’.<br />

■ De kinder<strong>en</strong> werk<strong>en</strong> verder aan puntblad 2. Het<br />

remediëringsblad met ‘Zo doe ik dat’ gebruik<strong>en</strong> ze hierbij als<br />

steun.<br />

Voor rek<strong>en</strong>zwakke kinder<strong>en</strong> sluit<strong>en</strong> de volg<strong>en</strong>de opdracht<strong>en</strong> uit<br />

de methode ‘Maatwerk’ aan bij dit doel:<br />

Maatwerk gro<strong>en</strong>: <strong>handleiding</strong> 2, werkblad 29, opdracht 32<br />

Maatwerk gro<strong>en</strong>: <strong>handleiding</strong> 2, werkblad 31, opdracht 37<br />

Computer: Maatwerk gro<strong>en</strong>: merel <strong>en</strong> schaap<br />

Pluspunt, Handleiding <strong>groep</strong> 3, <strong>blok</strong> 8 © <strong>Malmberg</strong> ‘s-Hertog<strong>en</strong>bosch 69


lok 8 remediëring 3<br />

Materiaal<br />

Kopieerblad Remediëring <strong>blok</strong> 8 blad 3<br />

Extra materiaal<br />

− Twintig MAB-<strong>blok</strong>jes<br />

− Per kind e<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>rek<br />

− Schrijf<strong>blok</strong><br />

Doel<br />

Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> erbij- <strong>en</strong> erafsituaties tot <strong>en</strong> met 20<br />

g<strong>en</strong>oteerd in e<strong>en</strong> pijlnotatie uitrek<strong>en</strong><strong>en</strong>. (toetsopgave 3)<br />

Start<br />

■ Geef elk kind één MAB-<strong>blok</strong>je. Vertel dat ieder <strong>blok</strong>je e<strong>en</strong><br />

busreiziger voorstelt. Dus hoe groter de <strong>groep</strong>, des te meer<br />

passagiers in de bus. Geef bij e<strong>en</strong> erg kleine <strong>groep</strong> twee<br />

<strong>blok</strong>jes per kind.<br />

■ Laat de kinder<strong>en</strong> hun <strong>blok</strong>jes achter elkaar zett<strong>en</strong> (dit stelt<br />

de bus voor), <strong>en</strong> ‘rijd’ met de <strong>blok</strong>jes e<strong>en</strong> stukje over de<br />

tafel. Laat de bus stopp<strong>en</strong> <strong>en</strong> vraag elk kind om e<strong>en</strong> nieuwe<br />

busreiziger in te lat<strong>en</strong> stapp<strong>en</strong>. De ‘bus’ rijdt vervolg<strong>en</strong>s<br />

verder. Verwoord wat er gebeurt <strong>en</strong> tek<strong>en</strong> de bijbehor<strong>en</strong>de<br />

som op uw schrijf<strong>blok</strong>. Laat vervolg<strong>en</strong>s de kinder<strong>en</strong> zi<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

b<strong>en</strong>oem<strong>en</strong> wat er gebeurt. Herhaal dit nog e<strong>en</strong> keer, maar<br />

laat nu busreizigers uitstapp<strong>en</strong>.<br />

Zo doe ik dat<br />

■ Bepaal voor elk kind e<strong>en</strong> geschikte oplossingsstrategie. E<strong>en</strong><br />

voorbeeld hiervoor is al ingevuld bij ‘Zo doe ik dat’. U kunt<br />

dit voorbeeld natuurlijk per kind aanpass<strong>en</strong>.<br />

■ Neem hardop de stapp<strong>en</strong> door die het kind moet nem<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

pas die direct toe bij opgave 1.<br />

- Hoeveel m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> zitt<strong>en</strong> er al in de bus? (11)<br />

- Kom<strong>en</strong> er m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> bij of stapp<strong>en</strong> er m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> uit de bus? (Er<br />

stapp<strong>en</strong> m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> in de bus) Hoeveel? (5)<br />

- Hoeveel m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> zitt<strong>en</strong> er nu in de bus? (11 erbij 5 is 16)<br />

Vervolg<br />

■ De kinder<strong>en</strong> gaan zelfstandig verder met opgave 2. Hierbij<br />

gebruik<strong>en</strong> ze ‘Zo doe ik dat’.<br />

■ De kinder<strong>en</strong> werk<strong>en</strong> verder aan puntblad 3. Het<br />

remediëringsblad met ‘Zo doe ik dat’ gebruik<strong>en</strong> ze hierbij als<br />

steun.<br />

<strong>blok</strong> 8 blad 3<br />

1 rek<strong>en</strong> uit.<br />

12<br />

13<br />

8<br />

1<br />

11<br />

17<br />

5<br />

16<br />

20<br />

12<br />

2 rek<strong>en</strong> uit.<br />

+ 4<br />

+ 7<br />

+ 8<br />

+ 10<br />

16<br />

20<br />

16<br />

11<br />

+ 5<br />

+ 2<br />

+ 4<br />

– 3<br />

– 6<br />

– 2<br />

20<br />

5<br />

9<br />

18<br />

+ 0<br />

+ 7<br />

– 5<br />

– 8<br />

32 © <strong>Malmberg</strong> ’s-Hertog<strong>en</strong>bosch Pluspunt • <strong>groep</strong> 3 • kopieerblad<strong>en</strong> Remediëring<br />

20<br />

12<br />

4<br />

10<br />

13<br />

6<br />

18<br />

15<br />

17<br />

14<br />

10<br />

15<br />

zo doe ik dat.<br />

1 pak het rek<strong>en</strong>rek!<br />

2 hoeveel in de bus?<br />

3 + of –.<br />

4 <strong>en</strong> nu in de bus?<br />

70 Pluspunt, Handleiding <strong>groep</strong> 3, <strong>blok</strong> 8 © <strong>Malmberg</strong> ‘s-Hertog<strong>en</strong>bosch<br />

16<br />

19<br />

9<br />

13<br />

14<br />

10<br />

+ 5<br />

+ 2<br />

– 4<br />

– 5<br />

– 8<br />

– 0<br />

– 10<br />

– 6<br />

18<br />

8<br />

14<br />

10<br />

9<br />

14<br />

0<br />

9


1 hoeveel punt<strong>en</strong>?<br />

kies de goede som.<br />

rek<strong>en</strong> die som uit.<br />

3<br />

2 4<br />

5<br />

3 + 5 = ................<br />

4 + 3 = ................ 7<br />

5 + 2 = ................<br />

1<br />

1<br />

3<br />

3 2<br />

3 2<br />

2 4<br />

5<br />

3<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5<br />

2 4<br />

5<br />

1 + 3 + 2 = ................ 6 3 + 2 + 4 = ................ 9<br />

3 + 1 + 1 = ................<br />

2 hoeveel punt<strong>en</strong>?<br />

vul in <strong>en</strong> rek<strong>en</strong> uit.<br />

.......... 1 + .......... 3 + .......... 2 = ................ 6<br />

3 + 5 = ................ 8 4 + 2 = ................ 6<br />

3<br />

1<br />

1<br />

2<br />

4<br />

5<br />

3 2<br />

blad 4 <strong>blok</strong> 8<br />

33 © <strong>Malmberg</strong> ’s-Hertog<strong>en</strong>bosch Pluspunt • <strong>groep</strong> 3 • kopieerblad<strong>en</strong> Remediëring<br />

3<br />

2 4<br />

5<br />

3<br />

2 4<br />

5<br />

.......... 2 + .......... 3 + .......... 4 = ................ 9 .......... 3 + .......... 3 + .......... 2 = ................ 8 .......... 3 + .......... 3 + .......... 4 = ................ 10<br />

3<br />

1<br />

3<br />

1<br />

2<br />

2<br />

4<br />

5<br />

2 + 5 = ................<br />

3 + 2 + 5 = ................<br />

2 + 5 + 4 = ................ 2 + 2 + 5 = ................ 9<br />

er zijn meerdere antwoord<strong>en</strong> mogelijk.<br />

.......... 3 + .......... 4 + .......... 2 = ................ 9 .......... 2 + .......... 2 + .......... 5 = ................ 9<br />

4<br />

5<br />

zo doe ik dat.<br />

1 kijk.<br />

2 hoeveel?<br />

3 zoek of maak de som.<br />

4 rek<strong>en</strong> uit.<br />

Materiaal<br />

Kopieerblad Remediëring <strong>blok</strong> 8 blad 4<br />

Extra materiaal<br />

Schrijf<strong>blok</strong><br />

Doel<br />

Kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> e<strong>en</strong> situatie vertal<strong>en</strong> naar e<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>opgave<br />

met hoeveelhed<strong>en</strong> tot <strong>en</strong> met 20. (toetsopgave 4)<br />

Start<br />

■ Tek<strong>en</strong> e<strong>en</strong> groot dartbord op e<strong>en</strong> vel papier (e<strong>en</strong> rondje<br />

verdeeld in 4 vakk<strong>en</strong>). Schrijf in ieder vak e<strong>en</strong> getal: 2, 3, 4, 5.<br />

Tek<strong>en</strong> bij de vakk<strong>en</strong> met de getall<strong>en</strong> 2 <strong>en</strong> 3 e<strong>en</strong> pijl. Vraag aan<br />

de kinder<strong>en</strong> waar de pijl<strong>en</strong> naar wijz<strong>en</strong>.<br />

■ Schrijf mete<strong>en</strong> de som in somnotatie ‘2 + 3 =’ naast het<br />

dartbord. Vraag hoeveel die twee getall<strong>en</strong> sam<strong>en</strong> zijn.<br />

Besteed aandacht aan de schrijfwijze van de somm<strong>en</strong>.<br />

■ Doe dit ook met e<strong>en</strong> derde pijl erbij (bij 5). Schrijf mete<strong>en</strong><br />

de som in somnotatie ‘2 + 3 + 5 =’ naast het dartbord. Vraag<br />

aan de kinder<strong>en</strong> hoeveel die drie getall<strong>en</strong> sam<strong>en</strong> zijn. Besteed<br />

aandacht aan de schrijfwijze van de somm<strong>en</strong>. Ga ook in op<br />

het op e<strong>en</strong> handige manier optell<strong>en</strong> van getall<strong>en</strong>: 2 + 3 weet<br />

je al, dat is 5. En 5 + 5 = 10.<br />

Zo doe ik dat<br />

■ Bepaal voor elk kind e<strong>en</strong> geschikte oplossingsstrategie. E<strong>en</strong><br />

voorbeeld hiervoor is al ingevuld bij ‘Zo doe ik dat’. U kunt<br />

dit voorbeeld natuurlijk per kind aanpass<strong>en</strong>.<br />

■ Neem hardop de stapp<strong>en</strong> door die het kind moet nem<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

pas die direct toe bij opgave 1.<br />

- Waar zitt<strong>en</strong> de pijl<strong>en</strong> / knikkers / sjoelschijv<strong>en</strong> in?<br />

- Welk getal staat daarbij?<br />

- Schrijf het getal op.<br />

- Waar zit de volg<strong>en</strong>de pijl of knikker of sjoelschijf in?<br />

- Schrijf dit getal op.<br />

- Hoeveel zijn de getall<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>?<br />

- Schrijf het antwoord op.<br />

Vervolg<br />

remediëring 4 <strong>blok</strong> 8<br />

■ De kinder<strong>en</strong> gaan zelfstandig verder met opgave 2. Hierbij<br />

gebruik<strong>en</strong> ze ‘Zo doe ik dat’.<br />

■ De kinder<strong>en</strong> werk<strong>en</strong> verder aan puntblad 4. Het<br />

remediëringsblad met ‘Zo doe ik dat’ gebruik<strong>en</strong> ze hierbij als<br />

steun.<br />

Voor rek<strong>en</strong>zwakke kinder<strong>en</strong> sluit<strong>en</strong> de volg<strong>en</strong>de opdracht<strong>en</strong> uit<br />

de methode ‘Maatwerk’ aan bij dit doel:<br />

Maatwerk gro<strong>en</strong>: <strong>handleiding</strong> 2, werkblad 82, opdracht 3<br />

Maatwerk gro<strong>en</strong>: <strong>handleiding</strong> 2, werkblad 84, opdracht 2<br />

Maatwerk gro<strong>en</strong>: <strong>handleiding</strong> 3, werkblad 30, opdracht 3.<br />

Pluspunt, Handleiding <strong>groep</strong> 3, <strong>blok</strong> 8 © <strong>Malmberg</strong> ‘s-Hertog<strong>en</strong>bosch 71

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!