Bouwtotaal slaat brug tussen theorie en praktijk - ThiemeMeulenhoff

1
4
1
Bouwtotaal slaat
brug tussen
theorie en praktijk
3
6
informatie over (nieuw) lesmateriaal
en ontwikkelingen binnen vmbo Techniek
Bouwtotaal in
de praktijk
Waar wiskunde
en Feng Shui
samenkomen
3 4 6
Succesvolle presentatie
Bouwtotaal tijdens
VO Centraal!
Bouwtechniek
is spectaculair!
Bouwtotaal slaat
brug tussen
theorie en praktijk
Docenten en leerlingen die met Bouwtotaal werken zijn vol lof. Dat is niet zo
vreemd, want de methode is zo ingericht dat alle leerlingen de stof kunnen
begrijpen. Het taalgebruik is eenvoudig en begrippen zijn van extra uitleg
voorzien. Taalzwakke leerlingen kunnen de theorie desgewenst voor laten
lezen. Video, geluid en interactieve software verduidelijken bovendien de
theorie.
Een groot deel van de huidige
vmbo-leerlingen denkt in
beelden. En dan het liefst in
beelden die elkaar in snel tempo
afwisselen. Niet voor niets zappen
ze dat het een lieve lust is. Zonder
de afstandsbediening binnen
handbereik, blijven ze maar al te
graag hangen bij een zender die het
zappen van hen overneemt. Denk
aan de muziekzenders MTV en TMF.
Ook achter de computer flitsen ze
van beeld naar beeld en van het ene
geluidsfragment naar het andere.
“Het zou dus niet verstandig zijn
deze generatie te overladen met
dikke pillen vol theorie”, zegt Joop
vmbo Techniek
voorjaar 2007
8
Brugman, auteur van Bouwtotaal
en docent Bouwtechniek aan het
Metzo College, de school die
afgelopen jaar de Scholenbouwprijs
ten deel viel.
“Een boek vol theoretische
verhandelingen staat voor veel
leerlingen, en dan met name voor
de taalzwakke leerlingen, gelijk
aan Chinees.” Ook op uitgebreide
klassikale lessen zit het merendeel
van deze leerlingen niet te wachten.
Volgens Joop zijn ze na vijf minuten
de aandacht kwijt. “Dan gaan ze
naar buiten zitten turen. Denkend
aan hun brommer of hun vriendin.”
lees verder op pagina 2

2
vmbo Techniek
Bouwtotaal slaat brug
tussen theorie en praktijk
Overzichtelijke brokjes
Het bracht Joop er in 1999 op een nieuwe digitale methode te verzinnen.
Zijn ideeën leidden uiteindelijk tot Bouwtotaal. Een methode die helpt
‘de theorie in kleine en overzichtelijke brokjes aan te bieden’. Bovendien
kunnen leerlingen, indien gewenst, de stukken tekst laten voorlezen.
Leerlingen die daar voor kiezen, worden ondersteund door beelden die
de voorgelezen tekst verduidelijken. “Op die manier sla je echt een brug
tussen theorie en praktijk en dat spreekt de leerlingen aan.”
“‘Bouwtotaal helpt de theorie in kleine
en overzichtelijke brokjes aan te bieden."
Ondersteuning
Zoals ook de bijbehorende praktijkopdrachten de leerlingen aanspreken.
Nadat ze op video hebben gezien hoe het werkstuk wordt gemaakt en
eruit ziet, gaan ze zelf met de praktijkopdrachten aan de slag. Hierbij
worden ze stap voor stap begeleid door de werkplannen in het werkboek.
Verder leren de leerlingen volgens een vast stappenplan te werken:
verkennen, voorbereiden, plannen, uitvoeren, terugkijken en beoordelen.
Dit zorgt voor een duidelijke structuur en zo leren ze het werk stapsgewijs
aan te pakken. Ook hierbij krijgen ze digitale ondersteuning. “Daardoor
hebben ze meteen een heel duidelijk beeld van wat de bedoeling is.”
Vertrouwde omgeving
En Bouwtotaal heeft nog een groot voordeel. Het feit dat leerlingen via
de computer de stof tot zich nemen, geeft hen het idee dat ze in hun
eigen, vertrouwde habitat zitten. “Want”, zegt Joop, “je zou leerlingen
uit hun eigen leefomgeving halen wanneer je ze in een lokaal zet zonder
computers.”

Bouwtotaal in de praktijk
Bouwdocent Arie Mallegrom werkt al ruim vijf jaar naar volle tevredenheid met Bouwtotaal. Eén van de
dingen die hem erg aanspreekt aan de methode is dat Bouwtotaal hem als docent ‘veel mogelijkheden
biedt tempodifferentiatie toe te passen’.
“Ook het feit dat leerlingen de mogelijkheid hebben de teksten voor te laten lezen, is erg prettig. Zeker voor de BBleerlingen.
De plaatjes en filmpjes die de uitgesproken teksten begeleiden, stellen leerlingen bovendien in staat direct
een relatie te leggen met het onderwerp waarover de tekst gaat. Veel leerlingen hebben moeite de relatie te zien
tussen theorie en praktijk. Bouwtotaal helpt hen daarbij.”
“We kunnen er van alles van vinden”, vervolgt Arie, “maar veel leerlingen hebben een hekel aan leren. Zodra je ze
daartoe verplicht, verliezen ze binnen no time hun concentratie en vervallen ze in fouten. Om die reden ben ik echt
blij met Bouwtotaal.” Een andere reden is dat de methode simpel is in te passen in de lessen. “Zeker wanneer je werkt
volgens het leer-werkhuissysteem. Ben je als docent nog ingesteld volgens het traditionele klassikale systeem, dan
is het lastiger. Daar ben ik jaren geleden al vanaf gestapt. En ook de SG Gomarus, de school waar ik sinds drie jaar
werkzaam ben, werkt niet meer op traditionele wijze. Onze leerlingen gaan zelfstandig aan de slag met Bouwtotaal.
Aan ons, de docenten, is het de taak de leerlingen te begeleiden, te leiden en te sturen richting de juiste antwoorden
en daar waar nodig hun gedachten op gang te helpen.”
vmbo Techniek

vmbo Techniek
Het Groene Paviljoen in Baarn
Waar wiskunde
en Feng Shui
samenkomen
Hij heeft groene vingers en is een
geboren entrepreneur. Kenmerkend is
zijn grote daadkracht, want wat Hans
Blokzijl ’s nachts bedenkt, voert hij de
volgende ochtend uit. En zo ging het
ook met het Groene Paviljoen. Een
architectonisch bijzonder gebouw met
veel bouwfysische slimmigheden.
Ingebed in een grasheuvel ligt het
Groene Paviljoen in het Baarnse
Exposarium: een 15.000 m² groot
park met talloze voorbeelden voor de
inrichting van openbare en particuliere
groene ruimten. Hiernaast ligt de meest
veelzijdige boomkwekerij van Europa.
Op ruim 60 hectare kweekt directeur
Blokzijl hier meer dan 100.000 bomen
in 700 soorten en variëteiten. Geen
standaard eiken, elzen en populieren,
maar bijzondere bomen waarmee
hij een nichemarkt bedient. Met de
introductie van de lei- en vormbomen
in de stedelijke omgeving heeft hij veel
succes. “Mensen hebben weinig ruimte
en gemeenten leggen tegenwoordig
geen brede allées meer aan. Toch wil
iedereen een boom, die dus mooi én
praktisch moet zijn”.
Feng Shui
Ook als het gaat om het Groene
Paviljoen mikt Blokzijl op een
nichemarkt. “Het paviljoen is
onderscheidend, het is geen zaaltje, het
is een concept. Het is een plek waar
mensen zich prettig voelen, of ze nu
met z´n achten of met achtentachtigen
zijn. Dat komt door de asymmetrie van
het geheel. Het verspringende hout
en de ruiten die allemaal verschillende
afmetingen hebben, maar ook de
inrichting speelt een belangrijke rol. Het
klopt allemaal volgens de principes van
de Feng Shui. In dit gebouw vind je dan
ook harmonie, energie, inspiratie en
evenwicht. Precies wat mensen nodig
hebben tijdens de bijeenkomsten die ze
hier organiseren.”
Ontwerp
Volgens architect Edwin Smit van MIII
Architecten heeft het gebouw twee
lagen. Letterlijk en figuurlijk. “Ik vergelijk
het wel eens met boek van Roald Dahl
over zijn tijd als vliegenier. Toen ik
tien was las ik het als een spannend
jongensboek, maar hoe ouder je wordt
hoe meer je erin ontdekt. Met het
paviljoen is het net zo. Op het eerste
gezicht is het een bijzonder en prettig
aanvoelend gebouw, maar hoe beter
je gaat kijken, des te meer je ontdekt.”
Bij het ontwerp van het paviljoen heeft
architect Edwin Smit gebruikgemaakt
van een puur wiskundig uitgangspunt.

“Als ijkpunten voor het ontwerp koos ik de kruising van de
Zandheuvelweg en de Wildenburglaan en de oprit van het
paviljoen vanaf de Wildenburglaan. Met een grote passer tekende
ik twee cirkels, de overlap hiervan werd de basisvorm van het
gebouw.” Veel glas kenmerkt het gebouw. Om de winddruk af
te voeren werd gekozen voor glas in een houtconstructie. De
spanten voeren de dwarskrachten af en twee beeldbepalende
trekbogen voeren de spatkrachten af en verzorgen de stabiliteit
van het hele gebouw.
Opwaartse druk
Het moest een twee verdiepingen tellend gebouw worden,
maar volgens het bestemmingsplan was 5,5 meter de maximale
hoogte. Wat betekende dat Smit zijn ontwerp voor een deel
onder het bodemoppervlak moest laten verzinken. “Je hebt dan
te maken met de opwaartse druk van het grondwater, waardoor
het bouwwerk omhoog dreigt te komen. De eerste constructeur
kwam met het voorstel om 111 trekpalen in de grond te
heien. Die palen vangen de trek op, maar nooit continu. Als
het paviljoen vijftig jaar lang aan die palen trekt, kun je niet
garanderen dat er nooit één losschiet. En als er één paal loskomt,
gaan ze allemaal.” Smit dacht aan de constructie van een schip.
“Als de boot maar genoeg massa heeft, blijft het onderste deel
onder water. Dat bracht mij op het idee om de krachten onder
het maaiveld ook op die manier te beteugelen. Een betonnen
bak met dezelfde volumieke massa als zijn waterverplaatsing
maakt dat de neerwaartse druk even groot is als de opwaartse
druk van het water.”
Energiezuinig
Het paviljoen staat pal op de noord-zuidlijn. Hoewel de huid
van het gebouw uit glas bestaat, is het er zowel in de zomer
als in de winter goed toeven. En dat zonder airco en zonder
torenhoge energierekening! Houten lamellen werken in de zomer
als zonwering en laten in de winter de zon juist binnen: “Als de
zon hoog genoeg staat, worden de stralen gebroken. Ook is er
zonwerend glas op het dak geplaatst en wordt er continu frisse
buitenlucht naar binnen gepompt. In de winter staat de zon
laag en helpt de straling de ruimte te verwarmen.” Beneden is
vloerverwarming ingebouwd. Die staat het hele seizoen aan,
want dat is het meest rendabel. Boven kan de temperatuur nog
geregeld worden met luchtverwarming. Dat werkt snel en geeft
bovendien een behaaglijke warmte. Al met al een heel zuinige
energiehuishouding.
Wilt u meer weten over het Groene Paviljoen en het
Bomencentrum? Kijk dan op www.bomencentrum.nl
of bel met 035 – 646 02 00.
vmbo Techniek
5

6
praktisch
Succesvolle presentatie
Bouwtotaal tijdens VO Centraal!
vmbo Techniek
Bouwkunde is een vak in ontwikkeling. Net als
techniek. Denk maar aan de abacus, die is
getransformeerd tot Excel. En boeken, die kun
je tegenwoordig van het internet downloaden.
Ook onderwijsinstrumenten worden vernieuwd.
ThiemeMeulenhoff presenteerde tijdens VO
Centraal! Bouwtotaal en Bouwtotaal light: flexibele,
multimediale en vooral gebruiksvriendelijke
methoden voor vmbo Bouwtechniek.
Onderwijs van nu is leerling-gericht.
Kennisoverdracht maakt plaats voor
beroepsonderwijs waarbij leerlingen zich
voorbereiden op de arbeidsmarkt. Bouwtotaal is – zoals
de naam al aangeeft – een complete methode die
aansluit op competentiegericht onderwijs. Het pakket
bestaat uit werkboeken, een digitale leeromgeving
op het internet en digitale docentenondersteuning.
Bij Bouwtotaal is de taalbarrière tot het minimum
teruggebracht doordat de theorie en de praktijkopdrachten
zijn ingesproken en ook de vaktaal
mondeling wordt uitgelegd.
Thuiswerken
Bouwtotaal maakt leren weer leuk. Leerlingen hoeven
geen rugzak met loodzware boeken meer mee te
slepen. Bovendien kunnen zij veel gemakkelijker en in
hun eigen tempo thuiswerken en toch de feedback van
docenten ontvangen. Via de digitale docentenmodule
kunnen docenten moeiteloos over de schouder van hun
pupillen meekijken en de resultaten van elke leerling
bijhouden. De administratieve werklast wordt dus kleiner
terwijl het aantal gemotiveerde leerlingen zienderogen
stijgt. Uiteraard voldoet Bouwtotaal aan de exameneisen
voor Bouwtechniek.
Bouwtotaal light
Bouwtotaal light is een afgeleide variant van Bouwtotaal.
De methode is vooral geschikt voor vmbo-scholen die
projectmatig werken. Bouwtotaal light is opgebouwd
uit modules die aansluiten op praktijksituaties. In
tegenstelling tot Bouwtotaal heeft deze variant geen
werkmap met opdrachten, maar zijn alle oefeningen
gedigitaliseerd. Bouwtotaal light is hierdoor geschikt als
naslagwerk.

Docenten testen gebruiksgemak
Bouwtotaal tijdens de NOT
Tijdens de Nationale Onderwijstentoonstelling (NOT)
in januari konden docenten zich bij de workhops van
VO Centraal! laten inspireren door tal van nieuwe
leermiddelen voor het onderwijs. ThiemeMeulenhoff
was aanwezig om de digitale methodes Bouwtotaal
en Bouwtotaal light te presenteren. Bezoekers van
de workshop kregen volop de gelegenheid om de
methodes uit te proberen.
Dick Eenkhoorn
docent wis- en natuurkunde aan het
SOMA-college in Harderwijk
“Ik ben hier vooral om me te oriënteren op nieuwe
lesmethodes die ook bruikbaar kunnen zijn voor de
leerlingen die zich bij ons aanmelden. Naast de klassieke
les in de klas, bied ik bepaalde lesstof al aan via
websites. Op het SOMA-college willen we toe naar het
competentiegericht leren waarbij het initiatief meer bij
de leerlingen ligt. Willen we dat goed doen, dan moet de
lesstof die leerkrachten aanbieden ook echt aansluiten
op de kennis die leerlingen al hebben van bepaalde
thema’s. Willen we dat leerlingen zelf hun leerweg
kiezen, dan moeten wij als docenten die mogelijkheden
bieden. Zover ik Bouwtotaal kan beoordelen, biedt
de methode in elk geval gedifferentieerde lesstof aan.
Bouwtotaal light spreekt me zelfs nog meer aan. Met
behulp van projecten en thema’s kunnen leerlingen zelf
hun leer- en praktijktaken invullen.”
Dirk Hoogendoorn
docent wiskunde aan het Driestar College in Gouda:
“Als docent wiskunde heb ik intensief contact met de
leerkrachten bouwtechniek bij ons op school. Vanuit
de vakkenintegratie werken we samen opdrachten uit.
Helaas konden mijn collega’s voor bouwtechniek niet
aanwezig zijn, dus gaven ze me de tip om de workshop
Bouwtotaal bij te wonen. Over de lightversie ben ik
erg positief. Er wordt veel stof op een goede manier
besproken en de gesproken tekstgedeeltes zijn voor de
leerlingen goed te volgen. Leerlingen moeten al deze
kennis nu eenmaal tot zich nemen, maar dikke boeken
schrikken enorm af. Bouwtotaal light is laagdrempelig en
op deze manier kunnen leerlingen op een leuke manier
via filmpjes en plaatjes kennis tot zich nemen.”
vmbo Techniek
7

Bouwtechniek is spectaculair!
Het Platform vmbo Bouwtechniek laat jongeren
en hun ouders kennismaken met de avontuurlijke
kant van bouwtechniek. Hiervoor is het Platform de
campagne ‘Spectaculaire Bouwtechniek, je leert het
gewoon op het vmbo!’ gestart.
Met deze nieuwe campagne informeert het Platform
leerlingen en ouders over de mogelijkheden met een
bouwtechniekopleiding. Uitgangspunt is kennismaking
met de avontuurlijke kant van bouwtechniek en
de mogelijkheden in dit dynamische werkveld vol
spectaculaire projecten. Door bouwtechniek als een
spannend merk neer te zetten, brengt het Platform de
boodschap over.
On-Nederlands groots
Mooie, moderne bouwconstructies werken in de
campagne als opvallende blikvangers. Hannie Offenberg-
Kijk voor meer informatie over de campagne op www.vmbo-bouwtechniek.nl.
Hier vindt u ook de bestelmogelijkheden van de ondersteunende middelen.
Wilt u meer informatie over de
uitgaven van ThiemeMeulenhoff?
Kijk op onze website of neem
contact op met:
ThiemeMeulenhoff
Postbus 19240
3501 DE Utrecht
T (0575) 594 951
F (0575) 594 961
E service@thiememeulenhoff.nl
I www.thiememeulenhoff.nl
Colofon
Uiterwaal, projectleider bij het Platform: “Met deze
beelden presenteren we bouwtechniek als ‘on-Nederlands
groots’. Het is een manier van presenteren die we in
ons doe-maar-normaal-landje niet gewend zijn. Toch
tonen we gewoon objecten in Nederland, gemaakt door
Nederlandse handen. Met de kreet ‘Je leert het gewoon
op het vmbo!’ laten we zien dat je daar de basis legt.”
Voorlichting
De eerste uitwerking van de campagne in producten
is een voorlichtingsboekje voor ouders vanaf groep 8
basisonderwijs en de onderbouw van het vmbo. In de
nieuwe stijl gepresenteerd, met serieuze en complete
informatie over de afdeling Bouwtechniek, de differentiaties,
uitstroommogelijkheden en beroepen. Voor leerlingen
worden een poster en een game ontwikkeld: een virtuele
kennismaking met alle facetten van de bouw, infra,
schilder- en afwerkingstechniek en hout- en meubilering.
TM In het onderwijs is een uitgave van
ThiemeMeulenhoff en wordt twee
keer per jaar verstuurd naar alle vmbo
Techniek docenten.
Redactie
Taalent Tekstschrijvers
(hoofd- en eindredactie)
Vormgeving
Crossings Communications
Fotografie
Martin Hogeboom
Drukwerk
ARS Grafische Producties & Communicatie
Met dank aan
Hans Blokzijl, Joop Brugman, Dick Eenkhoorn, Dirk Hoog-
endoorn, Arie Mallegrom en Hannie Offenberg-Uiterwaal
Redactieadres
service@thiememeulenhoff.nl
978 11 112 12 0 - V2955