Download magazine - Stichting In de Rechte Straat

4 Van priester tot beveiliger
10 Koningin van Polen
13 Hervormingsdag 2011
www.irs.nu
54 e jaargang nummer 3, Oktober 2011
244379_IRSmag-2011nr03_correcties.indd 1 29-09-11 13:48

Colofon
Bestuursleden
Ds. C. van de Worp, voorzitter
H. de Vries, secretaris
J.P. Hollebrandse, penningmeester
G.V. den Hartog
T.J. van Iperen
J.D. Liefting
Raad van Advies
C. Groeneveld
Drs. I.A. Kole
Ir. F.C. Moree
A. de Visser
Redactie
J. ten Klooster
H. de Vries
Ds. C. van de Worp
K. Lievense
M.E. Boomgaard, eindredactie
Administratie
Stichting In de Rechte Straat
J. ten Klooster, officemanager
Prins Hendrikweg 4
6721 AD Bennekom
Tel. 0318 431298
Fax 0318 431395
Postbank 901.000
Rabobank 3870.05.749
E-mail: secr@irs.nu
Internet: www.irs.nu
Kerntaak IRS
Rooms-katholieken bekendmaken met
het evangelie zoals dat ten tijde van de
Reformatie is (her)ontdekt.
Abonnementsgeld per jaar
Nederland: 5,75 Studenten: 3,-
Europa: 7,50
Overige landen: 11,- (per luchtpost)
Dit magazine is ook verkrijgbaar in
grootletterdruk en via de
brailleleesregel/spraakbox.
Nadere informatie hierover is te krijgen
bij de CBB, tel. 0341 565499.
Legateren
Bij notariële akte vast te leggen:
Ik legateer aan Stichting In de Rechte
Straat te Bennekom, vrij van rechten en
kosten, een bedrag...
Copyright
Overname van artikelen wordt met
bronvermelding op prijs gesteld.
Foto voorkant: Evangelisatieweek in Tongeren,
juli 2011
2
In de Rechte Straat
Uit de schat der eeUwen
De goede Herder
Dit heilige Evangelie is de zuiverste
spiegel voor alle ware navolgers van
Christus, maar tegelijk de veroordeling
van alle valse kerkvorsten, die Christus de
Heere niet navolgen.
De genaderijke Heiland legt daarin als
fundament van het geloof dat Hij een
goede Herder is. Hij is een goede Herder,
niet zomaar toevallig, maar van eeuwigheid
af als God. De overige herders zijn
alleen maar toevallig goed. Want vaak zijn
ze goed en vaak weer slecht, of zij kunnen
dat ten minste worden. Christus echter
kan niet slecht worden, want Hij is de eeuwige
goedheid en barmhartigheid. Ook
zegt Hij niet zomaar uit hoogmoed dat
Hij de goede Herder is. Hij zegt het als
waarachtig God en Mens, en daarom kan
Hem geen hoogmoed of welke ander
zonde ook, overvallen.
Hieruit ziet men echter ook dat niemand
anders een zo goede herder worden kan
zoals Christus de Heere het is. Ten tweede
volgt hieruit dat niemand een goede herder
worden kan als hem niet de genade
van deze Herder ten deel valt. Ten derde is
het onmogelijk dat men een of andere
herder prijzen kan als deze niet Christus in
hemelse deugden navolgt. Want elke
deugd is een betrouwbaar punt te midden
van zonden en moet zijn begin hebben
van de Zoon van God. Zo dwaalt ook de
mens en met name een geestelijke herder
zover van de weg der waarheid af als hij in
de navolging van Christus tekortschiet.
Verder besluiten we hieruit nog dat men
een priester en vooral de paus en de bisschop
aan de overeenstemming van hun
leven met de werken van Christus herkennen
moet. Als zij Christus navolgen, dan
dient men hen te eren, maar ze zijn te bestraffen
als zij Hem niet navolgen.
Zoals men de goede herder kan herkennen,
zo is ook een slechte herder gemakkelijk
te herkennen. Christus noemt hem:
een huurling, die de schapen in de steek
laat en vlucht bij het zien van de wolf.
Hierbij kan men opmerken dat iemand
een huurling genoemd wordt, die voor
een tijdelijk loon gehuurd is. Zo zijn dan
ook alle priesters die wel een herdersambt
op zich genomen hebben, maar Jezus
Christus niet innerlijk aangenomen hebben,
huurlingen.
Zij oefenen het ambt niet uit tot eer van
God en de heilige Kerk, maar alleen om er
zelf beter van te worden. Daarom zijn het
slechte herders en zegt de profeet Ezechiël
(34:2 e.v.) over hen: “Wee de herders van
Israël die zichzelf weiden! Moeten de herders
niet de schapen weiden?” Zo zegt u
God Zelf dat herders die het volk niet weiden
met het goddelijke Woord, verdoemd
zullen worden.
Johannes Hus
Wie was Johannes Hus?
Bovenstaande tekst is ontleend aan een preek van Johannes Hus over Joh.10:11-
16. Johannes Hus werd omstreeks 1369 geboren in de Boheemse plaats Husinec,
waarvan zijn achternaam is afgeleid. Hij studeerde theologie te Praag en werd
daar in 1400 tot priester gewijd.
Aanvankelijk stond Hus in de gunst bij de koning en de aartsbisschop, maar dat
veranderde toen hij allerlei misstanden en dwalingen in de kerk aan de kaak
ging stellen. Dit leidde tot een heftige strijd, die uiteindelijk in zijn nadeel beslecht
werd op het concilie te Konstanz (1414 – 1418).
Koning Sigismond had hem een vrijgeleide beloofd, maar onder druk van de
geestelijkheid trok hij dat later in. Hus werd gevangengezet en op 6 juli 1415 als
ketter op de brandstapel omgebracht. Hus is geen reformator in eigenlijke zin
geweest, maar Luther achtte hem zeer hoog en zag in hem iemand die de Reformatie
mede heeft voorbereid. De Rooms-Katholieke Kerk overweegt inmiddels
het oordeel en de banvloek over Hus te herroepen.
244379_IRSmag-2011nr03_correcties.indd 2 29-09-11 13:48

We maken ons als straatwerkers gereed
om te vertrekken. De bolderkarren
met bloemen staan klaar. Als we
mensen een bloemetje aanreiken, hebben
we mogelijk een goed aanknopingspunt
voor een gesprek. Op de folder die we eerder
op deze adressen door de brievenbus
hebben gedaan, staat in grote letters: “Je
leeft maar één keer.” Een confronterende
boodschap, maar ze laat veel mensen
koud, heb ik gemerkt.
Neem die vrouw die een jongen en ik een
dag eerder spraken. “Ach, er zijn zo veel
geloven, ik weet het allemaal niet”, zei ze,
terwijl ze nonchalant tegen de deurpost
aanleunde. “Ik heb er nog nooit over nagedacht,
eigenlijk. Het interesseert me niet
zo.” De jongen met wie ik optrok, zei dat
er een moment kan komen waarop het te
laat is. Ze haalde haar schouders op. “Ach,
ik zie wel wat er na dit leven komt.”
Zo-even heeft een van de straatwerkers
gebeden of God de mensen die we zullen
spreken, wil voorbereiden op onze komst.
Zodat er een ingang is voor het Woord.
Samen met een meisje bel ik een aantal
keren bij mensen aan. Er blijkt niemand
thuis te zijn.
in ’t Veld
Door Karolien Lievense
Op zoek naar
de waarheid
De evangelisatieweek (23-29 juli) van de protestantse
gemeente in het Belgische Tongeren is in volle gang.
Ik maak deel uit van het straatwerkteam. Welke mensen
zal ik vandaag ontmoeten, vraag ik me af. Zal er
ingang zijn voor het Woord?
Bij één huis doet een man plotseling de
deur open. We leggen uit waarvoor we
komen. “Ah. Ik was zojuist van plan om
naar de bibliotheek te gaan om te onderzoeken
wát nou precies de waarheid is”,
zegt hij. Ik ben even van mijn stuk gebracht.
Mijn ingestudeerde zinnen had ik
al klaar, voor het geval hij niets van het
Evangelie wilde weten.“U bent katholiek,
dan moet de Bijbel toch wel iets voor u betekenen?”
en “En als u straks sterft, en het
blijkt dat u Jezus nodig hebt? Dan is het te
laat.” Zoiets. Maar we hebben dit keer niet
te maken met onverschilligheid. We zeggen
dat Jezus gekomen is om de zonde op
Zich te nemen, en dat daardoor de relatie
met God weer hersteld kan worden. Hij
luistert aandachtig. “Wilt u een Bijbel?”
vragen we. Hij weigert die eerst, maar
zegt dan: “Dat is goed. Dan hoef ik tenminste
niet meer naar de bibliotheek.” Ik
moet eraan denken dat we die morgen
hebben gebeden of God de mensen die
we zullen spreken, wil voorbereiden op
onze komst. Heeft God hem voorbereid?
Ik hoop van harte dat hij Jezus zal leren
kennen als de Weg, de Waarheid en het
Leven.
In memoriam
Ad Cornelisse 1943-2011
Toen we op zaterdag
4 juni de begraafplaats
in Wenum,
bij Apeldoorn,
afliepen,
klonk de echo na
in onze oren: we hebben een koningskind
begraven. We mogen inderdaad
geloven dat de Heere de oud-secretaris
van het IRS-bestuur Thuis haalde
en hem hoger heerlijkheid schonk. Bij
al het verdriet en het gemis lag er toch
een glans over de dag van de begrafenis.
De stralen van Gods genade en
Zijn heerlijkheid, Zijn liefde en trouw
schitterden ook al tijdens de ziekteperiode
van Ad Cornelisse. In dit in memoriam
gedenken we Adriaan Hendrik
Cornelisse, die op 30 mei 2011 in
Apeldoorn stierf, en we condoleren
ook vanaf deze plaats zijn vrouw
Geertje, de kinderen en de kleinkinderen.
Ad Cornelisse heeft tien jaar (2000-
2010) deel uitgemaakt van het bestuur
van IRS. Hij vervulde zijn taak
als secretaris nauwgezet, betrokken
en op de achtergrond. Sprak waar nodig
en leverde op de hem eigen, rustige
wijze zijn bijdrage. Zijn hartelijke
bewogenheid kwam vooral tot
uiting in zijn werk voor de projecten
van IRS, en dan denk ik in het bijzonder
aan Spanje en Polen, maar ook in
zijn betrokkenheid bij de conferenties.
We gedenken hem in dankbaarheid.
De Heere God, Die in het leven
van Ad en juist ook in zijn ziekteperiode
hem, samen met zijn vrouw
Geertje, zo rijk heeft willen vertroosten
en bemoedigen, ondersteune en
sterke Geertje en het gezin met Zijn
Woord en Geest ook nu en in de toekomst.
Ds. C. v.d. Worp, voorzitter IRS
In de Rechte Straat 3
244379_IRSmag-2011nr03_correcties.indd 3 29-09-11 13:48

4
Van priester tot beveiliger
Michal Taraga: “Als je in Polen uittreedt, heb je echt niets meer”
In de Rechte Straat
Vol idealen begon Michal Taraga aan de opleiding tot
priester. Al tijdens de opleiding had hij vragen bij de
kerkleer, in de parochie werd hij geconfronteerd met
bedrog en geldzucht. Onlangs trad hij voor de tweede
keer uit, nu defi nitief. „Ik kon niet anders. De roomskatholieke
leer is strijdig met de Bijbel.”
Het gesprek vindt plaats in een zaal
van de Evangelische Theologische
Faculteit in het centrum van Wrocław.
Tal van jaren behoorde het voor Michal
Taraga (28) tot het terrein van de boze.
Protestanten zijn voor de meeste Polen
per defi nitie sektariërs.
De stevig gebouwde ex-priester groeide
met zijn broer op in een traditioneel
rooms-katholiek gezin in Zychlin. Een
ingrijpende ervaring van Gods nabijheid
in de laatste klas van de middelbare
school bracht hem tot het besluit zijn leven
aan God te wijden. „Ik kwam in contact
met een charismatische vernieuwingsgroep
in de Rooms-Katholieke
Kerk. Daar werd sterke nadruk gelegd op
de noodzaak van persoonlijk geloof. Dat
interView
sprak me heel erg aan, ook door de spontaniteit
die ik daar aantrof.”
Na het behalen van zijn diploma begon
hij de theologische opleiding aan het
priesterseminarie in Wrocław, als eerste
in de familie. Het betekende een terugkeer
naar een klassiek rooms klimaat
met een strakke liturgie en veel uitwendig
vertoon. „Het kostte me zeker drie
jaar om eraan te wennen, maar ik ging
ervan uit dat het nodig was voor het verkrijgen
van een goede basis voor het
priesterschap.”
Tijdens de studie groeiden zijn twijfels
over de offi ciële kerkleer. „De traditie
leek me soms in strijd met de Bijbel,
maar er is in Polen weinig ruimte om kritische
vragen te stellen. Zeker niet aan
Door Huib de Vries, Foto: IRS
hoogleraren van een priesterseminarie.
Toen ik een vraag stelde, was het antwoord:
“Denk jij wijzer te zijn dan de
paus en de kardinalen?” Ik hield me verder
stil en hoopte dat mijn vragen in het
vervolg van de studie zouden oplossen.”
Maria
De realiteit was dat zijn twijfel eerder
toe- dan afnam. „Vooral met de mariologie
kreeg ik moeite. Bijbelwetenschappers
en dogmatici spraken elkaar tegen.
Het was soms worstelen om de dogma’s
over Maria in een Bijbeltekst gewrongen
te krijgen. Ik raakte ervan overtuigd dat
er iets niet klopte, maar durfde dat niet te
zeggen. Maria is in Polen geweldig belangrijk,
ook in het praktische pastoraat.
Over God de Vader wordt alleen in liturgische
teksten gesproken, over Jezus iets
meer, maar alles draait uiteindelijk om
Maria. Ze is niet alleen de moeder Gods,
maar werd in de 17e eeuw ook offi cieel
tot koningin van Polen verklaard. De gerichtheid
op Maria vormt het hart van
het Poolse rooms-katholicisme.”
244379_IRSmag-2011nr03_correcties.indd 4 29-09-11 13:48

Zelf is hij op die regel een uitzondering.
„De Mariadevotie was me te vrouwelijk.
Dat neemt niet weg dat ik erdoor ben beinvloed.
Toen ik tot geloof kwam, merkte
ik dat ik niet anders kon bidden dan de
rozenkrans: voornamelijk gebeden tot
Maria. Pas later leerde ik in een persoonlijk
gebed God Zelf aan te roepen.”
Teleurstelling
Op 23 juni 2008 begon hij zijn kerkelijke
loopbaan als kapelaan in Milicz, zo’n 60
kilometer ten noorden van Wrocław. „Op
de eerste zondag moest ik zeven missen
opdragen, terwijl het canoniek recht
maximaal twee missen per dag toestaat.
Ik voelde me als een kassajuffrouw in een
supermarkt. Mensen komen, willen een
dienst hebben waarvoor ze betalen, en
gaan weer.”
Het geestelijk niveau van de meeste priesters
was bedroevend. „Ik had altijd opgezien
tegen geestelijken, dat bleek onterecht.
Heel schokkend vond ik het
materialisme. Naast je vaste inkomen
kreeg je bedragen voor bijzondere missen,
het bedienen van het sacrament aan
zieken en andere handelingen die je als
priester verricht. Ik schrok ervan hoe snel
het geld ook mij in zijn greep kreeg.” Tegenover
het geldelijk gewin stond geestelijke
verschraling. „Tijdens de studie was
benadrukt dat we een roeping hebben om
God en de kerk te dienen, het Evangelie
te verkondigen en pastoraat te verrichten.
Dat vraagt persoonlijke Bijbellezing, meditatie
en gebed, maar daar had je in de
praktijk vrijwel geen tijd voor.”
Met een jonge collega ontdekte hij dat de
hoofdpastoor van de parochie het biechtgeheim
schond. „Dat hebben we gemeld
aan onze biechtvader van het seminarie.
Die raadde ons aan het te melden aan de
bisschop. Dat hebben we ook gedaan. De
interView
hoofdpastoor kocht de kerkelijke straf af
bij het bisdom en maakte ons vervolgens
het leven zuur.”
Bemoediging
Door het lezen van de Bijbel raakte Taraga
er steeds dieper van overtuigd dat de
moederkerk op tal van punten dwaalt. In
de godsdienstlessen op een middelbare
school probeerde hij de Mariadogma’s te
omzeilen. Hij deelde zijn twijfels met
twee collega’s in de parochie, die ook met
vragen worstelden.
„In augustus 2009 was ik twee weken op
vakantie met een bevriend echtpaar. Terwijl
zij de hele dag aan het strand lagen, las
ik in het vakantiehuisje de Bijbel en andere
boeken, en bad veel. Mijn ogen gingen ervoor
open dat we gered worden uit genade
“Die dag heb ik mijn
collega’s verteld dat ik
uit zou treden”
alleen, door geloof, en dat goede werken
daaraan niets bijdragen. Vrijdagavond 28
augustus kwam ik terug, op zaterdagavond
29 augustus heb ik mijn laatste mis opgedragen,
omdat ik had beloofd in te vallen
voor een collega. Die dag heb ik mijn collega’s
al verteld dat ik zou uittreden.”
De reacties varieerden van woede tot begrip.
De jonge priester liet er zich niet
door weerhouden. Tegelijk had hij het gevoel
dat de bodem onder zijn bestaan
wegviel.
„Als je in Polen uittreedt, heb je echt niets
meer. Je staat letterlijk op straat. Bij je familie
ben je niet welkom, inkomen heb je
niet meer, geen verzekering, geen werk,
niets! Je voelt je angstig en onzeker, maar
God bemoedigde me met Zijn Woord, uit
het slot van Johannes 14: “Staat op, laat
ons van hier gaan.” Dat was voor mij een
bevestiging dat ik echt moest uittreden.”
Aanvechting
Vrienden in Milicz vingen hem op, vandaar
vertrok hij naar zijn geboorteplaats
Wrocław. Via een internetsite waarop
hulp werd aangeboden aan uitgetreden
priesters kwam hij in contact met de
voormalige priester Andrzej Burzynski.
Die verwees hem naar de charismatische
gemeente Wrocław dla Jezusa (Wrocław
voor Jezus). Hij kreeg gratis onderdak bij
een oudere vrouw uit deze gemeente.
De breuk met zijn familie, enkele kilometers
verderop, scheen in het begin definitief.
Zijn ouders waren diep geschokt
door zijn keus, zijn broer wilde in een
dronken bui zelfmoord plegen. „Inmiddels
kom ik weer thuis, maar over mijn
drijfveren willen ze niet horen. Toch ben
ik al dankbaar voor deze situatie.”
De bisschop stelde hij persoonlijk op de
hoogte van zijn uittreden. „Hij zette me
zwaar onder druk, vroeg me mijn beslissing
te herzien en stelde voor me met
ziekteverlof te sturen. Toen hij merkte
dat mijn besluit vaststond, werd hij heel
fel. “Als je je voor je opvattingen alleen op
de Heilige Schrift baseert, bouw je op
zand.” Dat antwoord bevestigde mij in de
overtuiging dat mijn keuze de juiste was.”
Na enkele weken werd de innerlijke rust
verdrongen door toenemende aanvechting.
„Een oud-collega en studievriend
vertelde op de school waar ik les had gegeven
dat ik lid was geworden van een
gevaarlijk sekte. Dat ontdekte ik door een
bezoek aan Milicz. Ik kon mijn plek in de
maatschappij niet vinden en kreeg steeds
meer twijfels over mijn keuze. Had ik er
wel goed aan gedaan om uit te treden?
In de Rechte Straat 5
244379_IRSmag-2011nr03_correcties.indd 5 29-09-11 13:48

Was het geen satanische verzoeking geweest?
Wist ik het echt beter dan de kerk?
Had ik alles niet veel te zwart gezien?”
Beveiliger
In november 2009 besloot hij terug te keren
naar de Rooms-Katholieke Kerk. De
bisschop en de hoofdpastoor beschouwden
het als een persoonlijke overwinning.
„Dezelfde dag was alles voor me geregeld.”
Na een halfjaar van boetedoening
in Krakau werd de geëxcommuniceerde
priester weer in de schoot van de kerk
ontvangen.
„Aan mijn denkbeelden was niets veranderd.
Ik was van plan die in de Rooms-
Katholieke Kerk uit te gaan dragen. Dat
bleek een illusie. Ik werd geplaatst in een
parochie hier in Wroclaw waar de geestelijke
atmosfeer wel beter was, maar wezenlijk
was de situatie niet anders. Ik ben
me gaan verdiepen in de leer achter de eucharistie,
en ontdekte dat ook die on-Bijbels
is. Net als het verplichte celibaat.” In
maart 2011 trad hij opnieuw uit, wetend
wat hem te wachten stond. „Ik kon niet
anders. De rooms-katholieke leer is strijdig
met de Bijbel.”
Zijn spaargeld is inmiddels op. De fi nanciele
middelen van de kleine charismatische
gemeente waarvan hij lid is, zijn uitermate
beperkt. Met een kortdurend
conducteurschap verdiende hij een habbekrats.
Nu volgt hij een opleiding van
enkele maanden tot beveiliger. In deze periode
wordt in zijn levensonderhoud
voorzien door stichting In de Rechte
Straat, waarmee hij in contact kwam.
Opvangcentrum
Het werk als beveiliger ziet de uitgetreden
priester als tijdelijk. „Ik wil me in de
toekomst inzetten voor hulpverlening
aan gezinnen aan de onderkant van de
maatschappij, vanuit christelijk perspectief.
Daarnaast zou ik heel graag een centrum
voor uitgetreden priesters beginnen.
Een plek waar ze concrete hulp
krijgen en een luisterend oor vinden.”
Hij is ervan overtuigd dat veel meer Pool-
6
In de Rechte Straat
interView
Michal Taraga: “Ik voelde me als een kassajuffrouw in een supermarkt. Mensen komen,
willen een dienst hebben waarvoor ze betalen, en gaan weer.”
se priesters met vragen en twijfels rondlopen
en in hun hart overwegen uit te treden.
„Maar dat is een sprong in het
duister, dat weet ik uit eigen ervaring.
Juist in de eerste periode is het heel belangrijk
dat er mensen zijn die je opvangen
en je de weg wijzen in de maatschappij.
Als priester heb je twee linkerhanden.
Alle praktische zaken zijn altijd voor je
geregeld.”
Nog belangrijker is geestelijke en emotionele
ondersteuning. „Ik waardeer de hulp
die ik heb gekregen van protestantse
broeders en zusters. Maar wat het betekent
om uit te treden, begrijpen ze niet.
Dat kan ook niet. Dat weet je alleen als je
zelf priester bent geweest.”
Ex-priesterfonds weer
actueel
Jarenlang leek het ex-priesterfonds
van IRS niet meer relevant. De periode
dat priesters om principiële redenen
uittraden, scheen voorbij.
Het werk van IRS in Polen maakt
het fonds weer actueel. Vooral onder
een deel van de jonge Poolse
priesters bestaan twijfels over de
rooms-katholieke kerkleer en praktijk,
maar uittreden heeft ingrijpende
consequenties. Graag wekken
wij u op tot gebed voor deze priesters,
en vragen wij uw fi nanciële
steun om hen na uittreding te kunnen
helpen.
244379_IRSmag-2011nr03_correcties.indd 6 29-09-11 13:48

Misverstand over
Wereld Jongeren Dagen
Miljoenen rooms-katholieken uit de
hele wereld bezochten in augustus
de Wereld Jongeren Dagen (WJD) in Madrid.
Als predikant van de protestantse
Iglesia Evangélica del barrio de San Pascual
in Madrid maakte José de Segovia Barrón
de dagen van dichtbij mee. Hij heeft
moeite met de WJD. Niet elke Nederlandse
protestant is het met hem eens, merkt
hij. De predikant, die getrouwd is met een
Nederlandse vrouw en gestudeerd heeft in
Kampen, weet wel hoe dat komt. “Ze kijken
met Nederlandse, protestantse ogen
naar rooms-katholieken”, zegt De Segovia.
Daardoor ontstaan er volgens hem al snel
misverstanden. Neem het thema van de
WJD, “In Christus geworteld en opgebouwd.”
Voor Nederlandse protestanten
klinkt dat goed. Maar rooms-katholieken
bedoelen volgens hem met “in Christus
zijn” iets totaal anders.
“Het motto van de WJD was min of meer:
Als je in Christus bent, kun je zijn wie je
bent, namelijk echt mens. Daar zit de gedachte
achter dat “christelijk” hetzelfde is
als “menselijk.” Je hoorde de paus bijvoorbeeld
zeggen dat wie in Christus is, pas
echt mens is.”
Dit doet denken aan het humanisme, dat
uitgaat van het vermogen van de mens om
zijn leven zelf zin te geven. Volgens De
interView
Het thema van de Wereld Jongeren Dagen in augustus
was: “In Christus geworteld en opgebouwd.”
Een mooi onderwerp, toch? José de Segovia Barrón
aarzelt. Volgens de predikant uit Madrid bedoelen
rooms-katholieken hiermee totaal iets anders dan protestanten
denken. “Voor een rooms-katholiek is het
nooit Christus alléén.”
Segovia mag je die vergelijking zeker trekken.
“Op de WJD komt een aantal moralisten
samen. Als je je aan een aantal regels
houdt, als je genoeg moreel leeft, dan ben
je rooms-katholiek. Het maakt dan eigenlijk
niet veel uit wát je gelooft.”
Niet iedereen begrijpt de rooms-katholieke
gedachte over “menselijkheid”, merkt
De Segovia. “Ik hoorde buitenlanders kritiek
uiten op de feestvierende jongeren tijdens
de WJD, dat ze zo veel drinken en
luidruchtig zijn. Ze konden niet begrijpen
dat rooms-katholieken dit rechtvaardigen.
Maar de Rooms-Katholieke Kerk heeft
nooit gezegd dat ze tegen feesten is. Het is
menselijk, prachtig, leuk, en daarom volgens
de RKK geoorloofd.”
Daarnaast gaat het bij rooms-katholieken
nóóit om Christus alleen, legt De Segovia
uit, al beweren zij nog zo sterk het tegendeel.
“Christus staat bij hen niet los van de
kerk. In hun ogen kun je niet zeggen in
Christus te geloven, en tegelijk geen eerbied
hebben voor de kerk. Je kunt Christus
leren kennen door de kerk. Als een protestant
ziet dat een beeld van Maria met
Christus door de straat wordt gedragen,
zegt hij: Het gaat niet alléén om Christus.
Maar een rooms-katholiek zegt: Natuurlijk
wel. Hoe kun je Christus kennen zonder
Door Karolien Lievense
Maria? Het is nooit alleen Jezus, maar het is
Jezus én de sacramenten, én Maria, én de
kerk. Een rooms-katholiek ziet dát als
evangelisatie: de WJD met de paus in het
middelpunt. Zo leer je volgens hem Christus
kennen.”
En dan is er nog de positie van de RKK in
Spanje. De WJD en andere rooms-katholieke
gebeurtenissen zijn een nationaal gebeuren.
Spanjaarden uitten dit door op de
WJD te zwaaien met Spaanse vlaggen. “Ze
lieten hiermee zien dat echte Spanjaarden
rooms-katholiek zijn. Je zag hetzelfde bij
sommige Oost-Europeanen en Italianen.
Ook die zwaaiden met de vlag van hun
land van herkomst. Volgens de grondwet
is een Spanjaard rooms-katholiek. Als er
wordt gesproken over “de kerk” is dat de
Rooms-Katholieke Kerk. Andere kerken
bestaan in hun ogen niet. Protestanten zijn
een soort sekte.”
José de Segovia Barrón: “Een rooms-katholiek ziet
dát als evangelisatie: de Wereld Jongeren Dagen
met de paus in het middelpunt.”
In de Rechte Straat 7
244379_IRSmag-2011nr03_correcties.indd 7 29-09-11 13:48

8
Vraag
In de Apostolische Geloofsbelijdenis
staat dat Jezus is “nedergedaald
ter helle.” Wat wordt hiermee bedoeld?
Hoe leggen rooms-katholieken
dit uit? Ik heb begrepen dat zij
geloven dat Jezus toen de gelovigen
van het oude verbond uit het dodenrijk
heeft opgehaald. Wat verstaan
zij onder dit dodenrijk?
Antwoord
Wat Rome leert
De Rooms-Katholieke Kerk leert dat Jezus
Christus, voorafgaand aan de verrijzenis,
in het verblijf van de doden heeft vertoefd.
Hij heeft Zich met Zijn ziel bij hen
gevoegd in het dodenrijk. Hij is zou er
zijn nedergedaald als Verlosser, de blijde
Boodschap verkondigend aan de geesten
die er waren gekerkerd. Men verwijst
daarvoor naar 1 Petrus 3:18 en 19.
In de Kathechismus van de Katholieke
Kerk staat: “Het dodenrijk waarin Christus
na Zijn sterven is nedergedaald,
noemt de Schrift de hel, de Sjeool of de
Hades, omdat zij die zich daar bevinden,
verstoken zijn van het zien van God. Dat
is immers het geval voor alle doden, goede
of slechte, wanneer zij wachten op de
Verlosser: dat wil niet zeggen dat hun lot
gelijk is, zoals Jezus laat zien in de parabel
van de arme Lazarus, die “in de schoot
van Abraham” was opgenomen. Het zijn
juist de zielen van deze vromen die in de
schoot van Abraham op hun Bevrijder
wachtten, die Jezus Christus bevrijdde,
toen Hij nederdaalde ter helle. Jezus is
niet nedergedaald ter helle om de verdoemden
te bevrijden, maar om de recht-
In de Rechte Straat
VragenrUbriek
Door ds. T. Vanhuysse
Het dodenrijk
vaardigen die Hem voorgegaan waren, te
bevrijden” (art. 633).
Wat de Bijbel leert
De Bijbel biedt geen enkele hoop dat
mensen na hun dood nog gered kunnen
worden door zich alsnog te bekeren of
boete te doen. Laat dit duidelijk zijn.
En als Rome, uitgaande van 1 Petrus 3:19,
zegt dat Jezus na Zijn dood in de hel is afgedaald
om er “aan de geesten in de gevangenis”
Zijn overwinning uit te bazuinen,
dan moet je die tekst uit 1 Petrus 3 al
heel wat geweld aandoen om tot deze
conclusie te komen.
Wie zijn de geesten in de gevangenis? Zijn
het demonische machten of gestorven
ongelovigen? In de Bijbel zijn “geesten”
engelenmachten of boze machten
(Matth. 8:16; Luk. 10:20; Hebr. 1:14). De
mensen die gestorven zijn, worden door
Petrus geen “geesten” genoemd, maar
“doden” (in het Grieks: “nekroi”). Nergens
in het Nieuwe Testament wordt het
woord “geesten” gebruikt voor mensen
die in het graf liggen. Nergens in de Bijbel
wordt gezegd dat gestorven mensen in
gevangenschap leven. Wel lezen we over
engelen die in verzekerde bewaring worden
gehouden: 2 Petr. 2:4; Jud.:6; Openb.
20:1-3, 7).
Wij mogen concluderen dat de “geesten
in gevangenschap” demonische machten
zijn, opstandige engelen die in voorlopig
arrest worden gehouden. Zou in 1 Petr.
3:19 en 2 Petr. 2:9 ook niet hetzelfde bedoeld
zijn?
De Heere Jezus is na Zijn sterven niet
naar de hel gegaan, maar naar Zijn Vader!
Het kruiswoord is daarover duidelijk: “Vader,
in Uw handen beveel Ik Mijn geest.”
De geest van Christus is dus niet naar de
hel, maar naar de Vader gegaan. De ziel
van Christus is met de ziel van de moordenaar
in het paradijs geweest. Want Hij
zei tot de moordenaar: “Voorwaar Ik zeg
u: Heden zult gij met Mij in het paradijs
zijn.”
De nederdaling ter helle mogen we niet
opvatten als de plaats der verdoemden.
De nederdaling ter helle is de helse pijn
die Jezus Christus heeft doorgemaakt in
de weg van Zijn helse lijden en sterven
aan het kruis. Het was niet minder dan
het eeuwige lijden in de hel. Daarom mogen
we stellen dat Christus niet alleen de
lichamelijke dood is gestorven, maar ook
de eeuwige dood. De helse verschrikkingen
en kwellingen hebben Hem aangegrepen
toen Hij ervaren moest dat Zijn
God en Vader Hem had verlaten. Daarom
is de nederdaling ter helle voor Zijn volk
een bron van troost. Zo spreekt de Heidelbergse
Catechismus in zondag 10,
vraag 44. Wat Christus heeft ondergaan,
moeten wij niet meer ondergaan. Wij zullen
nooit in de hel komen. Christus heeft
voor de Zijnen verlossing verworven van
de helse benauwdheid. Voor Hem de hel,
voor mij de hemel. Wat is dit een rijke
troost!
Troost
Nog even terug naar 1 Petr. 3:19. Als in dit
vers gesproken wordt over het “heengaan”
van Jezus, dan vond dit heengaan
niet plaats op Goede Vrijdag, maar na
Zijn opstanding.
Het woord “heengaan” wordt vaak gebruikt
als het gaat om de hemelvaart van
Jezus Christus (Joh. 13:3; 14:2, 3, 28; 16:5,
7, 10, 17). De hemelvaart van de Heere
Jezus is dan ook een verpletterende gebeurtenis
geweest voor alle helse machten
en krachten.
Onnoemelijk rijk is de troost het eigendom
te mogen zijn van onze getrouwe
Zaligmaker Jezus Christus!
244379_IRSmag-2011nr03_correcties.indd 8 29-09-11 13:48

eportage
Zingen tijdens “kabaaltijd”
De rode bus arriveert. Kinderen stappen uit en rennen
enthousiast het kerkgebouw binnen. Sommigen zijn
nog een beetje schuchter. Vanuit de kerkzaal komt
hun vrolijke muziek tegemoet: “Welkom, welkom
iedereen. Doe je met ons mee, we beginnen zo
meteen.”
Het is donderdag 28 juli, de een na
laatste dag van de evangelisatieweek
van de protestantse gemeente De Stem
van de Goede Herder in het Belgische
Tongeren. Zoals elke dag zijn de kinderen
met de bus bij een aantal haltes in Tongeren
opgehaald.
De dag begint met het zingen van een
aantal liederen, waaronder “God heeft
een plan met je leven. Je bent hier met een
doel.” Dan maakt Wilma Samyn bekend
dat de “kabaaltijd” is afgelopen en de “stiltetijd”
is aangebroken. De kinderen roe-
pen allemaal mee: “Tien, negen, acht, zeven
zes …” Ze weten wat dit betekent.
De tijd van zingen en spelletjes is voorbij.
Nu komt het Bijbelverhaal. Straks, helemaal
aan het eind, is het “snacktijd”: knutselen
aan tafel, onder het genot van limonade
en koek of snoep. Voor kinderen
van 6 jaar en ouder is er ook nog “chattijd”,
waarin ze in een kleine groep doorpraten
over de morgen en leren bidden.
Wilma’s dochter Jedidja komt naar voren
en laat een reddingsboei zien. “Wat is
dit?” vraagt ze. “Om mensen te redden”,
Door Karolien Lievense
zegt een jongetje. “Jezus is net als die reddingsboei”,
legt Jedidja uit. “Als er veel
mis is in je leven, geeft God je een reddingsboei.
Hij helpt je er weer bovenop.”
De boei past helemaal bij het thema van
deze week: “Kom aan boord.” Net als het
blauwe kleed achter het podium, waarop
visjes zijn vastgemaakt.
“We gaan nu bidden”, zegt Wilma. “We
gaan praten met God.” Ze vraagt in het
gebed of God de Heilige Geest wil geven,
zodat iedereen goed naar het Bijbelverhaal
kan luisteren. Het lied dat de kinderen
vervolgens zingen, maakt iets duidelijk
van het belang van de Bijbel: “Ik berg
Uw woorden in mijn hart opdat ik niet
zondigen zal.”
Na het zingen vraagt Wilma: “Waarom is
het zo goed om woorden van God uit je
hoofd te leren?” Er komt niet meteen antwoord.
“Opdat ik niet …”, helpt ze. “…
zondigen zal”, vult een kind aan. De tekst
die de kinderen deze week uit het hoofd
leren, is Openbaring 3:20: “Zie Ik sta aan de
deur en Ik klop. Zo iemand Mijn stem
hoort en de deur opent, Ik zal bij hem binnenkomen
en maaltijd met hem houden
en hij met Mij.” Lisette de With helpt de
kinderen met het aanleren van de tekst.
Vandaag vertelt Marjolein van der Spek het
Bijbelverhaal. Het gaat over de wonderbare
visvangst. Tijdens de “snacktijd” maken
de kinderen een bootje van klei. Per vier
kinderen is er één leidster. Zij begeleidt de
kinderen en helpt hen met kleien.
Na afloop zegt teamlid Willy de Jong dat
het haar opviel dat iedereen stil zat te luisteren.
“Ik merkte ook dat er openingen
waren voor een gesprek”, zegt Marlijn
Benschop, die eveneens deel uitmaakt van
het team. Het viel haar ook de vorige dagen
al op. “Gisteren kwamen kinderen
bijvoorbeeld met vragen hoe ze moeten
bidden”, zegt ze. Het team kijkt dan ook
met dankbaarheid op de morgen terug.
In de Rechte Straat 9
244379_IRSmag-2011nr03_correcties.indd 9 29-09-11 13:48

10
In de Rechte Straat
reportage
Koningin van Polen
„De overtuiging dat Maria je kan helpen, is hier geweldig diep geworteld”
In een groot deel van Europa is de grens tussen
protestants en rooms-katholiek vervaagd, door de
algemene secularisatie. Polen vormt op die regel een
uitzondering. Daar bloeit de verering van Maria, in het
bijzonder in Czestochowa. „Elk jaar komen miljoenen
mensen hiernaartoe om een stuk hout te aanbidden.”
Het licht van de ondergaande zon zet
het Pauliner klooster op de heuvel
Jasna Gora, net buiten het centrum van
Czestochowa, in een zachte gloed. Ook
deze dag trok het bedevaartsoord vele
duizenden pelgrims. Volwassenen die
met een bezoek aan de “heilige” plaats
het verblijf van hun ouders in het vage-
vuur hopen te bekorten. Ongeneeslijk
zieken die hier genezing verwachten. Kinderen
die voor het eerst ter communie
zijn geweest. In “bruidskleding” trokken
ze met hun ouders door het complex, onder
begeleiding van priesters.
Nu wacht nog het Maria-appel, de dagelijkse
hulde aan de moeder Gods aan het
Door Huib de Vries, Foto’s Pedro Snoeijer
eind van de dag. In de Mariakapel naast
de basiliek staan de bedevaartgangers
dicht opeengeklemd, het oog gericht op
de icoon van de Zwarte Madonna achter
het koorhek. Hiervoor zijn ze vooral naar
Czestochowa gekomen. Geen beeld of
icoon in Polen is van groter waarde.
Klokslag negen uur klinkt een bel en vult
orgelspel de kapel. Eenparig betuigen de
pelgrims in lofgezang hun toewijding aan
Maria, waarna een jonge priester in innige
bewoordingen tot haar bidt. Het appel
eindigt met massale samenzang. “Maria
Królowa Polski”, Maria, koningin van Polen.
Via Radio Jasna Gora en de orthodoxrooms-katholieke
en nationalistische om-
244379_IRSmag-2011nr03_correcties.indd 10 29-09-11 13:48

oep Radio Maryja luisteren in het hele
land mensen mee. Ook zij heffen de lofzang
aan. “Maria Królowa Polski.”
Zwarte Madonna
De diepgewortelde overtuiging dat Maria
een bijzondere band heeft met het Poolse
volk, ontstond in de 17e eeuw. In 1655 viel
de protestantse koning Karel Gustaaf van
Zweden met zijn legers Polen binnen. De
veldtocht staat onder Polen bekend als de
“Zweedse zondvloed”. De aanvankelijk
succesvolle invasie werd na verloop van
tijd op verschillende plaatsen tot staan gebracht.
Onder meer bij het versterkte
klooster op Jasna Gora, waar de monniken
als leeuwen vochten.
Niet alleen de bewoners van de abdij, ook
koning Jan II Kazimierz Wazy beschouwde
de zege bij Jasna Gora als bewijs van de
wonderdoende kracht van de Zwarte Madonna.
De beroemde icoon, die door Lukas
de evangelist zou zijn gemaakt, kwam
in 1382 in bezit van het klooster.
Het afslaan van de aanval van de Zweden
bracht de Poolse koning ertoe Maria officieel
uit te roepen tot koningin van Polen.
Zoals de protestantse Nederlanden het afschudden
van de Spaanse tirannie als een
wonder van God beschouwden, zo zag en
ziet Polen het verdrijven van de overmachtige
Zweedse protestanten als gevolg
van een genadig ingrijpen van Maria.
Mariadevotie
Tot de dag van vandaag behoort de Mariaverering
tot de kern van het Poolse
rooms-katholicisme. Onder vreemde
overheersers was het geloof in Maria’s
bijzondere zorg voor Polen bindmiddel
en bron van hoop. In tijden van onaf hankelijkheid
ondersteunt het de overtuiging
dat Polen een missionaire roeping heeft in
de wereld. Dit zogenaamde Poolse messianisme
werd versterkt door de verkiezing
van de Poolse kardinaal Karol Wojtyla
tot paus. Tijdens zijn langdurige
pontificaat als Johannes Paulus II, van
1978 tot 2005, groeide hij uit tot nationaal
symbool. Met kracht zette hij zich in voor
de intensivering van de Mariadevotie.
In Polen wordt die gevoed door tal van
reportage
bedevaartsoorden waar de Mariaverering
centraal staat. „Zelfs Poolse rooms-katholieken
die nauwelijks praktiserend zijn,
gaan als ze in problemen zitten daar naartoe”,
weet ex-priester Andrzej Burzynski,
voorganger van een kleine protestantse
gemeente in Glogow. „De overtuiging dat
Maria je kan helpen, is hier geweldig diep
geworteld. Er circuleren tal van verhalen
over wonderlijke genezingen na een bezoek
aan deze plaatsen. Bovendien kun je
voor veel doodzonden alleen bij een Mariaheiligdom
absolutie krijgen.”
Stuk hout
Grote bekendheid verwierf Kalwaria Zebrzydowska.
Op Goede Vrijdag wordt
hier een van de grootste passiespelen ter
wereld opgevoerd. Van veel recenter datum
is het Mariaheiligdom in Lichen. De
in 2004 geopende kathedraal, vol pracht
en praal, is berekend op 20.000 bezoekers.
Maar aan de top van alle pelgrimsoorden
staat nog steeds Jasna Gora. Daar klopt
het hart van de Poolse Mariadevotie.
In vervoering zingen de bedevaartgangers
hun koningin toe. Langzaam zakt
een zilveren plaat, die de sfeerverlichting
in de Mariakapel weerspiegelt, voor de
beroemde icoon. Zwijgend verlaten de
meeste pelgrims de kapel, een deel blijft
achter om de hostie te ontvangen.
Voor Pedro Snoeijer, veldwerker van IRS,
illustreert Jasna Gora de noodzaak van
het werk van IRS in Polen. „Elk jaar komen
miljoenen mensen hiernaartoe om
een stuk hout te aanbidden. Die icoon is
álles voor hen, Maria is hun enige hoop
en troost. Ik heb binnen niet anders gedaan
dan bidden of de ogen van deze
mensen open mogen gaan voor de inhoud
van het Evangelie en de verlossing
door Christus. Dan hebben ze Maria niet
meer nodig.”
In de Rechte Straat 11
244379_IRSmag-2011nr03_correcties.indd 11 29-09-11 13:49

12
In de Rechte Straat
perspectief
Door Erik-Jan Verbruggen
Een roepende kerk
Wie een Arabisch land heeft bezocht, zal het niet ontgaan
zijn. ’s Morgens in alle vroegte begint het klagelijke
gejammer dat de islamitische gelovigen herinnert
aan hun plicht tot gebed. De imams steken hun oproep
niet onder stoelen of banken: alles doordringend
klinkt hun boodschap vanaf de minaret.
Nee, dat zul je in een christelijke kerk
niet vaak meemaken. Hooguit kan
het voorkomen dat een uitslapende
buurtbewoner het lieflijk klokgelui op
zondagmorgen als een wrede verstoring
van zijn rust zal ervaren. Maar dat is wat
anders dan de klaagtoon vanaf een minaret.
De christelijke gemeente schreeuwt
haar boodschap niet van de daken. Maar
ze hééft wel een boodschap. In de christelijke
gemeente klinkt de roepstem van
het Evangelie. Allen die het Evangelie horen,
worden geroepen. Vriendelijk, nodigend,
lokkend, dringend, ernstig, welgemeend.
Als de kerk op haar plaats is, dan
klinkt deze roepstem. Dan mag iedereen
het horen: Jezus Christus is gekomen om
te zoeken en zalig te maken wat verloren
is!
Duisternis
’t Is vaak donker geweest in de kerk. Dan
klonk de roeping niet of nauwelijks. Dat
begon al in het Oude Testament. Het volk
Israël dacht vaak dat het het Evangelie
van het Oude Testament niet nodig had.
Ze hadden toch ook andere goden? Het
gouden kalf, de Baäl. En waarom op God
vertrouwen als je ook bij Egypte je heil
kunt zoeken? Zo raakte de wet van God
in vergetelheid, ergens onder een laag
stof in een kamertje van de tempel. De
profeten die Gods stem vertolkten, moesten
zwijgen.
Eeuwen later ging het opnieuw zo. ‘t
Werd donker in de kerk. Het Evangelie
klonk niet meer. De priester las de Bijbel
in het Latijn, totaal onverstaanbaar voor
de gewone man. Maar dat gaf niet; hij
had toch genoeg aan de beelden als boeken
der leken? Ook de weg om tot genade
te komen werd er niet eenvoudiger op. In
plaats van de rechtvaardiging door het geloof
werd het doen van goede werken
aangeprezen als middel om genade te
krijgen. Of een duurbetaalde aflaat bracht
uitkomst om een ziel toch in de hemel te
brengen. Wat een duisternis in de kerk!
Wat een arme kerk waar de roepstem van
het Evangelie niet meer klinkt!
Bazuin
Het licht van de Reformatie brak door
deze inktzwarte duisternis heen. De drie
sola’s van Luther vertolkten de kern van
de Reformatie. Geen zaligheid door goede
werken, maar door genade alleen. Het
was Luthers “poort tot het paradijs”, toen
hij in Romeinen 1 ontdekte dat de rechtvaardige
door het geloof zal leven. En het
Woord werd weer aan de mensen teruggegeven,
gewoon in hun eigen taal. Zo
begon het toch op de pinksterdag? Met de
Reformatie brak een heerlijke tijd aan
waarin de roepstem van het Evangelie
weer klonk. Helder als een bazuin. Ernstig
en welgemeend, omdat het gaat om
leven of dood.
Zuinig
Laten we zuinig zijn op het Evangelie van
Christus. Laten we ons er niet voor schamen,
want het is een kracht van God tot
zaligheid, voor eenieder die gelooft.
Nooit mag de christelijke kerk deze “zeer
blijde boodschap” verzwijgen. Onze vaderen
hebben beleden dat allen die het
Evangelie horen “ernstig worden geroepen,
want God betoont ernstig en waarachtig
in Zijn Woord wat Hem aangenaam
is, namelijk dat de geroepenen tot
Hem komen.” Is dat geen bevrijdende
boodschap? Is dat geen heerlijk Evangelie?
Nooit mag de kerk ook de scherpe kant
van het Evangelie verzwijgen. Want het
mag dan een blijde boodschap zijn, maar
ze is wel gericht tot doden! Het is een verschrikkelijke
werkelijkheid dat allen die
het Evangelie verwerpen, verloren gaan.
Voor velen is het een ergernis en een
dwaasheid. Het is de bittere klacht van de
Koning van de Kerk: “Maar Mijn volk
wou niet naar Mijn stem horen, ze verlieten
Mij!” Ook dat is werkelijkheid.
Medicijn
Sola Scriptura, dat was een van de grote
ontdekkingen van de Reformatie. Alleen
de Schrift. De roepstem van het Evangelie.
De bazuin die nooit zwijgen mag. Dit
Evangelie is hét medicijn tegen alle kerkelijk
verval in onze tijd. Waar dit Evangelie
klinken mag, daar vinden verloren zondaren
een volkomen Zaligmaker. Daar horen
doden de stem van de Zoon van God.
Daar vindt een zwarte bruid een Bruidegom
Die schoner is dan alle mensenkinderen.
Daar wordt de Kerk gebouwd.
Gods scheppingswerk
– Creatie
– Deformatie
✓ Reformatie
– Transformatie
244379_IRSmag-2011nr03_correcties.indd 12 29-09-11 13:49

Hervormingsdag 2011:
een overpeinzing
Tot voor kort meende ik dat de bekende
Latijnse spreuk “ecclesia semper reformanda”
(de kerk moet steeds ge-reformeerd
worden) typisch was voor de kerk
der Reformatie en dat deze uitdrukking
bij Luther voorkomt. Hij zou daarmee
hebben willen benadrukken dat de kerk
zich steeds weer moet her-vormen, reformeren.
Dit alles blijkt echter minder
zeker te zijn dan ik dacht. Kenners beweren
namelijk dat ze de spreuk nergens in
de geschriften van Luther hebben kunnen
terugvinden. Wel geeft deze uitdrukking
de opvatting van Luther goed weer, die
blijkens zijn leven en werk een groot
voorstander was van voortgaande reformatie
binnen de kerk.
Niet indutten
De Latijnse uitdrukking schijnt volgens
prof. dr. P.J.J. van Geest ontleend te zijn
aan een preek van de kerkvader Augustinus
(nr. 355 en 356), waarin deze waarschuwt
tegen verstarring, maar ik heb ze
niet kunnen vinden. Sinds de Reformatie
is ook een wat langere variant bekend: ecclesia
reformata semper reformanda, dat
wil zeggen: de kerk die ge-reformeerd is,
moet steeds weer ge-reformeerd worden.
Ik ben die spreuk nogal eens tegengekomen
in boeken en artikelen bestemd voor
de gereformeerde gezindte. Iemand als
dr. ir. Jan van der Graaf, de vroegere alge-
colUmn
meen secretaris van de Gereformeerde
Bond, citeerde hem graag. De kerk moet
zich blijven ontwikkelen en niet indutten.
Deze voortgaande reformatie dient wel
overeenkomstig Gods Woord te zijn.
Ook in de Nadere Reformatie werd deze
spreuk gebruikt. Zo zou Jodocus van Lodenstein
in zijn “Beschouwinge van
Zion” (1676) hem als eerste van de nadere
reformatoren geciteerd hebben, maar in
de herdruk van 1839 heb ik hem helaas
niet kunnen vinden. Anderen noemen
Voetius als eerste, zonder echter een bewijsplaats
te vermelden.
Herstel van de eenheid
Ik ben er inmiddels achter gekomen dat
deze spreuk ook geliefd was op het tweede
Vaticaans concilie (1962-1965), dat grote
nadruk legde op het herstel van de eenheid
van de christenen. Eigenlijk had ik
dat dus moeten weten, maar goed, een
mens is nooit te oud om te leren. In het
document Lumen Gentium (Licht van de
volkeren), dat handelt over de kerk, werd
nadrukkelijk gesproken over het principe
“ecclesia semper reformanda et purificanda”.
Dat wil zeggen: de kerk erkent dat zij
voortdurend hervormd en gezuiverd
moet worden.
Interessant is dat in rooms-katholieke
kring de laatste jaren weer naar dit principe
verwezen wordt. Zo hoorde ik begin
Door drs. N.C. van Velzen
vorig jaar, toen allerlei misbruikschandalen
openbaar gemaakt werden, een fragment
uit een preek van (naar ik meen) de
paus zelf, die opriep tot reformatie. Ecclesia
semper reformanda, klonk het uit zijn
mond. Dat had ik niet verwacht. Wat zou
het overigens een geweldige winst zijn als
ook binnen de Rooms-Katholieke Kerk
een reformatie tot stand zou komen.
In IRS-Magazine van afgelopen februari
schrijft drs. B. Coster, de nieuwe hoofdredacteur
van En la Calle Recta, de Spaanstalige
variant van het blad: “Er is bij mij in
de jaren dat we in Spanje wonen en het
Spaanse rooms-katholicisme observeren
het besef gegroeid dat een herleving van
het Spaanse christendom ondenkbaar is
zonder de Rooms-Katholieke Kerk. Dit
besef verplicht me ertoe de Rooms-Katholieke
Kerk heel serieus te nemen. Ondanks
de grote bezwaren die ik heb tegen
haar leer en praktijk, blijf ik, zoals eertijds
de middeleeuwse hervormingsbewegingen,
hopen op een werkelijke doorbraak
van het Evangelie in haar hoofd en leden.”
Dat is me uit het hart gegrepen; zo kunnen
we oprecht het getuigend gesprek
met Rome voeren. Laten we daarom op
Hervormingsdag bidden voor een reformatie
binnen de Rooms-Katholieke Kerk.
In de Rechte Straat 13
244379_IRSmag-2011nr03_correcties.indd 13 29-09-11 13:49

14
In de Rechte Straat
Op zondag 11 september is in Utrecht voor de negende
keer sinds 2002 de zogenoemde Willibrordprocessie
gehouden. Vanaf het standbeeld van de heilige Willibrord
op het Janskerkhof liepen zo’n honderd mensen,
na een gebedsviering in de St.-Willibrorduskerk, naar
de St.-Catharinakathedraal.
Tijdens de processie werden het Evangelieboek
en de schrijn met relieken
van de heilige Willibrord, die normaliter
bewaard worden in de St.-Catharinakathedraal,
meegedragen. Het motto van de
processie was: “Geloven mag gezien worden”.
Nadrukkelijk wordt de processie als
een geloofsgetuigenis gepresenteerd.
Hebben we hier met een herleving van
een oud fenomeen te maken? Of deint de
Willibrordprocessie mee op de golven van
de populariteit van oude en nieuwe rituelen?
Ik wil eerst de persoon van Willibrord en
het verschijnsel processie vanuit het verleden
bezien, om daarna de Willibrordprocessie
in het heden te duiden en te beoordelen.
Missiewerk
Wie was hij? In 690 komt Willibrord naar
ons land om het Evangelie te preken. Met
twaalf (!) metgezellen komt hij vanuit Ierland
naar deze streken. Willibrord treedt
als jongen toe tot het klooster. Door verhalen
en voorbeelden van andere zendelingen,
zoals Wilfried, ontstaat bij Willibrord
het verlangen eveneens het
Evangelie te verkondigen aan de heidense
Friezen.
Als Willibrord samen met anderen zijn
missiewerk boven de grote rivieren begint,
is hij verzekerd van de politieke
steun van de Merovingische vorst Pepijn
II, de overgrootvader van Karel de Grote
(768-814). De kerstening van dit gebied
gaat hand in hand met de uitbreiding van
repliek Door Ton van der Schans
Willibrordprocessie, oud fe
het Frankische gezag. Ook verkrijgt Willibrord
de geestelijke steun van paus Sergius,
die hem, voordat hij aan zijn werk begint,
tot bisschop heeft gezalfd in 690.
Over de wijze waarop Willibrord en zijn
mannen hun missiewerk verricht hebben,
zijn heel veel (wonder)verhalen in omloop,
maar weinig historische feiten. Willibrord
sterft in 739, op 81-jarige leeftijd.
Oudheid
Een processie is een zeer oud religieus ritueel.
De cultuurhistoricus Peter Jan Margry
schrijft in zijn standaardwerk over processies,
“Teedere Quaesties: Religieuze
rituelen in conflict. Confrontaties tussen
katholieken en protestanten rond de processiecultuur
in 19e-eeuws Nederland”
(Hilversum, 2000), dat de oorsprong ervan
teruggaat tot de Grieks-Romeinse
oudheid. In het klassieke Griekenland en
Rome bestond een levendige processiecultuur
ten behoeve van de goden. De eerste
historische gegevens over christelijke processies
dateren van het einde van de tweede
eeuw, ten tijde van Tertullianus. De
gelovigen en de bisschop of priester verzamelden
zich voor de viering van de mis en
trokken gezamenlijk naar het gebouw
waar de kerkdienst gehouden werd. Een
processie was dus een aanduiding van de
gemeenschappelijke gang naar een godsdienstige
bijeenkomst. Na het edict van
Milaan (313), waardoor de christenen in
het hele rijk godsdienstvrijheid krijgen, en
in de vroege middeleeuwen wordt de processie
een vast ritueel binnen de kerkelijke
cultuur. Een processie wordt een optocht
van gelovigen met kerkelijke functionarissen
en attributen. Het doel is het versterken
van godsvrucht, boetedoening
en/of een dank- of smeekbede tot God
of een heilige. De processie wordt door
de pauselijke curie gerekend tot de kerkuniverseel
uit te voeren sacramentaliën.
Mede hierdoor zal inmiddels duidelijk geworden
zijn waarom de orthodoxe protestant
af haakt bij het processieritueel.
Verbod
Overal waar de Reformatie vanaf de 16e
eeuw in de Noordelijke Nederlanden
(voortaan Nederland) invloed kreeg, werden
de rooms-katholieke eredienst en de
processie verboden. In gebieden waar de
roomse eredienst in meerdere of mindere
mate onofficieel werd toegestaan, bleven
de processies deel uitmaken van het
kerkelijk leven. Soms werden ze ook in de
protestantse gebieden boven de rivieren
oogluikend toegestaan.
Dat protestanten met succes een beroep
op het wettelijk processieverbod konden
doen, bewijst het proefproces van Geertruidenberg.
Enkele protestanten hadden
in 1957 aangifte gedaan van de in hun
ogen onterechte toe-eigening van de publieke
ruimte. Pas in 1962 sprak de Hoge
Raad uit dat het processieverbod uit 1848
gehandhaafd bleef. Maar de eigenlijke
strijd van de protestanten was gestreden.
Want toen in 1994 in hetzelfde Geertruidenberg
een sacramentsprocessie door
de straten schreed, bleek dit een “act” te
zijn die een stuk Nederlandse verzuilingsgeschiedenis
moest uitbeelden. De voormalige
kapelaan Van Loon, in 1957 nog
“leider” van de processie, belichaamde de
deconfessionalisering en ontzuiling door
nu letterlijk en figuurlijk “verkleed” in de
optocht mee te lopen. Mij is niet bekend
dat protestanten of anderen geprotes-
244379_IRSmag-2011nr03_correcties.indd 14 29-09-11 13:49

epliek
fenomeen of nieuw ritueel?
teerd hebben tegen de Willibrordprocessie
in Utrecht of andere processies. Is de
processie hiermee geschiedenis of folklore
geworden?
Ontzuilde samenleving
Nederlanders worden steeds minder kerkelijk.
Daarmee verdwijnt niet de behoefte
aan zingeving van het leven. Het aantal
zogenoemde spiritueel ongebondenen is
groot. Rond de grote ijkpunten in het bestaan
–de geboorte van een kind, een levensverbintenis,
afscheid– zoekt men
naar nieuwe wegen, de dood en het begraven
ziet men steeds meer als rituelen
die al dan niet geplukt worden uit het
christelijke verleden en vooral ook uit andere
religieuze tradities. De wetenschapper
Joep de Hart publiceerde onlangs
“Zwevende gelovigen. Oude religie en
nieuwe spiritualiteit”(Amsterdam, 2011).
Hierin maakt hij duidelijk dat het voorbarig
was om God dood te verklaren. In die
zin namelijk dat religie en het zoeken
naar spirituele dimensies nog steeds een
belangrijke rol spelen in het leven van velen.
De woordvoerder van het aartsbisdom
vertelde dat een processie bedoeld is om
het geloof te vieren en zichtbaar te maken.
Ik kan de individuele beleving van
deze processies niet doorgronden. Ongetwijfeld
zullen er traditionele gelovigen
zijn die in de processie een oud ritueel
zien opleven. Ik zie echter geen revitalisering
van de rooms-katholieke traditie of
religie in Nederland. Veel meer is er sprake
van een eigentijdse en moderne zoektocht
naar collectieve beleving van spiritualiteit.
Hoe populair zijn de talloze
stille tochten in ons land na de onverwachte
en tragische dood voor mensen
die door geweld om het leven zijn gekomen.
Deze en andere tochten, zoals de
processies, zijn in het geseculariseerde en
multiculturele Nederland in de plaats gekomen
van de klassieke vormen van religiebeoefening.
Het is opvallend dat processies,
die honderden jaren op grote
tegenstand konden rekenen in ons land,
met de officiële opheffing van het processieverbod
in 1983 geen enkele vorm van
tegenstand meer ontmoeten. Nederland
is ook boven de grote rivieren geen protestants
land meer.
Ton van der Schans is historicus. Hij doceert
geschiedenis aan Hogeschool Driestar
Educatief in Gouda en is bestuurslid
van de VGN (Vereniging van docenten in
geschiedenis en staatsinrichting in Nederland).
In de Rechte Straat 15
244379_IRSmag-2011nr03_correcties.indd 15 29-09-11 13:49

Thema: ‘Eén plant met Hem’
1. Met Christus gestorven Ds. L.A. den Butter, Culemborg
n.a.v. Romeinen 6
2. Met Christus opgewekt Ds. K. ten Klooster, Ridderkerk
n.a.v. Galaten 2
3. Met Christus gezet in de hemel Ds. J.C. de Groot, Dordrecht
n.a.v. Efeze 2
Thema-avonden
Rotterdam-
Zevenkamp
Woensdag 12 oktober
Spreker: ds. A. Simons
Thema: Jeruzalem, nu en de toekomst
Woensdag 16 november
Spreker: dr. H. van den Belt
Thema: Pelgrim onderweg:
hemelsgezind leven in de praktijk
Woensdag 11 januari 2012
Spreker: ds. K. ten Klooster
Thema: De gordel van de waarheid
Voor deze avonden geldt:
Aanvang: 19.45 uur (koffie/thee vanaf
19.30 uur)
Kosten: 4 euro incl. 2x koffie of thee
Locatie: Aula van het Wartburg College,
locatie Revius,
Ingang: Pres. Rooseveltweg/ hoek
Capelseweg, Rotteram-Zevenkamp
Goes
Donderdag 27 oktober
Spreker: Ds. G.J. Capellen
Thema: Gods opvoedkunde (2)
Donderdag 12 januari 2012
Spreker: Ds. J. Westerink
Thema: Onbekend
Winterconferentie 27-30 januari 2012
Voor deze avonden geldt:
Aanvang: 19.45 uur
Kosten: € 5, 00
Locatie: Aula Calvijn College,
Klein Frankrijk 9 te Goes
Maartensdijk
Woensdag 26 oktober
Spreker: ds. A. Simons
Thema: God is heilig!
Woensdag 30 november
Spreker: Ds. A. Beens
Thema: Paulus’ visie op heiligen en
heiliging
Woensdag 25 januari 2012
Spreker: Drs. G.A. van Ginkel,
Maartensdijk
Thema: Sint Jan van het Kruis; een
Roomse of een katholieke heilige ?
Voor deze avonden geldt:
Aanvang: 19.45 uur
Kosten: € 3, 00
Locatie: Ontmoetingskerk,
Julianalaan 26 te Maartensdijk
Locatie: Het Brandpunt, Postweg 18 te Doorn.
Voor meer informatie of om u aan te melden
kunt u bellen naar kantoor en vragen naar
Wilke Hollebrandse (0318-431298) of mailen
naar secr@irs.nu.
Vrijwilligers
gezocht
IRS staat maandelijks op de Markt
in Den Bosch met een stand met
Bijbels en Bijbelse lectuur. Wij zoeken
vrijwilligers die ons komen helpen
met het uitdelen van evangelisatiefolders
en het voeren van
gesprekken met mensen op straat.
Voor de volgende data hebben wij
nog medewerkers nodig: 25 oktober,
24 november, 22 december en
24 januari. Wilt u ons komen versterken?
Neem dan contact op met
Jan-Dirk Liefting, tel. 0622508690
of 0318 616834. E-mail: jd.liefting@filternet.nl.
U kunt vanaf Ede
of Lunteren met onze medewerkers
meerijden naar Den Bosch.
244379_IRSmag-2011nr03_correcties.indd 16 29-09-11 13:49