EEN LEVEN - Jozef Schellekens

14. ARTISTIEK-HISTORISCHE PLAATSING VAN ZIJN PICTURAAL OEUVRE (PIET DECEUNINCK)
‘Over smaken en kleuren wordt niet gediscussieerd’.
Soms, zo af en toe, dienen we de maalstroom der
dingen even te stoppen. Dat is een geschikt ogenblik
om te proberen bij te sturen daar waar bij hoogdringendheid,
belangrijke bevindingen dreigen
in de vergetelheid te verdwijnen. De picturale
nalatenschap van de meester Jozef Schellekens is
aanzienlijk in nummers aanwezig en verdient, ten
opzichte van het toenmalige woelige schildergebeuren,
een dringende verduidelijking. Een duiding
die we verplicht zijn in te vullen aangezien er op dit
vakgebied een lacune dreigt. Het complete picturale
oeuvre van Schellekens, kunnen we als een ‘Opus
Magnum’ omschrijven.
De verbondenheid van de picturale materie met de
architectonische kunstwerken zijn legio en in symbiose.
De vrijheid die Jozef Schellekens aangereikt kreeg in
het schilderkundige onderzoeken en uiten, waren voor
de eerder introverte man, een bron van geestelijke
verruiming en een werkkamer of denktank. Zijn
schilderijen kan je zien als een soort verbeelde of
verdichte wereld of een gedichte realiteit, in de zin van poëtisch sublimatie en met een gesloten raadselachtigheid.
Dus; eigenzinnig, poëtische en enigmatisch, maar vooral modern. De duizendpoot die hij ook was, zou
hem de dag van vandaag het label ‘hybride kunstenaar’ opleveren. En in die hoeveelheid aan stijlperiodes en
expressies geraakt de toeschouwer nu de kluts wat kwijt.
Dat het ‘Opus Magnum’ relativerend vanop onze huidige afstand, in een tweespalt uiteen dreigt te vallen, heeft
te maken met de vele antecedenten die ons ontbreken om net de eenheid ervan te bewaren. Het opsplitsen
van zijn werk in heimat cultuur of daar tegenover modernisme of nieuwe zakelijkheid is te brutaal. Thematische
problematieken verwarren met stilistische expressies liggen vaak aan de basis van verkeerdelijk duiden en niet
begrijpend waarderen.
Dat Permeke als een conservatieve schilder wordt bestempeld omdat zijn problematiek zich afspeelt in het
verheerlijken van het ‘Vlaamse boerenleven’ is toch te kort door de bocht.
Bij Jakob Smits ligt deze probleemstelling al wat moeilijker omwille van de religieuze ondertoon in zijn werk.
Hij wilde namelijk altijd het goddelijk licht weergeven en vangen via zijn pasteus verfgebruik die dan als
symbool stond voor dat goddelijke. Dit wederkerend religieus zinnebeeld is vaak de premisse geweest om
zijn werk te verhuizen en als minderwaardig of anekdotisch te bestempelen. Dat Smits in eerste instantie een
symbolist is en voor ons land als ambassadeur tijdens het interbellum fungeerde is menigeen ontgaan! Dat Smits
worstelend en gestueel groots articulerend met zijn verf als voorloper fungeerde van de materieschilders, die
pagina 35 van 48