OM Opportuun_2009_nr7_08.indd - Openbaar Ministerie

07 ‘Kijken waar we barrières
tijdschrift van
het openbaar
ministerie
jaargang 15
nummer 7
juli 2009
kunnen opwerpen’
Heleen Rutgers bestrijdt Wallen-criminaliteit
Audiovisueel requisitoir
Geweld tegen publieke functionarissen

2 HOEK VAN JAN
Virtueel dronken
Lies. Damn lies. And statistics.
Zo was het toch? In de rangorde
van leugens, zijn statistieken
de ergste. Die waarheid schoot
me onlangs weer eens door het
hoofd. Ik kreeg namelijk een
overzicht onder ogen. Daar had
ik zelf om gevraagd. Het ging
over cybercrime. Het komt er
op neer dat ik benieuwd was
of die zaken ook geregistreerd
worden.
Dat bleek dus zo te zijn. Anders
was er geen overzicht geweest.
Kennelijk is er een “evenementcode”
waaronder computercriminaliteit
wordt geregistreerd.
Nou heb ik wel eens gehoord
van grote hackersbijeenkomsten.
Dat zijn inderdaad heuse
evenementen. Voornaamste
partydrug is daar trouwens
cola. Verder snapte ik de benaming
“evenementcode” niet
helemaal. Maar dat terzijde.
Volgens het overzicht is het
aantal feiten dat te maken heeft
met cybercrime tussen 2004 en
2008 verdubbeld. Ha, een trend!
En nog wel eentje die ik verwacht
had. Maar toch klopte er
iets niet. In absolute aantallen
ging het van 110 zaken in 2004
naar 213 in 2008. Beetje weinig,
vond ik dat. Erg weinig, zelfs.
Nou was dat nog niet het ergste.
Want als ik de statistieken mag
geloven deden we in 2005 al aan
verhoren onder ede via internet.
Of zoiets. Er waren namelijk
in dit jaar drie meineedzaken
die volgens het overzicht onder
cybercrime vielen. Het kon echter
nog fraaier. Of gekker, zo u
wilt. Want in 2004 verkeerden
kennelijk tenminste twee lieden
digitaal in staat van openbare
dronkenschap en in 2005 deed
iemand virtueel aan straatschenderij.
Er is een intensiveringsprogramma
cybercrime. Dat weet
ik. Daar doe ik zelfs aan mee.
Als ik de cijfertjes mag geloven,
heb ik dus vooral baat bij
een emmer en een zwabber.
Waarom? Om de digitale kots
op te ruimen van de virtueel liegende
dronken straatschender
in Cyberspacecity!
Jan Hoekman
OPPORTUUN
tijdschrift van het
openbaar ministerie
jaargang 15
nummer 7
juli 2009
Opportuun is het personeels- en
relatiemagazine van het Openbaar
Ministerie. Het blad wordt gratis
verstrekt aan de medewerkers van het
OM en andere geïnteresseerden. Het
blad verschijnt twaalf keer per jaar.
De redactie is verantwoordelijk voor
de inhoud van het blad. Aan de in
Opportuun verstrekte informatie
kunnen geen rechten worden
ontleend. Overname van artikelen met
bronvermelding is toegestaan.
Abonnementenadministratie
Wijzigingen? Stuur de adreswikkel
met de aangebrachte wijzigingen
naar het redactieadres, of mail de
wijzigingen, onder vermelding van
het nummer op de adreswikkel, naar
opportuun@om.nl.
NB: inhoudelijke opmerkingen
en suggesties melden aan de
eindredacteur (zie hieronder).
Redactieadres
Afdeling Communicatie, Parket-
Generaal, kamer 5.19, Prins Clauslaan
16, Postbus 20305, 2500 EH Den Haag.
Telefoon: 070 – 3399840.
Eindredactie
Pieter Vermaas, 070 – 3399840 of
p.vermaas@om.nl.
Vaste medewerkers
Thea van der Geest, Jan-Willem
Grimbergen, Mary Hallebeek,
Jan Hoekman, Willem Hoogendoorn,
Petra Sprado.
Aan dit nummer werkten verder mee
Olgo Hoekstra, Marcel van der Horst,
Louis Cornelisse, Gerard Trentelman,
Anna Italianer
Foto omslag
Vincent Boon
Ontwerp
Fabrique, Delft
Druk
Zijlstra Drukwerk, Rijswijk
Oplage:
7.950

OPPORTUUN · 07 / 2009
De verborgen
wereld van
postcode 1012
Wallen-project Emergo, p. 22
Inhoud
Juli 2009 rubrieken
6
Verkeerstragedie
Een achtjarige jongen wordt in Maastricht
aangereden door een auto en… verdwijnt
van de aardbodem. Pas de volgende dag
wordt het slachtoffertje gevonden. In de
garage van de automobiliste die het kind
blijkt te hebben overreden. Openbare aanklager
Anneke Rogier analyseert in Alles
Afwegende een zeer curieus verkeersdrama
en licht haar besluit tot een sepot toe.
10
Nico Meijering
In en buiten de rechtszaal gaat hij vol overgave
de confrontatie aan als hem dat uitkomt
of als hij er zich toe gedwongen voelt.
De spraakmakende raadsman praat vrijuit
over politie, OM, integriteit, scoren en zijn
angsten. Interview met Nico Meijering.
14
Audiovisueel requisitoir
Een moord, een ingestorte steiger en een
schrijver van kogelbrieven. Drie zaaksoffi
cieren vertellen over het audiovisueel
requisitoir dat zij bij deze geruchtmakende
zaken hielden. Over sfeerbeelden, beïnvloeding
en bewijsmateriaal.
19
Agressie tegen hulpverleners
De themazittingen waarop agressievelingen
tegen politie en hulpverleners met
een publieke taakterecht stonden, trokken
landelijke aandacht. Het OM eiste dubbele
straffen. Een impressie van de twee dagen,
met een terugblik van pers- en zittingsoffi
cier Otto van der Bijl.
22
Emergo op de Wallen
Offi cier Heleen Rutgers en gemeentelijk
projectleider Bart de Graaf forceerden
een blik achter de deur van Amsterdams
bekendste buurt. ‘We konden er niet goed
een vinger achter krijgen, maar de optelsom
van alle gegevens schiep een duister
beeld.’
26
Arbeidsmarktcampagne
Speurders en doorbijters binnenhalen,
met affi niteit voor moderne criminaliteitsbestrijding.
Dat was de opdracht voor
een arbeidsmarktcampagne voor het OM.
Terugblik op de creatie van een campagne,
vormgegeven in de look and feel van de
campagne zelf.
02 Hoek van Jan
‘Virtueel dronken’
04 KortOM
13 Handig met GPS
‘Overlappende vensters’
25 OMgeslagen
28 Lijn 2
‘Kansen’
29 Verkeer
30 Internationaal
31 Column
‘Verdacht gesprek’
32 AchterOM
3

4 KORTom
BOS/Schade geeft
eenduidige normen
Wat is het schadebedrag
van een fi ets? BOS/Schade
biedt een éénduidig normenstelsel
voor de behandeling
van civiele vorderingen
in strafzaken.
Een eigen OM-normenstelsel
voor schadevorderingen in
strafzaken. Dat was een element
uit het visiedocument
“OM slachtofferzorg, van
bijzaak naar hoofdzaak”. Een
werkgroep onder leiding van
Charles Wiegant (plaatsvervangend
hoofdoffi cier Maastricht)
heeft vanuit de Commissie
Slachtofferzorg OM een
BeslissingsOndersteunend
Systeem ontwikkeld waarmee
op gestandaardiseerde, transparante
en uniforme wijze tot
de vaststelling van de schade in
een strafzaak (alléén eenvoudige
misdrijven) kan worden
gekomen. Voor de bedragen is
aansluiting gezocht bij normbedragen
zoals deze onder andere
door het NIBUD voor de bijzondere
bijstand zijn ontwikkeld.
Om voorspelbaar en betrouwbaar
te werken, moet de (schade)beoordelaar
snel toegang
hebben tot een geautomatiseerd
bestand (zoals bij BOS/
Polaris), dat inzicht geeft tot
welk bedrag de civiele vordering
in de individuele strafzaak
door het OM wordt onderschreven.
Het normenstelsel maakt
onderscheid tussen materiële
en immateriële schade.
Zodra een slachtoffer zich
voegt in het strafproces, geldt
voor het OM dat de schade
conform het normenstelsel
wordt beoordeeld. Tenzij het
slachtoffer aannemelijk maakt
dat de opgelopen schade hoger
of lager ligt. Het OM zal overeenkomstig
de uitkomst van dit
normenstelsel de vordering van
het slachtoffer ondersteunen.
Uiteindelijk beslist de rechter
welk schadebedrag het slachtoffer
krijgt toegewezen.
Op dit moment werkt de werkgroep
aan een implementatieplan.
BOS/Schade is een stelsel
in ontwikkeling. Op grond van
ervaringen tijdens de implementatie
of na de daadwerkelijke
invoering kan het stelsel
verder worden verfi jnd.
Anne Hoeksema
Vijf tips voor
social networking
Wel of niet meedoen met
social networking? Vijf
tips van Jeroen Heuving,
informatiebeveiligingsfunctionaris
van parket
Groningen.
Een social network is een
website met afzonderlijke
persoonlijkheidsprofi elen die
aan elkaar gekoppeld kunnen
worden. Het koppelen van deze
profi elen wordt Social networking
genoemd. Social networking
kan leuk zijn en lijkt heel
onschuldig. De vraag is echter
of dat wel zo is. Jeroen Heuving
heeft de risico’s in kaart
gebracht en geeft vijf tips.
1. Jouw informatie op een
social network site
Wees je bewust van de informatie
die anderen van jou op het
internet zien en de risico’s die
dat met zich mee kan brengen.
Er kan gemakkelijk misbruik
worden gemaakt van de informatie
die je over jezelf publiceert.
2. Populaire vrienden
Wees, net als in het dagelijkse
leven, zorgvuldig in het uitkiezen
van je vrienden. Voeg vrienden
alleen toe als je hen jouw
informatie toevertrouwt.
3. ‘I don’t mind’
Mensen die actief zijn in social
networking vinden het vaak niet
erg, persoonlijke informatie te
publiceren. Ze beseffen echter
onvoldoende dat anderen dan
hun vrienden ook toegang tot
deze informatie kunnen krijgen.
Stel nu dat ze op een sollicitatiegesprek
komen en naast
hun CV ligt een uitdraai van hun
social network site met daarin
informatie en foto’s die niet
bedoeld waren voor de werkgever.
Zouden ze het dan nog
steeds niet erg vinden?
4. Anonimiteit
Anonimiteit is op het internet
ver te zoeken. Google maar
eens op je eigen naam! Wil je
enige regie houden over de
informatie die over jou persoonlijk
op het internet staat, wees
dan zorgvuldig met de informatie
die je over je zelf op social
network sites zet.
5. Social Engineering
Social engineering is de verzamelnaam
van de diverse
methodes waarop waardevolle
informatie kan worden gestolen.
Bij alle methodes geldt dat
het slachtoffer zelf onbedoeld
(gevoelige) informatie geeft.
Hiermee kan hij worden gemanipuleerd
of zelfs gechanteerd.
Meer informatie is te vinden in
de “Social Network Special”
die te vinden is op het OMtranet
van parket Groningen.

OPPORTUUN · 07 / 2009
Uitstel Wet deskundige
in strafzaken
De inwerkingtreding van
de Wet deskundige in
strafzaken is uitgesteld tot
1 januari 2010. Dit heeft
minister van Justitie Ernst
Hirsch Ballin besloten
op verzoek van het OM.
Eerder zou de Wet per 1
juli 2009 in werking treden.
De wet verplicht het OM in
bepaalde gevallen de verdediging
in kennis te stellen van
het deskundigenonderzoek
dat tegen een cliënt is gestart.
De verdediging krijgt hierdoor
eerder de gelegenheid aanvullende
onderzoeksvragen in te
brengen. Het OM werkt nog aan
een aanwijzing, waarin voor
offi cieren van justitie en politie
wordt geregeld in welke gevallen
de verdediging in kennis
moet worden gesteld. Het OM
heeft de minister om uitstel
van inwerkingtreding van de
wet verzocht, omdat er meer
tijd nodig is om die aanwijzing
goed te kunnen afronden en
invoeren.
Het uitstel heeft geen grote
gevolgen voor het deskundigenregister.
Het Nederlands
Register Gerechtelijk
Deskundigen (NRGD) in oprichting
zal zijn bestaande activiteiten
voortzetten. Bijvoorbeeld op
het gebied van normering/toetsing.
Daar toetst het NRGD met
behulp van vakdeskundigen of
kennis en ervaring voldoen aan
de vastgestelde norm, waarna
opname in het register mogelijk
is. Op dit moment zijn twee
commissies actief, één is in
voorbereiding. De commissies
DNA en handschrift zijn gestart.
De commissie van forensisch
psychiaters en psychologen
wordt voorbereid. Het register
wordt geleidelijk met nieuwe
deskundigheidsgebieden uitgebreid.
Meer informatie: OMtranet
› JKS › Wetgeving ›
Strafprocesrecht › Lopende
trajecten › Deskundigen in
strafzaken
‘Jeugd vergt
specialisatie’
Jeugd moet prioriteit
nummer 1 hebben. En om
jeugdcriminaliteit goed
aan te pakken moet het
OM kiezen voor specialisatie.
Dat betoogde Linda
Dubbelman, voorzitter van
het Landelijk overleg van
jeugdoffi cieren, tijdens de
4 juni gehouden Landelijke
Communicatiedag van het
OM.
Jeugdzaken trekken veel
belangstelling. In de media is
er veel ophef over zware jeugdzaken,
en de roep om meer
repressie en het verlagen van
de leeftijdsgrens waarop kinderen
stafbaar zijn – nu: 12 jaar
– wint terrein. Offi cier Linda
Dubbelman relativeert allereerst.
‘Over de hele linie lijkt er
geen toename te zijn van jeugdcriminaliteit.
Jeugdcriminaliteit
hangt samen met de puberteit
waarin zij op straat hangen,
grenzen verkennen en risico’s
nemen. Dat is zelfs nodig om
nieuwe dingen te leren en vaardigheden
te ontwikkelen. Om
jongeren die alleen maar thuiszitten,
zou je je meer zorgen
moeten maken. Bijna alle jongeren
die een of twee keer een
delict plegen, zien we daarna
niet meer terug.’
Maar Dubbelman signaleert
wel een zorgelijke ontwikkeling
bij een kleine groep. Een groep
die ernstige geweldsdelicten
pleegt en zware problematiek
kent. ‘Ook de oververtegenwoordiging
van bepaalde groepen
allochtonen jongeren is
zorgelijk.’
Jeugdcriminaliteit vraagt om
verdere specialisatie van de
functie van jeugdoffi cier binnen
het OM, meent Dubbelman.
‘Jeugdoffi cieren moet niet
alleen de aparte regels en interventies
van het jeugdstrafrecht
kennen. Zij moeten ook kennis
hebben van gewetensontwikkeling
en psychische problematiek.
Ze moeten weten welke
bevoegdheden een gezinsvoogd
heeft, en welke niet. Niet
voor niets heeft de offi cier de
bevoegdheid om zelf een ondertoezichtstelling
te vorderen. Bij
de rechtbanken is er een ontwikkeling
om bij Kinderrechters
straf- en civiel recht weer bij
elkaar te brengen. Jeugdzaken
blijven maatwerk. We moeten in
staat zijn ze snel en consequent
af te handelen.'
5

6 ALLES AFWEGENDE
Spookachtige
verkeerstragedie
in Maastricht
Een macabere, bijna spookachtige verkeerstragedie. Zo staat in
de dossiers van het parket Maastricht vermoedelijk het dodelijke
ongeval gekwalifi ceerd dat daar in november 2007 plaatshad.
Een achtjarige jongen wordt aangereden door een auto en…
verdwijnt van de aardbodem. Pas de volgende dag wordt het
slachtoffertje gevonden. In de garage van de automobiliste die
het kind blijkt te hebben overreden. Openbare aanklager Anneke
Rogier analyseert een zeer curieus verkeersdrama en licht haar
besluit tot een sepot toe.
Een schemerdonkere, door miezerig
weer geplaagde namiddag van de laatste
novemberdag van 2007. Bij een voetgangersoversteekplaats
aan de Ruttensingel
in Maastricht moet rond vijf uur een automobiliste
vol op de rem voor een kind dat
rennend uit een zijstraat komt en wil oversteken.
Zij en haar passagier zien direct
na de noodstop echter geen kind meer en
denken dat ze zich, in hun schrikreactie,
hebben vergist.
Maar een fi etsster ziet het rennende jongetje
ook. Zij vreest een welhaast onvermijdelijke
aanrijding, omdat een (uit de andere
rijrichting dan de genoemde getuigen
komende) auto het zebrapad in het natte
wegdek gevaarlijk dicht is genaderd. Maar
omdat die personenwagen enkele seconden
later doorrijdt en een kind in geen velden
of wegen is te bekennen, denkt ook zij
aan een vergissing of inschattingsfout.
Zoekactie
Toch belt de vrouw later voor de zekerheid
nog wel even de politie. Die heeft
geen melding van een ongeval aan deze
drukkere uitvalsweg van Maastricht binnengekregen.
Maar als rond half acht ’s
avonds vanuit de buurt van het “ongeval”
de melding binnenkomt dat het achtjarige
Somalische jongetje Amir I. wordt vermist,
wordt op het bureau groot alarm geslagen
en onmiddellijk een zoekactie gestart. Die
levert in de loop van de nacht, op ongeveer
150 meter afstand van de bewuste oversteekplaats,
slechts één schoen van het
vermiste kind op.
Zaterdag 1 december wordt de zoekactie
voortgezet en aan het begin van de middag
is er resultaat. De oplossing van het
bijna spookachtige mysterie blijkt te liggen
in het bij Maastricht gelegen Eijsden.
Daar, twaalf kilometer verwijderd van de
plaats van het “ongeval”, heeft de 61-jarige
mevrouw J. haar auto voor een poetsbeurt
uit de garage willen rijden en tot haar
ontzetting moeten constateren “dat er
onder/voor mijn auto een kind hangt/
ligt…” Geheel overstuur belt zij, zonder
haar voertuig nog aan te raken, de politie,
waarna het slachtoffer al snel wordt
geïdentifi ceerd als Amir I. Stante pede
wordt een diepgaand onderzoek gestart
naar de oorzaak van de tragedie, waarvan
automobiliste J. volgens haar uitdrukkelijke
verklaringen niets anders heeft meegekregen
dan “een plofje” dat zij ergens op
de Ruttensingel heeft gehoord.
Geschokt
‘Soms is de werkelijkheid curieuzer, harder
en meer bizar dan alles wat de mens kan
verzinnen,’ stelt Anneke Rogier, sinds 2002
arrondissementsoffi cier in Maastricht,
nuchter vast. ‘Níets is wat het ogenschijnlijk
lijkt.’ De 53-jarige aanklager kreeg de
zaak-Ruttensingel c.q. de casus-Amir in de
herfst van 2007 op haar bureau en nam de
niet geringe taak op zich klaarheid te brengen
in deze dramatische, uiterst gecompliceerde
verkeerstragedie.
‘Voor alles en iedereen was dit een volstrekt
unieke zaak. Zo uniek als zaken in
de meest extreme gevallen maar kunnen
zijn. Nergens anders, in heel Europa niet,
had men zoiets al eens meegemaakt. En
het is toeval dat we in 2008 werden benaderd
door de politie in Duitsland, die was >

OPPORTUUN · 07 / 2009
‘Soms is de
werkelijkheid
curieuzer dan
een mens kan
verzinnen’
Offi cier van justitie
Anneke Rogier
Foto: CL-studio, Jo Houben
7

8
ALLES AFWEGENDE
>
geconfronteerd met een min of meer
vergelijkbaar ongeval. De verbalisanten
van de Maastrichtse case hebben dus hun
Duitse collega’s analytisch kunnen schetsen
hoe wij hier tewerk zijn gegaan.’
Anneke Rogier – vanaf 1996 verbonden
aan het parket Maastricht, waar zij nu
vier jaar participeert in het team Zware
Criminaliteit – hoorde het trieste nieuws
over het raadselachtige ongeluk op de
radio. ‘Net als ieder ander mens was
ik geschokt. Ik bedoel dat voor mij het
totáálbeeld van deze gebeurtenis erg
schokkend was: het verongelukte, twaalf
kilometer onder de auto meegesleepte
kind, de nabestaanden van de jongen, de
verdachte, oudere dame in Eijsden die
de verschrikkelijke ontdekking doet…
Traumatische ervaringen. Maar dan denk
je als ovj al snel aan “een bijzondere, uit-
‘Iederéén vroeg
zich af hoe zo’n
ongeluk toch
mogelijk was’
zonderlijke verkeerszaak.” Omdat ik als
aanklager jarenlang de verkeersportefeuille
heb beheerd en die voor Limburg-Zuid
nog steeds onder me had, werd de casus
aan mij toegewezen,’ legt zij begin mei
2009 in het paleis van justitie in Maastricht
uit. De ingewikkelde verkeerszaak is dan
juridisch offi cieel afgesloten met het oordeel
van het gerechtshof in Den Bosch,
dat offi cier van justitie Rogier de strafzaak
tegen automobiliste J. terecht heeft geseponeerd.
Ondanks het feit dat haar tijd
kostbaar is – de aanklager heeft nét een
grootschalig onderzoek in haar arrondissement
toegewezen gekregen – schetst
Anneke Rogier in extenso de ontwikkelingen
in de casus-Amir.
Is er sprake van dood door schuld? Van
aanmerkelijk verwijtbaar en onvoorzichtig
verkeersgedrag met de dood tot gevolg? Of
van onvoorzichtig verkeersgedrag waardoor
gevaar op de weg is ontstaan? Treft de
verdachte schuld in de zin van respectievelijk
artikel 307 Sr, artikel 6 WVW of artikel
5 WVW? De juridische voorvragen zijn in
feite niet complex en ook het tactische
onderzoek levert geen grote problemen
op. Maar hoe moet vooral op het technische
vlak informatie worden verkregen om
te onderzoeken of een verdachte verwijtbare
fouten heeft gemaakt?
De aanklager werkt met een team van
specialisten om alle mogelijke aspecten
van het verkeersdrama te onderzoeken.
De politie heeft inmiddels vastgesteld dat
er geen aanrijding of botsing heeft plaatsgevonden
tussen de auto en de jongen.
Op het voertuig zijn daarvan geen sporen
te vinden. Op de plaats van het ongeval
worden die, omdat het die nacht heeft
geregend, evenmin aangetroffen.
Meegesleurd
Rogier: ‘Ik deed een beroep op de mensen
van verkeersondersteuning en –analyse
van de technische recherche Limburg-
Zuid. Kan de bestuurster iets hebben
gezien voordat het kind onder haar auto
kwam, heeft zij (ernstig) verwijtbaar
rijgedrag vertoond en kan zij iets hebben
gemerkt van een menselijk lichaam
dat onder haar auto wordt meegesleurd?
Nadat er sectie op het lichaam was verricht
en na overleg tussen OM, politie en forensische
opsporing werd besloten experts
van het TNO in Delft in te schakelen. Fysici
die trillingen kunnen meten en geluidsspecialisten.
Om een perfecte technische
analyse te verkrijgen, een stuk waarmee
strafrechtelijk onderzoek kan worden
ondersteund. Overigens betrof het hier
ook voor de TNO’ers een unieke zaak.’
In maart 2008 wordt het verkeersdrama
op een speciaal terrein zo nauwkeurig als
maar enigszins mogelijk was gereconstrueerd.
Wegdek, nat en bochtig, voertuig
en omstandigheden zijn identiek aan de
“situatie-Ruttensingel” en het lichaam
dat onder de auto wordt geplaatst is qua
botstructuur en huid gelijksoortig aan een
menselijk lichaam. De uitkomst is zonneklaar
en onomkeerbaar: de decibellen
(van geluid en trillingen) die door de automobiliste
konden worden waargenomen,
verschillen mét en zónder lichaam onder
het voertuig zo weinig van elkaar, dat níet
kan worden gesteld, dat zij had moeten
opmerken dat er iets onder haar auto werd

OPPORTUUN · 07 / 2009
meegesleept…
Het OM ontvangt het dossier op 28 juli
2008. Daarin staat als meest waarschijnlijke,
bepaald unieke toedracht vermeld:
‘Het slachtoffer is over een VOP de rijbaan
opgerend en op de weghelft waarover de
verdachte reed ten val gekomen. Vervolgens
is de auto over het kind heengereden, waarop
het slachtoffer klem is komen te zitten in
een open, holle ruimte onder de motor van
de auto. De wagen had geen bodemplaat
en dat was voor dit type ook niet verplicht.
Omdat er nadien nog twaalf kilometer mee
is gereden en de wagen die zaterdagmorgen
achteruit nog de garage is uitgereden, kon
niet (meer) worden vastgesteld hóe het
slachtoffer precies is komen klem te zitten.’
‘Nog diezelfde week heb ik besloten de
zaak te seponeren,’ verklaart Anneke
Rogier gedecideerd. ‘Omdat er in deze
tragedie geen wettig en overtuigend bewijs
voor het plegen van enig strafbaar feit
voorhanden was. Meteen na dat besluit
heb ik m’n agenda laten aanpassen, zodat
ik al kort daarna – op dezelfde dag – de
verdachte én de nabestaanden persoonlijk
op de hoogte kon brengen van alle achtergronden
van dit sepot. Nadat het schokkende
voorval in december 2007 door de
media naar buiten was gebracht, had ik
ook al gesprekken gevoerd met beide partijen,
die werden bijgestaan door naaste
familieleden en/of een advocaat. Bewust,
ook louter professioneel, heb ik mij gedurende
het onderzoek beperkt tot deze contacten
met hen.’
Emoties
De Limburgse aanklager heeft die gedetailleerde
gesprekken over een diepmenselijk
drama met de betrokkenen niet als loodzwaar
ervaren. ‘Ik werk in zoveel zware,
dramatische zaken, dat ik die gesprekken
niet moeilijk maar wel noodzakelijk vind…
Dan ben ik een en al concentratie en aandacht.
Wij worden, onder andere hierin,
ook permanent geschoold door de SSR,’
licht zij toe. ‘Ik acht het buiten de orde om
tijdens zo’n moeilijk onderhoud de eigen
emoties prominent naar voren te laten
komen. Mijn inlevingsvermogen toon ik
zeker, maar naar de betrokkenen toe vind
ik het niet van respect getuigen wanneer ’t
erop lijkt dat ik net zo aangeslagen ben als
zij… Koste wat kost wil ik dat voorkomen…
Zo wil ik niet zijn.’
De zaak-Ruttensingel heeft bijna anderhalf
jaar lang, ook buiten Limburg, nogal
gevoelig gelegen bij publieke opinie en
pers. Bij vlagen leek zelfs een heel land de
wijsheid in pacht te hebben over de mysterieuze
verkeerstragedie. Heel primair (en
prematuur) werd er schande gesproken
over “die automobiliste” en “het onbegrijpelijke
seponeren van zo’n raar ongeluk”.
Anneke Rogier heeft “er allicht alles van
meegekregen”, maar zij stelt zakelijk vast
dat ze zich niet onheus bejegend heeft
gevoeld, laat staan dat ze aan het wankelen
is gebracht. Haar visie: ‘Dat er negatieve
geluiden op je afkomen, ligt eigenlijk
voor de hand in zo’n uitzonderlijke case.
Iedereen zit op het puntje van z’n stoel.
Iederéén vraagt zich af hoe zo’n ongeluk
toch mogelijk is, hoe zo’n vrouw in godsnaam
rustig kan doorrijden, waarom er
geen straf wordt uitgedeeld, etc. Maar
mensen die het dossier niet exact kennen,
kunnen mij met hun oordeel gevoelsmatig
niet raken. Ook hun suggesties zijn voor
mij emotioneel onbelangrijk. Dit is zeker
geen trial by media geworden, maar de
publieke opinie wordt nou eenmaal wél
beïnvloed als “iedereen” met zijn mening
naar buiten treedt. Dat vereist op het juiste
moment een reactie van degene die wél
kennis van zaken heeft. Die exacte informatie
komt wanneer de casus openheid
toelaat en daardoor wordt het vertrouwen
in de rechtsstaat vervolgens gediend.
Hiermee bedoel ik niet dat zestien miljoen
Nederlanders inspraak krijgen, maar dat
de vervolgingsbeslissing moet blijven waar
hij volgens de wet ligt: bij het OM, de offi -
cier van justitie.’
In haar – minutieuze - terugblik wenst
de ovj nog twee aspecten aan te stippen
die haar deugd hebben gedaan in de
afhandeling van een unieke strafzaak.
Over de afwijzing van de klacht van Amirs
nabestaanden tegen niet-vervolging van
automobiliste J., eind maart van dit jaar,
door het Hof: ‘Na mijn laatste gesprek met
de nabestaanden had ik de indruk dat ze
geen artikel 12-procedure zouden opstarten,
maar ik vond het niet onlogisch dat ze
toch een klacht indienden. Ik was hooguit
verrast dat het klaagschrift zo laat binnenkwam.
En dat ik in het gelijk werd gesteld
stemde mij positief, maar was - eerlijk
gezegd - ook voorspelbaar. Het standpunt
van het Hof was: ‘Beklaagde had rekening
moeten houden met de mogelijkheid dat
op de VOP mensen konden oversteken. Zij
is in de stroom van het verkeer meegereden
en heeft zich daarom zodanig gedragen dat
gevaar op de weg werd veroorzaakt of kon
worden veroorzaakt. In het onderhavige
geval echter is deze overtreding zozeer verbonden
met de dood van het slachtoffer, dat
door vervolging op grond van overtreding
van artikel 5 WVW de indruk kan ontstaan
dat beklaagde daarmee ook schuldig is
aan overtreding van artikel 6 WVW. Onder
deze bijzondere omstandigheden acht het
Hof vervolging terzake artikel 5 WVW niet
opportuun.’ Sec gezien stelt het gerechtshof
in ’s-Hertogenbosch dus – anders dan
de offi cier van justitie - dat overtreding van
artikel 5 WVW aan de rechter had kunnen
worden voorgelegd, maar dat vervolging
voor dit artikel in casu niet opportuun
was.’
Verkeersrecht
En Rogier, charmant stralend, over haar
onderzoeksteam: ’t Was zéér lastig geworden
als ik niet zulke kundige mensen om
me heen had gehad. Parketsecretaris Ton
Dorren, de mensen van de forensische
opsporing van de politie Limburg-Zuid,
(politie)teamleider Paul Reijntjes en de
experts van het TNO… Klasse! Ook ben ik
blij dat ik ook als verkeersoffi cier altijd heb
kunnen werken met goede specialisten.
Dat vond en vind ik absoluut onontbeerlijk,
omdat het niet zelden over leven en
dood gaat. Vooral complexe zaken verdienen
álle faciliteiten. Verkeersrecht vormt
voor het merendeel “eenvoudig” ordeningsrecht,
reden waarom die portefeuille
vaak aan beginnende offi cieren wordt
toegewezen, maar ík heb nooit luchtig over
“verkeer” gedacht… In complexe zaken is
immers vaak intensief onderzoek aan de
orde en spelen juridische overwegingen
over bijvoorbeeld de mate van schuld een
belangrijke rol. Dit onderzoek heeft mijn
eigen visie op die vaak onderschatte portefeuille
bevestigd.’
Tekst: Gerard Trentelman
9

10 BUITENOM
Volgens strafpleiter Nico Meijering leidt de druk op het
OM tot ontoelaatbaar gedrag
‘Bewaak het
eerlijke proces’
Advocaat Nico Meijering neemt geen blad voor de mond. In
en buiten de rechtszaal gaat hij vol overgave de confrontatie
aan als hem dat uitkomt of als hij er zich toe gedwongen voelt.
De spraakmakende raadsman praat vrijuit over politie, OM,
integriteit, scoren en zijn angsten.
Meijering aarzelt geen ogenblik. Een
gesprek met Opportuun van het Openbaar
Ministerie? Daar maakt hij tijd voor vrij.
In zijn twintigjarige praktijk als advocaat
heeft hij een indrukwekkende reeks “akkefi
etjes” met het OM gehad. Beschuldigd
van corruptie, aangeklaagd bij de deken,
afgeluisterd, is maar een greep. ‘Het kan
zijn dat ik dat over me afroep door mijn
aanpak. Ik doe grote zaken, waar veel van
afhangt. Ook voor het OM. Laat ik het zo
zeggen: ik sta niet als de meeste collega’s
zeggen achter mijn cliënt, maar pal vóór
ze. Om ze te beschermen tegen een steeds
machtiger wordende overheid.’
In zijn zwierige crèmekleurige jasje en snel
gesneden shirt heeft Meijering iets weg van
een scherpe analyticus in een praatshow.
Meijering is uitgesproken over de manier
van werken van het OM en zijn eigen
beroepsgroep. ‘Mijn stelling is: er zijn overal
goede en slechte mensen. Advocaten
moeten zich aan de regels houden. Bij de
overheid geldt dat dubbel en dwars.’
Meijering heeft van jongs af aan iets met
het recht en rechtvaardigheid. Als eindexamen-kandidaat
van zeventien droomt
Meijering van een carrière bij de politie.
Hij geeft zich op voor de Politie Academie.
‘Concreet iets doen om de criminaliteit
te bestrijden, daar wilde ik voor gaan.’
Meijering wordt afgekeurd vanwege een
geringe oogafwijking. De politie laat hem
niet los. Als hij in de fase van afstuderen
zit, loopt hij stage bij de Amsterdamse
Narcotica-brigade. Zijn scriptie gaat er ook
over. Als er sprake is van een vacature bij
de politietop dingt Meijering mee. Zover
komt het uiteindelijk niet. Het kantoor Van
Asperen, De Roos en Pen waar hij eerder
stage heeft gelopen, biedt hem een plek.
‘Het sprak me uiteindelijk toch meer aan,
het vrije beroep. Tijdens mijn studie was ik
al geboeid door het strafrecht en de gevolgen
daarvan voor mensen persoonlijk. Het
ergste wat een mens kan overkomen na
ziekte en dood is vrijheidsberoving. Die
passie, me in te zetten voor mensen die
daar mee te maken krijgen, sloot meer aan
bij mij op dat moment, denk ik.’
Criminaliteitsbestrijding? Dan ligt een
loopbaan bij het OM toch veel meer voor
de hand? ‘Ja dat is zo. Daar heb ik ook aan
gedacht. Als er in de advocatuur geen
plek was geweest, had ik daar zeker voor
gegaan. Het klinkt misschien raar, maar
mijn hart gaat nog steeds voor de politie
harder kloppen. Dat geldt ook voor het
werk van een offi cier van justitie. Prachtige
beroepen. Het zit er niet meer in, vrees
ik’, zegt hij met een glimlach, ‘Ze zien me
bij het OM aankomen. En mijn cliënten
zouden er ook heel vreemd van opkijken,
denk ik.’
Tijd om noten te kraken. Meijering houdt
een uitvoerig exposé over de drugshandel.
De aandacht die politie en justitie
voor deze vorm van criminaliteit hebben
is zwaar overdreven, vindt hij. En werkt
averechts: ‘Het is in mijn ogen de grootste
“beschaafde” misstand ter wereld. De jacht
op drugs levert zoveel ellende op. Doordat
het middel schaars en duur wordt, worden
mensen juist aangezet tot stelen, geweld
en prostitutie. Er komt troep op de markt,
het is zo zonde van het geld en de inspanning.’
Meijering heeft een eigen theorie, waarom
de “oorlog” aan drugs is verklaard. ‘Na
de val van de Berlijnse Muur in 1989 was
er behoefte aan een nieuwe vijand. Het
communisme als dreigend spook was weggevallen
en daarvoor in de plaats kwam de
internationaal georganiseerde misdaad.
De onderwereld van vooral drugshandelaren
zou zich een weg verschaffen naar
de bovenwereld. Niet voor niets schakelde
de inlichtingendienst AIVD over van het
gevaar uit het oosten naar vermeende
internationaal opererende criminele bendes.
Met als argument destabilisering van
de rechtsstaat.’
De IRT-affaire was in Meijerings beleving
de eerste eye opener wat de overheid
bedoelde met “oorlog aan de drugshandel”.
Hij laat daar indringend op volgen:
‘De gevolgen van de IRT-affaire zijn tot op
de dag voelbaar. De druk op het Openbaar
Ministerie is gigantisch. Ik heb begrepen
dat rond de vijf procent van de tips kan
worden opgepakt. Voor de rest is geen
geld, zijn er geen mensen beschikbaar.
Dat betekent dat wat wel door mag gaan,
een succes móét worden. Met als gevolg
dat men de randen van het toelaatbare
opzoekt. Of er overheen gaat.’
Voorbeelden te over, zegt Meijering. ‘Kijk
naar de Schiedammer Parkmoord of de
Acroniem-zaak waar ik zelf bij betrokken
was. Dan hoor ik: “Ja joh, die dingen
gebeuren niet expres. Je moet niet zo para- >

OPPORTUUN · 07 / 2009
‘U mag uw ogen
droog houden,
maar vindt u
het gek dat ik
paranoïde ben
geworden?’
Nico Meijering
Foto: Kick Smeets
11

12 BUITENOM
>
‘De OM-top moet zowel intern als
naar de buitenwereld laten zien dat
onheus opsporen en vervolgen niet
geaccepteerd wordt’
noïde reageren”. Paranoïde? Ja, van het
achterhouden van relevante informatie en
stukken, word ik paranoïde. Zeker als het
gaat om stukken ter ontlasting van mijn
cliënt.’ Meijering kijkt fel door zijn brillenglazen.
‘Paranoïde, ja. Ik moet regelmatig
tegen me zelf zeggen: het leeuwendeel van
politie en justitie is integer. Want dat is zo.
Maar omdat je met zulke grote zaken bezig
bent, wordt je beeld vertekend. De noodzaak
om te scoren is zo groot dat er dingen
gebeuren die niet mogen gebeuren.’
Meijering zit in een stroomversnelling.
In zaken als die van de landelijke vervolging
van de Hells Angels (Acroniem), de
zaak tegen Mink K. en de roemruchte
Vancouver-zaak met de lekkende De Pet,
ontpopte hij zich als een pitbull. ‘Keer op
keer is de verdediging niet juist, onvolledig
of te laat geïnformeerd en moesten wij
daar bij toeval achter komen.’ Even ligt er
een dam in de spraakwaterval. Meijering
denkt na en weegt zijn woorden: ‘Harm
Brouwer zei over de Acroniemzaak waarin
geheimhoudersgesprekken structureel
niet vernietigd waren: ‘het is niet met opzet
gedaan’. Dan gaat hij voorbij aan voorwaardelijke
opzet. Heel wat burgers gaan
er met boter en suiker in als ze langdurig
inkomsten verzwijgen. “Per ongeluk?” Met
dat excuus maakt zowel de gemiddelde
offi cier als rechter korte metten.’
Meijering gaat nog preciezer en langzamer
praten: ‘De OM-top moet zowel intern
als naar de buitenwereld laten zien dat
onheus opsporen en vervolgen niet geaccepteerd
wordt. Doet men dat niet dan
zullen crimefi ghters hun ruimte blijven
nemen en zal de buitenwereld vertwijfeld
achterblijven’. Hij wijt de door hem gesignaleerde
selectieve informatievoorziening
vooral aan de druk die bij het OM ligt om
een zaak tot een goed einde te brengen. ‘Ik
hou niet van de versleten term “tunnelvisie”
maar die dekt wel de lading. In die zelfverklaarde
oorlog tegen de georganiseerde
misdaad moet Barbertje iets te vaak hangen.
Men wil zich niet altijd realiseren dat
in een rechtsstaat nu eenmaal criminelen
soms de dans ontspringen.’ De vaart komt
er weer in te zitten: ‘Stel je voor dat je als
maatschappij je verlies op alle terreinen
niet wilt nemen. Dat is onhoudbaar. Er zullen
altijd mensen zijn die door de mazen
van de wet glippen. Of dat nu het sociale
stelsel, ons belastingstelsel of ons strafrecht
is. Dat zou in een serieuze rechtsstaat
all in the game moeten zijn. Zo niet, dan
gaat het onherroepelijk ten koste van het
(onschuldige) individu’.
De zogenaamde oorlog tegen de georganiseerde
criminaliteit heeft volgens
Meijering het eerder genoemde type crimefi
ghter-offi cier voortgebracht: net iets
te veel het vizier gericht op een veroordeling
en daarbij de andere taak van het OM,
het bewaken van een eerlijk proces, uit het
oog verliezend.
Meijering steekt ook zijn hand in eigen
boezem. De advocatuur is voor een deel
meegegaan in het wapengekletter van
Justitie en politiek. ‘Hij die zonder zonden
is werpe de eerste steen’, roept hij plechtig.
Met de start van de “oorlog” is ook de strafrecht-advocatuur
opgestuwd. ‘Er valt wat
te scoren en te verdienen, dus daardoor
hebben steeds meer advocaten zich op het
strafrecht gestort.’ Advocaten beperken
zich allang niet meer tot een optreden in
de rechtszaal. ‘Qua media – en als ik kijk
naar het verleden ga ik ook niet vrijuit –
zouden advocaten zich moeten beperken
tot belangenbehartiging van cliënten en
niet die van zichzelf. Daardoor is het beeld
ontstaan van snelle jongens die je wel uit
de bak zullen houden. Of erger: het beeld
van advocaten die zich vereenzelvigen met
hun cliënten.’
Er volgt een trommelend gebaar op het
bureau. ‘Mede daardoor zijn wij als advocaten
kwetsbaar geworden. Ook op dat
gebied ben ik paranoïde geworden. In
het afstand houden tot mijn cliënten. Ik
heb nooit moeite gehad de verleiding te
weerstaan om met een cliënt in een club
te gaan zitten of de Middellandse zee op te
gaan met een iets te grote boot. Maar we
durven nu ook nauwelijks meer onderweg
een broodje met ze te eten: voor je het weet
wordt dat ook weer verkeerd uitgelegd.’
Meijering schiet een zwarte bladzijde in
zijn loopbaan te binnen. ‘In de Vancouver-
zaak heb ik toch een aardig portie meegekregen.
Het “minst” erg was het voegen
van vertrouwelijke gesprekken met mijn
cliënt in het dossier. Griezeliger was al het
feit dat onder verantwoordelijkheid van
het Openbaar Ministerie naar voorpagina’s
van de media de beschuldiging was gelekt
dat ik de Hells Angels zou hebben gewaarschuwd
voor op handen zijnde invallen. Of
wat dacht u van een opgezette val met als
doel te “bewijzen” dat ik politie-informatie
zou doorspelen naar het milieu. Ik memoreer
nog de hardnekkige pogingen om mij
te horen als getuige tegen mijn eigen cliënt
waarbij ik de dreiging van gijzeling daadwerkelijk
lange tijd gevoeld heb. U mag uw
ogen droog houden, maar vindt u het gek
dat ik paranoïde ben geworden? Je loopt
als advocaat in grote zaken wat dat betreft
steeds meer op eieren.’
De achterdocht gaat ver. Volgens Meijering
wordt de verharding in het strafproces
zwaar onderschat door de top van het
openbaar ministerie. ‘Neem het voorbeeld
van de aanslagdreiging op offi cier
van justitie Koos Plooij in 2003. Daarvan
werd een cliënt van mij verdacht. Slechts
één kant van die medaille is belicht en
dat was dat de criminaliteit steeds harder
wordt en daartegen opgetreden moet
worden. Daarna hebben we nooit meer
wat gehoord. Is die dreiging nu daadwerkelijk
reëel geweest? Zo ja, moet er dan niet
ook eens diepgaand onderzoek komen
naar het waarom van een dergelijke dreiging?
Voorkomen is beter dan genezen.
Hetzelfde geldt voor de raketaanslag op de
bunker in de zaak Holleeder. Alléén roepen
dat het een aanslag is op de rechtsstaat en
dat er harder moet worden opgetreden is
niet genoeg. Boeven zijn kennelijk getriggerd
om grenzen te overschrijden die tot
voor kort niet werden overschreden. Ik
moet er niet aan denken dat het nog verder
uit de hand gaat lopen. Probeer de oorzaken
bloot te leggen voordat het te laat is.
Ik houd me graag aanbevolen om mee te
denken.’
Tekst: Louis Cornelisse

OPPORTUUN · 07 / 2009 GPS-TIPS
Deze maand: Alle vensters in beeld?
Handig met GPS
GPS is een jong systeem, dat nog niet vlekkeloos draait.
Structurele verbeteringen zijn in de maak. Maar het kan ook
voorkomen dat het lijkt alsof een werksessie vastzit, terwijl dat
niet het geval is. Daarom een belangrijke tip.
GPS werkt met meerdere deelvensters
(Windows). Een voorbeeld hiervan is het
scherm “Raadplegen Zitting”. Klik je in
dat scherm op de knop “Voorbereiden
OM”, dan verschijnt er een vervolgscherm.
Op dat moment zijn er 2 GPS-vensters
geopend: het venster “Raadplegen-zitting”
en het venster “Voorbereiden zittingsbehandeling”.
Het laatste is zichtbaar en
actief, het eerste ligt er precies achter en is
niet actief. Alsof er op je bureau 2 A4-tjes
precies op elkaar liggen.
Nu kan het voorkomen dat het actieve venster
(te herkennen aan de donkerblauwe
kop) achter het niet-actieve venster (met
lichtblauwe kop) terecht is gekomen. Dit
gebeurt bijvoorbeeld als men per ongeluk
de knop “Voorbereiden OM” 2x aanklikt
terwijl 1x voldoet. Het gevolg is dat de
gebruiker het niet-actieve venster ziet en
dus niet in staat is om gegevens in te voeren
of af te sluiten. Dan lijkt de werksessie
vast te zitten. Maar door het zichtbare
venster te verschuiven of kleiner te maken,
wordt het actieve venster zichtbaar en kun
je daarin verder werken. Ook het tegelijk
indrukken van de toetsen Alt + Tab kan
helpen. Een derde mogelijkheid is de
optie “Vensters” in het GPS-menu: als je
daarop klikt, zie je alle vensters die je open
hebt staan. Daaruit kies je vervolgens het
gewenste venster.
Dit is een voorbeeld dat op veel meer
plaatsen in GPS kan voorkomen, ook
met bijvoorbeeld het PDF-scherm.
Bijvoorbeeld bij het overtikken van gegevens
uit een PDF naar het GPS-scherm: het
PDF-scherm komt achter het GPS-scherm
te liggen. In dit geval zijn er niet twee GPSvensters,
maar twee Windows-vensters
geopend. Het achterliggende venster
wordt onderaan het scherm verkleind
weergegeven en kan daar eenvoudig geactiveerd
worden. Dit probleem is overigens
te voorkomen door ervoor te zorgen dat
zowel van het GPS-scherm als van het
PDF-scherm de drie formaat-knoppen
zichtbaar zijn:
Kortom, als de GPS-sessie lijkt vast te zitten,
check dan of het actieve venster wel
zichtbaar is. Biedt dit geen soelaas, bel dan
de Servicedesk van ICTRO.
13

14 SFEER EN BEWIJS
Audiovisueel Requisitoir
Drie geruchtmakende zaken in beeld
Een moord, een ingestorte steiger en een schrijver van
kogelbrieven: drie zaken die op het eerste gezicht weinig
met elkaar gemeen hebben. Toch hebben ze wel degelijk een
overeenkomst: een audiovisueel requisitoir. De zaaksoffi cieren
vertellen over de manier waarop zij de geruchtmakende zaken
–letterlijk– in beeld hebben gebracht en hun ervaringen met het
gebruik van audiovisuele middelen op de zitting. Een gesprek
over sfeerbeelden, beïnvloeding en bewijsmateriaal.
De zaak:
de moord
op Jesse
Dingemans
Niemand is ooit te weten gekomen waarom
Julien C. de 8 jarige Jesse Dingemans
op 1 december 2006 in het klaslokaal op
de basisschool in Hoogerheide om het
leven bracht. Wel is komen vast te staan
dat de dader het niet specifi ek op Jesse had
gemunt. De 8-jarige scholier mocht van
zijn juf een extra computerwerkje uit de
kast in de klas halen, terwijl de rest van de
klas zich op dat moment in de aula bevond
voor een computerles. Na enkele minuten
realiseert de leerkracht zich dat de computerwerkjes
hoog in de kast liggen en
Jesse er niet bij kan. Zij gaat hem achterna
en komt Julien tegen die na het plegen
van de moord op weg naar buiten is. De
dader had het dus nooit voor elkaar kunnen
krijgen dat Jesse juist op dat moment
in de klas zou zijn. Wat er precies in het
klaslokaal van het slachtoffer is gebeurd,
is nooit helemaal duidelijk geworden. Wel
zijn de gangen van de dader voor en na de
moord niet alleen in woord maar ook in
beeld door zaaksoffi cier Paul Emmen volledig
inzichtelijk gemaakt. De rechtbank in
Breda achtte doodslag bewezen en veroordeelde
Julien tot 12 jaar gevangenisstraf
en TBS. In hoger beroep werd hem wegens
moord een levenslange gevangenisstraf
opgelegd. De dader heeft tegen de uitspraak
van het Hof cassatie ingesteld.
De audiovisuele presentatie:
geen schokkende beelden
‘We hadden heel veel informatie in deze
zaak’ vertelt Paul Emmen. Een groot aantal
getuigenverklaringen van mensen uit
Hoogerheide, veel plaatsen delict en uitgebreid
technisch onderzoek. Aan de andere
kant waren de motieven van de dader
onbekend en wisten we niet precies wat er
in het klaslokaal is gebeurd. De moord op
Jesse heeft heel veel media-aandacht gegenereerd,
maar er is weinig informatie naar
buiten gekomen. De meeste getuigen uit
Hoogerheide hebben alle pers buiten de
deur gehouden en de verdachte ontkende,
dus zijn advocaat voelde zich ook niet
geroepen naar buiten te treden.
Om die redenen wisten we dat we op de
zitting een heel goed en met name een
heel duidelijk verhaal moesten vertellen,
ook aan de pers, daarom hebben we ervoor
gekozen het onderzoek te visualiseren. We
hebben er een sfeerverhaal van gemaakt in
die zin dat de informatie uit het requisitoir
aan de hand van beelden werd toegelicht.’
Alles wat Julien C. op de bewuste dag heeft
gedaan is in beeld gebracht. Een grote
luchtfoto van Hoogerheide, gemaakt
naar aanleiding van de getuigenverklaringen,
toont de looproute van de dader
voor de moord tot aan zijn aanhouding.
PANO-scans laten onder andere zien waar
de dader voor de moord zijn sigaretten
kocht, waar hij in de school de leerkracht
tegenkwam en waar de prullenbak staat
waar hij zijn bebloede kleding in heeft
verstopt. Foto’s zijn getoond van de dader,
zijn kleding, de bloedsporen en het (vermoedelijke)
moordwapen.. De hele zaak
is door middel van beelden nagespeeld.
‘De visualisatie was geen reconstructie’
benadrukt zaaksoffi cier Emmen, ‘maar
een presentatie van de feiten, onze show,
onze manier om het requisitoir te houden.
Het was geen bewijs en daarom waren we
ook van mening dat we de visualisatie niet
met de verdediging hoefden te bespreken.
Overigens heb ik van te voren de kamervoorzitter
en Spong, de advocaat van

OPPORTUUN · 07 / 2009
Julien, wel op de hoogte gesteld van mijn
plannen. Ik heb de rechtbank en Spong
verteld dat ik geen stemming wilde maken
en er geen schokkende en onsmakelijke
beelden in mijn presentatie voorkwamen.
De ervaringen: aansluiten bij
de inhoud en de persoon
Offi cier Emmen voerde tijdens de zitting
zelf de regie over zijn presentatie.
Behoudens één hapering (de accu van de
laptop raakte leeg) liet de techniek hem
niet in de steek. Emmen lacht: ‘Toen het
beeld zwart was heb ik aangegeven dat
dit mij een goed moment leek voor een
natuurlijke pauze en heb ik het woord aan
de voorzitter gegeven die vervolgens een
schorsing inlaste. Ik heb me er niet druk
over gemaakt. Laat het maar gebeuren. Ik
wilde de presentatie graag zelf doen, ik ben
niet bang voor computers en bovendien
kon ik niet helemaal inschatten of de verdachte
tijdens de zitting niet alsnog een
verklaring zou afl eggen en dan hadden we
de presentatie veel sneller kunnen doorlopen.
Om dat dan nog te bespreken met
iemand van de techniek, werkt voor mij
niet. Op deze manier presenteren past bij
mij en daar moet je wel even bij stilstaan
wanneer je een audiovisuele presentatie >
‘Ik heb de sectiefoto’s
van Jesse
bewust buiten
de presentatie
gehouden’
Zaaksoffi cier Paul Emmen
15

16 SFEER EN BEWIJS
>
houdt. Een offi cier die heel zakelijk, formeel
en magistratelijk is, moet je niet mijn
presentatie laten doen. Het moet aansluiten
bij de inhoud van de zaak maar ook bij
de persoon van de offi cier.
Sinds ik de presentatie over deze zaak een
paar keer getoond heb merk ik dat er veel
discussie ontstaat over de vraag hoe ver je
moet gaan met het tonen van beelden. In
mijn geval was het makkelijk, omdat het
geen bewijs was, omdat ik het verder niet
nodig had en omdat het om een jongetje
van acht ging. Iedereen was het met me
eens dat je het in dit geval niet anders
kunt doen. Maar er zijn ook collega’s die
zeggen: “als iemand een slachtpartij heeft
aangericht dan wil ik dat laten zien en dan
wil ik ook een PANO scan maken terwijl de
slachtoffers nog op de plaats delict liggen.
Juist om later nog te kunnen reconstrueren”.
Ik heb de sectiefoto’s van Jesse bewust
buiten de presentatie gehouden maar
ik weet bijna zeker dat er collega’s gaan
komen die deze beelden wel zullen gaan
tonen. Ik kan me ook wel zaken voorstellen
waarin je dat gaat doen, maar in deze zaak
niet.’
Verder moet je je heel erg bewust van zijn
dat het tonen van beelden een zekere
beïnvloeding met zich meebrengt. Als je
bijvoorbeeld eerst een fi lm ziet en daarna
het boek leest, dan heb je daar altijd de
fi lmbeelden bij. Mensen zijn heel visueel
ingesteld. Op het moment dat ik een foto
van een gevonden mes laat zien, wordt dit
meteen het mes dat mensen projecteren
in de hals van het slachtoffer. Als ik advocaat
zou zijn zou ik daar toch een punt van
maken. Als offi cier weet ik wel dat je er
voorzichtig mee moet omgaan.
Emmen houdt nog één keer een presentatie
over het gebruik van audiovisuele
middelen in de zaak Jesse Dingemans en
dan stopt hij ermee. ‘Het was goed voor mij
en deze zaak, maar ik wil het nu afsluiten.
Laat de volgende maar aantreden.’
De zaak: de
Rotterdamse
kogelbrievenschrijver
“Edelachtbare, Hoogwelgeboren
Jonkvrouwe”. Zo luidde de aanhef van een
brief aan Annemarie Jorritsma. Het vervolg
van dit schrijven was echter beduidend
minder vriendelijk: gedreigd werd haar
met kogels te doorzeven. Om deze woorden
kracht bij te zetten werden de kogels
alvast meegestuurd. En Jorritsma was niet
de enige. Voetbaltrainers, soapsterren en
tv-presentatoren, advocaten en rechtbankpresidenten:
ongeveer twintig min of
meer bekende Nederlanders kregen deze
kogelbrieven toegestuurd.
‘We namen de dreiging uiterst serieus, met
name in de onzekere, dreigende sfeer die er
heerste in Nederland na de moord op Pim
Fortuyn’ vertelt zaaksoffi cier Dedy Woei-A-
Tsoi van het Rotterdamse parket. ‘De meest
vreselijke bedreigingen werden geuit: ik
schiet een kogel door je kop, ik krijg je kinderen
ook wel te pakken en we schieten je
hersens tot een enorme garnalenmassa.’
Het was dus zaak de schrijver van de kogelbrieven
zo snel mogelijk op te sporen.
Maar hoe het brein achter deze bedreigingen
te vinden?
‘We zijn begonnen de brieven, kogels en
enveloppen op vingersporen en DNA te
onderzoeken’, zegt Woei-A-Tsoi. ‘Het lukte
ons het forensisch materiaal eraf te krijgen,
maar we hadden geen match. Een professor
in de Nederlandse Taal- en Letterkunde
in Leiden bracht uitkomst. Aan de hand
van het taalgebruik in de brieven maakte
hij een soort daderprofi el. Het zou gaan
om een man, afkomstig uit Rotterdam,
ongeveer vijftig jaar oud met een
Indonesische achtergrond en een HAVOopleiding.
Een bevolkingsonderzoek leek
de aangewezen weg. Maar het College, aan
wie voor een dergelijk onderzoek toestemming
moest worden gevraagd, vond dit
een te vergaande inbreuk op de privacy. Er
zouden namelijk om te beginnen ongeveer
3000 mannen bevraagd moeten worden…’
Aldus leek de zoektocht naar de kogelbrievenschrijver
op een dood spoor te zijn
terecht gekomen. Ook de stroom brieven
was plotseling gestopt. Het OM stond op
het punt te stoppen met het onderzoek.
Tot opeens na het proces tegen de moordenaar
van Pim Fortuyn de rechtbankpresident
en Koos Plooij een kogelbrief
ontvingen.
Opnieuw werd een aanvraag voor een
bevolkingsonderzoek ingediend en werd
het toenmalige TPG Post benaderd met
het verzoek om poststukken uit de regio
Rotterdam te mogen scannen. De toestemming
werd verleend en het werd een
omvangrijke operatie: zo’n drie maanden
lang werden er bijna elke avond 500.000
poststukken met een mobiele scanner
doorgelicht.
Deze methode had succes. Een aantal
poststukken werd onderschept en kon
worden terug gerechercheerd naar een
brievenbus in Rotterdam Zuid. In de buurt
van deze brievenbus werd een cameraauto
neergezet. Bij de volgende kogelbrief
die uit de scan kwam was het raak. De
camera-opnamen van de brievenbus in
Rotterdam Zuid werden afgedraaid en de
beelden toonden een man met één grote
witte enveloppe die werd gepost.
‘Hier hadden we wel geluk mee’ meent
zaaksoffi cier Woei-A-Tsoi. ‘Deze man
postte de enige grote witte enveloppe die
op die dag in de brievenbus terecht was
gekomen. Hij kwam aanrijden in zijn auto
dus aan de hand van het kenteken hadden
we ook meteen zijn persoonsgegevens.
Alle puzzelstukjes vielen op zijn plaats; het
daderprofi el klopte als een bus: een man
van 49 jaar oud, met een Indonesische
achtergrond en een HAVO-opleiding.
Binnen één week werd hij aangehouden.
Een zielige, eenzame fi guur die meteen
bekende. Hij had geen strafblad en er
waren geen aanwijzingen dat hij echt
agressief zou worden, maar hij had wel
de mogelijkheden zijn dreigingen waar
te maken. Er zijn vuurwapens en een kast
vol munitie bij hem thuis aangetroffen.
Ik had drie jaar gevangenisstraf geëist
waarvan zes maanden voorwaardelijk. We
wilden toch wel duidelijk maken dat iedere
andere gek die zoiets wil proberen erop

OPPORTUUN · 07 / 2009
kan rekenen dat justitie hard uithaalt. De
rechtbank kwam uit op 24 maanden waarvan
8 voorwaardelijk. Geen van de partijen
is in hoger beroep gegaan.’
De presentatie: het tonen van nog
niet betreden paden
Bekende Nederlanders, een serieuze dreiging
en een spannende zoektocht naar de
dader: de zaak van de Rotterdamse kogelbrievenschrijver
zou het bijzonder goed
doen als fi lmscenario. De gebruikte onderzoeksmethoden,
het verhoor van de dader
en de uitspraak van de rechtbank zijn
inderdaad gefi lmd en vastgelegd op een
DVD, uiteraard met een ander oogmerk
dan er volle zalen mee te trekken.
‘Het initiatief tot het maken van de DVD
ging uit van de politie’ vertelt Dedy Woei-
A-Tsoi. ‘Zij wilden graag beeldend maken
hoe het onderzoek is gegaan voor opleidings-
en presentatiedoeleinden. Ik heb
de DVD op de zitting gebruikt om de nog
niet betreden paden te laten zien. Hoe
worden de kogels in de machine van TNO
onderzocht? Hoe wordt het DNA afgenomen
van de achterkant van het plakband?
Al deze beelden bevonden zich op de DVD.
Ik zag wel aankomen dat de verdediging
een punt zou maken van het scannen en
het recht op briefgeheim. Daarom hebben
we ook het scannen gefi lmd, zodat de
rechtbank een oordeel kon vormen over de
zorgvuldigheid van het scanproces.
De ervaringen: bewijs of
toelichting?
‘Ik vond het heel prettig gebruik te maken
van audiovisueel materiaal ter terechtzitting
en ik kan het iedereen aanraden, maar
het vergt een behoorlijke voorbereiding
en het moet er netjes uitzien’, vindt Woei-
A-Tsoi. ‘Je moet er ook heel goed over
nadenken hoe je het beeldend materiaal
gebruikt. Er zit een verschil in uitleggende
beelden die duidelijk maken hoe het
onderzoek is gelopen en beelden waarmee
je iets wil bewijzen. Dat laatste ligt wat
ingewikkelder want als je niet uitkijkt kan
‘Je moet niet
in de sensatie
gaan zitten’
Zaaksoffi cier Dedy Woei-A-Tsoi
je doorschieten naar beïnvloeding en daar
zijn rechters nogal op gespitst. Je moet niet
in de sensatie gaan zitten.’
Tijdens de presentatie die ik aan collega’s
heb gehouden over het gebruik van audiovisuele
middelen in deze zaak hebben
we hier ook over gediscussieerd. Moet
je audiovisuele middelen gebruiken als
bewijs of als toelichting en waar ligt de
grens tussen beïnvloeding en uitleg?
Voor veel collega’s was het inzetten van
beeldmateriaal tijdens het requisitoir
wel een eye-opener. We zijn in de eerste
lijn nu wel bezig met het gebruik van
audiovisuele middelen ter terechtzitting,
maar in de tweede lijn gaat het vaak als
een nachtkaars uit, dat vind ik wel jammer.
De tweede lijn is weliswaar de meer
bedachtzame lijn,maar dat betekent niet
dat je geen taak hebt om de zaak goed voor
het voetlicht te brengen met alle middelen
die je ter beschikking staan. Misschien
juist wel omdat er in de tweede lijn wat
meer afstand van de maatschappij lijkt te
zijn. Het OM heeft daar volgens mij een
belangrijke taak in en moet daar een beetje
proactief in zijn. Er kan nog een heleboel
gedaan worden op audiovisueel gebied.’
17

18 SFEER EN BEWIJS
De zaak: de
Amercentrale
De steiger die in ketel 9 in de Amercentrale
als een kaartenhuis in elkaar stortte, waardoor
vijf mensen om het leven kwamen,
was enorm: 77,5 meter hoog en 17 meter
breed, vergelijkbaar met een fl atgebouw
van 25 verdiepingen. Ook de strafzaak, die
naar aanleiding van dit ongeval werd aangespannen,
was bijzonder omvangrijk. TNO
en het NFI hebben uitgebreid onderzoek
gedaan naar technische oorzaken van het
ineenstorten van de steiger. De ontwerper,
de beide steigerbouwbedrijven en de hoofdaannemer
werden vervolgd voor dood door
schuld. Zaaksoffi cier Huibert Donker heeft
zeker anderhalf jaar bijna full time aan deze
zaak gewerkt. ‘Een bouwkundige achtergrond
heb ik niet,’ vertelt Donker, ‘ik ben
zelfs heel slecht in wiskunde, maar ik heb
zo uitgebreid met deskundigen, waaronder
TNO, overlegd dat ik mijn eerste collegejaar
bouwkunde wel achter de rug heb. Het
was voor mij een duidelijke keuze niet de
spierballenjongens die de steiger gebouwd
hebben te vervolgen, maar de mensen en
bedrijven die het oog hadden op het economisch
gewin, waardoor zij heel slordig met
het bouwproces waren omgegaan om snel
geld te verdienen.’
Donkers aanpak had succes: de rechtbank
in Breda veroordeelde de architect die de
steiger had ontworpen tot een jaar gevangenisstraf,
de overige betrokken bedrijven
kregen forse geldboetes opgelegd. De rechtbank
en later ook het Hof, achtten dood
door schuld overtuigend bewezen.
De audiovisuele presentatie:
lastige materie
‘Om de lastig materie in deze zaak op de zitting
goed neer te zetten zou ik twee dagen
aan het woord zijn’, zegt Huibert Donker. ‘Ik
vroeg me af wat ik kon doen om de mensen
nog een beetje wakker te houden. Om die
reden ben ik de zaak begonnen met een
samenvatting: ik heb de hele zaak op één
A4tje geperst, zodat ik de kern van de zaak
in vier minuten kon vertellen. Dat had een
enorm effect; zeker de pers was daar blij
mee. Verder heb ik via powerpointdia’s continu
laten zien op welk punt in mijn requisitoir
ik was aangeland. Wanneer iemand
– bij wijze van spreken – even wegsukkelt
en weer wakker wordt kon hij in één oogop-
slag zien waar ik gebleven was. Daarnaast
heb ik mijn betoog doorspekt met foto’s en
fi lmpjes, bijvoorbeeld van een op schaal
gemaakte doorsnede van de steiger die kan
ronddraaien en op elk gewenst moment kan
worden stilgezet. Aan de dwarsdoorsnede
van de steiger kon je meteen zien dat de
steiger, door het ontbreken van veel diagonale
steigerpijpen, veel te weinig ondersteuning
bood, hetgeen -kort gezegd- de voornaamste
oorzaak was van het ongeluk.’
Niet alleen de ingewikkelde technische kant
van de zaak werd door Donker zichtbaar
gemaakt. Hij toonde ter zitting ook sfeerbeelden
van het ongeluk uit het NOS journaal,
NOVA en foto’s van de slachtoffers. De
rechtbank had hier, volgens Donker, geen
enkele moeite mee .
‘Ik wilde voorkomen dat we alleen maar
over steigerpijpen en gritstralen zouden
praten. Het was voor mij belangrijk te laten
zien waar het eigenlijk om draait: de slachtoffers.’
De ervaringen: sfeerbeelden
moeten mogelijk zijn
‘Er zit een aantal aspecten aan een audiovisuele
presentatie ter terechtzitting’, legt
Huibert Donker uit. ‘Het beeld kan bewijsmiddel
zijn, dan moet je het ook als zodanig
benoemen en dan is het ook een onderdeel
van het procesdossier. Het kan ook zijn dat
je slechts een ingewikkelde situatie wilt
uitleggen, beeldend wilt maken, dan is het
geen bewijs. Wat ook mogelijk is, maar daar
is wel kritiek op, is dat het beeld een stukje
sfeer neerzet, zoals ik heb gedaan in deze
zaak. Er zijn naar mijn smaak nog steeds
veel te veel collega’s die daar een punt van
maken, maar ik vind dat het heel goed kan.
Wij zijn niet voor niets ook geselecteerd
op betrouwbaarheid en integriteit. Je weet
wanneer je te ver gaat en als je daaraan twijfelt
zijn er altijd mensen om je heen die je
kunnen helpen met het onderscheid tussen
een huilverhaal of een functioneel verhaal.
Je kunt vaak op een kilometer afstand al zien
wanneer iemand te ver gaat. Bovendien is
Strafrecht is nu eenmaal emotie, dat hoef
je niet helemaal uit te schakelen. Als er vijf
mensen zijn overleden door de val van een
steiger, moet dat dan zonder enige emotie
worden behandeld? Ik vind van niet.’
‘Strafrecht is
emotie, dat
hoef je niet uit
te schakelen’
Zaaksoffi cier Huibert Donker
Donker raadt aan de technische kant van de
presentatie op de zitting aan anderen over
te laten en dit tijdig te regelen. ‘Mijn beleidsmedewerker
heeft alle apparatuur bediend.
Ik hoefde alleen maar mijn requisitoir te
houden. Verder was er iemand van het KLPD
in de zaal aanwezig om toe te snellen in
geval van een technisch mankement en dat
is er bijna altijd tijdens zo’n langdurig requisitoir.
Dankzij de man van het KLPD was dit
mankement zo verholpen. Ik had er niet aan
moeten denken dit zelf te moeten oplossen.’
Er kan binnen het OM meer gebeuren op
audiovisueel gebied volgens Donker. Een
collega offi cier uit Breda vervolgde onlangs
een jager die vanuit zijn jachthut een vrouw
had doodgeschoten. Het KLPD maakte een
audiovisuele presentatie van de plek van de
hut, het zicht en schootsveld van de jager.
‘Fantastisch’ vindt Donker. ‘Ter zitting werden
de droge feiten die je op papier maar
moeilijk kan inschatten, zichtbaar gemaakt.
Dat vind ik echt een voorbeeld van een grote
meerwaarde van audiovisuele middelen.
Het juridische aspect moet een cruciale
rol blijven spelen, natuurlijk, maar je komt
tegenwoordig niet meer weg met alleen het
juridische woord. Je moet mensen ook op
een andere manier weten te boeien en dit
moet je als OM kunnen organiseren.’
Tekst: Anna Italianer

OPPORTUUN · 07 / 2009
Geweld tegen publieke
functionarissen
De nuance van de dubbele eis
De themazittingen waarop agressievelingen tegen politie en
hulpverleners met een publieke taakterecht stonden, trokken landelijke
aandacht. Het OM eiste dubbele straffen. Een impressie van de twee
dagen, met een terugblik van pers- en zittingsoffi cier Otto van der Bijl.
Op de gang draaien camera’s al overuren.
Dinsdag 26 mei, het is nog geen 9 uur in de
ochtend. De rechtbank Amsterdam maakt
zich op voor de eerste themazitting “agressie
en geweld tegen personen met een
publieke taak”. Persoffi cier Otto van der
Bijl legt uit waarom het OM bij vergrijpen
tegen juist deze hulpverleners een dubbele
straf zal eisen. ‘Het belangrijkste is dat we
duidelijk willen maken dat dit gedrag niet
normaal is. Mensen gaan te snel en te vaak
over op agressie. Vooral tegen politieagenten
en medewerkers van het openbaar vervoer.
We accepteren dit niet, want zonder al
deze mensen functioneert de maatschappij
niet. We willen de daders afschrikken en
de slachtoffers steun bieden.’
De eerste verdachte die voor politierechter
Falger verschijnt, is de 42-jarige B.. Eind
oktober 2007 verzet hij zich heftig tegen
zijn aanhouding. B. voegt de agenten
bedreiging toe als ‘Ik onthoud je gezicht.
Ik kom je nog wel eens tegen, dan schiet
in drie kogels in je bast.’ Hij werkt politiemensen
tegen de grond, deelt kopstoten
uit en probeert te bijten. Hij moet zich voor
nog meer gewelddadigheden verantwoor-
Illustraties: Erwin Suvaal
den. Op 12 februari dit jaar gaat het weer
mis. Twee politiemensen houden hem aan.
B. probeert zich los te knokken, waarbij de
agenten gewond raken. In zijn woede vernielt
ook nog een fi ets.
Tegen B. wordt zoals aangekondigd, het
dubbele geëist: 80 in plaats van 40 uur
werkstraf. De rechter denkt even na en
komt tot een uitspraak. Ze komt op 60
uur. De rechter gaat tussen de “doorsnee”
eis en de “dubbele” eis inzitten. B. lijkt
niet onder de indruk. Hij is al zovaak in
het Gerechtsgebouw geweest en kent het >
19

20 THEMAZITTINGEN
>
‘We willen
de daders
afschrikken en
de slachtoffers
steun bieden’
Offi cier Otto van der Bijl
klappen van de zweep. Alleen de mediabombarie
op de gang is nieuw voor hem.
Als er wordt gesproken van respect voor
gezagsdragers kijkt hij glazig naar de politierechter.
Er volgen in snel tempo nog elf zaken. De
18-jarige B.Z. heeft een straatcoach uitgescholden:
‘Motherfucker. Flikker, Ja fl ikker,
door jou heb ik de vorige keer vastgezeten,
zemmel ! (Marokkaans voor homo, LC).’
Hij heeft de straatcoach ook toegevoegd
dat hij moet ‘oprotten van het plein.’ Er
komen zaken voorbij waar politiemensen,
surveillanten en controleurs grove beledigingen
naar hun hoofd geslingerd hebben
gekregen. Soms met bedreigingen en
een enkeling heeft daadwerkelijk geweld
gepleegd.
De vonnissen laten steeds hetzelfde
patroon zien: dubbele eis; straf anderhalf
keer de “normale” eis. De politierechter
legt ook uit waarom ze niet mee gaat in de
dubbele eis. Omgaan met soms angstaanjagend
gedrag, hoort volgens Falger bij het
werk van de agenten en straatcoaches. In
zulke beroepen moet je een dikkere huid
hebben. Expliciet noemt de politierechter,
dat het anders ligt bij hulpverleners als
ambulancepersoneel. Die hebben geen
agressie-opwekkende taak, zijn dan ook
niet getraind om geweld te beteugelen.
Maar zo’n zaak staat pas over een week, op
de tweede themazitting, op de rol.
De buitenwereld is razend benieuwd
naar de “uitslagen” van de zittingen.
Burgemeester Cohen van Amsterdam
reageert meteen op de woorden van de
rechter dat agenten en andere publieke
hulpverleners tegen een stootje moeten
kunnen. Met alle respect voor de onafhankelijke
rechter, zegt de burgemeester, ‘De
norm is gewoon dat het niet kan. Agenten
en straatcoaches zouden zich op straat
juist gesteund moeten voelen.’ Hij hoopt
dat het OM in beroep zal gaan tegen de
uitspraken.
Ondertussen dringt ook tot de Tweede
Kamer de reeks uitspraken van de eerste
themazitting door. Kamerlid Griffi th (VVD)
richt zich tijdens het vragenuurtje tot
minister Ter Horst van BZK. In Amsterdam
worden de laatste zaken nog behandeld
als Griffi th van Ter Horst wil weten wat ze
vindt van de ‘lage straffen’. Gaat daar niet
een verkeerd signaal van uit, wil ze weten.
De minister haast zich te zeggen dat ze
natuurlijk niet wil tornen aan de onafhankelijkheid
van de rechter. Ze zegt wat
geïrriteerd: ‘Ik ga er vanuit dat rechters ook
de problematiek volgen, dat is haast niet te
missen.’ In het tv-programma Knevel&Van
den Brink herhaalt de minister dat rechters
hun eigen verantwoordelijkheid hebben.
‘Wat ik van belang vind is dat we met
Justitie hebben afgesproken dat dubbele
straffen worden geëist voor agressie tegen
politie, brandweer en ambulancepersoneel.
Dat geeft aan welk belang wij hechten
als het gaat om dit soort geweld.’
Van den Brink: ‘De rechter zei erbij: de
politie moet er maar tegen kunnen.’ Ter
Horst: ‘Dat vind ik niet. Dat vind ik een
denkfout. Het feit dat politieagenten vaak
in situaties komen dat er op ze gescholden
worden, of dat er geweld tegen ze wordt
gebruikt, wil nog niet zeggen dat dat ook
gelegitimeerd is. Dat moet je niet door
elkaar halen.’ Er verschijnt een glimlach
om de mond van Ter Horst als ze erop laat
volgen ‘geen oordeel over de uitspraken te
hebben.’
In het Gerechtsgebouw heeft Otto van der
Bijl ook gemerkt dat erbuiten de “anderhalve
vonnissen” worden gezien als een
nederlaag. In pers wordt de nadruk gelegd
op ‘politieagenten die tegen een stootje
moeten kunnen’. Het beeld van de uitspraken
is onvolledig. Daarom wijst Van der
Bijl in een nieuw persbericht wijst op de
“nuancering” die de rechter heeft aangebracht.
De agressievelingen zijn op de themazitting
wel degelijk zwaarder gestraft
dan in vergelijkbare zaken tegen mensen
die geen publieke taak hebben. De politierechter
heeft in het vooruitzicht gesteld
dat ambulancebroeders op een 100% verhoging
kunnen rekenen.
De volgende dag wordt met een persbericht
bekend dat hoger beroep wordt
aangetekend: ‘Verbaal en fysiek geweld
tegen alle personen met een publieke taak
moeten even zwaar worden bestraft, ongeacht
of het om een politieman of ambulancebroeder
gaat. In beide gevallen wordt
het slachtoffers immers ernstig gehinderd
om zijn publieke taak uit te oefenen. Dit
is een uitvoering van beleid dat al in 2006
door het college van procureurs-generaal

OPPORTUUN · 07 / 2009
in Den Haag is ingezet. Het OM vraagt
daarom om een hoger rechterlijk oordeel.’
Op het Binnenhof blijft de roep om “hardere
straffen” rondspoken. Met meer dan
gewone belangstelling wordt uitgekeken
naar de tweede themazitting, precies
een week later. CDA-fractieleider Van
Geel geeft alvast een schot voor de boeg.
Mochten de straffen van de politierechter
in hoger beroep overeind blijven, dan
komt zijn fractie met een initiatiefwet die
onderscheid tussen agenten en andere
hulpverleners onmogelijk maakt.
Dinsdagmiddag half twee start de tweede
zitting. Het merendeel van de verdachten
wordt fysieke mishandeling van publieke
medewerkers ten laste gelegd. Slachtoffers
zijn agenten, een maatschappelijk werker
en een medewerker van de dienst
Werk en Inkomen. Het meest in het oog
springend is de zaak tegen S. De 20-jarige
man heeft de publiciteit gehaald toen hij
in september vorig jaar ambulancepersoneel
in Geuzenveld-Slotermeer met de
dood heeft bedreigd. Zijn broertje van tien
is neergestoken. Ambulancepersoneel
vraagt de omstanders een stapje achteruit
te doen. ‘Aan de kant gaan, anders kan hij
doodgaan’, of woorden van die strekking,
zegt één van hen. S. komt dreigend op de
broeders af, duwt ze meerdere keren en
zegt: ‘Als hij dood gaat, maak ik jou dood.’
Het traumateam voelt zich zo in het nauw
gedreven dat ze hals over kop met het
slachtoffer in de ambulance racen. Tijdens
een bijeenkomst van boos personeel van
de ambulancedienst, spreekt Cohen de
medewerkers toe. ‘Het is absoluut schandelijk
wat hier is gebeurd; het gaat alle perken
te buiten’, zei Cohen toen. ‘Je blijft met
je poten van het personeel van de overheid
af.’ Politierechter is dit keer D. Radder. Otto
van der Bijl is zittingsoffi cier. Hij eist dubbele
straffen. In vijf zaken wordt gevonnist
conform de eis. Die varieert van 30 tot 80
uur werkstraf. Drie zaken worden aangehouden.
Tegen S. is 30 dagen cel geëist,
waarvan 14 voorwaardelijk.
Op het moment dat de tweede themazitting
vordert, spreekt de president van de
Hoge Raad de pers toe. In het statige pand
van ’s lands hoogste rechtscollege aan het
Haagse Lange Voorhout hekelt Corstens
de ‘opgewonden reacties’ op rechterlijke
uitspraken. Vooral politici zouden meer
zelfbeheersing moeten opbrengen. ‘Kritiek
op de rechtspraak mag, maar moet niet
uitmonden in ondermijning van de rechtspraak.’
Corstens realiseert zich dat tijden
veranderen en uitspraken niet onvoorwaardelijk
geaccepteerd worden.
Ondertussen hoort de 41-jarige H. 50 uur
werkstraf tegen zich eisen. Een dubbele
portie omdat hij een winkelmanager zich
na bedreiging van een winkelmanager heftig
heeft verzet tegen zijn aanhouding door
te rukken en te slaan. De politierechter legt
ook 50 uur werkstraf op, conform de dubbele
eis.
Otto van der Bijl is meer dan tevreden over
de twee themazittingen. ‘Het was goed
om voor ons zelf en de rechtbank al die
zaken achter elkaar te zetten. Dan krijg je
een beeld van het grote probleem dat deze
vaak op zichzelf kleine zaken oplevert.
Klein in vergelijking wat we normaal op
het parket krijgen. De media zijn vaak creatief
bezig geweest met de zittingen.’ Van
der Bijl noemt een voorbeeld dat hem aanspreekt.
‘Een radiozender heeft alle verwensingen
die in de tenlastelegging naar
voren kwamen achter elkaar gemonteerd.
Met als commentaar: dit moet een politieagent
over zich heen laten komen.’
De enorme media-aandacht heeft hij
als positief ervaren. ‘Er is veel discussie
ontstaan. Het is goed dat op deze manier
het strafrecht midden in de samenleving
wordt geplaatst. Op één beledigingzaak
komt natuurlijk geen journalist af. Hier
in Amsterdam hebben we per jaar 23.000
zaken, waarvan 2000 zaken die te maken
hebben met agressief gedrag tegen politiemensen.
Dat is al acht procent. Dan tellen
we al de zaken tegen hulpverleners en
andere mensen met een publieke taak nog
niet mee.’
Tekst: Louis Cornelisse
21

22
INTENSIVERINGSPROGRAMMA
Verborgen wereld achter historische gevels
Emergo wil
Wallenproblemen
te boven komen
Foto: Vincent Boon

OPPORTUUN · 07 / 2009
Met “Emergo” bestrijden gemeente, OM, politie en de
Belastingdienst samen de criminaliteit op de Amsterdamse
Wallen. Tegen de onderwereld in postcoderegio 1012 die daarin
naar boven komt, ontwikkelen zij een effectieve en effi ciënte
aanpak. Niet alleen zaak voor zaak, maar met uiteindelijk met
een geduchte blauwdruk in de hand. Offi cier Heleen Rutgers en
gemeentelijk projectleider Bart de Graaf forceerden een blik
achter de deur van Nederlands bekendste buurt. ‘We konden er
niet goed een vinger achter krijgen, maar de optelsom van alle
gegevens schiep een duister beeld.’
Postcode 1012 is waarschijnlijk de meest
bekende buurt van Nederland. Want
wie heeft er nog nooit gehoord van de
Amsterdamse Wallen? De rosse buurt van
de hoofdstad - die naast de Achterburgwal
ook de Oudezijds Voorburgwal en de
Nieuwezijds Voorburgwal en de Spuistraat
omvat - is zelfs ver over de grens bekend.
Om tien uur ‘s ochtends overheerst een
levendige kakofonie op de Oudezijds
Achterburgwal, veroorzaakt door een
groep luidruchtige Italiaanse toeristen,
druk zwaaiend met hun fotocamera’s.
Achter hen loopt een petieterige jonge
vrouw de wal over. Ze heeft een prachtige
donkere huidskleur en dito wapperend
haar. De Italianen gepasseerd, steekt ze
een sleutel met een zware houten sleutelhanger
in het slot. Ze stapt de deur in en
verdwijnt niet zoals normaal gesproken
in een halletje, onttrokken aan het straatbeeld.
De vrouw is direct na binnenkomst
zichtbaar achter het glas van het raam
waartoe de deur leidt. Secuur stalt ze zes
blikjes energydrank uit in de vensterbank.
Een paar deuren verderop is het internationale
perscentrum van de gemeente
Amsterdam. Het prachtige pand staat
zo goed als leeg. Op een paar kamers na.
Die worden tijdelijk door de gemeente
gebruikt voor persconferenties omtrent
de projecten “1012” en “Emergo”. ‘De
vorige eigenaren van het pand wilden
voorkomen dat het na verkoop werd
gebruikt als plaats voor prostitutie. Door
het aan de NV Stadsgoed, een partner van
de gemeente Amsterdam, te verkopen
konden ze hier zeker van zijn’, legt Bart
de Graaf uit. Samen met afgevaardigden
van de Belastingdienst, de politie en het
Openbaar Ministerie neemt De Graaf
vanuit de gemeente deel aan het project
Emergo: een samenwerkingsverband tussen
de vier organisaties, om de criminaliteit
in het Wallengebied in kaart te brengen.
En gericht gezamenlijk aan te pakken.
De partners worden hierin gesteund door
de ministeries van Justitie, Financiën en
BZK. Wetenschapper van het WODC zijn
verantwoordelijk voor de uiteindelijke
eindevaluatie en analyseren momenteel
verschillende strafrechtelijke, fi scale en
bestuurlijke dossiers. Ze vergelijken mensenhandelzaken
met elkaar, om mogelijke
gemeenschappelijke determinanten te
ontdekken.
Vanuit het OM neemt offi cier Heleen
Rutgers, voorheen onder meer offi cier in
Utrecht en teamleider in Den Bosch, sinds
maart 2009 deel aan Emergo. Het idee achter
het project? Rutgers legt uit: ‘We wilden
meer inzicht krijgen in de problematiek in
dit gebied. En we wilden de bestuurlijke,
preventieve en strafrechtelijke aanpak
versterken.’
Red Light Fashion
Emergo loopt parallel aan het project
“1012”, dat is opgericht naar aanleiding
van het rapport ‘Grenzen aan de handhaving’
van het Van Traa-team (2007). Met
1012 wil de gemeente door ruimtelijke
ingrepen in het gebied dammen opwerpen
tegen de georganiseerde criminaliteit. Zij
doet dat onder meer door het aantal coffeeshops
en raambordelen op de Wallen
terug te dringen. Een bekende actie was
het opkopen van de bordelen van Charles
Geerts. In plaats van prostituees werden
de ramen onder meer tijdelijk beschikbaar
gesteld aan modeontwerpers, die hun
kleding tentoonstellen achter het glas: Red
Light Fashion.
‘In de Bibob-dossiers zagen we veel strafrechtelijke
informatie, die eigenlijk nooit
uitgerechercheerd was, of in elk geval niet
direct gelegenheid gaf tot bestuurlijke
aanpak’, vertelt De Graaf. Er waren vermoedens
van georganiseerde criminaliteit,
mensenhandel en witwaspraktijken. ‘We
konden er niet goed een vinger achter krijgen,
maar de optelsom van alle gegevens
schiep een duister beeld. Er gaat een hele
wereld schuil achter de Wallen. Met 1012
willen we bestuurlijk een fl inke slag slaan.
Het gebied werd echter wat verwaarloosd
in de zin van de klassieke opsporing. Door
onder meer de IRT-affaire uit het verleden,
was de aandacht van de recherche voor
het gebied wat minder. Dit is overigens
geen verwijt, maar een constatering.’ De
Graaf vult aan: ‘Die constatering gaat wel
gepaard met het vaststellen dat ook de
controles door de gemeente en door de
Belastingdienst niet op orde waren.’
Conclusie: er was weinig afstemming tussen
de overheidspartijen over het optreden
in dit gebied. Het samen optrekken en het
gedeelde gevoel van urgentie van de deelnemende
partijen in Emergo moet hier
verandering in brengen.
Convenant
De eerste stappen van de samenwerking
zijn inmiddels gezet. Zo is er een formeel
convenant getekend en zijn de eerste
onderzoeken gedaan. En Rutgers werd
vanuit het OM aangesteld als aanspreekpunt,
zowel voor de interne organisatie, als
voor de partners. Want bij de Wallen gaat
het niet alleen om zaken die spelen bij het
Parket Amsterdam. Ook het Functioneel
Parket kan betrokken zijn, of het Landelijk
Parket of Bureau Ontnemingen. Dat
Rutgers aanspreekpunt is, levert tijdwinst >
23

24 INTENSIVERINGSPROGRAMMA
>
op. Informatie wordt minder fragmentarisch
gedeeld. ‘Ik probeer onder andere de
verbinding te leggen en te houden tussen
alle OM-onderdelen, de partners, en de
zaken die verband houden met het gebied.
Dat biedt de zaaksoffi cieren de mogelijkheid
om zich de focussen op de zaak die ze
behandelen. Ze blijven wel betrokken bij
de ontwikkelingen, maar zijn minder tijd
kwijt aan beleidszaken.’
Volgens De Graaf was er ook vanuit de
externe partijen belang bij één centraal
aanspreekpunt binnen het OM. ‘Die
behoefte was er heel sterk. Er zijn veel offi -
cieren bezig met dit deel van de stad. Die
zijn elk afzonderlijk bezig met zaken die
er spelen, waardoor het moeilijk was om
informatie te krijgen en te delen. Nu er één
aanspreekpunt is, gaat dat makkelijker.’
De informatie wordt volgens De Graaf nu
meer gestructureerd gedeeld, waardoor
alle partijen hier baat bij hebben.
Criminogeene
Maar het idee achter de uitwisselingen van
gegevens gaat verder. Het is de bedoeling
om een analyse te maken van de problematiek
die speelt in het gebied. Er zijn drie
deelprojecten in Emergo, die ieder weer
leiden tot het verzamelen van informatie,
leggen beide betrokkenen uit. ‘We hebben
een straat in het gebied als voorbeeldstraat
genomen en deze onderzocht. Ook heb-
ben we een specifi eke branche onderzocht
en zijn politie en OM een strafrechtelijk
onderzoek gestart naar zware criminaliteit.
Dit onderzoek, in de context van het
project Emergo, is als proeftuin ingebracht
in het Intensiveringsprogramma’, aldus
Rutgers. Om welke straat en branche het
precies gaat, kan het tweetal niet zeggen,
omdat het project nog loopt. Beide zijn
echter niet willekeurig gekozen. De Graaf
verduidelijkt: ‘We hebben gekeken naar
een straat en branche waarvan we met
enige zekerheid wisten dat er iets uit te
halen viel. Dat er criminogene functies in
zitten.’ Pand voor pand werden gegevens
vergeleken: Wie staat op het adres ingeschreven?
Wie wonen er daadwerkelijk?
Zijn er antecedenten? Zijn er gegevens
bekend bij de Belastingdienst? Welke vergunning
zit er op het pand?
Waan
Als Emergo is afgerond, moet er in 2011
een evaluatierapport liggen. Rutgers gaat
nog een stapje verder. ‘Als OM willen we
kijken naar wat de meest effectieve manier
is om interventies te plegen. De strafrechtelijke
problematiek in kaart te brengen.
We willen een effectieve methodiek ontwikkelen
en verder kijken dan alleen naar
een concrete zaak.’
Deze ambitie lijkt te impliceren dat de
offi cieren op dit moment inderdaad niet
verder kijken dan de afwikkeling van hun
eigen, individuele zaken? Volgens De Graaf
zit hier een kern van waarheid in. ‘Dat is
ook wel een beetje zo, door de waan van alle
dag ren je amechtig van zaak naar zaak.’
Rutgers nuanceert het beeld. ‘Het opmaken
van een bestuurlijke rapportage is nog niet
heel oud. We hebben nu de wetenschap,
met de opgedane gegevens kun je meer
doen dan alleen straffen. Daar moeten we
meer aandacht voor hebben. Dat doen we
‘Pand voor pand vergelijken we:
Wie staat op het adres ingeschreven?
Wie wonen er daadwerkelijk? Zijn
er antecedenten? Zijn er gegevens
bekend bij de Belastingdienst? Welke
vergunning zit er op het pand?’
Offi cier Heleen Rutgers en gemeentelijk projectleider Bart de Graaf
in het project Emergo. We gaan met elkaar
op zoek naar de meest effectieve manier
om de criminaliteit in Amsterdam aan te
pakken.’ De aanpak moet volgens Rutgers
uiteindelijk een blauwdruk opleveren voor
de OM-organisatie.
Ze verwijst in dit kader naar het barrièremodel.
Dit model gaat ervan uit dat
er verschillende hindernissen moeten
worden genomen voordat een crimineel
doeleinde wordt bereikt. ‘We leren nu waar
we barrières kunnen opleggen, niet meer
bij de laatste stap, maar al in een eerder
stadium. Bijvoorbeeld door scherpere
voorwaarden te stellen bij het verkrijgen
van benodigde papieren. Prostituees worden
nu beschouwd als zelfstandig ondernemers
en moeten een inschrijving bij
de Kamer van Koophandel hebben.’ In de
praktijk is die zelfstandigheid vaak schijn
en worden veel vrouwen door pooiers
achter de ramen gezet. ‘Een barrière kan
bijvoorbeeld worden opgelegd door bij
de inschrijving verplicht te stellen dat een
prostituee persoonlijk moet verschijnen
bij de KvK, met haar identiteitspapieren
bij zich. Dan heb je al een eerste controle
op mogelijke dwang. Alleen door samen te
werken, kunnen we zo ontdekken waar we
welke barrières kunnen opwerpen.’
De Graaf stelt dat het hierbij belangrijk is
om elkaars organisatie en elkaars mogelijkheden
en onmogelijkheden te leren
kennen. ‘Bij de opsporing kan de politie nu
bijvoorbeeld ook kijken met een bestuurlijke
bril. Als er in een situatie sprake is
van een illegaal hotel, dan weten ze dat de
gemeente daar wat aan kan doen. Zo leren
we van elkaar.’
Techniek
Het lijkt het ei van Columbus: de samenwerking
tussen belastingdienst, politie, OM
en de gemeente. Een criticaster zou opmerken
dat het anno 2009 toch redelijk laat is
om deze ontdekking te doen? Rutgers en
De Graaf verduidelijken: ‘Hiervoor was
het heus niet zo dat iedereen op zijn eigen
eiland werkte. Sinds jaar en dag zijn er
veel overlegstructuren en wordt er tussen
partijen met elkaar afgestemd: “Als jij dit
oppakt, doe ik dat.” Maar bij Emergo wordt
er vanaf het begin afgestemd en informatie
gedeeld. De privacyregels zijn heel strikt.
Daarom moet je je samenwerking vanaf
het begin zo inrichten, dat je de informatie
mag delen. Dit is een ontwikkeling die
maatschappelijk en politiek heel actueel
is’, stelt Rutgers. Ze refereert aan de oprichting
van de Veiligheidshuizen, waarin ook
al door verschillende organisaties wordt
samengewerkt. ‘En dat we moeten samenwerken,
was iets dat we op de werkvloer
allang wisten’, vult De Graaf aan. ‘Nu is de
tijd hiervoor ook op hoger niveau rijp. De
politie Amsterdam-Amstelland levert vanuit
het project Informatie Gestuurde Politie
expertise op onder ander het gebied van
data-mining. Doordat we informatie met

OPPORTUUN · 07 / 2009
elkaar mogen delen, zien we nu dingen die
we voorheen niet te zien kregen. Dat levert
een meerwaarde op voor alle betrokken
partners.’
Hoewel de ambitie er is en het politieke
klimaat gunstig lijkt, merkt De Graaf op
dat samenwerkende organisaties vaak nog
wel stuitten op problemen op technisch
vlak. Zo heeft iedere organisatie zijn eigen
systeem en hanteren partners eigen – en
daarmee vaak verschillende - codes voor
het verwijzen naar data. Het is technisch
gewoon uitermate ingewikkeld om alle
bestanden aan elkaar te koppelen.’ De
gegevens die in het project zijn verzameld
uit de proefstraat en de onderzochte branche,
zijn daarom tot nu toe nog allemaal
handmatig vergeleken. ‘We waren gemiddeld
zo’n drie dagen bezig met één pand’,
weet De Graaf. ‘Na de zomer zijn deze problemen
als het goed is verholpen en kunnen
we tempo gaan maken. De gang van
zaken relativeert overigens mooi de angst
voor Big Brother: zelfs als het lukt om alles
te koppelen, dan nog is er geen capaciteit
om alles te onderzoeken.’
De betrokken partners laten zich echter
niet uit het veld slaan door afwijkende
systemen. Rutgers en De Graaf hebben het
volste vertrouwen in het project. De ambitie
om door het project inzicht te krijgen
op criminele samenwerkingsverbanden
is uitgebreid met de wens om ook zicht te
krijgen op de criminele infrastructuur in
de Wallen. ‘En daaropvolgend willen we
met elkaar een methode ontwikkelen hoe
we effectief en effi ciënt kunnen optreden
en waar we barrières het beste kunnen
opwerpen’, stelt Rutgers. De Graaf vult
aan: ‘We wilden eerst weten: “waar zijn de
boeven, wie zijn het en wat doen ze?” Nu
willen we vooral ook zicht krijgen op de
criminele infrastructuur: wat maakt dat dit
gebied criminaliteit aantrekt, van welke
faciliteiten maken criminelen gebruik?’
Zover is het nog niet. ‘We zitten nu in de
fase dat we zicht krijgen op complexe problemen.
Zo hebben we de proefstraat doorgelicht
en kwamen veel gerotzooi achter de
gevels tegen’, geeft De Graaf aan. Met “rotzooi”
doelt hij op mogelijkheden van mensenhandel
en op verdachte geldstromen
die nader onderzoek verdienen. Kortom: de
eerste klop op de deur is geweest, nu is het
tijd om de voet er verder tussen te zetten.
Tekst: Olga Hoekstra
OMgeslagen
‘Ik heb me altijd als een aap vermaakt met mijn
professie en er alles voor gedaan. Tomeloze inzet. Ik
raasde maar door. ’s Ochtends om vijf uur was Doedens
in topvorm. Dan zat hij hier bij het open raam. Ideeën
op te doen, alles tot in de fi nesses voorbereiden. En de
vogels zongen mij dan toe. Perfecte inspiratie. Vraag
mij naar Het Succes van Piet Doedens en ik antwoord
plechtig: iedereen kon zien en horen dat ik mijn werk
met liefde deed. Met mijn vak de liefde bedreef.’
Advocaat Piet Doedens. Koud Bloed, nr.5 2009.
‘Ik ben mezelf een boerenlullenadvocaat blijven
noemen, omdat ik oprecht van mening ben dat je je
status en je succes als raadsman niet moet opblazen.
Want wat is de essentie van een zaak die stukloopt? Dat
de man/vrouw die als offi cier optreedt de zaak heeft
verprutst. En dat dan de advocaat slim een graantje
meepikt van een voor zijn cliënt gunstig vonnis…oké.
Heb ik ook gedaan, want je moet je winkel draaiende
houden. Maar je moet niet met de borst vooruit gaan
staan, reppen van een “wereldzaak” en onzin uitkramen
als: “Na intens speurwerk van mij.” Dat is echt theater.’
Opnieuw Piet Doedens. Koud Bloed
‘We komen heel schrijnende situaties tegen. Sommige
meisjes hebben we uiteindelijk teruggevonden in
de daklozenopvang. Anderen zitten weer vast. Onze
bevindingen overtreffen onze ergste angsten.’
Kinder- en jeugdpsychiater Anne Krabbendam constateert dat het
verblijf in justitiële jeugdinrichting de meeste meisjes geen goed
doet. Nederlands Dagblad, 18 juni
‘Ik geloof niet dat het illegaal downloaden snel voorbij
zal zijn. Je moet dan een stuk privacy op willen heffen.
Dat betekent dat je als overheid achter de gordijnen
gaat kijken, en dat is de reden waarom het tot nu toe
niet werd aangepakt. Daarnaast is het in de praktijk
onmogelijk goed te bestrijden. Driekwart van de
Nederlanders plukt wel eens iets van internet. Dan zul
je al die mensen moeten volgen. Vergelijk het er maar
mee dat de overheid elke stap die je op een dag zet
controleert door vlak achter je te lopen.’
ICT-jurist Arnoud Engelfriet. De Telegraaf, 18 juni.
25

26
OM ALS WERKGEVER
Rik Blokland: ‘Er klopt iets niet, wat gebeurt hier? Precies de psychologie die ook in een zaak overheerst!’ foto: emilio brizzi
OP ZOEK NAAR CREATIEVE
SPEURDERS EN DOORBIJTERS
Arbeidsmarktcampagne maakt OM zichtbaar als werkgever

OPPORTUUN · 07 / 2009
peurders en doorbijters binnenhalen,
met affi niteit voor moderne crimina-
liteitsbestrijding. Dat was de opdracht
voor een arbeidsmarktcampagne voor het OM.
Terugblik op de creatie van een campagne,
vormgegeven in de look and feel van de cam-
pagne zelf.
Offi cieren, parketsecretarissen en andere OM’ers, creatieve
dóórzetters zijn het. Speurders. Zoekers. Lézers ook. Dat was
Rik Blokland opgevallen in zijn intensieve contacten met
OM’ers. Maar hoe moest hij, de creative director van het bureau
voor arbeidsmarktcampagne ACA/JES, dat nu verwerken in
een campagne? Een campagne waarin het OM zich presenteert
als werkgever, en die precies díe geïnteresseerde specialisten
bereikt waar het OM de komende jaren om zit te springen.
Welke “campagne-mechanismen” moet Blokland aanbrengen
en wat zou de look and feel gaan worden. En om de clou vast weg
te geven: dit Opportuun-artikel is opgemaakt in de sfeer van de
campagne-vormgeving. De campagne start in september.
Procureur-generaal Marc van Nimwegen had een
aantal wensen geuit aan ACA/JES. Het werk van het OM én
het OM-als-werkgever moeten zichtbaarder worden. Een informatieve
site zou het hart van de werving gaan vormen.
‘De campagne’, zegt Van Nimwegen, ‘moet zich niet slechts
richten op “klassieke” OM-taken, zoals het vervolgen van
inbrekers, verkeersovertreders en moordenaars. We willen
straks mensen kunnen binnenhalen die geëquipeerd zijn voor
de aanpak van cybercrime, fi nancieel-economische criminaliteit
en georganiseerde criminaliteit – de drie thema’s van de intensiveringsprogramma’s.
We zoeken experts/juristen met een
ander profi el. Die anders naar de buitenwereld kijken en vanuit
die buitenwereld anders naar ons kijken.’
In zijn bureau in Amsterdam ging Blokland aan de
slag. ‘Er is grote aandacht voor crime’, zegt hij. ‘Op tv: CSI,
Law and Order, Hof van Joosten, Peter R. de Vries, natuurlijk.
In kranten, bladen en bijlagen. Er bestaat een maand van het
spannende boek. Omdat OM’ers vaak verwoede lezers zijn,
kozen we voor de stijl van de literaire thriller. We hebben ons
laten inspireren door de Opportuun-rubriek Alles Afwegende
waarin de offi cier over zijn zaak vertelt. Het OM kent natuurlijk
veel meer functies, maar voor de buitenwacht is de offi cier het
gezicht van de organisatie, de kernfunctie.’
Dus vertelt in een advertentie – waarin geen informatie
over vacatures staat – een offi cier over zijn zaak. Over mensenhandel,
of gehackte computernetwerken vanuit Rusland,
of fraude. De aanklager vertelt hoe hij, samen met OM-collega’s
en rechercheurs, hemel en aarde bewoog om de waarheid
te achterhalen. Toch: geen happy end aan het einde van de
advertentie. Neem het slot van cybercrimezaak Vodka-Virus:
“Boos maar machteloos keerden we dezelfde avond nog
terug naar Nederland. De zaak leek hiermee gesloten.” Wat nu,
denkt de lezer. Die lezer resteert nog één strohalm onder aan de
advertentie: “Wordt Vervolgd op offi ciervanjustitie.nl”, staat
daar in hoofdletters (als de campagne in september start).
Op die site wordt het verhaal vervolgd. Maar nu via
een fi lm waarin we de zaaksoffi cier horen spreken. Switchen
van papier naar site, werpt dat geen hoge drempel op voor de
lezer? ‘Een bewust campagne-mechanisme’, zegt Blokland,
‘want het past bij het campagne-motto “Wordt Vervolgd”. Het
OM zóekt juist mensen die een zaak ontrafeld willen zien. Die
zelf willen doorlezen en verder speuren. De mensen die de drive
hebben om verder te zoeken, zijn de mensen die het OM zoekt.’
Dat element van speuren en zoeken keert terug in de stijl van
de campagnefoto’s (zie de foto bij dit artikel). Blokland: ‘Met
de “pinhole” foto- en fi lmtechniek krijg je het mysterie cadeau.
In de foto’s is het licht en het perspectief vertekend; de werkelijkheid
wordt wat verdraaid. En dat doet iets in je hoofd. Het
creëert nieuwsgierigheid: er klopt iets niet; wat gebeurt hier?
Precies de psychologie die ook in een zaak overheerst!’
WORDT VERVOLGD
op offi ciervanjustitie.nl
de site gaat in september de lucht in
27

28 LIJN 2
Kansen
De technologische vooruitgang biedt volop
kansen. Was je tot een aantal jaren geleden
op een kansloze missie als je als verstokte
vrijgezel van in de zestig op zoek was naar
een leuke vrouw van in de twintig, het internet
biedt nu de oplossing. Neem de identiteit
aan van een ander, zet er een leuke
foto bij en het eerste contact is zo gelegd.
Dat het daarbij uiteindelijk (voor ten minste
één van de partijen) op een teleurstelling
uitloopt, zal duidelijk zijn.
Toch weerhoudt dat menigeen er niet van
om zich op het web anders voor te doen dan
hij werkelijk is. Bij het Arnhemse hof verscheen
onlangs een man, die contact krijgt
met een toen vijftienjarig meisje. Omdat
hij vreest dat zijn leeftijd – op dat moment
vijfentwintig – haar af zal schrikken, presenteert
hij zichzelf als een negentienjarige
leerling van 5-HAVO. Het contact verloopt
dermate leuk, dat het tot een ontmoeting
komt. Dat smaakt naar meer en het meisje
loopt zelfs van huis weg om bij haar nieuwe
liefde in te trekken. De romance is echter
van korte duur: een bezorgde moeder meldt
zich bij de politie en die weet het duo al de
volgende dag te traceren. Al gauw blijkt dat
de twee in de tussentijd seksueel contact
hebben gehad. Waarbij zij er dus van uit
ging dat haar geliefde negentien jaar was,
in plaats van vijfentwintig.
De man wordt vervolgd voor het handelen
in strijd met artikel 245 van het Wetboek
van Strafrecht, kort gezegd het hebben van
seksueel contact met een persoon van tussen
de twaalf en zestien jaar. Niet doorslaggevend
daarbij is of de seks op vrijwillige
basis heeft plaats gevonden. En dat die
vrijwilligheid er was, daar was in dit geval
geen twijfel over. Wel verklaarde het meisje
dat ze, als ze had geweten hoe oud de man
was, ze er niet aan was begonnen. Mede
daaruit trok de verdediging de conclusie
dat aan het contact het ontuchtige karakter
ontbrak, zodat de man zou moeten worden
vrijgesproken.
Een opvatting die het hof niet deelde:
“Onder voormelde omstandigheden is het
hof van oordeel dat de handelingen als
omschreven in de tenlastelegging in strijd
zijn met de sociaal-ethische norm en derhalve
als ontuchtig kunnen worden aangemerkt.
Juist doordat verdachte zich welbewust
anders heeft gepresenteerd, uit angst
anders geen relatie met het meisje te kunnen
krijgen, hetgeen kennelijk naar later
is gebleken niet ongegrond was, maakt
dat niet kan worden gezegd dat sprake is
geweest van een geheel vrijwillig contact
tussen het meisje en verdachte waaraan
het ontuchtige karakter heeft ontbroken.”
Overigens maakte onze verdachte niet
alleen gebruik van de kansen die internet
hem bood: ook de mogelijkheden van lawinepijlen
bleek hij te hebben onderzocht.
Als tweede feit stond namelijk op zijn
dagvaarding het opzettelijk veroorzaken
van een ontploffi ng. Met ducktape had hij
het explosief geplakt tegen een ruit van de
woonkamer van het huis waar zijn voormalige
vriendinnetje woonde. Uit frustratie
over de relatiebreuk meende hij tot actie
over te moeten aan. Deze twee feiten bij
elkaar waren goed voor een werkstraf van
100 uur en een voorwaardelijke gevangenisstraf
van 2 maanden. De gevorderde
bijzondere voorwaarde in de vorm van een
verplicht reclasseringscontact en behandeling
werd door het hof niet overgenomen.
Een gemiste kans?
Jan-Willem Grimbergen,
Offi cier van justitie te Utrecht

OPPORTUUN · 07 / 2009 VERKEER
Verkeer
Verkeerde rijstrook en door
rood Gerechtshof Leeuwarden
11 mei 2009 WAHV 108.004.729
De betrokkene geeft toe dat
hij over het voorsorteervak
voor rechtdoor de kruising
is opgereden en alsnog naar
rechts is afgeslagen terwijl het
verkeerslicht voor rechtdoor op
rood stond. Hij moest eigenlijk
rechtsaf maar had geen kans
gehad om in te voegen op de
goede voorsorteerstrook. Hij is
het er niet eens dat hij in feite
voor één gedraging tweemaal
wordt gesanctioneerd. De
verbalisant was blijkens het
opgemaakte PV van mening dat
gezien het rijgedrag bewust de
autofi le op de rechterrijstrook
voor rechtsaf links werd gepasseerd
op de middelste rijstrook
voor rechtdoor om aldaar een
groot deel van die fi le te passeren.
Het hof overweegt dat de
omstandigheid dat de betrokkene
als gevolg van hetzelfde
feitencomplex eveneens een
sanctie heeft gekregen voor het
negeren van het rode licht, geen
aanleiding geeft het sanctiebedrag
te matigen. Het betreft
immers twee afzonderlijke
gedragingen. Dat in dit geval de
beide gedragingen zijn voortgekomen
uit hetzelfde feitencomplex
en verband met elkaar
houden, maakt de gedragingen
niet minder sanctiewaardig.
Volgt bevestiging van de beslissing
van de kantonrechter tot
ongegrond verklaring van het
ingestelde beroep.
“Slapend” kenteken?
Gerechtshof Leeuwarden 28
april 2009 WAHV 200.014.065
De betrokkene ontving uit
een registercontrole van de
RDW een sanctie voor het
niet hebben van een geldig
APK-bewijs. Hij stelt dat hij
het voertuig niet heeft laten
schorsen omdat hem door de
PTT is verteld dat het kenteken
“slapend” was gemaakt en dat
hij niets meer hoefde te doen.
Het hof overweegt dat de term
“slapend kenteken” geen wettelijke
grondslag heeft. De
betrokkene kon dan ook als
kentekenhouder slechts van de
keuringsplicht worden bevrijd
door schorsing van de geldigheid
van het kentekenbewijs
aan te vragen bij de RDW of
daartoe aangewezen postvestiging
van Postkantoren BV (art.
1 Regeling schorsing geldigheid
kentekenbewijs). Dat het
postkantoor is aangewezen
om bepaalde handelingen te
verrichten m.b.t. kentekenbewijzen
brengt echter niet mee
dat door betrokkenen in alle
gevallen zonder enig nader
onderzoek op door medewerkers
van het postkantoor verstrekte
juridische informatie
mag worden afgegaan. Dat de
betrokkene toch is afgegaan op
de onjuiste mededelingen van
de medewerker van het postkantoor
dient daarom in beginsel
voor zijn rekening en risico
te komen. Volgt (om een andere
reden) vernietiging van de
beslissing van de kantonrechter
en gedeeltelijke gegrondverklaring
van het ingestelde beroep.
Niet stellen van zekerheid;
vertrouwensbeginsel en
art. 6 EVRM Gerechtshof
Leeuwarden 25 maart 2009
WAHV 200.020.694
In hoger beroep is niet bestreden
dat de betrokkene niet
binnen de in art. 11, derde lid
WAHV gestelde termijn zekerheid
heeft gesteld. Hij voert aan
dat hij bij brief van 20 augustus
2008 uitvoerig heeft betoogd dat
het vereiste van zekerheidstelling
buiten toepassing dient te
blijven. Tevens heeft hij aangevoerd
dat deze zich niet verdraagt
met het vertrouwensbeginsel
dat de verhouding tussen
de overheid en de burger dient
te beheersen. Art. 11 WAHV zou,
volgens de betrokkene, derhalve
buiten toepassing gelaten
moeten worden. Verder is hij
van mening dat die verplichte
zekerheidstelling in strijd is
met art. 6 EVRM. Het hof overweegt
dat het beroep door de
betrokkene in vele zaken aan
het hof is voorgelegd en in even
zovele zaken verworpen. Nu
de betrokkene geacht wordt te
weten wat de opvatting van het
hof dienaangaande is, vergt het
belang van de betrokkene niet
meer dat de verwerping van dit
beroep opnieuw wordt gemotiveerd.
De kantonrechter heeft
derhalve terecht dit beroep verworpen.
Het hof zal de beslissing
van de kantonrechter dan
ook bevestigen.
Noodsituatie bij niet-handsfree
bellen? Gerechtshof
Leeuwarden 7 april 2009 WAHV
200.006.746
De betrokkene erkent tijdens
het rijden een mobiele telefoon
te hebben vastgehouden, maar
beroept zich op een noodsituatie.
Haar dochter had op school
een astma-aanval gekregen
en zij kreeg een telefoontje van
haar school om haar met spoed
op te halen en haar naar de
huisarts te brengen. Onderweg
zag zij op haar telefoon dat haar
dochter zelf belde en zij heeft
toen te telefoon aangenomen,
hetgeen zij normaal nooit zou
doen. Het hof overweegt dat, in
aanmerking nemend dat reeds
op grond van het telefoontje
van de school het spoedeisend
karakter van het bezoek van
haar dochter aan de huisarts
vast stond, de telefonische
oproep van haar dochter daaraan
niet kon bijdragen en er om
die reden geen noodzaak was
om tijdens het rijden die oproep
te beantwoorden. Het hof
neemt aan dat bij de betrokkene
geen rationele afweging ten
grondslag heeft gelegen aan
het begaan van de gedraging,
maar de emotionele behoefte
het door de zieke dochter
gezochte contact meteen tot
stand te doen brengen zonder
de rit naar de school te hoeven
onderbreken. Volgt gelet op de
omstandigheden waaronder de
gedraging heeft plaatsgevonden
en op de fi nanciële situatie
waarin de betrokkene verkeert
een sanctiematiging.
Tekst: Bureau Verkeershandhaving
OM, Willem Hoogendoorn.
Voor complete teksten,
bel: 0346 - 333310
29

30 INTERNATIONAAL
Internationaal
Jurisprudentie
Uitleveringen en dubbele strafbaarheid
Rechtbank Haarlem, 29 december
2008 (niet gepubliceerd)
De rechtbank heeft de uitlevering
van opgeëiste persoon aan
de VS gedeeltelijk toelaatbaar
verklaard. Uitlevering wordt
verzocht voor drie feiten die naar
Nederlands recht verkrachting
en feitelijke aanranding
van de eerbaarheid opleveren.
Uitlevering wordt eveneens
verzocht voor een ander feit,
omschreven als “electronic
solicitation.” Het betrof hierbij
“soliciting sex from an undercover
police offi cer in an internet
chat room.” Deze undercover
deed zich voor als een vijftienjarig
meisje. Ondanks dat de
opgeëiste persoon hiervan op de
hoogte was gesteld, volhardde
hij in zijn verzoek om ‘het meisje’
te ontmoeten. Bij aankomst op
de nader afgesproken locatie is
de opgeëiste persoon gearresteerd.
Het genoemde feit is echter
naar Nederlands recht niet
strafbaar en uitlevering voor dit
feit wordt dan ook ontoelaatbaar
verklaard.
Hoge Raad, LJN BH9032,
12 mei 2009
Canada heeft uitlevering verzocht
van betrokkene voor het
feit dat zij in maart 2005 haar
dochter heeft meegenomen
naar het buitenland zonder dat
door een Canadese rechter een
beschikking over de voogdij
over het kind was afgegeven. De
moeder bezat op dat moment
de voogdij, de vader had een
omgangsregeling. De rechtbank
heeft haar uitlevering toelaatbaar
verklaard. Ten aanzien
van het verdragsvereiste van
dubbele strafbaarheid haalt de
rechtbank een arrest van de
Hoge Raad (HR) (LJN AR8250)
aan waarin de HR heeft geoordeeld
dat onder art. 279 Sr ook
begrepen wordt het onttrekken
van een kind aan het gezag van
een ander door zich niet aan
een bij rechterlijke beslissing
vastgestelde omgangsregeling
te houden. Daarnaast stelt de
rechtbank vast dat de opgeëiste
persoon bij beschikking van de
Canadese rechter weliswaar het
ouderlijk gezag had gekregen,
maar dat die beslissing slechts
tot 24 oktober 2005 gold. Het is
in Canada een ouder verboden
om hangende een procedure
over het (defi nitieve) gezagsrecht
samen met het kind het land te
verlaten.
De opgeëiste persoon heeft
cassatie ingesteld. Het middel
klaagt dat de dubbele strafbaarheid
ontbreekt omdat betrokkene
op het moment dat zij Canada
verliet de voorlopige ouderlijke
macht over het kind toegewezen
had gekregen en gerechtigd was
om met het kind te reizen. Pas op
24 maart 2005 verkreeg de vader
de voogdij en mocht de opgeeiste
persoon Canada niet meer
verlaten. De HR oordeelt dat er
niet kan worden gezegd dat de
opgeëiste persoon het kind heeft
onttrokken aan het in art.279 Sr
bedoelde gezag of opzicht door
op of omstreeks 18 maart 2005
(dus voor de toewijzing van de
voogdij aan de vader bij beslissing
van de Canadese rechter
van 24 maart 2005) met het kind
Canada te verlaten. De HR verklaart
de gevraagde uitlevering
ontoelaatbaar aangezien de dubbele
strafbaarheid ontbreekt.
Rechtbank Haarlem, 13 mei 2009
De rechtbank heeft uitlevering
van betrokkene aan de VS ontoelaatbaar
verklaard wegens het
ontbreken van dubbele strafbaarheid.
Uitlevering is verzocht
in verband met de tenuitvoerlegging
van een resterende vrijheidstraf,
én ter fi ne van strafvervol-
ging in verband met overtreding
van de voorwaarden voor voorwaardelijke
invrijheidstelling van
de opgeëiste persoon (“supervised
release”). Ten aanzien van
de resterende tenuitvoerlegging
stelt de rechtbank dat deze na de
voorwaardelijke invrijheidstelling
van de opgeëiste persoon op
2 februari 2007 reeds is uitgezeten.
Uit de toepasselijke wettekst
blijkt dat een VI pas aan de orde
is nadat de opgelegde straf is
uitgezeten, en daarom gaat de
rechtbank er vanuit dat geen
sprake is van een strafrestant.
Ten aanzien van de overtreding
van de voorwaarden overweegt
de rechtbank dat het feit, nl. niet
voldoen aan de voorwaarden
voor VI danwel vluchten en/of het
zich onttrekken aan supervisie
van het gevangeniswezen of de
reclassering of iets dergelijks,
niet is opgenomen in het bilaterale
uitleveringsverdrag en
geen zelfstandig strafbaar feit
naar Nederlands recht oplevert.
Uitlevering wordt ontoelaatbaar
verklaard.
Rechtbank Rotterdam, LJN
BI2865, 29 april 2009
Ook bij de WOTS-procedure
speelt dubbele strafbaarheid.
Hier betreft het een WOTSverzoek
vanuit het VK waarbij
aan betrokkene een vrijheidsstraf
van 12 jaar is opgelegd
wegens “conspiracy” met
betrekking tot overtreding van
de opiumwet. Ter zitting voert
de raadsman aan dat de tenuitvoerlegging
ontoelaatbaar
dient te worden verklaard omdat
het bewezenverklaarde naar
Nederlands recht niet kwalifi -
ceerbaar is en geen strafbaar
feit oplevert. De rechtbank overweegt
dat zij gebonden is aan de
vaststelling van de feiten voor
zover deze uitdrukkelijk of impliciet
blijken uit het Britse vonnis
en stelt vast dat op grond van
het vonnis van de Britse rechter
voldoende is komen vast te staan
dat de bewezenverklaarde “conspiracy”
bij een overeenkomstige
inbreuk op de Nederlandse
rechtsorde strafbaar gesteld kan
worden als deelname aan een
criminele organisatie krachtens
artikel 140 Sr. De rechtbank leidt
uit het Britse vonnis af dat de
organisatie een oogmerk had
gericht op het plegen van meerdere
misdrijven.
Rechtbank Rotterdam, 2 juli
2007 (niet gepubliceerd)
In tegenstelling tot bovengenoemde
zaak oordeelde de
rechtbank hier dat er geen
sprake was van een oogmerk
gericht op het plegen van meerdere
misdrijven. Het betreft een
WOTS-verzoek waarbij een vrijheidsstraf
van 16 jaar was opgelegd
wegens “conspiracy to supply
drugs” en “being knowingly
concerned in the fraudulent
evasion of a prohibition on the
importation of goods.” De rechtbank
overweegt dat de feiten niet
kunnen worden aangemerkt als
naar Nederlands recht strafbaar
gesteld bij art. 11A OW, nu deze
bepaling pas na het plegen van
het delict in Nederland in werking
is getreden. De rechtbank
overweegt verder dat de feitomschrijving
geen aanwijzingen
bevat dat er meer dan één invoer
heeft plaatsgevonden. Evenmin
is er een aanwijzing dat de organisatie
een oogmerk had op het
plegen van meerdere misdrijven.
Art.140 Sr is daarom ook niet
van toepassing. De rechtbank
oordeelt vervolgens dat de feiten
moeten worden aangemerkt als
het medeplegen van het opzettelijk
binnen het Nederlandse
grondgebied brengen van heroine,
strafbaar gesteld bij art. 2A
OW. Derhalve is er wel sprake
van dubbele strafbaarheid.
Nina Janssen
AIRS, 070 370 3033

OPPORTUUN · 07 / 2009 COLUMN
Verdacht
gesprek
In het postkantoor heeft zich voor het loket een
kleine rij gevormd. Voor mij staat een sombere
man in een grijze regenjas. Hij wacht achter een
oudere, geheel in het zwart opgetrokken dame,
die in de slag is met de lokettiste, een jonge
blonde vrouw die levens- noch arbeidsvreugde
uitstraalt. Met een verveelde blik schuift ze een
formulier onder het loket door.
‘Even tekenen’, zegt ze op vlakke toon.
‘Afrekenen!?’, roept de vrouw onthutst. ‘Ik heb u
net al geld gegeven toch?’
‘Nee, u moet even uw handtekening zetten’, antwoordt
het loket geërgerd.
‘Oh, tekenen. Ik verstond u verkeerd.’ Ze produceert
een verontschuldigend lachje.
Achter mij schuiven twee jonge mannen aan.
Een is licht getint, draagt een strak lichtpaars
trainingspak en een honkbalpetje, de ander is
geheel in spijkertenue gestoken en heeft een
puistig gezicht.
‘Ze hebben me drie dagen op het bureau verhoord.
Uiteraard heb ik niks losgelaten. Wel ’n
beetje meepraten natuurlijk, maar als het lastig
werd beriep ik mij op m’n zwijgplicht’, zegt de
man met de pet stoer.
‘Ja, ja, begrijp ik’, reageert zijn puistige maat
geïmponeerd.
‘Kijk,’ vervolgt de pet, ‘ze komen wel met argumenten,
maar bewijs hebben ze niet. En geen
bewijs, geen zaak, zei m’n advocaat.’
‘En toen?’, vraagt het spijkerpak.
‘Na drie dagen lieten ze me vrij. Ik werd niet eens
aan justitie voorgeleid. Kun je nagaan hoe zwak
ze tegen me stonden’, pocht de pet verder.
‘Ben je er mooi tussenuit gesprongen’, stelt de
puist vast. Hij fl uit bewonderend door zijn tanden.
‘Ja, dat wel. Voorlopig hou ik mij gedeisd. Want
ze blijven op me loeren. Ze zijn natuurlijk hartstikke
gefrustreerd dat ze me hebben moeten
laten gaan. Je had dat gezicht van die inspecteur
moeten zien toen ik naar huis kon.’ Hij stoot een
harde schampere lach uit.
Ik ben zo in beslag genomen door dit gesprek dat
ik niet in de gaten heb dat ik inmiddels aan de
beurt ben.
‘Menee-heer’, hoor ik luid voor mij. ‘U moet wel
opletten hoor’, voegt het loket er bestraffend aan
toe.
Ik bestel postzegels en enkele briefkaarten. Als
de transactie voltooid is doe ik een pas naar links
om de aankoop in m’n portefeuille op te bergen.
De honkbalpet is nu aan de beurt. Ik bekijk hem
van opzij. Zijn niet onvriendelijke gezicht komt
mij vaag bekend voor.
‘Wilt u kijken of m’n uitkering al op mijn rekening
is bijgeschreven?’, hoor ik hem vragen.
Als hij zijn naam noemt kan ik hem ineens plaatsen.
Een jaar geleden is hij door het hof tot achttien
maanden gevangenisstraf veroordeeld. Hij
behoorde tot een bende die zich bezighield met
het stelen van dure auto’s.
Als ik het postkantoor uitloop overweeg ik de
politie te bellen. Wellicht komt wat ik zojuist
gehoord heb nog wel van pas. Later besluit ik er
toch maar van af te zien. Want ik heb alleen maar
argumenten. En géén bewijs. En geen bewijs,
geen zaak. Dat had die jongen z’n advocaat ook
al gezegd.
Marcel van der Horst
Advocaat-generaal bij ressortsparket
‘s-Gravenhage
31