Download - Pensioenfederatie

kwartaalmagazine van
de Pensioen federatie
zomer 2013 / 05
thema: hIer en nu
JEttA KlIJnsmA:
’Ik maak de pensIoenen
toekomstproof’ >
verder in dit nummer:
> EIOPA-voorzitter Bernardino
> Nieuw contract:
wie is verantwoordelijk?
> Informele bemiddeling door
Ombudsman Pensioenen

voorwoord inhoud
Foto Roelof Pot
colofon
PF is een uitgave van de Pensioenfederatie.
Het is het kwartaalmagazine voor de leden en
aangeslotenen van de Pensioenfederatie. En
ook bedoeld voor overheid, politiek, media en
andere stakeholders.
Redactieadres
Pensioen federatie
Ineke Eikelenboom-Crebas/Mirjam Lammerts
Postbus 93158
2509 AD Den Haag
telefoon 070 76 20 225/227
e-mail PF@pensioen federatie.nl
2 PF 05 / 2013
multitasken
Ik kan soms met een mengelmoes van ergernis
en bewondering naar mijn pubers kijken. Ze doen
hun huiswerk en tegelijkertijd wordt er een game
gespeeld op de pc, staat de tv aan en wordt er ook
nog naar een liedje (of wat daar voor door gaat)
geluisterd. Multitasken heet dat dan. Meerdere
dingen tegelijk doen. U hebt vast ook wel gehoord
dat vrouwen daar beter in zijn dan mannen. Dit is ook
aangetoond door de universiteit van Stockholm en
het klopt in ieder geval bij mij thuis.
Pensioenfondsbesturen moeten tegenwoordig ook
multitasken. Naast de reguliere werkzaamheden (die
op zichzelf al een grote mate van veelzijdigheid in
zich dragen) moeten ze aan de slag met de implementatie
van de initiatiefwet KKB (Koser Kaya Blok).
Of nee, het wetsvoorstel Versterking bestuur
pensioenfondsen. Tenzij dat het niet op tijd haalt,
dan toch weer KKB. Tegelijkertijd verwachten we
dat ze een nieuw pensioencontract uitwerken en
implementeren. Jammer alleen dat sociale
Hoofdredactie Roos Kuip (Pensioen federatie)
Eindredactie Jacqueline van Klaveren (Prisma
Communicatie) Redactie Michiel Arentshorst,
Ineke Eikelenboom-Crebas, Mirjam Lammerts
en Richard Pauw (Pensioenfederatie) Aan dit
nummer werkten mee Frank van Alphen,
Taco Anema, Peter van Breukelen, Brenda van Dam,
Dasha Elfring, Yvonne van der Heijden,
Wilma van Hoeflaken, Lieuwe Koopmans,
Jurriën Koops, Rogier Veldman, Tomas Wijffels,
Wim Witjes Concept Prisma Communicatie
Art direction en ontwerp potatoPixels
Vormgeving Dimardesign Drukwerk Impressed
partners nog niet weten wat het moet gaan worden.
Ze moeten de pensioenregeling aanpassen aan het
Witteveenkader 2014 en ook alvast nadenken over
het Witteveenkader 2015 met een maximering van
de pensioengrondslag en een lager opbouwpercentage.
Oh ja, wilt u het ook even communiceren. Och,
dan is het natuurlijk geen enkel probleem om alvast
te doordenken wat het betekent dat het pensioenfonds
midden 2014 een API is. Ik kan nog wel even
doorgaan met opsommen.
Er ligt veel op het bordje van de bestuurders. En
er moet veel tegelijk gebeuren. Toch ben ik niet
somber gestemd. Natuurlijk doen we er verstandig
aan nu zo snel mogelijk meer vrouwen en jongeren in
de besturen op te nemen. Die kunnen immers heel
goed veel dingen tegelijk doen. Maar de belangrijkste
reden voor mijn optimisme is dat we onderweg
zijn. Als sector zijn we in beweging. We praten niet
meer over de noodzaak tot veranderen. We zijn bezig
met veranderen. We verbouwen ons huis en zoals
bij iedere verbouwing waait er veel stof op en raak
je soms wat moedeloos. De Pensioenfederatie spant
zich in om samen met de achterban al die verbouwingen
in goede banen te leiden. Ik hoop dat er duidelijkheid
is over eventuele aanvullende maatregelen
voor 2014 als u dit leest. Dat we de governancecode
voor pensioenfondsen aan het afronden zijn en we
forse stappen hebben gezet op het punt van invaren.
Gelukkig werken er bij het bureau van de Pensioenfederatie
veel vrouwen.
Gerard Riemen
directeur Pensioen federatie
twitter.com/@GerardRiemen
Overname van artikelen uit PF is mogelijk na
toestemming van de redactie. Aan de inhoud van
deze uitgave kunnen geen rechten worden
ontleend. PF is een magazine dat een platform wil
zijn voor talloze opinies, posities en belangen van
personen en groeperingen die actief zijn in en
rond het pensioendossier. Het publiceren van
een bepaalde opinie of visie wil niet zeggen
dat de Pensioenfederatie zich daar a priori
mee verenigt of instemt. In de dossiers op de
website www.pensioenfederatie.nl staan officiële
standpunten van de Pensioenfederatie.
www.pensioen federatie.nl
thema: hIer en nu en verder...
4
De Ombudsman Pensioenen
De inhoud van de klachten verandert
aldus het onlangs gepresenteerde
jaarverslag over 2011-2012.
6 Dossier Verantwoordelijkheidsverdeling
Wat is de rol van het pensioenfonds
bij het tot stand komen van het
nieuwe pensioencontract? Wat zijn de
uitdagingen? De Pensioenfederatie zet
een en ander uiteen.
8
Gemeenschappelijke standaard
EIOPA-voorzitter Gabriel Bernardino
over het eerste rapport dat advies geeft
over communicatie op EU-niveau. Met
goede voorbeelden uit diverse landen.
Wat wil Jetta Klijnsma?
De visie en prioriteiten van de
staatssecretaris van Sociale Zaken en
Werkgelegenheid.
10
Hoe doen ze dat bij… Pmt
Het organiseren van
gepensioneerdenbijeenkomsten.
16
26 Gastcolumn Jurriën Koops
Directeur sociale zaken Algemene Bond
Uitzendondernemingen over werken
aan reputatie.
13
snel doorklikken via de links
De werkgroep
Pension Fund Governance.
14 Facts & figures
18 De stelling
De verlagingen waren niet nodig
geweest.
20 Het dossier
De Uniforme Pensioenaangifte
(UPA) is volgens de Pensioenfederatie
een goede tussenoplossing.
22 Initiatieven uit de sector
Het verschil bij een geschil.
24 services
28 De wereld van…
Joanne de Graaff.
De links bij de artikelen in dit magazine zijn voorzien van een code,
bijvoorbeeld 5-8. In de tekst ziet u dit als PF/5-8. Vul die code in
achter www.pensioenfederatie.nl/PF/, dus in dit voorbeeld
www.pensioenfederatie.nl/PF/5-8. Zo komt u rechtstreeks bij meer
informatie over dit onderwerp. De digitale versie van dit magazine is
interactief en te downloaden via www.pensioenfederatie.nl/PF.
PF 05 / 2013 3

de stakeholder
zo InFORmEEl
mogelIjk
Het credo van de Ombudsman Pensioenen
‘Nee, het gaat niet slecht, maar
het kan natuurlijk altijd beter.’
De Ombudsman Pensioenen,
Piet Keizer, presenteert het
jaarverslag over 2011-2012.
Hoe doet de pensioensector het
eigenlijk? ‘Ik vind dat er weinig
klachten zijn’, zegt Keizer.
‘Er zijn miljoenen actieve
deelnemers en gepensioneerden
en jaarlijks vinden er miljoenen mutaties
plaats. Dat kan aanleiding zijn voor vele
klachten, maar gemiddeld zijn het er 650 per
jaar. Dat valt wel mee. De sector doet het niet
zo slecht.’ Weten mensen de Ombudsman
Pensioenen wel te vinden? Keizer: ‘Ik heb
niet de illusie dat ik zo bekend ben als Alex
Brenninkmeijer, de Nationale Ombudsman,
maar pensioenuitvoerders verwijzen klagers
wel door als men er onderling niet uitkomt.’
Tekst Wilma van Hoeflaken Foto Peter van Breukelen
‘Als het deskuNdIge foNds de fout
Al NIet oNtdekt, hoe moet de leek het
dAN wel kuNNeN zIeN?’
Bemiddelen
De Ombudsman Pensioenen werd in 1995
ingesteld door de Vereniging van Bedrijfstakpensioenfondsen
en de Stichting voor Ondernemingspensioenfondsen.
Sinds 2009 zijn ook
verzekeraars in hun hoedanigheid van pensioenuitvoerder
aangesloten bij de Ombudsman
Pensioenen. De Ombudsman Pensioenen
behandelt klachten en geschillen over de
uitvoering van het pensioenreglement. ‘Onze
primaire taak is bemiddelen tussen de klager
en het fonds, liefst zo informeel mogelijk’,
zegt Keizer. ‘We kijken naar redelijkheid en
billijkheid. Meestal kunnen beide partijen zich
vinden in de oplossing die we voorstellen.’ Een
enkele keer lukt dat niet en brengt de Ombudsman
een formeel advies uit. Fondsen zijn niet
verplicht dat advies op te volgen, maar doen dat
vrijwel altijd.
Deskundigen en leken
In het jaarverslag 2011-2012 wijst de Ombudsman
de pensioenfondsen erop dat ze in zijn
ogen te snel een beroep doen op de disclaimer.
‘Wettelijk heeft een fonds de mogelijkheid
om fouten te herstellen, bijvoorbeeld een fout
bedrag op een pensioenoverzicht. Maar wat als
een fonds jarenlang dat foute bedrag opgeeft
en de deelnemer daarop rekent?’ Keizer maakt
vaak mee dat fondsen zeggen dat de deelnemer
had kunnen weten dat het bedrag niet klopte.
Dat vindt hij niet altijd terecht. ‘Als het deskundige
fonds de fout al niet ontdekt, hoe moet de
leek het dan wel kunnen zien?’ In deze situaties
botst het juridische met het redelijke, vindt de
Ombudsman. ‘Juridisch staat een fonds in zijn
recht, maar het is niet redelijk. De disclaimer
mag geen vrijbrief zijn om fouten te maken. Je
moet de deelnemers goed voorlichten.’
Blokkades wegnemen
In het jaarverslag brengt de Ombudsman ook
de premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid
onder de aandacht. Keizer: ‘Het is goed dat er
nu een convenant over arbeidsongeschiktheidspensioen
is gesloten door de sector. Maar wij
vinden dat de pensioenuitvoerders blokkades
voor het toekennen van premievrije pensioen-
opbouw bij arbeidsongeschiktheid moeten
wegnemen, zoals een beroep doen op het niet
tijdig aanvragen van premievrijstelling.’ Een
ander onderwerp waar Keizer aandacht aan
besteedt in het jaarverslag zijn de klachtenprocedures
van de fondsen. Hij bepleit commissies
op afstand van het bestuur. ‘Interne commissies
die dicht op het bestuur zitten, hebben vaak te
weinig aandacht voor de klager. Onafhankelijke,
professionele commissies zijn deskundiger
en onderbouwen hun standpunten beter.’
Een nieuwe mythe
Het aantal klachten dat bij de Ombudsman
Pensioenen terechtkomt, mag dan constant
zijn, de inhoud van de klachten verandert. ‘De
beleidsontwikkeling vertaalt zich in de klachten’,
aldus Keizer. Zo waren er nog niet zo lang
geleden tal van klachten over de afschaffing van
de VUT en het prepensioen. Nu neemt dat aantal
af, omdat vrijwel iedereen zich ervan bewust
is dat langer doorwerken de norm is. Ook zijn er
nog maar zelden mensen die zich beklagen over
het feit dat hun pensioenuitkering lager is dan
70 procent van hun laatste loon. ‘Men realiseert
zich dat dat een mythe was’, zegt Keizer. Maar
dat het pensioen zeker is, blijkt inmiddels ook
een mythe te zijn. Veel pensioenen worden niet
of niet volledig geïndexeerd en verlagen van
pensioenen komt ook voor. Daar klagen mensen
over. Ook krijgt de Ombudsman klachten van
mensen met een beschikbare premieregeling.
Zij kregen van hun pensioenuitvoerder voorbeeldberekeningen
van levenslange lijfrentes,
gebaseerd op een rente van 4 procent.
Emotionele brieven
Bij een rente van 2 procent ontvangen zij maar
tweederde van het bedrag waar ze op rekenden.
‘Pensioen is minder zeker dan mensen dachten.
Dat leidt tot veel teleurstelling. We krijgen
zeer emotionele brieven’, vertelt Keizer. ‘Het
pensioenbedrag is geen harde toezegging, het
pensioen is niet zeker. Dat is een heel lastige
boodschap, maar om teleurstellingen en klachten
in de toekomst te voorkomen is het ontzettend
belangrijk dat pensioenfondsen hierover
helder communiceren.’

dossier
VerantWOOrDelijkHeiDsVerDeling
bij Het nieuWe PensiOencOntract
‘het Bestuur vAN het foNds gAAt iN BEgiNsEl NIet
over de INhoud vAN de regelINg.’
Joanne Kellermann
DNB-directielid, op het
DNB Pensioenseminar,
september 2012
PF/5-3
‘foNdseN moeteN AlleeN mAAr peNsIoeN-
coNtrActeN AcceptereN dIe explIcIet
eN EvENwicHtig zIjN.’
Jetta Klijnsma
aan de Tweede Kamer,
28 maart 2013
PF/5-2
‘eN hoe zorgt u ervoor dAt de oNderhANdelINgeN
tusseN de socialE PaRtNERs eeN uItvoerBAre
regelINg oplevereN?’
Conclusie uit
het rapport van
de Commissie
Beleggingsbeleid en
Risicobeheer
PF/5-4
Wat is de rol van het pensioenfonds bij het tot stand komen van het nieuwe
pensioencontract? En hoe verhoudt die zich tot de rol van sociale partners,
of in het geval van beroepspensioenfondsen tot de beroepsvereniging?
De Pensioenfederatie zet uiteen hoe de verantwoordelijkheidsverdeling
tussen beide eruitziet en welke uitdaging hen bindt.
DE VRAGEn
Wie is eigenlijk verantwoordelijk voor het
pensioencontract? Op hoofdlijnen is
die vraag makkelijk te beantwoorden.
Immers, sociale partners en niet het
pensioenfondsbestuur bepalen de inhoud
van de regeling. De praktijk blijkt toch
weerbarstiger. Zeker nu de huidige
pensioencontracten zullen wijzigen. De
discussie over het moderniseren van de
pensioencontracten is op veel plaatsen
losgebarsten. Weliswaar bemoeilijkt
doordat het toekomstig Financieel
Toetsingskader (FTK) waaraan voldaan
moet worden, nog niet volledig bekend is.
In principe wordt een bij het arbeidsvoorwaardenoverleg
afgesloten pensioenregeling
uitgevoerd door het
pensioenfonds of een verzekeraar. Bij
ondernemingspensioenfondsen wordt
daartoe een uitvoeringsovereenkomst
tussen het pensioenfonds en de onderneming
afgesloten, bij bedrijfstak- en
beroepspensioenfondsen is dat een
uitvoeringsreglement. Kort gezegd is dit
de verantwoordelijkheidsverdeling tussen
sociale partners en het pensioenfondsbestuur.
Maar heeft een pensioenfonds iets
te zeggen over het pensioencontract als
dat in de uitvoering problemen oplevert?
En in hoeverre kunnen sociale partners
voorschrijven hoe het pensioencontract
wordt uitgevoerd? Kunnen sociale partners
bijvoorbeeld voorschrijven onder
welke voorwaarden de pensioenen worden
geïndexeerd? Of juist worden gekort
door een dekkingstekort bij een pensioen-
fonds? Allemaal relevante vragen waarop
u hier de antwoorden vindt. We staan
eerst stil bij de twee uitgangspunten die
hieraan ten grondslag liggen.
DE AntWOORDEn
Uitgangspunt 1: Ieder heeft zijn
eigen verantwoordelijkheid
Sociale partners en pensioenfondsbestuur
hebben ieder hun eigen verantwoordelijkheid
als het gaat om het
pensioencontract. Als opvattingen over
het pensioencontract uiteenlopen, is het
van belang dat beide partijen hun rug
recht houden. Sociale partners kunnen
het pensioenfonds formeel niet dwingen
het pensioencontract uit te voeren en het
pensioenfondsbestuur kan ook sociale
partners niet dwingen tot andere afspraken.
Als theoretisch laatste middel kan
de uitvoeringsovereenkomst of het
uitvoeringsreglement worden opgezegd.
Maar daar wil niemand op uitkomen.
Uitgangspunt 2: Wederzijdse
afhankelijkheid
In de praktijk betekent dit dat sociale
partners en pensioenfondsbestuur
er samen uit moeten komen. Als het
pensioenfondsbestuur van oordeel is dat
het pensioencontract niet uitgevoerd kan
worden onder de door sociale partners
afgesproken voorwaarden, dan zullen
partijen in de praktijk gezamenlijk zoeken
naar een oplossing. Hetzelfde geldt als
sociale partners van oordeel zijn dat de
uitvoering door het pensioenfonds niet in
overeenstemming is met de afspraken.
Tekst Wim Witjes, beleidsadviseur bij de Pensioenfederatie
Verantwoordelijkheid sociale
partners
Sociale partners zijn verantwoordelijk
voor de inhoud van het pensioencontract.
Daarbij hoort dat zij de ambitie
van het contract bepalen, dus: wordt
het een nominaal of reëel contract en
wat moet de mate van risico zijn? Maar
zij bepalen ook de beschikbare financiële
ruimte die binnen een bepaalde
bandbreedte voor de pensioenregeling
geldt. In het pensioencontract dat sociale
partners voor ogen hebben, vormen de
ambitie, de premie en het beleggingsbeleid
een sluitend geheel. Althans, bij een
uitvoerbaar contract. De introductie van
de haalbaarheidstoets, zoals voorgesteld
in de hoofdlijnennota FTK, kan hierbij
van waarde zijn.
Verantwoordelijkheid
pensioenfondsbestuur
Van contract naar pensioenreglement
Het pensioenfondsbestuur moet het
pensioencontract op juiste wijze omzetten
in een pensioenreglement en is verder
verantwoordelijk voor het vaststellen
van de kostendekkende premie en voor
het te volgen beleid bij het uitvoeren van
het pensioenreglement. Dat impliceert
ook een beleid voor het verlenen van
indexatie. Om duidelijkheid te verschaffen
is het goed om in de uitvoeringsovereenkomst
of het uitvoeringsreglement
de verantwoordelijkheden tussen de
werkgever(s)en het fonds expliciet te
maken. Die moeten primair helderheid
geven over de inhoud van het pensioencontract
en secundair over de daaraan
verbonden voorwaarden als het gaat om
de relatie tussen ambitie en zekerheid.
Concreet kan dit leiden tot voorwaarden
voor de geboden financiële ruimte, het
beleggingsbeleid en het indexatiebeleid.
Concrete besluiten
Omdat het pensioenfondsbestuur verantwoordelijk
is voor het beleid, is bijsturing
door sociale partners bij het vaststellen
van het nieuwe pensioencontract niet aan
de orde. Er wordt vanuit gegaan dat de
voorwaarden die sociale partners stellen
zogenaamde randvoorwaarden zijn.
Zo bepalen zij bijvoorbeeld alleen het
beschikbare budget voor het pensioencontract.
Het pensioenfondsbestuur
bepaalt vervolgens de (kostendekkende)
pensioenpremie. Blijkt dat het budget
gedurende het contract niet voldoende
is en dus de premie te laag wordt, dan
moet het contract worden bijgesteld door
sociale partners. Ander voorbeeld is
dat sociale partners aangeven waaraan
indexatieverlening moet voldoen. Daarbij
kunnen randvoorwaarden voor de beleggingen
worden gesteld. Het fondsbestuur
vult dit verder in, met name via een
(strategisch) beleggingsbeleid en een
indexatiestaffel, gegeven een bepaalde
dekkingsgraad van het fonds.
Beleggingsbeleid
Ook het beleggingsbeleid is dus de
primaire verantwoordelijkheid van het
pensioenfondsbestuur. Het pensioenfondsbestuur
moet zelf bepalen of de
ambitie, zoals geformuleerd door sociale
partners, met de door hen gewenste
zekerheid en geaccepteerd risico in de
praktijk uitvoerbaar is. Voorkomen moet
worden dat de stakeholders (vakbonden,
werkgevers, deelnemers en pensioengerechtigden)
meer rendement eisen dan
volgens het pensioenfondsbestuur haalbaar
is, waardoor té risicovol beleggen
op de loer zou liggen. Wederom gaat het
pensioenfondsbestuur vanuit zijn eigen
verantwoordelijkheid het overleg aan met
sociale partners. Met als doel om tot een
redelijk risiconiveau te komen.
toetsing pensioencontract
Het is tevens aan het pensioenfondsbestuur
om te beoordelen of het pensioencontract
kan worden uitgevoerd. Daarbij
toetst het fondsbestuur het volgende.
1. Is het pensioencontract
financieel haalbaar?
> Past de door het pensioenfondsbestuur
vastgestelde kostendekkende premie
bij het beschikbare budget dat sociale
partners hebben vastgesteld?
HAnDREIKInG
Binnen enkele maanden wordt een
handreiking aangeboden aan de pensioenfondsen.
Deze biedt hulp bij het inrichten
van hun zorgvuldige besluitvormingsproces
bij het collectief invaren.
> Zijn de randvoorwaarden haalbaar die
sociale partners stellen aan het risicoprofiel
voor de beleggingen? Als gekeken
wordt naar de vastgestelde ambitie
gericht op indexatieverleningen en de
mate van zekerheid van opbouw en
uitkering? Met andere woorden, kan
een pensioenfondsbestuur voldoen aan
het prudent person-beginsel?
2. Is het contract uitvoerbaar?
> Is het pensioencontract administratief
en communicatief goed in te richten?
In welke mate stijgen de uitvoeringskosten?
> Voldoet het contract aan de wet- en
regelgeving?
3. Is het uitlegbaar?
> Is het pensioencontract uit te leggen
aan deelnemers en pensioengerechtigden?
Zoals het beleid dat wordt
gehanteerd voor indexatie en verlagen?
Over die uitlegbaarheid nog het volgende.
Communicatie is eveneens een
verantwoordelijkheid van het pensioenfondsbestuur.
De communicatie over
pensioen wordt steeds belangrijker. En
daarmee ook de uitlegbaarheid van het
pensioencontract en de daaraan verbonden
voorwaarden. Daar moet het bestuur
bij het ‘aannemen’ van het pensioencontract
dan ook vooraf goed op toetsen
onder deelnemers en gepensioneerden.
Collectief invaren
Als de drie bovenstaande vragen allemaal
positief zijn beantwoord, resteert de
vraag of de oude pensioenrechten op een
evenwichtige wijze overgeheveld kunnen
worden naar het nieuwe contract, zonder
de oude rechten aan te tasten. Dat vergt
een dubbelbesluit van sociale partners
die een nieuw contract afsluiten en een
pensioenfondsbestuur dat op evenwich-
tige wijze afweegt of collectief kan
worden ingevaren. In ieder geval moet
worden bekeken wat de (generatie-)
effecten zijn van niet invaren.

Europa Tekst Frank van alphen Foto EioPa/Frankfurt am Main
de Europese toezichthouder EioPa heeft onderzoek gedaan
naar de informatie die wordt gegeven in defined-contributionregelingen
(Dc-regelingen). De aanbevelingen zijn volgens
eiOPa-voorzitter gabriel bernardino van toepassing op alle
pensioencommunicatie.
voor de European Insurance and
Occupational Pensions Authority
(EIOPA), de in 2011 opgerichte,
onafhankelijke Europese toezichthouder
voor pensioenfondsen en
verzekeraars, is dit het eerste rapport dat advies
geeft over communicatie op EU-niveau. ‘Het
past binnen onze rol’, zegt Bernardino daarover.
‘EIOPA wil bijdragen aan de ontwikkeling van
een gemeenschappelijke Europese standaard die is
gebaseerd op best practices in de EU-landen. We
geloven bovendien dat de inzichten ook bruikbaar
zijn voor de communicatie over eerste en derdepijlerpensioenen
in de EU.’ Het onderzoek is volgens
de toezichthouder gericht op DC-regelingen omdat
steeds meer regelingen in Europa het karakter
EioPa:
commuNIcAtIe
op eu-NIveAu
krijgen van een beschikbare premieregeling. ‘Het is
een onweerlegbaar feit dat fondsen in toenemende
mate overstappen van DB- naar DC-regelingen
waarbij de deelnemers de risico’s dragen. En juist
omdat de deelnemers deze risico’s dragen, is goede
informatie belangrijker dan ooit.’
Informatie in lagen
De voornaamste conclusie van de toezichthouder is
dat fondsen zich eerst moeten verdiepen in de vragen
die leven bij de deelnemers. De informatie die
ze verstrekken moet die prangende vragen beantwoorden.
De deelnemers overladen met een berg
gegevens schiet volgens Bernardino zijn doel voorbij.
Dit roept de vraag op hoe fondsen de informatie
zo kunnen presenteren dat de deelnemers goede
financiële beslissingen kunnen nemen. EIOPAvoorman
Bernardino pleit voor het verstrekken van
informatie in lagen. ‘De eerste laag moet antwoord
geven op een aantal veel gestelde vragen. Moet ik
iets veranderen aan de wijze waarop ik pensioen
opbouw? Hoeveel inkomen levert deze regeling
later op? Is dat voldoende? Wat zijn de risico’s en
kan ik die dragen? Kan ik die risico’s verkleinen?’
Voorbeeldpersoon max
Juridische informatie is een van de volgende lagen.
Die moet beschikbaar zijn in begrijpelijke taal.
Bernardino: ‘In het rapport voeren we Max op.
Max is geen homo economicus. Hij is de voorbeeldpersoon
die antwoord zoekt op zijn specifieke
vragen en gemotiveerd moet blijven de informatie
tot zich te nemen. Alleen als de informatie op een
slimme manier is gestructureerd, zal dat lukken.
De ene deelnemer kan ingewikkelde informatie
beter begrijpen dan de andere deelnemer. Daar
kan een fonds op inspelen door te werken met een
gelaagde structuur. Overal in Europa zijn goede
voorbeelden te vinden van fondsen die informatie
zo presenteren dat deelnemers er iets mee kunnen.’
Financieel ongeletterd
‘Ik moet toegeven dat ook sommige informatie
die ik ontvang als pensioendeelnemer erg moeilijk
te begrijpen is als je geen expert bent’, zegt
Bernardino, die ruim 25 jaar werkzaam is in de
pensioensector. ‘Ik onderschrijf de conclusie van de
onderzoekers dat voldoende informatie verstrekken
niet genoeg is. Als die informatie te complex of te
abstract is en de deelnemers afschrikt, stoppen ze
met lezen. Pensioenfondsen moeten zich realiseren
dat veel deelnemers een beperkt vermogen
hebben om ingewikkelde gegevens te verwerken.
Bovendien is een deel van de deelnemers financieel
ongeletterd.’
Gewone taal
Het EIOPA-rapport geeft een aantal praktische
wenken voor fondsbestuurders. Zo is de combinatie
tekst en beeld een goede manier om onderwerpen
uit te leggen. Bernardino: ‘Sommige deelnemers
begrijpen teksten goed terwijl anderen juist
meer hebben aan illustraties. Door een combinatie
bedien je beide groepen.’ Verder zijn lange zinnen
een effectieve manier om lezers af te schrikken.
‘De meeste mensen begrijpen lange zinnen niet’,
zegt Bernardino. ‘Zeker niet als er ook nog eens
moeilijke woorden in staan. Een zin van twintig
woorden - niet ongebruikelijk in pensioencommunicatie
- is echt te lang. Tien woorden zijn veel
beter te bevatten.’ Ook de stijl verdient aandacht.
‘Fondsbestuurders moeten gewone taal gebruiken.
De lezers mogen niet worden afgeleid door ingewikkelde
woorden. Dat leidt af van de boodschap.
Dat betekent overigens niet dat fondsen moeten
overstappen op kinderachtig taalgebruik’, waarschuwt
de EIOPA-voorzitter.
Aanbevelingen
Bernardino vindt dat vrijwel alle pensioen-
communicatie voor verbetering vatbaar is, maar
kan niet vertellen welke landen het beter doen dan
andere EU-leden. ‘Het doel van ons rapport is
niet een vergelijking tussen landen te maken.
EIOPA geeft evenmin aparte adviezen voor
landen. De best practices laten zien hoe de aanbevelingen
in praktijk kunnen worden gebracht’,
aldus de EIOPA-voorzitter. Hoewel EIOPA
de fondsen niets kan voorschrijven, verwacht
Bernardino dat pensioenfondsen op z’n minst
enkele aanbevelingen zullen volgen.
Bedreiging
Communicatie is slechts een van de onderwerpen
waar EIOPA zich mee bezighoudt. Daarnaast is
de toezichthouder onder meer betrokken bij
Solvency II voor verzekeraars en de herziening
van de Europese pensioenrichtlijn. Dat laatste
onderwerp wordt met bovengemiddelde belangstelling
bekeken door onder meer de Nederlandse
pensioensector. Bernardino heeft een duidelijke
visie op Europese regels. ‘Laten we realistisch
blijven. De pensioensector wordt niet bedreigd
door regels, maar door de economische en
demografische situatie. We realiseren ons
allemaal dat veranderingen nodig zijn om te
voorkomen dat de waarde van de pensioenen
daalt en de kosten voor werkgevers stijgen.’
transparant raamwerk
EIOPA adviseert de Europese Commissie de
komende tijd over de nieuwe IORP-richtlijn voor
pensioenfondsen. ‘Wij stellen dat alle fondsen in de
EU duurzaam moeten zijn en moeten beschikken
over voldoende vermogen om te voldoen aan hun
toezeggingen binnen een transparant raamwerk’,
zegt Bernardino. ‘De doelstelling van de richtlijn is
niet om pensioenfondsen kapot te maken, maar om
een houdbaar pensioensysteem te creëren waar ook
de toekomstige generaties profijt van hebben.’ In Zweden hebben
overheid, fondsen en
verzekeraars afspraken
gemaakt over consistent
taalgebruik over
pensioenzaken.
PF/5-5
> Het Engelse NEST
(National Employment
Savings Trust) heeft de
informatievoorziening
goed op orde.
PF/5-6
> Deense en Zweedse
sites waar deelnemers
hun pensioen kunnen
bekijken en zelf bijvoorbeeld
de verwachte
inflatie kunnen invullen.
Deens PF/5-7
Zweeds PF/5-8
> Sites van PFZW en
mijnpensioenoverzicht.nl
PFZW PF/5-9
Rapport EIOPA
Met goede voorbeelden
op blz. 33-60
PF/5-10
Gabriel Bernardino (1964)
studeerde wiskunde en
statistiek aan de universiteit
van Lissabon
werkte bij Instituto de
Seguros de Portugal (ISP)
was voorzitter van CEIOPS,
de voorganger van EIOPA
is sinds 2011 voorzitter EIOPA
woont in Frankfurt met zijn
vrouw en twee kinderen
Vul deze codes in achter
het onder staande webadres
www.pensioen federatie.nl/
zie uitleg pagina 3.
8 PF 05 / 2013 thema: hier en nu
PF 05 / 2013 9

Den Haag Tekst Wilma van Hoeflaken Foto’s Rogier veldman
Staatssecretaris Jetta Klijnsma
‘sOlIDARItEIt
Is eeN GROOt
GOED’
‘ik wil graag een brede maatschappelijke
discussie aanzwengelen,
want pensioen is van ons
allemaal.’ Dat zegt Jetta klijnsma,
staatssecretaris van sociale Zaken
en Werkgelegenheid. Hoe zien
haar visie en prioriteiten eruit
voor de komende periode?
we zijn in Nederland in
korte tijd heel anders gaan
denken over pensioenen.
Ik vind het bijzonder om
mee te maken dat opvattingen
zo snel kunnen kantelen’, zegt Klijnsma.
Ze blikt terug op haar eerste periode als staatssecretaris
in het kabinet-Balkenende IV. Die
periode begon in december 2008, toen ze tussentijds
Ahmed Aboutaleb opvolgde en eindigde
in februari 2010, toen het kabinet viel. ‘Minister
Piet Hein Donner deed de pensioenen en ik de
AOW. We realiseerden ons dat de AOW-premie
door steeds minder mensen opgebracht moest
10 PF 05 / 2013
worden en dat de AOW-leeftijd omhoog moest.
In de media leefde dat onderwerp nauwelijks
en mensen in het land dachten: daar heb je die
Donner en Klijnsma weer, het zal onze tijd wel
duren. Piet Hein en ik zeiden tegen elkaar: als
we in 2020 kunnen beginnen met het verhogen
van de AOW-leeftijd, dan hebben we het goed
gedaan. Maar nu is het 2013 en de AOW-leeftijd
is al verhoogd. Ik ben er nog steeds verbaasd
over. Het omvormen van beleid kan dus heel
snel gaan.’ Wat al even snel is veranderd, is de
aandacht voor pensioenen. ‘Die was er nauwelijks.
Nu merk je dat mensen meer interesse
krijgen. Economisch is het ingewikkeld en de
fondsen staan daardoor onder druk, maar die
toegenomen belangstelling is een positief gevolg
daarvan.’
nauw aan het hart
Nu ze voor de tweede keer staatssecretaris is,
heeft ze alles wat met de inkomensvoorziening
van ouderen te maken heeft onder haar hoede.
De AOW, de IOW (Wet inkomensvoorziening
oudere werklozen), de participatie van ouderen
op de arbeidsmarkt én de pensioenen. De AOW
ligt haar nauw aan het hart. ‘Ik ben heel blij,
zeker als sociaaldemocraat, dat we de AOW hebben
en dat we daar met z’n allen op een solidaire
manier aan meebetalen. Daardoor heeft ons
pensioenstelsel een stevige basis. Ik hoop dat we
die basis tot in lengte van jaren gestand kunnen
en willen doen. Dat is je fundament. Daardoor
hebben mensen altijd een bron van inkomsten
en kunnen ze op een plezierige manier van
hun oude dag genieten.’ Hoe kijkt ze naar de
tweede pijler? ‘Ook dat is een groot goed. Die
wordt bestierd door werkgevers en werknemers
en het is een goede zaak om dat te borgen. De
onderliggende gedachten van de tweede pijler, de
solidariteit en de verplichting om mee te doen,
zijn wezenlijk.’
tegen wil en dank
Een van Klijnsma’s prioriteiten is het pensioen
van mensen die juist geen pensioen opbouwen,
de zzp’ers (zelfstandigen zonder personeel).
‘Er zijn mensen die er willens en wetens voor
gekozen hebben zich zelfstandig te verhuren,
omdat ze een waanzinnige expertise hebben die
gewild is in de markt. Zij kunnen zelf voor hun
thema: hier en nu
oudedagsvoorziening zorgen. Maar er zijn ook
mensen die tegen wil en dank zzp’er geworden
zijn en veel liever bij een reguliere baas hadden
gewerkt. Zij hebben vaak grote zorgen over
hun toekomst.’ Op verzoek van Klijnsma heeft
een werkgroep die onder andere bestond uit
vertegenwoordigers van zzp’ers, onderzocht of
er mogelijkheden zijn voor een oudedagsvoorziening
voor deze groep. Een ander onderwerp
waarmee ze zich bezighoudt, is de Algemene
Pensioeninstelling (API). Klijnsma: ‘Daar sta ik
redelijk blanco tegenover. Ik doe nu een internetconsultatie
om te inventariseren of er behoefte
is aan een API. Als de API nauwelijks iets zal
opleveren, hebben we misschien een heel ander
instrument nodig. Dat wacht ik af en dan pas
hak ik de knoop door.’
toekomstproof
De staatssecretaris is bezig met het ‘toekomstproof’
maken van de pensioenen, zoals ze het
zelf noemt. ‘Behoeft de wet- en regelgeving
omtrent pensioenen aanpassing? Die vraag hebben
mijn voorgangers al gesteld en daar hebben
we met z’n allen volmondig ja op gezegd. Nu
is het aan mij om te kijken hoe we dat kunnen
doen.’ Hoe ze dat aanpakt? Ze praat en luistert.
Daarmee begon ze direct na haar aantreden als
staatssecretaris. ‘Pensioenen waren betrekkelijk
nieuw voor mij, dus ik heb iedereen afgetapt die
ook maar iets met pensioenen te maken heeft. Ik
loop al heel lang mee in het openbaar bestuur en
ik vind het mooi dat mensen zoveel bij te dragen
hebben. Daar kan ik heel veel van leren.’ Ze
beschouwt de Pensioenfederatie als een van haar
belangrijkste gesprekspartners, maar ze praat
ook met wetenschappers, toezichthouders DNB
en de AFM, ouderenvertegenwoordigers en met
jongeren uit de vakbeweging en uit politieke
partijen. ‘Ik wil heel graag een brede maatschappelijke
discussie aanzwengelen, want pensioen is
van ons allemaal.’
stoom en kokend water
Ruim twee weken na haar aantreden als staatssecretaris,
op het congres van de Pensioenfederatie,
kondigde Klijnsma aan dat de nieuwe
pensioenwetgeving een jaar zou worden uitgesteld.
‘Invoering per januari 2014 zou voor
de pensioenuitvoerders ondoenlijk zijn. Dan >
te doeN
Een kleine selectie:
> ontwikkelen nieuwe
FTK-wetgeving;
> ontwikkelen nieuwe
wetgeving voor
waardeoverdracht;
> Kamerbehandeling Wet
versterking bestuur
pensioenfondsen;
> onderzoek naar
pensioen voor zzp’ers;
> onderzoek naar
doorsneepremie;
> ontwikkelen nieuwe
wetgeving voor
pensioencommunicatie;
> wetsvoorstel introductie
API.
Jetta Klijnsma (1957)
studeerde geschiedenis
in Groningen
is lid van de PvdA
was wethouder in
Den Haag
was ook kwartiermaker
van de commissie Nieuwe
Vakbeweging
las als laatste boek Dit
zijn de namen van Tommy
Wieringa
houdt van fietsen en
van Frankrijk
PF 05 / 2013 11

‘Ik houd wel druk op de ketel [...]
voor het kerstreces zAl Ik de wet
preseNtereN’
12 PF 05 / 2013
>
zouden we hen in een heel lastig parket brengen,
want dat invaren is wel een ding.’ Maar dat was
niet de enige reden. ‘Ik wilde meer tijd nemen
voor de voorbereiding van het wetsvoorstel om
zorgvuldig te zijn. Het gaat om zoiets belangrijks
dat ik vind dat je dat niet onder stoom en kokend
water moet aftikken. Eigenlijk begreep iedereen
dat wel. Er is nu zoveel in beroering. Als je zegt:
we gaan die kant op en dan is het klaar, dan geef
je onvoldoende invulling aan de hele discussie
rondom pensioenen. Het is gewoon waanzinnig
ingewikkeld.’
Contouren
Ze benadrukt dat het jaar uitstel niet betekent
dat de urgentie minder is geworden. ‘Ik houd wel
druk op de ketel. Voor het zomerreces wil ik een
contourenschets van de nieuwe regelgeving laten
zien. Dat is een openbaar stuk, zodat voor de samenleving
de contouren helder zijn. De Tweede
Kamerleden kunnen aan mij meegeven wat ze
ervan vinden en dat kan ik weer gebruiken als ik
de wet echt schrijf. Voor het kerstreces zal ik de
wet presenteren. Dan hebben we nog een heel
jaar om hem te behandelen en in te voeren.’
Geen windeieren
Het belangrijkste is misschien wel dat mensen
straks snappen hoe het zit met hun pensioen,
vindt Klijnsma. ‘De AOW is glashelder, maar
die tweede pijler hebben we behoorlijk ingewikkeld
gemaakt. Het is fijn dat mensen tegenwoordig
een pensioenoverzicht krijgen, maar zelfs
het duiden van dat overzicht is nog een lastig
ding.’ Enigszins begrijpen hoe het werkt, ook
als er straks reële en nominale contracten zijn,
is noodzakelijk om draagvlak te houden voor
een verplichte tweede pijler, stelt Klijnsma.
‘Veel mensen zeggen: laat iedereen het zelf maar
beslissen. Maar als je iets meer aan de linkerkant
van het politieke spectrum zit, denk je: solidariteit
is een groot goed, laten we in gezamenlijkheid
iets aan de oudedagsvoorziening doen. En
dat gezamenlijke heeft de gemiddelde Nederlander
geen windeieren gelegd. Met een spaarpotje
in een oude sok had je waarschijnlijk niet zoveel
pensioen uitgekeerd gekregen als nu. Plus het
feit dat anderen je pensioen beheren, zodat
je niet zelf elke maand hoeft te kijken hoe de
beurskoersen zich ontwikkelen. Dat gezamenlijke
helpt enorm.’

facts & figures
Vul deze codes in achter
het onder staande webadres
www.pensioen federatie.nl/
zie uitleg pagina 3.
daliNg
Het reëel beschikbaar inkomen van
huishoudens is voor het vijfde jaar op
rij gedaald. De daling in 2012 bedraagt
3,2 procent. Dit is de sterkste afname
sinds het begin van de metingen in
1981. De daling is het gevolg van de afname
van de werkgelegenheid, hogere
afdrachten van belastingen en premies,
en de inflatie.
Bron: CBS PF/5-11
mAIl
Mail checken tijdens de vergadering?
Mannen zijn beter in multitasken. Dat wisten
mannen al lang en is bewezen door Britse
wetenschappers van de Universiteit van
Hertfortshire. PF/5-12
Mail checken tijdens de vergadering?
Vrouwen zijn beter in multitasken. Dat
wisten vrouwen al lang. Daar is geen
onderzoek voor nodig. Maar toch goed dat
Zweedse wetenschappers van de Universiteit
van Stockholm dit hebben aangetoond.
PF/5-13
eu
Nederlandse vrouwen kunnen vanaf
hun geboorte gemiddeld rekenen op
59 levensjaren in goede gezondheid.
Voor Nederlandse mannen is dat
64 jaar. Er zijn in de EU meerdere
landen te vinden waar het aantal
gezonde levensjaren aanmerkelijk
hoger is. Maar het kan ook slechter,
zoals bijvoorbeeld in Slowakije. Daar
komen zowel mannen als vrouwen
uit op 52 gezonde jaren.
Bron: Eurostat PF/5-14
oBAmA
Hoeveel pensioen ontvangt Barack
Obama jaarlijks voor zijn rol als
president van de VS?
Antwoord: 191.300 dollar.
Bron: Kennisquiz Platform Jongeren
van de Pensioenfederatie PF/5-16
60-65
Het aandeel 60- tot 65-jarigen dat werkt, is de afgelopen tien jaar meer dan
verdubbeld. In 2012 nam het aandeel verder toe. Daarnaast is het aandeel
ouderen zonder baan dat wil werken ruim anderhalf keer zo hoog als tien jaar
geleden. Meer dan voorheen zijn zij actief op zoek naar werk.
Bron: CBS PF/5-15
73%
Inmiddels heeft 73 procent van de fondsen
een beleid voor verantwoord beleggen blijkt
uit een inventariserend onderzoek van de
Pensioenfederatie. Vooral voor de grotere en
middelgrote fondsen vormt dit een steeds
belangrijker thema. Van alle pensioendeelnemers
en gepensioneerden is 93 procent
aangesloten bij een fonds dat een beleid
heeft voor verantwoord beleggen. Bij de peiling
in 2009 had 41 procent van de fondsen
een volledig geïmplementeerd beleid voor
verantwoord beleggen, tegen 58 procent
in 2013. De Pensioenfederatie heeft de
resultaten van de inventarisatie verantwoord
beleggen in een brief aan staatssecretaris
Klijnsma gestuurd.
Bron: Pensioenfederatie PF/5-17
Qis
De voorlopige resultaten van de Quantitative
Impact Study (QIS) zijn bekend. De definitieve
resultaten volgen nog. Met de QIS onderzoekt
de Europese toezichthouder EIOPA de gevolgen
van de verschillende opties uit haar advies over de
waardering en veiligheid van solvabiliteitseisen die
worden gesteld aan pensioenuitvoerders. Met de
QIS adviseert EIOPA de Europese Commissie over
de herziening van de Europese pensioenfondsenrichtlijn
IORP. De Pensioenfederatie vindt één
QIS onvoldoende om alle gevolgen goed te doorgronden.
Ook de Europese Commissie ziet dat
inmiddels in. PF/5-18
100+
Nederland heeft 1940 inwoners
van honderd jaar of ouder. Ongeveer
de helft hiervan woont
nog zelfstandig. Nederland kent
114 honderdplussers op een
miljoen inwoners. In landen als
Italië en Griekenland, die tot
de meest vergrijsde landen van
Europa behoren, ligt dit aantal
meer dan twee keer zo hoog.
Bron CBS PF/5-20
46,1 jAAr
De gemiddelde leeftijd van
zelfstandigen was de afgelopen
twintig jaar telkens hoger
dan die van werknemers. Dat
komt onder meer doordat
zelfstandigen vaker na de AOWgerechtigde
leeftijd blijven
doorwerken. In 2012 was een
zelfstandige gemiddeld 46,1
jaar en een werknemer 40,6 jaar.
Bron: CBS PF/5-21
INFLATIE
De inflatie is in Nederland hoger dan in veel andere Europese lidstaten. Aan het
einde van het eerste kwartaal van 2013 bedroeg de inflatie 2,9 procent ten opzichte
van het voorgaande jaar. De inflatie in de eurozone ligt circa 1,5 procentpunt
lager dan in Nederland. Dit verschil is na juni 2009 niet zo groot geweest.
Bron: CBS PF/5-19
14 PF 05 / 2013 PF 05 / 2013 15

hoe doen ze dat bij... PMT
ORGAnIsEREn VAn
GEPEnsIOnEERDEn-
BIJEEnKOmstEn
gepensioneerden van Pensioenfonds Metaal en techniek (PMt) kunnen
met hun zorgen en vragen terecht op gepensioneerdenbijeenkomsten
die het fonds door het hele land belegt. Daar wordt het nuttige met het
aangename verenigd. PMt-directeur guus Wouters legt uit wat het belang
is van de bijeenkomsten.
1
WAAROm DOEt Pmt DIt?
‘PMT wil de ontwikkelingen op
pensioengebied graag persoonlijk
aan zijn gepensioneerden uitleggen.
We doen dat al op deze manier sinds
2007. Mensen hebben nu bijvoorbeeld
moeite met de verlagingen. Waarom
moet mij dat treffen, vragen ze zich af.
Wij bieden in de regio een podium voor
hun onbegrip en boosheid. PMT wil
ook een transparant fonds zijn en in alle
openheid vragen beantwoorden over
de kosten, over verantwoord beleggen
en zo meer. Door gepensioneerden
persoonlijk te informeren en hun
vragen te beantwoorden, hopen wij
die transparantie en openheid over te
brengen.’
2
WAt lEVERt HEt OP?
‘Vergelijk het met elke willekeurige
ontmoeting van mensen. Je leert
elkaars positie beter begrijpen. Wij leren
wat bij onze gepensioneerden leeft en
nemen dat mee naar het bestuur en de
politiek. Als organisatie steken we er het
nodige van op. Slimmer communiceren
bijvoorbeeld. De verlaging niet in
percentages noemen maar in het
bedrag per maand dat minder op de
bankrekening bij de mensen verschijnt.
En ook onze communicatie meer
visualiseren, vraagstukken verduidelijken
met tekeningen en plaatjes.’
3
HOE PAKt Pmt HEt AAn?
‘We hebben het land opgedeeld in
zo’n twintig postcodegebieden. Er
is gemiddeld elke maand een bijeenkomst
van drie uur ergens in het land. In twee
jaar tijd bestrijken we het hele land met
vijf- tot zeshonderd gepensioneerden per
keer. De data staan in onze nieuwsbrief
en op de website en mensen krijgen
een uitnodiging per brief. We kiezen
bekende locaties in de regio die ook
goed met openbaar vervoer bereikbaar
zijn. De persoonlijke benadering staat
voorop en het is ook gezellig want voor
de gepensioneerden is het een reünie
met oud-collega’s. We beginnen de
bijeenkomst met koffie en een lokale
lekkernij. Dan vertellen we hoe het fonds
ervoor staat en we nemen uitgebreid
de tijd om in te gaan op vragen van
de gepensioneerden. Vervolgens is het
tijd voor entertainment door zangeres
en actrice Joke Bruijs en we sluiten af
met een drankje en een hapje. Er is ook
gelegenheid voor gepensioneerden om
hun persoonlijke situatie of problemen
door te spreken met PMT-consulenten.’
4
ZIJn ER REsUltAtEn
GEBOEKt?
‘Jazeker. Bijvoorbeeld op het
gebied van vroegpensioen. Tot twee jaar
terug moest een vroeggepensioneerde
toestemming vragen voor een bijbaantje.
Dit probleem brachten gepensioneerden
naar voren. PMT heeft het in de politiek
aangekaart en uiteindelijk zijn via een
Koninklijk Besluit de regels versoepeld.
Op het ogenblik buigen we ons over
het probleem van de verhoging van de
AOW-leeftijd. Het vroegpensioen stopt
als iemand 65 jaar wordt. We zoeken
naar een oplossing voor de mensen die
een periode zonder inkomen dreigen
te komen.’
5
WAt Is VERAnDERD?
‘De grootste verandering is de
wijze van communicatie met
de deelnemers. Wij leren van onze
gepensioneerden hoe we deelnemers
duidelijk kunnen maken nu reële
verwachtingen te hebben van de
economische waarde van hun pensioen
later. Mensen weten wel wat ze op
dit moment met hun salaris kunnen
kopen. Maar het is heel erg lastig om de
koopkracht over pakweg twintig jaar van
het nu opgebouwde pensioen duidelijk te
krijgen. PMT is bezig een instrument te
ontwikkelen om pensioenverwachtingen
zo goed mogelijk te kunnen visualiseren.’
6
WElKE tIPs HEBt U VOOR
AnDERE FOnDsEn?
‘Ga naar de gepensioneerden
toe. Speel in op de behoefte aan
contact en informatie die bij hen leeft.
Probeer niet moeilijke kwesties te
verbloemen. Benoem aan het begin
van de bijeenkomst de problemen die
er zijn, bijvoorbeeld in de trant van ‘wij
realiseren ons dat de maatregelen die we
treffen, niet veel positieve bijval zullen
krijgen’. Dat scheelt een aantal vragen en
bovendien voelen mensen zich daardoor
begrepen door hun fonds. Bied mensen
op bijeenkomsten de ruimte om met
een pensioendeskundige te spreken over
hun eigen vragen en zorgen. Zorg voor
gezelligheid. Voor gepensioneerden is
zo´n bijeenkomst toch ook een manier
om oude bekenden te ontmoeten.’ Opgericht in 1948
> Verzorgt pensioenregeling
bedrijfstak Metaal
en Techniek
> In omvang 3 e pensioenfonds
van Nederland
> Belegd vermogen
41 miljard euro
> Dekkingsgraad 30 april
2013: 101,3%
> Verlaging pensioenaanspraken
per 1 april 2013:
6,3%
> Middelloonregeling
> Aangesloten: 33.714
ondernemingen
> Actieve deelnemers:
397.675
Gepensioneerden:
189.315
Gewezen deelnemers:
661.285
> Gemiddelde leeftijd
actieve deelnemers:
ca. 40 jaar
> Bestuur:
5 werkgeversleden
en 5 werknemersleden
PF/5-22
16 PF 05 / 2013 thema: hier en nu
PF 05 / 2013 17

de stelling Tekst Frank van alphen Foto’s Dasha eflring
...wettelijke afspraken gemaakt over maatregelen
die een pensioenfonds moet nemen als de
dekkingsgraad te laag is. Die afspraken moet
je nakomen. Als dat niet gebeurt, verliezen
met name jongeren hun vertrouwen in het
pensioenstelsel. Daarom hebben wij ook
onze twijfels bij het hanteren van de Ultimate
Forward Rate (UFR). De invoering van de UFR
is het veranderen van de spelregels tijdens het
spel. Door de rekenrente tussentijds te verhogen,
hoeven fondsen minder te korten. Ook zijn er
tientallen fondsen die helemaal niet hoeven te
verlagen. Dat voedt de angst bij jongeren dat er
straks geen geld meer is.
Als argument voor de UFR wordt gebruikt dat
de marktrente niet klopt. Er is geen garantie dat
de UFR wel de juiste rente is. De afgelopen jaren
zijn nogal wat economische waarheden getest.
Werken met een hogere rente is een vorm van
speculeren. Als de rente in tegenstelling tot de
dE vERlagiNgEN
waREN NiEt
Nodig gEwEEst
DE PEnsIOEn FEDERAtIE VInDt…
dat het verlagen van pensioenen zeer pijnlijk en
tegelijk noodzakelijk kan zijn. Zorgvuldige en
evenwichtige belangenafweging bij de besluitvorming
staan voorop. Eerlijk de lasten en lusten delen
DEnnIs WIERsmA, voorzitter FnV Jong mARtIn VAn ROOIJEn, voorzitter KnVG
Het is terecht
dat de verlagingen
worden door-
gevoerd. er zijn...
> Iedereen kan lid worden
van FNV Jong. Deze bond,
die zich inzet voor jongeren
tot 35 jaar, hanteert
geen maximumleeftijd.
FNV Jong heeft ruim
2500 leden. De gemiddelde
leeftijd is rond de
18 jaar. FNV Jong geeft
voorlichting op scholen
over solliciteren, werk en
arbeidsomstandigheden.
FNV Jong wil dat jongeren
meer worden gehoord
door de politiek. In dat
kader praat FNV Jong
niet alleen mee over
het minimumjeugdloon
en tijdelijke arbeidscontracten,
maar ook over
pensioenen.
PF/5-23
verwachting laag blijft, komt de rekening bij de
jongere generaties te liggen.
We vinden dat je nu maatregelen moet nemen
en ze niet nog verder kan uitstellen. Het is
bovendien niet zo dat de verlagingen alleen
ouderen raken. Ook de pensioenen van jongeren
worden verlaagd. Die maatregel komt bovenop
het verlagen van het opbouwpercentage dat
een nog grotere impact heeft op de pensioenen
van jongeren.
Mijn vrees is dat het veranderen van de regels
ten gunste van de ouderen het vertrouwen in
het pensioenstelsel ondermijnt. Dat is slecht,
want wij zijn voorstanders van een collectief
en solidair pensioensysteem. Als jongeren de
indruk hebben dat de regels eerlijk zijn en
dat hun pensioen goed is geregeld,
zal de behoefte zelf zaken te
regelen, afnemen.
de situatie is
niet zo ernstig
dat...
...pensioenen verlaagd moeten worden. Het licht
staat niet op rood, maar op oranje. De kortingen
raken met name ouderen met een klein pensioen
keihard. De verlagingen komen bovenop de
belastingverhogingen van begin dit jaar. De
verlagingen zijn te wijten aan de lage rekenrente die
pensioenfondsen moeten hanteren. Die lage rente
dwingt fondsen te korten. Door te werken met die
rente lijkt het alsof pensioenfondsen straatarm zijn.
Dat klopt niet.
De verplichtingen van pensioenfondsen hebben een
looptijd van veertig tot ruim zestig jaar. Er is geen
markt voor rentes met dat soort lange looptijden. Er
zijn alleen rentes tot looptijden van twintig jaar. Nu
wordt de huidige extreem lage rente gebruikt voor
die lange looptijden. Dat is onzinnig. Het gebruik
van de UFR voor looptijden boven de twintig jaar
lost dit probleem niet op. De invloed van de iets
hogere rente op de langere termijn is gering.
DNB kiest altijd de strengste variant omdat de
toezichthouder doodsbang is te veel vrijheid te
dus ook. Het compleet maken van de pensioencontracten
draagt in de toekomst bij aan meer inzicht in
die verdeling.
PF/5-24
> Bij de Koepel van
Nederlandse Verenigingen
van Gepensioneerden
(KNVG) zijn circa
35 verenigingen van
gepensioneerden van
grote en middelgrote
ondernemingen aangesloten.
Tot de oprichters
behoren Tata Steel,
Akzo Nobel, DSM, Océ,
Heineken, Unilever en
IBM. Bij deze verenigingen
zit veel kennis over
pensioenregelingen.
Sommige leden hebben
zelf aan de wieg gestaan
van de pensioenregeling
van hun organisatie. De
KNVG vindt dat fondsen
en de politiek nog
onvoldoende rekening
houden met ouderen.
PF/5-25
geven. Bij banken en verzekeraars bleek DNB keer
op keer niet streng genoeg te zijn geweest. Het lijkt
alsof de toezichthouder dat wil compenseren door
pensioenfondsen spijkerhard aan te pakken.
Het effect van al dat pensioengeneuzel is dat
het consumentenvertrouwen verder daalt.
Ouderen met kleine pensioentjes zien hun
inkomsten dalen en gaan voor de zekerheid maar
sparen. Hun droomvakanties naar Malta en
Spanje hebben ze afgezegd. De achterblijvende
consumentenbestedingen zijn een van de
belangrijkste oorzaken van de huidige recessie.
Op deze manier versterken de verlagingen de
economische crisis. Dat besef begint ook door te
dringen bij allerlei hoogleraren die eerder juist
pleitten voor een marktrente. In Brussel wordt
gesproken over een anticyclische
opslag op de rente. Dat zou een
stap in de goede richting zijn die de
verlagingen overbodig maakt.
18 PF 05 / 2013 PF 05 / 2013 19

dossier UPA
De unifOrMe
PENsioENaaNgiFtE
komt erAAN
123
Uit een inventarisatie
van de commissie
Gegevensverstrekking
blijkt dat tal van gegevens
nodig zijn die in de
loonaangifteketen ontbreken.
Zo bestaat de
UPA uit 123 elementen,
waarvan er zestig niet
in de loonaangifteketen
zijn opgenomen.
20 PF 05 / 2013
Het zou efficiënt zijn als pensioenfondsen voor de gegevens die zij
nodig hebben, gebruik kunnen maken van de loonaangifteketen.
Maar dat duurt nog even. tot die tijd vindt de Pensioenfederatie
de uniforme Pensioenaangifte (uPa) een goede tussenoplossing.
Maand in maand uit leveren
werkgevers - al dan niet via
een salarisadministratiekantoor
- loongegevens aan bij het
pensioenfonds waarbij zij aangesloten
zijn. Of bij de uitvoeringsorganisatie van
het fonds. Daarvoor gebruiken zij verschillende
softwarepakketten die allemaal weer op een andere
manier zijn afgestemd op de informatiebehoefte
van het pensioenfonds in kwestie. Een pensioenfonds
dat met veel werkgevers te maken heeft,
ontvangt hierdoor letterlijk veelvormige informatie.
Maand in maand uit leveren werkgevers eveneens
loongegevens aan bij de Belastingdienst. De Belastingdienst
stelt deze gegevens beschikbaar aan het
Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen
(UWV). Het UWV levert deze gegevens weer aan
andere partijen, zoals gemeenten, het Centraal
Bureau voor de Statistiek (CBS) en de Sociale
Verzekeringsbank (SVB). Er is veel overlap tussen
de salarisgegevens die de werkgever doorgeeft aan
de Belastingdienst en de gegevens die hij doorgeeft
aan het pensioenfonds. Daarom zou het mooi
zijn als pensioenfondsen ook gebruikmaken van
de zogenoemde loonaangifteketen van de Belastingdienst.
Alle gegevens op een identieke manier
aanleveren leidt tot meer efficiency en verkleint de
kans op fouten.
Praktisch nog niet haalbaar
De door de Pensioenfederatie ingestelde commissie
Gegevensverstrekking heeft daarom onderzocht of
aansluiting bij de loonaangifteketen mogelijk is. De
commissie ontwikkelt initiatieven om uitvoeringskosten
te verlagen en de kwaliteit te verbeteren.
Deze oplossing is echter praktisch nog niet
haalbaar. Als tussenoplossing kiest de commissie
daarom voor het ontwikkelen van de UPA.
De UPA is namelijk redelijk snel te realiseren.
De praktische mogelijkheid tot aansluiting bij
de loonaangifteketen is wel het streven van de
Pensioenfederatie.
naar elkaar toegroeien
Aansluiting bij de loonaangifteketen voor de
primaire bron van loongegevens behoort voor de
meeste fondsen voorlopig niet tot de mogelijkheden.
Uit een inventarisatie van de commissie
Gegevensverstrekking blijkt dat tal van gegevens
nodig zijn die in de loonaangifteketen ontbreken.
Zo bestaat de UPA uit 123 elementen, waarvan er
zestig niet in de loonaangifteketen zijn opgenomen.
Een eenvoudig voorbeeld is de deeltijdfactor. Voor
pensioenfondsen is de deeltijdfactor essentieel,
voor de Belastingdienst is hij niet relevant. Het is
mogelijk dat de loonaangifteketen en de informatiebehoefte
van de pensioenfondsen naar elkaar
toegroeien. Dat kan als de Belastingdienst een aantal
elementen in de loonaangifteketen wil opnemen.
Aan de andere kant kunnen pensioenfondsen de
nieuwe pensioenregelingen zodanig ontwerpen dat
de uitvoerders uit de voeten kunnen met de elementen
uit de loonaangifteketen. Uiteraard blijven
sociale partners verantwoordelijk voor de regeling.
Eén uitzondering
Overigens maakt op dit moment één pensioenfonds
al gebruik van de loonaangifteketen,
namelijk het Pensioenfonds Horeca & Catering. De
pensioenregeling in deze branche is - anticiperend
op gebruikmaking van de loonaangifteketen -
dusdanig eenvoudig gemaakt, dat het fonds kan
volstaan met de informatie uit de loonaangifteketen.
Het Pensioenfonds Horeca & Catering ontvangt
maandelijks via het UWV loongegevens van
de 290.000 actieve deelnemers en elke twee weken
de basisgegevens en mutaties van de aangesloten
werkgevers. De voordelen zijn groot. In de branche
is een groot verloop van deelnemers, waardoor
de kans op fouten toeneemt. Werkgevers hoeven
Tekst tomas Wijffels, beleidsadviseur bij de pensioenfederatie
maandelijks de gegevens maar één keer door te
geven (aan de Belastingdienst) en de pensioenuitvoerder
ontvangt maandelijks alle gegevens van
alle werkgevers geautomatiseerd en in een identieke
vorm. De UPA zorgt straks voor dezelfde uniformiteit.
Er wordt één format ontwikkeld. Simpel
gezegd is het een geautomatiseerde lijst met alle
relevante gegevens die maandelijks bij de pensioenfondsen
terechtkomt.
lagere kosten, betere kwaliteit
De UPA is nog niet geïmplementeerd. Maar het
format is inmiddels vastgesteld. Momenteel vindt
aanvullend overleg plaats met softwareleveranciers
die de UPA zullen verwerken in hun pakketten.
Tegelijkertijd is een grote pensioenuitvoeringsorganisatie
bezig met een pilot om de UPA te implementeren.
Na afronding van deze pilot worden
er technische handleidingen geschreven voor
het gebruik van de UPA. De Pensioenfederatie
ondersteunt de totstandkoming van de UPA en
stimuleert het gebruik hiervan onder haar leden.
De UPA leidt tot een aanzienlijke verlichting van
de administratieve lasten voor pensioenfondsen,
pensioenuitvoerders, werkgevers en hun administratiekantoren.
Het gebruik van de UPA is
natuurlijk niet verplicht. Het is een optie om de
uitvoering te verbeteren. Sociale partners beslissen
over de inhoud van de regeling, en dus ook over de
elementen die het pensioengevend loon definiëren.
De Pensioenfederatie adviseert de leden echter wel
om serieuze aandacht te besteden aan het mogelijke
gebruik van de UPA. De uitvoeringskosten van
pensioenregelingen krijgen steeds meer aandacht,
ook vanuit de politiek. Ook de UPA leidt tot lagere
uitvoeringskosten en vooral tot betere datakwaliteit.
Alleen al doordat de uitvoeringsorganisaties
alle gegevens gestandaardiseerd aangeleverd krijgen
en er minder gecorrigeerd hoeft te worden.
Voordelen voor werkgevers en
salarisadministraties
Overigens biedt de UPA ook voordelen voor
werkgevers en salarisadministratiekantoren.
Werkgevers zijn elke maand veel tijd kwijt met het
aanleveren van loon- en dienstverbandgegevens
aan het pensioenfonds. De invoering van de UPA
maakt het aanleveren van de gegevens eenvoudiger.
Er hoeven bijvoorbeeld geen jaarloongegevens
of in- en uitdiensttredingen apart doorgegeven te
worden. Ook zal er minder discussie zijn rondom
premienota’s, omdat deze altijd gebaseerd zijn op
de actueel aangeleverde gegevens uit het salarispakket
van de werkgever. Voor salarisadministratiekantoren
geldt dat zij tot nu toe loon- en dienstverbandgegevens
aan verschillende pensioenfondsen
op verschillende manieren moeten aanleveren. Dit is
een bewerkelijk en tijdrovend proces. Werken op
basis van een eenduidig proces en een eenduidig
format is efficiënter.
Eenvoudiger pensioenregelingen
Het ziet ernaar uit dat de UPA voor het overgrote
deel van de huidige pensioenregelingen bruikbaar
is. Bij een zeer beperkt aantal regelingen zal dit niet
het geval zijn, omdat deze regelingen zeer specifieke
gegevens nodig hebben, die niet zijn opgenomen
in de UPA. Daarnaast zullen zelfadministrerende
ondernemingspensioenfondsen wellicht geen
extra voordelen ontlenen aan de UPA, omdat er al
goede afspraken zijn tussen de loonadministratie
van de onderneming en de administratie van het
pensioenfonds. De Pensioenfederatie stimuleert
het gebruik van de UPA en pleit tegelijkertijd voor
eenvoudiger pensioenregelingen. Door de verschillende
pensioenhervormingen worden alle regelingen
straks aangepast. Dat is een goed moment om
na te gaan of er een zodanige aanpassing mogelijk
is dat gebruikgemaakt kan worden van de gegevens
uit de loonaangifteketen.
Wet sUWI
Inzet van de loonaangifteketen is uiteindelijk de
meest efficiënte manier om loongegevens van
werknemers/deelnemers door te geven aan pensioenfondsen.
Door uitbreiding van elementen in
de loonaangifteketen en door vereenvoudiging van
pensioenregelingen is dit te realiseren. Er is echter
ook nog een formele belemmering voor pensioenfondsen
om gegevens uit de loonaangifteketen te
gebruiken. Het is namelijk wettelijk niet toegestaan
om alle relevante gegevens door te geven aan de
pensioenuitvoerders. In de Wet structuur uitvoeringsorganisatie
werk en inkomen (SUWI) is
vastgelegd dat alleen het loongegeven ‘loon SV’
(loon sociale verzekeringen) aan de pensioensector
mag worden geleverd. Vakantietoeslag en loon uit
overwerk bijvoorbeeld horen daar niet bij, terwijl
pensioenuitvoerders deze informatie ook nodig
hebben. Na overleg van de Pensioenfederatie met
het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
wordt per 1 januari 2014 artikel 73 van de wet
SUWI aangepast. Hierdoor kunnen pensioenfondsen
straks beschikken over de benodigde gegevens.

initiatieven uit de sector
het vERscHil BIj
eeN gEscHil
net als bij andere organisaties ontstaat er bij pensioenfondsen wel
eens een conflict of functioneert een bestuur soms niet optimaal.
sommige fondsen proberen dit zelf op te lossen, andere vragen hulp
van een externe adviseur zoals een mediator of een trainer, coach.
Met welke ideeën verrijken deze adviseurs de pensioensector?
René Bastian sandra smits
Tekst lieuwe Koopmans Foto’s Rogier veldman
mEDIAtIOn
René Bastian is eigenaar van Clarese Mediation,
een bureau dat zich heeft gespecialiseerd in conflictbemiddeling
bij pensioenfondsen. Bastian is
een goede bekende in de pensioenwereld, hij was
onder meer directeur van de Unie van Beroepspensioenfondsen.
Bastian: ‘Binnen pensioenfondsen kunnen allerhande
conflicten en geschillen ontstaan. Zoals een
geschil tussen een fondsbestuur en het verantwoordingsorgaan
over de hoeveelheid informatie die het
bestuur wil verstrekken en de informatie die het
verantwoordingsorgaan nodig acht. Ook kunnen er
conflicten ontstaan tussen een pensioenfonds en de
uitvoeringsorganisatie en tussen fondsbestuurders
onderling. Vaak komen de partijen er uiteindelijk
zelf wel uit, maar bij grote meningsverschillen zie
je dat partijen zich terugtrekken op hun standpunten.
Dit zorgt voor verslechterde verhoudingen.
Een rechtszaak is dan een mogelijkheid. Voordeel
is dat er dan in elk geval een uitspraak ligt, groot
nadeel is dat er zowel een winnaar als een verliezer
is. Voor de onderlinge relatie is dit niet goed.
De verschillende partijen moeten toch met elkaar
verder. Er is dus verbinding nodig. Bij mediation
ligt daarom de nadruk op het zo min mogelijk
beschadigen van de verhoudingen en op het zoeken
naar een oplossing waar beide partijen mee kunnen
leven. Een mediator kan ervoor zorgen dat partijen
van hun standpunten loskomen door te kijken
welke belangen er onder hun standpunten liggen.
Over belangen is men het sneller eens dan over
standpunten. In het voorbeeld: een fondsbestuur
en een verantwoordingsorgaan zetten beide het
belang van de deelnemer voorop. Een ander gezamenlijk
belang is dat beide partijen hun rol binnen
het pensioenfonds goed moeten kunnen vervullen.
Zijn de belangen duidelijk, dan is beweging mogelijk
op de standpunten en kun je werken naar een
oplossing. Behalve een positief effect op de relatie
tussen de conflictpartijen heeft mediation nog andere
voordelen. Je houdt de kwestie in eigen hand,
er komen geen advocaten of rechters aan te pas.
Daarnaast werkt mediation relatief snel. Vaak zijn
circa vier sessies al voldoende, terwijl een rechtszaak
al gauw meer dan een half jaar duurt. Verder
is er sprake van vertrouwelijkheid, in tegenstelling
tot een rechtszaak die openbaar is. Tot slot is mediation
relatief goedkoop, voor pensioenfondsen toch
ook niet onbelangrijk.’
COACHInG En tRAInInG
Sandra Smits is mede-eigenaar van Mens&Kennis.
Dit adviesbureau richt zich met coaching- en
trainingsprogramma’s op deskundigheid, zelfevaluaties,
(team)effectiviteit, vaardigheden en
assessments voor professionals en bestuurders
in de financiële sector. Ook Smits heeft ervaring
in deze sector. Ze werkte onder meer bij Robeco
en KPMG.
Smits: ‘Kennis, vaardigheden, rol en taak. Dat
zijn de aspecten waaraan je kunt zien of een
pensioenfondsbestuur of bijvoorbeeld een beleggingscommissie
goed functioneert. Bij een lid van
een beleggingscommissie zal de nadruk meer op
de inhoud liggen, terwijl bij de voorzitter van het
fondsbestuur vaardigheden belangrijker zijn. Een
commissie of bestuur waarin alle vier de aspecten
vertegenwoordigd zijn, functioneert optimaal. Dit
klinkt eenvoudiger dan het is. Vaak ligt het probleem
onder de oppervlakte en zijn leden van een
fondsbestuur zich er onvoldoende van bewust dat
er iets niet goed zit. Tachtig procent van onze klanten
komt via observaties van “buitenstaanders”,
zoals van een pensioenfondsdirecteur die opmerkt
dat zijn bestuur een professionaliseringsslag zou
moeten maken. Wanneer we een bestuur gaan
coachen of begeleiden, leggen we niet meteen de
vinger op de zere plek. Eerst is tijd nodig om een
veilige omgeving te bouwen waarin de leden zich
bloot durven geven. We brengen eerst ieders voorkeursgedrag
in kaart. Het ene lid is bijvoorbeeld
meer daadkrachtig, het andere gestructureerd. Ik
koppel de voorkeuren vervolgens aan kennis, vaardigheden,
rol en taak. Belangrijk is dat bestuursleden
van elkaar accepteren dat er verschillen zijn
en dat ze inzien dat een bestuur goed in balans is
wanneer er verschillend gedrag aanwezig is. Dit
inzicht werkt enorm verbindend. Verder werken
we veel met zelfevaluaties. Je brengt in kaart wat je
van jezelf als bestuur en als bestuurslid vindt. Het
is zinvol met elkaar duidelijkheid te creëren over de
evaluatieniveaus goed, voldoende en onvoldoende.
In de praktijk blijkt dat mensen daar heel verschillend
tegenaan kijken. Een ander onderdeel van de
zelfevaluatie is de vraag of de taak van een bestuur
of commissie helder is. Bij sommige pensioenfondsen
is er bijvoorbeeld geen goede taakafbakening
tussen bestuur en beleggingscommissie. Dit
kan een voedingsbodem voor een conflict zijn. In
een zelfevaluatie kun je daar goed bij stilstaan.’

services
Vul deze codes in achter
het onder staande webadres
www.pensioen federatie.nl/
zie uitleg pagina 3.
Reactie op consultatie NBa
De Pensioenfederatie heeft gereageerd op een
consultatie van de Nederlandse Beroepsorganisatie
van Accountants (NBA). Deze ging over de
concepthandreiking waarmee de NBA de rol van
de accountant en de certificerende actuaris in het
jaarwerktraject wil wijzigen. De Pensioenfederatie
wijst erop dat de aanpak die de NBA voorstelt
tot hogere kosten voor pensioenfondsen leidt en
tot vertraging in het jaarwerkproces. Ook neigt
het proces naar minder transparantie en minder
onafhankelijkheid van de accountant. De Pensioenfederatie
dringt daarom aan op een aanpassing
van de praktijkhandreiking. PF/5-29
Pensioenlab deel ii
Op 18 juni aanstaande vindt het tweede en laatste
event van het PensioenLab plaats, een initiatief
van FNV Jong, CNV Jongeren en MHP-jongeren.
Er worden presentaties gegeven over hoe je
deelnemers informeert over de uitruil tussen risico
en rendement. En hoe je hen bij het onderwerp
betrekt. Andere presentaties gaan over de discontovoet,
hoe je pensioen integreert met zorg en
wonen en over ‘oranje’ beleggen. PF/5-30
eiOPa introduceert online database
EIOPA, de Europese toezichthouder op pensioenuitvoerders, heeft een
database ontwikkeld met informatie over pensioenstelsels in Europa. De
database is nog niet volledig. Dat neemt niet weg dat de database inzicht
geeft in de verschillende pensioensystemen binnen Europa. PF/5-31
standpunt over de aPi
Andere aanpassingen in de pensioenwetgeving, zoals het Financieel Toetsingskader,
governance en de Pensioenwet moeten volgens de Pensioenfederatie
prioriteit krijgen boven het eventueel ontwikkelen van de API. Wel
pleit de Pensioenfederatie ervoor dat op korte termijn het multi-opf wordt
omgevormd tot een reëel alternatief voor liquiderende pensioenfondsen.
Hiervoor zijn slechts kleine aanpassingen in de wet noodzakelijk. PF/5-32
stvda-advies over pensioencommunicatie
De StvdA onderschrijft de aanbevelingen van het
ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
dat een prominentere rol van de werkgever
in het belang is van het pensioenbewustzijn van
de werknemer. Maar ook van de werkgever zelf
in het kader van het arbeidsvoorwaardenbeleid.
PF/5-33
BIj Alle ArtIkeleN stAAt
eeN lINk NAAr meer INformAtIe
zIe uItleg pAgINA 3
aandacht dNB voor
gedrag en cultuur
DNB heeft onderzoek gedaan naar gedrag in de
bestuurskamers van financiële instellingen. In het
rapport Leading by example staan de belangrijkste
bevindingen. DNB wil hiermee gedrag en cultuur
hoog op de agenda krijgen. Dit rapport vormt samen
met de uitkomsten van het themaonderzoek
‘bestuurlijke effectiviteit’ input voor een werkgroep
van de Pensioenfederatie die de Aanbevelingen
geschiktheid uitwerkt.
DNB PF/5-34
Q&a van dNB over
procedure internationale
waardeoverdracht
De Nederlandsche Bank heeft haar website
Open Boek Toezicht uitgebreid met vragen en
antwoorden over de procedure voor internationale
waardeoverdracht. De procedure die door
de Nederlandsche Bank wordt omschreven, sluit
volledig aan bij de handleidingen voor uitgaande
en inkomende internationale waardeoverdracht
van de Pensioenfederatie. PF/5-35
onderzoek naar
verplichtstelling
Advocaat en promovenda Monique van der Poel
van de Vrije Universiteit Amsterdam heeft
uitgebreid onderzoek gedaan naar de verplichtstelling.
Het onderzoek schetst de verplichtstelling
in historisch perspectief, maar kijkt ook naar
het nu. Bijvoorbeeld naar actuele discussies over
de doorsneepremie en de komst van nieuwe
pensioencontracten. Kortom, een compleet
juridisch perspectief. Geïnteresseerde leden
kunnen zich bij de Pensioenfederatie melden
voor een exemplaar van het boek via
info@pensioenfederatie.nl. PF/5-36
alle bestuursmodellen op een rij
De Tweede Kamer heeft ingestemd met het geamendeerde wetsvoorstel
Versterking bestuur pensioenfondsen. De Eerste Kamer moet nog akkoord
gaan. Als dat gebeurt, brengt dat veel veranderingen en een keuze uit vijf
bestuursmodellen met zich mee. De Pensioenfederatie heeft de modellen,
inclusief de taken en bevoegdheden van de bestuursorganen, op een rijtje
gezet. PF/5-37
voor in de agenda
27 en 28 juni 2013
Bijeenkomsten toekomstvisie pensioenstelsel, Postillion hotel Bunnik
3 september 2013
Themabijeenkomst, onderwerp en locatie nog niet bekend
7 november 2013
Congres Pensioenfederatie, Circustheater Scheveningen
Verkenning pensioenmogelijkheden zzp’ers
Zowel het ministerie van SZW als de Pensioenfederatie hebben hun bevindingen
over pensioenvoorzieningen voor zzp’ers wereldkundig gemaakt.
De Pensioenfederatie is het met de staatssecretaris eens dat moet worden
gezocht naar structurele verbetering van de pensioensituatie van zzp’ers.
Aandacht voor hun positie zou onderdeel moeten zijn van de bredere discussie
over de toekomst van het pensioenstelsel. Vragen als ‘voor wie is de
tweede pijler bedoeld’ en ‘in hoeverre hebben overheid of pensioenfondsen
een zorgplicht voor de pensioenopbouw van zzp’ers’ moeten hierbij worden
betrokken. Net als individuele wensen van zzp’ers over vrijwilligheid, keuzemogelijkheden
en flexibele premie-inleg. De Pensioenfederatie ziet mogelijkheden
om in de tweede pijler op korte termijn iets te doen voor zzp’ers.
PF/5-39
24 PF 05 / 2013 PF 05 / 2013 25
PF/5-38

gastcolumn
wERKEN
AAN reputAtIe
ruim een halve eeuw geleden openden de
eerste uitzendbureaus hun deuren in ons
land. Niet lang daarna werd de Algemene
Bond Uitzendondernemingen (ABU) opgericht.
Twee jaar geleden vierden we onze vijftigste
verjaardag. Soms lijkt het alsof er in die vijftig
jaar weinig is veranderd. Het tegendeel is het
geval. Net als de Pensioenfederatie werken we
ook hard aan het imago van onze branche en dat
heeft ons veel gebracht.
In de beginperiode werd de uitzendbranche
geassocieerd met koppelbazen. Koppelbazen in
jacquet dan weliswaar. Gewiekste ondernemers
die hun geld over de ruggen van werknemers
en de maatschappij verdienden. Geen sociale
premies, onverzekerde werknemers en van
naleving van cao’s was bij deze koppelbazen al
helemaal geen sprake. Het waren de jaren van
strijd om het bestaansrecht van uitzendbureaus.
De branche groeide tegen deze beeldvorming in.
In de jaren ’70 volgde strikte regelgeving om de
sterke groei af te remmen.
De strijd om erkenning bereikte een keerpunt
tijdens het kabinet-Lubbers I. Uitzendbureaus
moesten meer ruimte krijgen zodat ze een
bijdrage konden leveren aan het oplossen van
de hoge jeugdwerkloosheid. Het was slechts
één zinnetje in het regeerakkoord. Vijftien jaar
later volgde de voorlopige apotheose met de
komst van de Flexwet. Uitzenden werd in de wet
verankerd. Het was niet langer iets schimmigs of
onduidelijks. De acceptatie was een feit.
26 PF 05 / 2013
En anno 2013 is de branche niet meer weg
te denken uit onze economie. Onmisbaar
voor een goed functionerende arbeidsmarkt
en cruciaal voor de noodzakelijke flexibiliteit
van het bedrijfsleven. Met ruim 750.000
uitzendkrachten één van de grootste werkgevers
van ons land. De strijd om erkenning heeft
plaatsgemaakt voor waardering. Niet langer deel
van het probleem maar deel van de oplossing.
In vijftig jaar van rebelse gideonsbende tot
maatschappelijke bondgenoot. In een column
een kleine stap, maar in werkelijkheid een
voortdurende strijd. Het vraagt een open oor
en oog naar de samenleving. Ontvankelijk zijn
voor maatschappelijke vraagstukken. Altijd een
open dialoog met alle stakeholders. Leiderschap
en verantwoordelijkheid durven nemen. Een
kritische authentieke houding en bereid zijn tot
concessies. Feiten, feiten en nog eens feiten en
die tot in het oneindige herhalen. Want zonder
verhaal heb je niets te vertellen.
De beste manier om je imago te verbeteren
is steeds het bewijs blijven leveren van wat
je betekent. Flexibiliteit houdt Nederlandse
bedrijven concurrerend en is dus goed voor
onze economie. Daarnaast komen duizenden
mensen door middel van uitzendbureaus op de
arbeidsmarkt en genieten zij goede bescherming
door cao en wet- en regelgeving. Voor de
uitzendsector geldt helaas nog steeds dat veel
malafide ‘clubs’ het beeld blijven verpesten.
Het blijft vechten. branchevereniging van
uitzendondernemingen
> ledenaantal meer dan
verachtvoudigd in
15 jaar:
- 60 in 1996
- 300 in 2005
- 500 in 2013
> niet alleen belangenvertegenwoordiger
voor leden maar ook
keurmerk in de markt
Wist u dat...
> van de werkzoekenden
uit de WW of de bijstand
ruim een derde
weer aan het werk komt
via een uitzendbureau?
> en dat bijna 20% na
een uitzendbaan in een
vaste baan komt?
thema: Hier en nu

de wereld van...
JOanne De graaff
Joanne de Graaff is direct en bevlogen. Vaak tegen de stroom in en altijd bereid om haar
mening te ventileren. Besturen doet ze onder meer bij het Bedrijfstakpensioenfonds
Zoetwaren, eerst als voorzitter namens de werkgevers, nu als bestuurslid. Wat er ook op haar
pad komt, ze is altijd op zoek naar informatie.
Tekst Brenda van Dam Foto taco Anema
28 PF 05 / 2013
IntERnEt
Ik zit veel achter de computer en ben vergroeid
met mijn iPad. Als ik iets wil weten, zoek ik het
meteen op. Ik krijg nieuwsbrieven van bedrijven.
Van daaruit zoek ik verder. Ik surf van het
een naar het ander. Daar ben ik zo twee uur
mee bezig. Dingen worden leuker als je er diep
induikt.
KRAntEn, BlADEn En BOEKEn
Het liefst begin ik de dag met De Volkskrant
en Het FD op mijn iPad. Pensioen, Bestuur &
Management en Financial Investigator zijn de
vakbladen die ik echt goed lees. Een spannend
pensioenboek ben ik nog niet tegengekomen.
nu lees ik Onder de Ombu-boom van santa
Montefiore. Ik heb mij ingeschreven op de
nieuwe Dan Brown.
PRAAt mEt
Als DnB weer met iets nieuws komt, moet je
dat je eigen maken. Dat doe ik door te sparren
met beroepsgenoten op seminars en ronde-
tafelconferenties. Ik vind het leuk om mijn
mening te toetsen. Ik ben ook kritisch. Als DnB
iets oplegt en het past niet bij mijn pensioenfonds,
zal ik dat uiten. tegenwoordig heb ik
leuke pensioendiscussies met mijn kinderen van
35 en 40 jaar en hun vrienden.
sOCIAlE nEtWERKEn
Op linkedIn houd ik bij wat er speelt in een
aantal bestuurdersgroepen. Op twitter volg ik
jongeren, zoals Ilja Boelaars en IJmert muilwijk,
maar ook hoogleraar lex Hoogduin. Op Facebook
mengt werk zich inmiddels met privé, dat
wil ik eigenlijk niet.
EIGEn PEnsIOEn
toen ik twee jaar geleden met pensioen ging,
heb ik mijn eigen bedrijf opgericht. Ik vind het
leuk om in de pensioenwereld te blijven. Ik heb
mij niet voorbereid op mijn pensioen. Ik heb
al twaalf jaar een nabestaandenpensioen. Dan
weet je hoe het zit.
AAnRADERs
Ik heb net pinterest.com ontdekt, een virtueel
prikbord waar je nieuwtjes (pins) over allerlei
onderwerpen kunt volgen en delen. Op
500px.com worden prachtige foto’s gedeeld.
InsPIRAtIEBROn
met fotograferen breng ik mijzelf tot stilstand.
Ik zit bij een fotoclub en in het weekend probeer
ik erop uit te trekken met mijn camera.
Ik reis veel: China, Patagonië, noorwegen,
Ecuador. Daar maak ik fotoboeken van. Ik doe
veel met Photoshop. Dat is mijn manier om me
kunstzinnig te uiten.