Uitkomst onderzoek aanwezigheidsdiensten bij de brandweer

Quickscan aanwezigheidsdiensten
brandweer
Eindrapport
Een onderzoek in opdracht van
Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en de VNG
Miranda Grootscholte
Jaap Bouwmeester
B2844
Leiden, 25 maart 2004

Voorwoord
In september 2003 heeft het Europese Hof van Justitie in het zogeheten ‘Jaeger-arrest’ bepaald
dat aanwezigheidsdiensten volledig als arbeidstijd dienen te worden aangemerkt. Momenteel
worden in Nederland op grond van het arbeidstijdenbesluit de uren die brandweermensen op de
kazerne doorbrengen niet volledig als arbeidstijd aangemerkt; er wordt onderscheid gemaakt tussen
werken, waken en slapen. In verband met het arrest van het Europese Hof moeten de regels
in Nederland op dit punt worden aangepast. Om te kunnen inschatten wat de consequenties van
het ‘Jaeger-arrest’ en het op basis daarvan te formuleren beleid zijn willen het ministerie van Binnenlandse
Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) en het College voor Arbeidszaken (CvA) van de
Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) zicht krijgen op de huidige aanwezigheidsdiensten.
Research voor Beleid heeft daartoe een quickscan onder de brandweerkorpsen van de grotere
gemeenten uitgevoerd. Met deze quickscan is in kaart gebracht in hoeverre de gemeentelijke
brandweerkorpsen momenteel gebruik maken van aanwezigheidsdiensten en de wijze waarop zij
deze aanwezigheidsdiensten vormgeven.
Het onderzoek is begeleid door een klankbordgroep samengesteld uit vertegenwoordigers van
beide opdrachtgevers aangevuld met een vertegenwoordiging van de Nederlandse Vereniging
voor Brandweerzorg & Rampenbestrijding.
Wij willen hen hierbij bedanken voor het constructieve meedenken tijdens dit onderzoek.
Jaap Bouwmeester
Projectleider
3

Inhoudsopgave
1 Beleidscontext en onderzoeksopzet 7
1.1 Beleidscontext 7
1.2 Onderzoeksvragen 7
1.3 Onderzoeksverantwoording 8
2 Resultaten quickscan aanwezigheidsdiensten 11
2.1 Toepassing aanwezigheidsdiensten 11
2.2 De invulling van aanwezigheidsdiensten 12
2.3 Conclusie 15
Bijlage 1 Vragenlijst 17
Bijlage 2 Invulling van aanwezigheidsdiensten: open antwoorden 21
Bijlage 3 Opmerkingen bij aantal diensten per jaar per fte 25
5

1 Beleidscontext en onderzoeksopzet
1.1 Beleidscontext
In september 2003 heeft het Europese Hof van Justitie in het zogeheten ‘Jaeger-arrest’ bepaald
dat aanwezigheidsdiensten volledig als arbeidstijd dienen te worden aangemerkt. Bepalend daarbij
is dat de tijd die een werknemer fysiek aanwezig is op een door de werkgever aangewezen
plaats en ter beschikking staat van de werkgever geldt als arbeidstijd, ook indien de werknemer
tijdens de aanwezigheidsdienst kan rusten of slapen. Deze uitspraak heeft grote gevolgen voor
aanwezigheidsdiensten, waaronder die bij de brandweer. Momenteel worden in Nederland op
grond van het arbeidstijdenbesluit de uren die brandweermensen op de kazerne aanwezig zijn
niet volledig als arbeidstijd aangemerkt; er wordt onderscheid gemaakt tussen werken, waken en
slapen. In verband met het arrest van het Europese Hof moeten de regels in Nederland op dit
punt worden aangepast.
Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) en het College voor Arbeidszaken
(CvA) van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) willen zicht krijgen op in
hoeverre gemeentelijke brandweerkorpsen momenteel gebruik maken van aanwezigheidsdiensten.
Op basis van deze informatie kan een inschatting worden gemaakt van de consequenties
van het Jaeger-arrest en van de op basis daarvan te formuleren beleidswijzigingen.
Research voor Beleid heeft in opdracht van BZK en de VNG een quickscan uitgevoerd onder de
brandweerkorpsen. Voorafgaand aan het onderzoek bestond de verwachting dat met name korpsen
in grote gemeenten gebruik maken van aanwezigheidsdiensten, toch zijn voor de volledigheid
alle gemeenten in Nederland met 20.000 of meer inwoners bevraagd. Voor deze korpsen is in
kaart gebracht in hoeverre de gemeentelijke brandweerkorpsen op dit moment gebruik maken van
aanwezigheidsdiensten en de wijze waarop zij deze aanwezigheidsdiensten vormgeven.
1.2 Onderzoeksvragen
De quickscan biedt inzicht in de omvang en aard van aanwezigheidsdiensten bij de brandweer.
Hierbinnen zijn drie componenten te onderscheiden:
· De vraag of er überhaupt gebruik wordt gemaakt van aanwezigheidsdiensten
· Welk beslag deze diensten leggen op de totale capaciteit (uitgedrukt in het aantal uren of het
aantal fte als onderdeel van het totaal)
· De wijze waarop deze diensten in de praktijk worden ingevuld (personele bezetting, verhouding
beroepskrachten en vrijwilligers, lengte van de dienst).
De volgende onderzoeksvragen vormden de basis voor de quickscan:
1. Wordt binnen het betreffende korps gewerkt met aanwezigheidsdiensten voor beroepspersoneel?
2. Zo ja, wat is het aantal beroepskrachten dat aanwezigheidsdienst verricht en om hoeveel fte
gaat het?
3. Wordt binnen het korps gewerkt met 24-uursdiensten en/of 12-uursdiensten?
7

4. Hoeveel personen worden tijdens een aanwezigheidsdienst ingezet?
5. Hoeveel aanwezigheidsdiensten worden per fte per jaar gedraaid, uitgesplitst naar 24uursdiensten
en 12-uursdiensten?
6. Worden ook vrijwilligers 1 tijdens aanwezigheidsdiensten ingezet en zo ja hoeveel?
Met de beantwoording van deze onderzoeksvragen beoogt het onderzoek een beeld te geven
van de huidige aard en omvang van de toepassing van aanwezigheidsdiensten.
1.3 Onderzoeksverantwoording
Voorafgaande aan het onderzoek was al bekend dat aanwezigheidsdiensten vooral door de
brandweerkorpsen in grotere gemeenten worden toegepast en bij kleine gemeenten nauwelijks
voorkomen. Om die reden zijn gemeenten met 20.000 of minder inwoners niet in het onderzoek
betrokken. De dataverzameling is uitgevoerd door middel van een enquête die schriftelijk of via
internet kon worden ingevuld. De korpscommandanten in 235 gemeenten met meer dan 20.000
inwoners 2 hebben een vragenlijst ontvangen.
In samenspraak met de klankbordgroep is een korte vragenlijst opgesteld (zie bijlage 1). De vragenlijst
is samen met een begeleidende brief vanuit de opdrachtgever naar de korpsen verzonden.
Hierbij werd de respondenten tevens de mogelijkheid geboden de vragenlijst via internet in
te vullen. Na verzending van de vragenlijst is tweemaal door medewerkers van het Callcenter van
Research voor Beleid een telefonisch rappel gehouden, waarbij de korpsen die nog niet hadden
gerespondeerd zijn gevraagd de vragenlijst als nog te retourneren 3 .
Met de quickscan naar aanwezigheidsdiensten bij brandweerkorpsen is een hoge respons behaald.
Bijna alle brandweerkorpsen (95%) hebben aan het onderzoek meegewerkt. Tabel 1 geeft
een overzicht van de respons. Voor de gemeenten die niet hebben gerespondeerd geldt in de
meeste gevallen dat de respondent tijdens de onderzoeksperiode niet aanwezig was.
Tabel 1.1 Responsoverzicht
8
Aantal in %
Enquête ingevuld via internet 88
Schriftelijke vragenlijst opgestuurd 132
Telefonisch geënquêteerd 3
Totale respons 223 95%
Niet gerespondeerd 10 4%
Opgegaan in ander korps 2 1%
Totaal aangeschreven 235 100%
______________
1
Hiermee kunnen vrijwillige brandweerlieden worden bedoeld maar ook beroepsbrandweerlieden die een deel van
de tijd als vrijwilliger werkzaam zijn bij de brandweer.
2
Daarnaast zijn ook de korpsen van de Marine en de Luchthaven Schiphol bevraagd. De resultaten van deze enquêtes
zijn niet in deze rapportage meegenomen.
3
Korpsen die niet met aanwezigheidsdiensten werken is gevraagd naar het aantal fte in repressieve dienst (vraag 1
uit de vragenlijst). Op deze wijze was het mogelijk ook deze korpsen in de respons mee te nemen.

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de respons naar gemeente omvang. De respons is
onder alle gemeenteklassen bijzonder hoog te noemen.
Tabel 1.2 Respons naar gemeentegrootte
Aantal aangeschreven Respons Responspercentage
20.000 tot 50.000 inwoners 171 167 98%
50.000 tot 100.000 inwoners 38 33 86%
Meer dan 100.000 inwoners 26 23 88%
Totaal 235 223 95%
9

2 Resultaten quickscan aanwezigheidsdiensten
De resultaten van het onderzoek zijn te gebruiken bij het inschatten van de mogelijke gevolgen
van het Jaeger-arrest. In het verlengde daarvan zijn beleidswijzigingen te formuleren. Het is
daarom in de eerste plaats interessant vast te stellen hoeveel korpsen daadwerkelijk gebruik maken
van aanwezigheidsdiensten. Wanneer zij aanwezigheidsdiensten toepassen is het van belang
te weten om wat voor soort aanwezigheidsdienst het gaat (24-uursdienst of een andere
vorm) en hoeveel van deze diensten de brandweerlieden gemiddeld draaien. De antwoorden op
deze vragen zijn in dit hoofdstuk weergegeven.
2.1 Toepassing aanwezigheidsdiensten
Bijna een kwart (24%) van de bevraagde korpsen geeft aan te werken met aanwezigheidsdiensten.
Driekwart van de gemeenten met meer dan 20.000 inwoners, kent dus geen aanwezigheidsdiensten.
In tabel 2.1 is een uitsplitsing gemaakt naar soort aanwezigheidsdienst.
Tabel 2.1 Toepassing aanwezigheidsdiensten, naar type dienst
Aantal %
Geen aanwezigheidsdiensten 169 76%
24-uursdiensten 32 14%
24-uursdiensten in combinatie met een andere vorm 12 5%
Overige aanwezigheidsdiensten 10 5%
Aantal totaal 223 100%
In de meeste gevallen (32 korpsen) gaat het om 24-uursdiensten. De overige 22 korpsen met
aanwezigheidsdiensten maken gebruik van andere vormen al dan niet in combinatie met 24uursdiensten.
Voorbeelden hiervan zijn: 12 of 13-uursdiensten op werkdagen en 24-uursdiensten
in het weekend; 12-uursdiensten uitsluitend gedurende specifieke perioden (zomervakantie) of
dagen (weekend, feestdagen) etc. In bijlage 2 is een compleet overzicht opgenomen van de verschillende
genoemde vormen van aanwezigheidsdiensten.
Zoals reeds verwacht blijken vooral grotere gemeenten te werken met aanwezigheidsdiensten
(zie tabel 2.2).
Tabel 2.2 Percentage brandweerkorpsen met aanwezigheidsdiensten naar gemeentegrootte
20.000 tot
50.000
50.000 tot
100.000
100.000
en groter
Aantal % Aantal % Aantal %
Geen aanwezigheidsdiensten 156 93% 12 36% 1 4%
24-uursdiensten 4 2% 12 36% 16 70%
24-uursdiensten in combinatie met een andere vorm 1 1% 6 18% 5 22%
Overige aanwezigheidsdiensten 6 4% 3 9% 1 4%
Aantal totaal 167 100% 33 100% 23 100%
11

Het blijkt dat met name de korpsen van gemeenten met meer dan 100.000 inwoners gebruik maken
van aanwezigheidsdiensten: slechts één van de 23 ondervraagde grote gemeenten kent
geen aanwezigheidsdiensten (zie tabel 2.2). De aanwezigheidsdiensten in deze korpsen worden
in de meeste gevallen vorm gegeven door 24-uursdiensten (bij 21 van de 22 korpsen). In middelgrote
gemeenten (50 tot 100 duizend inwoners) werkt bijna tweederde (21) van de korpsen met
aanwezigheidsdiensten. Ook hier gebeurt dit voornamelijk door middel van 24-uursdiensten. Van
de kleinere gemeenten werken er slechts 11 (dat is 7% van het totaal) met aanwezigheidsdiensten.
Deze korpsen werken deels (4 korpsen) met een ‘standaard’ 24-uursdienst, maar vaker nog
(6 korpsen) met een specifieke vorm van aanwezigheidsdiensten.
2.2 De invulling van aanwezigheidsdiensten
In de vorige paragraaf werd duidelijk dat in totaal 54 brandweerkorpsen werken met aanwezigheidsdiensten.
In deze paragraaf gaan we in op de wijze waarop zij deze diensten invullen:
· Wie worden voor de aanwezigheidsdiensten ingezet: beroepskrachten of vrijwilligers?
· Hoeveel aanwezigheidsdiensten draaien de beroepskrachten per jaar?
· En draaien de beroepskrachten daarnaast ook nog als vrijwilliger.
Tezamen geeft dit een beeld van de werkbelasting uitgedrukt in diensturen voor brandweermensen
die worden ingeroosterd in aanwezigheidsdiensten.
Beroepskrachten of vrijwilligers?
De helft van de korpsen (27) zet zowel beroepskrachten als vrijwilligers in. Slechts twee korpsen
werken met alleen vrijwilligers. De overige 25 korpsen werken uitsluitend met beroepskrachten.
Tabel 2.3. toont een overzicht naar gemeentegrootte.
Tabel 2.3 Inzet beroepskrachten en vrijwilligers naar gemeentegrootte
12
20.000 tot
50.000
50.000 tot
100.000
100.000
en groter
Totaal
Aantal Aantal Aantal Aantal %
Beroepskrachten 5 7 13 25 46%
Vrijwilligers 1 1 2 4%
Beroepskrachten en vrijwilligers 5 14 8 27 50%
Aantal totaal 11 21 22 54 100%
Er zijn geen duidelijke verschillen tussen grote, middelgrote en kleine gemeenten wat betreft de
inzet van vrijwilligers dan wel beroepskrachten.
Inzet van beroepskrachten
Totale formatie (beroeps) in aanwezigheidsdiensten
De 54 brandweerkorpsen die in de enquête aangaven te werken met aanwezigheidsdiensten zetten
daarbij in totaal 3290 fte in. Daar een (klein) deel van de korpsen niet heeft gerespondeerd
dient dit aantal te worden opgehoogd, om de werkelijke omvang te vast te stellen. Wij schatten
dat in totaal 60 van de 235 brandweerkorpsen in gemeenten met 20.000 of meer inwoners gebruik
maken van aanwezigheidsdiensten. Het totaal aantal fte dat deze korpsen inzetten voor
aanwezigheidsdiensten ligt bij benadering op 3600 fte.

Aantal 24-uursdiensten
Het aantal diensten dat iemand draait bepaalt uiteraard het gemiddeld aantal uren dat men
werkt. Volgens de Europese richtlijnen mogen brandweerlieden niet meer dan 48 uur per
week werken. Indien alle uren in de aanwezigheidsdienst als werktijd gelden, bestaat een 48
urige werkweek uit mag maximaal 2 aanwezigheidsdiensten van 24 uur.
Om te kunnen vaststellen in hoeveel korpsen brandweerlieden in de aanwezigheidsdiensten
over de grens van gemiddeld 48 uur per week heengaan, is de volgende berekening gemaakt.
Aan de 44 korpsen die werken met 24-uursdiensten 1 is gevraagd hoeveel aanwezigheidsdiensten
per fte per jaar worden gedraaid. Het ging hierbij om het netto aantal diensten; dat is het
aantal daadwerkelijk gedraaide diensten per jaar, dus exclusief vakantie- en verlofdagen. 2 Uitgaande
van vijf weken verlof per jaar bestaat een jaar uit 47 werkweken. In een werkweek van 48
uur kan een brandweerman in de aanwezigheidsdienst twee 24-uursdiensten draaien, dat is
47x2= 94 diensten per jaar. Bij korpsen waar brandweerlieden jaarlijks netto meer dan 94 diensten
draaien, werkt men over het gehele jaar genomen gemiddeld dus meer dan 48 uur.
Tabel 2.4 bevat een overzicht van het netto aantal diensten per jaar per fte en het gemiddelde
aantal uren per week dat daaruit voortvloeit.
Tabel 2.4 Aantal 24-uursdiensten per jaar en gemiddeld aantal uren in aanwezigheidsdienst
per week
Gemiddeld aantal diensten
per jaar per fte (netto)
Gemiddeld aantal uur
per week
Aantal korpsen %
86,2 of minder 44 uur of minder 6 15%
86,2 tot 94,0 44 – 48 uur 4 10%
94,0 tot 101,8 48 – 52 uur 17 41%
101,8 of meer 52 of meer uur 14 34%
Totaal* 41 100%
* 3 van de 44 korpsen met 24-uursdiensten hebben niet aangegeven om hoeveel diensten per jaar het gaat
Uit tabel 2.4 blijkt dat in 31 geënquêteerde korpsen brandweerlieden gemiddeld 48 uur of meer
per week worden ingezet. Dat is driekwart van alle korpsen met 24-uursdiensten. Deze 31 korpsen
zetten in totaal ongeveer 2.500 fte in bij de aanwezigheidsdiensten.
Daar een (klein) deel van de korpsen niet heeft gerespondeerd dienen deze aantallen te worden
opgehoogd, om de werkelijke cijfers te achterhalen. Op basis van een bijschatting voor de nonrespons
komen we op een aantal van 37 brandweerkorpsen waar het draaien in 24-uursdiensten
48 of meer uur per week kost. Bij deze korpsen gaat het in totaal om 3.000 fte.
______________
1
Het gaat hier uitsluitend om korpsen met 24-uursdiensten en korpsen die 24-uursdiensten combineren met andere
vormen van aanwezigheidsdiensten. Korpsen met aanwezigheidsdiensten van bijvoorbeeld 12-uursdiensten of 13uursdiensten
zijn hier buiten beschouwing gelaten.
2
De verhouding tussen het bruto en het netto aantal diensten blijkt tussen de korpsen te verschillen en ook afhankelijk
te zijn van bijvoorbeeld de leeftijd van de medewerker. Gemiddeld ligt de omrekenfactor van bruto naar netto
op 0,84. Deze omrekenfactor is gebruikt indien slechts een van beide gegevens bekend was. Bij een deel van de
antwoorden was niet duidelijk of het om bruto of netto ging. In deze gevallen gold de volgende aanname: 104 of
minder diensten per jaar is netto en meer dan 104 diensten per jaar is bruto.
13

Bij deze aantallen geldt een aantal opmerkingen.
· Het is niet uit te sluiten dat feitelijk meer korpsen tot de risicogroep behoren, aangezien er ook
medewerkers aanwezigheidsdiensten combineren met ‘reguliere’ uren en een deel van de beroepskrachten
daarnaast ook nog als vrijwilliger werkt (zie tabel 2.5).
· De berekeningen zijn gemaakt op jaarbasis en niet in 13-weeksperioden. Het kan voorkomen
dat iemand met een gemiddelde werkweek van minder dan 48 uur in bepaalde 13weeksperioden
boven de 48 uursgrens per week uitkomt.
· Tot slot dient nog te worden benadrukt dat deze schattingen zijn gebaseerd op algemene uitgangspunten.
In de praktijk, zo bleek ook uit de enquête, kan de invulling van de aanwezigheidsdiensten
van korps tot korps verschillen. Zo is de verhouding tussen gewerkte uren en
verlofuren niet overal hetzelfde. In een aanzienlijk deel van de korpsen gelden specifiek regelingen
afhankelijk van de leeftijd van de brandweerman of –vrouw. Soms zijn er speciale diensten
op bijvoorbeeld feestdagen etc. Deze variaties per korps zijn niet in de tabellen en
berekeningen verdisconteerd.
Extra diensten op vrijwillige basis
Hierboven werd al vermeld dat beroepskrachten soms ook als vrijwilliger actief zijn. In 45 van de
50 korpsen waar aanwezigheidsdiensten worden toegepast, blijkt een deel van de beroepskrachten
in de repressieve dienst daarnaast ook nog als vrijwilliger actief te zijn bij de brandweer. Naast hun
normale inroostering in aanwezigheidsdiensten werken ze ook nog in hun vrije tijd. Bij 25 korpsen
gaat het hierbij om tien of meer personen.
Tabel 2.5 Aantal beroepskrachten per korps dat ook als
vrijwilliger werkzaam is
Aantal %
Geen beroepskrachten als vrijwilliger 5 9%
Minder dan 10 beroepskrachten als vrijwilliger 20 40%
10 tot 50 beroepskrachten als vrijwilliger 19 38%
Meer dan 50 beroepskrachten als vrijwilliger 6 12%
Totaal 50 100%
Inzet van vrijwilligers
Naast beroepskrachten werken korpsen ook regelmatig met vrijwilligers. Tabel 2.6 geeft een
overzicht van het aantal vrijwilligers waarmee brandweerkorpsen werken. 34 van de 54 korpsen
zet (ook) vrijwilligers in bij de bemensing van aanwezigheidsdiensten. Bijna de helft (25) van de
korpsen zet 10 of meer vrijwilligers in.
Tabel 2.6 Aantal vrijwilligers per korps 1
14
Aantal %
Geen vrijwilligers 20 37%
Minder dan 10 vrijwilligers 9 17%
10 tot 50 vrijwilligers 13 24%
50 of meer vrijwilligers 12 22%
Totaal 54 100%
______________
1
Het gaat hier om vrijwilligers die niet als beroepskracht bij het eigen korps of een ander korps werkzaam zijn.

2.3 Conclusie
Hieronder zijn de belangrijkste conclusies uit de quickscan op een rij gezet:
· Een kwart van de brandweerkorpsen van gemeenten met meer dan 20.000 inwoners, werkt
met aanwezigheidsdiensten. Wanneer de uitkomsten van de enquête worden geprojecteerd
op alle gemeenten met meer dan 20.000 inwoners, gaat het om 60 korpsen. Vrijwel alle korpsen
in gemeenten met 100.000 inwoners of meer maken gebruik van aanwezigheidsdiensten.
· Opvallend is de grote variatie die er bestaat in typen aanwezigheidsdiensten. De standaard
24-uursdienst komt weliswaar het meest voor, maar daarnaast past een aanzienlijk deel een
andere op de lokale situatie toegespitste vorm van aanwezigheidsdiensten toe. Dit betreft
deels combinaties van 24-uursdiensten met andere vormen van aanwezigheidsdiensten.
· In totaal werkt ongeveer 3.600 fte in aanwezigheidsdiensten. De meeste korpsen zetten bij
aanwezigheidsdiensten naast beroepskrachten ook vrijwilligers in.
· In de korpsen met 24-uursdiensten blijkt in driekwart van de gevallen brandweerlieden gemiddeld
48 uur of meer per week te worden ingezet. Het gaat hierbij om 37 korpsen met ongeveer
3.000 fte in aanwezigheidsdiensten. Het is niet uit te sluiten dat de aantallen nog hoger liggen,
aangezien er ook medewerkers aanwezigheidsdiensten combineren met ‘reguliere’ uren en
een deel van de beroepskrachten daarnaast ook nog als vrijwilliger werkt.
· Tot slot dient nog te worden benadrukt dat de gepresenteerde aantallen zijn gebaseerd op algemene
uitgangspunten. In de praktijk, zo bleek ook uit de enquête, kan de invulling van
korps tot korps verschillen. Om het daadwerkelijke aantal korpsen waar brandweerlieden
meer dan 48 uur per week worden ingezet te kunnen bepalen, is het noodzakelijk de situatie
bij de korpsen die werken met aanwezigheidsdiensten gedetailleerder in beeld te brengen.
15

Bijlage 1
Vragenlijst
17

Vragenlijst Aanwezigheiddiensten bij de brandweer
Toelichting
Aanwezigheidsdiensten, vaak 24-uursdiensten, zijn diensten waarbij de brandweermensen op de kazerne verblijven en eventueel
overnachten. Diensten waarbij brandweermensen geconsigneerd zijn en derhalve thuis verblijven, vallen hier dus niet onder.
Om een goed beeld te krijgen van de manier waarop de brandweer in Nederland omgaat met aanwezigheidsdiensten is het van
groot belang dat u deze vragenlijst invult. Ook indien er binnen uw korps geen aanwezigheidsdiensten worden toegepast, is het
van belang dat u aan deze enquête meedoet. Wanneer er binnen uw korps geen aanwezigheidsdiensten bestaan, wordt u verzocht
bij vraag 2 ‘nee’ in te vullen en de lijst te retourneren.
«Gemeente»
1. Over hoeveel beroepskrachten (uitgedrukt in fte’s) in repressieve dienst beschikt uw korps?
Beroepskrachten in repressieve dienst ……………………. fte’s
2. Wordt binnen uw korps gewerkt met aanwezigheidsdiensten?
Toelichting: Het gaat hierbij uitsluitend om diensten waarbij de brandweermensen op de kazerne verblijven en eventueel overnachten.
Diensten waarbij brandweermensen geconsigneerd zijn en derhalve thuis verblijven, vallen hier dus niet onder.
1 Ja
2 Nee einde vragenlijst
3. Om welk soort aanwezigheidsdienst gaat het?
1 24-uursdiensten
2 12-uursdiensten
3 Ander soort aanwezigheidsdienst, namelijk ..……………………………………………………….…………………………….
………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………
4. Wie worden voor de bemensing van de aanwezigheidsdiensten ingezet?
1 Uitsluitend beroepskrachten
2 Uitsluitend vrijwilligers
3 Zowel beroepskrachten als vrijwilligers
5. Hoeveel beroepskrachten worden in totaal ingezet bij het verrichten van aanwezigheidsdiensten?
Aantal beroepskrachten ……………………. fte’s
6. Hoeveel aanwezigheidsdiensten draaien beroepskrachten bruto (exclusief vakantieperioden) in repressieve dienst
per jaar (uitgedrukt in fte’s per jaar)?
Aantal diensten bruto: …….……..……….. per jaar per fte (exclusief vakantieperioden)
7. Hoeveel aanwezigheidsdiensten zijn dit netto (inclusief vakantieperioden) in repressieve dienst per jaar (uitgedrukt
in fte’s per jaar)?
Aantal diensten netto: …….……..……….. per jaar per fte (exclusief vakantieperioden)
8. Hoeveel beroepskrachten in de repressieve dienst zijn hiernaast ook nog als vrijwilliger actief bij de brandweer?
Toelichting: Het gaat om beroepskrachten die bij uw korps in dienst zijn en daarnaast op vrijwillige basis werken. Dit kan zijn in
hun eigen korps maar ook in een ander korps.
Aantal beroepskrachten : ……………..……… personen
9. Indien uw korps vrijwilligers inzet bij het verrichten van aanwezigheidsdiensten, om hoeveel personen gaat het dan?
Toelichting: Het gaat om vrijwilligers die niet als beroepskracht bij uw korps of een ander korps in dienst zijn.
Aantal vrijwilligers: …………………….. personen
B2844 / 23 februari 2004
Hartelijk dank voor het invullen van de vragenlijst!
19

Bijlage 2
Invulling van aanwezigheidsdiensten: open antwoorden
21

Vormen van aanwezigheidsdiensten
24-uursdiensten (32 keer genoemd)
24-uursdiensten en een andere vorm van aanwezigheidsdiensten (12 keer genoemd)
1. De hoofdpost wordt bezet door 24-uursdiensten de nevenpost heeft overdag een beroepsbezetting en in
de avonduren en de weekeinden een vrijwillige bezetting
2. 13-uursdiensten op werkdagen en 24-uursdiensten in het weekend en feestdagen
3. 12- en 24-uursdiensten
4. Aanwezigheidsdiensten van 24-uur- en dagdiensten van 07.00uur tot 19.00uur
5. Op maandag tot en met vrijdag 12-uursdiensten voor vrijwilligers en 24-uursdiensten voor beroepskrachten.
In de weekenden 24-uursdiensten voor zowel beroeps als vrijwilligers
6. 24-uursdiensten en weekenddiensten (24) door vrijwilligers.
7. 24-uursdiensten en gedeelten van 24-uursdiensten.
8. 24-uursdiensten en 13 fte in dagdienst (flex. werkt.) Uit deze gr. 2e dd bez. gefo
9. 24-uursdiensten en 12-uursdiensten; combi-functies in ged. 24-uursverband
10. Beroeps draaien zowel 24- als 12-uursdiensten. 12-uursdiensten overdag m.u.v. de weekenden. Vrijwilligers
draaien alleen 12-uursdiensten (19.00 - 07.00 door de week en in de weekends twee aparte
12-uursdiensten per etmaal)
11. Er worden zowel 24-uursdiensten als 12-uursdiensten gedraaid. De vrijwilligers en beroepskrachten die
niet in 24-uursdienst zijn ingeroosterd, worden ingeroosterd in 12-uursdiensten (circa 1 x per maand).
12. Er worden naast 24-uursdiensten ook 10, 11, 12, 13 en 14-uurs aanwezigheidsdiensten vervuld
Andere vormen van aanwezigheidsdiensten (10 keer genoemd)
1. Alleen voor de kritische functie van bevelvoerder van het eerste blusvoertuig wordt elke kantoordag
1 persoon ingeroosterd die aanwezig is in de kazerne (soort aanwezigheidsdienst). Deze medewerkers
vervullen alle naast hun repressieve functie reguliere arbeid
2. Het zogenaamde uur tussen de middag
3. 12-uursdiensten, uitsluitend gedurende de zomervakantie.
4. 11-uursdiensten.
5. 10-uursdienst, ma. t/m vr. van 7.15 uur - 17.15 uur.
6. Wachtdienst op vrijdagavond 17.00-21.00 en zaterdag overdag 10.00-17.00.
7. Herbezetting kazerne i.v.m. uitruk andere gemeenten; bij grote evenementen (1-2 x p.j)
8. Dagdienst, met preventieve taken en repressieve werkzaamheden, dus een combinatie van werk.
9. 7.30-17.30(werkdagen); 9-17(zaterdagen) ;7.30-21(koopavonden); 12-17(koopzondagen)
10. Consignatieregeling
Opmerkingen van korpsen die aangeven niet te werken met aanwezigheidsdiensten
· Alleen OVD-dienst beroepsmatig en in de nabije toekomst mogelijk dagdienst beroeps (geen 24u-dienst)
· 44 vrijwillige brandweerleden met “beroeps” ondersteuning. Cdt. En Plv. Cdt. En twee preventisten in
gemeentelijke dienst, kantooruren.
· Bij het aantal fte's wordt dit gevormd door een groep van 4 officieren die het piket van Officier van dienst
invullen. Daarnaast is er medewerker technische dienst en medewerker preventie die bij toerbeurt overdag
invallen wanneer één van de vrijwillige bevelvoerders niet kan.
· Er is op werkdagen van 07.00 uur tot 18.00 uur een beroepsbezetting. In de avond, nacht en weekendsituatie
hebben twee blusploegen (Centrum en Noord)piketdienst.
23

Bijlage 3
Opmerkingen bij aantal diensten per jaar per fte
25

Opmerkingen bij aantal diensten per jaar per fte
· 117½ diensten per jaar excl.vakantieperioden; 101½ diensten per jaar incl.vakantieperioden;
· Beroepskrachten worden normaliter voor 120 - 124 24-uursdiensten geroosterd. Uitgaande van gemiddeld
500 klokuren verlof vervullen zij gemiddeld 101 diensten.
· De 113,7 wachten per jaar voor beroeps zijn bruto wachten; hierop moet nog verlof in mindering worden
gebracht hetgeen resulteert in circa 102 netto 24-uursdiensten. Het beroepsgedeelte bezet 6 functies in
24-uursdienst en het vrijwillig gedeelte 2 functies; de minimum bezetting bedraagt dus 8 functies in 24-
uursdienst.
· Algemeen: medewerkers zijn 54 uur in dienst. Dit is niet terug te vinden in het aantal fte´s we hebben 69
medewerkers die allemaal fulltime werken. In onze formatie staan ook 69 fte´s ( 1 fte = 36 uur).
· de medewerkers worden 113,5 dienst ingepland, bruto. Vakantie-uren gemiddeld 160 uur plus 14,4 uur
vanwege draaien onregelmatige uren. Gemiddeld draaien medewerkers netto 103 diensten.
· I.v.m. niet geheel invullen van 24 uur maar met diverse overlappende diensten is het niet uit te rekenen
wat het bruto wordt
· De nettodiensten is niet terug te zoeken. Neemt men verlof in een 24-uursdienst kost dat 16 uur verlof in
een 12-uursdienst is 10,6 uur. In het weekend 13,3 uur in nachtdienst 8 uur geen vaste verdeling in ver-
loftijd
· De beroepskrachten draaien 15 diensten elk jaar dus bruto en netto is gelijk
· Bruto en netto is gelijk omdat ieder 36 diensten draait en met vakantie of verlof wordt geschoven
27

Research voor Beleid
Schipholweg 13 - 15
Postbus 985
2300 AZ Leiden
telefoon: (071) 5253737
telefax: (071) 5253702
e-mail: rvb@rvbh.nl
www.researchvoorbeleid.nl
29