Afvalstoffendienst, Den Bosch (PDF) - AAARCHITECTEN bv

10-11-12-Afval 04-07-11 13:34 Pagina 10
BOUWWERELD # 09 Nieuwbouw
10
Gevelvarianten zorgen
voor menselijke maat
Plint van roestbruin staalvezelbeton
Kantoor
Garage/
smederij
Situatietekening
Gezette strook gaas
over dakrand
Plantenbak
alu sandwich
Overstort
Strook drukvaste
isolatie
Sandwichpaneel
Dakrand groene
gevel met beplanting
van bovenaf
Afstandhouder gaas
Kitril
Prefab betonlatei
Beugels
Zonwering
Doorvalbeveiliging
Alu gevelkozijn
Zetwerk staal
(rondgaand)
Strip (rondgaand)
Sandwichpaneel
Kalkzandsteen
Emballage
Gevelkozijn in groene gevel
KCA-depot
Weegstation
Overlaadstation
Betonplint
Het gebouw van de Afvalstoffendienst in
Den Bosch is 450 meter lang en heeft drie
geveltypen. Een deel is voorzien van bouwstaalmatten
met klimplanten en een deel
is bekleed met kunstig gevouwen stalen
felsplaten. Het geheel staat op een robuuste
plint van roestbeton.
Tekst en foto’s: Tom de Vries
Console staal 60.60
8250+
Neopreen rondom
afgekit
Afdekkap aluminium
Kitril
Dampopen
waterdichte folie
Harde isolatieplaat
Moer+volgring rvs
Staaf met draadeind
Aangelaste rvs moer
Klem rvs
Sandwichpaneel
Gaashek
Beplanting
Dakrand
groene gevel
3250+
3000+
Isolatie, samendrukbaar
EPDM-dakbedekking
Prefab beton 80mm
Gekleurd prefab beton 30mm
Mv=100-
Sparing
Knelprofiel
Ringleiding
Dakprofiel ingestort
Biomassa
Plantenbak
Beheerdersruimte/weeggebouw
Kassa
Borgbout
Pootje staal 50x50
op ligger gelast
Koker 100x100x10
EPDM
dakbedekking
Beugels
Isolatie
Druklaag
Kanaalplaatvloer
U-profiel (2x)
tbv steun plantenbak
Kalkzandsteen
Aangebrande bitumen
Overstort ø80
Harde isolatie
1:3000
100 60
1:20

10-11-12-Afval 04-07-11 13:34 Pagina 11
1
Het complex van de regionale Afvalstoffendienst ’s-Hertogenbosch
heeft enorme afmetingen. Het 50.000 m 2 grote terrein is 600 meter
lang en biedt over een lengte van 450 meter plaats aan een lange
reeks gebouwen, waaronder kantoren, afvaloverslag, een depot
voor klein chemisch afval, een biomassacentrale en werkplaatsen.
Het door AAArchitecten uit Den Haag ontworpen complex ligt op
een smalle landstrook tussen het spoor van Den Bosch naar
Utrecht en de provinciale verbindingsweg Treurenburg. Project -
architect Jemima de Brauwere heeft samen met haar collega Dolf
Langerak de expressie van het gebouw op deze omstandigheden
ontworpen. De Brauwere: ‘Voor het vele voorbijrijdende publiek wilden
we een levendige gevel en geen enorme, schaalloze dozen.’
Roestbeton
Aan de straatzijde vormt een prefab betonnen plint (zéér hufterproof)
de basis van het complex. De drie meter hoge constructie
helt iets naar achteren waardoor de indruk van een terp ontstaat.
De roestbruine kleur ontstaat door in het 110 mm dikke prefab
beton een 30 mm dikke toplaag van gekleurd beton te maken en die
bovendien in te strooien met staalvezels. De oxiderende staalvezels
zorgen voor een levendige roestkleur, die licht contrasteert met de
verdiepte betondelen waarin geen staalvezels zitten. Deze verdiepte
delen vormen de tekst ‘Afvalstoffendienst’. De cortenstalen schuifdeur
voor vuilniswagens combineert perfect met de kleur van het
roestbeton. De toplaag is in het werk voorzien van een coating.
Al deze maat regelen moeten graffiti zoveel mogelijk weren.
Groene doos
Het gebouw heeft drie verschillende geveltypen. Dat heeft naast
een contextuele reden ook programmatische argumenten. Zo zorgt
de ‘groene doos’ met klimplanten voor thermisch isolatie, voor de
opname van fijnstof dat in deze omgeving veel voorkomt (verkeer,
spoor en afvaloverslag) én draagt deze bij aan de CO 2 -neutrale
gedachte.
De klimplanten hechten niet zelf aan de muur. Ze worden begeleid
door verzinkt stalen bouwmatten die geklemd zijn aan roestvast
stalen ankers. De ankers zijn door en door bevestigd aan de achterliggende,
metalen sandwichpanelen.
De meer dan tien verschillende soorten beplanting staan in gedraineerde
plantenbakken; aan de straatzijde in de bovenrand van de
betonnen plint en aan de terreinzijde in het maaiveld. Boven gevelkozijnen
en overstekken zorgen plantenbakken op de dakrand ook
in deze geveldelen voor een groen beeld.
Om te voorkomen dat de planten via de naden van de achterlig-
2
3
4
1. Een prefab betonnen plint van roestbeton is het verbindende
element bij het 450 m lange gebouwencomplex.
2. Verdiept liggende letters geven de naam van het complex
aan.
3. Een schuifdeur van cortenstaal past in de dubbel
uitgevoerde plint van prefab roestbeton.
4. De beplanting aan de groene gevel komt uit de
bloembakken bovenin de plint of van bovenaf de dakrand.
BOUWWERELD # 09 Nieuwbouw
11

10-11-12-Afval 04-07-11 13:34 Pagina 12
BOUWWERELD # 09 Nieuwbouw
12
5
6
5. Gaaswerk van bouwstaalmatten hangen aan consoles
die op de dakrand staan. Afstandhouders houden de
matten op hun plek.
6. Zicht op de gefacetteerde metalen gevel vanuit de
stad.
7. De stalen draagconstructie die schuilgaat achter de
gefacetteerde bekleding met metalen felsplaten.
8. Een complexe ontmoeting in het werk ‘opgelost’.
gende sandwichpanelen of bij de aansluitingen bij kozijnen naar
binnen groeien, zijn alle mogelijke kieren met kit afgedicht. De leverancier
zorgt ook voor het onderhoud van de beplanting, dat
vooral bestaat uit het kort snoeien van al te weelderig groeiende
planten. Een eenvoudig rechttoe rechtaan scheren van het groen
vanuit een hoogwerker volstaat.
Repeterende hoekverdraaiingen
De grote overslaghal is omhuld met een metalen gevelbekleding
van geprofileerde stalen felsplaten. Om de enorme omvang van de
hal een menselijke maat te geven is de gevel opgebouwd uit facetten.
De repeterende hoekverdraaiingen zorgen voor een levendig
gevelbeeld. Wie vanuit de stad komt ziet een dynamisch beeld, passend
bij de stedelijke sfeer. Wie andersom vanuit het buitengebied
de stad nadert, ziet juist een rustiger beeld.
De metalen huid is volledig in 3D uitgetekend, waardoor de complexe
ontmoetingen van geveldelen maakbaar hadden moeten zijn.
De praktijk bleek echter weerbarstiger en zo zijn toch nog enkele
cruciale ontmoetingen in het werk bepaald. Mede om die reden
pleit de architect voor een volwaardiger rol in de directievoering om
de parate kennis van de architect tijdens de uitvoering beter te
benutten.
De gevel wordt gedragen door een stalen hoofddraagconstructie die
op de betonnen plint staat. Daarover is de meer of minder uitkragende
stalen gevelconstructie gemaakt van IPE-profielen. Om de
felsplaten te monteren is ten slotte een systeem van koudgewalste
gordingprofielen aangebracht. Omdat de gevouwen gevel niet aansluit
op de onderbouw is een (met roosters dichtgezette) opening
ontstaan die de hal op natuurlijke wijze ventileert.
7
8
Lay-out terrein
Architect De Brauwere: ‘We hebben voor het maken van een inrichtingsplan
de lay-out van het terrein benaderd als ware het een logistieke,
functionele machine. Op de kop aan de stadskant bevindt
zich de toegang voor particulieren, in het midden die voor de vuilniswagens
en aan het eind de kantoortoegang. Aan de lange spoorzijde
is een grote reeks containers geplaatst voor de opslag van
allerhande materiaal en materieel. De reeks is vlakbij het kantoordeel
doorgezet met open containers voor de stalling van fietsen.’
Projectgegevens
Opdrachtgever: Gemeente ’s-Hertogenbosch, www.afvalstoffendienst.nl; Grontmij
Roosendaal, www.grontmij.nl
Ontwerp: AAArchitecten bv, Den Haag, www.aaarchitecten.nl
Adviseur constructies, installaties, civiel: Grontmij Nederland bv, Roosendaal,
www.grontmij.nl
Directievoering: BBN Adviseurs, Houten, www.bbn.nl/Ingenieursbureau ’s-Hertogenbosch,
www.s-hertogenbosch.nl
Uitvoering: Bouwgroep Moonen Breda, www.bouwgroepmoonen.nl
Gevelbeplating stalen felsplaten: Hafkon B.V., Zaltbommel, www.hafkon.nl
Prefab betonnen plint: Granito, Ittervoort, www.granito-beton.nl
Gevelbeplanting adviseur: BDA Geveladvies B.V., Gorinchem, www.bda.nl
Gevelbeplanting: Van Helvoirt Groenprojecten, Berkel-Enschot, www.vanhelvoirtgroenprojecten.nl
Bouwstaalmatten: B&G Hekwerk, Best, www.bghekwerk.nl
Stalen sandwichpanelen gevels: Kingspan, Tiel, www.kingspan.nl
Bouwperiode: november 2009 – maart 2011