Geschiedenis van de duinen - Kustgids.nl

Geschiedenis van de duinen
Bijna de hele Nederlandse kust bestaat uit duinen. We weten hier niet beter, dan
dat dat heel normaal is. Toch is dat niet zo. De kust van Frankrijk, Spanje en
Portugal bijvoorbeeld bestaat voornamelijk uit rots. Duinen langs de kust zijn
eigenlijk zeldzaam.
Duinen ontstaan ook niet zomaar langs alle kusten. Allereerst moet de zeebodem
bedekt zijn met een dikke laag zand. Dat is lang niet overal het geval. Dit moet
een brede strook zand zijn, zodat de branding er vat op heeft. Die legt het zand
in een soort golfpatroon; zandbanken, evenwijdig aan de kust.
De wind speelt met het zand en maakt er duinen van. Zo gaat dat al eeuwen. Je
kunt het zien als een spel van het water en de wind met het zand. Ze spelen
voortdurend en daardoor verandert het steeds.
DUINVORMING DOOR DE EEUWEN HEEN
IJSTIJD
Ongeveer 100.000 tot zo’n 20.000 jaar
geleden was de laatste ijstijd op aarde. In
Nederland lag geen ijs, maar koud was het
wel.
Er groeiden weinig planten en bomen. De
Noordzee stond toen voor een groot deel
droog.
.

DE OUDE DUINEN
Zo’n 10.000 jaar geleden begon de
ijslaag in Noord-Europa te smelten en
steeg het waterpeil in de Noordzee met
meer dan honderd meter. Het zeewater
woelde zand los van de bodem.
Grote hoeveelheden zand hoopten zich
op langs de kust; er ontstonden
strandwallen: de Oude Duinen
genoemd.
De resten hiervan bestaan nog: een
zandrug waarop Rijswijk, Voorburg,
Leidschendam en Voorschoten liggen.
MOERAS
De zeespiegel bleef stijgen, maar langzamer. Er werden steeds meer
strandwallen achter elkaar afgezet aan de westkant, dus vóór de eerste
strandwal. De binnenste strandwallen groeiden aan elkaar en raakten begroeid.
Doordat er klei door de rivieren meebracht werd, raakte het gebied daarachter
zoet. Er ontstond een moeras met veel planten.
Eeuwenlang stapelden de dode
planten zich op en vormden veen.
De mensen die op de Oude Duinen
leefden, bewerkten de grond en
lieten er hun vee grazen.

JONGE DUINEN
In de 12e eeuw werd Nederland geteisterd door zware stormen. De wind nam
veel zand mee, dat over de Oude Duinen heen stoof. Zo ontstonden weer nieuwe
duinen: de Jonge Duinen genoemd.
OPNIEUW VERSTUIVING
Het zand verstoof snel om ergens anders
nieuwe heuveltjes, ook wel loopduinen
genaamd, te vormen. De planten werden
bedekt door al het zand en gingen dood.
Deze zandwoestijn was onbewoonbaar
en de mensen trokken weg.
Rond 1400 werd het klimaat rustiger. De ‘loopduinen’ raakten begroeid en
verstoven niet meer. De mensen keerden terug. Maar het vee at teveel planten
op, de mensen kapten alle boompjes en zo verstoof het duin opnieuw.
De mensen plantten toen helmgras
en bomen om de verstuiving tegen
te houden.

ZEEDORPEN
De mensen waren intussen dichter
bij zee gaan wonen. Er waren allerlei
vissersdorpjes ontstaan, zoals
Egmond aan Zee (gesticht in 970),
Zandvoort (1120) en Wijk aan Zee
(1300). Het leven was hier vroeger
erg zwaar vanwege de vele
stormvloeden. Naast de visvangst
teelde men vanaf de 18e eeuw
aardappelen.
Om aan brandhout te komen, hakte men bomen en struiken om. Ook liet men er
het vee grazen. Om verstuiving tegen te houden, plantte men helmgras en
naaldbomen.
LANDBOUW
Wist je dat
dit ook wel eens mislukte? Door
de zoute zeewind droogden de
knoppen van de planten uit.
Bovendien werden er veel
planten door konijnen
opgevreten.
Sinds halverwege de Middeleeuwen werd er
van de duinen landbouwgrond gemaakt. De
mensen maakten de duinen vlak en groeven
het zand af om dichtbij het grondwater te
komen.
In het begin werden de duinen gebruikt voor
alle soorten landbouw: akkerbouw, tuinbouw
en veeteelt.

TUINBOUW
Vanaf de 17e eeuw verschoof de akkerbouw en veeteelt steeds meer naar de
nieuw aangelegde polders. De zandige "geestgronden"(zo noemt men de
afgegraven duinen) gebruikte men toen alleen nog maar voor de tuinbouw.
Wist je dat
geestgronden ook goede
gronden zijn voor bloembollen?
Je ziet nog steeds veel
bollenvelden dicht bij de kust