HANDBOEK VOOR BEGELEIDERS BIJ DE ASIELPROCEDURE

wordt het regime van Saddam Hoessein omvergeworpen. Alleen indien de asielzoeker
zijn risico bij terugkeer en zijn vrees hiervoor aannemelijk maakt, kan hij in aanmerking
komen voor het vluchtelingenstatuut. De Belgische asielinstanties passen dit zo toe. In
dit voorbeeld maakt de asielzoeker mogelijk aanspraak op de subsidiaire beschermingsstatus,
omdat er sprake kan zijn van een reëel risico op ernstige schade als gevolg van
willekeurig geweld in geval van een gewapend conflict (zie verder).
Ook iemand die zijn land verliet om te reizen, studeren of werken, kan zich vervolgens in
een situatie bevinden waardoor hij een risico loopt bij terugkeer, omdat de omstandigheden
in het land van herkomst tijdens zijn afwezigheid gewijzigd zijn, de zogenaamde
vluchteling ‘sur place’. Terugkomend op het aangehaalde voorbeeld zou een diplomaat
die onder het Irakese Saddam-regime in België verbleef een risico kunnen lopen bij
terugkeer na de machtswissel.
Een andere reden waarom iemand vluchteling ‘sur place’ kan worden kan te wijten zijn
aan zijn eigen gedrag buiten het land van herkomst: bijvoorbeeld iemand sluit zich in
het gastland aan bij een oppositiepartij of bekeert zich tot een andere godsdienst. De
beoordeling van de geloofwaardigheid van het gewraakte gedrag en de bekendheid ervan
bij de autoriteiten in het land van herkomst zijn dan doorslaggevend voor de vraag
of iemand vluchteling is 8 .
Ook wanneer de omstandigheden in het land van herkomst over het algemeen zijn veranderd
op zo’n wijze dat de status van vluchteling en asiel niet langer noodzakelijk zouden
zijn, kunnen er voor individuele asielzoekers specifieke omstandigheden bestaan
die voortdurende internationale bescherming kunnen rechtvaardigen.
Een asielzoeker kan ook “dwingende redenen, voortvloeiende uit vroegere vervolging”
inroepen om te weigeren beroep te doen op de bescherming van de autoriteiten van
zijn land van herkomst 9 . Deze uitzondering is bedoeld om afwijzing van asiel en vluchtelingenstatus
op grond van de veranderde situatie in het land van herkomst te vermijden
omdat de vluchteling of zijn familieleden gruwelijke vormen van vervolging hebben
ondergaan waardoor er van hen niet kan worden verwacht dat ze naar het land van
herkomst terugkeren.
Er is dan, met andere woorden, geen vrees voor vervolging in de toekomst vereist, omdat
de vervolging in het verleden zodanig ernstig was waardoor deze ondergane vervolging
al als voldoende grond voor bescherming wordt beschouwd.
Het gaat hier bijvoorbeeld om “ex-gevangenen (van een gevangenenkamp of gewone
gevangenis), overlevenden of getuigen van geweld tegen familieleden, met inbegrip van
seksueel geweld, en ernstig getraumatiseerde personen.
8 Vertaald uit Guidelines on International Protection: Cessation of Refugee Status under Article 1C(5) and
(6) of the 1951 Convention relating to the Status of Refugees (the « Ceased Circumstances » Clauses), 10
februari 2003.
9 Naar analogie met het artikel 1C(5) en (6) die een uitzondering bevat op de bepalingen betreffende
beëindiging van de hoedanigheid van vluchteling.
HANDBOEK VOOR BEGELEIDERS BIJ DE ASIELPROCEDURE - 49