Rapport Psychosociale gevolgen hulpverleners rampen - Impact

medewerkers worden aangenomen. In kleinere gemeenten is het vaak heel moeilijk nieuwe mensen te
werven, waardoor dan minder kritisch geselecteerd wordt.
Voorlichtingsmateriaal
Voor medewerkers is er een brochure Want niemand is van steen (88) beschikbaar.
Psychosociale opvang na een traumatische ervaring
De brandweer heeft geen landelijk protocol voor opvang en nazorg voor de werknemers vastgesteld. Voor
brandweermensen die met schokkende gebeurtenissen te maken krijgen zijn in de regel per
brandweerkorps een BOT ingesteld voor opvang en nazorg.
Momenteel is de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) bezig om op landelijk niveau een
raamcontract met Trauma Opvang Nederland (een landelijk opererende particuliere
hulpverleningsorganisatie) af te sluiten, zodat het voltallige gemeentepersoneel verzekerd is van nazorg na
een grootschalige ramp. Deze regeling zou dan theoretisch ook voor de brandweer kunnen gelden. In
hoeverre de korpsen van de nieuwe regeling gebruiken zouden mogen of gaan maken is op dit moment
nog onduidelijk. Overigens is het mogelijk dat er met de implementatie van de veiligheidsregio’s in de
toekomst zelfstandige brandweerkorpsen ontstaan. Een regeling voor gemeentepersoneel zou dan niet
voor deze zelfstandige korpsen gelden.
Het ministerie van BZK is van plan het nazorgtraject voor brandweermedewerkers nader uit te werken en
heeft de wens om hiervoor draagvlak onder alle betrokken organisaties, zoals korpsen, beroepsvereniging
en ministerie te creëren. De randvoorwaarden vanuit het ministerie voor een goede rampenbestrijding zijn
goed functionerende korpsen (ook wat betreft nazorg) met professionele, goed opgeleide hulpverleners.
BedrijfsOpvangTeam (BOT)
De brandweer heeft in de meeste regio’s door het instellen van een BOT de opvang en nazorg zelf
verzorgd. In sommige regio’s wordt voor opvang en nazorg samengewerkt met andere organisaties, zoals
met Bureau Slachtofferhulp in de regio IJssel-Vecht. De brandweer is in dienst bij de gemeente, maar de
gemeenten hebben niet in een opvangregeling voor de brandweer voorzien. Het BOT is 24 uur per dag
oproepbaar.
Hoewel de brandweer geen landelijk uniform protocol voor psychosociale hulpverlening heeft, wordt er veel
aandacht aan opvang besteed. De handleiding Nazorg brandweerpersoneel (87) en de hierboven
genoemde bijhorende voorlichtingsbrochure Want niemand is van steen (88) heeft in veel regio’s als basis
gediend voor het opzetten van gestructureerde opvang en nazorg via BOT.
Inzetcriteria BOT
Als een leidinggevende inschat dat een incident voor de ingezette brandweerlieden nadelige psychische
gevolgen zou kunnen hebben, wordt het BOT gewaarschuwd. Meestal gaat het om inzetten waarbij sprake
is van ernstig letsel bij slachtoffers of bij de brandweerlieden zelf, ernstig letsel bij kinderen, overleden
kinderen of collega’s, het bergen van dode lichamen, machteloos hebben moeten toezien en ingesloten zijn
geraakt bij een brand. Als de ploegen van de werkzaamheden terugkomen, staat het BOT klaar voor de
opvang.
Opvang door BOT
Bij de brandweer is opvang door het BOT gefocust op het hele team dat bij de inzet betrokken was. Door
het BOT wordt daarom groepsbegeleiding gegeven. Bespreking van het incident met het BOT vindt als
mogelijk direct na de inzet plaats en anders uiterlijk binnen één week na de inzet. Afhankelijk van de ernst
van het incident en de behoefte van het personeel worden minimaal twee en maximaal vier gesprekken
Geüniformeerde hulpverleners bij rampen: psychosociale gevolgen, preventie en nazorg. 26