Rapport Psychosociale gevolgen hulpverleners rampen - Impact

Onbekend is of het BOT automatisch ingeschakeld wordt, wel wordt de leidinggevende geïnformeerd.
Verder is uit de inventarisatie niet gebleken of bij alle ambulancediensten een dergelijke ‘code rood’
gegeven kan worden.
Opvang door BOT
Afhankelijk van het incident wordt opvang door het BOT individueel of groepsgewijs verleend. Volgens de
handreiking BedrijfsOpvangTeam Ambulancezorg wordt een checklist voor het opvanggesprek gebruikt en
zijn er faciliteiten voor de leden van het BOT. Als de psychische problemen de capaciteiten van een BOT te
boven gaan wordt in overleg met de medewerker doorverwezen naar een externe deskundige zoals een
bedrijfsarts, maatschappelijk werker of psycholoog. Deze procedure van opvang en begeleiding na een
traumatische ervaring wordt toegepast volgens het handboek kwaliteitszorg, de HKZ (Harmonisatie
Kwaliteitsbeoordeling in de Zorgsector)-normen voor de ambulancezorg. Uit evaluatieonderzoek bleek dat
er intensief gebruikgemaakt wordt van bedrijfsopvang en dat de medewerkers er zeer tevreden over zijn
(90).
Opvang door collega’s
Bij een traumatische ervaring steunen de meeste medewerkers op hun collega’s en hun familie en/of
vrienden. Als iemand anders reageert dan normaal wordt hij door collega’s aangesproken. De centralisten
spelen een belangrijke sleutelrol in het ‘opvangen’ van problemen. Door hun functie weten zij altijd wat er
gebeurt en kunnen zij goed daarop inspelen. Om collegiale steun het beste te stimuleren en te faciliteren
wordt veel aandacht aan effectieve teamstructuren besteed.
Opvang voor leidinggevenden en BOT-leden
Een leidinggevende kan in geval van problemen naar de directie, bedrijfsarts of maatschappelijk werker
gaan. BOT-leden vangen elkaar op en kunnen zonodig terecht bij de bedrijfsarts of maatschappelijk werker.
Deze procedure lijkt echter niet bij iedereen bekend te zijn en niet in alle regio’s toegepast te worden.
Ervaringen met BOT
Uit een evaluatieonderzoek van de stimuleringsregeling bleek dat bij de BOT de handreiking als een
handige checklist diende om te bekijken of alle onderdelen in orde zijn (90).
Cultuurverandering
Het idee is dat het inrichten van BOT positief heeft bijgedragen aan een cultuurverandering binnen de
ambulancesector. Mede door de oprichting van BOT wordt in de ambulancesector makkelijker gesproken
over psychosociale problemen dan in het verleden.
Regionale en multidisciplinaire samenwerking
Een groot aantal ambulancediensten heeft het BOT ook op regionaal niveau georganiseerd, vaak in
samenwerking met de politie en de brandweer. De meeste ambulancediensten zien daarin een groot
voordeel. In andere regio’s zijn initiatieven op regionaal niveau mislukt, doordat er bijvoorbeeld
onvoldoende animo was van BOT-leden of door een verschil in vergoeding bij verschillende diensten (90).
Opvang na een ramp / grootschalige calamiteit
In het geval van grootschalige calamiteiten of rampen zijn binnen de ambulancediensten geen afspraken
over opvang gemaakt. Vermoed wordt dat opvang plaatsvindt binnen de GHOR in afstemming met politie
en brandweer. Voor een ramp die meerdere regio’s treft, zijn geen landelijke afspraken over opvang
gemaakt. Aangenomen wordt dat opvang door ieder ambulancedienst zelf geregeld zal worden, omdat men
daar elkaar kent en weet hoe de gang van zaken is. Het idee is dat als de nazorg bij kleine incidenten goed
functioneert dezelfde maatregelen ook in geval van een grote ramp toegepast kunnen worden.
Geüniformeerde hulpverleners bij rampen: psychosociale gevolgen, preventie en nazorg. 30