transcriptie 1719-1722 - Geneaknowhow.net

BIJLAGE I
In zijn adversaria gebruikt bakker Gerrit Jansz Cocq af en toe geheimschrift. Zo tracht hij
bijzonderheden over zijn specialiteiten, krentenkoekjes en stroopkoekjes, te verhullen. Ook
verhult hij een boete van 83 gulden en een stuiver wegens een overtreding, en het lijkt erop
dat hij zich voorneemt geen jenever meer te drinken.
In de transcriptie heb ik geprobeerd om letterlijk weer te geven wat Cocq opschreef.
Om het geheimschrift te ontcijferen zijn twee dingen nodig. In de eerste plaats een beetje
geduld en oplettendheid. In de tweede plaats kennis van het oude bakkersvak, want Cocq
noteert alleen de bijzonderheden en geeft geen complete recepten. Ik ben geen bakker.
Het eerste dat opvalt, is dat de letter 'e' niet of nauwelijks in de code voorkomt. De letter 'f'
des te meer. Cocq vervangt de klinkers door de letter, die er in het alfabet op volgt. Daarbij
moet bedacht worden dat de i en de j als één letter gezien worden (die vervangen wordt
door de k). Omgekeerd is niet elke 'f' terug te vertalen in een 'e'. Zo wordt met Pffkckfr niet
Peekcker bedoeld, maar Officier.
Vervolgens mengt Cocq kwistig Latijn door zijn code. Hij is daar beter in dan
ondergetekende. Bijvoorbeeld:
5 rfkksfn kpfckkfs gfbbckfn t:w: quatuor rfkksfn crfnt kpfckkfs et semel strppp kpfckkfs
oftewel
5 reijsen koeckjes gebacken t.w. quatuor reijsen crent koeckjes et semel stroop koeckjes
(quattuor = 4, et semel = en éénmaal, een 'reis' is de hoeveelheid die in één keer de oven in
gaat)
Tenslotte de maten en gewichten. Een pond of lb is min (of meer) een pond en een loot is
daar het 24ste deel van.
Als inhoudsmaat wordt kennelijk een mengelen of mengel gebruikt. Dat is bijna een
hedendaagse liter en het wordt door Cocq verkort tot mens:. Met st: wordt stuiver bedoeld.
Een enkele keer staat er een 'normale verkorting tussen als Xber of xb: voor december.
Wat met W: bedoeld wordt weet ik niet. Misschien (af en toe) wittebrood.
Rob Bishoff
BIJLAGE II
Een poging tot ontcijfering, voor wat het waard is:
[op pagina 3]
3 december MDCCXIX haafp voorgenomen nihil jenever zii
akaere etc t: w: onordentlick
(...)
d[e] krent koeckjes van 5 om 1 stuiver moeten wegen 14 a 15 loot
St Niclaes dus est A: louwe karigh.
Westzaan – dagboek bakker G.J. Cock 1719-1722 – pag. 6