Uw sociale zekerheid wanneer u zich verplaatst in de Europese Unie

Herziene 

uitgave 2002 

Sociale zekerheid en maatschappelijke integratie 

Uw sociale zekerheid 

wanneer u zich verplaatst 

in de Europese Unie 

Werkgelegenheid sociale zaken 

Europese Commissie

Uw sociale zekerheid 

wanneer u zich verplaatst 

in de Europese Unie 

Herziene uitgave 2002

De inhoud van deze publicatie geeft niet noodzakelijk de mening of het standpunt weer van de 

Europese Commissie, directoraat-generaal Werkgelegenheid en sociale zaken. 

Europe Direct helpt u antwoord te vinden op uw 

vragen over de Europese Unie 

Een nieuw gratis nummer: 

00 800 6 7 8 9 10 11 

Manuscript laatst bijgewerkt op 1 januari 2001. 

Meer gegevens over de Europese Unie vindt u op Internet via de Europaserver (http://europa.eu.int). 

Bibliografische gegevens bevinden zich aan het einde van deze publicatie. 

Luxemburg: Bureau voor officiële publicaties der Europese Gemeenschappen, 2003 

ISBN 92-894-2100-2 

Europese Gemeenschappen, 2003 

Overneming met bronvermelding toegestaan. 

Printed in Belgium 

GEDRUKT OP CHLOORVRIJ GEBLEEKT PAPIER

DE SOCIALEZEKERHEIDSSTELSELS 

IN DE LIDSTATEN 

Wanneer u als burger van één van de lidstaten van de Europese Unie 

in een andere lidstaat gaat werken, wonen of gewoon tijdelijk 

verblijven, zorgen de communautaire rechtsinstrumenten, en in het 

bijzonder Verordening (EEG) nr. 1408/71, ervoor dat u uw socialezekerheidsrechten 

niet verliest. Deze wetgeving stelt zich evenwel 

niet in de plaats van de socialezekerheidsstelsels van de lidstaten: ze 

coördineert de verschillende stelsels alleen. 

Deze handleiding geeft een korte beschrijving van de wijze waarop de 

socialezekerheidsstelsels van de verschillende lidstaten georganiseerd 

zijn en functioneren. Ze vermeldt ook de voorwaarden waaronder u 

recht hebt op de verschillende verstrekkingen en bespreekt de 

formaliteiten die u moet vervullen. 

De uitleg bij de socialezekerheidsstelsels van de verschillende 

lidstaten wordt afgesloten met een hoofdstukje over hoe u indien 

nodig verdere informatie kunt verkrijgen. 

Sinds de Overeenkomst betreffende de Europese Economische Ruimte 

(EER) van kracht is geworden, worden burgers van IJsland, Liechtenstein 

en Noorwegen die in de Europese Unie werken of verblijven 

voortaan behandeld alsof ze burgers van een EU-lidstaat waren. Zo 

ook genieten EU-burgers die in IJsland, Liechtenstein of Noorwegen 

werken dezelfde socialezekerheidsrechten als de burgers van die 

landen. 

Deze handleiding bevat geen informatie over de communautaire 

bepalingen inzake sociale zekerheid die zijn opgenomen in Verordeningen 

(EEG) nr. 1408/71 en (EEG) nr. 574/72 betreffende de 

toepassing van de socialezekerheidsregelingen op loontrekkenden, 

zelfstandigen en hun gezinnen, die zich binnen de Gemeenschap 

verplaatsen. Deze informatie kunt u vinden in een handleiding die het 

Bureau voor officiële publicaties der Europese Gemeenschappen in 

1999 heeft gepubliceerd. De titel van deze handleiding is: Communautaire 

bepalingen inzake sociale zekerheid — Uw rechten als u zich 

verplaatst binnen de Europese Unie (ISBN 92-894-0210-5). 

Deze handleiding is normaal gezien beschikbaar bij de nationale 

socialezekerheidsorganisaties. Zo niet kan ze op het volgende adres 

worden verkregen: 

Europese Commissie 

Directoraat-generaal Werkgelegenheid en sociale zaken 

Sociale bescherming en sociale integratie 

Vrij verkeer van werknemers en coördinatie van socialezekerheidsstelsels 

B-1049 Brussel

INHOUD 

BELGIË . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 

Hoofdstuk I — WERKNEMERS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 

1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 

2. Ziekte en moederschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 

3. Arbeidsongevallen en beroepsziekten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 

4. Invaliditeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 

5. Ouderdomspensioenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 

6. Overlijdensuitkering en uitkeringen aan nabestaanden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 

7. Werkloosheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 

8. Gezinsbijslagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 

Hoofdstuk II — ZELFSTANDIGEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 

1. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 


3. Invaliditeitsverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 

4. Pensioenverzekering (overlevingspensioen, ouderdomspensioen) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 

5. Pensioen van de gewezen echtgenoot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 

6. Kinderbijslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 

7. Sociale verzekering tegen faillissement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 

8. Nadere inlichtingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 

DENEMARKEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 




4. Vervroegd pensioen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 

5. Ouderdomspensioenen (folkepension) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 

6. Uitkering bij overlijden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 

7. Werkloosheidsverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 



DUITSLAND . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 


2. Organen van de sociale zekerheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 


4. Uitkering voor personen die langdurig zorgbehoevend zijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 


6. Invaliditeitspensioenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 


8. Uitkeringen aan nabestaanden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 

9. Werkloosheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 

10. Gezinsuitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 

INHOUD 

5


GRIEKENLAND . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 




4. Invaliditeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 


6. Nabestaandenpensioenen en vergoeding van de begrafeniskosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 

7. Werkloosheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 



SPANJE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 




4. Blijvende invaliditeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 

5. Rustpensioenen en ouderdomspensioenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 

6. Uitkering bij overlijden en nabestaandenpensioenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 

7. Werkloosheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 


9. Sociale diensten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 


FRANKRIJK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 

Hoofdstuk I — WERKNEMERS IN LOONDIENST . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 




4. Invaliditeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 

5. Uitkering bij ouderdom en voor nabestaanden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 

6. Uitkering bij overlijden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 


8. Werkloosheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 

9. Aanvullende pensioenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 

Hoofdstuk II — ZELFSTANDIGEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 



3. Uitkeringen bij ouderdom, invaliditeit en aan nabestaanden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 


IERLAND . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 


2. Ziekte en zwangerschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 

6 INHOUD


4. Arbeidsongeschiktheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 


6. Weduwe-/weduwnaarspensioenen en wezenpensioenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 

7. Werkloosheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 

8. Gezinstoelagen (Family Benefits) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 

9. Niet-premiegebonden uitkeringen (Non-contributory payments) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 

10. Beslissingen betreffende aanspraken (Decisions on claims) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 


ITALIË . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 


2. Socialezekerheidsorganen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 



5. Invaliditeits- en arbeidsongeschiktheidsuitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 


7. Pensioenen voor nabestaanden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 

8. Werkloosheidsuitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 



LUXEMBURG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 

1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 


3. Hulpbehoevendheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 


5. Invaliditeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 

6. Ouderdom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 

7. Nabestaandenpensioenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 

8. Werkloosheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 

9. Gezinstoelagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 


NEDERLAND . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 


2. Ziekte en zwangerschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126 


4. Invaliditeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 

5. Ouderdomsverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130 

6. Uitkeringen voor nabestaanden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130 

7. Aanvullende pensioenstelsels voor werknemers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132 

8. Werkloosheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133 



OOSTENRIJK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 


2. Organen van de sociale verzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 

INHOUD 

7



5. Invaliditeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139 

6. Leeftijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140 

7. Nabestaanden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141 

8. Verzorgingsuitkering (Pflegegeld) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141 

9. Werkloosheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142 


11. Nadere informatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144 

PORTUGAL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145 


2. Organisatie, inschrijving en financiering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145 



5. Invaliditeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150 

6. Uitkeringen bij ouderdom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151 

7. Uitkeringen bij overlijden en pensioenen voor nabestaanden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151 

8. Werkloosheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152 


10. Premievrij stelsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154 


FINLAND . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157 


2. Gezondheidszorg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158 


4. Revalidatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161 

5. Wettelijke pensioenstelsels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162 


7. Ouderschapstoelagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166 


9. Nuttige adressen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168 

ZWEDEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169 




4. Uitkeringen bij invaliditeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173 


6. Nabestaandenpensioen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176 



9. Verdere inlichtingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180 

VERENIGD KONINKRIJK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183 




8 INHOUD

4. Invaliditeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187 

5. Ouderdomspensioen (Retirement Pension) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189 

6. Uitkeringen aan weduwen en wezen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190 



9. Beroep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193 

10. Gibraltar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193 


IJSLAND . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195 


2. Ziekteverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195 

3. Moederschaps- en vaderschapsuitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197 

4. Arbeidsongevallenverzekering en beroepsziekten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197 

5. Invaliditeitspensioenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198 

6. Invaliditeitsuitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199 


8. Overlijdensuitkeringen en kinderpensioenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 



11. Aanvullende bedrijfspensioenregeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201 


LIECHTENSTEIN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203 




4. Arbeidsongeschiktheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205 

5. Ouderdom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206 

6. Overlijden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207 

7. Werkloosheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207 


9. Aanvullende uitkeringen in het kader van de ouderdoms-, de nabestaanden- en de 

arbeidsongeschiktheidsverzekeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208 

10. Tegemoetkomingen wegens hulpbehoevendheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208 

11. Moederschapstoelagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208 

12. Steunbedragen voor blinden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209 


NOORWEGEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211 


2. Ziekte, moederschap en adoptie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212 



5. Arbeidsongeschiktheidsuitkeringen en -pensioenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216 

6. Uitvaartvergoedingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216 

7. Nabestaandenuitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216 

8. Werkloosheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217 


10. Uitkeringen voor gezinnen met kleine kinderen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218 


INHOUD 

9

BELGIË 

Het Belgische socialezekerheidsstelsel valt grosso 

modo uiteen in een stelsel voor werknemers en een 

voor zelfstandigen. Omdat ze zo verschillend zijn, 

worden die twee stelsels afzonderlijk behandeld. 

Hoofdstuk I heeft betrekking op de sociale zekerheid 

van de loontrekkende werknemers, terwijl het stelsel 

voor de zelfstandigen in hoofdstuk II wordt 

uiteengezet. 

Hoofdstuk I 

WERKNEMERS 

1. Algemeen 

De Belgische sociale zekerheid bestaat uit de 

volgende takken: 

— ziekte- en moederschapsverzekering (zie 

punt 2); 

— verzekering tegen arbeidsongevallen en beroepsziekten 

(punt 3); 

— invaliditeitsverzekering (punt 4); 

— ouderdomsverzekering (punt 5); 

— pensioenen voor nabestaanden en uitkeringen 

bij overlijden (punt 6); 

— werkloosheidsverzekering (punt 7); 

— gezinsbijslagen (punt 8). 

Hoe aansluiten? 

Zodra u als werknemer in België werkt, zal uw 

werkgever de nodige formaliteiten vervullen voor 

uw aansluiting bij de sociale zekerheid. U hoeft 

zich niet zelf tot een bepaalde instelling te 

wenden. 

De enige uitzondering is de ziektekosten- en 

ziekengeldverzekering: u kiest ofwel een van de 

verzekeringsfondsen (ziekenfonds/mutualiteit), of 

u laat zich inschrijven bij een regionaal bureau 

van de Hulpkas voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering 

(CAAMI, Caisse auxiliaire d’assurance 

maladie-invalidité). In België bestaan er neutrale 

ziekenfondsen, beroepsgebonden ziekenfondsen, 

christelijke, socialistische en liberale ziekenfondsen. 

U mag uw lidmaatschap opzeggen en tot een 

ander verzekeringsorgaan toetreden op de eerste 

dag van elk kalenderkwartaal. Indien u evenwel 

nog geen twaalf maanden verzekerd was bij uw 

vorig verzekeringsorgaan, heeft het nieuwe verzekeringsorgaan 

van uw keuze het recht deze 

overschrijving te weigeren. Voor nadere inlichtingen 

hierover kunt u zich tot uw nieuw verzekeringsfonds 


Als u vroeger al bij de ziekteverzekering van een 

andere lidstaat van de EU was aangesloten, moet u 

de door het ziekenfonds van het land dat u verliet 

afgegeven formulieren E 104 en E 105 overhandigen 

aan uw Belgisch ziekenfonds. 

Zowel de ziekenfondsen (mutualiteiten) als de 

regionale bureaus van de Hulpkas worden hieronder 

„ziekenfondsen” genoemd. 

 

Premies (bijdragen) 

Uw werkgever houdt een bepaald percentage van 

uw loon of wedde in als socialezekerheidspremie, 

en stort dit bedrag aan de Rijksdienst voor Sociale 

Zekerheid (RSZ) (Office national de sécurité 

sociale — ONSS). De enige premie die u zelf 

betaalt, is de eventuele ziekenfondspremie voor 

de vrijwillige aanvullende verzekering. Aanvullende 

premies zijn niet verschuldigd als u zich 

aansluit bij de Hulpkas voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering, 

want die biedt alleen een verplichte 

verzekering. 

 

Recht van beroep 

Als u niet akkoord gaat met een beslissing van een 

socialezekerheidsinstelling, kunt u beroep aantekenen 

binnen een maand na de datum van de 

kennisgeving van die beslissing. Wanneer u in 

België woont, moet u het bezwaarschrift per 

aangetekende brief toezenden aan, of persoonlijk 

afgeven bij, de griffie van de Arbeidsrechtbank 

(Tribunal du travail) van het arrondissement waar 

u woont. Wanneer u in het buitenland woont, 

zendt u uw bezwaarschrift aan de Arbeidsrecht- 

BELGIË 

11

ank van het arrondissement van uw laatste 

woon- of verblijfplaats in België of naar de 

arbeidsrechtbank van het arrondissement waar u 

het laatst in België heeft gewerkt als u nooit in 

België heeft verbleven of gewoond. 

2. Ziekte en moederschap 

Momenteel vallen onder de ziekteverzekering: 

alle personen die legaal in België verblijven, dus 

met name ook werknemers, werklozen en gepensioneerden, 

zelfstandigen, werknemers in de 

publieke sector, invaliden, huispersoneel, studenten, 

alle personen die zijn ingeschreven in het 

register van natuurlijke personen (registre des 

personnes physiques) alsmede de personen te 

hunnen laste. 

Vrouwelijke werknemers, alsmede werkloze en 

arbeidsongeschikte vrouwen hebben daarenboven 

recht op uitkeringen in geval van moederschap. 

Onder bepaalde voorwaarden heeft u ook recht 

op prestaties van de ziekte- en moederschapsverzekering 

tijdens een verblijf in het buitenland. 

A. VERSTREKKINGEN VAN DE 

ZIEKTEVERZEKERING 

Om recht te hebben op verstrekkingen van de 

ziekteverzekering 

— moet u aangesloten zijn bij een ziekenfonds; 

— moeten uw premies een bepaald minimumbedrag 

bereiken, en 

— dient u, indien u uit een andere lidstaat komt, 

of uit een land waarmee België een overeenkomst 

betreffende het meetellen van verzekeringstijdvakken 

heeft gesloten, in de zes 

maanden vóór uw aansluiting bij het Belgische 

ziekenfonds aangesloten te zijn geweest 

bij het ziekteverzekeringsstelsel van 

die lidstaat of dat land. 

Zowel preventieve als curatieve zorgen worden 

vergoed overeenkomstig de officiële tarieven. 

 

Artsen en tandartsen 

In het algemeen kunt u zich rechtstreeks tot een 

door u gekozen arts of tandarts wenden, aan wie u 

zelf het honorarium betaalt. Dit wordt dan later 

terugbetaald, na indiening van het getuigschrift 

voor verstrekte hulp. 

In principe vergoedt het ziekenfonds 60 à 70 % 

van de honoraria van bijvoorbeeld raadplegingen 

en visites van geneesheren en specialisten. 

Indien u zich tot een arts of tandarts wendt die de 

tariefovereenkomst niet heeft ondertekend, valt 

het gedeelte van het honorarium dat het bedrag 

van de tarieven overschrijdt, te uwen laste. Uw 

ziekenfonds kan u op verzoek de lijst bezorgen 

van artsen en tandartsen die zich aan de officiële 

tarieven houden. 

Apotheek 

Voor farmaceutische producten op doktersrecept 

betaalt u een bepaald bedrag per recept. De 

hoogte hiervan hangt af van het sociale en 

therapeutische nut van de voorgeschreven medicijnen. 

Voor medicijnen hangt het door het 

ziekenfonds betaalde aandeel af van de categorie 

waartoe ze behoren (A, B, C, Cs, Cx of magistrale 

bereidingen). Als u een doktersvoorschrift afgeeft, 

betaalt u de apotheker normaal slechts het 

resterend bedrag dat niet door het ziekenfonds 

wordt vergoed. 

Ziekenhuis 

Als u naar het ziekenhuis moet, kunt u beter eerst 

bij uw ziekenfonds alle nodige inlichtingen vragen 

over de wijze waarop u die behandeling kunt 

verkrijgen. Bij spoedgevallen is dat natuurlijk niet 

nodig. 

Bij uw opname in het ziekenhuis betaalt u een 

vast bedrag. Daarna dient u enkel voor elke dag 

een geringe vaste bijdrage in de verblijfskosten te 

betalen. Ook betaalt u een vast bedrag per dag als 

eigen bijdrage in de kosten van de geneesmiddelen 

die u in het ziekenhuis krijgt. 

Fysiotherapeuten en verpleegkundigen 

Fysiotherapie wordt enkel vergoed indien de 

behandeling door een arts is voorgeschreven. In 

het algemeen betaalt het ziekenfonds maximaal 

60 % van de honoraria van fysiotherapeuten terug. 

Het ziekenfonds vergoedt 75 % van de honoraria 

voor verpleegkundige zorg. 

Hogere terugbetaling 

Bepaalde verzekerden, en de personen te hunnen 

laste, kunnen hogere bedragen ontvangen van hun 

verzekering wanneer zij in financiële problemen 

verkeren. Dit betreft gepensioneerden, weduwen 

en weduwnaars, wezen, invaliden, en ontvangers 

van een uitkering voor invaliden of andere sociale 

uitkeringen. 

B. UITKERINGEN VAN DE 

ZIEKTEVERZEKERING (ZIEKENGELD) 

Als u wegens ziekte niet kunt werken, moet u de 

medische verklaring van de behandelende arts aan 

de adviserende arts van uw ziekenfonds toezenden, 

uiterlijk de tweede dag na het begin van de 

arbeidsongeschiktheid. Indien u dat pas later doet, 

krijgt u het ziekengeld pas vanaf die latere datum. 

De adviseur van het ziekenfonds raamt de duur 

van uw arbeidsongeschiktheid. Hij kan u op ieder 

moment oproepen voor medische keuring. 

12 BELGIË

Tijdens het eerste jaar van uw arbeidsongeschiktheid 

heeft u recht op maximaal 60 % van het 

gederfde loon. De uitkering mag daarbij een 

bepaald maximum niet overschrijden. 

Als u na één jaar uw arbeid niet kunt hervatten, 

heeft u recht op een invaliditeitsuitkering (zie punt 

4). 

Voorwaarden 

Om recht te hebben op ziekengeld: 


— en in een periode van zes maanden 120 

dagen hebben gewerkt. Bepaalde perioden 

van inactiviteit, bijvoorbeeld wegens ziekte, 

betaald verlof enz., worden gelijkgesteld met 

arbeid. In andere lidstaten vervulde tijdvakken 

van arbeid kunnen worden meegeteld; 

— dient u de door uw werkgever verstrekte 

bijdragebon aan uw ziekenfonds te hebben 

afgegeven; 

— dient u zich te onderwerpen aan de controle 

van uw ziekenfonds; 

— dient u de hoedanigheid van verzekerde te 

hebben behouden. Daartoe moet u kunnen 

aantonen dat u in de loop van het 2e en 3e 

kwartaal voorafgaande aan het kwartaal 

waarin u om ziekengeld verzoekt, 120 dagen 

heeft gewerkt. Wanneer u niet aan deze 

voorwaarde voldoet, kunt u eventueel een 

voortgezette verzekering afsluiten; 

— moet u arbeidsongeschikt zijn verklaard. 

C. UITKERING BIJ MOEDERSCHAP 

Zwangere vrouwen hebben recht op 15 weken 

zwangerschapsverlof (17 weken bij geboorte van 

twee of meer kinderen). 

De prenatale rust begint op verzoek van de 

gerechtigde, ten vroegste zeven weken vóór de 

vermoedelijke bevallingsdatum, of negen weken 

bij zwangerschap van een tweeling of drieling. 

Daarvan mogen zes, respectievelijk acht, weken 

naar eigen keuze vóór of na de bevalling 

opgenomen worden. Vanaf de zevende dag voor 

de vermoedelijke bevallingsdatum is de toekomstige 

moeder verplicht alle arbeid stop te zetten of 

eventueel het werkloosheidsbureau op de hoogte 

te brengen. Daartoe geeft zij aan haar ziekenfonds 

een medische verklaring af, waarin staat dat ze 

normaal moet bevallen aan het eind van het 

gevraagde prenatale verlof. 

De postnatale rust duurt tot acht weken na de 

bevalling. 

Het bedrag van deze uitkering wordt als volgt 

vastgesteld: 

— loontrekkenden: 82 % van het loon tijdens de 

eerste 30 dagen, en 75 % vanaf de 31e dag; 

— werklozen en invaliden: 79,5 % tijdens de 

eerste 30 dagen, en 75 % vanaf de 31e dag. 


De voorwaarden voor het recht op een uitkering 

bij moederschap zijn dezelfde als voor de uitkering 

bij ziekte (zie hoger). 

3. Arbeidsongevallen en 

beroepsziekten 

A. ARBEIDSONGEVALLEN 

Alle werknemers, ook leerlingen en huispersoneel, 

zijn gedekt tegen arbeidsongevallen en 

ongevallen op de weg naar en van het werk. Uw 

werkgever dient daartoe een verzekering af te 

sluiten bij een erkende verzekeringsmaatschappij 

of bij een erkend gemeenschappelijk verzekeringsfonds. 

Elk arbeidsongeval moet door de werkgever of 

door de werknemer of één van zijn/haar gezinsleden 

binnen de tien dagen met een speciaal 

formulier worden aangegeven bij de verzekeraar 

en bij de inspecteur van de arbeidsveiligheid. 

Indien mogelijk wordt een attest van de dokter bij 

deze aangifte gevoegd. 

Bij een arbeidsongeval kunt u recht hebben op de 

volgende prestaties: 

— uitkering wegens tijdelijke of permanente, 

gedeeltelijke of totale arbeidsongeschiktheid, 

en in ernstige gevallen voor hulp van derden; 

— medische behandeling, ziekenhuisopname 

en prothesen; 

— reiskosten; 

— speciale uitkeringen bij dodelijk arbeidsongeval. 

Deze uitkeringen kunnen ook in een andere 

lidstaat van de EU worden uitbetaald. 

Uitkering wegens arbeidsongeschiktheid 

Na een bepaalde tijd gaat u ofwel weer aan het 

werk, of er treedt een consolidatie van de 

arbeidsongeschiktheid op. De raadgevend geneesheer 

van de verzekeraar stelt de datum van de 

consolidatie en het blijvende ongeschiktheidspercentage 

vast. 

Vóór de consolidatie wordt een dagvergoeding 

wegens tijdelijke algemene ongeschiktheid verleend; 

die bedraagt 90 % van uw gemiddeld 

dagloon. 

Vanaf de datum van de consolidatie wordt 

gedurende drie jaar een jaarvergoeding toegekend. 

Tijdens deze periode kan uw geval opnieuw 

worden onderzocht. Het bedrag van de vergoeding 

hangt af van uw percentage van arbeidson- 

BELGIË 

13

geschiktheid en van het loon dat u verdiende in 

het jaar voor het ongeval. 

Na afloop van deze drie jaren wordt de vergoeding 

in een lijfrente omgezet. U kunt betaling van 

eenderde van het kapitaal van de rente verzoeken, 

wanneer de ongeschiktheid ten minste 16 % 

bedraagt. De regeling moet in ieder geval bekrachtigd 

worden door het Fonds voor Arbeidsongevallen 

(Fonds des accidents du travail, FAT). 

Als u het niet eens bent met de voorstellen van de 

verzekeraar, kunt u de zaak aanhangig maken bij 

de Arbeidsrechtbank. 

Medische behandeling 

Een persoon die een arbeidsongeval heeft gehad, 

mag voor zijn medische en chirurgische behandeling 

zelf een arts, een ziekenhuis of een hospitaal 

kiezen, behalve indien de werkgever (of zijn 

verzekeraar) over een erkende medische, farmaceutische 

of ziekenhuisdienst beschikt. 

De verzorging die door uw werkgever (of de 

verzekeraar) wordt verleend, is kosteloos. Bij vrije 

keuze van arts of ziekenhuis worden de kosten 

voor de behandeling volledig en tegen het 

officiële tarief door de verzekering terugbetaald. 

 

Reiskosten 

De reiskosten van de verzekerde en van zijn 

gezinsleden worden onder bepaalde omstandigheden 

terugbetaald. 

Dodelijke ongevallen 

Als de werknemer overlijdt als gevolg van een 

arbeidsongeval of een ongeval op de weg naar of 

van het werk, kan dit aanleiding geven tot de 

volgende uitkeringen: 

— een begrafenisuitkering van 30 keer het 

gemiddeld dagloon, of de terugbetaling van 

alle kosten (met inbegrip van die voor 

administratieve formaliteiten) voor de overbrenging 

van de overledene naar de plaats 

waar hij zal worden begraven (land van 

herkomst); 

— een lijfrente voor de echtgeno(o)t(e) ten 

bedrage van 30 % van loon of wedde van 

de overleden verzekerde; 

— een tijdelijk pensioen voor de kinderen, 

gelijk aan 15 % of 20 % van het loon of 

salaris van de overleden verzekerde. Dit 

pensioen wordt toegekend tot de leeftijd 

van 18 jaar, of zolang het kind recht op 

kinderbijslag heeft. 

Betaling van de uitkering 

De uitkering wegens tijdelijke arbeidsongeschiktheid 

wordt op dezelfde dag betaald als u normaal 

uw loon zou hebben ontvangen. Na de consolidatie 

van de ongeschiktheid wordt de uitkering, 

afhankelijk van het geval, per kwartaal of per 

maand betaald. 

De pensioenen bij dodelijke ongevallen worden 

eveneens per kwartaal of per maand betaald. 

 

Inlichtingen 

Voor nadere inlichtingen kunt u zich wenden tot 

de verzekeraar van uw werkgever. Bij moeilijkheden 

neemt u contact op met de Controledienst 

van het Fonds voor Arbeidsongevallen (Fonds des 

accidents du travail), Troonstraat 100, B-1050 

Brussel. 

B. BEROEPSZIEKTEN 

Alle werknemers, en met name ook werklozen en 

invaliden die worden opgeleid of omgeschoold, 

zijn verzekerd tegen beroepsziekten. Als beroepsziekten 

worden erkend: ziekten die zijn opgenomen 

in een officiële lijst, en ziekten die 

rechtstreeks en hoofdzakelijk het gevolg zijn van 

de beroepsuitoefening, waarbij de getroffene 

zowel de blootstelling aan het risico als het 

oorzakelijk verband moet aantonen. Iedere werkgever 

dient zich te verzekeren bij het Fonds voor 

de Beroepsziekten (Fonds des maladies professionnelles, 

FMP), dat de prestaties toekent. 

 

Prestaties 

In geval van beroepsziekten worden de volgende 

prestaties toegekend: 

— uitkering bij tijdelijke of permanente, gehele 

of gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid, en in 

ernstige gevallen voor hulp van derden; 

— uitkering bij tijdelijke of definitieve beëindiging 

van de beroepswerkzaamheden als 

preventieve maatregel. Het Fonds voor Beroepsziekten 

kan de werknemer toestemming 

geven om zijn beroepsbezigheid te staken 

wanneer een bijzondere aanleg voor een 

beroepsziekte, of de eerste symptomen ervan, 

medisch vastgesteld zijn. In dat geval heeft de 

verzekerde recht op een uitkering wegens 

volledige tijdelijke arbeidsongeschiktheid. 

Bovendien heeft hij/zij recht op omscholing; 

— uitkering in geval van overlijden van de 

verzekerde als gevolg van de beroepsziekte; 

— medische behandeling. De verzekerde is vrij 

in de keuze van de artsen die de geneeskundige 

zorgen verstrekken. Hij heeft recht 

op de volledige vergoeding van de kosten 

volgens de officiële tarieven; 

— vergoeding van reiskosten. 

De berekening en betaling van de prestaties 

gebeurt op dezelfde wijze als bij arbeidsongevallen 

(zie deel A). 

14 BELGIË

Formaliteiten 

De uitkering moet door de betrokkene of door zijn 

gevolmachtigde (de verzekeraar bijvoorbeeld) 

worden aangevraagd bij het Fonds voor de 

Beroepsziekten, met gebruikmaking van een 

officieel bij dit fonds te verkrijgen formulier. Bij 

een wijziging van de gezondheidstoestand kan dat 

fonds, op verzoek van de betrokkene of op eigen 

initiatief, het percentage van de arbeidsongeschiktheid 

herzien. 


het Fonds voor de Beroepsziekten (Fonds des 

maladies professionnelles), Sterrekundelaan 1, B- 

1210 Brussel. 

4. Invaliditeit 

Indien u na één jaar ziekte het werk nog niet kunt 

hervatten, kunt u aanspraak maken op een 

invaliditeitsuitkering tot uw pensioen (in het kader 

van de overgangsregeling ter gelijktrekking van de 

pensioenleeftijd van mannen en vrouwen is voor 

het moment de pensioenleeftijd van mannen op 

65 jaar bepaald en die van vrouwen op 62 jaar). 

De invaliditeitsuitkering bedraagt 65 % van het 

gederfde loon indien u personen ten laste heeft. 

Heeft u geen personen ten laste, dan wordt het 

bedrag verminderd tot 45 % of 40 %, naargelang 

het al dan niet om het verlies van uw enig 

inkomen gaat. De uitkering mag een bepaald 

bedrag niet overschrijden. 

Uitzondering: mijnwerkers die ten minste tien jaar 

in de mijnen hebben gewerkt, hebben vanaf de 

zevende maand van arbeidsongeschiktheid recht 

op een invaliditeitspensioen. 


Om recht te hebben op de invaliditeitsuitkering: 


— en in een periode van zes maanden 120 

dagen hebben gewerkt. Bepaalde perioden 

waarin u niet werkte, bijvoorbeeld wegens 

ziekte, betaalde vakantie enz., worden gelijkgesteld 

met tijdvakken van arbeid. De in 

andere lidstaten vervulde tijdvakken van 

arbeid kunnen worden meegeteld; 

— u dient de door uw werkgever verstrekte 

bijdragebon aan uw ziekenfonds te hebben 

afgegeven; 

— u dient zich te onderwerpen aan de controle 

van uw ziekenfonds; 

— u moet arbeidsongeschikt zijn verklaard. 

5. Ouderdomspensioenen 

Alle werknemers die in België met een arbeidsovereenkomst 

gewerkt hebben, vallen in principe 

onder de ouderdomsverzekering. Er bestaan evenwel 

bijzondere regelingen voor deeltijds huispersoneel. 

Uitkeringen: 

— ouderdomspensioen (rustpensioen/pension 

de retraite) voor werknemers; 

— verwarmingstoelage (allocation de chauffage), 

voor gepensioneerde mijnwerkers; 

— vakantiegeld (pécule de vacances) en aanvullend 

vakantiegeld (pécule de vacances 

complémentaire). 


Werknemers, zowel mannen als vrouwen, kunnen 

(als zij aan de minimumvoorwaarden inzake 

gewerkte perioden voldoen) vanaf hun zestigste 

met vervroegd pensioen. De normale pensioenleeftijd 

is voor mannen 65 jaar. Voor vrouwen is 

dat momenteel 62 jaar, maar in de periode tot 

2009 zal de pensioenleeftijd geleidelijk worden 

verhoogd tot 65 jaar. 

Uitzonderingen op die regel gelden voor mijnwerkers, 

die al vroeger recht hebben op een 

pensioen. 

Mannen die recht hebben op een conventioneel 

brugpensioen (vervroegd pensioen, prépension) 

krijgen hun ouderdomspensioen ten vroegste met 

65 jaar. 

Vrouwen in dezelfde situatie kunnen ook pas op 

de wettelijke pensioenleeftijd, momenteel dus 62 

jaar, aanspraak maken op een ouderdomspensioen; 

zoals hierboven aangegeven zal de pensioenleeftijd 

tegen 2009 ook voor vrouwen 65 jaar 

zijn. 

Formaliteiten 

De aanvraag moet ingediend worden bij het 

gemeentebestuur van uw woonplaats. Indien u 

in een andere lidstaat woont, wendt u zich tot de 

plaatselijke pensioendienst van dat land. Om 

vertragingen te vermijden, is het aan te bevelen 

om uw aanvraag al één jaar vóór het bereiken van 

de pensioenleeftijd in te dienen. 

Bedrag van het pensioen 

Het bedrag van uw ouderdomspensioen hangt 

enerzijds af van de duur van uw beroepsloopbaan 

als werknemer in België (met inbegrip van 

vakantie, ziekte en werkloosheid) en anderzijds 

van het daarvoor ontvangen loon. Op het ogenblik 

van de berekening van het pensioen wordt dat 

loon aangepast aan het peil van de levensduurte. 

Het ouderdomspensioen wordt als volgt berekend: 

per arbeidsjaar krijgen mannen 1/45e van het 

volledige pensioenbedrag. Voor vrouwen wordt 

het pensioen in 42en berekend, maar dit zal 

geleidelijk worden aangepast tot eveneens 1/45 

BELGIË 

15

op 1 januari 2009. De fractie bedraagt 1/40 voor 

zeelieden, 1/30 voor mijnwerkers met ten minste 

20 jaar mijndienst, en voor zeelieden met ten 

minste 168 maanden dienst op zee 1/14. Ook de 

tijdvakken van arbeid in een andere lidstaat 

worden eventueel meegeteld voor de berekening 

van het theoretisch pensioenbedrag. 

Het pensioen bedraagt 60 % van het loongemiddelde 

van de gehele loopbaan, en 75 % wanneer 

u een echtgeno(o)t(e) ten laste heeft. 

Het pensioen kan op twee manieren worden 

uitbetaald. Ofwel krijgt u een postwissel die bij 

u thuis kan worden geïnd, of u kunt het bedrag 

laten overschrijven op uw post- of bankrekening. 

Gepensioneerden mogen tot een bepaald bedrag 

bijverdienen, maar dat moet wel vooraf per 

aangetekende brief aan de Rijksdienst voor Pensioenen 

worden gemeld. Ook moet u, aangetekend, 

uw werkgever meedelen dat u al een 

pensioen ontvangt. 


de Rijksdienst voor Pensioenen (ONP, Office 

national des pensions), Zuidertoren, B-1060 Brussel. 

Uw ouderdomspensioen wordt niet uitbetaald 

zolang u nog een uitkering wegens ziekte, 

invaliditeit of onvrijwillige werkloosheid uit hoofde 

van een Belgische of buitenlandse socialezekerheidswetgeving 

ontvangt, noch als u een 

uitkering wegens loopbaanonderbreking ingevolge 

beroepsziekte of wegens verminderde arbeidscapaciteit 

ontvangt, of een aanvullende 

uitkering in het kader van een brugpensioen. 

6. Overlijdensuitkering en 

uitkeringen aan nabestaanden 

Bij overlijden van een verzekerde werknemer 

hebben de nabestaanden eventueel recht op de 

volgende uitkeringen: 

— één enkele uitkering voor de begrafeniskosten 

wordt, na overlegging van de bewijsstukken 

(verklaring van overlijden, kwitanties), 

toegekend aan de persoon die deze 

kosten heeft betaald; 

— het overlevingspensioen (pension de survie) 

dat wordt toegekend aan de echtgeno(o)t(e) 

van de werknemer; 

— het tijdelijk overlevingspensioen (pension de 

survie temporaire) dat wordt uitgekeerd aan 

de weduwe/weduwnaar die geen recht 

(meer) heeft op een overlevingspensioen. 


De overlevende echtgeno(o)t(e) van een werknemer 

heeft op 45-jarige leeftijd recht op een 

overlevingspensioen. Deze leeftijdsgrens valt weg 

indien de overlevende echtgeno(o)t(e) een kind 

ten laste heeft of minstens 66 % blijvend invalide 

is, of indien de overleden werknemer 20 jaar 

ondergronds in de mijnen heeft gewerkt. Daarenboven 

moet het huwelijk minstens één jaar 

hebben geduurd, tenzij er een kind uit het 

huwelijk is, of tenzij het overlijden te wijten was 

aan een ongeval of een beroepsziekte na de datum 

van het huwelijk, of tenzij er op het moment van 

overlijden een kind ten laste is waarvoor de 

echtgeno(o)t(e) gezinstoelagen ontving. 

Formaliteiten 

De aanvraag moet worden ingediend bij uw 

gemeentebestuur. Indien u in een andere lidstaat 

woont, dient u zich tot de plaatselijke pensioendienst 

van dat land te wenden. 

Het tijdelijk overlevingspensioen moet binnen de 

twaalf maanden na de dag van overlijden van de 

echtgenoot worden aangevraagd. De overlevende 

echtgeno(o)t(e) van een gepensioneerde hoeft 

evenwel geen aanvraag voor een (tijdelijk) overlevingspensioen 

in te dienen — dat zal hem/haar 

automatisch worden toegekend. 


Het pensioen dat aan de overlevende echtgeno(o)t(e) 

wordt verleend, bedraagt 80 % van het 

ouderdomspensioen dat de overleden echtgeno(o)t(e) 

ontving of zou hebben ontvangen. 

Het pensioen kan op twee manieren worden 

uitbetaald. Ofwel krijgt u een postwissel die bij 

u thuis kan worden geïnd, of u kunt het bedrag 

laten overschrijven op uw post- of bankrekening. 

Gepensioneerden mogen tot een bepaald bedrag 

bijverdienen, maar dat moet wel vooraf per 

aangetekende brief aan de Rijksdienst voor Pensioenen 

worden gemeld. Ook moet u, aangetekend, 

uw werkgever meedelen dat u al een 

pensioen ontvangt. Voor nadere inlichtingen kunt 

u zich wenden tot de Rijksdienst voor Pensioenen 

(Office national des pensions), Zuidertoren, B- 

1060 Brussel. 

Uw ouderdomspensioen wordt niet uitbetaald 

zolang u nog een uitkering wegens ziekte, 

invaliditeit of onvrijwillige werkloosheid uit hoofde 

van een Belgische of buitenlandse socialezekerheidswetgeving 

ontvangt, noch als u een 

uitkering wegens loopbaanonderbreking ingevolge 

beroepsziekte of wegens verminderde arbeidscapaciteit 

ontvangt, dan wel een aanvullende 

uitkering in het kader van een brugpensioen. 

7. Werkloosheid 

In principe zijn alle loontrekkenden verzekerd 

tegen werkloosheid, ongeacht hun aantal arbeids- 

16 BELGIË

uren per dag of per week. Dit geldt evenwel niet 

voor huispersoneel dat niet bij de werkgever 

inwoont, wanneer zij niet meer dan vier uur per 

dag bij eenzelfde werkgever werken, of niet meer 

dan 24 uur per week bij één of meer werkgevers. 


Om recht te hebben op werkloosheidsuitkeringen 

moet u aan de volgende voorwaarden voldoen: 

— u heeft een minimumaantal dagen gewerkt 

(tussen 312 en 624) in de loop van een 

bepaalde periode (tussen 18 en 36 maanden) 

voorafgaand aan uw aanvraag. De duur van 

die periode hangt af van uw leeftijd. De 

tijdvakken van arbeid in andere lidstaten 

kunnen in aanmerking worden genomen, op 

voorwaarde dat u in België werkloos werd; 

— u bent onvrijwillig werkloos en ontvangt geen 

loon of wedde door omstandigheden buiten 

uw wil; 

— u bent als werkzoekende ingeschreven bij het 

bevoegde arbeidsbureau, en u bent bereid elk 

werk te aanvaarden dat ten aanzien van uw 

beroeps- en persoonlijke situatie als passend 

kan worden beschouwd. In Vlaanderen is het 

bevoegde arbeidsbureau de VDAB, in Brussel 

is dat de ORBEM/BGDA en in Wallonië de 

FOREM; 

— u bent arbeidsgeschikt; 

— u meldt zich twee keer per maand bij het 

werkloosheidsbureau van de gemeente of 

van de plaatselijke instanties van het gebied 

waar u normaal woont; 

— u bent jonger dan 65 jaar; 

— uw normale woonplaats is in België en u 

woont ook echt in België. U mag eventueel 

gedurende een beperkte tijd in een andere 

lidstaat werk gaan zoeken zonder daarbij uw 

Belgische uitkering te verliezen. 

Bedrag en duur van de uitkering 

De dagvergoeding bedraagt normaal 1/26e van 

het plafond van het gederfde loon. Indien de 

werkloze aantoont dat hij een gezin ten laste heeft 

en de enige kostwinner is, heeft hij recht op 60 % 

van het gederfde loon, binnen de grenzen van een 

minimum (29,77 euro (1 201 BEF) in juni 1999) en 

een maximum (33,91 euro (1 368 BEF)) per dag. 

Een werkloze die aantoont zijn/haar enig inkomen 

te hebben verloren, heeft recht op 60 % van het 

vroegere loon gedurende het eerste jaar van de 

werkloosheid, en 44 % gedurende het tweede 

jaar. Een werkloze die geen gezin ten laste heeft 

en die niet het enig inkomen heeft verloren, heeft 

recht op 55 % van het vroegere loon gedurende 

het eerste jaar, en 35 % daarna, maar enkel 

gedurende een periode van drie maanden, die 

evenwel kan worden verlengd met een periode 

van drie maanden voor ieder jaar van werken vóór 

de periode van werkloosheid. Na deze periode 

van drie maanden en eventuele verlenging heeft 

hij recht op een forfaitaire toelage van 12,69 euro 

(512 BEF) per dag. 

Wat moet u doen om de 

werkloosheidsuitkeringen te ontvangen? 

U moet een aanvraag indienen bij de instantie die 

verantwoordelijk is voor de betaling van uw 

werkloosheidsuitkeringen. De beslissingen betreffende 

de toekenning van de uitkering worden 

genomen door de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening 

(RVA/ONEM) en de uitbetaling gebeurt 

ofwel door de erkende particuliere organen die 

door de vakbonden zijn opgericht (ACV/CSC, 

ABVV/FGTB, ACLVB/CGSLB) of door een rijksorgaan, 

de Hulpkas voor Werkloosheidsuitkeringen 

(Caisse auxiliaire de paiement des allocations 

de chômage). 

De werkloze mag vrij kiezen welk orgaan de 

uitkeringen betaalt, en mag ook op elk ogenblik 

van keuze veranderen. 

Inhouding van de uitkering 

Indien u zonder geldige reden uw werkkring 

verlaten heeft, of ontslagen werd door eigen 

schuld, of als werkloze passende arbeid heeft 

afgewezen, kunnen uw uitkeringen gedurende 

een bepaalde periode worden ingehouden. Hoewel 

het recht op werkloosheidsuitkeringen in 

principe onbeperkt van duur is, kan de uitkering 

toch geschorst worden indien uw werkloosheid 

langer duurt dan 1,5-maal het regionaal gemiddelde 

voor personen van hetzelfde geslacht en 

dezelfde leeftijd. Deze schorsing kan worden 

opgelegd aan werklozen van minder dan 50 jaar 

die niet hun enige inkomen hebben verloren, geen 

gezin ten laste hebben en zich in de derde periode 

van werkloosheid bevinden, op voorwaarde dat 

hun belastbaar gezinsinkomen meer bedraagt dan 

15 784,42 euro (636 742 BEF) per jaar (vermeerderd 

met 631,38 euro (25 470 BEF) per persoon 

ten laste). 

8. Gezinsbijslagen 

Als werknemer, werkloze, invalide of gepensioneerde, 

heeft u recht op gezinsbijslagen. 

Tussen u en het kind moet er een familiale of een 

juridische band bestaan. Wanneer verschillende 

personen aanspraak kunnen maken op kinderbijslag 

voor een en hetzelfde kind, worden bepaalde 

regels inzake de voorrang gevolgd. 

Leeftijdsgrenzen 

Voor kinderen bestaat er steeds recht op kinderbijslag, 

zonder enige voorwaarde, tot 31 augustus 

BELGIË 

17

van het kalenderjaar waarin zij 18 worden. 

Daarna bestaat er recht op kinderbijslag voor 

kinderen in de volgende omstandigheden: 

— tot 25 jaar, indien zij een erkende en 

gecontroleerde leerovereenkomst hebben gesloten; 

— tot de leeftijd van 21 jaar, indien zij voor ten 

minste 66 % gehandicapt/arbeidsongeschikt 

zijn; 

— tot de leeftijd van 25 jaar, indien zij hoger 

onderwijs volgen; 

— tot de leeftijd van 25 jaar, indien zij na hun 

studie of leertijd als werkzoekende zijn 

ingeschreven, maar enkel gedurende maximaal 

180 of 270 kalenderdagen na het 

beëindigen van de studie of de leertijd. 

 

Op welke uitkeringen heeft u recht? 

Voor elk rechtgevend kind heeft u recht op 

gezinsbijslagen, waarvan het bedrag toeneemt 

bij ieder volgend kind. Vanaf het derde kind 

blijven de bedragen gelijk. 

Het recht op de basiskinderbijslag wordt voor de 

duur van elk kwartaal van het kalenderjaar vastgesteld 

op grond van de situatie van de rechthebbende 

in de loop van de „referentiemaand”. 

De referentiemaand is de tweede maand van het 

voorgaande kwartaal voor degene die reeds 

rechthebbende was, of de maand van het begin 

van het recht voor wie voor het eerst recht 

verkrijgt. 

U heeft ook recht op een leeftijdstoeslag voor 

kinderen vanaf 6, 12 en 18 jaar. 

Er bestaan bijzondere toeslagen voor gehandicapte 

kinderen, voor kinderen van een sedert meer 

dan zes maanden volledig uitkeringsgerechtigde 

werkloze, van gepensioneerden en van invalide 

werknemers. Een verhoogde kinderbijslag wordt 

toegekend voor halfwezen, indien de overlevende 

ouder geen nieuw huwelijk aangaat of geen nieuw 

huishouden vormt. 

Voor de toeslagen in verband met de sociale en 

beroepssituatie van de uitkeringsgerechtigde en de 

verhogingen voor kinderen van werklozen, invaliden 

en gepensioneerden gelden dezelfde toekenningsvoorwaarden 

als voor de basiskinderbijslag. 

Als het recht op toeslagen wordt erkend, omdat in 

een gegeven maand aan alle voorwaarden van de 

wet en de geldende regelingen is voldaan, worden 

de toeslagen uitgekeerd op de eerste dag van de 

daaropvolgende maand, voor de rest van het 

trimester en voor het volgende trimester. Daarna 

worden de toeslagen telkens voor een periode van 

drie maanden toegekend, wanneer op enig 

moment tijdens de tweede maand van het voorafgaande 

trimester aan de voorwaarden werd 

voldaan. 

De toeslagen voor gehandicapte kinderen en de 

verhoogde kinderbijslag worden niet meer toegekend 

vanaf de maand die volgt op die waarin de 

voorwaarden niet meer vervuld zijn. 

Een geboortetoelage wordt verleend bij de geboorte 

van een kind. Deze toelage kan worden 

aangevraagd vanaf de zesde zwangerschapsmaand 

en kan vanaf de tweede maand vóór de 

vermoedelijke geboortedatum betaald worden. 

Ten slotte wordt er nog een adoptiepremie 

verstrekt bij de adoptie van kinderen waarvoor u 

recht op kinderbijslag heeft. 

 

Wat moet u doen om de kinderbijslag te 

ontvangen? 

U moet een aanvraag indienen bij het Kinderbijslagfonds 

(Caisse de compensation) waarbij uw 

werkgever aangesloten is. De werkgever zal u het 

adres meedelen van deze instelling, waar u alle 

nodige inlichtingen kunt krijgen. 

De gezinsbijslag wordt betaald aan de persoon die 

het kind opvoedt, dit wil zeggen gewoonlijk de 

moeder. Gehuwde kinderen, ontvoogde kinderen, 

kinderen boven de 16 jaar en kinderen die zelf 

kinderen hebben waarvoor zij gezinsuitkeringen 

ontvangen, die een afzonderlijke woonplaats 

hebben en geen deel meer uitmaken van het 

huishouden van de persoon die hen heeft opgevoed, 

ontvangen zelf hun kinderbijslag. 

Indien uw gezin in een andere lidstaat dan België 

woont, dient u bij uw aanvraag een formulier 

E 401 te voegen, waarin de samenstelling van uw 

gezin is vermeld. 

De geboortetoelage moet worden aangevraagd bij 

de compensatiekassen (fondsen) voor gezinsbijslagen. 

Ook de gemeenten verstrekken geboortepremies, 

die cumulabel zijn met de bijslagen 

van het stelsel van gezinsbijslagen voor werknemers. 

18 BELGIË

Hoofdstuk II 

ZELFSTANDIGEN 

1. Inleiding 

Er bestaat in België een verplicht stelsel van 

sociale zekerheid voor zelfstandigen, dat de 

volgende takken omvat: 

— ziekteverzekering; 

— invaliditeitsverzekering; 

— ouderdomspensioenen en pensioenen voor 

nabestaanden; 

— kinderbijslag; 

— pensioenen voor gewezen echtgenoten; 

— sociale verzekering tegen faillissement. 

Onder dit stelsel vallen alle zelfstandigen en hun 

helpers. Zelfstandigen zijn personen die een 

beroep uitoefenen zonder daarbij door een 

arbeidsovereenkomst of door een statuut verbonden 

te zijn. Helpers zijn personen die een 

zelfstandige in de uitoefening van zijn beroep 

bijstaan of vervangen, zonder tegenover hem door 

een arbeidsovereenkomst te zijn gebonden. 

Als u als zelfstandige in België gaat werken, dient 

u uiterlijk 90 dagen na de aanvang van uw 

beroepsbezigheid toe te treden tot een sociaal 

verzekeringsfonds voor zelfstandigen. 

Premies 

U dient een socialezekerheidspremie te betalen. 

De berekening van deze premie, die in één keer 

voor alle takken van verzekering samen wordt 

geïnd, is gebaseerd op het nettoberoepsinkomen 

van de zelfstandige tijdens het derde kalenderjaar 

dat voorafgaat aan datgene waarvoor de premie 

verschuldigd is. De premie bedraagt 16,70 % van 

het deel van uw beroepsinkomen dat een jaarlijks 

vast te stellen plafond niet overschrijdt, en 12,27 % 

van het deel van uw beroepsinkomen dat dit 

plafond overschrijdt, tot het absolute plafond 

waarvan het bedrag eveneens jaarlijks wordt 

vastgesteld. 

Er dient in ieder geval een minimumpremie te 

worden betaald. Zelfstandigen in bijberoep, dat 

wil zeggen personen die daarnaast nog een ander 

hoofdberoep uitoefenen (als loontrekkende bijvoorbeeld) 

zijn geen bijdrage verschuldigd of 

betalen slechts een beperkte premie (12,99 %) 

voorzover hun beroepsinkomen als zelfstandige 

een bepaald, jaarlijks vastgesteld bedrag niet 

overschrijdt. Gepensioneerden die nog een beroep 

uitoefenen, zijn evenmin premies verschuldigd, 

of betalen slechts een verminderde bijdrage 

(12,99 %), afhankelijk van hun beroepsinkomen. 

Elk trimester moet u eenvierde van de jaarpremie 

betalen aan uw sociaal verzekeringsfonds (Caisse 

d’assurances sociales). 

Wanneer u in behoeftige omstandigheden verkeert 

of in een toestand die deze omstandigheden 

benadert, kunt u om vrijstelling vragen. Daartoe 

moet u per aangetekende brief of door overhandiging 

ter plaatse een verzoek bij uw sociaal 

verzekeringsfonds indienen. Het betreffende fonds 

zal dan een aantal gegevens verzamelen voordat 

het uw dossier naar de griffie van de Commissie 

voor Vrijstelling van Bijdragen doorstuurt (WTC 

III, 19e verdieping, Nederlandstalige afdeling, en 

18e verdieping, Franstalige afdeling, Simon Bolivarboulevard 

30, B-1000 Brussel), die over uw 

geval een uitspraak zal doen. Tegen het genomen 

besluit kan niet in beroep worden gegaan. Indiening 

van het verzoek dient plaats te hebben 

binnen twaalf maanden, gerekend vanaf de eerste 

dag van het kwartaal, volgend op het kwartaal 

waarop de door de aanvraag beoogde premie 

betrekking heeft. 

 

Recht van beroep 

Indien u niet akkoord gaat met een beslissing kunt 

u binnen één maand te rekenen vanaf de dag van 

kennisgeving een bezwaarschrift indienen, en dit 

hetzij per aangetekende brief versturen, hetzij 

persoonlijk afgeven bij de griffie van de Arbeidsrechtbank 

(Tribunal du travail) van uw arrondissement. 

Indien u niet meer in België woont, zendt u het 

bezwaarschrift naar de rechtbank van het arrondissement 

van uw laatste woonplaats in België. 


Deze tak van de sociale zekerheid geeft u recht 

op: 

— medische zorg; 

— uitkeringen bij arbeidsongeschiktheid; 

— uitkering bij moederschap. 

Wie is verzekerd? 

Zelfstandigen, hun helpers, gepensioneerde zelfstandigen 

en weduwen/weduwnaars van zelfstandigen, 

wanneer de loopbaan van de overledene 

recht op overlevingspensioen zou hebben gegeven, 

zijn verzekerd wat gezondheidszorg betreft. 

Ook de personen te hunnen laste en volle wezen 

die kinderbijslag ontvangen, zijn verzekerd. 

BELGIË 

19

Tegen arbeidsongeschiktheid zijn verzekerd: alle 

zelfstandigen, met inbegrip van de personen die 

arbeidsongeschikt zijn en de personen die tot de 

voortgezette verzekering zijn toegelaten, maar 

met uitzondering van de gepensioneerden en de 

zelfstandigen die geen volledige premie betalen. 

Uitkering bij moederschap: vrouwelijke zelfstandigen, 

alsook de meewerkende echtgenotes van 

zelfstandigen, wanneer zij zich vrijwillig bij de 

arbeidsongeschiktheidsverzekering hebben aangesloten. 


U moet zich bij een ziekenfonds laten inschrijven 

en tijdig uw premies hebben betaald. Om voor de 

uitkeringen in aanmerking te komen, is een 

wachttijd van zes maanden vereist, en moet u 

officieel arbeidsongeschikt zijn verklaard. 

Gezondheidszorg 

De verplichte verzekering dekt alleen de grote 

risico’s, dit wil zeggen met name de volgende 

prestaties: 

— de behandeling van sommige geestesziekten, 

tuberculose, kanker enz., 

— de zorg bij bevallingen, 

— ziekenhuisopname, 

— ernstige chirurgische ingrepen, 

— behandeling door een geneesheer-specialist, 

— klinische biologie, 

— functionele revalidatie en beroepsherscholing, 

— verblijfskosten in een herstellingsoord voor 

ouderen. 

Om zich tegen kleine risico’s te verzekeren (in het 

bijzonder ambulante zorg) kunnen zelfstandigen 

(dit is niet verplicht) een aanvullende verzekering 

bij hun ziekenfonds sluiten. 

De doktershonoraria betaalt u eerst zelf, waarna 

een percentage ervan tot een bepaald maximumbedrag 

door het ziekenfonds wordt terugbetaald, 

net zoals voor de werknemers. Bij opname in een 

ziekenhuis is een vast bedrag als eigen bijdrage 

verschuldigd. 

Uitkeringen bij arbeidsongeschiktheid 

Bij arbeidsongeschiktheid wordt gedurende elf 

maanden een uitkering betaald, van de tweede tot 

en met de twaalfde maand. Gedurende de eerste 

maand krijgt u dus geen ziekengeld. De uitkering 

is een vast bedrag, dat slechts verschilt naargelang 

u al dan niet personen ten laste heeft. 


het ziekenfonds (mutualité) waarbij u bent aangesloten. 

 

Uitkering bij moederschap 

Voor de periode van rust voor en na de bevalling 

wordt een geïndexeerde uitkering van momenteel 

943,14 euro (38 046 BEF) toegekend. De aanvraag 

moet bij de medisch adviseur van uw ziekenfonds 

worden ingediend, samen met een kopie van de 

geboorteakte. 

3. Invaliditeitsverzekering 

Indien u na afloop van die elf maanden ziekengeld 

nog steeds arbeidsongeschikt bent, krijgt u een 

invaliditeitsuitkering. Deze uitkering is een vast 

bedrag, dat enkel verschilt naargelang u al dan 

niet personen ten laste heeft. 

 


U moet voldoen aan de voorwaarden voor het 

verkrijgen van de ziekte-uitkering bij arbeidsongeschiktheid. 

Bovendien moet u ook ongeschikt 

zijn verklaard voor het uitoefenen van welke 

beroepsbezigheden dan ook. 

 

Wat moet u doen om de 

invaliditeitsuitkering te verkrijgen? 

U moet uw toestand van invaliditeit officieel doen 

vaststellen. Hiertoe dient u een verklaring van 

arbeidsongeschiktheid in bij de geneesheer van 

uw ziekenfonds, per post of persoonlijk. Deze 

verklaring moet door uzelf en door uw behandelende 

geneesheer worden ingevuld, gedateerd 

en ondertekend. 

De uitkeringen worden betaald door het ziekenfonds, 

uiterlijk op de vijfde dag van de maand die 

volgt op de maand waarop de uitkering betrekking 

heeft. Wendt u voor nadere inlichtingen tot uw 

ziekenfonds. 

4. Pensioenverzekering 

(overlevingspensioen, 

ouderdomspensioen) 

De zelfstandigen en hun helpers alsmede de 

overlevende echtgenoten van zelfstandigen of 

helpers hebben recht op een ouderdomspensioen 

respectievelijk een overlevingspensioen. 

Ouderdomspensioenen worden toegekend aan de 

zelfstandigen zelf. Het bedrag wordt vastgesteld 

op basis van de beroepsloopbaan van de persoon 

in kwestie en de totale verdiensten gedurende die 

loopbaan. Overlevingspensioenen worden toegekend 

aan de langstlevende echtgeno(o)t(e) van de 

zelfstandige op basis van de beroepsloopbaan van 

de overledene. 

20 BELGIË


De pensioenleeftijd is 65 jaar voor mannen en 

voor vrouwen. Op verzoek kan de zelfstandige 

evenwel reeds vanaf zijn zestigste pensioen 

krijgen, maar dan wordt het pensioen wel met 

5 % per jaar vervroeging verminderd. 

De weduwe/weduwnaar die ten minste één jaar 

gehuwd was met een zelfstandige, heeft vanaf 45 

jaar recht op een overlevingspensioen. De leeftijdsvoorwaarde 

wordt niet gesteld indien de 

overlevende ten minste één kind ten laste heeft 

of ten minste 66 % arbeidsongeschikt is. 

Aanspraak op ouderdoms- of overlevingspensioen 

bestaat enkel voor hen die geen beroep uitoefenen. 

Een bezigheid waarvan de vergoeding een 

bepaald bedrag niet overschrijdt, is evenwel 

toegelaten. 

 

Wat moet u doen om een pensioen te 

krijgen? 

U moet een aanvraag indienen bij de burgemeester 

van de gemeente. Indien u in een andere 

lidstaat woont, kan de aanvraag ingediend worden 

bij het orgaan van de pensioenverzekering van die 

lidstaat. 

Het pensioen wordt elke maand betaald door de 

Rijksdienst voor Pensioenen (Office national des 

pensions, ONP), per postwissel of door overschrijving 

op uw rekening. Indien u niet in België 

woont, krijgt u uw pensioen per internationale 

postwissel. 

Nadere inlichtingen krijgt u bij het gemeentebestuur 

van uw woonplaats, of bij het: 

Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen der 

Zelfstandigen (Institut national d’assurances sociales 

pour travailleurs indépendants), Jan Jacobsplein 

6, B-1000 Brussel. 

5. Pensioen van de gewezen 

echtgenoot 

Als zij bewijzen dat zij geen volledige beroepsloopbaan 

hebben gehad, kunnen gewezen echtgenoten 

in aanmerking komen voor een pensioen 

van hun voormalige echtgenoot uit hoofde van 

diens beroepsloopbaan als zelfstandige tijdens de 

jaren van hun huwelijk. 

Het pensioen van de gewezen echtgenoot gaat in 

beginsel in op de eerste van de maand, volgend op 

de maand waarin de aanvrager de 65 heeft 

bereikt. Het kan op dezelfde voorwaarden als 

een ouderdomspensioen vervroegd (maximaal vijf 

jaar) ingaan. 

6. Kinderbijslag 

Zelfstandigen en hun helpers hebben in principe 

recht op kinderbijslag. De leeftijdsgrens is in 

principe 18 jaar maar kan worden opgetrokken 

(leerovereenkomst en studenten: 25 jaar). Voor 

ernstig gehandicapte kinderen wordt kinderbijslag 

betaald tot 21 jaar. 

De volgende gezinsbijslagen kunnen worden 

uitgekeerd: 

— de gewone kinderbijslag. Het percentage is 

gelijk aan dat in het stelsel voor werknemers. 

Alleen voor het eerste kind is het percentage 

lager; 

— kinderbijslag voor wezen; 

— kinderbijslag voor kinderen van invalide 

zelfstandigen; 

— kinderbijslag voor gehandicapte kinderen. 

Er zijn ook leeftijdstoeslagen, die toegekend 

worden als een kind de leeftijd van 6, 12 en 18 

jaar bereikt, maar niet voor een enig kind noch 

voor de laatstgeborene. Ook bestaat er een 

geboortetoelage, waarvan het bedrag varieert naar 

gelang van de rang van het kind. 

Ten slotte kan bij adoptie van een kind een 

adoptietoelage worden toegekend. 

De uitkeringen worden toegekend onder dezelfde 

voorwaarden als in het stelsel voor werknemers 

(zie hoofdstuk I, punt 8). 

Wat moet u doen om gezinsbijslagen te 

krijgen? 

Indien u recht heeft op gezinsbijslagen moet u een 

aanvraag indienen bij het bevoegde orgaan, 

meestal het Sociaal Verzekeringsfonds (Caisse 

d’assurances sociales), of soms ook de Nationale 

Hulpkas (Caisse nationale auxiliaire). 

De gezinsbijslagen worden elke maand per 

postwissel of per overschrijving betaald. Wendt u 

voor nadere inlichtingen tot één van de reeds 

vermelde organen. 

7. Sociale verzekering tegen 

faillissement 

De sociale verzekering tegen faillissement biedt 

de handeldrijvende zelfstandige (bij faillissement) 

of de niet-handeldrijvende zelfstandige (indien 

een regeling met de schuldeisers is getroffen) een 

financiële ondersteuning gedurende twee maanden, 

en sociale zekerheid gedurende vier trimesters, 

indien aan bepaalde voorwaarden is voldaan. 

Een aanvraag betreffende hulp van de sociale 

verzekering tegen faillissement dient te worden 

ingediend bij het Sociaal Verzekeringsfonds waarbij 

u laatstelijk was aangesloten. Dit moet 

BELGIË 

21

gebeuren voor het einde van het trimester volgend 

op dat waarin het vonnis van faillietverklaring is 

uitgesproken, of voor de niet-handeldrijvenden 

voor het einde van het trimester volgend op dat 

waarin de activiteiten als zelfstandige zijn gestaakt. 

8. Nadere inlichtingen 

De adressen van de instellingen die bevoegd zijn 

voor de verschillende takken van de sociale 

zekerheid zijn bij het desbetreffende punt van 

deze handleiding vermeld. U kunt bij hen terecht 

voor alle nadere inlichtingen. 

22 BELGIË

DENEMARKEN 


De sociale zekerheid in Denemarken omvat: 

— geneeskundige verzorging, ziekenhuisverpleging, 

kraamverzorging, zieken- en kraamgeld 

en revalidatie (zie punt 2); 

— uitkeringen en verstrekkingen bij arbeidsongevallen 

en beroepsziekten (punt 3); 

— vervroegd pensioen, algemeen ouderdomspensioen 

en aanvullend pensioen. Het vervroegd 

pensioen omvat ook de invaliditeitsregeling 

(punten 4 en 5); 

— uitkering bij overlijden (punt 6); 

— werkloosheidsuitkeringen (punt 7); 


Premies 

De Deense socialezekerheidsuitkeringen worden 

in hoofdzaak uit belastingen gefinancierd (belastingen 

die worden betaald aan de staat, de 

districten en de plaatselijke overheden). 

In 1994 werd een algemene socialezekerheidsbijdrage, 

de zogenaamde arbeidsmarktbijdrage, 

ingevoerd ter financiering van onder andere de 

uitgaven van de staat voor ziekte-, geboorte- en 

werkloosheidsuitkeringen alsmede het vervroegd 

pensioen en revalidatie. 

Werknemers en zelfstandigen betalen bijdragen 

aan de arbeidsmarktfondsen; deze drie fondsen 

werden in 1999 gefuseerd tot één Arbeidsmarktfonds 

(Arbejdsmarkedsfonden). 

De bijdrage bedraagt 8 % van het brutoloon van 

de werknemer; zelfstandigen betalen hetzelfde 

percentage, berekend op hun inkomsten uit 

activiteiten als zelfstandige. 

De werkgevers zijn verantwoordelijk voor de 

inning van de premies van hun werknemers, en 

moeten die (samen met aan de bron afgehouden 

belastingen) aan de belastingdiensten overmaken. 

De bijdragen aan het Arbeidsmarktfonds zijn geen 

eigenlijke sociale bijdragen, maar dienen ter 

financiering van uitkeringen die vroeger via 

belastingen werden gefinancierd. 

 

Wie valt onder de sociale zekerheid? 

Aangezien de meeste takken van de Deense 

sociale zekerheid verplicht zijn, bestaan er ook 

geen voorwaarden voor de opneming in de 

verschillende stelsels. Een uitzondering vormt de 

werkloosheidsverzekering (zie punt 7). 

 

Beroep 

In ieder punt wordt vermeld op welke wijze u 

tegen een beslissing van de diverse socialezekerheidsinstellingen 

in beroep kunt gaan. 


A. MEDISCHE VERZORGING 

Iedereen die in Denemarken woonachtig is, heeft 

recht op medische verzorging in een ziekenhuis 

en kraamverzorging, alsmede op verstrekkingen 

van de ziekteverzekering. 

 

Hoe wordt u in de ziekteverzekering 

opgenomen? 

Wanneer u naar Denemarken verhuist, dient u 

zich in uw woonplaats te laten inschrijven in het 

bevolkingsregister. Daardoor wordt u automatisch 

opgenomen in de ziekteverzekering. Zes weken 

na uw aankomst krijgt u recht op geneeskundige 

verzorging en ontvangt u uw ziekteverzekeringskaart. 

Was of bent u aangesloten bij een openbare 

ziekteverzekering in een andere lidstaat, dan kunt 

u de wachttijd van zes weken vermijden. U dient 

in uw woonplaats een bewijs voor te leggen van 

de ziekteverzekering waarbij u tot dan aangesloten 

was, bijvoorbeeld door middel van een 

formulier E 104, dat u bij uw vorige ziekenfonds 

kunt aanvragen. 

 

Twee vormen van verzekering 

Er zijn twee verzekeringsgroepen. U beslist zelf of 

u in groep 1 of groep 2 verzekerd wilt worden, en 

u kunt eenmaal per jaar van groep veranderen. 

Indien u voor groep 1 kiest, dient u zich te houden 

aan een bepaalde huisarts, die een overeenkomst 

heeft met het ziekenfonds. Als u een behandeling 

door een specialistische arts nodig hebt, dient u 

bij uw huisarts een doorverwijzing te vragen. 

Kiest u voor verzekering in groep 2, dan kunt u 

zelf vrij uw huisarts of specialist kiezen. U krijgt 

dan van het ziekenfonds een uitkering ter hoogte 

van de uitkering die het fonds voor een vergelijkbare 

behandeling van een patiënt in groep 1 

betaalt. De arts bepaalt zelf zijn honorarium. 

Kinderen onder de 16 jaar hebben dezelfde arts of 

verzekeringsvorm als hun ouders of voogd. 

DENEMARKEN 

23

Op welke uitkeringen hebt u recht? 

Geneeskundige verzorging 

— Verzorging door de door u gekozen huisarts, 

— verzorging door een specialist, na doorverwijzing 

door uw huisarts, 

— bepaalde verstrekkingen bij de tandarts, 

— fysiotherapie, na doorverwijzing door uw 

huisarts, 

— behandeling door een chiropractor, 

— voor bepaalde groepen patiënten: voetbehandeling, 

na doorverwijzing door uw huisarts, 

— voor bepaalde groepen patiënten: psychologische 

behandeling, na doorverwijzing 

door uw huisarts, 

— geneesmiddelen. 

Bezoeken aan arts en specialist zijn gratis voor 

personen in groep 1. 

Van de overige verstrekkingen betaalt de ziekteverzekering 

35 tot 65 %, in overeenstemming met 

de tarieven die tussen de ziekteverzekering en de 

verenigingen van behandelende artsen enz. zijn 

afgesproken. 

De uitkeringen voor geneesmiddelen hangen af 

van uw totale uitgaven aan erkende geneesmiddelen 

per jaar. Liggen deze jaarlijkse uitgaven 

onder de 500 DKK, dan ontvangt u geen enkele 

uitkering. De uitkering stijgt als volgt: voor 

uitgaven aan geneesmiddelen tussen 500 DKK 

en 1 200 DKK: 50 %, tussen 1 200 DKK en 2 800 

DKK: 75 %, boven de 2 800 DKK: 85 %. 

Voor kinderen onder de 18 jaar wordt altijd 

minstens 50 % van de uitgaven voor erkende 

geneesmiddelen vergoed. 

Behandeling in het ziekenhuis 

Als u in een ziekenhuis dient te worden behandeld, 

kunt u vrij kiezen tussen alle openbare 

ziekenhuizen in Denemarken die de betrokken 

behandeling verrichten. De behandeling zelf is 

gratis. 

In de meeste gevallen is voor opname in het 

ziekenhuis een verwijzing van uw huisarts nodig, 

behalve bij een ongeval of een acute aandoening. 

Hebt u een bijzonder gespecialiseerde behandeling 

nodig, bijvoorbeeld wegens een zeldzame of 

gecompliceerde aandoening, dan moet u altijd 

worden doorverwezen door een ziekenhuis in het 

district van uw woonplaats. 

Zwangerschapsonderzoek en 

kraamverzorging 

U hebt recht op gratis preventieve onderzoeken 

door de arts en vroedvrouw in verband met 

zwangerschap en geboorte. De bevalling in een 

ziekenhuis of andere openbare instelling dan wel 

hulp van een vroedvrouw bij de bevalling thuis is 

gratis. 

Medische behandeling tijdens een verblijf in 

het buitenland (rejsesygesikring) 

Gaat u op vakantie of studiereis in Europa voor 

maximaal een maand, dan bent u gedekt door de 

openbare reisziekteverzekering (rejsesygesikring). 

Deze dekt de kosten van acute geneeskundige 

verzorging of door een arts voorgeschreven 

repatriëring. 

 

Beroep 

Wanneer u het niet eens bent met een beslissing, 

kunt u in beroep gaan binnen een termijn van vier 

weken na ontvangst van die beslissing. 

Tegen de beslissingen van het bestuur van uw 

woonplaats inzake ziekteverzekering kunt u beroep 

aantekenen bij de Sociale Commissie (Det 

Sociale Nævn) van het staatsdistrict (statsamt) 

waaronder uw woonplaats valt. 

Tegen beslissingen van het district (amtskommune) 

inzake ziekteverzekering, ziekenhuisbehandeling 

en kraamverzorging kunt u beroep aantekenen bij 

de Sociale Klachtencommissie (Den Sociale Ankestyrelse). 

B. UITKERINGEN BIJ ZIEKTE 

(SYGEDAGPENGE — ZIEKENGELD) 

Recht op ziekengeld hebben alle personen met 

een eigen beroepsinkomen of met een vervangingsinkomen, 

zoals werkloosheidsuitkering, of 

een ander inkomen dat hoofdzakelijk uit de eigen 

arbeidsprestaties voortkomt. In de regel geldt de 

voorwaarde dat het inkomen in Denemarken aan 

belastingen onderworpen moet zijn. 


Het ziekengeld vormt een schadeloosstelling voor 

de inkomensderving bij arbeidsongeschiktheid als 

gevolg van ziekte of letsel (met inbegrip van 

arbeidsongevallen en beroepsziekten). Als werknemer 

hebt u recht op een uitkering vanaf de 

eerste dag van de ziekte. Indien u tijdens de laatste 

acht weken vóór uw afwezigheid bij een particuliere 

werkgever in dienst was, en in die periode 

ten minste 74 uur gewerkt hebt, is uw werkgever 

verplicht gedurende twee weken ziekengeld te 

betalen. 

Wanneer uw arbeidsongeschiktheid langer dan 

twee weken duurt of wanneer u bij het intreden 

van de arbeidsongeschiktheid geen recht op 

ziekengeld van uw werkgever hebt, dan betaalt 

de gemeente (kommune) uw ziekengeld, op 

voorwaarde dat u tijdens de laatste dertien weken 

24 DENEMARKEN

vóór uw ziekte in loondienst was, en tijdens die 

periode ten minste 120 uur hebt gewerkt. 

Als u zelfstandige bent, wordt uw ziekengeld 

vanaf de eerste afwezigheidsdag door de gemeente 

(kommune) betaald, maar enkel nadat u twee 

weken ziek bent geweest. Voorwaarde voor het 

recht op die uitkering is dat u gedurende ten 

minste zes van de laatste twaalf maanden, waarvan 

één maand onmiddellijk voor de afwezigheid 

wegens ziekte, grotendeels als zelfstandige hebt 

gewerkt. Elk ziektegeval moet uiterlijk één week 

na die periode van twee weken aan de gemeente 

zijn gemeld. 

Zelfstandigen kunnen daarnaast ook vrijwillig 

aanvullende verzekeringspremies betalen waardoor 

ze reeds uitkeringen krijgen tijdens die eerste 

twee weken van de ziekte. 

Bedrag van de uitkering 

Als u werknemer bent, wordt uw uitkering 

berekend op basis van het uurloon waarop u bij 

uw arbeid recht zou hebben gehad. Indien u 

zelfstandige bent, wordt uw uitkering berekend op 

grond van uw beroepsinkomsten als zelfstandige. 

Wel is er een maximumuitkering vastgesteld, die 

gebonden is aan het gemiddelde Deense loonpeil. 

Bij gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid kan een 

verminderde dagvergoeding worden toegekend. 

De uitkering wordt per week betaald. 

Zelfstandigen die een vrijwillige verzekering afsloten, 

hebben recht op tweederde van de 

maximale uitkering, of zelfs op de volledige 

uitkering, naargelang hun inkomen. 

Onder bepaalde voorwaarden kan het ziekengeld 

ook worden betaald als u in een andere lidstaat 

gaat wonen. 

Wat moet u doen om deze uitkeringen te 

krijgen? 

Wanneer u recht hebt op ziekengeld van uw 

werkgever, moet u hem uw ziekte zo snel 

mogelijk melden en hem op zijn verzoek de 

nodige documenten voorleggen, zoals bijvoorbeeld 

een attest van de dokter. Indien dat doktersbriefje 

niet wordt bezorgd, vervalt uw recht op 

ziekengeld van de werkgever. 

Wanneer u recht hebt op ziekengeld van de 

gemeente (kommune) moet u ten laatste één week 

na de eerste dag van afwezigheid wegens ziekte, 

of na het stopzetten van de betaling door de 

werkgever, op een speciaal formulier een verklaring 

over de oorzaak van de arbeidsongeschiktheid 

indienen. De gemeente kan een geneeskundige 

verklaring vragen, die de arts met behulp 

van een speciaal formulier moet opstellen. 

Als een werkgever geheel of gedeeltelijk nalaat 

het ziekengeld te betalen en de gemeente dit niet 

gerechtvaardigd acht, betaalt de gemeente een 

voorschot op het ziekengeld uit. 

 

Duur van het ziekengeld 

De betaling van de uitkeringen wordt stopgezet als 

in de voorbije achttien maanden gedurende meer 

dan 52 weken ziekengeld is betaald. Noch de 

eerste twee weken van een ziekte, noch de 

uitkeringsperiode bij zwangerschap, geboorte of 

adoptie worden meegerekend. Er bestaan diverse 

mogelijkheden om de uitkeringsperiode na de 52 

weken nog te verlengen. 

Omdat het om een tijdelijke uitkering gaat, dient 

de gemeente uiterlijk na acht weken ziekte de 

toestand van de betrokkene opnieuw te beoordelen. 

Is een ontvanger van ziekengeld zes 

maanden met ziekenverlof geweest, dan moet de 

gemeente een begeleidingsplan opstellen. 

Personen die nog werken maar tevens een sociaal 

pensioen ontvangen, of die dat sociaal pensioen 

wegens hun zwakke gezondheid hadden kunnen 

aanvragen, of die al 67 (65) jaar zijn, hebben 

slechts korte tijd (13 weken per twaalf maanden) 

recht op ziekengeld. 

C. MOEDERSCHAP EN ADOPTIE 

Vrouwen die in Denemarken wonen, hebben 

recht op gratis hulp bij zwangerschap en bevalling. 

Deze verstrekkingen omvatten de preventieve 

onderzoeken, gratis vervoer in verband met 

onderzoeken en bevalling, de bevalling in het 

ziekenhuis of thuis, en de hulp van een vroedvrouw 

bij een bevalling thuis. 

Bovendien worden bij moederschap en adoptie 

ook uitkeringen toegekend. Een vrouw die de 

laatste dertien weken vóór haar afwezigheid 

wegens zwangerschap als werknemer ten minste 

120 uur werkte of aan de vereisten voor een 

zelfstandige activiteit voldoet, heeft recht op een 

zwangerschapsuitkering en een toelage voor geboorte 

of adoptie. Ook de tijdvakken van verzekering 

in andere lidstaten worden als tijdvakken van 

arbeid aangerekend. 

Deze uitkering kan vanaf vier weken voor de 

vermoedelijke datum van de bevalling tot 24 

weken na de geboorte worden toegekend, waarbij 

de laatste tien weken tussen de ouders kunnen 

worden verdeeld. Onafhankelijk daarvan heeft de 

vader recht op twee weken uitkering binnen de 

eerste 14 weken na de geboorte, en twee weken 

vanaf de 24e week naar de geboorte. 

Personen die een kind willen adopteren, kunnen 

eveneens uitkeringen ontvangen gedurende de 26 

weken die volgen op de aankomst van het kind in 

het gezin. Ook hierbij zijn de twee laatste weken 

voorbehouden voor de adoptievader. 

DENEMARKEN 

25

Het bedrag van de uitkering wordt berekend op 

dezelfde wijze als bij ziekengeld (zie punt B). 

Aanvragen voor een geboorte- of adoptie-uitkering 

moeten bij de gemeente worden ingediend, 

binnen de negen maanden na de datum van de 

geboorte of van de aankomst van het kind in het 

gezin. 

De geboorte- of adoptie-uitkering wordt door de 

gemeente (kommune) uitbetaald. De werkgever 

betaalt een uitkering bij afwezigheid voor preventief 

zwangerschapsonderzoek. 

D. REVALIDATIE-UITKERING 

Indien u als gevolg van een ziekte of een ongeval 

niet meer kunt werken, hebt u eventueel recht op 

een financiële toelage voor onderwijs, beroepsopleiding 

of omscholing, als dat nodig is om een 

nieuwe baan te vinden. Daarbij wordt rekening 

gehouden met uw mogelijkheden om voor uzelf 

en uw gezin te zorgen. 

Deze revalidatie-uitkering kan toegekend worden 

aan alle personen die in Denemarken wonen, op 

voorwaarde dat zij geen gelijkaardige financiële 

steun kunnen krijgen van de nationale instantie ter 

bevordering van de beroepsopleiding (Statens 

Uddannelsesstøtte) of op grond van een andere 

regeling buiten het kader van de sociale wetgeving. 

De revalidatie verloopt volgens een vooraf vastgesteld 

plan, en er wordt een vaste maandelijkse 

uitkering betaald. Personen onder de 25 jaar 

ontvangen een lager bedrag. Naast de uitkeringen 

voor het levensonderhoud kan ook nog een 

bedrag worden toegekend voor speciale uitgaven 

in verband met de opleiding, of eventueel voor 

uitgaven in verband met uw handicap, bijvoorbeeld 

voor onderwijsmateriaal of vervoer. 

Indien de revalidatie tijdens een opleiding in een 

bedrijf gebeurt, dan wordt de revalidatie-uitkering 

van het betaalde loon afgetrokken. 

De revalidatie-uitkering wordt betaald zolang het 

beroepsopleidingsplan wordt gevolgd, doch ten 

hoogste gedurende vijf jaar. 

Hoe krijgt u een revalidatie-uitkering? 

U vraagt de revalidatie-uitkering aan bij de 

afdeling Sociale zaken en volksgezondheid van 

uw gemeente. In speciale gevallen (hulpmiddelen) 

wordt de beslissing echter niet door de gemeente, 

maar door de amtskommune (het district) genomen. 

De gemeente kan u hierover nadere 

inlichtingen verstrekken. 

E. BEROEP 

Wanneer u het niet eens bent met een beslissing, 

kunt u in beroep gaan binnen een termijn van vier 

weken na ontvangst van die beslissing. 

Tegen beslissingen die de gemeenten en districten 

(amtskommuner) treffen op grond van de sociale 

wetgeving kunt u beroep aantekenen bij de 

Sociale Commissie (Det Sociale Nævn). Het 

beroep kan alleen worden aangetekend door de 

persoon op wie de beslissing betrekking heeft. 

Het beroep moet worden voorgelegd aan de 

Sociale Commissie waaronder de gemeente of 

amtskommune valt die de beslissing heeft genomen. 

Elk district (amt) heeft zijn eigen commissie, 

Kopenhagen en Frederiksberg hebben elk een 

afzonderlijke commissie. 

In de regel is geen verder beroep mogelijk tegen 

beslissingen van deze Sociale Commissie van 

beroep. 

De Sociale Klachtencommissie kan een zaak 

echter in behandeling nemen indien deze een 

principieel of algemeen belang lijkt te hebben. De 

persoon op wie de beslissing betrekking heeft, de 

gemeente of de amtskommune kunnen de Klachtencommissie 

verzoeken een zaak in behandeling 

te nemen. 



De verzekering arbeidsongevallen en beroepsziekten 

dekt alle personen die bij een werkgever 

in dienst zijn, zelfs als zij daarvoor geen loon 

ontvangen. Bepaalde categorieën van zelfstandigen 

(bv. vissers, scheepseigenaren) zijn eveneens 

verplicht verzekerd. Voor de verzekering tegen 

arbeidsongevallen en beroepsziekten moet een 

beroep gedaan worden op een door de staat 

erkende verzekeringsmaatschappij. 

De verzekering dekt alle ongevallen, alsook de 

schadelijke gevolgen die veroorzaakt worden door 

de beroepswerkzaamheden of de arbeidsomstandigheden, 

wanneer deze een blijvende of tijdelijke 

vermindering van de verdiencapaciteit als 

gevolg hebben. De verzekering dekt ook plotselinge 

letsels als gevolg van tilwerkzaamheden 

alsmede een aantal beroepsziekten die in een 

officiële lijst zijn opgenomen, alsmede de letsels 

die bij een levend geboren kind vóór de geboorte 

ontstaan zijn als gevolg van het werk van de 

moeder tijdens de zwangerschap, of als gevolg 

van schadelijke blootstelling van de ouders vóór 

de bevruchting. Ongevallen op de weg van en 

naar het werk worden evenwel niet gedekt. 

De werkgever dient het arbeidsongeval of de 

beroepsziekte binnen de negen dagen bij de 

verzekeringsmaatschappij te melden. Wanneer 

hij dat verzuimt, kan het slachtoffer van dit 

arbeidsongeval of die beroepsziekte, of eventueel 

zijn nabestaanden, zich binnen het jaar rechtstreeks 

tot de verzekeringsmaatschappij of tot het 

26 DENEMARKEN

Bestuur arbeidsongevallen en beroepsziekten (Arbejdsskadestyrelsen) 


 

Uitkeringen en verstrekkingen 

Dit zijn: 

— geneeskundige behandeling, revalidatie en 

hulpmiddelen; 

— vergoeding wegens verlies van de verdiencapaciteit 

(pensioen); 

— vergoeding wegens blijvende handicap; 

— vergoeding wegens verlies van de kostwinner 

(pensioen); 

— overbruggingsuitkering voor nabestaanden. 

Geneeskundige behandeling en revalidatie worden 

vergoed wanneer zij noodzakelijk zijn voor 

de best mogelijke genezing, of voor het consolideren 

van de resultaten van de behandeling. De 

kosten van behandeling en revalidatie worden 

enkel vergoed voorzover ze niet reeds door de 

ziekteverzekering betaald zijn, of geen deel 

uitmaken van een behandeling in een openbaar 

ziekenhuis. 

Indien het arbeidsongeval of de beroepsziekte 

enkel een arbeidsongeschiktheid van korte duur 

heeft veroorzaakt, wordt ziekengeld betaald (zie 

punt 2 B). Een jaar na het ongeval of het begin van 

de ziekte wordt indien mogelijk een definitieve 

beslissing genomen over de schadeloosstelling 

wegens het verlies van de verdiencapaciteit of 

wegens de blijvende handicap. 

Normaal gebeurt die schadeloosstelling in de 

vorm van een pensioen, maar indien de arbeidsongeschiktheid 

minder dan 50 % bedraagt, wordt 

een bedrag ineens uitbetaald. In andere gevallen 

kan op verzoek van de betrokkene een deel van de 

schadeloosstelling omgezet worden in een bedrag 

ineens. 

De vergoeding voor het verlies van de verdiencapaciteit 

is bedoeld als schadeloosstelling voor het 

verlies aan inkomsten ten gevolge van het 

arbeidsongeval of de beroepsziekte. Het bedrag 

ervan overbrugt het verschil tussen de inkomsten 

die de persoon had kunnen verdienen indien het 

ongeval of de ziekte niet had plaatsgevonden, en 

de inkomsten die hij geacht wordt te verdienen, 

het ongeval of de ziekte in aanmerking nemend. 

Deze schadeloosstelling wordt enkel betaald als 

het verlies van de verdiencapaciteit meer bedraagt 

dan 15 %. Bij volledig verlies van de verdiencapaciteit 

bedraagt de uitkering viervijfde van het 

jaarloon, bij gedeeltelijk verlies van de verdiencapaciteit 

wordt de uitkering proportioneel gekort. 

Er is evenwel een jaarlijks maximumbedrag vastgesteld. 

Op 67 (65) jaar heeft de betrokkene recht op een 

ouderdomspensioen (folkepension) en wordt de 

lopende arbeidsongeschiktheidsuitkering afgelost 

door een bedrag ineens. 

De vergoeding voor blijvende invaliditeit wordt 

toegekend voor blijvende handicaps in het dagdagelijkse 

leven, die toegeschreven worden aan 

de medische gevolgen van het ongeval/de ziekte. 

Het bedrag van die uitkering wordt vastgesteld aan 

de hand van de schadegraad, op basis van 

tarieftabellen. Deze vergoeding voor blijvende 

invaliditeit wordt meestal als bedrag ineens uitbetaald. 

De vergoeding wegens verlies van de kostwinner 

wordtuitbetaaldaandeoverlevendeechtgeno(o)t(e) 

of aan een andere nabestaande die door de 

overledene onderhouden werd. Bij de vaststelling 

van die uitkering wordt rekening gehouden met de 

mogelijkheden van de nabestaanden om zelf in 

hun levensonderhoud te voorzien. De uitkering 

wordt maximaal tien jaar lang betaald en bedraagt 

30 % van het jaarloon van de overledene. In 

principe ontvangt elk kind 10 % daarvan (20 % 

indien de overledene de enige kostwinner was) en 

dit tot het kind 18 jaar wordt (of 21 jaar als het 

onderwijs of een opleiding volgt). 

De overbruggingsuitkering is bestemd voor niet 

nader te omschrijven kosten bij het overlijden van 

echtgeno(o)t(e) of partner, en wordt als een vast 

bedrag ineens uitgekeerd. 

 

Betaling van de uitkeringen 

Bij ongevallen en schadelijke gevolgen betaalt de 

betrokken verzekeringsmaatschappij een pensioen 

of een bedrag ineens. Uitkeringen bij beroepsziekten 

en plotselinge letsels door tilwerkzaamheden 

worden uitbetaald door de instelling „Beroepsziekteverzekering 

van de arbeidsmarkt” (Arbejdsmarkedets 

Erhvervssygdomssikring). 

Indien u in een andere lidstaat van de Europese 

Unie woont, kunt u uw pensioen ook daar laten 

uitbetalen. 

 

Beroep 

Het Bestuur arbeidsongevallen en beroepsziekten 

(Arbejdsskadestyrelsen) beslist of er al dan niet 

sprake is van een arbeidsongeval of een beroepsziekte, 

of er recht op een schadeloosstelling 

bestaat, en over het bedrag daarvan. Wanneer u 

het niet eens bent met deze beslissing, kunt u 

binnen de vier weken na ontvangst van de 

kennisgeving beroep aantekenen bij de Sociale 

Klachtencommissie (Den Sociale Ankestyrelse). 

Deze termijn wordt verlengd tot zes weken 

wanneer u in een ander Europees land verblijft. 

Het adres van deze instanties vindt u onder punt 9. 

DENEMARKEN 

27

4. Vervroegd pensioen 

Arbeidsongeschikten van wie de invaliditeit niet 

door een arbeidsongeval of een beroepsziekte 

werd veroorzaakt, hebben in het algemeen recht 

op een soort vervroegd rustpensioen dat førtidspension 

wordt genoemd. Op dit pensioen kunnen 

aanspraak maken: 

— Deense staatsburgers; 

— werknemers en zelfstandigen die staatsburger 

van een andere lidstaat zijn; 

— andere buitenlanders die tien jaar in Denemarken 

hebben gewoond. 

Pensioenbedrag 

Alle Deense pensioenen bestaan uit een basispensioen 

(grundbeløb) en een pensioentoelage 

(pensionstillæg). Voor het basispensioen wordt 

een onderzoek naar de eigen bestaansmiddelen 

uitgevoerd. Het aanvullend pensioen is gekoppeld 

aan het inkomen van zowel de gepensioneerde als 

zijn/haar echtgeno(o)t(e). 

Arbeidsongeschikten die een vervroegd pensioen 

(førtidspension) ontvangen, kunnen bovendien 

ook recht hebben op: 

— een invaliditeitstoeslag en eventueel een 

toeslag voor arbeidsongeschiktheid, voor 

geen van beide is een onderzoek naar de 

bestaansmiddelen vereist; 

— een verzorgings- of een verplegingstoelage 

indien zij voortdurende persoonlijke verzorging 

of verpleging behoeven. 

Voorwaarden voor het recht op de 

verschillende soorten pensioenen 

U hebt recht op een pensioen als u tussen uw 

vijftiende verjaardag en de dag van de pensioenaanvraag 

ten minste drie jaar in Denemarken hebt 

gewoond. Ook moet u jonger zijn dan 65 (67) jaar 

om voor een vervroegd pensioen in aanmerking te 

komen. 

Als u ten minste viervijfde van het tijdvak tussen 

uw vijftiende verjaardag en de aanvraag van het 

pensioen in Denemarken hebt gewoond, hebt u 

recht op een volledig vervroegd pensioen. Als u 

minder lang in Denemarken hebt gewoond, wordt 

het pensioenbedrag berekend als een breuk tussen 

enerzijds de tijd van wonen en anderzijds viervijfde 

van het tijdvak tussen uw 15e verjaardag en 

de datum van toekenning van het pensioen. 

U hebt recht op een volledig vervroegd pensioen 

als u viervijfde van de tijd tussen uw 15e 

verjaardag en de datum van toekenning van het 

pensioen in Denemarken hebt gewoond. 

Indien uw verdiencapaciteit als gevolg van een 

lichamelijk of geestelijk gebrek blijvend verminderd 

is, kunnen drie verschillende tarieven van 

vervroegd pensioen worden toegekend: het hoogste, 

het middelste of het algemeen tarief van het 

vervroegd pensioen. 

Het hoogste tarief van het vervroegd pensioen 

bevat het basisbedrag, de invaliditeitstoeslag en 

een toeslag wegens arbeidsongeschiktheid, en kan 

worden toegekend aan personen van 18 tot 60 

jaar met slechts een geringe verdiencapaciteit. 

Het middelste tarief van het vervroegd pensioen 

omvat het basispensioen en de invaliditeitstoeslag, 

en kan worden toegekend aan personen die de 

leeftijd van 60 jaar nog niet hebben bereikt en van 

wie de verdiencapaciteit met circa tweederde is 

verminderd, alsmede aan personen van 60 tot 65 

(67) jaar die nog slechts een geringe verdiencapaciteit 

hebben. 

Het gewone tarief van het vervroegd pensioen 

bestaat enkel uit het basisbedrag, en kan worden 

toegekend aan personen tussen 18 en 65 (67) jaar 

van wie de verdiencapaciteit om gezondheids- en/ 

of sociale redenen met ten minste de helft is 

verminderd, en aan personen tussen 50 en 65 (67) 

jaar indien hun gezondheids- en sociale toestand 

daartoe noopt. Als dit algemeen tarief wordt 

toegekend vóór de betrokkene 60 is geworden, 

krijgt hij/zij daar als extra ook het zogenoemde 

førtidsbeløb bij (toeslag bij het vervroegd 

pensioen). Het pensioen wordt dan forhøjet 

almindelig førtidspension (verhoogd algemeen 

vervroegd pensioen) genoemd. 

Een pensioentoeslag kan ook worden betaald 

indien de inkomsten van de gepensioneerde en 

zijn/haar echtgeno(o)t(e) een bepaalde grens niet 

overschrijden. 

Op 65 (67) jaar wordt het vervroegd pensioen 

automatisch omgezet in een algemeen ouderdomspensioen 

(folkepension, zie punt 5). 

Personen die ondanks een ernstige handicap een 

zodanig inkomen verdienen dat hun verdiencapaciteit 

niet als aanzienlijk verminderd kan worden 

beschouwd, krijgen een invaliditeitsuitkering (invaliditetsydelse) 

in plaats van het hoogste of 

middelste vervroegd pensioen. Deze toelage is 

bestemd om hun extra uitgaven bij de uitoefening 

van het beroep te dekken. 

 

Hoe vraagt u een pensioen aan? 

U dient de pensioenaanvraag in bij uw gemeentebestuur. 

De gemeente kan ook op eigen initiatief 

een pensioenaanvraagprocedure starten. Als u een 

vervroegd pensioen aanvraagt, kan de gemeente 

vragen dat uw dokter op een speciaal formulier 

een medische verklaring invult. Deze medische 

verklaring wordt door de gemeente betaald. 

Een vervroegd pensioen kan pas worden toegekend 

nadat alle activerings-, revalidatie- en behandelingsvoorstellen 

niets hebben opgeleverd. 

28 DENEMARKEN

Betaling van de pensioenen 

Het pensioen wordt op het eind van de betrokken 

maand betaald. De eerste betaling gebeurt ten 

vroegste op de eerste dag van de maand volgend 

op de indiening van de aanvraag. Het vervroegd 

pensioen kan echter pas worden uitbetaald op de 

eerste dag van de maand volgend op de beslissing 

omtrent de toekenning van het pensioen, maar ten 

laatste op de eerste dag van de maand na het 

verstrijken van drie maanden sinds het pensioendossier 

in behandeling is genomen. 

De pensioenen worden in de regel alleen betaald 

aan gepensioneerden die in Denemarken of in een 

van de andere lidstaten van de Europese Unie 

wonen. 

Beroep 

Wanneer u het niet eens bent met de beslissing 

van de gemeente over uw pensioenaanvraag, kunt 

u beroep aantekenen bij de plaatselijke Sociale 

Commissie (Det Sociale Nævn). 

Het beroep moet steeds binnen de vier weken 

worden ingediend. Zie verder onder punt 2, E — 

Beroep. 


(folkepension) 

In principe hebben alle inwoners van Denemarken 

recht op het algemeen ouderdomspensioen 

(folkepension) vanaf de leeftijd van 65 (67) jaar. 

Voor personen die op 1 juli 1999 of daarna zestig 

jaar waren, is de pensioenleeftijd 65 jaar. 

Bovendien bestaat er een verplicht aanvullend 

pensioenstelsel voor werknemers (ATP). 

A. OUDERDOMSPENSIOENEN 

(FOLKEPENSION) 

In Denemarken hebben volgende personen recht 

op deze pensioenen: 

— Deense staatsburgers; 

— werknemers en zelfstandigen die staatsburger 

van een andere lidstaat zijn; 

— andere buitenlanders die tien jaar in Denemarken 

hebben gewoond. 

Pensioenbedrag 

Het algemeen ouderdomspensioen bestaat uit een 

basisbedrag met daarbij eventueel een pensioentoeslag. 

Het basispensioen is afhankelijk van de 

bestaansmiddelen van de gepensioneerde uit 

persoonlijke arbeid. Bij de berekening van het 

pensioen wordt op dit inkomen een speciale aftrek 

toegepast. Het aanvullend pensioen is gekoppeld 

aan het gezamenlijke inkomen van de gepensioneerde 

en zijn/haar echtgeno(o)t(e). 


verschillende soorten pensioenen 

Om recht op een pensioen te hebben, moet u 

tussen uw vijftiende en uw 65e (67e) verjaardag 

ten minste drie jaar in Denemarken hebben 

gewoond. 

Het volledig algemeen ouderdomspensioen (folkepension) 

wordt toegekend aan personen die 

tussen hun vijftiende en 65e (67e) levensjaar 

gedurende veertig jaar in Denemarken hebben 

gewoond. Als die duur niet is bereikt, worden de 

pensioenrechten toegekend op basis van eenveertigste 

van het volledige pensioen voor ieder jaar 

van verblijf in Denemarken tussen het vijftiende 

en 65e (67e) levensjaar. 

Het algemeen ouderdomspensioen bestaat uit een 

basisbedrag met daarbij eventueel een pensioentoeslag. 

De pensioengerechtigde leeftijd is 65 (67) 

jaar. De pensioentoeslag wordt toegekend indien 

de inkomsten van de gepensioneerde (en zijn/haar 

eventuele echtgeno(o)t(e)) een bepaald bedrag 

niet overschrijden. 

Hoe vraagt u een pensioen aan? 

U dient de pensioenaanvraag in bij uw gemeentebestuur. 

Het speciale formulier daarvoor kunt u bij 

de gemeente verkrijgen. 

Betaling van de pensioenen 

Pensioenen worden op het einde van de betrokken 

maand uitbetaald. De eerste betaling gebeurt ten 

vroegste op de eerste dag van de maand volgend 

op de indiening van de aanvraag. De pensioenen 

worden in de regel alleen betaald aan gepensioneerden 

die in Denemarken of in een van de 

andere lidstaten van de Europese Unie wonen. 

Beroep 

Wanneer u het niet eens bent met de beslissing 

van de gemeente over uw pensioenaanvraag, kunt 

u beroep aantekenen bij de plaatselijke Sociale 

Commissie (Det Sociale Nævn). 

Het beroep moet steeds binnen de vier weken 

worden ingediend. Zie verder onder punt 2, E — 

Beroep. 

B. ARBEJDSMARKEDETS 

TILLÆGSPENSION (ATP) 

Alle personen tussen 16 en 66 die in Denemarken 

in loondienst werken, vallen onder het ATPstelsel, 

op voorwaarde dat zij ten minste negen 

uur per week werken. Werknemers die later als 

zelfstandige gaan werken, kunnen onder bepaalde 

voorwaarden de ATP-verzekering voortzetten. Zij 

betalen dan zelf de gehele premie. De premies 

voor het ATP-stelsel worden door werknemers en 

werkgevers gezamenlijk betaald. De werkgever 

DENEMARKEN 

29

etaalt tweederde, en de werknemer eenderde. 

De werkgever is evenwel ook aansprakelijk voor 

de betaling van de werknemer. 

ATP-leden die geen voltijdse baan hebben, betalen 

tweederde of eenderde van de volledige 

premie, of geen bijdrage. 

 

Betaling van het ATP-pensioen 

Het ATP-pensioen wordt ofwel als ouderdomspensioen 

(alderspension) ofwel als uitkering ineens 

bij het overlijden van de werknemer betaald. 

Het bedrag van de uitkeringen is gekoppeld aan 

de anciënniteit als verzekerde en aan het bedrag 

van de premies. 

Het ouderdomspensioen wordt normaal als een 

lopende uitkering betaald, maar bij kleine pensioenen 

kan een bedrag ineens worden uitgekeerd. 

Bij overlijden van de verzekerde werknemer wordt 

aan de weduwe/weduwnaar of aan de kinderen 

onder de 18 jaar een bedrag ineens uitgekeerd. De 

uitkering voor de weduwe/weduwnaar wordt 

berekend op basis van de kapitaalwaarde van de 

door de overledene verworven pensioenrechten, 

terwijl de wezenuitkering overeenstemt met een 

jaarsalaris van de overledene op het tijdstip van 

het overlijden. 

Het ATP-pensioen wordt op aanvraag vanaf 67 

jaar toegekend. Het wordt betaald als aanvulling 

op het folkepension (zie hierboven). 

Wanneer het ATP-pensioen pas na 67 jaar wordt 

aangevraagd, wordt het pensioenbedrag verhoogd 

met ongeveer 10 % per jaar uitstel, tot de leeftijd 

van 70 jaar is bereikt. Bij aanvraag vanaf 65 jaar 

wordt het pensioenbedrag overeenkomstig verminderd. 

 

Hoe vraagt u een ATP-pensioen aan? 

In de regel stuurt de ATP-administratie zelf een 

aanvraagformulier aan de mogelijke aanvragers. 

Het formulier is eveneens verkrijgbaar bij banken, 

spaarkassen, bij de gemeenten en het ATP-bureau. 

De aanvraag moet worden toegezonden aan het in 

punt 9 vermelde adres (zie Arbejdsmarkedets 

Tillægspension). 

Het ATP-pensioen wordt normaal aan het begin 

van elke maand op de bankrekening, de spaarrekening 

of de postrekening gestort. Kleine pensioenen 

kunnen ook één keer per jaar worden 

uitbetaald. 

Indien u het niet eens bent met een besluit van het 

ATP-bureau betreffende uw lidmaatschap, premies 

of pensioenrechten, kunt u binnen de vier weken 

beroep aantekenen bij de Commissie van beroep 

voor de ATP (Ankenævnet for Arbejdsmarkedets 

Tillægspension), zie punt 9. 

6. Uitkering bij overlijden 

Bij overlijden kan de ziekteverzekering een overlijdensuitkering 

uitbetalen indien de overledene 

recht had op uitkeringen van de ziekteverzekering. 

Het bedrag van de uitkering bij overlijden is 

afhankelijk van de gezinssituatie en de bestaansmiddelen 

van de overledene. Indien de overledene 

jonger was dan 18 jaar, ontvangen zijn 

nabestaanden een vaste geldsom, zonder onderzoek 

naar de bestaansmiddelen. 

7. Werkloosheidsverzekering 

Terwijl de andere takken van de sociale zekerheid 

verplicht zijn, is de werkloosheidsverzekering in 

principe vrijwillig. De werkloosheidsfondsen (arbejdsløshedskasser) 

hangen af van de vakverenigingen, 

en zijn onderverdeeld naar het beroep. Er 

bestaan 35 fondsen, waarvan twee voor zelfstandigen. 

Een van de werkloosheidsfondsen voor 

werknemers in loondienst is brancheoverschrijdend. 

Wanneer u bij de werkloosheidsverzekering van 

een andere lidstaat was aangesloten en in 

Denemarken gaat werken, dan moet u zich daar 

aansluiten bij het erkende werkloosheidsfonds van 

uw beroep. Anders hebt u geen recht op werkloosheidsuitkeringen 

in Denemarken. U kunt zich 

ook aansluiten bij het brancheoverschrijdende 

fonds. Als zelfstandige kunt u toetreden tot één 

van de twee werkloosheidsverzekeringen voor 

zelfstandigen. 

U kunt zich tot het Nationaal Arbeidsbureau 

(Arbejdsdirektoratet, zie punt 9) wenden voor 

inlichtingen over het werkloosheidsfonds dat voor 

uw beroep erkend is. 

Wie kan in de verzekering worden 

opgenomen? 

Personen tussen 16 en 63 jaar die in Denemarken 

wonen, kunnen in een erkend werkloosheidsfonds 

(arbejdsløshedskasse) worden opgenomen. De 

betrokkene dient aan te tonen dat hij/zij onmiddellijk 

vóór de opneming in het fonds: 

— werknemer was in het vakgebied van het 

fonds; 

— of een beroepsopleiding van ten minste 18 

maanden dan wel een beroepsopleiding in de 

zin van de wet op de basisberoepsopleiding 

heeft gevolgd (in dat geval kan de betrokkene 

worden opgenomen en verkrijgt hij/zij recht 

op daggeld een maand na de voltooiing van 

de opleiding); 

— of een activiteit als zelfstandige uitoefende; 

— of hielp bij de uitoefening van de zelfstandige 

activiteit van de echtgeno(o)t(e); 

— of de militaire dienstplicht vervulde; 

30 DENEMARKEN

— of een gemeenteambt vervulde als burgemeester, 

schepen/wethouder of voorzitter van 

een commissie, dan wel lid was van het 

Deense parlement, de regering of het Europees 

Parlement. 

Het is mogelijk als voltijds of deeltijds verzekerde 

te worden opgenomen, en de leden dienen een 

bijdrage tot de werkloosheidsverzekering te betalen. 

 

Bedrag van de werkloosheidsuitkering 

De werkloosheidsuitkering bedraagt 9 % van het 

laatste inkomen uit arbeid, met een maximum 

(voor het jaar 2000) van 570 DKK per dag of 2 850 

DKK per week. Voor in deeltijd verzekerden 

bedraagt de uitkering maximaal tweederde van 

de uitkering van een voltijds verzekerde, hetgeen 

voor het jaar 2000 overeenstemt met 380 DKK per 

dag of 19 000 DKK per week. 

Een lagere uitkering ten belope van 82 % van het 

hoogste uitkeringstarief geldt voor personen die op 

grond van een beroepsopleiding een uitkering 

krijgen, indien zij tijdens een periode van twaalf 

weken na afsluiting van de opleiding niet in 

aanzienlijke omvang gewerkt hebben. 

Voor zelfstandigen wordt de uitkering doorgaans 

berekend op grond van het gemiddelde inkomen 

van de betrokkene tijdens de twee beste afgesloten 

boekjaren van de voorbije vijf jaar activiteit. 

 


Om recht te hebben op de uitkering is vereist dat u 

werkloos bent en bij het arbeidsbureau (arbejdsformidlingen) 

als werkzoekende bent ingeschreven, 

dat u actief naar werk zoekt, en een baan 

kunt aannemen. 

Het recht op de werkloosheidsuitkeringen is 

normaal verworven na één jaar lidmaatschap 

van een erkend werkloosheidsfonds. Daarnaast 

dient u de eerste keer dat u een uitkering 

aanvraagt in loondienst te hebben gewerkt tijdens 

een periode die in totaal overeenstemt met de 

volledige werktijd in het betrokken beroep (doorgaans 

37 uur per week) gedurende minimaal 52 

weken tijdens de voorgaande drie jaar, of dient u 

tijdens een overeenkomstige periode in aanzienlijke 

mate een activiteit als zelfstandige te hebben 

uitgevoerd. 

Een verzekerde die aan de voorwaarden voldoet, 

ontvangt vier jaar lang een werkloosheidsuitkering, 

verdeeld over een éénjarige daggeldperiode 

en een driejarige actieve periode. 

Voor jongeren onder de 25 jaar duurt de daggeldperiode 

een half jaar en de actieve periode 

drieënhalf jaar. Wie ouder is dan 60, ontvangt 

maximaal tweeënhalf jaar lang daggeld. 

Verzekerings- en/of werkperioden in een andere 

lidstaat kunnen onder bepaalde voorwaarden 

worden meegeteld om recht te geven op daggeld 

enz., waaronder vervroegd pensioen. 

Vervroegdpensioenuitkering van de 

werkloosheidsverzekering 

Werknemers en zelfstandigen die lid zijn van een 

werkloosheidsfonds en die minimaal 60 maar nog 

geen 65 jaar zijn, kunnen een vervroegd pensioen 

krijgen. Vervroegd pensioen kan zowel aan 

werkenden als aan werklozen worden toegekend. 

De betrokken leden dienen in Denemarken, op 

Groenland, de Faeröereilanden of in een andere 

EER-land te wonen en moeten doorgaans in de 

loop van de voorgaande 30 jaar gedurende 25 jaar 

lid van een werkloosheidsfonds zijn geweest. 

Bovendien dienen zij tijdens deze periode vervroegdpensioenbijdragen 

te hebben betaald, en 

zij dienen bij de overgang naar vervroegd 

pensioen recht te hebben op daggeld. 

Nadere inlichtingen in verband met het vervroegd 

pensioen zijn verkrijgbaar bij het Nationaal 

Arbeidsbureau (Arbejdsdirektoratet). 

Beroep 

Tegen beslissingen van het werkloosheidsfonds 

over kwesties zoals lidmaatschap, uitkeringen 

enz. kunt u binnen vier weken beroep aantekenen 

bij de directeur van de werkloosheidsverzekering 

(Direktøren for Arbejdsløshedsforsikringen). Tegen 

bepaalde beslissingen van die directeur kunt u, 

eveneens binnen de vier weken, beroep aantekenen 

bij de Commissie van beroep (Arbejdsmarkedets 

Ankenævn). De adressen vindt u onder punt 9. 


Voor alle kinderen onder de 18 jaar wordt een 

kinderuitkering (børnefamilieydelse) betaald. Er 

bestaan drie tarieven: een voor kinderen van 0 tot 

3, een voor kinderen van 3 tot 7 en een voor 

kinderen van 7 tot 18 jaar. 

In speciale gevallen hebt u eventueel ook recht op 

een of meer soorten kinderbijslag (børnetilskud). 

De gewone kinderbijslag (ordinært børnetilskud) 

wordt toegekend voor kinderen van alleenstaanden, 

en voor kinderen waarvan beide ouders een 

algemeen of een vervroegd pensioen ontvangen. 

De leeftijdsgrens is 18 jaar. Een bijkomende 

kinderbijslag (ekstra børnetilskud) wordt toegekend 

aan de alleenstaande ouder van wie de 

kinderen de gewone kinderbijslag al ontvangen. U 

kunt slechts één bijkomende kinderbijslag ontvangen, 

ongeacht het aantal kinderen. 

De bijzondere kinderbijslag (særligt børnetilskud) 

wordt toegekend aan eenoudergezinnen en aan 

DENEMARKEN 

31

wezen, of voor kinderen van wie één of beide 

ouders een algemeen of een vervroegd pensioen 

ontvangen. Deze kinderbijslag kan samen met de 

gewone of met de aanvullende kinderbijslag 

worden toegekend. De leeftijdsgrens is 18 jaar. 

 


uitkeringen 

Kinderbijslag en kinderuitkering worden enkel 

toegekend indien: 

— het kind in Denemarken woont; 

— het kind ongehuwd is; 

— het kind niet in het kader van de wet op de 

sociale bijstand buiten de ouderlijke woning 

is ondergebracht, noch op een andere wijze 

uit openbare middelen wordt onderhouden. 

Voor het recht op de kinderuitkering is bovendien 

vereist dat de ouder die de ouderlijke macht heeft, 

volledig belastingplichtig is in Denemarken. 

Voor de kinderbijslag moet het kind, of de ouder 

die de ouderlijke macht uitoefent, bovendien ook 

de Deense nationaliteit bezitten of gedurende het 

laatste jaar (voor recht op de bijzondere kinderbijslag: 

de laatste drie jaar) zijn/haar normale 

woonplaats in Denemarken hebben gehad. 

Van de voorwaarden in verband met nationaliteit 

en woonplaats/domicilie in Denemarken kan 

worden afgeweken in die gevallen waarin de 

Gemeenschapswetgeving dat vereist. 

Wanneer uw kinderen in een andere lidstaat 

wonen terwijl u als werknemer of zelfstandige in 

Denemarken werkt, hebt u recht op de Deense 

uitkeringen. Wanneer de andere ouder een beroepsactiviteit 

uitoefent in het land waar de 

kinderen wonen, dan worden deze uitkeringen 

eerst en vooral door dat andere land betaald. 

Indien uw kinderen niet in Denemarken wonen, 

krijgt u van de afdeling Sociale zaken van de 

gemeente (socialforvaltning) een formulier E 401 

(verklaring inzake de samenstelling van het gezin). 

Op dit formulier moet een verklaring worden 

ingevuld van het bevolkingsregister of vergelijkbare 

autoriteit van de staat waar de kinderen 

wonen. Formulier E 401 met de verklaring van de 

samenstelling van het gezin moet ieder jaar 

opnieuw worden ingediend. 

 

Hoe krijgt u deze kinderuitkeringen en 

-bijslagen? 

De kinderuitkering en de kinderbijslag worden per 

kwartaal vooruitbetaald. Normaal wordt het geld 

overgemaakt aan de moeder van het kind. De 

kinderuitkering wordt betaald door het nationale 

bestuur voor douane en belastingen (Told- og 

Skattestyrelsen) terwijl de kinderbijslag betaald 

wordt door de gemeente. 

Zowel de kinderuitkering als de bijzondere kinderbijslag 

worden in de regel automatisch en zonder 

aanvraag toegekend. De bijkomende kinderbijslag 

(ekstra børnetilskud) en de gewone kinderbijslag 

(ordinært børnetilskud) voor kinderen van alleenstaanden 

kunnen enkel worden toegekend nadat 

een aanvraag is ingediend. Deze aanvraag dient u 

bij de gemeente in te dienen. 

Beroep 

Wanneer u het niet eens bent met een beslissing 

van de gemeente betreffende het recht op kinderuitkeringen 

of kinderbijslag, kunt u daartegen in 

beroep gaan bij de Sociale Commissie (Det 

Sociale Nævn), die in elk district (amt) bestaat. 

De voorwaarde met betrekking tot het betalen van 

belastingen wordt evenwel nagegaan door de 

belastingdienst van het district (told- og skatteregionen), 

en tegen die beslissing kunt u beroep 

aantekenen bij het nationale bestuur voor douane 

en belastingen (Told- og Skattestyrelsen). Het 

beroep moet steeds binnen de vier weken worden 

ingediend. 


Hieronder vindt u de lijst met adressen van de 

voornaamste socialezekerheidsorganen in Denemarken. 

Arbejdsmarkedets Ankenævn (Commissie van 

beroep voor de werkloosheidsverzekering) 

Nytorv 11-13 

DK-1450 København K 

Ankenævnet for Arbejdsmarkedets Tillægspension 

(ATP) (Commissie van beroep voor het aanvullend 

pensioenstelsel ATP) 

Holmens Kanal 20 


Arbejdsmarkedets Tillægspension (ATP) (Bureau 

voor het aanvullend pensioen voor werknemers 

ATP) 

Kongens Vænge 8 

DK-3400 Hillerød 

Arbejdsskadestyrelsen (Bestuur arbeidsongevallen 

en beroepsziekten) 

Æbeløgade 1 

Postboks 3000 

DK-2100 København Ø 

Told- og Skattestyrelsen (Bestuur douane en 

belastingen) 

Østbanegade 123 

DK-2100 København Ø 

Den Sociale Ankestyrelse 

(Sociale Klachtencommissie) 

Amaliegade 25 

Postboks 3042 


32 DENEMARKEN

Den Sociale Sikringsstyrelse 

(Socialeverzekeringscommissie) 

Landemærket 11 


Arbejdsdirektoratet (Nationaal Arbeidsbureau) 

Finsensvej 78 

DK-2000 Frederiksberg 

Socialministeriet (ministerie van Sociale Zaken) 

Holmens Kanal 22 


Sundhedsministeriet 

(ministerie van Volksgezondheid) 

Holbergsgade 6 


DENEMARKEN 

33

DUITSLAND 


In dit deel van de handleiding wordt uitgelegd 

welke rechten en plichten u in Duitsland heeft op 

het gebied van de sociale zekerheid, als werknemer 

of als zelfstandige. Voor nadere inlichtingen 

kunt u terecht bij de bevoegde verzekeringsorganen, 

die vermeld zijn in de lijst onder punt 

11. Ook de adressen en telefoonnummers van de 

verbindingsorganen met alle andere lidstaten van 

de Europese Unie op het gebied van de sociale 

zekerheid zijn in punt 11 vermeld. 

In deze handleiding vindt u nadere bijzonderheden 

over de volgende prestaties van de sociale 

zekerheid: 

— uitkeringen en verstrekkingen bij ziekte en 

moederschap (punt 3); 

— uitkeringen en verstrekkingen bij zorgbehoefte 

(punt 4); 

— uitkeringen en verstrekkingen bij arbeidsongevallen 


— pensioenen bij invaliditeit, ouderdom en 

overlijden (punten 6, 7 en 8); 

— uitkeringen bij werkloosheid (punt 9); 


Voor de nieuwe deelstaten gelden ten dele een 

paar specifieke regels die niet in deze handleiding 

zijn opgenomen. 

 


Zodra u begint te werken, doet uw werkgever het 

nodige om u bij de sociale zekerheid aan te 

melden. Eerst wordt u bij het ziekenfonds ingeschreven 

(Krankenkasse), dat op zijn beurt de 

organen van de pensioenverzekering en van de 

werkloosheidsverzekering op de hoogte stelt. U 

krijgt een verzekeringsnummer, en onder dat 

nummer zal het pensioenfonds uw tijdvakken 

van verzekering en uw socialezekerheidsbijdragen 

registreren. 

Als u voor het eerst begint te werken, krijgt u van 

het pensioenfonds een socialeverzekeringskaart 

(Sozialversicherungsausweis, SV-Ausweis), waarop 

uw achternaam, meisjesnaam, voornaam en 

uw verzekeringsnummer staan aangegeven. Bij 

bepaalde beroepen (bv. in de bouwsector) moet 

op de socialeverzekeringskaart een foto staan en 

moet u de kaart steeds bij zich hebben. 

Als zelfstandige moet u zelf het nodige doen voor 

uw inschrijving bij het voor u verantwoordelijke 

ziekenfonds (Krankenkasse), waar u ook alle 

nadere inlichtingen kunt krijgen. 

 

Premies 

U dient premies te betalen voor de ziekte- en 

moederschapsverzekering, voor de zorgen werkloosheidsverzekering 

en voor de invaliditeits-, 

ouderdoms- en nabestaandenverzekering. Uw 

premie bedraagt een bepaald percentage van uw 

loon. Werknemer en werkgever betalen in principe 

elk de helft. Als zelfstandige dient u echter de 

volledige premie zelf te betalen. 

Uw werkgever is verantwoordelijk voor het storten 

van de premies. Uw deel wordt afgehouden bij 

elke uitbetaling van wedde of loon. 

U betaalt geen premies voor de verzekering tegen 

arbeidsongevallen (die worden door de werkgever 

betaald), noch voor de gezinsbijslagen (die uit de 

rijksbegroting gefinancierd worden). 

De premie voor de ziekteverzekering bedraagt 

gemiddeld 13 % van het gedeelte van uw loon dat 

een jaarlijks vast te stellen plafond (3 297,83 euro 

(6 450 DEM) per maand in 2000) niet overschrijdt. 

U betaalt zelf nog 1,7 % van uw loon als premie 

voor de zorgverzekering (Pflegeversicherung). Van 

deze premies wordt telkens de helft door de 

werkgever betaald, behalve indien u als zelfstandige 

werkt. 

In de pensioenverzekering voor arbeiders en 

bedienden bedraagt de premie 19,3 % (2000) 

van het loon dat een jaarlijks vastgesteld bedrag 

(4 397,11 euro (8 600 DEM) per maand in 2000) 

niet overschrijdt. De helft van de premie wordt 

door de werkgever betaald, behalve indien u 

zelfstandige bent. 

Voor de werkloosheidsverzekering wordt een 

premie van 6,5 % (2000) van het loon betaald, 

met dezelfde loongrens als voor de pensioenverzekering. 

De werkgever betaalt hiervan de helft. 

Voor de nieuwe deelstaten zijn de cijfers niet 

volledig gelijk. 

2. Organen van de sociale 

zekerheid 

Hierna vindt u de bevoegde organen voor de 

verschillende takken van de sociale zekerheid. De 

verzekeringsorganen hebben voor hun betrekkingen 

met de andere EU-lidstaten op het gebied van 

de sociale zekerheid speciale verbindingsorganen 

opgericht. Als u problemen of vragen heeft met 

betrekking tot de sociale zekerheid in Duitsland of 

in één of meer andere lidstaten, kunt u zich tot het 

bevoegde verbindingsorgaan wenden, waarvan de 

DUITSLAND 

35

adressen vermeld zijn in punt 11 van deze 

handleiding. 

 

Ziekte- en moederschapsverzekering 

In de meeste gevallen is het algemeen plaatselijk 

ziekenfonds (Allgemeine Ortskrankenkasse, AOK) 

van de plaats waar u werkt bevoegd. U kunt 

evenwel ook verzekerd zijn bij een aanvullend 

ziekenfonds (Ersatzkasse), een bedrijfsziekenfonds 

(Betriebskrankenkasse, BKK), een ziekenfonds 

voor specifieke beroepen (Innungskrankenkasse, 

IKK), de federale verzekeringsinstelling voor mijnwerkers 

(Bundesknappschaft) of het ziekenfonds 

voor de zeelieden (See-Krankenkasse). Nadere 

inlichtingen krijgt u van de desbetreffende ziekenfondsen 

of uw werkgever. 

 

Verzekering tegen arbeidsongevallen en 


Naargelang de bedrijfstak waaronder uw beroep 

of functie valt, bent u verzekerd bij een Berufsgenossenschaft 

voor de productiesector, de landbouw 

of de zeevaart. 

 

Pensioenverzekering 

Voor invaliditeit, ouderdom en overlijden bestaan 

er de volgende verzekeringsorganen: 

— een van de regionale verzekeringsbureaus 

(Landesversicherungsanstalten) voor arbeiders 

en bepaalde categorieën van zelfstandigen, 

met name de zelfstandige ambachtslieden, 

— de federale verzekeringsdienst voor bedienden 

(Bundesversicherungsanstalt für Angestellte), 

die de verzekering regelt van bedienden, 

zelfstandig werkende kunstenaars 

en publicisten, en bepaalde andere categorieën 

van zelfstandigen, 

— het federaal verzekeringsfonds voor mijnwerkers 

(Bundesknappschaft), voor de arbeiders 

en de bedienden van de mijnbouw, 

— het verzekeringsfonds voor zeelieden (Seekasse) 

voor het personeel van de zeevaart, 

bedienden en loodsen, 

— de verzekeringsdienst voor het spoor (Bahnversicherungsanstalt) 

voor arbeiders en bedienden 

van de Duitse spoorwegen (Deutsche 

Bahn AG). 

 

Werkloosheidsverzekering en 

gezinsbijslagen 

Zowel de werkloosheidsuitkeringen als de kinderbijslag 

worden beheerd door het Federaal Arbeidsbureau 

(Bundesanstalt für Arbeit) en zijn regionale 

arbeidsbureaus (Arbeitsämter). 


De ziekteverzekering helpt u en uw rechthebbende 

gezinsleden in geval van ziekte en moederschap. 

Daartoe bestaan de volgende uitkeringen 

en verstrekkingen: 

— verstrekkingen: medische behandeling, medicamenten, 

vroegtijdige opsporing en preventief 

onderzoek van ziekten (zie deel A); 

— uitkeringen van de ziekteverzekering (deel B); 

— uitkeringen en verstrekkingen bij moederschap 

(deel C). 

De ziekteverzekering verstrekt ook uitkeringen bij 

overlijden (zie punt 8). 

De volgende categorieën van personen zijn verplicht 

verzekerd: 

— werknemers die minder dan een bepaald 

bedrag verdienen, alsmede personen die een 

beroepsopleiding volgen; 

— werklozen die een uitkering van het arbeidsbureau 

ontvangen; 

— studenten en stagiaires, kunstenaars en publicisten; 

— pensioengerechtigden en pensioenaanvragers, 

van wie de vereiste verzekeringsduur 

is aangetoond (eventueel rekening houdend 

met tijdvakken in andere lidstaten). 

Personen met geringe inkomsten (maximaal 

322,11 euro (630 DEM) per maand) die minder 

dan 15 uur per week werken, zijn niet verzekerd. 

Onder bepaalde voorwaarden kunnen personen 

die niet meer door de verplichte verzekering 

gedekt zijn, vrijwillig tot het ziekteverzekeringsstelsel 

toetreden. Dat geldt ook voor personen die 

voor het eerst in Duitsland gaan werken, en van 

wie het inkomen meer bedraagt dan de loongrens 

voor de verplichte verzekering (3 297,83 euro 

(6 450 DEM) per maand in 2000). 

Als u een vrijwillig voortgezette verzekering 

wenst, moet u de aanvraag daartoe indienen 

binnen de drie maanden na het stopzetten van 

de verplichte verzekering. De vrijwillige verzekering 

moet worden aangevraagd bij het relevante 

ziekenfonds dat in punt 2 is vermeld. 

Verzekering van de gezinsleden 

Uw gezinsleden die in Duitsland verblijven, 

hebben recht op dezelfde verstrekkingen bij ziekte 

en moederschap als uzelf. Als gezinsleden worden 

normaal beschouwd: uw echtgenote en uw 

kinderen tot 18 jaar, alsook uw kinderen die niet 

werken, tot 23 jaar, of die studeren of een 

beroepsopleiding volgen, tot 25 jaar. Voorwaarde 

is dat zij geen eigen ziekteverzekering hebben, 

niet als zelfstandige werken, en hun inkomen niet 

hoger is dan een bepaald maximum (2000: 327,23 

euro (640 DEM) per maand). Iedere verandering in 

36 DUITSLAND

de omstandigheden die van belang kan zijn voor 

de toekenning van de prestaties (inkomen, verhuizing 

enz.) moet onmiddellijk aan het ziekenfonds 

worden meegedeeld. 

Ook uw gezinsleden die in een andere lidstaat 

wonen of tijdelijk in een andere lidstaat verblijven, 

kunnen aanspraak maken op prestaties van 

de ziekteverzekering. Over de formaliteiten daarvan 

kan uw ziekenfonds nadere inlichtingen 

verstrekken. 

A. VERSTREKKINGEN VAN DE 

ZIEKTEVERZEKERING 

 

Preventief onderzoek 

In het kader van de vroegtijdige opsporing van 

ziekten heeft u voor uzelf en uw gezinsleden recht 

op preventief onderzoek: 

— onderzoek voor het vroegtijdig opsporen van 

kinderziekten tot de leeftijd van zes jaar; 

alsook na voltooiing van het tiende levensjaar; 

— jaarlijks onderzoek voor de vroegtijdige 

opsporing van kanker bij vrouwen vanaf 20 

en bij mannen vanaf 45 jaar; 

— tweejaarlijks algemeen medisch onderzoek 

voor het vroegtijdig opsporen van met name 

ziekten van hart en bloedsomloop, nierziekten 

of diabetes, bij verzekerden vanaf 35 jaar. 

Daarnaast biedt het ziekenfonds ook nog medische, 

ambulante en klinische preventieve en 

revalidatiemaatregelen. 

 


Zolang u verzekerd bent, hebben u en uw 

gezinsleden recht op medische behandeling door 

huisartsen, specialisten en tandartsen. 

Vóór de dokter zijn onderzoek begint, legt u hem 

uw ziekteverzekeringskaart (Krankenversicherungskarte) 

voor. In een spoedgeval behandelt de 

arts u ook zonder die kaart, maar u moet dan wel 

de naam en het adres opgeven van het ziekenfonds 

waar u verzekerd bent. 

De behandeling geschiedt door de ziekenfondsartsen 

of ziekenfondstandartsen — meer dan 90 % 

van alle artsen zijn aangesloten —, waaruit u bij 

het begin van de behandeling of aan het begin van 

ieder kalenderkwartaal een keuze kunt maken. 

Een lijst van deze artsen krijgt u bij het ziekenfonds. 

Wanneer uw behandelende arts een verwijzing 

naar een specialist, een polikliniek of een soortgelijke 

inrichting noodzakelijk acht, geeft hij u een 

verwijskaart (Überweisungsschein). 

Geneesmiddelen, paramedische zorg en 

hulpmiddelen 

De geneesmiddelen worden voorgeschreven door 

de ziekenfondsarts en zijn in alle apotheken 

verkrijgbaar. In de regel betaalt u zelf 4,09, 4,60 

of 5,11 euro (8, 9 of 10 DEM) voor elk 

voorgeschreven geneesmiddel bij. Geneesmiddelen 

tegen verkoudheid en griep, alsook andere 

zogenaamde „bagatelgeneesmiddelen”, dient u 

volledig zelf te betalen. 

Daarnaast heeft de verzekerde ook recht op 

paramedische zorg, zoals fysiotherapie en massages. 

Vanaf de leeftijd van 18 jaar moet de 

verzekerde echter 15 % zelf bijbetalen. 

Brilglazen, prothesen en andere hulpmiddelen 

worden normaal door het ziekenfonds betaald — 

tot een bepaald bedrag. De recepten voor die 

hulpmiddelen moeten aan het ziekenfonds worden 

voorgelegd. 

Behandeling van het gebit 

De verzekerde betaalt zelf 50 % van het officieel 

tarief voor het honorarium dat tandtechnici en 

tandartsen in rekening brengen voor tandprothesen 

en kronen. Deze bijdrage daalt tot 15 % 

indien u zich jaarlijks preventief heeft laten 

onderzoeken en uit de toestand van uw gebit 

blijkt dat u uw tanden regelmatig verzorgt. 

Bij tandorthopedie (preventie en correctie van 

onregelmatigheden van de tanden) draagt de 

verzekerde zelf 20 % van de kosten. Dit bedrag 

van 20 % wordt de verzekerde na afloop van de 

behandeling terugbetaald. 

Thuisverpleging en gezinshulp 

Als het niet mogelijk is om u door een in uw gezin 

wonende persoon bij ziekte voldoende te verplegen 

en te verzorgen, verstrekt het ziekenfonds 

naast de medische behandeling ook nog de 

noodzakelijke thuisverpleging. U heeft daar enkel 

recht op als verpleging in een ziekenhuis niet 

mogelijk is. Principieel is het recht op thuisverpleging 

beperkt tot vier weken per ziektegeval. 

Als u wegens ziekte geen huishoudelijk werk kunt 

verrichten, kunt u ook een beroep doen op 

gezinshulp. Gezinshulp wordt evenwel alleen 

toegekend als in uw gezin een kind van minder 

dan 12 jaar woont, of een gehandicapt kind dat 

niet aan de hoede van een andere persoon van het 

huishouden kan worden toevertrouwd. 

Behandeling in een ziekenhuis 

U heeft recht op alle noodzakelijke behandelingen 

in een ziekenhuis, op voorwaarde dat een arts 

bevestigt dat u naar een ziekenhuis moet. Behalve 

in spoedgevallen moet u steeds op voorhand bij 

het ziekenfonds om dekking van de kosten vragen. 

DUITSLAND 

37

U betaalt, maximaal gedurende veertien dagen 

per kalenderjaar, zelf 8,69 euro (17 DEM) per dag 

aan het ziekenhuis als bijdrage in de kosten. 

 

Beëindiging van de 

verzekeringsaanspraken 

Als u niet meer verplicht verzekerd bent, kunt u 

nog maximaal een maand na het einde van uw 

aansluiting bij de verzekering aanspraak op 

verstrekkingen maken, voorzover u geen beroepsactiviteit 

uitoefent. 

 

Vervoerskosten 

Onder bepaalde voorwaarden kunnen de vervoerskosten 

in verband met een medische behandeling 

geheel of gedeeltelijk door het ziekenfonds 

vergoed worden. De verzekerde betaalt zelf 

12,78 euro (25 DEM) voor ieder vervoer. In het 

kader van de maatregelen voor bijzondere gevallen 

kan de verzekerde hiervan worden vrijgesteld. 

B. ZIEKENGELD (KRANKENGELD) 

Bij onvrijwillige arbeidsongeschiktheid wegens 

ziekte betaalt uw werkgever u tijdens de eerste 

zes weken meestal uw loon door. Als u ziek 

wordt, moet u dat onmiddellijk aan uw werkgever 

melden en hem vertellen hoelang u waarschijnlijk 

afwezig zal blijven. 

Uiterlijk op de derde dag van de arbeidsongeschiktheid 

moet uw dokter u onderzoeken en een 

verklaring opstellen ter bevestiging van uw arbeidsongeschiktheid, 

en met de vermelding van 

de vermoedelijke duur ervan. Hij stuurt deze 

verklaring naar uw ziekenfonds, terwijl uzelf een 

exemplaar ervan naar uw werkgever stuurt. 

Wanneer het loon niet (meer) door de werkgever 

wordt doorbetaald, komt u in aanmerking voor 

ziekengeld (Krankengeld) van het ziekenfonds. 

Het ziekengeld bedraagt 70 % van uw laatste 

normale loon of salaris (Regelentgelt), maar mag 

niet meer bedragen dan 90 % van uw laatste 

normale nettoarbeidsloon. 

Ziekengeld wordt uitbetaald tot het einde van de 

erkende arbeidsongeschiktheid. Voor één en dezelfde 

ziekte heeft u slechts gedurende maximaal 

78 weken in de loop van drie jaar recht op 

ziekengeld. Na afloop van die drie jaar kan onder 

bepaalde voorwaarden opnieuw een beroep 

worden gedaan op een uitkering voor de volgende 

drie jaar. 

Bij personen die andere uitkeringen ontvangen, 

bijvoorbeeld wegens arbeidsongeschiktheid of 

beroepsinvaliditeit, of uitkeringen uit het buitenland, 

wordt het ziekengeld geschrapt of verminderd. 

Een oproep voor een medische keuring moet stipt 

worden opgevolgd. Als u zonder ernstige reden 

niet verschijnt, kan de betaling van uw ziekengeld 

geschorst worden. 

U moet uw ziekenfonds meedelen dat u eventueel 

een andere uitkering (bv. een pensioen) ontvangt, 

of dat uw arbeidsongeschiktheid het gevolg is van 

een arbeidsongeval of van een beroepsziekte. 

Tijdens de gehele duur van uw arbeidsongeschiktheid 

mag u Duitsland enkel met toestemming van 

het ziekenfonds verlaten, anders kunt u uw 

uitkering verliezen. 

 

Ziekengeld voor ziekte van een kind 

Als uw wettelijk tegen ziekte verzekerd kind (tot 

12 jaar) ziek wordt en de arts van oordeel is dat 

het moet worden opgepast, dan heeft u in elk 

kalenderjaar voor elk kind en maximaal voor tien 

werkdagen (in totaal maximaal 25 werkdagen) 

aanspraak op ziekengeld, indien geen andere 

persoon in uw huishouden voor het kind kan 

zorgen. 

C. UITKERING BIJ MOEDERSCHAP 

Vrouwen die recht hebben op verstrekkingen bij 

ziekte (zie punt A) hebben ook recht op verstrekkingen 

tijdens de zwangerschap en na de bevalling. 

Als u zwanger bent, moet u een zwangerschapsbewijs 

(Mutterschaftspass) aanvragen, 

waarop onder meer aanwijzingen staan voor de 

verdere onderzoeken. De verstrekkingen bij moederschap 

omvatten: 

— hulp van de dokter alsmede assistentie van 

een vroedvrouw tijdens de zwangerschap en 

na de bevalling; 

— hulp van een vroedvrouw bij de bevalling, zo 

nodig ook hulp van een arts; 

— geneesmiddelen, verband en andere hulpmiddelen; 

— vergoeding van de kosten bij een bevalling in 

een ziekenhuis; 

— recht op thuisverpleging; 

— recht op hulp in het huishouden. 

Naast deze verstrekkingen heeft u eventueel ook 

nog recht op een uitkering. De zwangerschapsuitkering 

wordt betaald van zes weken vóór tot acht 

weken (bij vroegtijdige geboorten en meerlingen: 

twaalf weken) na de bevalling. Het bedrag ervan 

hangt af van uw loon en bedraagt hoogstens 12,78 

euro (25 DEM) per kalenderdag. Het eventuele 

verschil tussen zwangerschapsuitkering en loon 

wordt door de werkgever bijgepast. Deze uitkering 

wordt niet toegekend indien de werkgever uw 

loon doorbetaalt tijdens de periode vóór en na de 

bevalling. 

38 DUITSLAND

Als u bij uw verzekering geen recht heeft op 

moederschapsgeld, krijgt u een bevallingsuitkering 

van 76,69 euro (150 DEM). 

4. Uitkering voor personen die 

langdurig zorgbehoevend zijn 

(Leistungen bei 

Pflegebedürftigkeit) 

De wet inzake de verzekering met betrekking tot 

langdurige zorgbehoevendheid (Pflegeversicherungsgesetz) 

is op 1 januari 1995 van kracht 

geworden. De bedoeling is de verzorgingskosten 

te dekken van personen die langdurig op verpleging 

aangewezen zijn, zowel bij thuisverzorging 

als bij verzorging in een verpleeginstelling. Beide 

categorieën moeten wel zelf voor voeding en 

huisvesting betalen. 

De hoogte van de uitkeringen voor langdurige 

thuisverzorging hangt af van de mate waarin die 

persoon zorgbehoevend is, en van de vraag of de 

verzorging verstrekt wordt door een verpleegdienst 

dan wel door een persoon die door de 

betrokkene zelf wordt gekozen. Voor verzorging 

door een verpleegdienst bedraagt de uitkering 

maximaal 383,47 euro (750 DEM) per maand voor 

iemand die regelmatig verzorgd moet worden, 

920,33 euro (1 800 DEM) voor iemand die 

voortdurend verzorgd moet worden en 1 431,62 

euro (2 800 DEM) voor iemand die ononderbroken 

verzorgd en opgepast moet worden. Indien de 

verzorging gebeurt door iemand die door de 

betrokkene zelf is gekozen, bedraagt de maximumuitkering 

telkens ongeveer de helft. Bij tijdelijke 

afwezigheid van de normale verzorger zal het 

bevoegde fonds (Pflegekasse) eens per jaar gedurende 

maximaal vier weken een vervanger 

betalen. 

De verstrekkers van thuisverzorging zijn wettelijk 

verzekerd tegen ongevallen en zijn ook verplicht 

aangesloten bij de pensioenverzekering. De bijdrage 

wordt regelmatig betaald door het fonds van 

de zorgbehoevende. 

Voor de zorg voor langdurig zorgbehoevenden 

wordt maximaal 1 431,62 euro (2 800 DEM) per 

maand (gemiddeld 1 278,23 euro (2 500 DEM), 

1 687,26 euro (3 300 DEM) in uitzonderingsgevallen) 

betaald. 



U bent door de ongevallenverzekering gedekt 

tijdens uw beroepswerkzaamheden, alsook op 

weg naar en van het werk. Daartoe bestaan er 

enerzijds maatregelen ter voorkoming van arbeidsongevallen, 

en anderzijds worden prestaties 

verleend in geval van arbeidsongeval of beroepsziekte. 

Elk arbeidsongeval moet u onmiddellijk 

aan uw werkgever melden. 

Alle personen die werken met een arbeids-, 

dienst- of leerovereenkomst zijn verplicht verzekerd 

tegen ongevallen. Ook de kinderen die een 

kinderdagverblijf bezoeken, leerlingen tijdens 

algemeen schoolbezoek, alsmede de studenten 

van het hoger en het voortgezet onderwijs zijn 

door deze verzekering gedekt. 

Zelfstandigen die statutair niet tegen arbeidsongevallen 

en beroepsziekten verzekerd zijn, kunnen 

op vrijwillige basis tot het arbeidsongevallenstelsel 

toetreden. 

In het kader van de ongevallenpreventie bestaan 

er desbetreffende voorschriften op grond waarvan 

de werkgever verplicht is de werkplaatsen zo in te 

richten en te onderhouden, dat de werknemers 

beschermd zijn tegen ongevallen en beroepsziekten. 

Die voorschriften moeten nauwkeurig in 

acht worden genomen. 

Bij lichamelijke letsels zijn de volgende verstrekkingen 

en uitkeringen mogelijk: 

— eerste hulp en medische behandeling, 

— Verletztengeld ( = ongevallenuitkering wegens 

arbeidsongeval of beroepsziekte), 

— maatregelen voor de beroepsrevalidatie, 

— Verletztenrente ( = ongevallenpensioen wegens 

arbeidsongeval of beroepsziekte), 

— en in geval van overlijden: nabestaandenpensioenen, 

en uitkering bij overlijden. 

Het recht op deze prestaties ontstaat, indien de 

verzekerde een arbeidsongeval heeft of een beroepsziekte 

heeft opgelopen die door de verzekering 

gedekt is. 

Het slachtoffer of zijn nabestaanden hoeven deze 

prestaties niet aan te vragen, aangezien ze door 

het bevoegd orgaan van ambtswege worden 

verstrekt. De werkgever is verplicht alle ongevallen 

of beroepsziekten bij de Berufsgenossenschaft 

te melden. 

Curatieve behandeling en uitkering bij 

arbeidsongevallen (Verletztengeld) 

De curatieve behandeling omvat de medische 

behandeling, de verstrekking van geneesmiddelen, 

hulpmiddelen en prothesen en de behandeling 

in een ziekenhuis of een speciale medische 

instelling. 

De ongevallenuitkering wordt toegekend tijdens 

de gehele duur van de behandeling en bedraagt 

ongeveer 80 % van het gederfde loon. Deze 

uitkering wordt betaald in aansluiting op de 

periode van de doorbetaling van het loon, in 

beginsel hoogstens gedurende 78 weken. De 

DUITSLAND 

39

uitkering wordt stopgezet zodra u een ongevallenpensioen 

ontvangt. 

Steun voor het verkrijgen of behouden 

van werk 

Als steun voor het verkrijgen of behouden van 

werk (Berufshilfe) bestaan de volgende maatregelen: 

— steun voor het behouden of verkrijgen van 

een arbeidsplaats; 

— steun voor beroepskeuze, proefbanen, beroepsvoorbereiding 

en eventueel een wegens 

uw handicap vereiste basisopleiding; 

— beroepsopleiding en omscholing. 

In het kader van deze ondersteuning wordt als 

regel een overgangsuitkering (Übergangsgeld) 

toegekend. 

Pensioen wegens arbeidsongeval en 

beroepsziekte (Verletztenrente) 

Na stopzetten van de ongevallenuitkering (Verletztengeld) 

wordt een pensioen wegens arbeidsongeval 

of beroepsziekte toegekend, op voorwaarde 

dat uw verdiencapaciteit als gevolg van 

het ongeval gedurende meer dan 26 weken met 

ten minste 20 % is verminderd. Het bedrag van het 

pensioen is afhankelijk van het percentage van de 

vermindering van de verdiencapaciteit, en van uw 

vroeger arbeidsinkomen per jaar. 

Indien u als gevolg van het door de verzekering 

gedekte risico zorgbehoevend bent geworden, 

heeft u naast uw pensioen ook recht op een 

verzorgingsuitkering. 

Pensioenen voor nabestaanden 

(Hinterbliebenenrente) 

Als de verzekerde overlijdt als gevolg van het 

arbeidsongeval of de beroepsziekte, hebben de 

nabestaanden recht op een pensioen. Als weduwe/weduwnaar 

van een overleden verzekerde 

krijgt u van de ongevallenverzekering een nabestaandenpensioen. 

Dit pensioen bedraagt 40 % 

van het laatste bruto-inkomen van de overledene 

indien u 45 jaar of ouder bent, of invalide, of een 

kind opvoedt. Als u jonger bent dan 45 jaar en 

geen kind opvoedt, bedraagt het pensioen 30 % 

van het laatste brutoloon. Indien u zelf eigen 

inkomsten heeft, kan het pensioen verminderd 

worden wanneer uw inkomen een bepaald bedrag 

overschrijdt. 

Kinderen jonger dan 18 jaar hebben recht op een 

wezenpensioen (Waisenrente). Halve wezen (een 

kind waarvan één ouder overleden is) ontvangen 

20 % en volle wezen 30 % van het vroegere 

inkomen van de verzekerde. Het pensioen wordt 

doorbetaald tot 27 jaar voor kinderen die studeren. 

Onder bepaalde voorwaarden kunt u een afkoopsom 

(Abfindung) krijgen in plaats van een invaliditeitspensioen 

of een nabestaandenpensioen. Als u 

daarvoor belangstelling heeft, kunt u zich wenden 

tot de Berufsgenossenschaft waarvan u het pensioen 

ontvangt. 

 

Uitkering bij overlijden 

Bij overlijden als gevolg van een door de verzekering 

gedekt ongeval wordt een overlijdensuitkering 

(Sterbegeld) uitbetaald. Het bedrag van 

deze uitkering is gelijk aan 1/7 van de referentieindicator 

(in 2000 3 926,72 euro (7 680 DEM)). 

6. Invaliditeitspensioenen 

Alle personen die werken met een arbeids-, 

dienst- of leerovereenkomst en die verplicht zijn 

aangesloten bij de pensioenverzekering (Rentenversicherung) 

hebben ook een invaliditeitsverzekering. 

Voor personen die permanent gedurende 

een gering aantal uren arbeid verrichten, wordt 

door de werkgever een forfaitair bedrag betaald 

dat 12 % van de wettelijke pensioenverzekering 

en 10 % van de wettelijke ziekteverzekering 

uitmaakt. Het betreft hier personen die gewoonlijk 

minder dan 15 uur per week werken en die 

doorgaans niet meer dan 322,11 euro (630 DEM) 

verdienen. 

De verzekeringsplicht geldt ook voor moeders of 

vaders die hun eigen kind opvoeden. Voor 

kinderen die geboren zijn na 1 januari 1992 

worden de eerste drie jaren van de opvoeding ook 

als tijdvak van verzekering erkend. 

Eveneens verplicht verzekerd zijn de trekkers van 

vervangingsinkomens (ziekengeld, werkloosheidsuitkering, 

ongevallenuitkering en overgangsuitkering 

(Übergangsgeld)) voorzover de betrokkene 

reeds verplicht verzekerd was vóór het begin van 

die uitkering. 

Bepaalde categorieën van zelfstandigen (bv. ambachtslieden 

en publicisten) zijn ook verplicht 

verzekerd. De andere zelfstandigen hebben de 

mogelijkheid vrijwillig toe te treden tot het 

verplichte verzekeringsstelsel, maar dat moet dan 

wel gebeuren binnen de vijf jaar na de aanvang 

van hun loopbaan als zelfstandige. In dat geval 

zijn zij, zolang zij zelfstandig blijven, onderworpen 

aan dezelfde verzekeringsplicht als de loontrekkende 

werknemers. 

Ten slotte kunnen personen waarvoor de verzekeringsplicht 

op grond van de Duitse wetgeving niet 

(meer) geldt, zich vrijwillig aansluiten bij het 

wettelijk stelsel van de pensioenverzekering. EUburgers 

die ten minste één premie voor het Duitse 

pensioenstelsel hebben betaald, mogen ook na 

hun vertrek uit Duitsland vrijwillig verzekerd 

blijven. 

40 DUITSLAND

Let op: pensioenen worden enkel toegekend op 

aanvraag van de betrokkene. Die aanvraag moet 

bij het bevoegd socialezekerheidsorgaan worden 

ingediend (zie punt 2). 

 

Pensioen wegens algemene 

arbeidsongeschiktheid 

(Erwerbsunfähigkeit) 

Dit pensioen wordt toegekend wanneer de verdiencapaciteit 

van de verzekerde om medische 

redenen zodanig verminderd is, dat hij niet meer 

regelmatig werken kan. Het wordt ook toegekend 

als hij enkel nog geringe inkomsten heeft, — voor 

2000 niet meer dan 322,11 euro (630 DEM) per 

maand. 

Om recht te hebben op dit pensioen moet u 

gedurende ten minste 60 premiemaanden (wachttijd) 

verplicht verzekerd zijn geweest. Bovendien 

moet u aantonen dat u in de vijf laatste jaren vóór 

het begin van de invaliditeit, gedurende drie jaar 

verplicht verzekerd was. Die periode van vijf jaar 

kan worden verlengd met bijvoorbeeld tijdvakken 

van werkloosheid en van opvoeding van een eigen 

kind. 

Als de verzekerde arbeidsongeschikt wordt binnen 

de zes jaar na de beëindiging van de opleiding, 

gelden soepeler voorwaarden. 

 

Pensioen wegens beroepsinvaliditeit 

(Berufsunfähigkeit) 

Een verzekerde wordt beschouwd als beroepsinvalide 

wanneer zijn verdiencapaciteit om gezondheidsredenen 

minder dan de helft bedraagt 

van die van een gezonde verzekerde met dezelfde 

opleiding, kennis en bekwaamheden. 

De voorwaarden voor het recht op dit pensioen 

zijn dezelfde als die voor het algemeen invaliditeitspensioen. 

 

Bijverdiensten 

Als u naast uw pensioen ook nog werkt en 

bijverdient, kan dat leiden tot de schorsing van 

uw pensioen. Vraag steeds om raad bij het 

bevoegd pensioenorgaan vóór u een bijbaan 

neemt. 

 

Speciale regels voor mijnwerkers 

Verminderd arbeidsgeschikt betekent in de mijnbouw 

dat u wegens ziekte of invaliditeit niet 

langer in staat bent om zoals vroeger uw gewoon 

beroep of een gelijkaardig beroep in de mijnbouw 

uit te oefenen, tenzij u een gelijkwaardig beroep 

vindt buiten de mijnbouw. Bijverdiensten uit een 

beroep waarmee minder wordt verdiend dan met 

uw voormalig beroep in de mijnbouw, hebben 

geen nadelige gevolgen voor uw pensioen. 

Vanaf 50 jaar kan een mijnwerker een pensioen 

krijgen wanneer hij geen beroep meer uitoefent 

dat financieel evenwaardig is aan zijn werk in de 

mijnbouw. Om dit pensioen te krijgen moet u wel 

een wachttijd van 25 jaar aantonen. 

 

Revalidatiemaatregelen 

In de pensioenwetgeving wordt uitgegaan van het 

principe „revalidatie gaat vóór pensioen”. Indien 

de verdiencapaciteit van de verzekerde door 

middel van een revalidatiemaatregel kan worden 

gehandhaafd of verbeterd, dan zorgt de pensioenverzekering 

eerst voor medische of beroepsrevalidatie 

in plaats van een pensioen toe te kennen. 

 


Het pensioenbedrag wordt berekend aan de hand 

van de premies die u tijdens uw gehele verzekeringsloopbaan 

heeft betaald. Die verzekeringsloopbaan 

kan eventueel langer zijn dan uw totale 

tijd van arbeid, aangezien ook de premievrije 

tijdvakken (bv. schoolopleiding) in aanmerking 

worden genomen. 


Al wie verplicht aangesloten is bij de invaliditeitsverzekering 

(zie punt 6) is ook verplicht aangesloten 

bij de ouderdomsverzekering. 

Let op: een pensioen wordt enkel toegekend op 

aanvraag. Die aanvraag moet u indienen bij het 

bevoegde socialezekerheidsorgaan (zie punt 2). 

Het ouderdomspensioen is een soort beloning 

voor uw werk tijdens uw actief leven. Voorwaarde 

is, dat u een bepaalde leeftijd heeft bereikt en dat 

een minimumverzekeringsduur (wachttijd) vervuld 

is. 

Voor de wachttijden van 5, 15 en 25 jaar worden 

alle kalendermaanden in aanmerking genomen 

waarin u premies heeft betaald of een kind van 

minder dan drie jaar heeft opgevoed. Voor de 

wachttijd van 35 jaar worden ook de duur van de 

opleiding en de opvoeding van een kind onder de 

tien jaar in aanmerking genomen. 

Indien u bij het bereiken van de pensioengerechtigde 

leeftijd uw beroepsbezigheden beperkt 

zonder deze volledig stop te zetten, kunt u kiezen 

voor een gedeeltelijk ouderdomspensioen (eenderde, 

de helft of tweederde van het volledig 

pensioen). Ook kunt u beslissen uw pensioen nog 

niet meteen aan te vragen. Als u op 65 jaar beslist 

het ouderdomspensioen niet of slechts gedeeltelijk 

aan te vragen, wordt achteraf uw volledig 

pensioen verhoogd met 0,5 % per maand (6 % 

per jaar) voor het niet opgenomen gedeelte. 

DUITSLAND 

41

Gewoon ouderdomspensioen 

(Regelaltersrente) 

U kunt dit pensioen krijgen vanaf 65 jaar, indien u 

ten minste vijf verzekeringsjaren aantoont. 

Bij dit pensioen mag u onbeperkt bijverdienen. 

Vervroegde pensioenen 

Wie 35 verzekeringsjaren vervulde, heeft vanaf 63 

jaar recht op een ouderdomspensioen. Voor 

personen die geboren zijn na 31 december 1937 

wordt de leeftijdsgrens geleidelijk opgetrokken tot 

65 jaar. 

Ernstig gehandicapten, beroepsinvaliden of algemeen 

invaliden hebben recht op een ouderdomspensioen 

vanaf 60 jaar, na een wachttijd van 35 

jaar. 

Het ouderdomspensioen voor werklozen (Altersrente 

wegen Arbeitslosigkeit) of na een uitgroeibaan 

wordt toegekend aan verzekerden die aan de 

volgende voorwaarden voldoen: 

— de leeftijd van 60 jaar hebben bereikt; 

— werkloos zijn bij het begin van het pensioen 

en in totaal 52 weken werkloos zijn geweest 

na het bereiken van de leeftijd van 58 jaar en 

zes maanden of gedurende 24 kalendermaanden 

een uitgroeibaan hebben gehad; 

— 15 verzekeringsjaren aantonen; 

— in de loop van de laatste tien jaar ten minste 

acht jaar verplichte premies hebben betaald. 

Voor mijnwerkers gelden er bijzondere regels. Zij 

hebben op 60 jaar en na een wachttijd van 25 jaar 

recht op een ouderdomspensioen. 

Ouderdomspensioen voor vrouwen 

Vrouwelijke verzekerden kunnen vanaf 60 jaar 

met pensioen indien zij meer dan tien jaar 

verplicht verzekerd zijn geweest na hun veertigste 

verjaardag. Hun wachttijd is 15 jaar. Voor 

verzekerden die na 31 december 1940 geboren 

zijn, wordt de leeftijdsgrens echter geleidelijk 

opgetrokken tot 65 jaar. 

Optrekking van de leeftijdsgrens 

Onder bepaalde voorwaarden gelden er overgangsmaatregelen 

voor het optrekken van de 

leeftijdsgrens bij vervroegd pensioen. De overgangsmaatregelen 

hebben tot gevolg dat de leeftijdsgrens 

niet of minder snel wordt opgetrokken. 



van de socialezekerheidspremies die tijdens de 

gehele verzekeringsloopbaan zijn betaald. De 

verzekeringsloopbaan is eventueel langer dan de 

totale duur van uw arbeid, aangezien ook 

premievrije tijdvakken (bv. voor schoolopleiding 

of invaliditeitspensioen) worden aangerekend. 

8. Uitkeringen aan nabestaanden 

Wie bij de verplichte invaliditeitsverzekering is 

aangesloten (zie punten 6 en 7) is ook bij de 

verplichte nabestaandenverzekering aangesloten. 

Let op: u krijgt alleen een pensioen als u dit zelf 

aanvraagt. Die aanvraag moet bij het bevoegd 

socialezekerheidsorgaan worden ingediend (zie 

punt 2). 

Weduwe- en weduwnaarspensioen 

(Witwen- und Witwerrenten) 

Indien de echtgeno(o)t(e) van de overleden verzekerde 

45 jaar oud is, of beroeps- of algemeen 

invalide is, of een eigen kind of dat van de 

verzekerde opvoedt, ontvangt hij/zij een pensioen 

dat 60 % bedraagt van het pensioen dat de 

overledene zou hebben ontvangen (große Witwenrente). 

In alle andere gevallen ontvangt de langstlevende 

echtgeno(o)t(e) 25 % van het volledige pensioen 

dat de verzekerde zou hebben ontvangen (kleine 

Witwenrente). Voorwaarde is, dat de verzekerde 

vóór het overlijden een verzekeringsperiode van 

vijf jaar had vervuld, of dat hij/zij gepensioneerd 

was op het ogenblik van het overlijden. 

Wezenpensioen 

Indien één van de ouders nog in leven is, heeft de 

wees recht op 1/10 van het pensioen dat de 

overleden verzekerde zou hebben ontvangen. De 

vereiste verzekeringsperiode is dezelfde als voor 

de weduwen/weduwnaars. 

Indien beide ouders overleden zijn, bedraagt het 

wezenpensioen normaal 1/5 van pensioen dat de 

overleden verzekerde zou hebben ontvangen; het 

wordt bij overlijden van de verzekerde en van de 

andere ouder uitbetaald. 

Het wezenpensioen wordt normaal toegekend tot 

18 jaar, en bij school- of beroepsopleiding tot 27 

jaar. 

Wachttijd 

Voor de wachttijd van vijf jaar worden de 

kalendermaanden met vrijwillige en verplichte 

premies in aanmerking genomen. Wanneer de 

verzekerde overlijdt binnen de zes jaar na het 

beëindigen van zijn opleiding, gelden soepeler 

voorwaarden. 

Bijverdiensten 

Het pensioen van de weduwe/weduwnaar wordt 

verminderd indien haar/zijn eigen inkomen (inclusief 

eigen pensioen) een bepaald nettobedrag 

42 DUITSLAND

overschrijdt (tweede semester 2000 655,74 euro 

(1 282,51 DEM) per maand). Die inkomensgrens 

wordt verhoogd voor elk kind dat recht heeft op 

een wezenpensioen. 

Het wezenpensioen kan enkel na de leeftijd van 

18 jaar worden verminderd. Vanaf die leeftijd 

wordt rekening gehouden met het gedeelte van de 

eigen inkomsten van de wees dat een bepaald 

bedrag overschrijdt (tweede semester 2000 437,15 

euro (855 DEM)). 

 



van de socialezekerheidsbijdragen die de overleden 

verzekerde betaald heeft in de loop van zijn 

volledige verzekeringsloopbaan. De verzekeringsloopbaan 

is eventueel langer dan de volledige 

duur van zijn arbeid, aangezien ook premievrije 

tijdvakken (bv. de schoolopleiding) in aanmerking 

worden genomen. 

 


Bij overlijden van de verzekerde wordt een 

uitkering betaald ter compensatie van de begrafeniskosten, 

op voorwaarde dat de overledene op 1 

januari 1989 bij de ziekteverzekering was aangesloten. 

Die uitkering bedraagt 1 073,71 euro 

(2 100 DEM). 

Ook bij het overlijden van één van uw gezinsleden 

kan in bepaalde omstandigheden een 

uitkering bij overlijden van 536,86 euro (1 050 

DEM) worden toegekend. 


Alle werknemers, met inbegrip van de personen in 

opleiding, zijn tegen werkloosheid verzekerd. 

Voor banen van een beperkt aantal uren (minder 

dan 15 uur per week of een loon van maximaal 

322,11 euro (630 DEM) per maand) geldt de 

werkloosheidsverzekering niet. 

De werkloosheidsverzekering wordt beheerd door 

het Federale Arbeidsbureau (Bundesanstalt für 

Arbeit) dat ook de arbeidsbemiddeling en de 

revalidatie verzorgt. Dit bureau is ook bevoegd 

voor het toekennen van uitkeringen bij werkloosheid. 

Er bestaan twee soorten uitkeringen: 

— de werkloosheidsuitkering (Arbeitslosengeld), 

en 

— de werklozenbijstand (Arbeitslosenhilfe). 

 

Werkloosheidsuitkering 

Als u in dienstbetrekking of in opleiding werkt en 

uw baan verliest, heeft u in beginsel recht op een 

werkloosheidsuitkering op voorwaarde dat u: 

— zich bij het Arbeidsbureau (Arbeitsamt) als 

werkloze laat registreren en de uitkering 

aanvraagt; 

— per week geen of minder dan 15 uur arbeid 

verricht; 

— beschikbaar bent voor de arbeidsmarkt 

(d.w.z. tot werken in staat en bereid alle 

passende arbeid te aanvaarden) en zelf actief 

op zoek bent naar werk; 

— de wachttijd heeft vervuld, dit wil zeggen u 

moet in de laatste drie jaar ten minste twaalf 

maanden premieplichtige arbeid hebben verricht. 

De duur van de werkloosheidsuitkering is afhankelijk 

van het tijdvak dat u premies heeft betaald, 

alsook van uw leeftijd: het varieert van zes 

maanden voor personen van minder dan 45 jaar 

die twaalf maanden gewerkt hebben in de laatste 

drie jaar, tot maximaal 32 maanden voor personen 

van meer dan 57 jaar die 64 maanden hebben 

gewerkt in de laatste zeven jaar. 

De uitkering wordt gedurende maximaal twaalf 

weken geschorst (Sperrzeit) als u: 

— zelf uw arbeidscontract beëindigd heeft; 

— het door het Arbeidsbureau aangeboden 

werk weigert; 

— weigert deel te nemen aan redelijke arbeidsinpassingsmaatregelen. 

Werklozenbijstand 

Naast de werkloosheidsuitkering heeft u recht op 

werklozenbijstand, indien u als behoeftig kunt 

worden beschouwd. 

Formaliteiten 

Als uitkerings- of bijstandstrekker bent u verplicht 

zich bij het Arbeidsbureau te melden telkens als u 

een oproep ontvangt. Wanneer u aan die oproep 

geen gevolg geeft, kan de werkloosheidsuitkering 

of de bijstand gedurende twee weken worden 

geschorst. Als u binnen de volgende 14 dagen 

opnieuw geen gevolg geeft aan een oproep, kan 

de uitkering gedurende ten minste vier weken 

worden geschorst. 

Ook bent u verplicht uit eigen beweging onmiddellijk 

alle wijzigingen in uw persoonlijke omstandigheden 

en in de omstandigheden van uw 

gezinsleden aan het Arbeidsbureau mee te delen, 

voorzover deze van invloed kunnen zijn op uw 

recht op uitkering (bv. de toekenning van een 

pensioen, opnieuw gaan werken). 

Andere uitkeringen 

Tijdens de werkloosheid betaalt de werkloosheidsverzekering 

in uw naam een aantal premies: 

— premies voor de ziekteverzekering. Voor uw 

rechten inzake ziekteverzekering zie punt 3; 

DUITSLAND 

43

— premies voor de sociale zorgverzekering; 

— premies voor de wettelijke pensioenverzekering. 

De werkloze die uitkering of bijstand ontvangt, is 

ook verzekerd tegen bepaalde ongevallen. 

10. Gezinsuitkeringen 

Al wie in Duitsland woont, heeft recht op kinderbijslag 

(Kindergeld) en op een opvoedingsuitkering 

(Erziehungsgeld) voor zijn kinderen. 

A. KINDERBIJSLAG 

Kinderbijslag wordt in de regel toegekend voor 

kinderen tot 18 jaar. Daarna kan het recht op 

kinderbijslag blijven bestaan: 

— voor kinderen die nog geen 21 jaar oud zijn, 

werkloos zijn en in Duitsland, een andere 

EU-lidstaat, in IJsland, Liechtenstein of Noorwegen 

voor arbeidsbemiddeling ter beschikking 

staan; 

— voor kinderen die nog geen 27 jaar oud zijn 

en studeren of een beroepsopleiding volgen, 

of zich in een overgangsfase bevinden van 

ten hoogste vier maanden tussen twee opleidingscycli, 

of vrijwillig gedurende één jaar 

sociale of ecologische dienstverlening verrichten; 

— voor kinderen die wegens een fysieke, 

mentale of psychische handicap niet in hun 

eigen onderhoud kunnen voorzien. 

Kinderen ouder dan 18 jaar geven geen recht op 

kinderbijslag, indien zij per kalenderjaar voor 

meer dan 6 657,02 euro (13 020 DEM) inkomsten 

hebben. 

Bedrag 

De kinderbijslag bedraagt 138,05 euro (270 DEM) 

per maand voor het eerste en het tweede kind, 

153,39 euro (300 DEM) voor het derde kind en 

178,95 euro (350 DEM) voor elk volgend kind. 

Let op: er wordt geen kinderbijslag uitgekeerd 

voor kinderen voor wie u of uw echtgeno(o)t(e) 

reeds soortgelijke uitkeringen ontvangt. Gezinsbijslagen 

die u in een andere lidstaat van de EU 

ontvangt, kunnen ertoe leiden dat uw recht op 

kinderbijslag in Duitsland geheel of gedeeltelijk 

vervalt. 

Aanvraag en uitbetaling 

Kinderbijslag wordt enkel op schriftelijk verzoek 

toegekend. Het formulier kunt u verkrijgen bij het 

Arbeidsbureau. 

De kinderbijslag wordt maandelijks door het 

Arbeidsbureau (gezinsfonds, Familienkasse) betaald. 

Het geld wordt overgeschreven op uw eigen 

rekening of op die van uw werkgever, die het aan 

u uitkeert. 

Alle veranderingen van gegevens die u op het 

aanvraagformulier heeft ingevuld en die van 

invloed kunnen zijn op uw recht op kinderbijslag 

(bv. stopzetten van de beroepsopleiding van uw 

kind), moet u ongevraagd en onmiddellijk aan het 

Arbeidsbureau meedelen. 

B. OPVOEDINGSTOELAGE 

(ERZIEHUNGSGELD) 

De opvoedingstoelage wordt gewoonlijk uitbetaald 

aan de moeder, en onder bepaalde omstandigheden 

ook aan de vader, op voorwaarde dat zij 

zelf het kind verzorgen en opvoeden. De ouder 

heeft recht op deze uitkering zolang hij of zij niet 

meer dan 19 uren per week werkt. De opvoedingsuitkering 

bedraagt maximaal 306,78 euro 

(600 DEM) per maand en is afhankelijk van de 

inkomsten van de ouders. De uitkering kan tot de 

24e levensmaand van het kind worden betaald. 

De uitkeringsbevoegdheid voor deze toelage 

verschilt naar gelang van de deelstaat. Inlichtingen 

hierover krijgt u bij uw ziekenfonds. 


Nadere inlichtingen krijgt u bij uw ziekenfonds 

(Krankenkasse), uw Berufsgenossenschaft, het bevoegd 

orgaan voor de pensioenverzekering, of uw 

Arbeidsbureau (Arbeitsamt). 

Voor de nieuwe deelstaten gelden ten dele 

specifieke regels die niet in deze handleiding zijn 

opgenomen. 

Ook de pensioenverzekering voor landbouwers, 

de verzekering voor ambachtslieden en de sociale 

verzekering voor kunstenaars en publicisten werden 

hier niet besproken. Voor nadere inlichtingen 

daarover kunt u zich tot de bevoegde verzekeringsorganen 


Hieronder volgen de namen en adressen van de 

verzekeringsinstellingen die als verbindingsorgaan 

optreden voor de verschillende takken van de 

sociale zekerheid. Indien u problemen of vragen 

heeft met betrekking tot de sociale zekerheid in 

Duitsland of in één of meer lidstaten, moet u zich 

tot het bevoegde verbindingsorgaan wenden. 

44 DUITSLAND

Takken van de sociale zekerheid; 

EU-lidstaat waarmee het verbindingsorgaan werkt 

Ziekteverzekering, alle landen 

Naam en adres van het verbindingsorgaan 

Deutsche Verbindungsstelle 

Krankenversicherung — Ausland 

Postfach 200464 

D-53134 Bonn 

Ongevallenverzekering, alle landen Hauptverband der gewerblichen Berufsgenossenschaften e. V. 

Postfach 2052 

D-53754 Sankt Augustin 

Werkloosheidsverzekering en gezinsuitkeringen, alle landen 

Arbeiderspensioenverzekering, Verenigd Koninkrijk 

en Ierland 

Arbeiderspensioenverzekering, Frankrijk en Luxemburg 

Arbeiderspensioenverzekering, Denemarken, Finland, 

Noorwegen en Zweden 

Arbeiderspensioenverzekering, België en Spanje 

Arbeiderspensioenverzekering, Italië 

Arbeiderspensioenverzekering, Portugal 

Arbeiderspensioenverzekering, Nederland en IJsland 

Arbeiderspensioenverzekering, Griekenland 

Arbeiderspensioenverzekering, Oostenrijk 

Bediendenpensioenverzekering, alle landen 

Mijnwerkersverzekering, alle landen 

Bundesanstalt für Arbeit 

Regensburger Straße 104 

D-90478 Nürnberg 

LVA Freie und Hansestadt Hamburg 

(LVA = Landesversicherungsanstalt = 

Verzekeringsbureau van de deelstaat) 

Überseering 10 

D-22297 Hamburg 

Tel. (49-40) 63 81-0 

LVA Rheinland-Pfalz 

Eichendorffstraße 4-6 

D-67346 Speyer 

Tel. (49-6232) 17-0 

LVA Schleswig-Holstein 

Ziegelstraße 150 

D-23556 Lübeck 

Tel. (49-451) 48 45-0 

LVA Rheinprovinz 

Königsallee 71 

D-40215 Düsseldorf 

Tel. (49-211) 937-0 

LVA Schwaben 

An der Blauen Kappe 18 

D-89152 Augsburg 

Tel. (49-821) 500-0 

LVA Unterfranken 

Friedenstraße 12/14 

D-97072 Würzburg 

Tel. (49-931) 802-0 

LVA Westfalen 

Gartenstraße 194 

D-48147 Münster 

Tel. (49-251) 238-0 

LVA Baden-Württemberg 

Adalbert-Stifter-Straße 105 

D-70437 Stuttgart 

Tel. (49-711) 848-1 

LVA Oberbayern 

Thomas-Dehler-Straße 3 

D-81737 München 

Tel. (49-89) 67 81-0 

Bundesversicherungsanstalt für Angestellte 

Ruhrstraße 2 

D-10709 Berlin 

Tel. (49-30) 865-1 

Bundesknappschaft 

Pieperstraße 14-28 

D-44789 Bochum 

Tel. (49-234) 304-0 

DUITSLAND 

45

GRIEKENLAND 


Het belangrijkste socialezekerheidsorgaan van 

Griekenland is het IKA (Idryma Koinonikon 

Asphaliseon — Instituut voor Sociale Verzekeringen), 

waarbij de meeste werknemers verzekerd 

zijn. Het verzekeringsstelsel van het IKA dekt alle 

werknemers die niet onder een van de kleine 

speciale verzekeringsstelsels vallen. 

Naast het IKA bestaan er bijzondere stelsels voor 

ambtenaren, voor bepaalde categorieën van werknemers 

(bv. bankpersoneel en journalisten), voor 

boeren, die onder het OGA vallen (Organismos 

Georgikon Asphaliseon — Nationaal Instituut van 

Landbouwverzekeringen) en voor zelfstandigen, 

die bij eigen verzekeringsfondsen (bv. TAE (Tameio 

Asphaliseos Emporon), TEVE enz.) verzekerd zijn. 

De adressen van deze organen vindt u in punt 9. 

Voor elk verzekeringsorgaan gelden andere regels. 

De socialezekerheidsprestaties en de voorwaarden 

en formaliteiten voor de toekenning ervan, 

verschillen van verzekeringsorgaan tot verzekeringsorgaan. 

Aangezien het IKA het grootste Griekse socialezekerheidsstelsel 

is en model staat voor de 

meeste andere stelsels, licht deze handleiding 

vooral de door het IKA aan zijn leden geboden 

sociale bescherming toe. Indien u een beroep 

uitoefent dat door een ander verzekeringsstelsel 

wordt gedekt, moet u zich tot de daarvoor 

bevoegde instelling wenden. Als u niet weet 

onder welk socialezekerheidsstelsel u valt, kan u 

inlichtingen vragen bij het plaatselijk IKA-bureau 

(ypokatástima) van uw woonplaats. 

Het IKA omvat de verzekeringstakken ziekte, 

moederschap en ouderdom, terwijl een bijzonder 

orgaan, het OAED (Organismos Apascholiseos 

Ergatikou Dynamikou — Instituut voor Tewerkstelling) 

voor de takken werkloosheid en gezinsbijslagen 

bevoegd is. De premies van het OAED 

worden evenwel ook door het IKA geheven. 

 

Welke risico’s worden door de Griekse 

sociale verzekering gedekt? 

Als u in Griekenland werkt, heeft u recht op 

socialezekerheidsprestaties onder dezelfde voorwaarden 

als de Griekse werknemers. Ook de in 

Griekenland wonende leden van uw gezin hebben 

recht op dezelfde prestaties als de gezinsleden van 

een Griekse werknemer. 

Het Griekse socialezekerheidsstelsel voor werknemers 

omvat de volgende prestaties: 

— verstrekkingen en uitkeringen bij ziekte en 

moederschap (zie punt 2); 

— verstrekkingen en uitkeringen bij arbeidsongevallen 


— pensioenen bij invaliditeit, ouderdom en 

overlijden (punten 4, 5 en 6); 

— werkloosheidsuitkeringen (punt 7); 



Zodra u in Griekenland werkt, moet uw werkgever 

de nodige formaliteiten vervullen voor uw 

inschrijving bij het IKA (of bij het bevoegde 

speciale verzekeringsstelsel). 

Het uitvoeringsorgaan van de sociale zekerheid 

reikt u vervolgens een verzekeringsboekje of 

andere verzekeringsdocumenten uit. Als u bij het 

IKA verzekerd bent, krijgt u een verzekerings- en 

premiekaart met de initialen „DATE”. Bewaar 

deze kaart zorgvuldig; het is een bewijs dat u 

verzekerd bent en het zal de contacten met het 

verzekeringsorgaan en met uw werkgever vergemakkelijken. 

Indien u als zelfstandige werkt, moet u zich 

inschrijven bij de bevoegde socialezekerheidsinstelling 

(meestal TAE of TEVE). 

 

IKA-premies 

Uw socialezekerheidspremie wordt van uw loon 

afgetrokken. Een deel van de kosten draagt u zelf, 

de rest komt voor rekening van de werkgever. 

Beide delen worden evenwel samen betaald: uw 

werkgever moet de gehele premie overmaken aan 

het IKA, daarna trekt hij uw gedeelte van de 

premie van uw loon af. 

Wat te doen indien u het met een 

beslissing van het IKA niet eens bent? 

Indien u het niet eens bent met een beslissing van 

het bevoegde bureau van het IKA, kan u daartegen 

bezwaar aantekenen bij de plaatselijke administratieve 

commissie van uw IKA-bureau, en dit 

binnen 30 dagen na ontvangst van die beslissing. 

Voor een bezwaar tegen een pensioenbeslissing is 

de termijn drie maanden. Voor beslissingen in 

verband met verstrekkingen bij ziekte is de termijn 

evenwel één maand. 

Indien u het ook niet eens bent met de beslissing 

van die administratieve commissie, kan u binnen 

de 60 dagen na ontvangst van de beslissing bij de 

bevoegde administratieve rechter beroep aantekenen. 

GRIEKENLAND 

47


Het IKA verleent: 

— verstrekkingen bij ziekte: medische behandeling, 

geneesmiddelen en ziekenhuisbehandeling 

(punt A); 

— ziekengeld: uitkeringen voor arbeidsongeschiktheid 

wegens ziekte (punt B); 

— uitkeringen bij moederschap (punt C). 

Wanneer u (of uw gezinsleden) in een andere 

lidstaat verblijft (verblijven), heeft u onder bepaalde 

omstandigheden toch nog recht op prestaties. 

A. VERSTREKKINGEN BIJ ZIEKTE 

Volgende personen hebben recht op verstrekkingen 

van de ziekteverzekering van het IKA-stelsel: 

— werknemers die bij het IKA verzekerd zijn; 

— gepensioneerden die onder het IKA-stelsel 

vallen, dit wil zeggen alle personen die een 

invaliditeits-, ouderdoms- of nabestaandenpensioen 

ontvangen; 

— personen die een pensioen ontvangen uit een 

bijzonder fonds en die tijdens hun beroepsloopbaan 

tegen ziekte verzekerd waren; 

— de personen ten laste van verzekerden en 

gepensioneerden; 

— werklozen die een werkloosheidsuitkering 

ontvangen. 


Om recht op verstrekkingen te hebben, moet u 

aantonen dat u tijdens het kalenderjaar voorafgaand 

aan de dag waarop u zich ziek heeft 

gemeld of tijdens de laatste periode van 15 

maanden, met aftrekking van het aantal werkdagen 

tijdens de laatste drie maanden, ten minste 

50 dagen gewerkt heeft. 

Een „werkdag” komt overeen met een verzekeringsdag. 

De jaarlijkse betaalde vakantiedagen 

worden als werkdagen aangerekend. Voor het 

vaststellen van het recht op verstrekkingen bij 

ziekte, worden ook de dagen waarop ziekte- of 

werkloosheidsuitkeringen betaald werden, meegeteld 

als verzekeringsdagen. Zo nodig kunnen 

ook tijdvakken van verzekering die in een andere 

lidstaat van de EU vervuld zijn, bij de verzekeringstijdvakken 

van Griekenland worden geteld, 

ondanks het feit dat die mogelijkheid in de 

nationale regelgeving niet wordt voorzien. Inlichtingen 

over de formaliteiten die daarbij in acht 

genomen worden, krijgt u bij uw plaatselijke IKAbureau. 

Gezondheidsboekje 

Meestal moet u uw gezondheidsboekje voorleggen 

als u verstrekkingen wenst voor uzelf of voor 

uw gezinsleden, anders kan de arts, de apotheker 

of het ziekenhuis niet weten of u al dan niet 

verzekerd bent. 

Zodra u verzekerd bent, moet u uw persoonlijk 

gezondheidsboekje aanvragen. Ook moet u een 

aanvraag indienen voor een gezondheidsboekje 

voor gezinsleden die te uwen laste komen, die 

ook recht hebben op een afzonderlijk gezinsgezondheidsboekje. 

Verstrekkingen 

U heeft recht op de volgende verstrekkingen: 

— medische behandeling; 

— geneesmiddelen; 

— behandeling in een ziekenhuis; 

— paraklinisch onderzoek; 

— therapieën; 

— gebruikelijke en speciale hulp- en kunstmiddelen, 

met inbegrip van prothesen; 

— geneeskrachtige baden. 

U kan deze verstrekkingen krijgen vanaf het begin 

van uw ziekte, en dat zolang u er recht op heeft. 

De duur van dat recht is in uw gezondheidsboekje 

vermeld. Ook indien een bepaalde ziekte langer 

dan de periode van het recht duurt, worden de 

verstrekkingen voortgezet tot u genezen wordt 

verklaard (voortgezette behandeling). 

Uw aandeel in de kosten van de verstrekkingen is 

vastgelegd in de IKA-verordening en kan nooit 

meer dan 25 % van het totale bedrag zijn. Voor 

nadere inlichtingen over de verstrekkingen en over 

de, eventueel verschuldigde, eigen bijdrage in de 

kosten van de behandeling, kan u zich tot het 

plaatselijk IKA-bureau wenden. 

B. ZIEKENGELD 

Alle voor uitkeringen bij ziekte verzekerde werknemers 

hebben recht op ziekengeld. 


U heeft recht op ziekengeld als u sedert ten minste 

drie dagen niet meer werken kan wegens een 

ziekte die niet aan uw eigen schuld te wijten is, en 

u tijdens het kalenderjaar voorafgaand aan de dag 

waarop u zich ziek heeft gemeld of tijdens de 

laatste periode van 15 maanden, met aftrekking 

van het aantal werkdagen tijdens de laatste drie 

maanden van die periode van 15 maanden, ten 

minste honderd dagen gewerkt heeft. 

Een „werkdag” is een dag van arbeid of van 

verzekering. De dagen van het jaarlijks betaald 

verlof worden als werkdagen beschouwd. Voor 

het vaststellen van het recht op ziekengeld, 

worden de dagen waarop een werkloosheidsuitkering 

betaald werd niet meegeteld als verzekeringsdagen. 

Zo nodig worden tijdvakken van 

48 GRIEKENLAND

verzekering die u in een andere lidstaat van de EU 

heeft vervuld, bij de in Griekenland vervulde 

verzekeringstijdvakken geteld, ondanks het feit dat 

die mogelijkheid in de regels van het IKA niet 

wordt voorzien. In dat geval kan u bij uw 

plaatselijk IKA-bureau informeren naar de nodige 

formaliteiten. 


Het ziekengeld bedraagt in de regel 50 % van het 

referteloon van de categorie van verzekerden 

waarbij u ingedeeld bent op grond van uw 

gemiddeld loon over de laatste 30 werkdagen 

van het aan de ziekmelding voorafgaande kalenderjaar. 

Het basistarief van het ziekengeld wordt per ten 

laste komend gezinslid met 10 % verhoogd, maar 

kan in totaal niet meer dan 70 % zijn van het 

referteloon van uw categorie van verzekerden. 

Ook is er een maximumbedrag voor het ziekengeld 

vastgesteld. 

Indien u voor rekening van het IKA in een 

openbaar of particulier ziekenhuis wordt behandeld, 

en geen personen ten laste heeft, wordt het 

ziekengeld met tweederde gekort. 

Het ziekengeld wordt slechts toegekend vanaf de 

vierde dag nadat de arbeidsongeschiktheid bij het 

bevoegde orgaan is gemeld. 

Duur van de uitkering 

Bij 100 werkdagen wordt ten hoogste 182 dagen 

ziekengeld betaald voor één en dezelfde ziekte of 

enige andere ziekte in dezelfde periode. Bij 300 

werkdagen gedurende de twee jaar voorafgaand 

aan de dag waarop u zich ziek heeft gemeld, 

wordt ten hoogste 360 dagen ziekengeld betaald 

voor dezelfde ziekte. 

Die periode kan tot ten hoogste 720 dagen 

worden verlengd wanneer u in totaal 4 500 dagen 

heeft gewerkt, of wanneer u 1 500 dagen gewerkt 

heeft, waarvan 600 dagen in de vijf jaar vóór de 

ziekmelding. Als de arbeidsongeschiktheid aan 

tuberculose te wijten is, kan tot 360 dagen 

ziekengeld worden toegekend. 

Formaliteiten 

Voor het toekennen van ziekengeld moet u de 

volgende bescheiden voorleggen: 

— een arbeidsongeschiktheidsattest dat opgesteld 

is door een IKA-dokter; 

— uw verzekerings- en premiekaart (DATE); 

— uw persoonlijk gezondheidsboekje; 

— het gezinsgezondheidsboekje; 

— een verklaring van de werkgever over de 

vermoedelijke duur van uw arbeidsongeschiktheid. 

C. MOEDERSCHAPSVERZEKERING 

Bij de geboorte van een kind worden een geboortetoelage 

en een zwangerschapsuitkering verleend. 

De geboortetoelage kan worden aangevraagd 

door een vrouw die zelf verzekerd is of een 

pensioen ontvangt, en door een man die zelf 

verzekerd is of een pensioen ontvangt, van wie de 

echtgenote als ten laste komend gezinslid medeverzekerd 

is. 

De zwangerschapsuitkering daarentegen wordt 

enkel gegeven aan vrouwen die zelf aangesloten 

zijn bij de ziekte- en moederschapsverzekering 

(rechtstreeks verzekerden). 

Geboortetoelage 

De geboortetoelage is een vast bedrag dat bij de 

geboorte van een kind wordt toegekend. Om de 

geboortetoelage te ontvangen, moet het gezondheidsboekje 

van de verzekerde vrouw of het 

gezinsgezondheidsboekje van de echtgenote van 

een IKA-verzekerde of een IKA-gepensioneerde, 

samen met de geboorteakte van het pasgeboren 

kind worden voorgelegd. 

Om recht te hebben op de geboortetoelage moet u 

ten minste 50 dagen gewerkt hebben tijdens het 

voorafgaande kalenderjaar of de laatste periode 

van 15 maanden, met aftrekking van het aantal 

werkdagen tijdens de laatste drie maanden van die 

periode van 15 maanden. 

Zwangerschapsuitkering 

Het bedrag van deze uitkering is hetzelfde als dat 

van het ziekengeld (zie punt B), met inbegrip van 

de toeslagen voor ten laste komende personen. 

Voor de zwangerschapsuitkering is evenwel geen 

maximumbedrag vastgesteld. 

Tijdens uw zwangerschapsverlof wordt deze uitkering 

betaald vanaf 56 dagen vóór de vermoedelijke 

datum van de bevalling tot 56 dagen na de 

geboorte van het kind. 

Voorwaarden voor het recht op 

zwangerschapsuitkering 

Om de uitkering te krijgen moet u ten minste 200 

dagen gewerkt hebben tijdens de laatste twee jaar 

vóór de bevalling, en moet u bovendien echt uw 

werk onderbroken hebben. 

Een „werkdag” komt overeen met een verzekeringsdag. 

Ook de dagen van de jaarlijkse betaalde 

vakantie worden als werkdagen beschouwd. De 

dagen waarop u ziekengeld of een werkloosheidsuitkering 

kreeg, worden daarentegen niet meegerekend. 

Zo nodig kunnen de tijdvakken van 

verzekering die u in een andere lidstaat van de 

EU heeft vervuld, bij de in Griekenland vervulde 

worden geteld, ondanks het feit dat in de regels 

GRIEKENLAND 

49

van het IKA niet in deze mogelijkheid wordt 

voorzien. Inlichtingen over de nodige formaliteiten 

kan u vragen bij het plaatselijke IKA-bureau. 



Als werknemer bent u in het IKA-stelsel verzekerd 

bij: 

— ongevallen tijdens uw werk of in verband met 

uw werk (arbeidsongevallen); 

— ongevallen op de weg van en naar uw werk 

(worden als arbeidsongevallen beschouwd); 

— ongevallen die geen arbeidsongevallen zijn; 

— ziekten die veroorzaakt zijn door schadelijke 

invloeden tijdens uw werk, op voorwaarde 

dat zij op de lijst van de beroepsziekten 

vermeld staan. 

Ongevallen en beroepsziekten vormen geen aparte 

tak van de verzekering. De daardoor veroorzaakte 

ziekte of tijdelijke arbeidsongeschiktheid 

wordt gedekt door het ziekteverzekeringsstelsel 

(zie 2 A en 2 B), terwijl invaliditeit en overlijden 

gedekt worden door het pensioenstelsel (zie 4 en 

6). 

Wel worden bij ongevallen (en in het bijzonder 

arbeidsongevallen) of beroepsziekten minder 

strenge voorwaarden gesteld voor de toekenning 

van de verzekeringsprestaties. 

Arbeidsongevallen 

U heeft recht op uitkeringen én verstrekkingen, 

ongeacht de duur van uw verzekering. U heeft dus 

recht op de prestaties zonder dat daarvoor een 

bepaald aantal werkdagen wordt vereist. 

Indien u door een arbeidsongeval alleen maar 

tijdelijk en gedeeltelijk arbeidsongeschikt bent, 

wordt dit ongeval als een ziektegeval behandeld. 

Wel zijn daarbij een paar speciale regels van 

toepassing. 

Als u niet kunt aantonen dat u tijdens het 

kalenderjaar vóór het ongeval 30 dagen heeft 

gewerkt, wordt uw uitkering berekend op basis 

van het referteloon van de categorie van verzekerden 

waartoe u volgens uw dagloon op de 

datum van het ongeval behoorde. De uitkering 

wordt toegekend vanaf de dag waarop het ongeval 

bij het verzekeringsorgaan gemeld werd. Er zijn 

geen drie dagen wachttijd zoals bij ziekte, behalve 

indien de arbeidsongeschiktheid niet langer 

dan drie dagen duurt. 

Indien het arbeidsongeval een blijvende invaliditeit 

of de dood als gevolg heeft, ontvangt u een 

invaliditeitspensioen, of ontvangen de personen te 

uwen laste een nabestaandenpensioen (zie punten 

4 en 6). 

Overige ongevallen (buiten het werk) 

In het algemeen heeft u al recht op uitkeringen en 

verstrekkingen van zodra u de helft van het 

normaal vereiste aantal werkdagen heeft vervuld. 

Melding van het ongeval 

U moet elk ongeval onmiddellijk (doen) melden 

aan uw werkgever en aan uw plaatselijk IKAbureau. 

Het ongeval moet in elk geval binnen vijf 

dagen worden gemeld. Nadere inlichtingen krijgt 

u van uw plaatselijk IKA-bureau. 

Beroepsziekten 

Beroepszieken worden gelijkgesteld met slachtoffers 

van arbeidsongevallen. Dientengevolge 

worden ook aan hen de prestaties (medische 

behandeling, ziekengeld, pensioenen) toegekend 

zonder rekening te houden met hun aantal werkdagen. 

Om een beroep op de regeling voor beroepsziekten 

te kunnen doen, moet u aantonen dat u 

lijdt aan een chronische ziekte die op de officiële 

lijst der beroepsziekten staat, of dat u ziek bent als 

gevolg van één van de in die lijst vermelde 

beroepsbezigheden. 

De plaatselijke gezondheidsdiensten van IKA 

dienen na te gaan of uw geval beantwoordt aan 

de voorwaarden voor de erkenning als beroepsziekte. 

4. Invaliditeit 

In de regel wordt een pensioen voor volledige 

invaliditeit toegekend aan werknemers met een — 

blijvende of tijdelijke — invaliditeit van meer dan 

80 %. De verzekerde die invalide wordt verklaard, 

heeft recht op een volledig pensioen. 

Om recht te hebben op een pensioen voor 

volledige invaliditeit moet u aan de volgende 

voorwaarden voldoen: 

— het bevoegde IKA-bureau moet u een verklaring 

afgeven waaruit blijkt dat uw capaciteit 

een inkomen te verwerven met ten minste 4/5 

verminderd is (invaliditeitsgraad 80 %); 

— deze verminderde arbeidsgeschiktheid moet 

ten minste één jaar duren; 

— u moet of a) in totaal ten minste 4 500 dagen 

gewerkt hebben, of b) 1 500 dagen gewerkt 

hebben, waarvan ten minste 600 dagen in de 

vijf jaar vóór de vaststelling van de invaliditeit. 

Een „werkdag” komt overeen met een verzekeringsdag, 

met inbegrip van de betaalde vakantiedagen. 

De tijdvakken van verzekering in een andere 

lidstaat van de EU worden bij de in Griekenland 

50 GRIEKENLAND

vervulde tijdvakken van verzekering geteld. Indien 

u tijdvakken van verzekering in een andere lidstaat 

vervuld heeft, moet u dit in uw pensioenaanvraag 

vermelden en daarbij alle verzekeringsbescheiden 

voegen die in uw bezit zijn. 

Formaliteiten 

Samen met uw aanvraag voor een invaliditeitspensioen 

legt u de volgende documenten aan uw 

plaatselijk IKA-bureau voor: 

— al uw verzekeringsdocumenten (gezondheidsboekje, 

DATE enz.); 

— een verklaring omtrent de datum van het 

staken van uw arbeid; 

— voor gehuwden met minderjarige kinderen: 

een verklaring van de burgerlijke stand 

omtrent uw huwelijk en de geboorte van 

uw kinderen; 

— als u studerende of arbeidsongeschikte kinderen 

heeft: een verklaring van de onderwijsinstelling, 

of een verklaring van de bevoegde 

gezondheidsdienst; 

— een fotokopie van de door de politie verstrekte 

identiteitskaart. 

Pensioen voor gewone invaliditeit 

Dit pensioen wordt toegekend bij een invaliditeit 

van meer dan 67 % maar minder dan 80 %. Dat 

pensioen bedraagt 75 % van het invaliditeitspensioen. 

Als de verzekerde 6 000 dagen heeft 

gewerkt, of als de invaliditeit hoofdzakelijk aan 

psychologische aandoeningen te wijten is, krijgt 

hij/zij het volledige invaliditeitspensioen. 

Pensioen voor gedeeltelijke invaliditeit 

Dit pensioen wordt toegekend aan verzekerden bij 

wie een invaliditeit van meer dan 50 % maar 

minder dan 67 % is vastgesteld. Dit pensioen 

bedraagt 50 % van het volledige invaliditeitspensioen. 

Als de invaliditeit hoofdzakelijk aan 

psychologische aandoeningen te wijten is, krijgt 

hij/zij 75 % van het volledige pensioen. 


Om recht te hebben op een ouderdomspensioen 

moet u een bepaalde leeftijd hebben bereikt, een 

bepaald aantal dagen hebben gewerkt en in 

sommige gevallen ook aan bijzondere voorwaarden 

voldoen. 

Als u ten minste 4 500 dagen gewerkt heeft, krijgt 

u een volledig pensioen op 65 jaar (60 jaar voor 

vrouwen). Als u ten minste 10 000 dagen gewerkt 

heeft, krijgt u het volledig pensioen al vanaf 62 

jaar (57 jaar voor vrouwen). 

Als u een zwaar en ongezond beroep heeft 

uitgeoefend, krijgt u het volledige pensioen op 

60 jaar (55 jaar voor vrouwen). Daarvoor moet u 

wel ten minste 4 500 dagen hebben gewerkt, 

waarvan 4/5 in een zwaar en ongezond beroep, 

en ten minste 1 000 van die werkdagen moeten in 

de periode van tien jaar vóór ofwel de pensioenleeftijd 

ofwel het moment van indiening van de 

pensioenaanvraag vallen. 

Als u ten minste 10 500 dagen (nagenoeg 35 jaar) 

in loondienst heeft gewerkt, krijgt u al op 58 jaar 

een volledig pensioen (mannen en vrouwen). 

Vanaf 29 december 2000 heeft de verzekerde die 

10 500 verzekeringsdagen in loondienst heeft 

gewerkt, waarvan 7 500 dagen in een zwaar en 

ongezond beroep, en zijn 55e levensjaar heeft 

bereikt, recht op een volledig pensioen. Bij het 

bereiken van zijn 53e levensjaar heeft hij recht op 

een pensioen verminderd met 0,005 % van het 

volledige pensioen voor elke maand die hij van 

bovengenoemde grens verwijderd is. 

Als u moeder bent van een ongehuwd kind van 

minder dan 18 jaar, kan u vanaf 55 jaar het 

volledige pensioen krijgen, op voorwaarde dat u 

5 500 dagen gewerkt heeft en geen eigen 

pensioen ontvangt, noch van het IKA, noch van 

een andere verzekeringsinstelling. 

In bepaalde omstandigheden kan het pensioen 

twee of zelfs vijf jaar vroeger worden toegekend, 

maar dan wordt het bedrag wel met 0,5 % 

verminderd voor elke tot de normale leeftijdsgrens 

ontbrekende maand. Nadere inlichtingen over 

verlaagde pensioenen krijgt u van uw plaatselijk 

IKA-bureau. 



Bij de vaststelling van het recht op een 

ouderdomspensioen kan rekening worden gehouden 

met maximaal 200 dagen ziekengeld en 200 

dagen werkloosheidsuitkering, op voorwaarde dat 

die toegekend werden tijdens de tien aan de 

aanvraag voorafgaande jaren. Indien nodig kunnen 

ook de tijdvakken waarin een invaliditeitspensioen 

werd uitgekeerd, in aanmerking worden 

genomen. 


lidstaat van de EU kunnen bij de in Griekenland 

vervulde tijdvakken worden geteld. Indien u ooit 

in een andere lidstaat verzekerd was, moet u dit in 

uw pensioenaanvraag vermelden, en daarbij alle 

verzekeringsbescheiden voegen die in uw bezit 

zijn. 

Formaliteiten 

Om een ouderdomspensioen aan te vragen, moet 

u samen met het juiste aanvraagformulier de 

volgende bescheiden voorleggen aan uw plaatselijk 

IKA-bureau: 

— al uw verzekeringsdocumenten (gezondheidsboekje, 

DATE enz.); 

GRIEKENLAND 

51

— een verklaring omtrent de datum van het 

staken van uw arbeid; 

— voor gehuwden met minderjarige kinderen: 

een verklaring van de burgerlijke stand 

omtrent uw huwelijk en de geboorte van de 

kinderen; 

— als u studerende of arbeidsongeschikte kinderen 

heeft: een verklaring van de onderwijsinstelling, 

of een verklaring van de bevoegde 

gezondheidsdienst; 

— uw geboortedatum zoals aangegeven op uw 

identiteitsbewijs. 

 

Hoogte van het ouderdoms- en het 

invaliditeitspensioen 

Het basisbedrag van het ouderdoms- en het 

invaliditeitspensioen wordt vastgesteld aan de 

hand van het aantal werkdagen van de verzekerde 

en de categorie van verzekerden waartoe hij/zij 

behoort, op grond van de hoogte van het loon 

tijdens de laatste vijf jaar voorafgaand aan de 

pensionering. 

Bovenop dit bedrag komen toeslagen voor: a) de 

echtgeno(o)t(e), indien hij/zij niet werkt en geen 

pensioen ontvangt; b) de kinderen (ten hoogste 

drie), indien zij ongehuwd zijn, niet werken, geen 

pensioen ontvangen, nog geen 18 jaar zijn, of nog 

geen 24 jaar (indien ze onderwijs volgen aan een 

hogeschool of universiteit in het binnen- of 

buitenland), of volledig arbeidsongeschikt zijn en 

de arbeidsongeschiktheid vóór het 18e levensjaar 

is ontstaan en hiervoor aan de andere echtgeno(o)t(e) 

geen toeslag wordt toegekend, indien 

hij/zij een pensioen ontvangt. 

6. Nabestaandenpensioenen en 

vergoeding van de 

begrafeniskosten 

De gezinsleden van een verzekerde hebben recht 

op een pensioen indien hij tot aan zijn dood in 

totaal 4 500 dagen heeft gewerkt, of indien hij 

1 500 dagen heeft gewerkt, waarvan 300 in de vijf 

laatste jaren voor het overlijden. Bij overlijden 

door een arbeidsongeval hebben de gezinsleden 

altijd recht op een pensioen, ongeacht het aantal 

arbeidsdagen. Wanneer het overlijden te wijten is 

aan een ongeval dat niet als een arbeidsongeval 

kan worden beschouwd, wordt de helft van het 

vastgestelde aantal arbeidsdagen vereist. 

Gezinsleden van een overledene die reeds een 

IKA-pensioen wegens ouderdom of invaliditeit 

ontvingen, krijgen automatisch het nabestaandenpensioen, 

zonder dat het aantal werkdagen 

nog wordt nagetrokken. 




lidstaat worden bij de in Griekenland vervulde 

tijdvakken van verzekering geteld. Indien u ooit in 

een andere lidstaat verzekerd was, moet u dit in 

uw pensioenaanvraag vermelden en er alle in uw 

bezit zijnde verzekeringsdocumenten bijvoegen. 

 

Gezinsleden 

Bij overlijden van een IKA-verzekerde of IKAgepensioneerde 

hebben de volgende leden van 

het gezin (rechtgevende leden) recht op een 

nabestaandenpensioen: a) de nog levende echtgeno(o)t(e), 

in eerste instantie voor drie jaar, 

daarna wordt het pensioen verlengd indien hij/ 

zij op het moment van overlijden van de 

verzekerde/gepensioneerde ten minste 40 jaar 

oud was; b) de kinderen, indien zij ongehuwd 

zijn, niet werken, geen pensioen ontvangen, nog 

geen 18 jaar zijn, of nog geen 24 jaar (indien ze 

onderwijs volgen aan een hogeschool of universiteit 

in het binnen- of buitenland), volledig wees 

zijn, of indien zij ten laste kwamen van de 

overleden ouder, indien deze door de andere 

ouder was verlaten; volledig arbeidsongeschikte 

kinderen die vóór het 18e levensjaar arbeidsongeschikt 

zijn geworden, hebben recht op een 

nabestaandenpensioen ongeacht hun leeftijd; c) 

kleinkinderen en stiefkinderen, wezen indien zij 

ten laste kwamen van de overledene; d) ouders en 

stiefouders, indien zij hoofdzakelijk ten laste 

kwamen van de overledene. 

Als de verzekerde echtgenoot in de eerste zes 

maanden van het huwelijk overlijdt, heeft de 

weduwe of weduwnaar geen recht op een 

pensioen. Wel krijgt de weduwe een pensioen 

indien de dood veroorzaakt werd door een 

ongeval, of indien uit het huwelijk een kind 

geboren werd of een kind door huwelijk gewettigd 

werd, of als er sprake is van zwangerschap. 

Als de gepensioneerde echtgenoot in de eerste 24 

maanden van het huwelijk overlijdt, heeft de 

weduwe of weduwnaar geen recht op een 

pensioen. 

 

Bedrag van de pensioenen 

Het weduwe- of weduwnaarspensioen bedraagt 

70 % van het ouderdomspensioen waarop de 

overledene recht zou hebben gehad (of indien hij/ 

zij al gepensioneerd was, het ouderdomspensioen 

dat hij/zij ontving). Bij een nieuw huwelijk vervalt 

het recht op het weduwe-/weduwnaarspensioen. 

Het wezenpensioen bedraagt 20 % van het 

ouderdomspensioen waarop de overledene recht 

zou hebben gehad. Volle wezen ontvangen een 

pensioen van 60 %. 

52 GRIEKENLAND

Het totaalbedrag van de nabestaandenpensioenen 

van de rechthebbende gezinsleden mag niet meer 

bedragen dan het volledig pensioen waarop de 

overledene recht zou hebben gehad. Volle wezen 

kunnen niet méér ontvangen dan 80 % van het 

pensioen van de overledene. Als het totaal van de 

pensioenen deze grens overschrijdt, wordt elk 

pensioen evenredig verminderd. 

 

Formaliteiten 

Voor het aanvragen van een nabestaandenpensioen 

zijn dezelfde documenten vereist als voor het 

ouderdomspensioen (zie punt 5). Bovendien moet 

een overlijdensakte en een verklaring over de 

samenstelling van het gezin van de overledene 

(verstrekt door de gemeente) worden ingediend. 

Het pensioen moet bij het plaatselijk IKA-bureau 

worden aangevraagd. Indien u in een andere 

lidstaat verblijft, kan u die aanvraag indienen bij 

het plaatselijke orgaan van de pensioenverzekering. 

 

Vergoeding van de begrafeniskosten 

Bij overlijden van de verzekerde ontvangt de 

weduwe, de weduwnaar of degene die de 

begrafeniskosten heeft betaald, als vergoeding 

een vast bedrag, gelijk aan acht keer het refertedagloon 

van de hoogste verzekeringscategorie. 

De vergoeding voor de begrafeniskosten wordt 

toegekend voor verzekerden en gepensioneerden 

van het IKA-stelsel, alsook voor verzekerden en 

gepensioneerden van andere verzekeringsstelsels, 

voorzover zij onder de IKA-ziekteverzekering 

vielen. 

Bij overlijden van een gezinslid van deze personen 

worden de begrafeniskosten niet vergoed, 

tenzij hij/zij een overlijdenspensioen ontving. 

De vergoeding voor de begrafeniskosten wordt 

toegekend indien de verzekerde 100 dagen had 

gewerkt in het jaar voor zijn overlijden, of in de 

periode van 15 maanden voor zijn overlijden, met 

aftrekking van de laatste drie maanden. Indien de 

overledene gepensioneerd was, wordt vereist dat 

hij/zij verzekerd was tegen ziekte. 

Om de vergoeding voor de begrafeniskosten te 

ontvangen, moet de weduwe of weduwnaar bij 

het plaatselijk IKA-bureau de verzekerings- en 

premiekaart (DATE) of het pensioenboekje van 

zijn/haar overleden echtgeno(o)t(e) indienen, alsmede 

zijn/haar gezondheidsboekje, en een officiele 

overlijdensakte. Verder is voor de vergoeding 

van de begrafeniskosten ook een verklaring van de 

begrafenisonderneming in verband met de hoogte 

van de kosten nodig. 


Voor de werkloosheidsverzekering is het Instituut 

voor Tewerkstelling (OAED) bevoegd dat de 

volgende prestaties verleent: 

— werkloosheidsuitkering; 

— ziekengeld. 

Alle werknemers die onder de ziekteverzekering 

van een socialezekerheidsinstelling vallen, zijn 

automatisch ook gedekt door de werkloosheidsverzekering. 


U heeft recht op een werkloosheidsuitkering 

indien u: 

— zonder uw toedoen ontslagen werd; 

— arbeidsgeschikt en bereid tot werken bent; 

— ten minste 16 jaar bent; 

— zich persoonlijk bij het Arbeidsbureau heeft 

gemeld; 

— beschikbaar bent voor de arbeidsmarkt; 

— aantoont dat u tijdens de laatste 14 maanden 

vóór uw ontslag ten minste gedurende 125 

dagen een werkloosheidsverzekering had, 

waarbij de dagen van de laatste twee 

maanden niet meetellen. 

Indien u voor het eerst een werkloosheidsuitkering 

aanvraagt, moet u daarnaast aantonen dat u 

tijdens de laatste twee jaar vóór uw werkloosheid 

per jaar 80 verzekeringsdagen heeft vervuld. Zo 

nodig worden uw arbeidsdagen van een andere 

EU-lidstaat meegerekend, op voorwaarde dat u 

het formulier E 301 voorlegt, dat door de werkloosheidsverzekering 

van het land waar u het 

laatst werkte aan u is uitgereikt. 


De werkloosheidsuitkering bestaat uit een basisuitkering, 

met toeslagen voor de ten laste komende 

gezinsleden. De basisuitkering bedraagt 

40 % van het loon dat u verdiende op het tijdstip 

van ontslag. Kantoorpersoneel ontvangt 50 % van 

het laatste salaris, maar nooit minder dan 2/3 van 

het loon van een ongeschoolde arbeider. 

De basisuitkering wordt met 10 % verhoogd voor 

elk gezinslid ten laste. 


De duur van de werkloosheidsuitkering hangt af 

van uw aantal werkdagen tijdens de 14 voorgaande 

maanden. 

Als u ten minste 125 dagen gewerkt heeft, 

ontvangt u de uitkering gedurende vijf maanden; 

bij 150 werkdagen is dat zes maanden; bij 200 

werkdagen acht maanden; bij 220 werkdagen tien 

maanden en bij 250 werkdagen twaalf maanden. 

GRIEKENLAND 

53

De werkloosheidsuitkering wordt toegekend voor 

25 dagen per maand. U kan na het verstrijken van 

de vermelde uitkeringsduur pas opnieuw een 

werkloosheidsuitkering ontvangen, wanneer u 

eerst weer het vereiste aantal dagen heeft gewerkt. 

De uitkering wordt geschorst zodra u opnieuw 

gaat werken, of indien u tijdelijk arbeidsongeschikt 

bent. 

Het recht op een werkloosheidsuitkering vervalt 

bij overlijden van de werkloze, bij toekenning van 

een pensioen, bij blijvende arbeidsongeschiktheid 

en indien de werkloze niet via het Arbeidsbureau 

beschikbaar is voor de arbeidsmarkt. 

Formaliteiten 

Om een werkloosheidsuitkering te krijgen, moet u 

zich binnen de 60 dagen na het stopzetten van uw 

werk persoonlijk bij het Arbeidsbureau van uw 

woonplaats als werkloze melden, en daar de 

werkloosheidsuitkering aanvragen. 

De werkloosheidsuitkering wordt enkel toegekend 

indien het Arbeidsbureau u niet aan passend werk 

kan helpen. 

Bij de aanvraag voegt u de volgende documenten: 

— uw verzekeringsboekje (het door IKA uitgereikte 

DATE-verzekeringsboekje, of een ander 

bewijs van verzekering); 

— een bewijsstuk betreffende het beëindigen 

van de arbeidsovereenkomst; 

— een verklaring dat u geen ander werk verricht 

en dat u nieuwe werkzaamheden aan het 

Arbeidsbureau zal melden; 

— het gezondheidsboekje van uw gezinsleden. 

Ziekte tijdens de werkloosheid 

Voor het recht op de prestaties van de ziekteverzekering 

worden de dagen waarover u werkloosheidsuitkering 

ontvangt, door uw ziekenfonds 

als arbeidsdagen aangemerkt. 

Indien u arbeidsongeschikt wordt door ziekte 

terwijl u een werkloosheidsuitkering ontvangt, 

dan ontvangt u nog vijf dagen een werkloosheidsuitkering, 

zonder evenwel voor diezelfde dagen 

ziekengeld te ontvangen. Als uw ziekte langer dan 

vijf dagen duurt, dan wordt de werkloosheidsuitkering 

geschorst en ontvangt u in de plaats 

daarvan ziekengeld, voorzover u daarop recht 

heeft bij uw ziekenfonds. 

U komt uit een andere EU-lidstaat om in 

Griekenland werk te zoeken 

Indien u in een andere lidstaat werkloosheidsuitkeringen 

ontvangt en toestemming heeft om in 

Griekenland werk te zoeken, moet u zich binnen 

zeven dagen na uw aankomst in Griekenland 

persoonlijk bij het Arbeidsbureau melden, als u 

verder uw werkloosheidsuitkering wenst te ontvangen. 

Daartoe moet u vóór uw vertrek naar 

Griekenland een formulier E 303 invullen en dit 

bij het Arbeidsbureau indienen. 

Als u naar een andere EU-lidstaat gaat 

om werk te zoeken 

Als u een Griekse werkloosheidsuitkering ontvangt 

en in andere lidstaten werk gaat zoeken, 

behoudt u het recht op die Griekse werkloosheidsuitkering, 

op voorwaarde dat u ten minste al vier 

weken vóór uw vertrek als werkzoekende in 

Griekenland ingeschreven was. U heeft nog 

gedurende maximaal drie maanden recht op de 

Griekse werkloosheidsuitkering. Keert u evenwel 

binnen deze termijn van drie maanden niet naar 

Griekenland terug, dan verliest u dat recht. 


Indien u in loondienst werkt en bij het IKA, het 

OAED of een ander wettelijk verzekeringsstelsel 

voor werknemers aangesloten bent, dan heeft u 

eventueel recht op kinderbijslagen van het Instituut 

voor Tewerkstelling (OAED). 

U heeft recht op kinderbijslag voor uw kinderen 

die in Griekenland of in een andere lidstaat van de 

EU wonen op voorwaarde dat: 

— u werknemer bent en ten minste één kind ten 

laste heeft; 

— u in het afgelopen kalenderjaar ten minste 50 

dagen heeft gewerkt, en daarover premies 

heeft betaald; 

— u niet reeds op grond van een collectieve 

arbeidsovereenkomst van uw werkgever een 

hoger bedrag aan gezinsuitkeringen ontvangt 

dan het OAED-tarief. 

Volgende personen hebben recht op kinderbijslag: 

— de ouders (vader of moeder), voor hun 

ongehuwde kinderen ten laste, voorzover 

die kinderen nog geen 18 jaar of, als zij 

studeren, nog geen 22 jaar zijn, of als de 

kinderen arbeidsongeschikt zijn (zonder leeftijdsgrens). 

De moeder wordt als rechthebbende 

beschouwd als zij wel de voorwaarden 

vervult terwijl de vader om één of andere 

reden geen recht heeft op OAED-uitkeringen; 

— de grootvader of grootmoeder, broer of zus, 

oom of tante, voorzover zij volle of halve 

wezen onderhouden. Voor halve wezen 

wordt de kinderbijslag enkel aan hen toegekend 

indien de langstlevende ouder zelf niet 

voldoet aan de voorwaarden voor het recht 

op kinderbijslag. 


U krijgt kinderbijslag vanaf de geboorte van uw 

eerste kind, en dat voor al uw kinderen. Het 

54 GRIEKENLAND

edrag hangt af van het aantal kinderen en van het 

jaarlijks inkomen van uw gezin. 

In bepaalde omstandigheden kan het bedrag van 

de kinderbijslag verhoogd worden, bijvoorbeeld 

voor een ouder van wie de echtgeno(o)t(e) 

overleden of invalide is, of zijn militaire dienstplicht 

vervult, en eveneens voor de ouder die 

buitenechtelijke of invalide kinderen heeft, of die 

de zorg draagt voor volle wezen. 

Formaliteiten 

U moet bij het plaatselijk OAED-bureau een 

aanvraag indienen en daarbij uw verzekeringsboekje 

(het DATE-verzekeringsboekje van IKA of 

een ander verzekeringsboekje) voegen, alsmede 

het geboorteattest van uw kind. 

Als u kinderbijslag aanvraagt voor kinderen die in 

een andere lidstaat wonen, moet u formulier E 401 

indienen, waaruit de samenstelling van uw gezin 

blijkt. Nadere inlichtingen over gezinsbijslagen 

kan u vragen bij uw plaatselijk OAED-bureau. 


Het grootste uitvoeringsorgaan van de Griekse 

sociale zekerheid is het IKA. Het IKA is bevoegd 

voor alle takken van de sociale zekerheid, behalve 

voor de werkloosheidsverzekering en de kinderbijslag, 

waarvoor het OAED bevoegd is. Indien u 

in Griekenland verblijft en vragen heeft over uw 

rechten en plichten inzake de sociale zekerheid, 

dient u zich te wenden tot het plaatselijk bureau 

(ypokatastima) van het IKA. 

Sommige categorieën van personen vallen niet 

onder het IKA. De meesten vallen dan onder de 

TAE (zelfstandigen, met name handelaars), de 

TEVE (zelfstandigen, met name kleine winkeliers), 

de TSMEDE (ingenieurs) of de OGA (landbouwers). 

Naast deze grote verzekeringsorganen bestaan 

er nog tal van bijzondere stelsels voor 

specifieke takken van het bedrijfsleven. Als u 

onder een van deze stelsels valt, kan u nadere 

inlichtingen vragen bij het IKA. 

IKA — Idryma Koinonikon Asphaliseon 

(Instituut voor de Sociale Verzekering) 

Agiou Konstantinou 8 

GR-10241 Athene 

Tel. (30-1) 523 60 61 

OAED — Organismos Apascholiseos Ergatikou 

Dynamikou 

(Organisatie voor Arbeidsbemiddeling van Werknemers) 

Ethnikis Antistasis Ano Kalamaki 

Athene 

Tel. (30-1) 994 28 10-19 

TAE — Tameio Asphaliseos Emporon 

(Verzekeringsfonds voor handelaren) 

Voulis 8-10 


Tel. (30-1) 322 83 91 

TEVE — Tameio Epangelmation Viotechnon Elladas 

(Verzekeringsfonds voor zelfstandige ambachtslieden 

enz.) 

Agiou Konstantinou 5 


Tel. (30-1) 523 33 30 

TSMEDE — Tameio Syntaxeon Michanikon ke 

Ergolipton Dimosion Ergon 

(Pensioenfonds voor ingenieurs) 

Kolokotroni 4 


Tel. (30-1) 324 65 86 

OGA — Organismos Georgikon Asphaliseon 

(Verzekeringsfonds voor de landbouw) 

Patision 30 


Tel. (30-1) 360 70 11 

GRIEKENLAND 

55

SPANJE 


Het Spaanse socialezekerheidsstelsel bestaat uit 

twee niveaus of soorten stelsels: premiegebonden 

en premievrije stelsels. 

Premiegebonden stelsels 

Er zijn zes grote premiegebonden stelsels: 

— een algemeen stelsel voor alle werknemers in 

loondienst die niet onder een bijzonder 

stelsel vallen en voor bepaalde categorieën 

ambtenaren; en 

— vijf bijzondere stelsels, namelijk voor de 

landbouw, voor zelfstandigen, voor huispersoneel, 

voor mijnwerkers en voor zeelieden. 

Daarnaast bestaan er nog bijzondere premiegebonden 

stelsels voor ambtenaren en een speciale 

studentenverzekering (seguro escolar). 

Al deze stelsels zijn verplicht: elke werknemer 

moet premie betalen aan het stelsel waaronder 

zijn beroep ressorteert. Niemand kan voor één en 

hetzelfde beroep tegelijkertijd bij twee stelsels 

aangesloten zijn. 

Premievrije stelsels 

De premievrije prestaties zijn bestemd voor 

personen die bijstand nodig hebben en niet over 

voldoende bestaansmiddelen beschikken, maar 

die nog nooit of nog niet lang genoeg sociale 

premies hebben betaald om recht te hebben op de 

prestaties van een premiegebonden stelsel. 

Premievrije prestaties zijn onder andere: 

— medische verstrekkingen; 

— rust- en invaliditeitspensioenen; 

— werkloosheidsuitkeringen; 

— uitkeringen voor kinderen ten laste. 

Naast bovengenoemde prestaties krijgen bepaalde 

categorieën personen aanvullende sociale steun 

van de staat en van sommige regionale en 

plaatselijke instanties. Het gaat dan vooral om 

bejaarden en gehandicapten. 

Vrijwillige verzekering 

In Spanje kan men niet vrijwillig toetreden tot het 

algemene socialezekerheidsstelsel. Wel is het 

mogelijk het lidmaatschap van één van de 

verplichte verzekeringsstelsels (zowel algemeen 

als bijzonder) vrijwillig voort te zetten na de 

stopzetting van de beroepswerkzaamheden. Deze 

vrijwillige voortzetting van de verzekering gebeurt 

op basis van een contract, convenio especial 

(speciale overeenkomst) genoemd, tussen de 

betrokkene en het provinciale kantoor van het 

Algemeen Fonds voor de Sociale Zekerheid 

(Dirección Provincial de la Tesorería General de 

la Seguridad Social) of het provinciale kantoor van 

het Sociaal Instituut voor Zeelieden (Dirección 

Provincial del Instituto Social de la Marina). De 

adressen van deze instellingen vindt u in punt 10. 

Inschrijving 

Als u voor het eerst in Spanje werkt, moet u zich 

laten inschrijven bij de sociale zekerheid en zich 

binnen de wettelijk vastgestelde termijnen aanmelden 

bij het stelsel waar u onder valt. Als 

zelfstandige moet u dat zelf doen. Bent u werknemer 

in loondienst, dan moet uw werkgever 

hiervoor zorgen. 

Inschrijving bij de sociale zekerheid is verplicht en 

vindt eenmalig plaats als u voor de eerste keer 

gaat werken. De inschrijving is voor de rest van 

uw arbeidsleven geldig. 

Bij inschrijving ontvangt u een bewijs van 

inschrijving (documento de afiliación), waarop 

uw persoonsgegevens en die van uw gezinsleden 

en een inschrijvingsnummer vermeld staan. Dit 

document moet u zorgvuldig bewaren. 

Na de inschrijving kan uw loopbaan zich nog 

vaak wijzigen (ander werk, werkloosheid, militaire 

dienst enz.). Al deze wijzigingen beïnvloeden 

uw verzekeringsstatus. Zodra u begint met 

werken, betaalt u sociale premies en bent u dus 

verzekerd. Tijdvakken van arbeid/verzekering 

worden altas genoemd. Tijdvakken waarin niet 

wordt gewerkt, worden bajas genoemd. 

De alta-status is vrijwel altijd een voorwaarde om 

recht te hebben op prestaties van de sociale 

zekerheid. Bepaalde situaties zijn echter gelijkgesteld 

aan verzekeringstijdvakken (en dus ook alta), 

ook al werkt u op dat ogenblik niet. 

Premies 

De door elke werknemer te betalen socialezekerheidspremie 

is een bepaald percentage van de 

premiegrondslag. De premietarieven veranderen 

nagenoeg ieder jaar. 

In het algemene stelsel komt de premiegrondslag 

nagenoeg overeen met het werkelijke loon van de 

werknemer. Wel is er een minimumbedrag vastgesteld 

dat gelijk is aan het minimumloon (SMI) 

voor een volledige baan, en een maximumbedrag 

van iets meer dan vijfmaal het minimumloon. 

In het bijzonder stelsel voor zelfstandigen wordt 

alleen premie betaald voor niet-beroepsgebonden 

risico’s, zoals ziekte. Ze kunnen zich vrijwillig 

SPANJE 

57

verzekeren tegen arbeidsongeschiktheid door de 

desbetreffende premies te betalen. De verzekerde 

kiest zelf zijn/haar eigen premiegrondslag; deze 

moet ergens tussen de minimum- en de maximumgrondslag 

liggen. 

Werknemers in loondienst zijn niet verantwoordelijk 

voor de afdracht van hun sociale premies: dat 

is de taak van hun werkgever. De werkgever 

maakt dus zowel zijn eigen aandeel in de premie 

als dat van de werknemer over. De werknemersbijdrage 

wordt, net zoals de inkomstenbelasting, 

op het brutoloon van de werknemer ingehouden. 

Zelfstandigen zijn daarentegen zelf verantwoordelijk 

voor de afdracht van hun premies. 

 

Uitvoeringsorganen van de sociale 

zekerheid 

Er bestaan zes uitvoeringsorganen van de sociale 

zekerheid: het Algemeen Fonds voor de Sociale 

Zekerheid (TGSS), het Nationaal Instituut voor de 

Sociale Zekerheid (INSS), het Nationaal Instituut 

voor de Volksgezondheid (Insalud), het Instituut 

voor Migratie en Sociale Dienstverlening (Imserso), 

het Nationaal Arbeidsbureau (INEM) en 

het Sociaal Instituut voor Zeelieden (ISM). 

De adressen van de provinciale kantoren van de 

bovengenoemde organen vindt u in punt 10. 

De taak van het Algemeen Fonds voor de Sociale 

Zekerheid (Tesorería General de Seguridad Social) 

bestaat in het inschrijven van ondernemingen, het 

inschrijven van zowel werknemers als zelfstandigen 

en het bevestigen van hun alta-status, het 

innen van de premies, het betalen van alle 

uitkeringen en het verstrekken van de formulieren 

E 101, E 102 en E 103 overeenkomstig de 

wetgeving inzake migrerende werknemers. 

Het Nationaal Instituut voor de Sociale Zekerheid 

(INSS) is verantwoordelijk voor het toekennen en 

berekenen van alle uitkeringen (met uitzondering 

van de werkloosheidsuitkeringen) van alle stelsels 

(behalve het bijzonder stelsel voor zeelieden en 

de premievrije ouderdoms- en invaliditeitspensioenen). 

Het Nationaal Instituut voor de Volksgezondheid 

(Insalud) is verantwoordelijk voor het verstrekken 

van medische zorg. Daartoe beschikt het niet 

alleen over een eigen netwerk van consultatiebureaus, 

maar heeft het ook overeenkomsten 

gesloten met andere medische centra. Insalud 

werkt in heel Spanje, met uitzondering van de 

hierna genoemde autonome gemeenschappen 

waar het toekennen van de medische verstrekkingen 

aan de volgende organen is toevertrouwd: 

— Andalusië: de Andalusische gezondheidsdienst 

(SAS); 

— Catalonië: het Catalaans Instituut voor de 

Volksgezondheid (ICS, Institut Català de la 

Salut); 

— Valencia: de Valenciaanse gezondheidsdienst 

(Servasa); 

— Baskenland: de Baskische gezondheidsdienst 

(Osakidetza); 

— Navarra: de gezondheidsdienst van Navarra 

(Osasunbidea); 

— Galicië: de Galicische gezondheidsdienst 

(Sergas); 

— Canarische Eilanden: de gezondheidsdienst 

van de Canarische Eilanden (Sercasa). 

Het Instituut voor Migratie en Sociale Diensten 

(Imserso) regelt de premievrije pensioenen en de 

uitkeringen aan bejaarden en gehandicapten, met 

uitzondering van verstrekkingen van zuiver medische 

aard. Deze diensten worden verzorgd door 

de autonome gemeenschappen, behalve in Ceuta 

en Melilla. 

Het Nationaal Arbeidsbureau (INEM) is verantwoordelijk 

voor de toekenning en uitbetaling van 

de werkloosheidsuitkeringen, voor de arbeidsbemiddeling 

via de arbeidsbureaus, voor de 

beroepsopleiding en voor het werkgelegenheidsbeleid 

in het algemeen. 

Het Sociaal Instituut voor Zeelieden (ISM) beheert 

het bijzonder stelsel voor zeelieden en verleent de 

nodige bijstand en prestaties aan deze personen. 

Via zijn kantoren (zie punt 10) is het ISM ook 

verantwoordelijk voor arbeidsbemiddeling voor 

zeelieden en het toekennen van werkloosheidsuitkeringen. 

 

Beroep 

Als u het niet eens bent met een beslissing van een 

socialezekerheidsorgaan, kunt u bij dat orgaan 

een administratieve klacht indienen. U moet dit 

doen binnen dertig dagen na de datum waarop u 

van de beslissing in kennis bent gesteld. Indien het 

socialezekerheidsorgaan uw klacht afwijst, kunt u 

zich wenden tot de socialezekerheidsrechtbank 

(Juzgado de lo social) van uw woonplaats. Als u 

het ook niet eens bent met de beslissing van deze 

rechtbank, kunt u in beroep gaan bij een hogere 

rechtbank (Tribunal Superior de Justicia) van de 

autonome gemeenschap waaronder de betrokken 

socialezekerheidsrechtbank valt. 

 

Invloed van feitelijke scheiding, 

echtscheiding en verlating van het gezin 

op de socialezekerheidsuitkeringen 

Die gezinssituaties kunnen met betrekking tot de 

sociale zekerheid tot heel wat verwikkelingen 

leiden. Om hiervoor een oplossing te vinden, kunt 

u het best advies inwinnen bij de provinciale 

58 SPANJE

kantoren van de betrokken uitvoeringsorganen 

(INSS, ISM, INEM enz.). 

Indien uw recht op gezondheidszorg afgeleid was 

van een hoofdverzekerde (meestal uw echtgeno(o)t(e)) 

met wie u inmiddels niet meer samenwoont, 

kunt u voor uzelf en uw inwonende 

kinderen een eigen socialezekerheidskaart aanvragen 

bij het provinciale kantoor van het INSS 

waaronder uw woonplaats valt. 

Als u in een bijzondere gezinssituatie verkeert, 

worden alle wezenpensioenen, gezinsbijslagen, 

uitkeringen voor gehandicapten en in het algemeen 

alle prestaties voor minderjarigen of arbeidsongeschikten 

uitbetaald aan de persoon die 

de minderjarige of de gehandicapte ten laste heeft. 


A. MEDISCHE VERSTREKKINGEN 

In het stelsel van sociale zekerheid wordt medische 

zorg verstrekt aan de volgende categorieën 

personen: 

— werknemers die bij de sociale zekerheid 

aangesloten zijn en zich in een alta- of 

daarmee gelijkgestelde situatie bevinden, 

ook al is de werkgever zijn verzekeringsverplichtingen 

niet nagekomen; 

— pensioengerechtigden en personen die een 

doorlopende socialezekerheidsuitkering ontvangen; 

— de echtgeno(o)t(e) of de persoon met wie de 

verzekerde ten minste sinds een jaar voorafgaand 

aan de aanvraag samenwoont, de 

kinderen, broers en zusters van de verzekerde 

of van zijn/haar echtgeno(o)t(e), op voorwaarde 

dat zij bij de verzekerde inwonen en 

door hem/haar worden onderhouden, dat zij 

niet meer dan tweemaal het minimumloon 

verdienen en dat ze niet al op een andere 

grond recht hebben op medische verstrekkingen; 

— personen die van tafel en bed gescheiden zijn 

of gescheiden zijn, zoals hierboven beschreven, 

die op het moment waarop de scheiding 

van tafel en bed of de echtscheiding van 

kracht werd, bij hun echtgeno(o)t(e) waren 

medeverzekerd, mits zij niet op een andere 

grond recht hebben op bijstand; 

— Spaanse emigranten die gedurende een tijdelijk 

verblijf in Spanje of bij hun definitieve 

terugkeer een vrijwillige ziektekostenverzekering 

afsluiten, omdat ze anders geen recht 

op prestaties hebben; 

— Spanjaarden en buitenlanders van bepaalde 

nationaliteiten die in Spanje wonen en niet 

over voldoende bestaansmiddelen beschikken. 

De rechthebbendealsmedezijn/haarechtgeno(o)t(e) 

en kinderen hebben recht op medische verstrekkingen 

vanaf de eerste dag dat hij/zij een 

premiebetaler van de sociale zekerheid wordt. 

 

Hoe vraagt u die medische 

verstrekkingen aan? 

Voor het ontvangen van geneeskundige verzorging 

dient u normaal een geldige socialezekerheidskaart 

over te leggen, de zogenaamde tarjeta 

individual sanitaria. 

De medische behandeling wordt uitsluitend verleend 

door het eigen netwerk van de sociale 

zekerheid en door de medische centra waarmee 

een overeenkomst gesloten is. De behandeling in 

andere centra wordt in het algemeen niet door de 

sociale verzekering betaald. 

 

Soorten medische verstrekkingen 

Het algemene stelsel dekt zowel de medische 

behandeling bij u thuis als in een medisch 

centrum of ziekenhuis. U kunt zich rechtstreeks 

tot een huisarts, kinderarts of tandarts wenden. 

Voor de overige specialisten is een verwijskaart 

van uw huisarts vereist. Binnen het basisgebied 

van zijn/haar woonplaats mag de patiënt zijn/haar 

eigen huisarts en kinderarts kiezen, voorzover die 

artsen nog niet het maximale aantal patiënten 

hebben overschreden dat op grond van de 

kenmerken van het basisgebied is vastgesteld. 

Ziekenhuisopname en spoedeisende behandeling 

in een eerstehulpcentrum (met of zonder opname) 

vallen ook onder deze verzekering. Behalve in 

noodgevallen heeft de patiënt een verwijsbrief van 

de huisarts nodig om in het ziekenhuis opgenomen 

te worden. Wanneer de zieke niet met een 

normaal transportmiddel naar het ziekenhuis kan 

worden gebracht, betaalt de sociale zekerheid de 

kosten van het ziekenvervoer (ambulance). 

Geneeskundige behandeling is in het algemeen 

kosteloos. Psychiatrische en tandheelkundige behandelingen 

worden echter niet volledig vergoed. 

Aan bepaalde gerechtigden, met name gepensioneerden 

en personen die een uitkering trekken 

wegens arbeidsongeval of beroepsziekte, worden 

geneesmiddelen in geval van een poliklinische 

behandeling gratis verstrekt. In de overige gevallen 

betaalt de patiënt zelf een deel van de kosten 

van het geneesmiddel (meestal 40 %). Geneesmiddelen 

die verstrekt worden tijdens een ziekenhuisbehandeling 

zijn gratis. 

Het socialezekerheidsstelsel betaalt ook voor 

chirurgische en orthopedische prothesen, en voor 

mechanisch voortgedreven voertuigen ten behoeve 

van gehandicapten. Tandprothesen en 

brillen worden niet vergoed. 

SPANJE 

59

Revalidatiebehandelingen op voorschrift van de 

geraadpleegde arts worden volledig vergoed. 

 

Speciale regels van de bijzondere stelsels 

Het bijzondere stelsel voor zeelieden kent een 

aantal speciale bepalingen in verband met ziekte 

en ongevallen aan boord en in buitenlandse 

havens. Nadere inlichtingen hierover zijn verkrijgbaar 

bij het Sociaal Instituut voor Zeelieden (ISM) 

(voor adressen zie punt 10). 

Zeeschepen kunnen tot slot op elk moment van de 

dag via de radio om geneeskundig advies vragen 

aan het radio-medisch centrum van het Sociaal 

Instituut voor Zeelieden (ISM). 

 

Buitenlandse reizen 

Indien u recht heeft op de Spaanse medische 

verstrekkingen en op reis wilt naar een andere 

lidstaat van de EU of de EER, moet u vooraf een 

speciaal formulier bij het provinciaal kantoor van 

het Nationaal Instituut voor de Sociale Zekerheid 

(INSS) aanvragen. 

 

Speciale programma’s voor 

gehandicapten 

Het socialezekerheidsstelsel biedt kosteloze geneeskundige 

verzorging en gratis medicamenten 

aan alle gehandicapten die anders via dit stelsel 

geen recht op dergelijke hulp zouden hebben. Zij 

mogen ook een beroep doen op de programma’s 

voor medisch-functionele revalidatie en psychotherapeutische 

behandeling, op psychologische 

hulp en advies, op algemeen en bijzonder 

onderwijs, op beroepsrevalidatie enzovoort. 

Vanaf de leeftijd van 3 jaar wordt er bij een 

invaliditeitsgraad van minimaal 33 % ook een 

mobiliteitsvergoeding of een vergoeding voor de 

transportkosten toegekend aan personen die geen 

gebruik kunnen maken van het openbaar vervoer. 

B. UITKERINGEN BIJ ZIEKTE, 

MOEDERSCHAP EN 

RISICOZWANGERSCHAP 

Werknemers hebben recht op een uitkering bij 

tijdelijke arbeidsongeschiktheid, bij moederschap 

en in geval van een risicozwangerschap. 

Tijdelijke arbeidsongeschiktheid kan veroorzaakt 

worden door een gewone ziekte of een gewoon 

ongeval of door een arbeidsongeval of beroepsziekte, 

met inbegrip van eventuele observatietijd. 

De uitkering bij moederschap wordt toegekend 

aan werkneemsters die zijn aangesloten bij een 

socialezekerheidsstelsel, en wel tijdens de periode 

van rust voorafgaand aan de geboorte, adoptie of 

opname in het gezin van een pleegkind. 

De uitkering bij risicozwangerschap beschermt de 

werkende vrouw tijdens de periode waarin haar 

arbeidscontract wordt opgeschort indien zij, vanwege 

de negatieve invloed van het werk op haar 

gezondheid of die van de foetus, van functie moet 

veranderen en deze functieverandering door omstandigheden 

niet mogelijk is. 

Recht op deze uitkeringen hebben enkel de 

werknemers die actieve premiebetalers (alta) zijn 

of daarmee gelijkgesteld zijn. Wanneer de tijdelijke 

arbeidsongeschiktheid het gevolg is van een 

arbeidsongeval of een beroepsziekte, wordt de 

werknemer altijd als een actieve premiebetaler 

beschouwd. 

Als de tijdelijke arbeidsongeschiktheid het gevolg 

is van een gewoon ongeval, een arbeidsongeval of 

een beroepsziekte, is er geen wachttijd (minimumpremietijdvak) 

vereist. Bij een gewone ziekte 

zijn er wel 180 premiedagen in de vijf voorgaande 

jaren nodig. Bij moederschap is aansluiting en 

premiebetaling vereist, evenals 180 premiedagen 

in de laatste vijf jaar voor de bevalling of voor de 

dag van de gerechtelijke of administratieve beslissing 

tot toewijzing van een pleegkind of het 

gerechtelijk besluit tot goedkeuring van de adoptie. 

Wachttijd en maximumduur 

In principe wordt de uitkering pas na een wachttijd 

van vier dagen toegekend. In de praktijk 

betalen veel werkgevers gedurende deze korte 

periode het loon echter gewoon door. Er is geen 

wachttijd wanneer de tijdelijke arbeidsongeschiktheid 

het gevolg is van een arbeidsongeval, een 

beroepsziekte of zwangerschap. 

Bij tijdelijke arbeidsongeschiktheid als gevolg van 

een ongeval of ziekte, ongeacht de oorzaak 

hiervan, wordt de uitkering gedurende een periode 

van twaalf maanden toegekend. Deze 

periode kan met zes maanden worden verlengd 

als verwacht wordt dat de werknemer in deze 

periode alsnog genezen zal worden verklaard. 

Bij observatieperiodes na een arbeidsongeval 

wordt de uitkering voor zes maanden toegekend 

met een mogelijke verlenging van nogmaals zes 

maanden. 

In bepaalde omstandigheden kan de uitkering 

worden toegekend voor een periode van ten 

hoogste 30 maanden vanaf het begin van de 

arbeidsongeschiktheid. 

Bij zwangerschap wordt de uitkering toegekend 

voor een periode van 16 weken (die bij een 

meerlinggeboorte kan worden verlengd tot 18 

weken). Bij adoptie of bij opname in het gezin 

(hetzij voorafgaand aan een adoptie hetzij permanent) 

van kinderen tot 6 jaar, wordt de uitkering 

gedurende een ononderbroken periode van 16 

weken toegekend. Deze periode kan in geval van 

60 SPANJE

adoptie of opname in het gezin van meerdere 

kinderen worden verlengd met twee weken voor 

elk kind, vanaf het tweede kind. 

 

Hoogte van de uitkering 

Als de tijdelijke arbeidsongeschiktheid het gevolg 

is van een arbeidsongeval of beroepsziekte, 

bedraagt de uitkering 75 % van de berekeningsgrondslag 

(base reguladora) naar gelang van de 

betaalde premies in een bepaalde periode. 

Bij tijdelijke arbeidsongeschiktheid door een 

gewoon ongeval of een gewone ziekte, bedraagt 

de uitkering vanaf de vierde tot en met de 

twintigste dag 60 % van de berekeningsgrondslag 

(dagelijkse bijdragegrondslag in de voorgaande 

maand) en daarna 75 %. 

Bij moederschap bedraagt de uitkering 100 % van 

de berekeningsgrondslag (premiegrondslag van de 

maand voorafgaand aan de maand waarin het 

verlof is ingegaan). 

In geval van een risicozwangerschap bedraagt de 

uitkering 75 % van de toepasselijke berekeningstoeslag, 

te betalen vanaf de dag dat het arbeidscontract 

wordt opgeschort. 

Bij gewone ongevallen of ziekten betaalt de 

werkgever het ziekengeld vanaf het begin van de 

uitkering tot de vijftiende dag. Vanaf de zestiende 

dag betaalt het INSS of de partnerorganisatie ofwel 

rechtstreeks uit aan de betrokkene, ofwel via de 

werkgever. Bij een arbeidsongeval of beroepsziekte 

betaalt het INSS of de partnerorganisatie 

(Mutua de Accidentes de Trabajo y Enfermedades 

Profesionales) de uitkering vanaf de dag volgend 

op de ziekmelding en moet de werkgever het 

volledige salaris voor de dag van de ziekmelding 

uitbetalen. Bij moederschap en risicozwangerschap 

betaalt het INSS vanaf de eerste dag uit. 

 

Speciale regels van de bijzondere stelsels 

In het bijzonder stelsel voor zelfstandigen begint 

de uitkering voor tijdelijke arbeidsongeschiktheid 

wegens ziekte of ongeval pas op de vijftiende dag 

nadat het werk is neergelegd. Dit ziekengeld 

bedraagt van de vijftiende tot en met de twintigste 

dag 60 % van de maandelijkse berekeningsgrondslag 

en vanaf de eenentwintigste dag 75 % van de 

berekeningsgrondslag. 



Het Spaanse socialezekerheidsstelsel kent geen 

aparte tak voor arbeidsongevallen en beroepsziekten. 

Bovenop de hierboven beschreven prestaties 

heeft de werknemer dan echter recht op 

andere speciale uitkeringen. 

Een arbeidsongeval is een lichamelijk letsel dat de 

werknemer oploopt tijdens of als gevolg van de 

arbeid, of een ziekte die niet als beroepsziekte kan 

worden beschouwd aangezien deze niet als 

zodanig op de speciale lijst van beroepsziekten 

staat vermeld, maar die wel het gevolg is van de 

uitoefening van het beroep. Ook ongevallen op 

weg van en naar het werk worden als arbeidsongevallen 

beschouwd. Onder beroepsziekte wordt 

verstaan iedere ziekte die op bovengenoemde lijst 

van beroepsziekten voorkomt. 

 


Voor de medische behandeling worden grotendeels 

de in punt 2 A genoemde regels gevolgd, 

maar die worden wel veel ruimer geïnterpreteerd. 

Ook de gratis verstrekking van geneesmiddelen en 

alle voor de revalidatie vereiste maatregelen 

vallen hieronder. 

 

Tijdelijke arbeidsongeschiktheid en 

uitkeringen bij arbeidsongevallen 

Indien het arbeidsongeval of de beroepsziekte 

leidt tot tijdelijke arbeidsongeschiktheid, zijn de 

in punt 2 B genoemde regels van toepassing. Het 

speciale geval waarbij ze te wijten zijn aan de 

nalatigheid van de werkgever, wordt verderop 

uiteengezet. 

Bij blijvende invaliditeit zijn de in punt 4 

uiteengezette regels van toepassing. Daarnaast 

kan ook een eenmalige uitkering worden toegekend. 

Definitieve letsels, verminkingen en misvormingen 

die door een arbeidsongeval of een 

beroepsziekte zijn veroorzaakt, en die de werknemer 

lichamelijke beperkingen opleggen zonder 

tot blijvende invaliditeit te leiden, geven recht op 

een vergoeding in de vorm van een eenmalige 

uitkering. Voorwaarde is wel dat ze op de officiële 

lijst van letsels, verminkingen enz. voorkomen. 

 


Bij overlijden ten gevolge van een arbeidsongeval 

of een beroepsziekte wordt, naast de normale in 

punt 6 beschreven uitkering, tevens een bijzondere 

eenmalige uitkering verstrekt. De weduwe/ 

weduwnaar ontvangt een bedrag dat gelijk is aan 

zesmaal de berekeningsgrondslag. Elke wees 

ontvangt een bedrag dat gelijk is aan één 

maandelijkse berekeningsgrondslag. In gevallen 

waar er geen weduwe of weduwnaar is, worden 

de zes maandelijkse uitkeringen onder de wezen 

verdeeld. Indien er evenmin wezen zijn die recht 

hebben op die uitkering, ontvangen de vader en 

de moeder van de overledene een bedrag van 

twaalf maandelijkse berekeningsgrondslagen als 

beide ouders nog in leven zijn, en van negen 

maandelijkse berekeningsgrondslagen als slechts 

één van de ouders nog in leven is. 

SPANJE 

61

Nalatigheid van de werkgever 

Alle uitkeringen wegens arbeidsongeval of beroepsziekte 

worden met 30 % tot 50 % verhoogd 

indien het ongeval of de ziekte te wijten is aan 

nalatigheid van de werkgever op het gebied van 

arbeidsveiligheid en -hygiëne. 

Zelfs indien de werkgever zijn verzekeringsplichten 

niet is nagekomen, worden toch uitkeringen 

en verstrekkingen bij arbeidsongeval of beroepsziekte 

toegekend. 

4. Blijvende invaliditeit 

Een werknemer wordt blijvend invalide genoemd 

wanneer hij/zij, na het afronden van de voorgeschreven 

behandeling en na medisch genezen te 

zijn verklaard, toch nog ernstige en waarschijnlijk 

blijvende anatomische of functionele afwijkingen 

vertoont, waardoor hij/zij geheel of gedeeltelijk 

arbeidsongeschikt wordt. 

Invaliditeitsuitkeringen worden toegekend aan 

personen jonger dan 65 jaar of aan personen 

ouder dan 65 jaar die invalide verklaard zijn maar 

geen recht hebben op een ouderdomspensioen. 

Nadat een gerechtigde de leeftijd van 65 jaar heeft 

bereikt, wordt de uitkering voor blijvende invaliditeit 

ouderdomspensioen genoemd. Dit heeft 

echter geen gevolgen voor de voorwaarden van 

de uitkering. 


Op het ogenblik dat de invaliditeit optreedt, moet 

de persoon in kwestie premieplichtige arbeid 

verrichten of zich in een daarmee gelijkgestelde 

(alta-) toestand bevinden. Aan die voorwaarde 

wordt altijd geacht te zijn voldaan wanneer de 

invaliditeit het gevolg is van een arbeidsongeval of 

een beroepsziekte. Bij volledige blijvende invaliditeit 

of bij ernstige invaliditeit ten gevolge van 

een gewoon ongeval of ziekte wordt deze voorwaarde 

niet gesteld, mits ten minste 15 premiejaren 

vervuld zijn, waarvan drie binnen de 

periode van tien jaar voorafgaand aan de officiële 

vaststelling van de invaliditeit. 

Er wordt geen minimumpremietijdvak vereist 

wanneer de invaliditeit het gevolg is van een 

gewoon ongeval, een arbeidsongeval of een 

beroepsziekte. Wanneer deze daarentegen het 

gevolg is van een gewone ziekte, moeten er wel, 

afhankelijk van de leeftijd, gedurende een bepaald 

aantal jaren socialezekerheidspremies betaald 

zijn. 

Invaliditeitsgraad en hoogte van de 

uitkering 

Bij blijvende gedeeltelijke ongeschiktheid (33 % 

of meer) voor het gewoonlijk door de betrokkene 

uitgeoefend beroep, wordt een vast bedrag uitgekeerd 

dat gelijk is aan 24 keer de maandelijkse 

berekeningsgrondslag van de uitkering bij tijdelijke 

arbeidsongeschiktheid. 

Bij blijvende algehele ongeschiktheid voor het 

gewoonlijk uitgeoefend beroep bestaat de uitkering 

in een pensioen dat gelijk is aan 55 % van de 

berekeningsgrondslag. Voor ouderen dan 55 jaar 

die moeite hebben om werk te vinden, bedraagt 

de uitkering 75 % van de berekeningsgrondslag. 

Bij volledige blijvende ongeschiktheid voor iedere 

vorm van werk („absolute invaliditeit”), is de 

uitkering een pensioen gelijk aan 100 % van de 

berekeningsgrondslag. 

Bij zware invaliditeit, dit wil zeggen absolute 

invaliditeit waarbij de betrokkene voortdurend 

hulp van derden behoeft voor zijn dagelijkse 

levensverrichtingen zoals eten, aankleden enz., is 

de uitkering een pensioen dat gelijk is aan 150 % 

van de berekeningsgrondslag. 

Premievrij invaliditeitspensioen 

Gehandicapten die onvoldoende inkomsten hebben 

en nooit of niet lang genoeg socialezekerheidspremies 

betaald hebben en dus geen premiegebonden 

pensioen hebben opgebouwd, 

kunnen desalniettemin een premievrij invaliditeitspensioen 

ontvangen. 

Om recht te hebben op dat premievrije invaliditeitspensioen 

moet de betrokkene: 

— ouder zijn dan 18 jaar en jonger dan 65; 

— gedurende ten minste vijf jaar legaal op het 

Spaanse grondgebied hebben verbleven, 

waarvan twee jaar onmiddellijk voorafgaand 

aan de pensioenaanvraag; 

— een handicap hebben of aan een chronische 

ziekte lijden en daardoor ten minste 65 % 

invalide zijn; 

— niet beschikken over voldoende inkomsten. 

Indien de invaliditeitsgraad wegens handicap of 

chronische ziekte ten minste 75 % bedraagt, en de 

betrokkene voortdurend hulp van derden nodig 

heeft, kan een aanvullend pensioen van 50 % 

worden toegekend. 

5. Rustpensioenen en 

ouderdomspensioenen 

Premiegebonden rustpensioen 

U heeft recht op een premiegebonden rustpensioen 

indien u verzekerd bent en zich in een 

alta- of daarmee gelijkgestelde toestand bevindt 

(bv. onvrijwillige werkloosheid), voldoet aan de 

voorwaarden wat betreft leeftijd (65 jaar) en 

premieafdracht (ten minste 15 jaar, waarvan twee 

jaar tijdens de 15 jaar onmiddellijk voorafgaand 

aan uw pensionering) en stopt met werken. 

62 SPANJE

U heeft ook recht op dit rustpensioen indien u 

verzekerd bent en zich op het moment van 

pensionering niet in een alta- of daarmee gelijkgestelde 

toestand bevindt, mits u voldoet aan de 

voorwaarden wat betreft leeftijd (65 jaar) en 

premieafdracht (ten minste 15 jaar, waarvan twee 

jaar tijdens de 15 jaar onmiddellijk voorafgaand 

aan uw pensionering). 

 

Hoogte van het pensioen 

Indien u gedurende 15 jaar premies heeft betaald, 

bedraagt uw pensioen 50 % van de berekeningsgrondslag. 

Voor het vijftiende tot en met het 

vijfentwintigste jaar krijgt u voor elk bijkomend 

jaar 3 % extra, en vanaf het zesentwintigste jaar 

2 % extra. Zo wordt met 35 premiejaren 100 % 

bereikt. Met ingang van 1 januari 2002 is de 

berekeningsgrondslag gelijk aan het quotiënt van 

uw premiegrondslagen over de 180 aan de 

pensioendatum voorafgaande maanden, gedeeld 

door 210. Voor de laatste 24 maanden telt de 

nominale waarde van de berekeningsgrondslagen; 

voor de rest van de periode worden de berekeningsgrondslagen 

aangepast aan de stijging van de 

consumptieprijsindex. 

Aan het begin van het jaar worden alle pensioenen 

aangepast op basis van de consumptieprijsindex. 

Voor nadere inlichtingen over uw 

huidig of toekomstig pensioen kunt u zich wenden 

tot het provinciale kantoor van het Nationaal 

Instituut voor de Sociale Zekerheid (INSS) of van 

het Sociaal Instituut voor Zeelieden (ISM). De 

adressen vindt u in punt 10. 

 

Vervroegd pensioen en gedeeltelijk 

pensioen 

Vervroegde uittreding (d.w.z. vóór de leeftijd van 

65 jaar) met behoud van het volledig pensioen is 

mogelijk voor zwaar, ongezond of gevaarlijk werk 

(bv. in de mijnbouw, bij de spoorwegen of op een 

schip). 

Werknemers die vóór 1 januari 1967 bij één van 

de gemeenschappelijke arbeidersfondsen (Mutualidades 

Laborales) aangesloten waren, mogen 

vanaf hun zestigste jaar met pensioen, met 

toepassing van de desbetreffende verlagingscoëfficiënt. 

Als u aangesloten bent bij de Mutualidades 

del Mar, kunt u op 55-jarige leeftijd met pensioen 

gaan. Ook dan ontvangt u een lager pensioen. 

Vanaf 60 jaar tot de leeftijd waarop het pensioenrecht 

ingaat, bestaat de mogelijkheid van een 

gedeeltelijke pensionering, mits: 

— de werknemer met zijn werkgever een 

contract voor halve dagen afsluit, waarbij 

de arbeidsduur en het salaris met ten minste 

30 % en ten hoogste 77 % worden verminderd, 

en 

— het bedrijf een vervangingsovereenkomst sluit 

met een werkloze, waarbij het verplicht is ten 

minste het desbetreffende aantal arbeidsuren 

te handhaven tot de datum van pensionering 

van de vervangen werknemer. 

Premievrij rustpensioen 

Bejaarden die niet over voldoende inkomsten 

beschikken en nog nooit of niet lang genoeg 

premie hebben betaald om recht te hebben op een 

premiegebonden pensioen, komen in aanmerking 

voor een premievrij rustpensioen. 

De voorwaarden voor dit ouderdomspensioen zijn 

dat de persoon in kwestie: 

— ouder is dan 65 jaar; 

— legaal op het Spaanse grondgebied heeft 

gewoond gedurende ten minste tien jaar in 

de periode tussen zijn/haar 16e verjaardag en 

de datum waarop het pensioen wordt aangevraagd, 

waarvan ten minste twee jaar onmiddellijk 

voorafgaand aan de aanvraag; 

— niet beschikt over voldoende inkomsten. 

Minimumpensioenen en SOVIouderdomspensioenen 

Wanneer uw pensioen (of, indien u meer dan één 

pensioen ontvangt, de som van uw pensioenen) 

lager is dan het vastgestelde „minimumpensioen”, 

ontvangt u een aanvullend pensioen dat gelijk is 

aan het verschil tussen het minimumpensioen en 

het pensioen dat u ontvangt, mits u geen inkomen 

uit arbeid en/of kapitaal boven een bepaald 

bedrag ontvangt. Deze aanvulling heeft geen 

consolideerbaar karakter. De hoogte van het 

minimumpensioen wordt aan het begin van elk 

jaar vastgesteld. 

Personen die vóór 1967 in Spanje hebben gewerkt 

en voldoen aan de voorwaarden van de toentertijd 

geldende wetgeving (verplichte ouderdoms- en 

invaliditeitsverzekering — SOVI), hebben recht op 

een pensioen op grond van genoemde regeling, 

het zogenoemde SOVI-ouderdomspensioen. Dit 

pensioen mag niet worden gecumuleerd met een 

pensioen op grond van een andere regeling. 

6. Uitkering bij overlijden en 

nabestaandenpensioenen 

Overlijdensuitkeringen en nabestaandenpensioenen 

worden uitbetaald aan de nabestaanden van 

een overledene die: 

— zich in een alta- of daarmee gelijkgestelde 

toestand bevond, en over ten minste 500 

dagen in de loop van de vijf jaar vóór het 

overlijden premie heeft betaald, indien het 

overlijden te wijten was aan een gewone 

ziekte. Als het overlijden het gevolg was van 

SPANJE 

63

een ongeval (arbeidsongeval of gewoon 

ongeval) of aan een beroepsziekte, dan wordt 

die minimumpremieduur niet vereist; 

— zich niet in een alta- of daarmee gelijkgestelde 

toestand bevond, mits hij/zij gedurende 

minimaal 15 jaar premie heeft betaald; 

— een premiegebonden ouderdomspensioen 

ontving; 

— tijdelijk arbeidsongeschikt was ofwel een 

revalidatie-uitkering of een premiegebonden 

pensioen voor blijvende invaliditeit ontving; 

— een werknemer was die ten gevolge van een 

gewoon ongeval of een arbeidsongeval vermist 

wordt, in omstandigheden die zijn 

overlijden doen vermoeden, en van wie 90 

dagen na het ongeval nog geen levensteken is 

ontvangen. In dit geval is echter geen sprake 

van een overlijdensuitkering. 


Bij overlijden wordt een tegemoetkoming in de 

begrafeniskosten toegekend. 

Weduwe- en weduwnaarspensioenen 

Als de overledene slechts één keer gehuwd is 

geweest, wordt het weduwe- of weduwnaarspensioen 

aan de langstlevende wettelijke echtgeno(o)t(e) 

toegekend. Als de overledene verscheidene 

keren gehuwd is geweest, wordt het 

pensioenbedrag, naar evenredigheid van de duur 

van de huwelijken, vastgesteld op basis van de 

daadwerkelijke inkomsten van de overleden verzekerde. 

Het pensioen wordt zonder onderscheid 

aan mannen en vrouwen toegekend. 

Het pensioen is gelijk aan 45 % van de berekeningsgrondslag. 

Die berekeningsgrondslag wordt 

afgeleid van het laatste loon van de overleden 

verzekerde (indien hij/zij overleed als gevolg van 

een arbeidsongeval of een beroepsziekte) of van 

zijn/haar premiegrondslag (in alle andere gevallen). 

Indien de overledene al gepensioneerd was, 

wordt dezelfde berekeningsgrondslag gebruikt als 

voor het berekenen van zijn/haar pensioen. 

Wezenpensioenen 

Een wezenpensioen wordt toegekend aan de 

kinderen van de overledene of, in bepaalde 

gevallen, aan de kinderen van zijn/haar langstlevende 

echtgeno(o)t(e), op voorwaarde dat deze 

kinderen jonger dan 18 jaar of gehandicapt zijn. 

Zij hebben tevens recht op wezenpensioen als zij 

jonger dan 21 of 23 jaar zijn als geen van de 

ouders meer in leven is, mits zij geen betaald werk 

verrichten, hetzij als zelfstandige hetzij in loondienst. 

Als zij wel betaald werk verrichten, moet 

hun inkomen op jaarbasis lager zijn dan 75 % van 

het minimumloon en wordt het pensioen telkens 

op jaarbasis vastgesteld. Het recht op wezenpensioen 

vervalt op het ogenblik dat het kind de 

leeftijd van 18 jaar bereikt; in de bovenvermelde 

gevallen geldt een leeftijdsgrens van 21 of 23 jaar. 

Het wezenpensioen bedraagt voor elke wees 20 % 

van de berekeningsgrondslag, die op dezelfde 

wijze wordt vastgesteld als bij het weduwe- en 

weduwnaarspensioen. Als er geen overlevende 

echtgeno(o)t(e) is, wordt het weduwe- of weduwnaarspensioen 

bij het wezenpensioen opgeteld. 

Levenslange of tijdelijke uitkeringen aan 

andere verwanten 

Onder bepaalde voorwaarden kunnen ook uitkeringen 

worden toegekend aan bepaalde verwanten 

van de overledene (ouders, broers en zusters 

enz.) die financieel van de overledene afhankelijk 

waren. De hoogte van die uitkering is voor elk van 

hen gelijk aan het wezenpensioen. 

Cumulatie met andere uitkeringen 

Cumulatie van het weduwe- en weduwnaarspensioen 

met andere inkomsten of met een zelf 

opgebouwd pensioen is toegestaan. Het recht op 

het weduwe- en weduwnaarspensioen houdt 

evenwel op te bestaan bij een nieuw huwelijk. 

Een wezenpensioen wegens overlijden van de ene 

ouder kan gecumuleerd worden met een wezenpensioen 

wegens het overlijden van de andere 

ouder. 

Tenzij het kind gehandicapt is, mag nadat het de 

leeftijd van 18 jaar heeft bereikt, het wezenpensioen 

niet worden gecumuleerd met inkomsten uit 

arbeid die hoger liggen dan 75 % van het 

minimumloon voor personen ouder dan 18 jaar. 


Werknemers in loondienst die kunnen en willen 

werken maar hun arbeidsplaats hebben verloren, 

of van wie de normale werktijd (en het loon) met 

ten minste eenderde is gekort, hebben recht op 

een werkloosheidsuitkering. Er bestaat dus volledige 

en gedeeltelijke werkloosheid. Er zijn twee 

verschillende soorten uitkeringen: ten eerste de 

premiegebonden uitkering en ten tweede, voor 

wie daar geen recht (meer) op heeft, de premievrije 

uitkering (werkloosheidsuitkering). 

De werkloosheidsuitkeringen worden toegekend, 

uitbetaald en gecontroleerd door het Nationaal 

Arbeidsbureau (INEM), met uitzondering van de 

uitkeringen voor personen die onder het bijzonder 

stelsel voor zeelieden vallen; deze uitkeringen 

worden door het Sociaal Instituut voor Zeelieden 

beheerd. 

Premiegebonden uitkeringen 

U heeft recht op een premiegebonden werkloosheidsuitkering 

indien u: 

64 SPANJE

— op het ogenblik dat u werkloos werd als een 

actieve premiebetaler beschouwd werd, of 

zich in een daarmee gelijkgestelde toestand 

bevond; 

— in de laatste zes jaar voordat u werkloos werd 

ten minste twaalf maanden premie heeft 

betaald; 

— zich bij een arbeidsbureau heeft laten inschrijven 

en een werkloosheidsuitkering 

heeft aangevraagd; 

— niet ouder bent dan 65 jaar, mits u voldoet 

aan de vereisten voor toekenning van een 

ouderdomspensioen; 

— niet uit eigen beweging uw baan heeft 

opgezegd of een baan hebt geweigerd. 


De duur van de uitkering hangt af van de duur van 

de periode waarover u socialezekerheidspremies 

heeft betaald. U heeft recht op de minimumduur 

van 120 uitkeringsdagen indien u ten minste 360 

dagpremies heeft betaald. De maximumduur van 

720 dagen wordt toegekend indien u meer dan 

2 160 dagpremies heeft betaald. 

Werklozen die zich naar een andere lidstaat 

begeven om daar werk te zoeken, behouden het 

recht op de Spaanse werkloosheidsuitkering gedurende 

maximaal drie maanden. 

Hoogte van de werkloosheidsuitkering 

Bij volledige werkloosheid bedraagt de uitkering 

tijdens de eerste 80 dagen 70 % van de berekeningsgrondslag, 

en vervolgens 60 % daarvan, 

steeds binnen de grenzen van een minimum- en 

een maximumbedrag. De berekeningsgrondslag is 

gelijk aan de gemiddelde premiegrondslag van de 

laatste zes maanden. Bij gedeeltelijke werkloosheid 

wordt de uitkering evenredig verminderd. 

Personen die een werkloosheidsuitkering ontvangen, 

hebben tevens recht op medische verstrekkingen. 

Met betrekking tot de andere socialezekerheidsprestaties 

wordt de periode van werkloosheidsuitkering 

gelijkgesteld met een 

premietijdvak. 

Bijstandsuitkeringen 

Een bijstandsuitkering kan worden toegekend aan 

personen die geen recht hebben op een premiegebonden 

uitkering omdat ze niet lang genoeg 

premie hebben betaald, alsmede aan personen die 

recht hebben gehad op de premiegebonden 

uitkering maar die na afloop van de uitkeringsduur 

nog geen werk hebben gevonden. De premievrije 

uitkering wordt enkel toegekend aan werkzoekenden 

van wie de inkomsten minder dan 75 % van 

het minimumloon bedragen, op voorwaarde dat 

zij ten minste een maand bij het Arbeidsbureau 

(INEM) zijn ingeschreven en geen door het INEM 

aangeboden passende arbeid of beroepsopleiding 

hebben geweigerd. Bovendien moet de betrokkene 

voldoen aan een aantal bijkomende voorwaarden, 

zoals: 

— zijn/haar recht op een premiegebonden 

werkloosheidsuitkering is afgelopen en hij/ 

zij heeft gezinsleden ten laste; of 

— hij/zij is ouder dan 45 jaar en heeft gedurende 

twaalf maanden of langer een premiegebonden 

uitkering ontvangen en heeft geen 

gezinsleden ten laste; of 

— hij/zij is ouder dan 52 jaar en voldoet aan alle 

voorwaarden voor de pensionering, behalve 

leeftijd; of 

— hij/zij heeft gedurende minimaal drie tot 

maximaal twaalf maanden premie betaald, 

ofwel is een uit het buitenland teruggekeerde 

emigrant, ofwel is uit de gevangenis ontslagen, 

en heeft in al deze gevallen geen 

recht op een premiegebonden werkloosheidsuitkering. 

De duur van deze uitkering varieert van 3 tot 30 

maanden, naar gelang van de leeftijd van de 

betrokkene en het feit of deze al dan niet personen 

ten laste heeft. Indien de werkloze ouder is dan 52 

jaar en voldoet aan de wettelijke voorwaarden, 

kan de uitkering verlengd worden tot de datum 

van pensionering. 

In de regel bedraagt de premievrije uitkering 75 % 

van het minimumloon. De rechthebbenden hebben 

tevens recht op medische verstrekkingen. 


Alle personen die in Spanje werken en/of wonen 

hebben recht op een uitkering voor elk kind ten 

laste dat jonger is dan 18 jaar. Voor ernstig 

gehandicapte kinderen bestaat er geen leeftijdsgrens. 

Indien beide ouders overleden zijn of hun 

kinderen verlaten hebben, wordt de uitkering aan 

de kinderen toegekend. 

Behalve voor gehandicapte kinderen, ontvangen 

de ouders geen kinderbijslag als het gezinsinkomen 

een bepaald bedrag overschrijdt. Indien 

één van de ouders zijn werk opgeeft om een 

pasgeboren kind op te voeden, wordt het eerste 

jaar daarvan door de sociale zekerheid beschouwd 

als een premietijdvak. 

Tevens worden er eenmalige uitkeringen uitbetaald 

bij de geboorte van een kind (vanaf het derde 

kind en afhankelijk van een inkomensgrens) en bij 

de geboorte van een meerling (geboorte van twee 

of meer kinderen). 

9. Sociale diensten 

Het Spaanse socialezekerheidsstelsel verleent verder 

de volgende sociale diensten: 

SPANJE 

65

— opname in een bejaardentehuis; 

— gezinshulp; 

— vakanties en verblijven in kuuroorden; 

— een netwerk van centra en clubs voor gepensioneerden; 

— opname in tehuizen voor lichamelijk en 

geestelijk gehandicapten; 

— revalidatievoorzieningen; 

— er is een dienst voor sociale huisvesting voor 

de bemanning van koopvaardij- en vissersschepen, 

die voor hun werk tijdelijk in 

Spaanse havens moeten verblijven. Deze 

biedt accommodatie in de zogenaamde 

Casas del Mar in de belangrijkste havens. 

Voor meer informatie over deze dienst kunt u 

contact opnemen met het Sociaal Instituut 

voor Zeelieden (ISM). 

Voor nadere inlichtingen over deze sociale dienstverlening 

kunt u zich wenden tot het Nationaal 

Instituut voor Sociale Diensten (Imserso). 


Werknemers die van oordeel zijn dat hun rechten 

op het gebied van de sociale zekerheid geschonden 

zijn (bv. wanneer zij niet door hun werkgever 

verzekerd werden) of die menen dat hun werkgever 

de wetgeving inzake veiligheid en hygiëne 

niet naleeft, kunnen zich wenden tot de Inspectie 

voor Arbeid en Sociale Zekerheid (Inspección de 

Trabajo y Seguridad Social). In iedere provinciehoofdstad 

is een kantoor van deze inspectie 

gevestigd; het adres vindt u in het telefoonboek 

onder Delegación Provincial de Trabajo (Provinciaal 

Arbeidsbureau). 

Ook kunt u zich wenden tot de Ombudsman 

(Defensor del Pueblo), een door de Spaanse 

grondwet opgerichte instelling ter verdediging 

van de fundamentele rechten van de burgers. De 

Ombudsman houdt toezicht op de werking van de 

overheidsinstanties, ook op die voor de sociale 

zekerheid. Het centrale adres is: c/Eduardo Dato, 

31, Madrid. 

Hierna volgen de adressen van de voornaamste 

socialezekerheidsorganen in elke Spaanse provincie. 

PROVINCIALE INSS-KANTOREN 

A Coruña c/ Marcial del Adalid, 3 y 7 

E-15005 A Coruña 

Cádiz 

Plaza de la Constitución, s/n 

E-11008 Cádiz 

Álava c/ Eduardo Dato, 36 

E-01005 Vitoria-Gasteiz 

Albacete Avda. de España, 27 

E-02002 Albacete 

Alicante c/ Churruca, 26 

E-03003 Alicante 

Almería Plaza Emilio Pérez, 4 

E-04001 Almería 

Asturias c/ Santa Teresa de Jesús, 8 y 10 

E-33007 Oviedo 

Ávila Avda. de Portugal, 4 

E-05001 Ávila 

Badajoz Ronda del Pilar, 10 

E-06002 Badajoz 

Baleares c/ Pere Dezcallar i Net, 3 

E-07003 Palma de Mallorca 

Barcelona c/ Sant Antoni Maria Claret, 5-11 

E-08037 Barcelona 

Burgos c/ Trinidad, 4 y 6 

E-09003 Burgos 

Cáceres c/ San Pedro de Alcántara, 1 

E-10001 Cáceres 

Cantabria Avda. Calvo Sotelo, 8 

E-39002 Santander 

Castellón Plaza Juez Borrull, 14 

E-12003 Castellón de la Plana 

Ceuta c/ Real, 20 

E-51001 Ceuta 

Ciudad Real c/ General Aguilera, 6 

E-13001 Ciudad Real 

Córdoba c/ Córdoba de Veracruz, 4 

E-14008 Córdoba 

Cuenca Parque de San Julián, 7 

E-16002 Cuenca 

Girona c/ Santa Eugenia, 40 

E-17005 Girona 

Granada Carretera de Armilla, 33 

E-18006 Granada 

Guadalajara c/ Carmen, 2 

E-19001 Guadalajara 

Guipúzcoa c/ Podavines, 1 y 3 

E-20010 Donostia-San Sebastián 

Huelva c/ San José, 1 y 3 

E-21002 Huelva 

66 SPANJE

PROVINCIALE INSS-KANTOREN 

Huesca c/ San Jorge, 34 y 36 

E-22003 Huesca 

Jaén Avenida de Madrid, 70 

E-23009 Jaén 

Pontevedra c/ O Grove, 4 

E-36209 Vigo 

Salamanca Plaza de los Bandos, 3 y 4 

E-37002 Salamanca 

La Rioja c/ Sagasta, 2 

E-26001 Logroño 

Santa Cruz 

de Tenerife 

c/ General Gutiérrez, 4 

E-38003 Santa Cruz de Tenerife 

Las Palmas c/ Pérez del Toro, 89 

E-35004 Las Palmas 

León Avenida de la Facultad, 1 

E-24004 León 

Lleida Pasaje Pompeyo, 2 

E-25006 Lleida 

Lugo Plaza del Ferrol, 11 

E-27001 Lugo 

Madrid c/ Serrano, 102 

E-28006 Madrid 

Málaga c/ Esperanto, 1 

E-29007 Málaga 

Melilla c/ General Marina, 18 

E-52001 Melilla 

Murcia Avda. de Alfonso X el Sabio, 15 

E-30008 Murcia 

Navarra c/ Conde Olivet, 7 

E-31003 Pamplona-Iruña 

Ourense c/ Concejo, 1 

E-32003 Ourense 

Segovia Plaza Reina Doña Juana, 1 

E-40001 Segovia 

Sevilla c/ Sánchez Perrier, 2 

E- 42001 Sevilla 

Soria c/ San Benito, 17 

E-42001 Soria 

Tarragona Rambla Nova, 84 

E-43003 Tarragona 

Teruel c/ Joaquín Arnau, 22 

E-44001 Teruel 

Toledo Callejón del Moro, 4 

E-45001 Toledo 

Valencia c/ Bailén, 46 

E-46007 Valencia 

Valladolid c/ Gamazo, 5 

E-47004 Valladolid 

Vizcaya Gran Vía, 89 

E-48011 Bilbao 

Zamora Avenida Requejo, 23 

E-49012 Zamora 

Palencia 

c/ Miguel Primo de Rivera, s/n 

E-34001 Palencia 

Zaragoza c/ Dr. Cerrada, 6 

E-50005 Zaragoza 

PROVINCIALE INEM-KANTOREN 

A Coruña Avenida del Ejército, 12 y 14 

Álava Pintor Jesús Apellaniz, 11 

Albacete c/ Cid, 31 

Alicante c/ San Juan Bosco, 15 

Almería Avenida Cabo de Gata, 120 

Asturias 

Comandante Caballero, s/n 

Ávila Plaza de Santa Ana, 7 

Badajoz Avenida de Colón, 6 

Baleares c/ Gremi de Sabaters, 39 

Barcelona Parc Estació del Nord, s/n 

Bilbao c/ Gran Vía, 50 

Burgos c/ San Pablo, 8 

Cáceres Avenida de la Hispanidad, 3 

Cádiz 

Cantabria 

Granja de San Ildefonso, s/n 

c/ Vargas, 53 (Santander) 

Castellón Avenida Pérez Galdós, 19 

Ceuta 

Avenida de Nuestra Señora 

de Otero, 14 

Ciudad Real c/ Echegaray, 3 

Córdoba 

Avenida Conde Vallellano, s/n 

Cuenca c/ Fermín Caballero, 3 

Girona Plaza Marqués de Camps, 1 

Granada c/ Mirlo, 4 

Guadalajara 

Guipúzcoa c/ Oquendo, 16 

Huelva c/ Rascón, 2 

Avenida del Ejército, 12, 3ª planta 

SPANJE 

67

PROVINCIALE INEM-KANTOREN 

Huesca c/ Agustín de Carrera, 2 

Jaén Plaza de San Francisco, 2 

La Rioja c/ Pío XII, 33 

Las Palmas c/ Velázquez, 10 

León Gran Vía de San Marcos, 27 

Lleida Avenida de Cataluña, 2 

Lugo Ronda de la Muralla, 58 

Madrid Espartinas, 10 

Málaga Avenida de Andalucía, 23 

Melilla Álvaro de Bazán, 14 y 16 

Murcia Plaza Vinadel, 10 

Navarra Avenida de Zaragoza, 12 

Ourense Parque de San Lázaro, 12 

Palencia Avenida de Simón Nieto, 10 

Pontevedra Cánovas del Castillo, 18 

Salamanca Avenida de Carlos I, 78-92 

Santa Cruz 

de Tenerife 

c/ Tomé Cano, 12 

Segovia Avenida Fernández Ladreda, 31 

Sevilla Avenida Blas Infante, 4 

Soria c/ Santa Teresa de Jesús, 9 

Tarragona Rambla Nova, 95 

Teruel Nicanor Villalta, 22 

Toledo c/ Covarrubias, 20 

Valencia 

Valladolid 

c/ Trinidad, s/n 

Vizcaya Gran Vía, 50 

c/ Jesús Rivero Meneses, s/n 

Zamora Plaza de Alemania, 3 

Zaragoza Capitán Portolés, 1, 3 y 5 

PROVINCIALE EN REGIONALE INSALUD-KANTOREN 

Autonome gemeenschap Aragon 

Huesca c/ San Jorge, 65 

Teruel c/ Joaquín Arnau, 22 

Zaragoza Paseo María Agustín, 16 

Autonome gemeenschap Asturië (regionaal kantoor) 

Oviedo Plaza del Carbayon, 1-2 

Autonome gemeenschap Balearen (regionaal 

kantoor) 

Palma de Mallorca Reina Esclaramunda, 9 

Autonome gemeenschap Cantabrië (regionaal 

kantoor) 

Santander 

Avenida Cardenal Herrera Oria, s/n 

Autonome gemeenschap Castilla-La Mancha 

Albacete Carretera Peñas San Pedro, 2 

Ciudad Real c/ Alarcos, 10 

Cuenca c/ Colón, 12 

Guadalajara c/ Ferial, 31 

Toledo Miguel de Cervantes, 4 

Autonome gemeenschap Castilla-Leon 

Ávila c/ Doctor Fleming, 3 

Burgos Avenida de los Reyes Católicos, 15 

León Juan Lorenzo Segura, 3 

Palencia Martín Calleja, 15 

Salamanca Avenida de Mirat, 28-32 

Segovia Paseo Conde de Sepúlveda, 1 

Soria Paseo del Espolón, 2 

Valladolid Galatea, 3 

Zamora Avenida Príncipe de Asturias, 47-49 

Autonome gemeenschap Extremadura 

Badajoz Avenida de Huelva, 8 

Cáceres San Pedro de Alcántara, 3 

68 SPANJE

PROVINCIALE EN REGIONALE INSALUD-KANTOREN 

Autonome gemeenschap Madrid (regionaal kantoor) 

Madrid c/ Sagasta, 6 

Autonome gemeenschap Murcia (regionaal kantoor) 

Regionaal kantoor Ceuta 

Ceuta Avenida de la Marina Española, 13 

Regionaal kantoor Melilla 

Melilla 

c/ Pablo Vallesca, s/n, Edificio Ánfora 

Murcia c/ Pinares, 6 

Autonome gemeenschap La Rioja (regionaal 

kantoor) 

Logroño c/ Bretón de los Herreros, 33 

AUTONOME GEMEENSCHAPPEN MET EEN EIGEN GEZONDHEIDSDIENST 

Instituto Catalán de la Salud (Catalaans gezondheidsinstituut) 

Barcelona c/ Manso, 19 

Girona c/ Santa Clara, 33-35 

Lleida 

Carretera Torrebonica, s/n 

Tarragona Avenida Prat de la Riba, 39 

Servicio Andaluz de Salud (Andalusische gezondheidsdienst) 

Almería c/ San Leonardo, 7 

Cádiz Avenida de María Auxiliadora, 2 

Córdoba Calle de la República Argentina, 34 

Granada Avenida del Sur, 13 

Servicio Vasco de Salud (Osakidetsa) (Baskische 

gezondheidsdienst) 

Álava Avenida de Santiago, 11 

Guipúzcoa Avenida de Navarra, 4 

Vizcaya c/ María Díaz de Haro, 60 

Castellón Plaza Huerto Sogueros, 12 

Valencia Gran Vía Fernando el Católico, 74 

Servicio Gallego de Salud (Galicische gezondheidsdienst) 

A Coruña c/ Durán Loriga, 3 

Lugo c/ Doctor Portela, 13 

Ourense c/ Juan XXIII, 31-33 

Pontevedra c/ La Coruña, 24 

Servicio Navarro de Salud (osasumbidea) (gezondheidsdienst 

van Navarra) 

Pamplona c/ Irunlarrea, 39 

Servicio Canario de Salud (gezondheidsdienst van 

de Canarische Eilanden) 

Las Palmas 

de Gran Canaria 

Santa Cruz de 

Tenerife 

Paseo de Lugo esquina a Pérez del Toro 

c/ Méndez Nuñez, 14 

Servicio Valenciano de Salud (gezondheidsdienst 

van Valencia) 

Alicante c/ Girona, 26 

SPANJE 

69

PROVINCIALE ISM-KANTOREN 

A Coruña 

Alicante 

Avenida de Ramón y Cajal 

Muelle de Poniente, s/n 

Lugo Carril de los Loureiros, 17 

Madrid c/ Churruca, 2 

Almería c/ Muelle, 39 

Málaga 

Puente del Carmen 

Baleares c/ Muelle Viejo, 15 

Melilla Avenida de la Marina Española, 7 

Barcelona c/ Albareda, 1 

Palma de Mallorca 

Muelle Viejo 

Bilbao c/ Virgen de Begoña, 32 

San Sebastián c/ Marinos, 1 

Cádiz 

Cartagena 

Castellón 

Avenida de Vigo 

Muelle de Alfonso XII 

Plaza de Miguel Peris y Segarra 

(El Grao) 

Santa Cruz de 

Tenerife 

Santander 

Avenida de Anaga 

Avenida Sotileza 

Sevilla c/ Fernando IV, 1 

Ceuta Muelle Cañonero Dato, 20 

Tarragona c/ Francisco Bastos, 19 

Gijón 

Príncipe de Asturias 

Valencia Avenida del Puerto, 300 

Huelva Avenida de Hispanoamérica, 9 

Vigo (Pontevedra) Avenida Orillamar, 51 

Las Palmas c/ León y Castillo, 322 

Villagarcía 

de Arosa 

Avenida de la Marina, 23 

70 SPANJE

FRANKRIJK 

Het Franse stelsel van sociale zekerheid omvat de 

volgende stelsels: 

— het algemene stelsel, dat meer dan 80 % van 

de bevolking dekt, in totaal ongeveer 47 

miljoen personen; 

— de bijzondere stelsels, die dekking bieden 

tegen een specifiek risico (doorgaans ouderdomsverzekering, 

aangezien de overige risico’s 

door het algemene stelsel worden 

gedekt) of tegen alle risico’s. Deze afzonderlijke 

stelsels van ouderdomsverzekering kunnen 

worden aangevuld met verplichte of 

vrijwillige bijkomende pensioenregelingen, 

al naargelang het stelsel; 

— het landbouwstelsel, dat landbouwers en hun 

werknemers tegen alle risico’s dekt, in totaal 

5 miljoen personen; 

— de werkloosheidsverzekering, die alle werknemers 

in loondienst betreft, wordt door 

paritaire organen beheerd; 

— naast de basisouderdomsverzekering voor 

werknemers in loondienst bestaan er tot slot 

verplichte aanvullende verzekeringsstelsels. 

In deze nota wordt aandacht besteed aan de 

bepalingen voor werknemers van het algemene 

stelsel en voor zelfstandigen. Valt uw beroepsactiviteit 

onder een ander stelsel, dan kunnen de 

uitkeringen, voorwaarden en te vervullen formaliteiten 

afwijken van wat in deze gids is vermeld. 

U neemt derhalve het best contact op met uw 

ziekenfonds. 

In deze nota wordt verwezen naar een maximumbedrag 

van de sociale zekerheid, dat in de loop 

der jaren geleidelijk is verdwenen uit de bepalingen 

betreffende de berekening van de bijdragen. 

Het bestaat momenteel nog voor een deel van de 

ouderdomsverzekeringsbijdrage en wordt voornamelijk 

gebruikt als rekenkundige referentie in de 

aanvullende stelsels voor werkloosheidsverzekering. 

Het dient verder als referentie voor de 

uitkeringen. Op 1 januari 2001 bedroeg het 

2 279,11 euro (14 950 FRF) per maand en 

27 349,35 euro (179 400 FRF) per jaar. 

Hoofdstuk I 

WERKNEMERS IN LOONDIENST 


Het algemene Franse stelsel van de sociale 

zekerheid dekt: 

— alle risico’s voor werknemers in loondienst in 

de industrie en handel, met uitzondering van 

zij die onder een bijzonder stelsel vallen; 

— gezinsbijslagen voor de gehele in Frankrijk 

woonachtige bevolking. Landbouwers en hun 

werknemers ontvangen gezinsbijslagen van 

de landbouwverzekeringsfondsen waarbij zij 

aangesloten zijn; 

— uitsluitend bepaalde risico’s (voornamelijk 

ziektekosten en moederschap) voor diverse 

categorieën personen alsmede voor bepaalde 

personen die onder een bijzonder stelsel 

vallen, maar tegen alle risico’s gedekt zijn; 

— uitsluitend het risico van ziektekosten en 

moederschap/bevallingskosten voor alle personen 

die duurzaam en regelmatig in Frankrijk 

wonen en niet onder een andere verplicht 

stelsel voor ziektekosten en moederschap 

vallen (algemene ziektekostenverzekering, 

couverture maladie universelle, CMU). 

Het algemene stelsel biedt dekking voor: 

— ziekte-moederschap (zie punt 2); 

— arbeidsongevallen en beroepsziekten (punt 

3); 

— invaliditeit (punt 4); 

— ouderdom en overlijden van de echtgenoot 

(punt 5); 

— overlijden (punt 6); 


Het algemene socialezekerheidsstelsel wordt aangevuld 

door een stelsel van werkloosheidsverzekering 

(punt 8) en aanvullende pensioenverzekeringen 

(punt 9). 

Aansluiting bij het 

socialezekerheidsstelsel 

Zodra een werkgever in Frankrijk u in dienst 

neemt, moet hij een verklaring (déclaration 

FRANKRIJK 

71

préalable à l’embauche) indienen bij het voor hem 

bevoegde orgaan dat de socialezekerheidsbijdragen 

int (Union de recouvrement des cotisations de 

sécurité sociale et d’allocations familiales, Urssaf). 

Met deze verklaring wordt u ingeschreven bij de 

sociale zekerheid en aangesloten bij de werkloosheidsverzekering. 

Voor de aanvullende pensioenverzekering 

wordt u aangesloten bij het 

verzekeringsfonds waar uw bedrijf lid van is. 

Het orgaan van de sociale zekerheid verstrekt u 

dan een inschrijvingskaart. Uw ziekteverzekeringsfonds 

stuurt u een getuigschrift waaruit blijkt 

dat u recht hebt op ziektekostenverzekering, met 

een magneetkaart die carte vitale wordt genoemd. 

 

Premies 

U draagt een bepaald percentage van uw loon af 

als socialezekerheidspremie. Uw werkgever houdt 

die premie op uw loon in, en betaalt het bedrag 

aan het orgaan dat de socialezekerheidspremies 

moet innen. 

 

Wat doet u als u het niet eens bent met 

een beslissing van een orgaan? 

Indien u het niet eens bent met een beslissing van 

uw verzekeringsfonds (caisse), kan u daartegen in 

beroep gaan bij de Arbitragecommissie (Commission 

de recours amiable) van uw verzekeringsfonds, 

en dit binnen de twee maanden na de 

kennisgeving van de door u betwiste beslissing. 

Wanneer het fonds u zijn beslissing niet binnen 

een maand heeft meegedeeld, betekent dit dat uw 

verzoek verworpen is. Als u de zaak wil voortzetten, 

kan u zich vervolgens binnen de twee 

maanden wenden tot de Rechtbank voor sociale 

zekerheid (Tribunal des affaires de sécurité sociale). 

Als uw beroep niet binnen deze termijn 

ingediend is, wordt de beslissing van de Arbitragecommissie 

definitief. 


De Franse ziekteverzekering omvat (A) verstrekkingen 

(soins de santé — medische verzorging) en 

(B) uitkeringen (indemnités journalières — dagvergoedingen) 

die toegekend worden bij arbeidsongeschiktheid 

wegens ziekte. Moederschap valt 

onder een apart verzekeringsstelsel (C). 

A. VERSTREKKINGEN 

Recht op medische verzorging hebben personen 

die een bezoldigde of daarmee gelijk te stellen 

activiteit uitoefenen, werklozen en gepensioneerden 

alsmede personen die op duurzame en 

regelmatige wijze in Frankrijk woonachtig zijn 

en op geen enkele andere wijze recht hebben op 

verstrekkingen in natura van de ziekteverzekering, 

alsmede de personen te hunnen laste. 

 


Het recht op geneeskundige verzorging is normaal 

gebaseerd op beroeps- of daarmee gelijk te stellen 

criteria. Er geldt een aantal voorwaarden: u dient 

een bepaald aantal uren gewerkt te hebben of een 

bepaald bedrag aan bijdragen te hebben betaald. 

Wie niet langer voldoet aan de voorwaarden om 

als verzekerde of rechthebbende dekking van de 

sociale zekerheid te verkrijgen, behoudt niettemin 

vier jaar lang het recht op verstrekkingen in natura 

van het stelsel waaronder hij viel, behalve als hij 

op een bepaald ogenblik weer aan de voorwaarden 

voor het verplichte stelsel voldoet. 

In sommige gevallen krijgt u recht op verstrekkingen 

in natura zonder dat daar een bijdrage 

tegenover hoeft te staan: dat is het geval als u 

een éénouderuitkering of een uitkering voor 

volwassene gehandicapten ontvangt. 

Voorts heeft iedereen die op basis van het in 

Frankrijk wonen bij het algemene stelsel is 

aangesloten recht op verstrekkingen in natura 

zonder andere voorwaarden dan die dat zij op 

duurzame en regelmatige wijze in Frankrijk 

moeten wonen. Deze personen zijn overigens al 

naargelang hun inkomen (de inkomsten die 

worden meegeteld, zijn specifiek omschreven, 

maximumbedrag van 6 402,86 euro (42 000 FRF) 

per jaar in 2000 om vrijgesteld te worden) 

onderworpen aan de specifieke overeenkomstige 

CMU-bijdragen. 

 

Terugbetalingen 

U en de personen die te uwen laste zijn (echtgenoot, 

kinderen jonger dan 20 jaar, samenlevende 

partner, persoon ten laste die in de woning van de 

verzekerde woont) hebben recht op de terugbetaling 

van de kosten van een medische behandeling. 

Voor alle niet in het ziekenhuis verstrekte zorgen 

die deel uitmaken van een bepaalde lijst en voor 

elk terugbetaalbaar product bestaat een zogenaamd 

tarif de responsabilité. Op basis van dit 

tarief worden de kosten vergoed. Voorts geldt in 

de Franse wetgeving het principe dat de verzekerden 

een deel van de kosten voor hun rekening 

nemen. Deze eigen bijdrage heet ticket modérateur: 

het is een percentage van de terugbetaalbare 

kosten dat hetzij door de verzeker<

Uw sociale zekerheid wanneer u zich verplaatst in de Europese Unie

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles