Bekijk het PDF bestand.

HET BEWUST IJN VAN DIALECTVERSCHIL
PROF . DR . A . WEIJNEN
Vlak v r de wereld rl g hee t HEINRICH BULD in zijn b ek V lk and
Sprache im n rdlichen West alen 1939 1 een meth de ntw rpen m het
dialectbewustzijn der sprekers in kaart t brengen, met de bed eling z
een dialectindeling t bepr even die beter z u zijn dan de gebruikelijke .
Hij stelde nl . een nderz ek in naar die gebieden die zich blijkens de
sp tzinnetjes, sp tnamen en karakteriseringsw rden, waarmee men het
dialect van anderen in het belachelijke trekt, nderling verb nden v elden
. Hij had nl . pgemerkt 2 , dat de grenzen p Wredes gr te indelingskaart
der Duitse dialecten uit 1938 wel vaak maar niet altijd met het taalgev
el der betr kken sprekers in vereenstemming waren en rmuleerde
zijn standpunt aldus : „Alle n ch s s rg altig v rgehenden dialektge graphischen
Einteilungsversuche mussen n twendig etwas u alliges an sick
haben, s lange nicht hinter den verschiedenen Einteilungsmerkmalen das
Sprachge i hl and die Sprachwirklichkeit des V lkes selbst steht and sie
alle als Gemeinsames verbindet" 2a,
Tengev lge van de internati nals verh udingen niet p de h gte van
de p gingen van BULD had ik zei tegen het einde van de rl g een andere
meth de v r een dialectindeling p gr nd van het taalbewustzijn der
sprekers ntwikkeld . Maar het leek mij de m eite waard, die van BOLD
k eens in Nederland t bepr even .
H e ud de d r BOLD bed elde sn rt sp tzinnetjes is, z u ik niet
durven zeggen . V lgens een c rresp ndent uit Epe riepen de inw ners
van het Utrechtse Kernheim reeds in 1 832 de Scherpenzelers m hun sj
i .p .v . sch na : de sj ut van Sjerpensjeel sjeert de sjapen dat het sj nd en
sjand is ; blijkens de erin vermelde sch ut, de vertegenw rdiger van een
instituut dat in het K ninkrijk der Nederlanden n it bestaan hee t, zal
het sp tzinnetje waarschijnlijk n g wel iets uder zijn .
Om mij t plezieren hee t de dialectenc mmissie in 1947 in vraag 33 van
haar vragenlij st 15 uitdrukkelij k naar het v rk men van dergelijke
3