Download hier de PDF-versie van het tijdschrift Tax Audit ... - IBR

Oktober
JAARGANG 2 NR. 5 / 2007 VERSCHIJNT 6X PER JAAR (FEB/APR/JUNI/AUG/OKT/DEC) AFGIFTEKANTOOR BRUGGE X P608073
11
2007
Tax Audit &
Accountancy
Administratieve “vereenvoudiging”
en boekhoudkundige deregulering
in Europa: allen naar de Heyzel
op 12 december!
Bazel II:
vaarwel ratio
van M. Cooke?
IBR IAB BIBF

I n h o u d
Vermindering administratieve lasten
voor ondernemingen geëvalueerd
1
De Bazel-II hervorming
Gevolgen voor de banken en hun klanten
2
De wijzigingen aan de fiscale procedure: een
stand van zaken
6
TAX AUDIT & ACCOUNTANCY
Tweemaandelijks tijdschrift
van het IAB, het IBR en het BIBF
Aanbevolen citeerwijze: T.A.A.
Afgiftekantoor: Brugge
REDACTIECOMITÉ
P. P. Berger
A. Bert
M. Claes
P. Colaert
M. De Wolf (Hoofdredacteur)
C. Fischer
S. Mercier
C. Van der Elst
Boekhoudkundige verwerking van
“onderzoeksfondsen” in hogescholen
en universiteiten
12
Laatste berichtgeving van het IASB
1 augustus 2007 – 30 september 2007
18
Institutioneel nieuws IBR, IAB en BIBF
20
REDACTIESECRETARIAAT
S. Massagé
Uitgever NV die Keure
Kleine Pathoekeweg 3, 8000 Brugge
T (050) 47 12 72
F (050) 33 51 54
E steve.massage@diekeure.be
VERANTWOORDELIJKE UITGEVERS
A. Bert
Voorzitter IAB
Livornostraat 41
1050 Brussel
T (02) 543 74 90
F (02) 543 74 91
P.P. Berger
Voorzitter IBR
Arenbergstraat 13
1000 Brussel
T (02) 512 51 36
F (02) 512 78 86
R. Smets
Voorzitter BIBF
Legrandlaan 45
1050 Brussel
T (02) 626 03 80
F (02) 626 03 90

Editoriaal
Vermindering administratieve lasten voor ondernemingen geëvalueerd
In navolging van de Europese Top in Brussel in
maart 2007, formuleerde de Commissie een strategie
die erop gericht was de administratieve lasten
voor ondernemingen te reduceren alsook de bestaande
reglementering te vereenvoudigen. In deze
strategie worden drie domeinen als prioriteit naar
voren geschoven met name het vennootschapsrecht,
de financiële verslaggeving en de controle
van de jaarrekeningen. Dergelijke maatregelen
zouden vooral ten goede moeten komen aan KMO’s
die nu immers vaak klagen over onnodige kosten,
die al snel oplopen en weinig of geen voordeel zouden
opleveren. Een dergelijk initiatief lijkt natuurlijk
zeer lovenswaardig, maar schuilt er misschien
toch geen addertje onder het gras?
Niettegenstaande zowel het BIBF, het IAB als het
IBR steeds gepleit hebben voor administratieve
vereenvoudiging en lastenvermindering voor ondernemingen,
formuleren de drie Instituten toch
bedenkingen bij de door de Commissie voorgestelde
hervormingen.
In de eerste plaats wordt de aandacht gevestigd op
het feit dat de verplichtingen inzake het opmaken
en publiceren van transparante jaarrekeningen
een hoger doel dienen, namelijk het mogelijk
maken van eerlijke concurrentie. Kleinere
bedrijven vrijstellen van deze verplichting zou dan
ook een concurrentieverstorend effect kunnen
genereren. De grootst mogelijke transparantie is
de beste garantie voor een zo eerlijk mogelijke
concurrentie.
Een tweede bedenking die de Instituten formuleerden,
betreft de belangen van de “stakeholders” die
door dergelijke maatregelen wel eens in het gedrang
zouden kunnen komen. De nefaste gevolgen
situeren zich op het vlak van slecht of onvolledig
geïnformeerde aandeelhouders, die hun controlemogelijkheden
aangetast zien en die niet meer
gepast kunnen anticiperen, bijvoorbeeld in geval
van een nakend faillissement.
Ten slotte scharen de drie economische beroepen
zich wel achter de idee om ervoor te zorgen dat
er op Europees niveau een uniformisering van de
gegevens wordt doorgevoerd, zowel op financieel
als vennootschapsrechtelijk vlak, teneinde de
nationale verschillen zoveel mogelijk weg te werken.
Ook pleiten ze ervoor dat een systeem van
éénmalige publicatie wordt ingevoerd, waarna de
vrijgegeven data op een gebruiksvriendelijke manier
door iedereen geraadpleegd zouden kunnen
worden (dus ook door de fiscus). Aan het principe
van de verplichte publicatie voor elke onderneming
alsook aan de inhoud van de gepubliceerde gegevens,
mag niet geraakt worden.
In een land waar extensieve wet- en regelgeving
legio is, wordt elk initiatief ten voordele van administratieve
vereenvoudiging in normale omstandigheden
op gejuich onthaald. In dit geval zijn de
administratieve verplichtingen echter een conditio
sine qua non om de idee van de ééngemaakte Europese
markt ten volle te realiseren. En daarvoor is
doorgedreven transparantie een must!
ANDRÉ BERT
Voorzitter IAB
PIERRE P. BERGER
Voorzitter IBR
ROLAND SMETS
Voorzitter BIBF

2-3
>
De Bazel-II hervorming
Gevolgen voor de banken en hun
klanten
M A R C R O N VA U X
Licentiaat in de rechten en licentiaat
economisch recht
Bazel II-coördinator van Dexia Bank
Het Comité van Bazel werd in
1974 opgericht door de centrale
banken van de G10-landen: het
had als doel de soliditeit en de stabiliteit
van de banksector op wereldschaal,
die na het faillissement
van de Duitse bank Bankhaus
Herstatt op de helling stond, te
verhogen. Voorts wilde het comité
ook de grote verschillen tussen
de nationale regelgevingen, een
bron van concurrentievervalsing,
afzwakken.
1. Het Comité van Bazel en de eigen
middelen
Hoewel het Comité van Bazel geen verordenende
bevoegdheid heeft, is het in belangrijke
mate verantwoordelijk voor het juridische
kader van de bankactiviteit, en dit niet alleen
in de beperkte kring van zijn leden. De
voorstellen van Bazel II hadden trouwens een
nog grotere impact dan voorheen, dankzij de
kwaliteit van de werkzaamheden, het grondige
debat dat zij op gang brachten met alle
actoren uit de sector en de op wereldschaal
gevoerde impactstudies.
Zij werden vrij getrouw overgenomen in de
Europese richtlijn 2006/49/EG van 14 juni
2006 inzake de kapitaaltoereikendheid van de
beleggingsondernemingen en kredietinstellingen,
die zelf in Belgisch recht werd omgezet
door het Besluit van de Commissie voor het
Bank-, Financie- en Assurantiewezen van
17 oktober 2006, goedgekeurd bij ministerieel
besluit van 27 december 2006. Deze
materie is dus een Europese bevoegdheid, en
is bindend voor alle landen van de Unie, met
dien verstande dat bepaalde nationale opties
open gelaten worden. Momenteel probeert
men echter hun aantal in te krimpen.
Het beheer van de eigen middelen behoort
onmiskenbaar tot de prioriteiten van de
financiële instellingen. Zoals voor elke onderneming
bepaalt dit element de groei en de
financieringscapaciteit, maar voor de banken
zijn de eigen middelen ook de maatstaf en
de limiet van de risicocapaciteit: met het
oog op het vanzelfsprekende streven om de
deposanten te beschermen, is hun krediet- en
marktactiviteit gekoppeld aan het bedrag van
hun eigen middelen.
Sinds 1988 hanteerde men een eigenvermogensratio
(‘Cooke-ratio’), gebaseerd op een
forfaitaire berekening van het risico dat is
verbonden aan de diverse types van activiteiten:
dit wordt gemeenzaam Bazel I genoemd.
Op het vlak van de kredieten is het een vrij
primitief systeem, omdat het slechts enkele
grote wegingscategorieën onderscheidt die
doorgaans verband houden met de aard van
de wederpartij: een risico op overheden met
betrekking tot OESO-landen wordt gewogen
aan 0%, een risico op banken met betrekking
tot OESO-landen aan 20% en een risico op
een onderneming aan 100%, ongeacht de
waarde van de wederpartij. Aangezien men
een dekking van minimaal 8% van de gewogen
risico’s eist, betekent dit eenvoudig dat
een risico van 100 euro op een onderneming
8 euro aan eigen kapitaal zal mobiliseren,
terwijl voor een risico van hetzelfde bedrag
op een bank vijf keer minder voldoende is.
Economisch heeft dit systeem uiteraard weinig
zin. Het klassieke voorbeeld: de lening
aan de kruidenier om de hoek wordt op
dezelfde manier behandeld als die aan Suez;
een voorbeeld dat lachwekkend zou zijn als
deze regeling de weg niet zou vrijmaken voor
zware concurrentievervalsing en zij de betrouwbaarheid
van de solvabiliteitsratio’s niet
ernstig ter discussie zou stellen.
De banken hebben uiteraard niet op het
Comité van Bazel gewacht om hun risicostrategie
op meer relevante ratio’s te baseren. Zij
redeneren nu in functie van het economisch
kapitaal, berekend op basis van de werkelijke
risico’s, hun volatiliteit, hun diversificatie.
De rentabiliteit van een krediet, een relatie,
een activiteit, wordt niet zozeer afgemeten
aan het rendement op de reglementaire eigen
middelen, maar wel aan het rendement, gecorrigeerd
volgens het risico op de economische
eigen middelen; dit heet Raroc, of “Risk
Adjusted Return on Capital”.
2. De Bazel-II hervorming
Het hervormingsprincipe is erop gericht de
banken aan te moedigen om optimale praktijken
toe te passen inzake risicobeheer. Origineel
is het voorstel van een evolutieve benadering,
met drie berekeningsmethoden die
des te praktischer zijn omdat de banken een
hogere graad van verfijning kunnen bereiken
in hun technieken voor risicobeheer:
• een gestandaardiseerde methode stemt
de eisen inzake eigen middelen af op de
externe rating van de diverse types van
wederpartijen;
• een FIRBA-methode (Foundation Internal
Rating Based Approach) is gebaseerd op
interne ratings (kans op wanbetaling), door
de bank geraamd, maar op basis van forfaitaire
gegevens voor de andere berekeningsparameters;
• een AIRBA-methode (Advanced Internal
Rating Based Approach) laat het gebruik
van alle door de bank geraamde risicoparameters
toe.

O K TO B E R 2 0 0 7
T A X A U D I T & A C C O U N T A N C Y
De theoretisch meest voordelige methoden
in het licht van de eigen middelen zijn echter
niet zo toegankelijk en stellen bepaalde
conceptuele, technische en organisatorische
problemen voor de banken.
Het CBFA-besluit beslaat 610 bladzijden in
het Belgisch Staatsblad, en bevat dan nog
slechts een deel van de regels die de banken
intern hebben moeten toepassen. Zij hebben
onder meer interne ratingsystemen moeten
ontwikkelen voor alle types van tegenpartijen,
systemen die meer in het bijzonder
gebaseerd zijn op geavanceerde statistische
modellen; zij werden ook geconfronteerd met
een grote technologische uitdaging, namelijk
de ontwikkeling van informaticasystemen om
de gegevens, nodig voor de berekening van
de weging van elke kredietverrichting, op te
slaan en te verwerken.
Wij geloven allemaal dat het Bazel-II project
voor de grote banken het zwaarste en duurste
uit hun geschiedenis is geweest, meer nog
dan de millenniumovergang of de invoering
van de euro. Toch heeft Bazel II niet
te verwaarlozen positieve effecten, door de
aanzienlijke verbeteringen die eraan verbonden
zijn wat het risicobeheer betreft, en de
daadwerkelijke integratie van zijn concepten
en praktijken binnen onze vestigingen.
De hervorming had geen invloed op het
marktrisico en voerde specifieke nieuwe eisen
in met betrekking tot het operationele risico,
eveneens gebaseerd op een evolutieve benadering,
maar het is vooral het kredietrisico
dat veranderingen onderging; dat is dan ook
veruit het belangrijkste bankrisico.
De hervorming van de solvabiliteitsratio,
d.w.z. de omschakeling van Cooke naar Mac
Donough, is sinds 1999 in voorbereiding.
Wij zijn nu echter bij het kritieke moment
aanbeland: de nieuwe berekening is sinds
2007 van toepassing voor banken die geopteerd
hebben voor de eenvoudigste methoden,
en wordt in 2008 van toepassing voor
banken die hopen te worden goedgekeurd
voor de geavanceerde methode. Zelfs voor de
laatstgenoemde categorie is 2007 het jaar van
de ‘double run’, waarin gelijktijdig rekening
moet worden gehouden met de oude en de
nieuwe eisen, die tijdelijk getest worden zonder
bindend effect. Dit veronderstelt dat de
banken al twee jaar werkten volgens de methoden
die zij willen toepassen bij de berekening
van hun gewogen activa. Methoden die
voorheen werden uitgewerkt en goedgekeurd,
en gebaseerd zijn op analyses die soms vele jaren
teruggaan: het eindpunt dat nu dichterbij
komt, is dus het resultaat van jarenlang werk.
3. De standaardmethode
Op een Belgische markt die grotendeels gecontroleerd
wordt door vier grote groepen
die voor de geavanceerde methode opteerden,
zullen wij de wegingen van de standaardbenadering
vooral ter illustratie gebruiken. De
tabel hieronder vat ze samen:
Het
hervormingsprincipe
is erop
gericht de banken
aan te moedigen om
optimale praktijken
toe te passen inzake
risicobeheer.
Bazel I
Bazel II
AAA tot AA- A+ tot A- BBB+ tot BBB- BB+ tot BB- B+ tot B- < B- zonder classificatie
OESO 0% 0% 20% 50% 100% 100% 150% 100%
Bank 20% 20% 50% 50% 100% 100% 150% 50%
Ondernemingen 100% 20% 50% 100% 100% 150% 150% 100%
Retail 100% 75%
Hypothecair 50% 35%

4-5
De ratings van AAA (hoogste kwaliteit,
kleinste risico) tot D (faillissement) worden
toegekend door externe ratingkantoren; dit is
de schaal van Standard & Poor’s, maar andere
kantoren, zoals Moody’s, gebruiken een gelijksoortige
gradatie.
Het wegingspercentage, toegepast op het
beschouwde actief en vermenigvuldigd met
de (ongewijzigde) kapitaalratio van 8%, geeft
het bedrag van de eigen middelen dat vereist
is voor de risicodekking.
Volgens Bazel II is die weging hier dus gekoppeld
aan de externe rating die de erkende
ratingkantoren aan de wederpartij toekennen;
wij weten dat weinig Belgische vennootschappen
een rating hebben bij Moody’s of
Standard & Poor’s. De risicomatigingstechnieken
(garanties en zakelijke zekerheden)
worden in ruimere mate toegepast dan vandaag,
maar toch nog met beperkingen.
4. De methoden gebaseerd op ‘interne
ratings’
Bij de geavanceerde methoden wordt de vereiste
dekking voor elk contract berekend door
de toepassing van vrij complexe formules;
de algemene formule 1 wordt licht aangepast
voor de wederpartijen van de Retail- en
KMO-contracten, en voor bepaalde types van
activa waarvoor specifieke regels bestaan.
Afgezien van deze technische formule is het
belangrijk op te merken dat de berekening
gekoppeld is aan vier risicoparameters:
• PD (probability of default): de kans dat
de wederpartij binnen het jaar in gebreke
blijft, een notie die gebonden is aan haar
interne rating door de modellen van de
bank; deze essentiële notie bij het beheer
van de kredietrisico’s is een voorafgaande
inschatting van de kans dat een debiteur
zijn verplichtingen niet kan nakomen; de
informatie kan afkomstig zijn van diverse
bronnen, zoals de interne ervaring van de
bank, externe gegevens en het gebruik van
statistische modellen.
• EXP (exposure at default): bedrag van de
werkelijke risicoexposure (hoofdzakelijk
gekoppeld aan het type van contract); de
exposure is gekoppeld aan de notie CCF
(‘credit conversion factor’), een coëfficiënt
die bijvoorbeeld kan worden gebruikt om
het bedrag van een open, maar niet-gebruikte
lijn (buiten balans) om te zetten in
een waarschijnlijke exposure op het ogenblik
van de wanbetaling; de exposure is dus
de raming vooraf van de schuldvordering
van de bank op het ogenblik van de wanbetaling.
• LGD (loss given default): percentage van
de exposure dat verloren zal gaan bij wanbetaling,
een notie die verband houdt met
de verwachte recuperatie van de zekerheden
en het niet-gedekte deel;
• de vervaltijd van de exposure, verrekend
over vijf jaar.
Elk van deze parameters moet gemodeliseerd
en gedocumenteerd worden op basis van zeer
strenge conceptuele en operationele eisen.
Noteer dat de banken kunnen kiezen tussen
twee methoden op basis van interne ratings:
de basismethode vergt enkel een interne berekening
voor de PD (probability of default),
de andere parameters zijn forfaitair; de andere,
zogeheten geavanceerde methode berust
op de volledige modelisatie van alle parameters
door de bank.
Het grote aantal parameters maakt het niet
makkelijker om een algemeen overzicht van
hun effecten te krijgen. Wij zullen het toch
proberen, met een exposure van 100 en een
constante LGD van 45% in het algemene
stelsel als uitgangspunt:
1
Gewogen actief = LGD × (N [(1 - R)^-0,5 × G (PD) +
(R / (1 - R))^0,5 × G (0,999)] – PD) x (1- 1,5 x b(PD))^
-1 × (1 + (M – 2,5) × b (PD)) x 12,5 x 1,06
of Correlatie (R) = 0,12 × (1 - EXP (- 50 × PD)) / (1
- EXP (- 50)) + 0,24 × [1 - (1 - EXP (- 50 × PD)) / (1
- EXP (- 50))]
waarbij N en G statistische verdeelfuncties zijn
en waarbij de maturiteitsaanpassing M =(0,11852
- 0,05478 × log (PD))^2.

O K TO B E R 2 0 0 7
T A X A U D I T & A C C O U N T A N C Y
Deze risicoprofielen kunnen uiteraard licht
verschillen van bank tot bank, afhankelijk
van de waarden die werden gekozen voor
hun modelisatie. Noteer dat de weging veel
voordeliger zal zijn dan vandaag in de goede
risiconiveaus, in het bijzonder voor korte
looptijden, maar dat zij in de omgekeerde
situatie veel zwaarder kan zijn. De LGD, die
als berekeningsveelvoud dient, zal resulteren
in een veel meer uitgesproken differentiatie
naargelang men verwacht veel of weinig
verlies te lijden bij wanbetaling, rekening
houdend met de aard van de wederpartij, het
type verrichting of de bedongen zekerheden.
5. De gevolgen van de hervorming
voor de banken
De hervorming beoogt neutraliteit op wereldschaal:
voor alle banken zullen dus niet meer
noch minder eigen middelen vereist zijn; het
in de formule geïntegreerde veelvoud van
1,06 is niets anders dan de definitieve aanpassing
waartoe beslist wordt in het licht van de
impactstudies. De effecten van de hervorming
zullen evenwel sterk verschillen naar gelang
van het activiteitenprofiel van de banken
en de complexiteit van hun risicobeheer. De
banken die er voordeel uit halen, zullen degene
zijn die al economische eigen middelen
toekennen op basis van een geavanceerd risk
management systeem. Omgekeerd is het niveau
van de conceptuele en operationele eisen
van het nieuwe regelgevende kader onmiskenbaar
een hinderpaal voor de komst van
nieuwe spelers op de markt, en zal het in die
zin een meer doorgedreven concentratie van
de banksector bevorderen. De belangrijkste
bankgroepen streven bijgevolg naar de meest
geavanceerde methode, die beter aansluit bij
hun praktijken inzake kredietrisicobeheer, en
zij zullen er in het algemeen baat bij vinden.
Dat geldt ook voor hun imago, hun geloofwaardigheid
op de markt, hun ratingkantoren
en de regelgever.
Het type activiteit van de banken bepaalt
uiteraard mee het effect van de hervorming
op hun solvabiliteitsratio. Bepaalde segmenten,
zoals retail of de lokale overheidssector,
halen er al bij al voordeel uit, terwijl andere,
zoals equity of de financiering van overheidsleningen,
er slecht bij varen; eens te meer is
de kwaliteit van de portefeuille van elke bank
hier bepalend.
De hervorming heeft nog een indirect gevolg:
vóór zij uitlener wordt, is de bankinstelling
zelf kredietnemer en dit leidt tot eigen-vermogenkosten
voor de wederpartij. Haar eigen
rating zal een weerslag hebben op de kostprijs
van haar financiering, en dus op de voorwaarden
die zij zal toepassen voor leningen aan
haar eigen klanten. Volgens de standaardmethode
zal een A-rating voor een bank (50%
weging) in plaats van een AA (20%) een
verschil van 20 tot 30 basispunten maken in
de kostprijs van haar financiering. Sommigen
zien hierin één van de redenen voor de vele
fusies in de sector.
Afgezien van de hierboven samengevatte regels,
die pijler I van de hervorming vormen,
legt pijler II de banken een algemene economische
harmonisering op tussen hun eigen
middelen en hun totale risico’s. Dit moet gebeuren
onder toezicht van supervisors die het
recht hebben aanvullende dekkingseisen op
te leggen. Pijler III ten slotte zal de banken
verplichten, ten behoeve van de markt, een
zeer doorgedreven periodieke communicatie
te voeren over hun risico’s en risicobeheer.
6. De effecten van Bazel II op de markt
van het krediet aan ondernemingen
In welke mate en in welke zin zal de markt
van het krediet aan ondernemingen worden
beïnvloed? Eén ding is duidelijk: de effecten
zullen rechtstreeks bepaald worden door de
kwaliteit van de wederpartij, die beoordeeld
wordt op basis van criteria zoals de structuur
en de omvang van de eigen middelen, de
kwaliteit en de regelmaat van de inkomsten,
de positionering in en de vooruitzichten van
de sector, de kwaliteit van het beheer enz. De
minder goede risico’s zullen veel zwaarder op
de eigen middelen van de bank wegen dan
nu het geval is; kredieten van dit type zullen
uiteraard duurder zijn, aangezien de bank
hetzelfde brutorendement moet waarborgen
voor een veel hoger kapitaalbedrag. Omgekeerd
zullen de debiteuren van hoge kwaliteit
bevoordeeld zijn. Wij geloven dat het mediaanniveau
van de Belgische ondernemingen
dicht aanleunt bij deze limiet. Over het
belang van degelijke financiële informatie en
van zekerheden in de weging, de definitieve
beslissing en de prijs kan geen twijfel bestaan.
De hervorming van Bazel houdt niet noodzakelijk
een radicale ommekeer in, omdat
de beslissingsparameters van de belangrijkste
banken nu al passen in een economische
benadering. De markt loopt hier vooruit op
de regelgeving, en de markt van de kredieten
aan ondernemingen heeft hiervan de voorbije
jaren de effecten ondervonden. Enkele spelers
hebben zich teruggetrokken uit een activiteit
die hen onvoldoende rendabel of zelfs
verlieslatend leek wegens de hoge kostprijs
van het risico; anderen hebben hun strategie
verschoven naar een grotere selectiviteit en
een betere aanpassing van de risicomarges.
De Raroc-methode (Risk Adjusted Return
on Capital) heeft de ongerijmdheden waartoe
een onverantwoorde concurrentie op
de volumes had geleid, in belangrijke mate
opgeheven; dit meetinstrument voor een
rentabiliteit, aangepast aan het risico, houdt
naast het boekhoudkundige netto-inkomen
van de operatie rekening met de kostprijs van
het verwachte statistische verlies, en brengt
alles in verband met het werkelijk verbruikte
economische kapitaal.
De binnenlandse markt is niet noodzakelijk
de meest aantrekkelijke in dit segment van de
ondernemingen. De internationale obligatiemarkt
biedt voor de banken het voordeel van
een grotere liquiditeit, lagere beheerskosten
en een soepeler portefeuillebeheer wat de
sectorale en geografische spreiding betreft.
Haar aan het risico aangepaste rentabiliteit
is bovendien nog veel hoger dan die van de
binnenlandse markt, zelfs als de aanverwante
ontvangsten, gegenereerd in het kader van
de algemene relatie met de onderneming die
klant is, worden verrekend.
Men spreekt over ‘credit crunch’, de onmogelijkheid
voor kleine of beginnende ondernemingen
om toegang te krijgen tot bankfinanciering.
Zo ver zijn we nog niet, maar
het is duidelijk dat de meest kwetsbare ondernemingen
niet meer onder dezelfde voorwaarden
een krediet kunnen verkrijgen als in
het verleden. Wat is hierin de voorafgaande
rol van de aandeelhouder, als risicokapitalist,
een rol die niet die is van bankier? Misschien
kunnen vanuit die hoek wel alternatieve vormen
van aanloop- of ontwikkelingssteun voor
bedrijven ontstaan of ontwikkeld worden.
Het
type activiteit
van de banken bepaalt
uiteraard mee
het effect van de
hervorming op hun
solvabiliteitsratio.
Bepaalde segmenten,
zoals retail of
de lokale overheidssector,
halen er al bij
al voordeel uit, terwijl
andere, zoals equity
of de financiering van
overheidsleningen, er
slecht bij varen.

6-7
>
De wijzigingen aan de fiscale
procedure: een stand van zaken
D . D E D E C K E R
Baker Tilly Belgium
Tax Partner
Het gevoel is u wellicht niet
vreemd. De fiscaliteit zit in een
stroomversnelling. Steeds weer
worden nieuwe maatregelen in
het leven geroepen die dan omwille
van budgettaire redenen
met andere maatregelen dienen
gecompenseerd. Bovendien
worden de fiscale risico’s steeds
groter. Daar waar het niet langer
voldoen aan de voorwaarden van
artikel 215 WIB 1992 voor toepassing
van verlaagd tarief in de
vennootschapsbelasting, bv. naar
aanleiding van een fiscale controle,
zich in beginsel beperkte tot
een tariefverschil inzake vennootschapsbelasting,
zijn de fiscale
gevolgen ervan sinds de invoering
van de Wet van 24 december 2002
drastisch toegenomen 1 . Een ander
opmerkelijk gegeven is het feit dat
de overheid steeds meer wettelijke
initiatieven onderneemt om de
invordering uit te breiden naar
andere partijen. Een sprekend
voorbeeld hiervan is de regelgeving
omtrent de “kasgeldvennootschappen”
waarbij de aandeelhouders,
verkopers, onder bepaalde
voorwaarden eveneens kunnen
aangesproken worden voor de
verschuldigde belasting van malafide
kopers 2 . Verder worden
steeds meer beroepsbeoefenaars
van de zogenaamde cijferberoepen
ingeschakeld in de strijd van de
administratie om tot een betere
belastinginning te komen, met
name door een uitbreiding van de
meldingsplicht.
Kennis van de fiscale procedure is
dan ook onontbeerlijk en wordt
steeds belangrijker voor wie beroepshalve
met de fiscale administratie
in aanraking kan komen.
De fiscale procedure werd grondig hervormd
in het jaar 1999 3, 4 . Ingevolge deze hervorming
werd de fiscale geschillenprocedure
overgeheveld naar de rechterlijke macht.
De bezwaarprocedure werd niet volledig
afgeschaft maar verloor haar jurisdictioneel
karakter vermits zij sindsdien volledig doorlopen
wordt in de administratieve fase. Bovendien
werden met deze hervorming een aantal
maatregelen weerhouden om de “administratieve
bezwaarprocedure” in tijd te beperken.
Sindsdien waren er nog een aantal wetgevende
initiatieven, die in omvang eerder beperkt
zijn maar voor de fiscale praktijk belangrijke
gevolgen kunnen hebben.
We vonden het dan ook nuttig om hieraan
een artikel te wijden, waarbij we samen met u
de verschillende fasen van de procedure zullen
doorlopen en waar nodig zullen wijzen op
recente evoluties terzake.
Het formeel fiscaal recht heeft tot doel de fiscale
administratie het bestaan van de belastbare
feiten te laten kennen, haar de omvang
ervan te laten controleren en haar de aanslag
te laten vaststellen en invorderen, terwijl aan
de belastingplichtige de nodige waarborgen
worden verstrekt om niet onrechtmatig of
willekeurig te worden aangeslagen. De nietnaleving
van één of andere procedureregel
kan voor de in gebreke blijvende partij immers
zware gevolgen hebben 5 .
Voor de verschillende belastingen (inkomstenbelastingen,
BTW, registratie- en successierechten,
douane en accijnzen) gelden
verschillende procedureregels.
De proceduregels, die van toepassing zijn op
de inkomstenbelastingen, waartoe wij ons in
het kader van dit artikel zullen beperken, zijn
gecodificeerd in de artikelen 297 tot 379 van
het WIB 1992.
1. Dienst voor Voorafgaande
Beslissingen in fiscale zaken
Eén van de meest ambitieuze onderdelen van
de hervorming van de vennootschapsbelasting
in 2002 was wellicht de creatie van de
bijzondere rulingdiensten binnen de schoot
van de Administratie 6 . Dit nieuwe rulingsysteem
biedt sinds 1 januari 2003 aan elke
belastingplichtige de mogelijkheid een voorafgaande
beslissing in fiscale zaken te vragen
over alle materies, behalve de uitdrukkelijk
uitgesloten zaken. Daar waar de Commissie
voor Voorafgaande akkoorden, opgericht bij
KB van 9 november 1992, er niet in slaagde
het vertrouwen te wekken van de belastingplichtige
omwille van haar formeel karakter,
starre houding en te defensieve aanpak, lijkt
de dienst voor Voorafgaande Beslissingen niet
meer weg te denken uit de dagelijkse fiscale
praktijk 7 . Dit blijkt zowel uit de toename van
het aantal rulingaanvragen als uit de toename
van het aantal medewerkers (momenteel
+/- 85 daar waar medio 2006 nog sprake was
van 60 medewerkers) 8 .
Nieuw was bovendien het gegeven dat de
dienst voor Voorafgaande Beslissingen tevens
aanvang maakte met het publiceren van
standpunten omtrent veel voorkomende
topics.
Ondanks het feit dat aan deze standpunten
geen bindende kracht kan worden ontleend,
bieden zij een indicatie met betrekking tot de
vermelde verrichtingen.
2. Aangifte(verplichting)
De fiscale procedure betreffende de aangifte
wordt omschreven in de artikelen 305 tot
311 WIB 1992, en verplicht belastingplichtigen
die aan de personenbelasting, de
vennootschapsbelasting, de rechtspersonenbelasting
of belasting van niet-inwoners zijn
onderworpen ieder jaar aan de administratie
van directe belastingen een aangifte over te
leggen in de wettelijke vormen en binnen de
wettelijke termijnen. Sinds aanslagjaar 2003
(inkomsten 2002) had de belastingplichtige
die enkel deel 1 van de traditionele aangifte
diende in te vullen de mogelijkheid om zijn
aangifte via elektronische weg in te dienen.
De beoefenaars van vrije beroepen en ondernemers
waren nog genoodzaakt om hun
aangifte manueel in te dienen. Een jaar later
werd de mogelijkheid ook voor deze categorieën
van belastingplichtigen ingevoerd 9 .
Sinds aanslagjaar 2006 werden voor de personen
die ervoor opteerden om hun aangifte
via Tax-on-Web in te dienen reeds een aantal
gegevens automatisch in de aangifte opgenomen.
Dit lijstje met gegevens werd dit jaar

O K TO B E R 2 0 0 7
T A X A U D I T & A C C O U N T A N C Y
aanzienlijk uitgebreid en we stellen vast dat
door een aantal verbeteringen de ingave een
stuk gebruiksvriendelijker is geworden. Probleem
blijft echter de stabiliteit van het informaticasysteem
waardoor het systeem soms
tijdelijk buiten werking is gesteld 10 .
Een aangifte die niet binnen de gestelde
termijn of binnen de verleende bijkomende
termijn is ingediend, moet in principe als
onbestaande worden beschouwd. Een onregelmatige
aangifte, dit is een aangifte die
tijdig werd ingediend maar die formele of
materiële onjuistheden bevat, wordt voor de
aanslagprocedure eveneens als onbestaande
beschouwd. Bij een ongeldige aangifte beschikt
de belastingadministratie over de mogelijkheid
om een aanslag van ambtswege te
vestigen (zie verder). Is de aangifte tijdig maar
onregelmatig, dan mag dit slechts gebeuren
wanneer de belastingplichtige heeft nagelaten
binnen de gestelde termijn de vormgebreken
te herstellen waartoe de belastingdienst hem
met een bericht 332C heeft verzocht.
Op het niet, laattijdig of onregelmatig doen
van een aangifte staan bovendien een aantal
administratieve sancties (belastingverhogingen,
administratieve boetes, verval van het
recht om een belastingplichtige te vertegenwoordigen).
Overtreding van de wet “met
bedrieglijk opzet of met het oogmerk om te
schaden” kan tevens leiden tot strafrechtelijke
sancties.
De aangifte, die tot het bewijs van het tegendeel
geacht wordt juist te zijn, is dan ook nog
steeds het uitgangspunt voor de heffing van
de belasting.
3. Onderzoek van de aangifte
Zoals hierboven beschreven wordt de aangifte
vermoed juist te zijn, tot bewijs van het
tegendeel. Om de juistheid van de aangifte
na te gaan en derhalve de juiste heffing van
de belasting te waarborgen, heeft de wetgever
aan de belastingambtenaar een aantal
bevoegdheden toegekend, zowel ten opzichte
van de belastingplichtige zelf als ten opzichte
van derden. Deze onderzoeksbevoegdheden
zijn restrictief te interpreteren.
3.1. Verplichtingen van de belastingplichtige
Zo heeft de belastingplichtige ten opzichte
van de fiscale administratie een mededelings-
en bewaringsverplichting. De fiscale
administratie kan van de belastingplichtige
de overlegging van alle boeken en bescheiden
vragen die noodzakelijk zijn om het bedrag
van de belastbare inkomsten te bepalen. De
boeken en bescheiden aan de hand waarvan
het bedrag van de belastbare inkomsten kan
worden vastgesteld, moeten ter beschikking
van de administratie worden bewaard tot het
verstrijken van het vijfde boekjaar volgend op
het belastbaar tijdperk.
Overeenkomstig artikel 316 WIB 1992
beschikt de administratie over het recht om
vragen aan de belastingplichtige te stellen
waarop de belastingplichtige gehouden is
binnen een maand na datum van verzending
schriftelijk alle gevraagde inlichtingen te
verstrekken. Volgens het Hof van Cassatie
mogen deze vragen betrekking hebben op
alle verrichtingen waaraan de belastingplichtige
heeft deelgenomen (professioneel en
privaat) 11, 12 . Dit arrest van begin 2007 was
verrassend in die zin dat het niet in de lijn
lag van tot dan toe bestaande rechtspraak die
stelde dat de fiscus de belastingplichtige niet
bij de bewijsvoering mag betrekken door het
stellen van een algemene vraag om inlichtingen.
Alle commentatoren zijn het er echter
over eens dat, ook na dit arrest, omwille van
de doelgebondenheid van de onderzoeksbevoegdheden
van de belastingambtenaar een
fiscale controle nooit kan resulteren in een
niet-toegelaten “fishing expedition” 13 . De
fiscus moet immers nog steeds in elk concreet
geval bewijzen dat de stukken waarvan hij de
voorlegging vraagt, noodzakelijk zijn voor het
bepalen van de belastbare inkomsten 14 .
1
Wet van 24 december 2002 tot wijziging van de ven-
nootschapsregeling inzake inkomstenbelastingen
en tot instelling van een systeem van voorafgaande
beslissingen in fiscale zaken.
2
Programmawet van 20 juli 2006 (nieuw art. 442ter
WIB 1992).
3
Wet van 15 maart 1999 betreffende de beslechting
van fiscale geschillen.
4
Wet van 23 maart 1999 betreffende de rechterlijke
inrichting in fiscale zaken.
5
In casu kan dergelijke overtreding in hoofde van de
administratie leiden tot de volstrekte nietigheid van
een aanslag (Antwerpen, 18 oktober 2005).
6
Wet van 24 december 2002 tot wijziging van de ven-
nootschapsregeling inzake inkomstenbelastingen
en tot instelling van een systeem van voorafgaande
beslissingen in fiscale zaken, B.S. 31 december
2002.
7
K.B. van 9 november 1992 tot oprichting van een
Commissie voor Voorafgaande akkoorden, B.S. 25
november 1992.
8
In het eerste werkingsjaar van de nieuwe dienst
(2005) steeg het aantal rulings van 217 tot 375,
trend die zich in de volgende jaren heeft voortge-
zet.
9
In uitzonderlijke gevallen is men ook voor aanslag-
jaar 2007 nog verplicht een aangifte op papier in te
dienen. Het betreft met name: belastingplichtigen
die in 2006 of 2007 weduwnaar of weduwe zijn ge-
worden; de aangifte van een in 2006 of 2007 over-
leden belastingplichtige; de belastingplichtigen
die op 1 januari 2007 minder dan een jaar feitelijk
gescheiden zijn en die elk een afzonderlijke aan-
gifte hebben ontvangen.
10
Op 31 juli 2007 (uiterste datum indiening aangifte
personenbelasting door niet-mandatarissen)
waren 766.239 aangiften via Tax-on-Web geregis-
treerd, wat volgens de minister van Financiën, een
stijging van 25% betekende ten opzichte van het
jaar voordien.
11
Cass. 4 januari 2007.
12
Verwijzend naar dit cassatiearrest stelt de minis-
ter dat alle verrichtingen waaraan de belasting-
plichtige heeft deelgenomen, zelfs aangaande
het privéleven van de belastingplichtige, mogen
opgevraagd worden, Vr. en Antw. Kamer 2006-07,
nr. 156,30.249-251.
13
Fisc. Koer. 2007, 385.
14
Rb. Hasselt 18 februari 2004.

8-9
O m het belastbare
inkomen te bepalen
mag de belastingadministratie
alle door
het gemeen recht
aanvaarde bewijsmiddelen,
met uitzondering
van de eed
aanwenden, zoals het
schriftelijk bewijs, het
bewijs door getuigen,
de vermoedens, de
bekentenis.
15
Art. 319bis, lid 2 WIB 1992, Programmawet van 27
december 2006, B.S. 28 december 2006.
16
Nieuw art. 421bis §1, lid 1 WIB 1992, ingevoerd bij
Programmawet van 27 december 2006.
De termijn van één maand waarbinnen de
belastingplichtige verplicht is te antwoorden,
kan worden verlengd wegens wettige redenen.
Belangrijk voor de praktijk is te weten dat,
ingevolge de Wet van 29 juli 1991 betreffende
de uitdrukkelijke motivering van de
bestuurshandelingen, het niet-toestaan van
de termijnverlenging door de administratie
gemotiveerd moet worden.
Bovendien beschikt de administratie over
het recht om een controle ter plaatse uit te
voeren. Ze heeft het recht zich toegang te
verschaffen tot de bedrijfsinrichtingen van de
belastingplichtigen.
In tegenstelling tot de controlebevoegdheid
op vlak van BTW heeft een fiscale ambtenaar
op vlak van directe belastingen niet het recht
te eisen dat de boeken en bescheiden naar
de kantoren van de administratie worden
gebracht.
3.2. Verplichtingen van derden
De fiscale administratie mag over belastingplichtigen
inlichtingen inwinnen, derden
horen, een onderzoek instellen en binnen de
door haar bepaalde termijn alle inlichtingen
vorderen die zij nodig acht om een juiste heffing
van belasting te verzekeren.
Het Wetboek van de inkomstenbelastingen
bevat een bepaling, artikel 318 WIB 1992,
waarop de praktijk van het fiscaal bankgeheim
is gesteund: “(…) is de administratie
niet gemachtigd om in de rekeningen, boeken
en documenten van de bank-, wissel-,
krediet- en spaarinstellingen inlichtingen in te
zamelen met het oog op het belasten van hun
cliënten”.
De wet zelf houdt twee uitzonderingen in. Zo
bepaalt artikel 374 WIB 1992 dat het bankgeheim
in beperkte mate wordt doorbroken
bij de indiening van een bezwaarschrift door
de belastingplichtige. De tweede uitzondering,
voorzien in artikel 318 WIB 1992, stelt
dat als een onderzoek bij de bank concrete
elementen aan het licht brengt die het bestaan
of de voorbereiding van een mechanisme
van belastingontduiking kunnen doen
vermoeden, de ambtenaar die hiertoe wordt
aangesteld door de minister van Financiën
een ambtenaar met de graad van ten minste
inspecteur ermee kan belasten uit de rekeningen,
boeken en documenten van de instelling
inlichtingen te putten die het mogelijk
maken het onderzoek te voltooien en de
door deze cliënt verschuldigde belastingen te
bepalen. Voor de Programmawet van 20 juli
2006 was hiervoor nog de handtekening
van de directeur nodig van de administratie
die het onderzoek bij de bank voerde, met
gezamenlijk akkoord van de algemeen directeur
van de belastingen en de algemeen adjunct-directeur
van de belastingen. Sinds de
inwerkingtreding op 7 augustus 2006 is dit
akkoord van drie hoge functionarissen niet
meer vereist. Een akkoord van de ambtenaar
die daartoe werd aangesteld door de minister
van Financiën volstaat.
Bij niet-nakoming van bovenstaande verplichtingen,
hetzij door de belastingplichtige
zelf, hetzij door derden, kunnen naast administratieve
ook strafrechtelijke sancties worden
opgelegd, indien zou blijken dat de inbreuk
werd begaan “met bedrieglijk opzet of
met het oogmerk om te schaden”. Bovendien
kan de administratie in bepaalde gevallen een
uitzonderlijke aanslagprocedure toepassen,
met name de aanslag van ambtswege.
In de rand willen wij tevens wijzen op het
feit dat het bankgeheim met ingang van
7 januari 2007 niet langer kan tegengeworpen
worden aan de invorderingsambtenaren.
Voor de wetswijziging bestond hieromtrent
onenigheid tussen de banksector en de fiscale
administratie. Ook de rechtspraak reageerde
verdeeld. Met de toevoeging van een tweede
lid aan art. 319bis WIB 1992 heeft de wetgever
alle twijfels hieromtrent weggenomen 15 .
Naast de uitbreiding van de bevoegdheid
voor de gewestelijke directeur der directe
belastingen om tot bevel tot tijdelijke sluiting
van de vestiging waar de belastingplichtige
zijn economische activiteit uitoefent over te
gaan, kadert vorige maatregel eveneens in
de steeds toenemende strijd van de overheid
tegen de fiscale fraude 16 .
4. Wijziging van de aangifte en de
aanslag van ambtswege
4.1. Wijziging van de aangifte
De aanslag wordt gevestigd op grond van
de in de aangifte aangegeven inkomsten en
andere gegevens tenzij die onjuist worden
bevonden. Om het belastbare inkomen te bepalen
mag de belastingadministratie alle door
het gemeen recht aanvaarde bewijsmiddelen,
met uitzondering van de eed aanwenden,
zoals het schriftelijk bewijs, het bewijs door
getuigen, de vermoedens, de bekentenis.
Wanneer de administratie meent de inkomsten
en andere gegevens te moeten wijzigen
die de belastingplichtige ofwel in een geldige
aangifte heeft vermeld ofwel schriftelijk heeft
erkend, moet zij de belastingplichtige bij een
ter post aangetekende brief schriftelijk in
kennis stellen van de inkomsten en andere
gegevens die zij voornemens is in de plaats
te stellen van die welke zijn aangegeven of
schriftelijk zijn erkend.

O K TO B E R 2 0 0 7
T A X A U D I T & A C C O U N T A N C Y
De belastingplichtige heeft in beginsel het
recht om binnen een termijn van een maand
na datum van verzending van het bericht van
wijziging te antwoorden of hij al dan niet akkoord
gaat met de wijzigingen. Deze termijn
kan om wettige reden worden verlengd.
De aanslag op de gewijzigde inkomsten mag
niet worden gevestigd voor het verstrijken
van de (eventuele verlengde) termijn. Hierop
bestaan echter twee uitzonderingen met
name:
- de belastingplichtige heeft ingestemd met
de wijziging;
- de rechten van de schatkist verkeren in
gevaar wegens een andere oorzaak dan verjaring.
Bij het niet- of laattijdig beantwoorden van
een bericht van wijziging binnen de gestelde
termijn wordt de aanslag van ambtswege
gevestigd.
Indien de fiscus niet akkoord gaat met de
opmerkingen van de belastingplichtige dient
hij dit te motiveren. Dat deze motiveringsplicht
van substantiële aard is werd einde
2006 nogmaals duidelijk bevestigd in de
situatie waarbij de ambtenaar in zijn kennisgeving
van beslissing tot taxatie stelde dat
de herkwalificatie van intresten in dividenden
werd behouden omdat hij “strikt toepassing
maakte van art. 18 WIB 1992”. Op grond
hiervan, met name de loutere verwijzing naar
art. 18 WIB 1992, besliste de rechtbank om
de aanslag te vernietigen 17 .
4.2. Aanslag van ambtswege
De wet kent aan de fiscale administratie het
recht toe om in bepaalde gevallen de aanslag
van ambtswege te vestigen op het bedrag
van de belastbare inkomsten die zij kan vermoeden
op grond van gegevens waarover zij
beschikt. De gevallen worden opgesomd in
de wet en zijn limitatief 18 .
Het voornaamste gevolg van de aanslag van
ambtswege is het feit dat de bewijslast wordt
omgedraaid wat inhoudt dat deze volledig
bij de belastingplichtige komt te liggen. Dit
geeft de administratie uiteraard nog geen
vrijgeleide vermits de belastingplichtige steeds
het willekeurig karakter van de aanslag mag
bewijzen.
Het systeem dat de administratie toeliet om
buitenlandse ondernemingen, werkzaam
in België, onder bepaalde voorwaarden, te
onderwerpen aan een forfaitaire minimumwinst
werd vanaf aanslagjaar 2005 uitgebreid
tot Belgische ondernemingen (natuurlijke
personen en rechtspersonen) en Belgische of
buitenlandse beoefenaars van vrije beroepen.
Dit heeft tot gevolg dat deze Belgische ondernemingen
en Belgische of buitenlandse
beoefenaars van vrije beroepen bij niet- of
laattijdige aangifte, vanaf aanslagjaar 2005
van ambtswege belastbaar zijn op een forfaitaire
belastbare grondslag van minstens
9.500 EUR. Vanaf aanslagjaar 2007 werd de
forfaitaire minimumwinst van ondernemingen
of vrije beroepers die geen of een laattijdige
belastingaangifte indienen verdubbeld
tot 19.000 EUR. Het gaat om een absoluut
minimumbedrag, waar geen enkele aftrek op
kan toegepast worden 19 .
De belastingplichtige heeft recht om op een
kennisgeving te antwoorden, in principe binnen
een maand na datum van verzending van
de kennisgeving. De belastingadministratie
heeft bovendien de plicht de belastingplichtige
te informeren omtrent het gevolg dat
zij wenst te geven aan het antwoord op een
bericht van aanslag van ambtswege.
5. Administratieve
geschillenprocedure
5.1. Bezwaar
De belastingen worden gevestigd en de belastingplichtige
ontvangt een aanslagbiljet.
Indien de belastingplichtige niet akkoord
gaat met de aanslag in directe belastingen
beschikt men nog over een administratieve
en een gerechtelijke geschillenprocedure. De
administratieve procedure is door de Wet van
15 maart 1999 ingeschreven. De administratieve
procedure heeft op het vlak van directe
belastingen een verplichtend karakter. Dit
houdt in dat de belastingplichtige deze procedure
doorlopen moet hebben vooraleer een
gerechtelijke procedure te kunnen aanvatten.
De belastingplichtige kan een bezwaar tegen
de aanslag indienen bij de bevoegde gewestelijke
directie. De wet legt nog altijd geen termijn
op aan de gewestelijke directeur om een
uitspraak te doen over een bezwaarschrift. De
belastingplichtige heeft evenwel de mogelijkheid
om naar de rechter te stappen indien er
binnen de zes maanden na datum van ontvangst
van bezwaarschrift geen uitspraak is
gedaan over het bezwaar.
Het feit dat de directeur sinds de invoering
van de Wet van 15 maart 1999 een administratieve
functie (i.p.v. een gerechtelijke
functie) uitoefent, verandert niets aan het
gegeven dat hij zich dient te houden aan
de beginselen van behoorlijk bestuur. In de
praktijk gebeurt het immers dat de gewestelijke
directeur bij de beoordeling van het
bezwaar advies inwint bij de belastingambtenaar
die de aanslag zelf heeft ingekohierd
en met wie de discussie, bv. in de hypothese
van een aanvullende aanslag in het verlengde
17
Rb. Namen 18 oktober 2006.
18
Art. 351 WIB 1992.
Vanaf
aanslagjaar
2007 werd de forfaitaire
minimumwinst
van ondernemingen
of vrije beroepers die
geen of een laattijdige
belastingaangifte
indienen verdubbeld
tot 19.000 EUR.
19
Art. 6, lid 3 KB 7 december 2006; Art. 182,§ 2 KB
WIB 1992.

10-11
20
Antwerpen 20 februari 2001; Gent 17 november
1999.
21
B.S. 28 juli 2006.
22
Art. 371 WIB 1992.
23
Merk op dat de bezwaartermijn inzake onroerende
voorheffing niet werd verlengd en derhalve nog
steeds 3 maanden bedraagt.
24
Rb. Namen 7 februari 2007.
In casu heeft de rechtbank zich bij haar beslissing
laten leiden door de overweging dat het in stand
houden van een aanslag waarbij een belasting
wordt gevorderd die hoger is dan deze die wettelijk
verschuldigd is, geen blijk geeft van goed bestuur,
Fisc. Koer. 2007, 467.
25
K.B. van 9 mei 2007 tot uitvoering van Hoofdstuk 5
van Titel VII van de wet van 25 april 2007 houdende
diverse bepalingen, B.S. 24 mei 2007.
van een fiscale controle, reeds ten tijde van
de fiscale controle werd gevoerd. Indien men
tot een vergelijk had kunnen komen zou het
desbetreffende dossier wellicht de fase van
bezwaar nooit hebben bereikt. Gelukkig is
ook de rechtspraak de mening toegedaan dat
dit indruist tegen de algemene beginselen van
onpartijdigheid en onafhankelijkheid, beiden
onderdeel van het fiscaal recht 20 .
Vanaf 1 augustus 2006 beschikt de belastingplichtige
ingevolge de Programmawet van
20 juli 2006 21 over een termijn van zes maanden
(voorheen drie maanden) vanaf datum
van verzending van het aanslagbiljet waarop
de termijn vermeld staat of van de kennisgeving
van de aanslag of de datum van inning
van de belasting op een andere wijze dan per
kohier om een bezwaar in te dienen 22, 23 . Een
bezwaar moet schriftelijk worden ingediend.
De bezwaarschriften moeten ook gemotiveerd
zijn.
5.2. Ambtshalve ontheffing van overbelastingen van
overschotten van voorheffing en voorafbetalingen
en van belastingverminderingen
Een belastingplichtige kan tevens een ontheffing
van ambtswege vorderen. Ambtshalve
ontheffing wordt toegestaan van overbelastingen
die voortvloeien uit materiële vergissingen
of dubbele belasting, en van overbelastingen
die zouden blijken uit afdoende
bevonden nieuwe bescheiden of feiten waarvan
het laattijdig overleggen of inroepen door
de belastingplichtige wordt verantwoord door
gewettigde redenen en op voorwaarde dat:
- de al dan niet betaalde overbelastingen
door de administratie kan worden vastgesteld
of door de belastingplichtige of zijn
echtgenoot op wiens goederen de belasting
worden ingevorderd aan de administratie
worden bekendgemaakt binnen een termijn
van 3 jaar vanaf 1 januari van het jaar
waarin de belasting is gevestigd;
- er over de grond zelf van de aanslag nog
geen definitieve beslissing bestaat ingevolge
een door de betrokkene geldig en tijdig
ingediend bezwaarschrift.
Het Hof van Cassatie heeft meermaals beslist
dat een materiële vergissing iets anders is
dan een foutieve juridische beoordeling en
derhalve slechts het gevolg kan zijn van “een
misvatting omtrent materiële gegevens, bij
ontstentenis waarvan de belasting wettelijke
grondslag mist”. Alhoewel lagere rechtbanken
soms meer soepele standpunten innemen 24
is het duidelijk dat de ambtshalve ontheffing
slechts in uitzonderlijke situaties nog als laatste
strohalm kan worden aangewend indien
de belastingplichtige de bezwaartermijn heeft
laten verstrijken.
6. Bemiddeling in fiscale zaken
Vanaf 1 november 2007 hoeft de belastingplichtige,
indien hij zich niet kan vinden
in het standpunt van de administratie, niet
onmiddellijk naar de rechtbank te stappen
maar kan hij overwegen om een aanvraag tot
bemiddeling in te dienen bij de fiscale bemiddelingsdienst
die vervolgens zal pogen om
de standpunten van de fiscale administratie
en dat van de belastingplichtige met elkaar
te verzoenen 25 . Binnen de schoot van FOD
Financiën werd immers de dienst Fiscale
Bemiddeling opgericht in een poging om de
betwistingen voor de fiscale rechtbanken te
doen afnemen.
De keuze om een beroep te doen op een
fiscale bemiddelaar is in hoofde van de belastingplichtige
facultatief en is pas mogelijk
in geval van een blijvend meningsverschil.
Dit laatste houdt in dat de belastingplichtige
alle discussiemogelijkheden met de taxatieof
geschillenambtenaar heeft uitgeput. Een
bemiddeling kan niet plaatsvinden voorafgaand
aan de bezwaarprocedure. Zodra een
bezwaarschrift is ingediend kan de fiscaal
bemiddelaar evenwel tussenkomen.
De indiening van de aanvraag en het onderzoek
hebben bovendien geen schorsend of
stuitend effect.
De dienst Fiscale Bemiddeling onderzoekt
de aanvragen tot bemiddeling die aan hem
worden voorgelegd in alle objectiviteit, onpartijdigheid
en onafhankelijkheid en met
inachtneming van de wet. Indien de aanvraag
ongegrond is, wordt deze geweigerd. Voor de
uitvoering van zijn opdrachten kan de fiscale
bemiddelaar alle inlichtingen inwinnen die
hij nodig acht en alle betrokken personen horen.
Er kunnen zelfs vaststellingen ter plaatse
worden gedaan.
Na afloop van de bemiddelingspoging wordt
een verslag opgemaakt dat aan de betrokken
partijen wordt overgemaakt. Het advies is
niet bindend. Tegen het verslag is geen administratief
noch gerechtelijk beroep mogelijk.
Het bemiddelingsverslag geldt slechts tussen
de partijen en wordt niet publiek gemaakt.
Naast de inkomstenbelastingen wordt zijn
tussenkomst voorzien op vlak van alle federale
belastingen, dus ook op vlak van BTW,
met inkomstenbelastingen gelijkgestelde belastingen,
successie en registratie, douane.
7. Gerechtelijke geschillenprocedure
Na de administratieve geschillenprocedure
beschikt de belastingplichtige over de gerechtelijke
geschillenregeling. Deze geschillenregeling
is vastgelegd door de Wet van

O K TO B E R 2 0 0 7
T A X A U D I T & A C C O U N T A N C Y
15 maart 1999 betreffende de beslechting
van fiscale geschillen en de Wet van 23 maart
1999 betreffende de rechterlijke inrichting in
fiscale zaken.
Na de bezwaarprocedure wordt het geschil
bijgevolg aanhangig gemaakt bij de fiscale
kamer van de bevoegde rechtbank van eerste
aanleg, met de mogelijkheid nadien nog
hoger beroep aan te tekenen bij het hof van
beroep.
Revolutionair daarbij is dat de belastingschuldige
al na zes maanden én ongeacht de stand
van zijn bezwaarprocedure, en dus ook als de
directeur op dat ogenblik nog geen beslissing
genomen heeft, naar de rechtbank kan stappen.
Sinds kort dient de belastingplichtige er
evenwel rekening mee te houden dat, eens de
zaak aanhangig is gemaakt voor de rechtbank,
de fiscale bemiddelaar niet meer tussenbeide
kan komen.
De termijn waarbinnen de vordering wordt
ingesteld vervalt uiterlijk binnen een termijn
van drie maanden vanaf de kennisgeving van
de beslissing met betrekking tot het administratief
verhaal 26 .
Zowel de administratie als de belastingplichtige
kunnen hoger beroep instellen tegen een
voor hen ongunstige beslissing van de rechtbank
van eerste aanleg. De termijn om hoger
beroep aan te tekenen is één maand vanaf de
betekening van het vonnis.
Via een voorziening in cassatie kan een arrest,
op grond van een overtreding van de wet of
op grond van een schending van substantiële
of op straffe van nietigheid voorgeschreven
rechtsvormen, worden vernietigd. In die
hypothese gebeurt meestal een verwijzing
naar een ander hof van beroep, dat opnieuw
over de zaak zal oordelen. De termijn om
cassatieberoep in te dienen bedraagt drie
maanden vanaf de betekening, door een gerechtsdeurwaarder,
van het arrest van het hof
van beroep.
Het is duidelijk dat de fiscus, sinds de hervorming
van de vennootschapsbelasting
eind 2002 en de invoering van het nieuwe
rulingsysteem voornamelijk twee doelstellingen
nastreeft. Enerzijds een vorm van
overleg proberen mogelijk te maken tussen de
administratie en de belastingplichtige om op
deze wijze de fiscale geschillen en het aantal
gerechtelijke procedures te verminderen. Anderzijds,
door een stringentere regelgeving, de
invorderingsmogelijkheden van de fiscus uit
te breiden. Wat het eerste objectief betreft,
heeft de nieuwe rulingdienst ondertussen
haar nut bewezen, wat wellicht zal bijgedragen
hebben tot de oprichting van de dienst
inzake Fiscale Bemiddeling.
Anderzijds stemt het arsenaal aan bijkomende
maatregelen die in het leven werden
geroepen om tot een betere invordering van
de belasting te komen enigszins tot nadenken.
Laten we hopen dat de uitbreiding van
verplichtingen, verantwoordelijkheden, en
aansprakelijkheden in hoofde van steeds meer
personen (aandeelhouders, bestuurders, beroepsbeoefenaars)
er niet op gericht is om de
gebrekkige belastinginning vanwege de fiscus
in hoofde van malafide belastingplichtigen
te ondervangen en te verplaatsen naar derde
partijen.
D e fiscus streeft
twee doelstellingen
na: enerzijds een
vorm van overleg
proberen mogelijk
te maken tussen de
administratie en de
belastingplichtige om
op deze wijze de fiscale
geschillen en het
aantal gerechtelijke
procedures te verminderen.
Anderzijds,
door een stringentere
regelgeving, de invorderingsmogelijkheden
van de fiscus uit te
breiden.
Conclusie
26
Art. 1385undecies Ger.W.

12-13
>
Boekhoudkundige verwerking van
“onderzoeksfondsen” in hogescholen
en universiteiten
J O H A N C H R I S T I A E N S
Hoofddocent UGent,
Bedrijfsrevisor Ernst & Young
E R I K D E L E M B R E
Emeritus buitengewoon hoogleraar
UGent en VLGMS, Erevoorzitter Ernst &
Young België
M A N U E L A VA N D E N B E R G H E
Gewezen researcher ARPS UG-E&Y,
Juridisch medewerker OCMW Deinze
en Zulte
1. Soorten onderzoeksfondsen
Regelmatig ontvangen universiteiten, hogescholen
en andere onderzoeksinstellingen
(financiële) middelen van overheden, internationale
instellingen, ondernemingen,
erflaters, sponsors, enz. die bestemd zijn
om daarmee onderzoeksactiviteiten te verrichten.
Daarbij vallen twee situaties te
onderscheiden. Een eerste mogelijkheid is
dat de subsidiërende instellingen middelen
overmaken om de onderzoeksmogelijkheden
te ondersteunen zonder dat de onderzoeksresultaten
exclusief gaan toebehoren aan de
subsidiegever. Een tweede mogelijkheid is dat
de subsidiërende instelling middelen overmaakt
om onderzoek toe te laten waarbij de
onderzoeksresultaten exclusief zullen worden
gebruikt door de subsidiegever.
Naargelang de situatie verschilt de finaliteit
van de onderzoeksmiddelen en zal uiteindelijk
ook de boekhoudkundige verwerking
verschillen.
1.2. Onderzoeksfondsen met exclusief gebruiksrecht
Het is mogelijk dat de opdrachtgever middelen
ter beschikking stelt van een onderzoeksinstelling
teneinde een specifiek
onderzoek exclusief voor die opdrachtgever
te verrichten. Bv. een farmaceutisch bedrijf
stelt onderzoeksmiddelen ter beschikking van
een universitaire vakgroep om een bepaald
geneesmiddel te ontwikkelen waarbij de
onderzoeksbevindingen exclusief eigendom
worden van het bedrijf. Dergelijk toegepast
onderzoek dat a.h.w. verkocht wordt aan de
opdrachtgever, heeft een economische waarde
en zal derhalve worden geactiveerd.
2. Boekhoudkundige verwerking
Hierna stellen we de boekhoudkundige
verwerking van onderzoeksfondsen voor die
verschilt naargelang de soort van onderzoeksfondsen
waarmee de hogeschool of universiteit
te maken krijgt.
Geregeld worden hogescholen,
universiteiten en andere onderzoeksinstellingen
onder de vorm
van een vzw geconfronteerd met
de toekenning van zogenaamde
“onderzoeksfondsen”. Deze middelen
worden door een subsidiërende
organisatie, zoals een
overheid, een onderneming of
een privépersoon, aan de onderzoeksinstelling
verschaft met het
oogmerk ermee onderzoeksactiviteiten
uit te werken. Omtrent
de boekhoudkundige verwerking
van deze onderzoeksfondsen blijkt
er nogal wat onduidelijkheid te
bestaan. In de vzw-wetgeving,
noch in de sectorale bepalingen
hogescholen 1 en evenmin in de
boekhoudreglementering universiteiten
2 is er hieromtrent een speciale
regeling opgenomen. Deze
bijdrage probeert een antwoord
te bieden waarbij de voorgestelde
aanpak kan worden doorgetrokken
voor deze drie vormen van
instellingen.
1.1. Onderzoeksfondsen zonder exclusief gebruiksrecht
Bij de onderzoeksfondsen zonder exclusief
gebruiksrecht is het enkel de bedoeling om
met de middelen zo veel en zo goed mogelijk
onderzoeksactiviteiten uit te werken. Dit is
in tegenstelling tot ondernemingen waar de
middelen dienen aanleiding te geven tot bedrijfsopbrengsten
om dan na minimalisatie van
de kosten te streven naar een “return on investment”.
Middelen ter onderzoek worden niet
aangewend om er met het oog op winst zo min
mogelijk te besteden, maar wel om er zo veel
mogelijk onderzoeksresultaten uit te halen.
De onderzoeksresultaten die in deze gevallen
ontstaan, houden veelal geen exclusief
economisch recht van de gever van de gelden
in, maar zijn bedoeld om wetenschappelijk
verspreid te worden. Het gaat met andere
woorden om publieke goederen (“social services”)
die geen economische return (“economic
benefits”) vertegenwoordigen. De middelen
die aan dergelijk onderzoek besteed werden,
vertegenwoordigen geen gecreëerde economische
waarde en geven dus evenmin aanleiding
tot een activum.
2.1. Verwerking onderzoeksfondsen zonder exclusief
gebruiksrecht
De onderzoeksfondsen die geen aanleiding
geven tot een product met een exclusief
gebruiksrecht, hebben geen exclusieve economische
waarde voor de opdrachtgever. De
verkregen middelen voor deze onderzoeksfondsen
kunnen enkel beschouwd worden als
zijnde financieringsmiddelen ter bekostiging
van uit te voeren research. In onderzoeksfondsen
wordt een hogeschool of universiteit
niet afgerekend op het gerealiseerde resultaat
in de resultatenrekening, maar op de behaalde
onderzoeksresultaten.
Conform het bestaande boekhoudrecht
geldend voor vzw’s, internationale vzw’s en
(private) stichtingen wordt de boekhoudkundige
verwerking weergegeven in kolom A in
Tabel 1a en 1b. De aanpak gebeurt dus niet
via activering zoals bij bestellingen in uitvoering
(B.I.U.), maar door passivering van
de onderzoeksmiddelen onder “Bestemde
fondsen”.

O K TO B E R 2 0 0 7
T A X A U D I T & A C C O U N T A N C Y
Het euvel in het bestaand Belgisch boekhoudrecht
voor vzw’s is evenwel:
1/ de verkregen onderzoeksmiddelen worden
volledig als gerealiseerde opbrengsten
beschouwd, waar de geboekte kosten beperkt
zijn tot de in het boekjaar werkelijk
gerealiseerde. Op die wijze blijkt er in de
resultatenrekening een winst/verlies die
niet correct is;
2/ in het geval de onderzoeksinstelling optreedt
in eigen naam, maar voor rekening
van de opdrachtgever, kan het gebruik van
de resultatenrekening om de verkregen
middelen en de gemaakte kosten uit te
drukken in twijfel getrokken worden en
lijkt een verwerking louter via balansrekeningen
gepast;
3/ de “bestemde fondsen” worden geboekt
via de resultaatverwerking, alsof de bestemde
fondsen enkel een dotatie kunnen
krijgen na resultaatverdeling. Daarenboven
wordt er op die manier van uitgegaan
dat de winst of het verlies zoals het blijkt
uit de resultatenrekening perfect aansluit
met de resp. dotatie aan of besteding van
“bestemde fondsen”. In Tabel 1a kolom A
wordt gesteld dat op inventarisdatum de
overboeking naar de “bestemde fondsen”
in de resultaatverwerking bv. € 200,00
bedraagt. Maar is het te verwerken resultaat
wel gelijk aan 200? Waarschijnlijk zal
dit niet zo zijn hetgeen dan weer tegelijk
andere resultaatverwerkingsrekeningen
noodzaakt en zelfs kan leiden tot de verwerking
van een te bestemmen winst in
positieve en negatieve resultaatverwerking
tegelijk.
Omwille van deze fundamentele kritiek
wordt een voorstel van verbetering van het
boekhoudrecht ontwikkeld waarvoor kan
worden verwezen naar kolom B in Tabel 1a
en b.
Sommigen kunnen enigszins schrikken
wanneer ze merken dat “bestemde fondsen”
rechtstreeks worden geboekt, maar even een
korte reflectie naar vzw’s of stichtingen die
mikken op “fund raising”. Veronderstel dat
een vzw n.a.v. een fund raising campagne in
bv. november 20N0 over € 1 mln. beschikt;
vanaf 20N1 starten de onderzoeksactiviteiten.
Volgens het bestaand vzw boekhoudrecht zou
dit resulteren in een enorme winst in 20N0
en zware verliezen in 20N1, wat geenszins
strookt met de werkelijkheid. Vanuit een
“ondernemingsperspectief” hebben praktisch
alle activiteiten een effect op de resultatenrekening.
Deze visie mag niet doorgetrokken
worden naar vzw’s en stichtingen waarbij
het verkrijgen van middelen niets met de
resultatenrekening te maken heeft, maar met
financiering om maatschappelijke en sociale
dienstverlening mogelijk te maken.
Daarenboven hoeft het rechtstreeks boeken
van en naar “bestemde fondsen” niet spoorloos
te gebeuren. Integendeel, zoals in het
Franse boekhoudrecht en de Amerikaanse
GASB (zie verder) is het nodig om de bewegingen
in de fondsen passend toe te lichten.
Wat ook dikwijls vragen oproept, is of die
“bestemde fondsen” eigen vermogen of
vreemd vermogen zijn. In ondernemingen
is dit een belangrijk onderscheid waarbij het
onmiddellijk duidelijk moet zijn welke vorm
van financiering een deel of een uitbreiding
van het eigen vermogen representeert versus
welke financiering opeisbaar is en dus vreemd
vermogen betekent. In de non-profitsector
kan men ook spreken van opeisbaar zijnde
schulden, het niet-opeisbare vermogen heeft
echter geen enkele betekenis van eigendomsrechten.
Het zijn middelen waarvan afgesproken
is om ze permanent aan te wenden in
de constitutie en werking van de non-profitinstelling.
In de Amerikaanse non-profit accounting
standaarden, die ook deel uitmaken
van de bezorgdheden van de FASB, noemt
men ze “Permanently restricted funds”. Het is
ook in die Amerikaanse standaarden dat men
plaats maakt voor de middelen ten gevolge
van bv. fund raising of ook onderzoeksfondsen
en die men dan “Temporarily restricted
funds” noemt. M.a.w. ze kunnen maar gebruikt
worden waarvoor ze bedoeld zijn. Het
gaat niet om de discussie eigen of vreemd: ze
zijn toegewezen aan de non-profitinstelling
dikwijls als een “non-exchange transaction”
en dus zonder door de non-profitinstelling
“verdiend” te zijn. De non-profitinstelling
gaat ze besteden conform statuten of contract
of soortgelijke met eventuele bijbehorende
restricties. Kortom, men beschouwt ze niet
H et moet onmiddelijk
duidelijk zijn
welke vorm van
financiering een deel
of een uitbreiding van
het eigen vermogen
representeert versus
welke financiering
opeisbaar is en dus
vreemd vermogen
betekent.
1
Decreet Vlaamse hogescholen 13/7/1994; Decreet
hogescholen Franse Gemeenschap 5/8/1995.
2
Besluit van de Vlaamse Regering 8/2/1995; Besluit
Regering van de Franse Gemeenschap 12/4/1999.

14-15
als schulden die moeten terugbetaald worden.
Ze maken deel uit van het vermogen, maar
zijn eigenlijk niet het gevolg van bedrijfseconomische
winsten. Op het ogenblik dat een
non-profitinstelling bij afloop van bv. een
onderzoeksfonds een overschot realiseert en
onder voorbehoud dat dit juridisch toekomt
aan de non-profitinstelling, dan betekent dit
een bedrijfseconomisch resultaat. In de Amerikaanse
non-profitstandaarden wordt dit
dan geboekt onder “Unrestricted funds” die de
non-profitinstelling dan vrij kan aanwenden.
2.2. Verwerking onderzoeksfondsen met exclusief
gebruiksrecht
In het geval van onderzoeksfondsen waarbij
de opdrachtgever een exclusief recht op de
onderzoeksbevindingen resulterend uit het
verrichte onderzoek bekomt, worden de
fondsen verwerkt als bestellingen in uitvoering
3 zoals getoond in kolom D van Tabel
1a en b. In dergelijke gevallen beantwoordt
het reeds gepresteerd onderzoek immers aan
de definitie van bestellingen in uitvoering,
met name “dienstprestaties voor rekening
van derde op bestelling uitgevoerd en nog
niet geleverd”. Het gaat om een vergelijkbare
situatie van een aannemingsbedrijf of een
softwarebureau waar de bestelling de waarde
heeft van de erin opgeslorpte kosten. Deze
kosten worden dan ook geactiveerd. Immers,
het exclusieve gebruiksrecht van de onderzoeksbevindingen
geeft aanleiding tot een
economische waarde.
Tabel 1a. Boekhoudkundige verwerking van onderzoeksfondsen 20N0
A
vzw boekhoudrecht:
Verwerking
onderzoeksfonds
(geen B.I.U. 4 )
B
Suggestie aanpassing
vzw boekhoudrecht
(geen B..I.U.)
C
Frans boekhoudrecht
“Associations et
Fondations”
D
vzw boekhoudrecht:
Verwerking
onderzoeksfonds in
geval van B.I.U.
Bij toewijzing
41, 55
@ 700 € 1.000,00
Bij toewijzing
41, 55
@ 13 Bestemde
fondsen 5 € 1.000,00
Bij toewijzing
41, 55
@700 € 1.000,00
Bij toewijzing
41, 55
@ 46 Ontvangen
vooruitbetalingen
€ 1.000,00
3
Zie ook Christiaens J., Lontings D., Reekmans G.,
Roels W. (2004), De nieuwe VZW, een hele onderne-
ming, , Kluwer, Mechelen, 176 blzn; De Lembre E.,
Balestra C., Christiaens J; et al. (2004), Het nieuw
boekhoudkundig stelsel van de grote en zeer grote
verenigingen, , FOD Justitie, 54 blzn.
Uitvoering
60, 61, 62, 63, 64
@ 44, 55 € 800,00
Inventaris
31/12/20N0
691 Overboeking op
de bestemde fondsen
@ 13 Bestemde
fondsen 6 € 200,00
Uitvoering
60, 61, 62, 63, 64
@ 44, 55 € 800,00
Inventaris
31/12/20N0
13 Bestemde fondsen
@ 700 € 800,00
Uitvoering
60, 61, 62, 63, 64
@ 44, 55 € 800,00
Inventaris
31/12/20N0
689 Engagements à
réaliser
@ 19 Fonds dédiés
€ 200,00
Uitvoering
60, 61, 62, 63, 64
@ 44, 55 € 800,00
Inventaris
31/12/20N0
37 B.I.U. @ 717
Voorraadwijzigingen
€ 800,00
4
B.I.U. = Bestellingen in uitvoering.
5
In plaats van op bestemde fondsen, kan men dit
crediteren op de rekening 700 om dan bij inventari-
satie de € 200 op bestemde fondsen te reserveren;
dit heeft geen invloed op de jaarrekening die de-
zelfde blijft.
6
Om de terechte kritiek dat de winst/verlies van het
boekjaar een vertekend beeld geeft dat dan “te
laat” via resultaatverwerking wordt gecorrigeerd,
te vermijden, boekt men in de praktijk dikwijls:
700 @ 49 Overlopende rekeningen. Dit betekent
een verbetering van de resultatenrekening, maar
de bestemde fondsen blijken dan niet uitgedrukt
te zijn.
7
Naar Governmental Accounting Standards Board
(GASB) 34, USA.
Jaarrekening
Balans
13 € 200,00
Resultatenrekening
700 € 1.000,00
6X € 800,00
Resultaatverwerking
691 € 200,00
Toelichting
-
Jaarrekening
Balans
13 € 200,00
Resultatenrekening
700 € 800,00
6X € 800,00
Resultaatverwerking
-
Toelichting 7
Aanwendingen en
bronnen van fondsen
project X
Bronnen € 1.000,00
Aanwendingen:
… € 800,00
Netto € 200,00
Jaarrekening
Balans
19 € 200,00
Resultatenrekening
700 € 1.000,00
6X € 800,00
689 € 200,00
Resultaatverwerking
-
Toelichting
Zie Tabel 2
Jaarrekening
Balans
37 B.I.U. € 800,00
46 € 1.000,00
Resultatenrekening
717 € 800,00
6X € 800,00
Resultaatverwerking
-
Toelichting
-

O K TO B E R 2 0 0 7
T A X A U D I T & A C C O U N T A N C Y
Tabel 1b. Boekhoudkundige verwerking van onderzoeksfondsen 20N1
A
Uitvoering
60, 61, 62, 63, 64
@ 44, 55 € 150,00
Inventaris
31/12/20N1
B
Uitvoering
60, 61, 62, 63, 64
@ 44, 55 € 150,00
Inventaris
31/12/20N1
13 Bestemde fondsen
@ 700 € 200,00
C
Uitvoering
60, 61, 62, 63, 64
@ 44, 55 € 150,00
Inventaris
31/12/20N1
19 Fonds dédiés
@ 789 Ressources
non utilisées des
exercices antérieurs
€ 200,00
D
Uitvoering
60, 61, 62, 63, 64
@ 44, 55 € 150,00
Inventaris
31/12/20N1
37 B.I.U. @ 717
Voorraadwijzigingen
€ 150,00
46 @ 37
13 Bestemde fondsen
@ 79 € 200,00
69 @ of 13X
Bestemde fondsen
(uit resultaat) of 14
€ 50,00
69 @ of 13X
Bestemde fondsen
(uit resultaat) of 14
€ 50,00
2.3. Enkele bijzondere situaties
2.3.1. Fondsen van de vereniging - Bestemde
fondsen
In Tabel 1a en 1b gebruiken kolom A en kolom
B beide de rekening “13 Bestemde fondsen”,
maar wat indien het de oprichting van
een vzw of stichting betreft waarvoor tegelijk
onderzoeksmiddelen worden verstrekt? Bv.
met het oog op fundamenteel wetenschappelijk
onderzoek naar de opwarming van de
aarde verstrekt de overheid € 20 mln. aan
een door de universiteit op te richten vzw
met dat doel. Gaat het hier dan om bestemde
fondsen?
Blijkbaar heeft de financiering van € 20 mln.
een dubbel doel: ten eerste de oprichting van
de vzw met bv. de nood aan een infrastructuur
en ten tweede de financiering van het
onderzoek zelf. Boekhoudkundig kan er dan
overwogen worden om het constitutioneel
deel van de € 20 mln. te boeken onder 10
Fondsen van de vereniging, in het bijzonder
101 Permanente financiering. Het deel overeenstemmend
met de financiering van het
onderzoek zelf zijn dan 13 Bestemde fondsen.
2.3.2. Quid wanneer de onderzoeksmiddelen
binnen het boekjaar volledig zijn
besteed?
In dit geval gaan er per einde boekjaar onder
kolom A in Tabel 1a en b geen bestemde
fondsen meer worden geboekt. Volgens kolom
B in Tabel 1a en b zullen de bestemde
fondsen bij toewijzing worden uitgedrukt,
maar per einde boekjaar volledig worden
teruggenomen.
2.3.3. Quid wanneer het gaat om een
hogeschool of een universiteit die
werkingsmiddelen krijgen waarvan
een deel aangewend wordt ter onderzoeksfinanciering?
Hoewel het praktisch niet altijd voor de
hand ligt, is een opsplitsing in het deel voor
de werking zelf vs. het deel onderzoeksfinanciering
aanbevelenswaardig. Immers, het
deel bestemd voor de werking heeft niets te
maken met bestemde fondsen, maar vormt
een bedrijfsopbrengst. Het deel onderzoeksfinanciering
volgt dan de boekhoudkundige
verwerking zoals hierboven getoond.
2.3.4. Wat indien de hogeschool of universiteit
geen vzw noch stichting vormt?
Afgezien van andersluidende bepalingen in
de bestaande wetgeving, kunnen voorgestelde
werkwijzen worden overgenomen in andere
soorten van non-profitinstellingen of overheden.
3. Aanpak volgens het Frans
boekhoudrecht
3.1. Begrip “Fonds dédiés”
Het voorstel in kolom B van Tabel 1a en b
hangt sterk samen met wat men in de Franse
boekhoudhervorming van non-profitinstellingen
8 de “Fonds dédiés” noemt.
Het betreft een passiefrubriek “die de middelen
uitdrukt, door derden toegekend voor welbepaalde
projecten, die nog niet werden besteed
zoals waarvoor ze bedoeld waren”. Het Franse
boekhoudrecht voor non-profitinstellingen
benadrukt hierbij dat de boekhouding zicht
moet geven of de middelen besteed worden
in het kader van hun verwerving.
8
Règlement n° 99.01 du 16 février 1999 relatif aux
modalités d’établissement des comptes annuels
des associations et fondations, Comité de la Régle-
mentation Comptable CRC, France; zie ook Associ-
ations et Fondations: Cadre juridique – Régime fiscal
et droit comptable, , Compagnie Nationale des Com-
missaires aux Comptes (CNCC), Décembre 2000.

16-17
Door gebruik te maken van “fonds dédiés”
vermijdt men dat bv. bij fund raising er in
het ene jaar belangrijke opbrengsten geboekt
worden, waar er bij besteding in de volgende
jaren alleen maar aanzienlijke kosten zouden
blijken.
3.2. Boekhoudkundige verwerking
De boekhoudkundige verwerking van de
“fonds dédiés” voor Franse non-profitinstellingen
ziet er verder als volgt uit:
Bij toewijzing
41
55
@ 700 Produits € 1.000,00
Inventaris 31/12/20N0
689 Engagements à réaliser sur ressources
affectées
@ 19 Fonds dédiés € 200,00
Volgend boekjaar 20N1
19 Fonds dédiés € 200,00
@ 789 Ressources non utilisées des exercices
antérieurs
Er wordt duidelijk gestipuleerd dat het in
opbrengsten nemen van de “fonds dédiés”
gebeurt “au rythme de réalisation des engagements”.
3.3. Voorstelling in de jaarrekening
Balans
19 Fonds dédiés
194 Fonds dédiés sur subventions de
fonctionnement
195 Fonds dédiés sur dons manuels affectés
(= sur ressources affectées provenant
de la générosité publique)
197 Fonds dédiés sur legs et donations
affectés
Indien het gaat om legaten of schenkingen
die de constitutie van de non-profitinstelling
betreffen (lees: een schaalvergroting van de
instelling), betekenen ze een “apport au fonds
associatif”, wat we in België “Bestemde fondsen”
zouden noemen.
Resultatenrekening
Voor het effect op de resultatenrekening
worden rekeningen van de volgende groepen
aangewend:
689 Engagements à réaliser sur ressources
affectées
789 Ressources non utilisées des exercices
antérieurs
Dit is misschien toeval, maar in de publicatie 9
van 2004 werd ook voor de Belgische vzw’s
en stichtingen voorgesteld om net voor de
“bottom-line” van de resultatenrekening, de
lijn “68 Overboeking naar bestemde fondsen”
tussen te voegen, wat door de Belgische vzwboekhoudwetgever
niet is weerhouden. In het
Franse boekhoudrecht heeft men dit echter
wel zo opgevat, want de rekeningen 68, 78
worden daar wel gerapporteerd net voor de
“bottom-line”, zijnde het nettoresultaat wat
men “Excédent” of “Déficit” noemt.
Toelichting
Ook in de toelichting is de voorstelling zoals
voorgeschreven in het Franse boekhoudrecht
voor non-profit in lijn met het voorstel in
de kolom B van tabel 1a en 1b. Er wordt in
Frankrijk ook opgelegd om de mutaties in de
“fonds dédiés” toe te lichten en te becommentariëren.
Een voorstelling ziet er als volgt uit:
Tabel 2. Toelichting
TABLEAU DE SUIVI DES FONDS DÉDIÉS
Apports, dons manuels, legs et donations affectées
Situations
Ressources
Montant
initial
Fonds à
engager au
début de
l’exercice 19
A
Utilisation
en cours de
l’exercice
B
Engagements
à réaliser sur
nouvelles
ressources
affectées 68
C
Fonds
restants à
engager en
fin d’exercice
19
D = A-B+C
9
Christiaens J., Lontings D., Reekmans G., Roels W.
(2004), De nieuwe VZW, een hele onderneming, , Klu-
wer, Mechelen, 176 blzn.
Apports
Sous-total
Dons manuels
Sous-total
Legs et
donations
Sous-total
TOTAL

O K TO B E R 2 0 0 7
T A X A U D I T & A C C O U N T A N C Y
3.4. Vergelijking met de Belgische situatie
Het Franse boekhoudrecht erkent een specifieke
categorie van bestemde fondsen die
hij “fonds dédiés” noemt. De verwerking in
Frankrijk is bijna identiek met de gesuggereerde
aanpak in kolom B van tabel 1a en 1b,
behalve dat de Fransen het brutoresultaat corrigeren
via 68, 78 waar het in kolom B van
tabel 1a en 1b netto verwerkt wordt.
Volgens het Belgische boekhoudrecht hoeft
een toelichting niet, wat als een gebrek kan
worden beschouwd in vergelijking met de
situatie in Frankrijk waar er terecht een passende
toelichting wordt verstrekt, hetgeen
ook wordt voorgesteld in kolom B van tabel
1a en 1b.
Op korte tot middellange termijn is de oplossing
wellicht het aanpassen van het Belgisch
vzw-boekhoudrecht. Op korte termijn kunnen
hogescholen en universiteiten onderhevig
aan de vzw-boekhoudwetgeving of soortgelijke
opteren voor een additionele regularisatie
van de resultatenrekening middels
overlopende rekeningen, maar het probleem
van de bestemde fondsen die “gevoed” worden
vanuit de resultaatverwerking is hiermee
niet opgelost.
V olgens het Belgische
boekhoudrecht
hoeft een toelichting
niet, wat als een
gebrek kan worden
beschouwd in vergelijking
met de situatie
in Frankrijk waar er
terecht een passende
toelichting wordt
verstrekt.
4. Aanpak volgens Amerikaanse
standaarden GASB
De aanpak kolom B in tabel 1a en b gaat in
de richting van GASB 34 (USA), waarbij
GASB nog verdergaat en een zuivere bestedingsboekhouding
voorstelt zonder winst/
verlies tenzij bij afloop van het onderzoeksfonds
en voor zover het overschot toekomt
aan de onderzoeksinstelling.
5. Conclusie
Onderzoeksfondsen boekhoudkundig verwerken
als bestellingen in uitvoering is aangewezen
wanneer de onderzoeksbevindingen
zullen aanleiding geven tot een economisch
goed dat exclusief zal toebehoren aan de opdrachtgever.
Wanneer de onderzoeksbevindingen op zich
geen economisch goed zullen vertegenwoordigen
omdat ze een maatschappelijk belang
dienen en niet exclusief zullen toebehoren
aan de opdrachtgever, gaat het bestaand
vzw-boekhoudrecht in de richting van onvoorwaardelijke
opname in de resultatenrekening.
Indien er winst blijkt, kan ze worden
gereserveerd via de resultaatverwerking naar
de bestemde fondsen. Omwille van deze onvolkomen
verwerking werd in deze bijdrage
een suggestie ter verbetering opgenomen,
die hoofdzakelijk overeenkomt met de voorschriften
van het Franse boekhoudrecht en
Amerikaanse standaarden.

18-19
>
Laatste berichtgeving van het IASB
1 augustus 2007 – 30 september 2007 1
VERONIQUE WEETS & THOMAS CARLIER
Docent aan de Vrije
Universiteit Brussel
en aan de Universiteit
Antwerpen
IASB
Senior Manager
IFRS Advice & Assurance
Deloitte Bedrijfsrevisoren
Het IASB heeft in de loop van de maand
september 2007 de herziene versie van
IAS 1 gepubliceerd. Deze herziening moet
ten laatste worden toegepast voor het opstellen
van jaarrekeningen over boekjaren
die beginnen op of na 1 januari 2009.
Deze publicatie betekent een fundamentele
verandering wat betreft de verslaggeving
over de performantie van de entiteit. Entiteiten
worden immers verplicht om, naast
de winst of het verlies van het boekjaar,
een bijkomend resultaat te publiceren dat
zowel de elementen die in de winst- en
verliesrekening worden opgenomen als de
elementen die rechtstreeks via het eigen
vermogen worden verwerkt (bijvoorbeeld
herwaarderingen van materiële vaste activa)
bevat. Daarnaast publiceerde het IASB ook
twee voorstellen van standaarden, waaronder
ED9 waarin de mogelijkheid om
de proportionele consolidatiemethode te
gebruiken voor de administratieve verwerking
van joint ventures wordt afgeschaft.
De draagwijdte van het andere voorstel
van standaard dat in de loop van de maand
september werd gepubliceerd is kleiner en
betreft verduidelijkingen in verband met
de risico’s die kunnen worden aangemerkt
als afgedekte positie voor de toepassing van
hedge accounting.
1
Voor meer informatie kunt U ook terecht op TaxTo-
day van Kluwer: www.taxtoday.be.
2
“Statement of Comprehensive Income.”
06/09/2007: Herziening van de standaard over de
presentatie van jaarrekeningen
Het IASB heeft een herziene versie van IAS
1 – Presentatie van de jaarrekening gepubliceerd.
Deze herziening maakt deel uit van
het IASB -FASB convergentieproject.
De belangrijkste wijziging ten opzichte van
de voorgaande versie van IAS 1 heeft betrekking
op de presentatie van elementen
die voldoen aan de definitie van baten of
lasten, maar die rechtstreeks in het eigen
vermogen worden opgenomen (en dus niet
worden opgenomen in de winst- en verliesrekening).
Het gaat bijvoorbeeld om de
(vrijwillige) herwaardering van materiële of
immateriële vaste activa, actuariële winsten
en verliezen als gevolg van de waardering
van pensioenplannen, valutakoersverschillen
als gevolg van de omrekening van
buitenlandse activiteiten, wijzigingen in de
reële waarde van financiële activa beschikbaar
voor verkoop (available-for-sale) (en
dus niet aangehouden voor handelsdoeleinden
(held-for-trading)) en de gevolgen
van deze transacties op de uitgestelde
winstbelastingen. De nieuwe versie van
IAS 1 verandert niet de directe verwerking
van deze transacties en gebeurtenissen
in het eigen vermogen maar verplicht de
entiteiten om een bijkomend resultaat te
publiceren dat bestaat uit de som van (i)
de winst of het verlies zoals voorgesteld in
de winst- en verliesrekening en (ii) de som
van de lasten en baten die direct werden
opgenomen in het eigen vermogen. Deze
som wordt in de oorspronkelijke (Engelstalige)
versie van de nieuwe standaard “comprehensive
income” genoemd. In afwachting
van een officiële vertaling door de EU
gebruiken wij de term “volledig resultaat”.
Dit volledig resultaat zal ofwel onmiddellijk
na de winst of het verlies van het boekjaar
worden gepresenteerd in een “overzicht
van het volledig resultaat” 2 , ofwel in een
apart overzicht dat start met de winst of
het verlies van het boekjaar. De wijzigingen
in het eigen vermogen die niet voldoen aan
de definitie van baten of lasten en die het
gevolg zijn van transacties met de houders
van de eigen-vermogensinstrumenten
van de entiteit, bijvoorbeeld een kapitaalverhoging,
worden opgenomen in het
mutatieoverzicht van het eigen vermogen.
Dividenden die worden uitgekeerd aan
houders van eigen-vermogensinstrumenten
mogen dus niet opgenomen worden in de
winst- of verliesrekening en ook niet in het
overzicht van het volledige resultaat.
Onderstaand voorbeeld illustreert de eerste
mogelijkheid om het volledig resultaat
voor te stellen (met name als vervolg van
de winst- of het verlies van het boekjaar)
en toont de nieuwe elementen die moeten
gepresenteerd worden.
Entiteit ABC - Overzicht van het volledig resultaat van het boekjaar afgesloten op 31 december
2007
2007 2006
Opbrengsten 390.000 355.000
Kostprijs van de omzet (245.000) (230.000)
Bruto winst 145.000 125.000
Overige baten 20.667 11.300
Distributiekosten (9.000) (8.700)
Beheerskosten (20.000) (21.000)
Overige kosten (2.100) (1.100)
Financieringskosten (8.000) (7.500)
Aandeel in de winst of het verlies van geassocieerde
deelnemingen en joint ventures 35.100 30.000
Winst of verlies vóór belastingen 161.667 128.000
Belastinglasten (40.417) (32.000)
Winst of verlies van de voortgezette bedrijfsactiviteiten 121.250 96.000
Winst of verlies van de beëindigde bedrijfsactiviteiten - (30.500)
WINST OF VERLIES VAN HET BOEKJAAR 121.250 65.500

O K TO B E R 2 0 0 7
T A X A U D I T & A C C O U N T A N C Y
Andere elementen van het resultaat:
Valutakoersverschillen als gevolg van de omrekening van
buitenlandse activiteiten 5.334 10.667
Financiële activa beschikbaar voor verkoop (24.000) 26.667
Kasstroomafdekkingen (667) (4.000)
Herwaardering van materiële vaste activa 933 3.367
Actuariële winsten en verliezen met betrekking tot
toegezegd-pensioenplannen (667) 1.333
Aandeel in de andere elementen van het resultaat in
geassocieerde deelnemingen en joint ventures 400 (700)
Winstbelasingen met betrekking tot de andere elementen
van het resultaat 4.667 (9.334)
Andere elementen van het resultaat na belastingen (14.000) 28.000
VOLLEDIG RESULTAAT VAN HET BOEKJAAR 107.250 93.500
Winst of verlies van het boekjaar toerekenbaar aan:
Houders van eigen-vermogensinstrumenten van de
moederonderneming 97.000 52.400
Minderheidsbelangen 24.250 13.100
121 .250 65.500
Volledig resultaat van het boekjaar toerekenbaar aan:
Houders van eigen-vermogensinstrumenten van de moeder 85.800 74.800
Minderheidsbelangen 21.450 18.700
107.250 93.500
Winst per aandeel (basis en verwaterd) 0,46 0,30
Het voorstel specificeert de risico’s die
voldoen aan de voorwaarden voor de aanmerking
als afgedekte positie indien een
entiteit haar risico als gevolg van een financieel
instrument afdekt en hedge accounting
wil toepassen. Daarnaast verduidelijkt
het voorstel de omstandigheden waarin een
entiteit een gedeelte van de kasstromen van
een financieel instrument kan aanmerken
als afgedekte positie in een aangewezen
afdekkingsrelatie.
Commentaren met betrekking tot dit
voorstel kunnen worden gegeven tot 11
januari 2008.
13/0/2007: Voorstel van standaard over gezamenlijke
overeenkomsten (ED9)
Het IASB heeft ED 9 – Joint Arrangements
(Gezamenlijke overeenkomsten) gepubliceerd.
Dit voorstel van standaard maakt
deel uit van het korte termijn IASB-FASB
convergentieproject dat tot doel heeft de
verschillen tussen de twee raamwerken
voor financiële verslaggeving te verminderen.
De nieuwe standaard zal IAS 31 – Belangen
in Joint Ventures vervangen.
Naast deze belangrijke wijziging met
betrekking tot de verslaggeving over de
performantie van een entiteit, moeten entiteiten
als gevolg van de herziening ook een
balans presenteren aan het begin van het
vergelijkend boekjaar indien een administratieve
verwerkingsmethode retrospectief
wordt toegepast, indien elementen van de
jaarrekeningen worden herwerkt of geherclassificeerd.
Een entiteit die zich bij de
afsluiting van het boekjaar 2007 bevindt
in één van bovenstaande drie situaties zal
bijgevolg een balans moeten presenteren
per 1 januari 2006, 31 december 2006 en
31 december 2007.
Ten slotte introduceert de herziene standaard
enkele wijzigingen op het vlak van
de terminologie. Er wordt bijvoorbeeld
niet langer over “Balance Sheet” gesproken,
maar over een “Statement of Financial
Position”. Ook de benaming “Cash Flow
Statement” wordt vervangen door “Statement
of Cash Flows”. De toegevoegde
waarde van deze wijzigingen is beperkt en
het gebruik van de nieuwe terminologie is
niet verplicht.
De herziene versie van IAS 1 is van toepassing
op jaarrekeningen die beginnen op of
na 1 januari 2009.
06/09/2007: Voorstel van wijziging met betrekking
tot hedge accounting
Dit voorstel betreft een wijziging aan IAS
39 – Financiële Instrumenten: Opname en
waardering en verduidelijkt welke risico’s
kunnen worden aangemerkt als afgedekte
positie in een aangewezen afdekkingsrelatie.
Het voorstel van standaard definieert een
gezamenlijke overeenkomst als een contractuele
overeenkomst waarbij twee of
meer partijen overeenkomen om een economische
activiteit uit te voeren en om de
beslissingen over deze activiteit gezamenlijk
te nemen. Gezamenlijke overeenkomsten
omvatten gezamenlijke activiteiten,
gezamenlijke activa en entiteiten waarover
gezamenlijk de zeggenschap wordt uitgeoefend
(joint ventures).
Het voorstel van standaard betreft voornamelijk
twee aspecten van de huidige
verwerkingswijze voor gezamenlijke overeenkomsten
die, volgens het IASB, minder
aangewezen zijn voor het produceren van
financiële informatie van hoge kwaliteit:
- De huidige verwerkingswijze in overeenstemming
met IAS 31 gaat uit van de
juridische vorm waarin de activiteiten
plaatsgrijpen. Hierdoor worden niet
noodzakelijk de contractuele rechten en

20
verplichtingen die werden afgesproken
tussen de partijen gereflecteerd. ED 9
stelt voor om de aandacht te verleggen
naar de rechten en verplichtingen opdat
een meer reëel beeld wordt gegeven van
de gezamenlijke overeenkomsten in de
jaarrekening van de betrokken partijen.
- IAS 31 verleent de opstellers van de jaarrekening
een keuze voor het verwerken
van entiteiten waarover gezamenlijk de
zeggenschap wordt uitgeoefend. ED 9
stelt voor om deze keuzemogelijkheid
af te schaffen door aan de partijen op te
leggen om de individuele activa waarop
zij recht hebben en de verplichtingen
waarvoor zij verantwoordelijk zijn op te
nemen in hun jaarrekening, zelfs indien
de gezamenlijke overeenkomst opereert
in een afzonderlijke juridische entiteit.
Indien de partijen enkel recht hebben
op hun aandeel in de resultaten van de
activiteit, wordt het nettoaandeel in de
gezamenlijke overeenkomst opgenomen
op basis van de “equity”-methode.
Het voorstel van standaard wil de gebruikers
van de jaarrekening ook meer
informatie geven over de activiteiten die
de entiteit onderneemt onder de vorm van
gezamenlijke overeenkomsten.
Commentaren met betrekking tot dit
voorstel kunnen worden gegeven tot 11
januari 2008.
Europa
IASB-PUBLICATIES DIE OP 30 SEPTEMBER 2007 NOG NIET ZIJN GOEDGEKEURD
Positief advies van
EFRAG?
Stemming van
ARC?
Finale
goedkeuring?
STANDAARDEN
IFRS 8 – Operationele
Segmenten
• • Niet vóór oktober 2007 3
INTERPRETATIES
IFRIC 12 – Dienstverlening
uit hoofde van concessieovereenkomsten
IFRIC 13 – Klantengetrouwheidsprogramma’s
IFRIC 14 - Beperking
van activa uit hoofde van
toegezegdpensioenregelingen,
minimale
financieringsverplichtingen
en hun
interactie
• Nog niet duidelijk Nog niet duidelijk
Verwacht in
oktober 2007
Verwacht in
oktober 2007
Nog niet duidelijk
Nog niet duidelijk
Nog niet duidelijk
Nog niet duidelijk
AMENDEMENTEN
Aanpassing van IAS 23
– Financieringskosten
Aanpassing van IAS 1 –
Presentatie van de
Jaarrekening
•
Verwacht in
november 2007
Verwacht in
oktober 2007
Nog niet duidelijk
Verwacht in
december 2007
Nog niet duidelijk
Voor de meest recente versie zie:
www.efrag.be.
3
De Europese Commissie heeft de resultaten gepu-
bliceerd van een studie waarbij de impact van de
verschillen tussen IAS 14 en IFRS 8 werd bevraagd.
Op basis van de antwoorden werd beslist om het
goedkeuringsmechanisme voor deze standaard
voort te zetten.

Institutioneel nieuws
IBR, IAB en BIBF
« IBR »
« BIBF »
« IAB »
B I N N E N K O R T
Studiedag - 12 december 2007
“Zorgt Europa voor een ontmanteling van de Belgische
financiële informatieverstrekking? Boekhoudkundige, fiscale en
vennootschapsrechtelijke gevolgen”
Een studiedag over de uitdagingen van de mededeling
van de Europese Commissie van 10 juli 2007
betreffende “administratieve vereenvoudiging” en de
gevolgen hiervan voor het Belgische boekhoudrecht,
zal plaatsvinden op woensdag 12 december 2007 op
de Heizel, onder het voorzitterschap van Professor
Bruno COLMANT. Deze studiedag wordt georganiseerd
door het IAB, het BIBF et het IBR in het kader van de
wereldweek van de “Accountancy ”. De sprekers zullen
de impact van de EU-mededeling op de boekhouding,
de fiscaliteit en het vennootschapsrecht onderzoeken,
materies die tot de dagelijkse beroepsactiviteiten van
onze leden behoren.
De informatie met betrekking tot deze studiedag is beschikbaar
op de websites van de drie instituten
(www.ibr-ire.be, www.iec-iab.be en www.bibf.be).

IBR
Instituut van
de Bedrijfsrevisoren
Koninklijk Instituut
IAB
Instituut van
de Accountants
en de Belastingconsulenten
BIBF
Beroepsinstituut
van erkende
Boekhouders en
Fiscalisten