Spondylodese - Catharina Ziekenhuis

Orthopedie
Behandeling
Spondylodese

2
Patiëntenvoorlichting
040 ‐ 239 8413
patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl
Ort/ Spondylodese/25‐09‐2008

Inhoud
Hoe is de rug opgebouwd? 4
Redenen om een spondylodese te doen 6
Wat gebeurt er bij een spondylodese 6
Operatie via de buikzijde 7
Operatie via de buikzijde 8
Operatie via de rugzijde 8
Vóór uw opname 8
Het intakegesprek 8
Pre‐operatieve screening 9
Belangrijk! 9
Voorbereiding thuis 9
Uw opname 10
De dag van de opname 10
De dag van de operatie 10
De operatie 11
Mogelijke risico’s en complicaties 11
Na de operatie 11
De eerste dagen na de operatie 12
Eerst verantwoordelijk verpleegkundige 12
Ontslag uit het ziekenhuis 13
Vervoer 13
De toekomst 13
Wanneer moet u contact opnemen? 14
Belangrijke leefregels voor thuis: 14
Tot slot 15
Ruimte voor uw vragen en aantekeningen 15
3

Behandeling
Spondylodese
De orthopedisch chirurg heeft u geadviseerd om een spondylodese
te ondergaan. Een spondylodese is een rugoperatie waarbij twee of
meer wervels onbeweeglijk aan elkaar worden vastgezet. Deze
operatie heeft als doel het wegnemen of verminderen van uw pijnklachten.
In deze folder kunt u de door de chirurg gegeven informatie
over de operatie, nog eens rustig doorlezen. Het is goed om u te
realiseren dat voor u persoonlijk de situatie anders kan zijn dan hier
is beschreven.
Om goed voorbereid te zijn, is het
belangrijk dat u goed weet wat de
operatie inhoudt, welke voorbereidingen
u zelf moet treffen en wat u
kunt verwachten na de operatie.
Ook bevat deze brochure belangrijke
instructies voor uw herstel. Lees
deze daarom van tevoren helemaal
goed door.
3 tot 5 staartbeenwervels, vergroeid
tot het staartbeen (stuitbeen,
het os coccygis).
Hoe is de rug
opgebouwd?
In de tekening rechts figuur 1 ziet u
hoe de rug, ofwel de wervelkolom
is opgebouwd. Deze bestaat uit 7
nekwervels (C1 tot en met C7), 12
borstwervels (Th1 tot en met Th12
), 5 lendenwervels (L1 tot en met
L5) en 5 heiligbeenwervels (sacrale
wervels), vergroeid tot het heiligbeen
(os sacrum) en
4

In de tekening hieronder (figuur 2)
ziet u een dwarsdoorsnede van een
wervel. Een wervel bestaat uit een
wervellichaam waaraan een wervelboog
vastzit. Aan deze boog
bevinden zich uitsteeksels met
daaraan gewrichtjes.
De wervellichamen zijn op elkaar
gestapeld. Tussen twee wervels zit
de tussenwervelschijf of discus.
Tussen elke twee wervels komt ter
weerszijden een zenuwwortel uit
het ruggenmerg te voorschijn. Deze
zenuwwortels van verschillende
niveaus bundelen zich tot een zenuw.
De zenuwen gaan ieder naar
een eigen deel van het lichaam en
zorgen voor de beweging en het
gevoel.
Een van de belangrijkste structuren
in de rug is wel de tussenwervelschijf.
Centraal in de tussenwervelschijf
zit een kern (de nucleus) deze
bestaat uit een gelachtige massa.
Deze kern wordt omgeven door
een sterke bindweefsel ring, die
aan de wervels aan de bovenzijde
en aan de onderzijde is vast gegroeid.
Deze gelachtige kern probeert continu
water op te zuigen en zal
daarmee dus opzwellen. Dit opzwellen
wordt echter tegengewerkt
door de bindweefselring en de bovenste
en onderste aangrenzende
wervel. Hiermee ontstaat een
schokbrekerwerking.
5

Naarmate we ouder worden, vermindert
het vermogen van de tussenwervelschijf
om water op te
nemen. Ook wordt het bindweefsel
langzaam minder elastisch. Dit proces
noemen we degeneratie en
treedt dus bij iedereen op. Als gevolg
hiervan wordt de tussenwervelschijf
smaller, en neemt de
schokbreker functie af.
Redenen om een
spondylodese te doen
Er zijn een aantal redenen (indicaties)
om een spondylodese te doen.
Uw behandelend orthopeed legt u
uit wat bij u de reden is voor deze
operatie.
Een reden voor een spondylodese
is instabiliteit. Hierbij kunnen de
wervels teveel ten opzichte van
elkaar bewegen. Andere redenen
om een spondylodese te doen kan
zijn na een breuk, tumor, infectie of
na een hernia operatie.
Ook kan door een onvoldoende
samenhang aan de achterzijde een
afglijden van een wervel ten opzichte
van de erboven gelegen wervel
optreden (spondylolisthesis).
Wat gebeurt er bij een
spondylodese
Bij een spondylodese kunnen de
wervels op twee manieren bereikt
worden, via de buikzijde,
ALIF(anterieure lumbale interbody
fusie) genoemd, of via de rugzijde.
Er zijn verschillende mogelijkheden
om de wervels vast te zetten:
Via de buikzijde (ALIF)
met behulp van een korfje (cage)
Via de rugzijde
Met behulp van schroeven, die
verbonden worden met
plaatjes of staven;
Met behulp van eigen bot gehaald
uit de bekkenkam, of als
dit niet mogelijk is met donorbot;
Met een soort korfjes (cages)
die tussen de wervels geplaatst
worden na het verwijderen van
de tussenwervelschijf. Deze
worden meestal gevuld met eigen
bot of een botachtige
kunststof die met het bloed of
het beenmerg van de patiënt
zelf wordt vermengd. PLIF (posterieure
lumbale interbody fusie).
Ook kan er een combinatie van
korfjes en schroeven of staven
plaatsvinden.
6

Of via een combinatie van de twee
methoden. Uw behandelend orthopeed
beslist welke methode
voor u het beste is.
7

Operatie via de buikzijde
De wervels worden meestal met
een korfje(cage) vastgezet dat de
tussenwervel vervangt. In de weken
na de operatie ontstaat er een stevige
botverbinding tussen de beide
wervels die door het korfje heen
groeit. Na de operatie moet u zes
weken overdag en ’s nachts een
stoffen korset met baleinen dragen.
Na deze zes weken moet u dit nog
tenminste zes weken alleen overdag
dragen.
Operatie via de rugzijde
Als u via de rugzijde wordt geopereerd
ligt u tijdens de operatie op
uw buik. Aan weerszijde van de
wervelkolom worden schroeven
geplaatst. De schroeven worden in
de lengterichting verbonden met
een staaf of plaatje zodat er een
stevige verbinding ontstaat. Vervolgens
wordt hier omheen bot
gelegd om ook voor de lange termijn
een stevige verbinding te verkrijgen
tussen de betrokken wervels.
Na de operatie moet u zes
weken overdag en ’s nachts een
gipscorset dragen. Na deze zes weken
moet u dit nog tenminste zes
weken alleen overdag dragen.
Voor beide operaties wordt
meestal uw eigen bot gebruikt om
de wervels aan elkaar vast te laten
groeien. Dit bot wordt verkregen
uit uw bekkenkam. Soms is daar
een extra snede voor nodig.
Vóór uw opname
U hebt samen met uw arts besloten
om een spondylodese te laten uitvoeren.
We proberen op dezelfde
dag dat dit besloten is, met u een
afspraak te plannen voor een zogeheten
intakegesprek.
Het intakegesprek
In dit gesprek bespreekt een intakeverpleegkundige
verschillende
zaken met u zoals uw eerdere ziekenhuiservaringen,
ziektebeloop en
uw actuele medicijngebruik. Mogelijk
komen er bijzonderheden naar
boven waarmee rekening kan worden
gehouden tijdens uw opname.
Vervolgens wordt uw thuissituatie
in kaart gebracht. Als na uw ontslag
thuis problemen worden verwacht,
wordt de transferverpleegkundige
ingeschakeld. Deze zorgt dan dat
thuiszorg wordt geregeld, of dat u
(tijdelijk) naar een verpleeg‐ of
verzorgingshuis kunt. Verder wordt
de algemene gang van zaken tijdens
een opname uitgelegd.
De intakeverpleegkundige beantwoordt
uw vragen, geeft u informatiefolders
die voor u belangrijk zijn
en licht deze toe.
8

Hierin staat onder meer beschreven
wat u zelf thuis aan voorbereiding
moet doen. Daarom is het
belangrijk dat u deze folders thuis
goed doorneemt en eventuele zaken
van tevoren regelt.
Pre‐operatieve screening
Voordat u wordt opgenomen wordt
u voor onderzoek van uw algemene
gezondheid doorverwezen naar de
polikliniek pre‐operatieve screening
(PPOS, 1e etage, route 30). Hiervoor
is geen afspraak nodig en dit
kunt u meestal ook dezelfde dag
doen. Op deze polikliniek moet u
een vragenlijst over uw medische
geschiedenis invullen. Een arts stelt
u aanvullende vragen over bijvoorbeeld
uw gezondheid, medicijngebruik,
allergieën, doorgemaakte
ziekten en eerdere operaties. Als er
iets niet helemaal duidelijk is, of u
heeft aanvullende vragen, vraag
het dan gerust. Ook worden afspraken
met u gemaakt voor eventuele
aanvullende onderzoeken, zoals
een ECG (hartfilmpje), bloedonderzoek
en soms röntgenfoto's van de
longen. Het is ook mogelijk dat u op
advies van de arts wordt doorverwezen
naar de internist, cardioloog
of longarts voor verder onderzoek.
Dit is afhankelijk van uw leeftijd en
medische geschiedenis.
Belangrijk!
Gebruikt u bloedverdunnende medicijnen?
Bespreek dit dan met uw
behandelend arts en/of de arts op
de pre‐operatieve screening.
Voorbereiding thuis
Probeer zoveel mogelijk zaken voor
de opname geregeld te hebben,
zoals:
Eventuele hulp van mantelzorg
(mensen uit uw eigen familie of
kennissenkring die als het nodig
is, tijdelijk voor u kunnen zorgen
wanneer u weer thuis
bent);
Hulpmiddelen zoals een toiletverhoger,
een ‘helping hand’ en
een lange schoenlepel (te
leen/koop bij de thuiszorgwinkel);
Het verwijderen van obstakels
in huis, zodat u zich gemakkelijk
en veilig thuis kunt bewegen
Het eventueel plaatsen van een
bed op de begane grond;
U mag na de operatie zelf niet
naar huis rijden. Regel daarom
van tevoren dat iemand anders
die u komt ophalen wanneer u
weer naar huis mag.
9

Wanneer u voor de opname naar
het ziekenhuis komt, neemt u naast
de gebruikelijke zaken als nachtgoed
en toiletartikelen het volgende
mee:
Het is belangrijk dat u alle medicijnen
die u normaal thuis gebruikt,
voor minimaal 24 uur
meeneemt in de oorspronkelijke
verpakking;
Gemakkelijke kleding voor
tenminste vier dagen en stevige
schoenen die ruim zitten;
Eventueel brace/korset dat al in
uw bezit is.
Uw opname
De dag van de opname
Meestal wordt u een dag vóór de
operatie opgenomen op de verpleegafdeling
Orthopedie (5‐ oost).
Wanneer uw behandelende arts of
anesthesist u uitgebreider wil onderzoeken
of voorbereiden, kan het
nodig zijn u eerder op te nemen.
Een verpleegkundige voert met u
een opnamegesprek. In dit gesprek
wordt de informatie uit het intakegesprek
nog eens met u doorgenomen
op mogelijke veranderingen.
Verder laat de verpleegkundige
u kennismaken met de afdeling
tijdens een rondleiding. Er wordt
getest of u overgevoelig bent voor
jodium. Als u overgevoelig bent
voor een ánder middel dan jodium,
dan moet u dit laten weten aan de
verpleegkundige van de afdeling.
Vanaf 24.00 uur ’s nachts vóór uw
operatie mag u niet meer eten,
drinken of roken. Als u wondjes of
infecties heeft, is het belangrijk dat
u dit doorgeeft aan de verpleegkundige.
Hierdoor kan de operatiewond
geïnfecteerd raken. De
operatie moet dan mogelijk worden
uitgesteld. Als u via de voorzijde
(buik)geopereerd wordt, dient
een verpleegkundige u via de anus
een klysma toe. Dit gebeurt na het
bezoekuur ’s avonds.
De dag van de operatie
De verpleging treft de laatste voorbereidingen.
Uw bed wordt op een
speciale manier opgemaakt. Ook
krijgt u een operatiejasje aan, een
armbandje met uw gegevens om en
(indien afgesproken) medicijnen
om iets te ontspannen te worden.
Als u een gebitsprothese heeft
moet u deze uitdoen. Daarna
brengt een verpleegkundige u in
bed naar de operatieafdeling. U
gaat eerst naar de voorbereidingskamer,
waar een verpleegkundige u
opvangt en u verder voorbereidt.
Vervolgens gaat u naar de operatiekamer.
10

De operatie
In de operatiekamer legt men u op
de operatietafel en een anesthesieverpleegkundige
brengt een infuus
bij u in. U wordt onder narcose
gebracht. Via het infuus krijgt u
vocht en medicijnen toegediend.
Vervolgens voert de orthopedisch
chirurg de spondylodese operatie
uit.
Tijdens de operatie wordt bij u
bloed afgenomen. Dit bloed wordt
bewerkt tot zogeheten plateletgel,
wat zorgt voor een snellere bot‐ en
wondgenezing. Vervolgens wordt
het bewerkte bloed weer aan u
teruggegeven. Meer informatie
hierover vindt u in de brochure
‘Bloedmanagement, minder bloedverlies
en snellere wond‐ en botgenezing
door gebruik van eigen
bloed’.
Mogelijke risico’s en
complicaties
Infecties
Om dit te voorkomen krijgt u tijdens
en mogelijk ook ná de operatie
antibiotica.
Trombose en longembolie
Om dit te voorkomen krijgt u gedurende
6 weken, één keer per dag
bloedverdunnende medicijnen toegediend
via een injectie, tenzij uw
arts u iets anders voorschrijft. Veelal
gaat het om een spuitje dat u
zichzelf een keer per dag moet toedienen.
Wanneer u al bekend bent
bij de trombosedienst, is dit waarschijnlijk
anders. Tijdens de opname
ontvangt u de informatiefolder
trombose en benodigde instructies
hierbij van de verpleegkundige. Het
is belangrijk dat u de informatie en
instructies goed begrijpt. Lees
daarom de folder goed door en stel
eventuele vragen aan de verpleegkundige.
Beschadiging aan de zenuw
Dit treedt slechts zelden op, maar
kan aanleiding geven tot gevoelsstoornissen
en krachtverlies.
Na de operatie
Na de operatie gaat u naar de uitslaapkamer.
Hier wordt uw toestand
heel goed in de gaten gehouden.
Uw bloeddruk, polsslag en
ademhaling worden regelmatig
gecontroleerd. Na een tot twee
uur, als u goed hersteld bent, gaat
u weer terug naar uw kamer op de
verpleegafdeling.
11

Weer op de verpleegafdeling Orthopedie
Op de afdeling controleren wij uw
toestand regelmatig. Het kan zijn
dat u nog wat slaperig of suf bent.
In uw arm zit nog het infuus. Om te
kunnen plassen hebt u een slangetje
in de blaas (katheter), dat in
principe na één dag door een verpleegkundige
wordt verwijderd. U
ligt op uw rug en mag voorlopig
alleen maar op de zij draaien onder
begeleiding van een verpleegkundige,
volgens een speciale methode.
Belangrijk
Uw hoofdsteun mag maximaal
30 graden omhoog worden gezet.
Als u niet weet hoe ver dit
is, vraag dit dan aan een verpleegkundige;
Vertel het de verpleegkundige
meteen als u pijn heeft, zodat
hiervoor medicijnen gegeven
kunnen worden.
U mag niet bukken tot de controle
op de polikliniek, soms
nog langer.
De eerste dagen na de operatie
Na de operatie mag u nog niet
meteen eten en drinken. Op aanwijzingen
van de arts wordt dit de
eerste dagen langzaam opgebouwd
van alleen drinken, via vloeibaar
naar vast voedsel. Dit is om darmproblemen
te voorkomen.
De verpleegkundige helpt u met uw
persoonlijke verzorging. Naarmate
de dagen vorderen kunt u steeds
meer zelf.
Corset
U krijgt een korset aan, dat u ongeveer
3 maanden moet dragen: de
eerste zes weken dag en nacht, de
volgende zes weken alleen overdag.
Fysiotherapie
Tijdens uw opname wordt door de
fysiotherapeut en de verpleegkundige
aandacht besteed aan uw revalidatie,
zodat u thuis gemakkelijk
zelfstandig kunt functioneren. De
vooruitgang van het bewegen
wordt beïnvloed door uw activiteiten:
hoe beter u oefent, hoe beter
het resultaat kan zijn. Aan de hand
van de aanwijzingen van de arts
gaat de fysiotherapeut u hierbij
helpen, zonodig met korset of brace.
Wanneer dit goed gaat draagt
de fysiotherapeut dit over aan de
verpleegkundige doorgeven zodat
deze ook met u kan oefenen.
Eerst verantwoordelijk
verpleegkundige
Op de afdeling orthopedie werken
we met het systeem van eerst verantwoordelijk
verpleegkundige:
EVV. U kunt uw vragen of klachten
met de EVV bespreken.
12

Een EVV probeert twee keer tijdens
uw opname langs te komen en
bespreekt dan zaken met u zoals:
Hoe ervaart u de zorg?
Bent u voldoende op de hoogte
van de behandeling?
Zijn alle voorbereidingen thuis
getroffen en zijn eventuele hulp
en hulpmiddelen goed geregeld
als u thuis komt.
Als deze verpleegkundige niet aanwezig
is kunt u natuurlijk ook bij
een andere verpleegkundige terecht.
Ontslag uit het
ziekenhuis
Afhankelijk van het herstel kunt u
het ziekenhuis weer verlaten, als de
specialist en de fysiotherapeut
hiermee akkoord gaan. Dit is
meestal tussen de vierde en zesde
dag van uw opname. U krijgt de
hierbij de volgende papieren mee:
Een controleafspraak op de
polikliniek Orthopedie bij de
nurse practitioner na twee weken;
Een controleafspraak met de
orthopeed, voor ongeveer zes
weken na de operatie.
Een verwijzing om een röntgenfoto
te laten maken. Deze foto
moet u vóór uw afspraak met
de orthopeed laten maken.
Een zogenoemde medicatielijst.
Deze lijst is het recept voor de
medicijnen die u bij uw eigen
apotheek moet laten halen.
Vervoer
Zoals u al eerder heeft gelezen,
mag u niet zelf naar huis rijden.
Regel daarom van tevoren, dat
iemand anders u komt ophalen. De
makkelijkste manier om in de auto
te stappen is eerst op de stoel te
gaan zitten en daarna de benen één
voor één naar binnen te zetten. Bij
het in‐ en uitstappen is het raadzaam
om de auto een stukje van de
stoeprand af te zetten zodat u vanaf
het wegdek kunt in‐ en uitstappen.
De toekomst
De spondylodese die u hebt ondergaan
heeft als doel het wegnemen
van de pijnklachten. Dit betekent
niet dat u direct na de operatie
geen pijnklachten meer heeft. Het
is heel normaal om napijn te hebben
in de rug of in het been. De
operatiewond en/of zenuw hebben
tijd nodig om te herstellen.
13

Om klachten zoveel mogelijk te
voorkomen, is het belangrijk dat u
beter een paar kleine wandelingen
maakt dan één grote. Als u pijn
krijgt bij het lopen, is dat een teken
dat u moet rusten. Liggen is dan
beter dan zitten.
Belangrijke leefregels
voor thuis:
Het is belangrijk dat u zich zes weken
na de operatie (tot uw afspraak
met de orthopeed) houdt aan de
volgende leefregels:
Wanneer moet u
contact opnemen?
U dient contact op te nemen met
de polikliniek Orthopedie, als na de
operatie de onderstaande problemen
ontstaan. U kunt de polikliniek
Orthopedie bereiken tijdens kantooruren,
via telefoonnummer 040‐
2397180. Buiten kantooruren kunt
u in deze gevallen contact opnemen
met de afdeling Spoed Eisende
Hulp, via telefoonnummer 040‐239
9600. In overleg met uw behandelend
arts wordt dan bekeken wat er
eventueel moet gebeuren:
Als de wond gaat lekken;
Als de wond rood of dik wordt
en/of meer pijn gaat doen;
Wanneer u temperatuur verhoging
krijgt. Boven de 38.5
graden en als u zich niet goed
voelt.
Tot aan de controle bij de arts
mag u niet zwemmen, fietsen
of zelf autorijden.
Maak geen onverwachte bewegingen
zoals springen, trekken,
stoten, duwen, vangen, werpen
of schoppen.
Blijf niet langdurig staan, slenteren
en ga zeker niet hardlopen.
Het is wel goed om te
wandelen. Breidt het wandelen
langzaam uit om uw conditie te
verbeteren.
Ga niet onderuit gezakt zitten,
maar rechtop met eventueel
wat steun in de rug. Zit niet te
lang achter elkaar.
Blijf niet langdurig in een licht
voorovergebogen positie staan
zoals aan het aanrecht, het fornuis
of de wastafel. Gebruik liever
een hoge kruk om halfzittend/staand
een activiteit uit te
voeren.
De eerst zes weken na de operatie
kunt u beter geen geslachtsverkeer
(seksuele gemeenschap)
hebben.
14

Slapen op een waterbed is af te
raden.
Slaap niet op uw buik.
Til geen dingen die zwaarder
zijn dan 5 kilo.
Doe geen zware huishoudelijke
arbeid zoals stofzuigen, bed
opmaken, ramen wassen en
dergelijke.
Rook minimaal een jaar niet!
Door roken groeit het bot minder
goed vast.
Tot slot
Mocht u na het lezen van deze folder
nog vragen hebben, dan kunt u
die stellen aan uw behandelend
arts, of de verpleegkundige van de
afdeling Orthopedie.
Voor verdere informatie kunt u ook
de volgende websites bekijken:
www.catharinaziekenhuis.nl (website
van het Catharina Ziekenhuis)
www.orthopaedie.nl (website met
algemene informatie over orthopedie)
www.nvvr.nl (website van de Nederlandse
Vereniging voor Rugpatienten)
Ruimte voor uw vragen
en aantekeningen
U kunt hier ook aantekeningen
maken over de instructies die u
krijgt van uw behandelend orthopeed,
de fysiotherapeut en de verpleegkundigen
Tijdens kantooruren zijn de verpleegkundigen
van de afdeling Orthopedie
telefonisch bereikbaar op
telefoonnummer 040‐239 7550.
15