Medische Beeldvorming doorgelicht - Philips

www.medical.philips.com
www.ikmoetoponderzoek.be
Medische Beeldvorming
doorgelicht
Philips Medical Systems NV
Tweestationsstraat 80
1070 Brussel
©2006 Koninklijke Philips Electronics.Alle rechten voorbehouden.
Geheel of gedeeltelijk kopiëren zonder schriftelijke toestemming vooraf is niet toegestaan

Inhoudstafel
Hoe werkt dit boekje? 02
Wat is ...? 03
Voor het onderzoek kan beginnen... 04
De basistechnieken 04
1. Radiografie en CT-scan 05
A) Het Radiologische onderzoek 05
1) RX longen/bot (skelet) 05
2) RX IVP: Intraveneuze pyelografie 05
3) RX slokdarm 06
4) RX maag 07
5) RX dunne darm 08
6) RX colon inloop: radiologische onderzoek van de dikke darm 08
7) RX defecografie (en colpocystodefecografie) 09
8) Botdensitometrie: meting van de densiteit van het bot 10
9) Mammografie 11
10) Mammotoom 11
B) Computertomografisch onderzoek 13
1) Spiraal CT -scan 13
2) CT-scan 13
3) Caudagrafie en CT Myelografie 14
4) Angiografie 15
2. Magnetic Resonance Imaging MRI 17
Verantwoordelijke uitgever: P. Callens Tweestationsstraat 80, 1070 Brussel
3. Ultrasound of Echografie 18
3.1 Gynaecologische ultrasound 18
3.1.1 Inwendige echo of vaginale echografie 18
3.1.2 Uitwendige echo of obstetrische echografie 19
3.2 Ultrasound van het hart 19
3.3 Ultrasound van de bloedstroom 20
3.4 Abdominale ultrasound 20
3.5 Echomammografie 21
3.6 Ultrasound van de prostaat 21
4. Nucleaire geneeskunde 23
Veelgestelde vragen 24
Belangrijke weetjes 25
Contactgegevens arts 25
1

Hoe werkt dit boekje?
Wat is medische beeldvorming?
Dit boekje zal proberen zo goed mogelijk
uw vragen te beantwoorden. En vooral u
uit te leggen welk onderzoek u zal ondergaan
en wat u daarbij kan verwachten.
Uw arts zal aanstippen welk onderzoek
hij/zij u voorschrijft. Via de aangeduide
pagina komt u dan bij uw specifiek
onderzoek terecht. Op deze pagina zal in
detail beschreven worden wat het
onderzoek inhoudt, wat u van het onderzoek
kan verwachten en wat er van u
verwacht wordt.
Indien u nog vragen hebt, kan u steeds
terecht bij uw huisarts of specialist. U
vindt zijn/haar contactgegevens op de
achterflap van dit boekje.
■ RX longen/bot (skelet) 05
■ RX IVP: Intraveneuze pyelografie 05
■ RX slokdarm 06
■ RX maag 07
■ RX dunne darm 08
■ RX colon inloop: radiologische onderzoek van de dikke darm 08
■ RX defecografie (en colpocystodefecografie) 09
■ Botdensitometrie: meting van de densiteit van het bot 10
■ Mammografie 11
■ Mammotoom 11
■ Spiraal CT -scan 13
■ CT-scan 13
■ Caudagrafie en CT Myelografie 14
■ Angiografie 15
■ Magnetic Resonance Imaging MRI 17
■ Inwendige echo of vaginale echografie 18
■ Uitwendige echo of obstetrische echografie 19
■ Ultrasound van het hart 19
■ Ultrasound van de bloedstroom 20
■ Abdominale ultrasound 20
■ Echomammografie 21
■ Ultrasound van de prostaat 21
■ Nucleaire geneeskunde 23
Uw huisarts of specialist heeft u een
onderzoek voorgeschreven dat valt
onder “medische beeldvorming”.
Medische beeldvorming: zegt het u weinig?
Misschien zeggen ‘röntgenfoto's’,
‘MRI-opnamen’, ‘een CT’ of ‘een echo’ u
al iets meer.
Medische beeldvorming omvat eigenlijk
al deze zaken en bundelt wat men vroeger
NMR, kernspintomografie en radiologie
noemde.
Als er iets niet helemaal in orde is met
uw lichaam, kan de arts met behulp van
medische beeldvorming beter vaststellen
wat er scheelt en zo nodig een behandeling
beginnen.
Wat is radiologie?
Radiodiagnostiek is letterlijk het stellen
van een diagnose, het onderkennen van
de aard en de plaats van een ziekte door
middel van stralen. Synoniemen zijn
radiologie en röntgenologie.
Wat doet een radioloog ?
Een radioloog is een arts die gespecialiseerd
is in het verrichten van onderzoek
en het stellen van een diagnose met
behulp van stralen of apparaten die de
weefsels en organen van het lichaam van
de patiënten zichtbaar maakt. Met behulp
van die röntgenstralen, ultrageluid of
magnetische resonantie maakt hij/zij
beelden van het lichaam om erachter te
komen welke ziektes de patiënt heeft. De
radioloog maakt bijvoorbeeld echografieën
en doet onderzoeken van inwendige
organen als de maag, de darmen en de
bloedvaten. In die gevallen bekijkt hij/zij
de beelden en stelt de diagnose.
De foto’s, zoals bijvoorbeeld van een
botbreuk, gebeuren door een verpleegkundige:
een radiodiagnostisch laborant.
Ook een paramedicus die een speciale
opleiding heeft gevolgd om gestandaardiseerde
onderzoeken zelfstandig uit te
voeren, kan de radiodiagnost assisteren
bij gecompliceerdere onderzoeken.
De werkzaamheden van de administratief
medewerker of (medisch) administratief
personeel zijn o.a. de receptie,
archief en verslagen verzorgen.
2 3

Voor het onderzoek kan beginnen...
De basistechnieken
Voor een medisch beeldvormingsonderzoek
maakt u een afspraak. De patiënt
wordt bij de arts of de receptie van het
ziekenhuis ingelicht over eventuele voorwaarden
waaraan hij moet voldoen op de
dag van het onderzoek. Aangezien ieder
onderzoek zijn eigen voorschriften heeft,
zijn er verschillende voorbeelden van
dergelijke voorschriften die wij in dit
boekje met u nog eens overlopen.
Als er een afspraak is gemaakt met de
arts of met het ziekenhuis, gaat u op de
afgesproken dag en uur naar de radiodiagnostiek
afdeling en meldt u zich bij de
receptie.
melden bij de receptie en wordt u in het
bestand van het Digitaal Ziekenhuis
opgenomen, alwaar ook det ziekenhuiskaart
wordt gemaakt.
Het aanvraagformulier is een verwijsbrief
van de specialist of de huisarts.
Op de verwijsbrief staan:
• gegevens van de patiënt
• gegevens verwijzende arts + RIZIV
nummer
• datum
• handtekening verwijzende arts
• wat er onderzocht zal worden
• waarom dit onderzocht dient te
worden
Er zijn vier basistechnieken voor het
verzamelen van de benodigde gegevens:
1. a) Radiografie
b) CT-scan
2. MRI
3. Echografie
4. Nucleaire geneeskunde
1 Radiografie en CT-scan
A) Het radiologisch onderzoek
U bent in het bezit van:
1. een SIS-kaart
2. een identiteitskaart
3. een aanvraag voor een radiodiagnostisch
onderzoek van de behandelende
arts, het zogenaamde aanvraagformulier
4. Dit geldt alleen voor bepaalde ziekenhuizen:
een ziekenhuiskaart
Wanneer u voor de eerste keer het
ziekenhuis binnenkomt dient u zich te
De administratief medewerker bij de
receptie neemt de betreffende papieren
in ontvangst en geeft de benodigde
uitleg. Wanneer alle gegevens zijn verwerkt
in het ziekenhuisbestand wordt de
patiënt verwezen naar de desbetreffende
wachtruimte.
Medische beeldvorming die gebruik
maakt van röntgenstraling noemt men
een RX-opname.
1. RX longen/bot (skelet)
(of röntgenfoto’s van de longen
of van een bot)
Wat wordt er van u verwacht:
Er zijn geen specifieke voorbereidingen
nodig, alleen je bovenlichaam ontbloten.
Het onderzoek:
In de onderzoeksruimte neemt u plaats
op de röntgentafel, waarna de verpleegkundige
of een radiodiagnostisch laborant
een röntgenfoto van de longen of
het bot neemt. Bij het maken van röntgenfoto's
worden stralen, vanuit een
stralenbron door het lichaam heen, op
een gevoelige plaat geprojecteerd.
Duur: +/- 20 à 30 minuten.
Uitslag: De radioloog maakt een verslag
en bezorgt het aan de verwijzende arts.
Alleen hij kan u de volledige uitslag geven
na beoordeling van alle andere gegevens.
Na het onderzoek:
Aankleden en naar huis gaan.
2. RX IVP – intraveneuze
bibliografie (of röntgenfoto’s
van de buik)
Wat wordt er van u verwacht:
• Eet niets meer tot 3 uur voor het
onderzoek.
• Eet geen kauwgom en rook niet.
• Neem geen plastabletten in op de dag
van het onderzoek.
U dient zich voor het onderzoek te ontkleden,
uw onderbroek en kousen of
panty’s mag u aanhouden.Voor zover er
geen knopen of metalen onderdelen aan
vast zitten. Ook ondergoed met een
brede elastische band (vb heren boxershorts)
mag niet worden aangehouden.
4
5

Neem in de volgende gevallen voor het
onderzoek contact op met uw behandelend
arts om een verhoogd risico op
complicaties te vermijden:
• als u de ziekte van Kahler of
Waldenström heeft
• bij ernstige nierfunctiestoornissen
• als u glucophage (metformin) voor
suikerziekte gebruikt
• als u in het verleden ooit een ernstige
allergische reactie op contrastvloeistof
gehad heeft
Het onderzoek:
In de onderzoeksruimte neemt u plaats
op de röntgentafel, waarna de verpleegkundige
of een radiodiagnostisch laborant
een overzichtsfoto van de buik neemt.
Bij het maken van röntgenfoto's worden
stralen, vanuit een stralenbron door
het lichaam heen, op een gevoelige plaat
geprojecteerd. Nadien wordt via een injectie
in een ader van de arm een jodiumhoudende
contraststof toegediend. Bij
het inspuiten van de contrastvloeistof kan
u een warmtegevoel door het hele
lichaam voelen, een droge mond krijgen
en/of een plasgevoel krijgen. Dit zijn normale
en onschadelijke nevenverschijnselen
die meestal snel weer weggaan.
De contraststof komt in de nieren die
vervolgens deze stof weer uitscheiden.
Zo worden nieren en urinewegen zichtbaar
op een röntgenfoto. De verpleegkundige
maakt opnamen om het verloop
van de uitscheiding te kunnen volgen. Ten
slotte wordt een röntgenopname
gemaakt met een volle en een lege blaas.
Röntgenopnamen worden gemaakt in
verschillende houdingen en onder verschillende
invalshoeken. De radioloog zal
u dus vragen om vaak van houding te
veranderen. Röntgenopnamen worden
ontwikkeld of digitaal verwerkt en eventueel
afgedrukt. Net als bij gewone foto's
kunnen deze foto's wel eens mislukken,
bv. omdat u beweegt of omdat de belichting
niet goed is. Daarom moet u, nadat
de opname gemaakt is, in het kleedhokje
of de wachtkamer wachten tot de foto
op de monitor beoordeeld is. Als de
radioloog constateert dat het gebied
dat beoordeeld moet worden goed te
zien op de foto is, kunt u terug naar de
afdeling.
De radioloog maakt dan een verslag voor
de behandelende arts. Deze zal met u de
uitslag en de röntgenopname bespreken.
Duur: +/- 20 à 30 minuten.
Uitslag: De radioloog maakt een verslag
en bezorgt het aan de verwijzende arts.
Alleen hij kan u de volledige uitslag geven
na beoordeling van alle andere gegevens.
Na het onderzoek:
U mag onmiddellijk na het onderzoek
gewoon eten en drinken. De contraststof
onttrekt vocht uit het lichaam. Drink
daarom, als er geen medisch bezwaar is,
enkele glazen water na het onderzoek.
3. RX slokdarm (of röntgenfoto’s
van de slokdarm)
Wat wordt er van u verwacht:
U dient uw bovenlichaam voor het
onderzoek te ontkleden en uw juwelen
uit te doen.
Het onderzoek:
U moet een bekertje bariumpap innemen.
Op het moment dat u dit doorslikt,
is de weg die het barium volgt naar en in
de slokdarm zichtbaar en kunnen hiervan
röntgenfoto's worden genomen. Tijdens
het onderzoek zal u gevraagd worden
van houding te veranderen: op de buik,
de rug, de zijde. Ook de tafel zal bewegen
en eventueel kantelen om de slokdarm
onder verschillende hoeken te radiograferen.
Bij het nemen van de foto’s zal u
gevraagd worden eventjes niet te ademen
of te bewegen.
In bepaalde omstandigheden worden
deze onderzoeken uitgevoerd met een
wateroplosbaar product. De foto's worden
dan door de radioloog gemaakt en
beoordeeld.
Duur: 30 minuten
Uitslag: De radioloog maakt een verslag
en bezorgt het aan de verwijzende arts.
Alleen hij kan u de volledige uitslag geven
na beoordeling van alle andere gegevens.
Na het onderzoek:
U mag onmiddellijk na het onderzoek
gewoon eten en drinken. De contraststof
onttrekt vocht uit het lichaam. Drink
daarom, als er geen medisch bezwaar is,
enkele glazen water na het onderzoek.
Bariumhoudende contrastmiddelen kunnen
geen kwaad en worden via natuurlijke
weg uitgescheiden.
4. RX maag (of röntgenfoto’s van
de maag)
Wat wordt er van u verwacht:
Voor het onderzoek moet u volledig
nuchter zijn (niet hebben gedronken,
gegeten, medicijnen genomen of gerookt
6 uur voor het onderzoek).
U dient zich voor het onderzoek te ontkleden
en juwelen uit te doen. U mag wel
uw hemd of T-shirt en sokken aanhouden
voor zover er geen knopen of metalen
onderdelen aan vast zitten. U kunt ook
een hemdje vragen op de dienst zelf.
Het onderzoek:
U moet een bekertje bariumpap innemen
die licht gearomatiseerd is. Bij dit onderzoek
moet u ook een poeder innemen
dat in de maag gas produceert. U mag dit
niet oprispen tijdens het onderzoek.
Tijdens het onderzoek zal u gevraagd
worden van houding te veranderen: op
de buik, de rug, de zijde. Ook de tafel
zal bewegen en eventueel kantelen om
de maag vanuit verschillende hoeken te
radiograferen. Bij het nemen van de
foto’s zal u gevraagd worden eventjes
niet te ademen of te bewegen.
In bepaalde omstandigheden worden
deze onderzoeken uitgevoerd met een
wateroplosbaar product. De foto's worden
door de radioloog gemaakt en
beoordeeld.
Duur: 30 minuten
Uitslag: De radioloog maakt een verslag
en bezorgt het aan de verwijzende arts.
Alleen hij kan u de volledige uitslag geven
na beoordeling van alle andere gegevens.
Na het onderzoek:
U mag onmiddellijk na het onderzoek
gewoon eten en drinken. De contraststof
onttrekt vocht uit het lichaam. Drink
daarom, als er geen medisch bezwaar is,
enkele glazen water na het onderzoek.
Bariumhoudende contrast middelen
kunnen geen kwaad en worden via
natuurlijke weg uitgescheiden.
6 7

5. RX dunne darm (of röntgenfoto’s
van de dunne darm)
Wat wordt er van u verwacht:
Voor het onderzoek moet u volledig
nuchter zijn (niet hebben gedronken,
gegeten, medicijnen genomen of gerookt
6 uur vòòr het onderzoek).
U dient zich voor het onderzoek te ontkleden
en juwelen uit te doen. U mag wel
uw hemd of T-shirt en sokken aanhouden
voor zover er geen knopen of metalen
onderdelen aan vast zitten. U kan ook
een hemdje vragen op de dienst zelf.
Het onderzoek:
U moet een bekertje bariumpap innemen
die licht gearomatiseerd is.
Tijdens het onderzoek zal u gevraagd
worden van houding te veranderen: op
de buik, de rug, de zijde. Ook de tafel zal
bewegen en eventueel kantelen om de
dunne darm vanuit verschillende hoeken
te radiograferen. Bij het nemen van de
foto’s zal u gevraagd worden eventjes
niet te ademen of te bewegen.
In bepaalde omstandigheden worden
deze onderzoeken uitgevoerd met een
wateroplosbaar product. De foto's worden
dan door de laborant(e) gemaakt en
door de radiodiagnost beoordeeld.
Bij een dunne darmtransit-onderzoek
wordt u gevraagd om een grote hoeveelheid
bariumpap te drinken, aangezien de
dunne darm 7 meter lang is en helemaal
zichtbaar moet zijn.
Duur: meestal 1 à 2 uur, maar kan tot 3
à 6 uur duren (dunne darmtransit 3 tot
6 uur)
Uitslag: De radioloog maakt een verslag
en bezorgt het aan de verwijzende arts.
Alleen hij kan u de volledige uitslag geven
na beoordeling van alle andere gegevens.
Na het onderzoek:
U mag onmiddellijk na het onderzoek
gewoon eten en drinken. De contraststof
onttrekt vocht uit het lichaam. Drink
daarom, als er geen medisch bezwaar is,
enkele glazen water na het onderzoek.
Bariumhoudende contrast middelen kunnen
geen kwaad en worden via natuurlijke
weg uitgescheiden.
6. RX colon inloop
(of röntgenfoto’s van
de dikke darm)
Wat wordt er van u verwacht:
Voor het onderzoek is het van groot
belang dat de darmen leeg zijn. Vooral
alle stoelgangresten uit de dikke darm
moeten verwijderd zijn voor een optimale
beeldvorming. Daarom volgt u een restenarm
dieet en krijgt u laxeermiddelen.
Van deze laxeermiddelen kan u diarree
en darmkrampen krijgen.
Voorbereiding op onderzoek duurt 1 of
2 dagen al naar gelang u een vlugge of
trage stoelgang heeft.
U dient zich voor het onderzoek te ontkleden
(ook uw slip). U mag wel uw
hemd of T-shirt en sokken aanhouden
voor zover er geen knopen of metalen
onderdelen aan vast zitten. U kan ook
een hemdje vragen op de dienst zelf.
Het onderzoek:
Wanneer u op de tafel van het röntgenapparaat
ligt, gaat u op de zij liggen en
brengt de verpleegkundige een kort dun
slangetje in uw anus. Via dit slangetje
loopt witte (barium)pap en lucht in uw
dikke darm. Bij vermoeden van lekkage
(gaatje in de darm of na een operatie)
wordt een waterige contraststof
gebruikt. Door het vullen van de darm
krijgt u een gevoel van drang om naar het
toilet te gaan, maar het onderzoek is
nooit echt pijnlijk. De dikke darm wordt
door de contraststof zichtbaar op de
monitor. Vervolgens worden foto’s genomen
in verschillende houdingen: liggend
op de rug, op de zij, enz. De verpleegkundige
zal u zeggen wanneer u moet draaien.
Op deze manier is de dikke darm van
alle kanten te beoordelen.
Soms krijgt u een injectie in een ader van
de arm om de darmen te laten ontspannen,
vooral indien u last krijgt van krampen.
Sommige mensen hebben nog korte
tijd last van diarree. Heeft u echter een
trage stoelgang, dan kan dit door de bariumpap
tijdelijk erger worden.
De radioloog maakt na het onderzoek
een verslag voor de behandelende arts.
Deze zal met u de uitslag bespreken.
Duur: +/- 15 en 30 minuten.
Uitslag: De radioloog maakt een verslag
en bezorgt het aan de verwijzende arts.
Alleen hij kan u de volledige uitslag geven
na beoordeling van alle andere gegevens.
Na het onderzoek:
Na het maken van de foto’s mag u dadelijk
naar het toilet gaan. Doe dit best
voordat u de terugreis aanvat. Neem de
tijd om uw darmen tot rust te laten
komen.
U kunt diarree voorkomen door de eerste
2 dagen na het onderzoek extra te
drinken (één tot twee liter per dag). De
eerste dag na het onderzoek is de ontlasting
wit gekleurd door de bariumpap. U
mag na het onderzoek weer gewoon
eten en drinken.
7. RX defecografie
(of röntgenfoto’s van de dikke
darm en de aars) en
colpocystodefecografie
(of röntgenfoto’s van de blaas,
dunne darm en dikke darm)
Wat wordt er van u verwacht:
U dient zich voor het onderzoek te ontkleden
(ook uw slip). U mag wel uw
hemd of T-shirt en sokken aanhouden. U
kunt ook een hemdje vragen op de
dienst zelf.
U dient 2 uur op voorhand aanwezig
te zijn om een contraststof te drinken
die zich in de dunne darm moet
verspreiden.
Het onderzoek:
Wanneer u op de tafel van het röntgenapparaat
ligt, gaat u op de zij liggen en
brengt de verpleegkundige een kort dun
slangetje in uw anus. Via dit slangetje
loopt witte (barium)pap en lucht in uw
rectum. Hierdoor krijgt u het gevoel dat
dit laatste stukje dikke darm vol is en dat
u stoelgang moet maken.
Er worden opnames gemaakt in een ontspannen
houding, bij het hard dicht knijpen
van de billen (optrekken van de
dikke darm) en bij het persen. Het
onderzoek eindigt met het maken van
röntgenopnamen terwijl u stoelgang
maakt, zittend op een pot.
Bij een colpocystodefecografie worden
ook de blaas, de dunne darm (en de vagina)
met contrast gevuld.Verder verloopt
het onderzoek identiek aan een defecografie.
De radioloog maakt na het onderzoek
een verslag voor de behandelende arts.
Deze zal met u de uitslag bespreken.
8 9

Duur: +/- 20 en 30 minuten.
Uitslag: De radioloog maakt een verslag
en bezorgt het aan de verwijzende arts.
Alleen hij kan u de volledige uitslag geven
na beoordeling van alle andere gegevens.
Na het onderzoek:
Na het maken van de foto’s mag u dadelijk
naar het toilet gaan. Doe dit best
voordat u de terugreis aanvat. Neem de
tijd om uw darmen tot rust te laten
komen.
Het is aanbevolen om veel te drinken en
zo een vlotte afvoer van het contrastmiddel
uit de darm te bevorderen. Dit
contrastmiddel kan de kleur en de vastheid
van uw stoelgang tijdelijk beïnvloeden.
U hoeft zich daarover geen zorgen
te maken.
8. Botdensitometrie: meting
van de densiteit van het bot
(of röntgenfoto’s van
de botdichtheid)
Belangrijk!
Bij het maken en beoordelen van de botdensitometrie
is het soms noodzakelijk
dat er recente foto’s van uw onderrug
(de lumbale wervelkolom) aanwezig zijn.
Zijn er in de laatste drie maanden zulke
foto’s van u gemaakt, dan worden deze
hierbij gebruikt; is dit niet het geval, dan
kan het zijn dat er vóór aanvang van het
onderzoek twee foto’s van uw rug worden
gemaakt. Bij het maken van de
afspraak zal hiermee rekening worden
gehouden.
Het botdensitometrie-onderzoek kan
niet plaatsvinden de eerste dagen nadat u
een onderzoek met bariumcontrast
(maag- of darmonderzoek) of radioactievestoffen
(nucleair-onderzoek) hebt
ondergaan. Deze middelen beïnvloeden
namelijk de berekeningen.
Röntgenonderzoek kan in de eerste
maanden van de zwangerschap schadelijk
zijn voor het ongeboren kind. Bespreek
dit met uw behandelende arts.
Wat wordt er van u verwacht:
U dient zich voor het onderzoek te ontkleden,
uw onderbroek en kousen of
panty’s mag u aanhouden.
Het onderzoek:
In de onderzoekskamer worden uw lengte
en gewicht opgenomen. Deze gegevens
heeft de computer nodig bij het
maken van de berekeningen. Daarna gaat
u op uw rug op de onderzoekstafel liggen.
Er worden twee foto’s gemaakt, één
van uw rug en één van uw heup.
Voor de rug-scan komt er een hoog kussen
onder uw knieën te liggen. Er hangt
een scan-arm boven uw lichaam, dit is
een balk die meetapparatuur bevat. Een
onderdeel van deze balk, de detector,
beweegt tijdens het onderzoek steeds
van links naar rechts op en neer.
Hierdoor kunt u een lichte trilling van de
onderzoekstafel voelen.Tijdens de opnamen
moet u zo stil en ontspannen mogelijk
blijven liggen. De foto’s kunnen namelijk
mislukken als u beweegt. Ook wordt
een scan van uw heup gemaakt, hiervoor
zal het been dat onderzocht wordt iets
naar binnen worden gedraaid. Uw voet
wordt in een steun gelegd om u te helpen
het been precies in deze houding te
laten liggen.
Als de scans gemaakt zijn, gaat de laborant
met behulp van de computer berekeningen
maken en wordt de botdichtheid
op diverse plaatsen berekend. De
arts (radioloog) beoordeelt deze uitkom-
sten en stuurt ze naar uw behandelende
arts die dan de onderzoeksresultaten
met u zal doornemen.
Duur: +/- 30 minuten.
Uitslag: De radioloog/reumatoloog maakt
een verslag en bezorgt het aan de verwijzende
arts. Alleen hij kan u de
volledige uitslag geven na beoordeling
van alle andere gegevens.
Na het onderzoek:
Aankleden en naar huis gaan.
9. Mammografie
(of borstonderzoek,
röntgenfoto’s van de borst)
Wat wordt er van u verwacht:
U dient uw borsten te ontbloten. U krijgt
waarschijnlijk een hemdje van de dienst
zelf.
Het onderzoek:
Mammografie wordt toegepast voor het
onderzoeken van borsten. Veelal komen
vrouwen in aanraking met mammografie
na het ontvangen van een bevolkingsonderzoek
naar borstkanker. Als de linkerborst
wordt gefotografeerd, houdt u het
apparaat met uw linkerhand vast. De linkerschouder
kunt u daarbij het beste
zoveel mogelijk ontspannen. De laborante
legt de borst op de steunplaat. De
röntgenfilm ligt hieronder. De laborante
zal uw borst zo ver mogelijk naar voren
op de steunplaat leggen. Dat is nodig om
zoveel mogelijk borstweefsel op de foto
te krijgen. Daarna wordt de borst met
behulp van een plastic plaat - die aan
het apparaat zit - aangedrukt. Voor het
maken van de foto blijft u even in deze
houding staan. Na de opname draait de
laborante het apparaat en verwisselt de
röntgenfilm. Ze plaatst u opnieuw voor
het apparaat en maakt de tweede foto.
De radioloog maakt na het onderzoek
een verslag voor de behandelende arts.
Deze zal met u de uitslag bespreken.
Duur: +/- 20 tot 30 minuten.
Uitslag: De radioloog maakt een verslag
en bezorgt het aan de verwijzende arts.
Alleen hij kan u de volledige uitslag geven
na beoordeling van alle andere gegevens.
Na het onderzoek:
Terwijl u even in het kleedkamertje
wacht, worden uw foto's ontwikkeld. De
laborante kijkt eerst of de foto's goed
gelukt zijn. Soms is er nog een extra foto
nodig, deze kan dan meteen genomen
worden. Bij zo'n foto wordt de borst op
een andere manier gefotografeerd, bijvoorbeeld
met behulp van een vergrotingsapparatuur.
Het maken van een
extra foto hoeft zeker niet te betekenen
dat er een afwijking in de borst wordt
vermoed. Indien u nog dicht borstklierweefsel
heeft, gebeurt er dikwijls een
aanvullende echografie (zie verder).
10. De mammotoom
(of borstbiopsie)
De mammotoom is een toestel waarmee
de radioloog een precieze borstbiopsie
kan nemen onder lokale verdoving. Een
biopsie is een punctie waarbij enkele
stukjes weefsel verwijderd worden die
nadien onder de microscoop worden
onderzocht. Het nemen van een biopsie
met een mammotoom gebeurt onder
plaatselijke verdoving. Dit is pijnloos en
betrouwbaar.
Uw arts beslist om een borstbiopsie te
10 11

nemen als er tijdens de voorafgaande
onderzoeken (mammografie, echografie)
een wijziging in het borstweefsel werd
ontdekt. Op basis van de beelden alleen
kan men niet met 100% zekerheid stellen
dat het om een goedaardige verandering
gaat (in 70% van de gevallen is dit zo).
Wat wordt er van u verwacht:
Licht uw arts in indien u problemen heeft
met uw bloedstolling:
• Neemt u bloedverdunnende medicatie?
• Heeft u de laatste week geregeld aspirine
genomen?
• Blijft U gemakkelijk nabloeden?
Eet een lichte maaltijd voor het onderzoek.
Indien u een goed ondersteunende
BH heeft, mag u die meebrengen voor na
het onderzoek.
Het onderzoek:
De ingreep gebeurt onder computergeleiding
of onder echografie. Er wordt
onder lokale verdoving een kleine insnijding
gemaakt in de huid (3 mm) waarlangs
de naald wordt ingebracht.
Vervolgens worden de kleine stukjes
weefsel genomen, wordt de naald verwijderd
en zal men op de biopsieplaats druk
uitoefenen met de hand en eventueel een
ijszakje leggen om (het) bloeden te voorkomen.
De kleine insnijding kan dichtgemaakt
worden met een speciale huidlijm,
die vanzelf weggaat na een 10-tal dagen.
Duur: +/- 1/2 uur op de buik liggen, zonder
te bewegen.
Uitslag: De radioloog maakt een verslag
en bezorgt het aan de verwijzende arts.
Alleen hij kan u de volledige uitslag geven
na beoordeling van alle andere gegevens.
Na het onderzoek:
Verricht de eerste 24 uur geen zware
lichamelijke inspanningen en draag indien
mogelijk de eerste nacht na de biopsie
een goed ondersteunende BH.
In het algemeen wordt de ingreep goed
verdragen; mocht u toch pijn hebben,
mag u een pijnstiller nemen die aspirine ®
-vrij is (Dafalgan ® of Perdolan ® ). Aspirine ®
vergroot het eventueel risico op bloeding,
omdat het bloedverdunnend werkt.
De eerste 10 dagen na de ingreep is het
het best een douche te nemen en geen
bad (voor de huidlijm).
Belangrijk!
Bij pijnlijke zwelling of hevig bloedverlies
na de ingreep:
• druk goed met de vlakke hand op de
biopsieplaats (niet op de insnijdingsplaats)
• ijs aanbrengen op de biopsieplaats
Neem eventueel contact op met uw
huisarts of arts in het ziekenhuis.
B) Computertomografisch onderzoek
Op gewone röntgenfoto’s zijn weke
delen structuren niet zichtbaar. Op een
CT-scan blijven botstructuren als op
gewone röntgenfoto's heel goed te zien,
maar daarnaast zijn de omliggende weke
delen ook zichtbaar.
1. Spiraal-CT-scan
(of wervelkolomonderzoek)
Een onderzoek dat met een zeer snelle
CT-scanner wordt gemaakt. Hierbij
wordt niet plakje voor plakje gescand,
maar wordt een zogenaamde volumescan
gemaakt in één doorlopende spiraalvormige
beweging van de röntgenbron.
Er kunnen in zeer korte tijd heel
veel dunne dwarsdoorsneden worden
gemaakt, waarmee driedimensionale
afbeeldingen kunnen gereconstrueerd
worden. Dit is bijvoorbeeld waardevol
voor het zichtbaar maken van bloedvaten
of breuken; vooral van de wervelkolom.
2. CT-scan (of scanner onderzoek)
Er is een ander duidelijk verschil tussen
een CT-scan en een röntgenfoto. Een
röntgenfoto is een soort portret waarop
men verschijnt in dezelfde houding als
waarin men is gefotografeerd, terwijl een
CT-scan eigenlijk een doorsnede is van
het lichaam die door de computer is
getekend met goed onderscheid tussen
de verschillende weke weefsels.
Wat wordt er van u verwacht:
U mag 6 uur voor het onderzoek niet
meer eten of drinken voor onderzoeken
van de buik. U mag 3 uur voor het onderzoek
niet meer eten of drinken voor
onderzoeken van de borstkas (thorax),
hals, schedel.
U moet niet nuchter zijn voor onderzoeken
van de ledematen, gewrichten en
wervelzuil.
U moet, om storende beelden te vermijden,
alle metalen voorwerpen en/of
eventuele sieraden (piercing) uitdoen.
Ook kledingstukken met metalen onderdelen
in het te onderzoeken lichaamsdeel
(ritsen, haakjes, knopen) moet u uittrekken.
Belangrijk!
Bij onderzoeken van de buik is het
omwille van de stralenbelasting, belangrijk
te weten of u zwanger bent. Neem
zo nodig contact op met de behandelende
arts.
Als u weet dat u overgevoelig bent aan
jodiumhoudende contrastvloeistof is het
belangrijk dit ruim van tevoren aan de
arts door te geven, zodat er maatregelen
kunnen worden genomen.
Het onderzoek:
Bij een CT-onderzoek wordt gelijktijdig
gebruikgemaakt van röntgenstraling en
een computer. Het apparaat heeft een
opening waar de patiënt, liggend op
een beweegbare tafel, doorheen wordt
geschoven. Terwijl de tafel telkens een
stukje doorschuift, maakt men een serie
foto's. Gedurende het nemen van de
opnamen hoort u het zachte geluid van
de röntgenbuis die 360° rond draait. Als
het nodig is voor het onderzoek, houdt
de verpleegkundige contact met u via
een microfoon.
Er wordt al dan niet via een ader, via de
mond of via een sonde jodiumhoudend
12 13

contrast toegediend. Via een ader kunt u
een warmtesensatie door het hele
lichaam voelen, een droge mond krijgen
en/of het gevoel krijgen te moeten plassen.
Dit zijn normale nevenverschijnselen
waarover u zich niet ongerust hoeft te
maken en die zeer snel verdwijnen. Via
de mond moet u er rekening mee houden
dat het onderzoek pas na 1 à 1,5 uur
kan doorgaan om de contraststof de
kans te geven zich over de dunne darm
te verspreiden.
De afbeeldingen worden in het geheugen
van een computer opgeslagen en
bewerkt. De radioloog maakt soms van
het te onderzoeken gebied twee identieke
opnames. Eén zonder en één met
contrastvloeistof. Hierdoor worden verschillen
in opnames van de contraststof
tussen de verschillende weefsels duidelijk
zichtbaar.
De radioloog maakt na het onderzoek
een verslag voor de behandelende arts.
Deze zal met u de uitslag bespreken.
Duur: +/- 15 minuten.
Uitslag: De radioloog maakt een verslag
en bezorgt het aan de verwijzende arts.
Alleen hij kan u de volledige uitslag geven
na beoordeling van alle andere gegevens.
Na het onderzoek:
Om de contraststof zo snel mogelijk
weer uit het lichaam te verwijderen, is
het zinvol om veel te drinken na het
onderzoek.
3. Caudografie (of hernia
onderzoek) en CT Myelografie
(of scanner onderzoek van het
ruggenmerg)
Wat wordt er van u verwacht:
Neem op de dag van het onderzoek
's ochtends slechts een licht ontbijt.
Drink voldoende water.
Belangrijk!
Wanneer u allergisch bent aan Jodium of
contrastmiddelen of wanneer u zwanger
bent, kan dit onderzoek niet gedaan
worden.
Het onderzoek:
Een CT-myelografie is een techniek waarbij
er een contrastmiddel via een ruggenprik
in de liquorruimte (ruimte waarin
zich de liquor oftewel het hersenvocht
bevindt) wordt ingebracht. Op de CTmyelografie
(myelum = ruggenmerg)
wordt de liquorruimte als een witte
kolom afgebeeld, waarin het ruggenmerg
en de zenuwwortels er als zwarte uitsparingen
in te zien zijn. De techniek wordt
vooral gebruikt voor het afbeelden van
tumoren van het ruggenmerg, maar ook
van de zenuwwortels van de paardenstaart
(cauda equina (caudografie)) als
deze door een hernia worden bekneld.
Deze toepassing wordt daarom ook wel
caudografie genoemd.
Door de komst van de MRI is dit onderzoek
inmiddels op de achtergrond
geraakt en wordt het alleen nog uitgevoerd
als MRI en CT scan onvoldoende
informatie geven. Dit kan het geval zijn
als een patiënt bv. geen MRI onderzoek
kan ondergaan (bij het dragen van een
pacemaker is dit onderzoek niet mogelijk)
of als er metalen implantaten zijn die
het MRI beeld te veel verstoren.
Duur: +/- 45 minuten.
Uitslag: De radioloog maakt een verslag
en bezorgt het aan de verwijzende arts.
Alleen hij kan u de volledige uitslag geven
na beoordeling van alle andere gegevens.
Na het onderzoek:
U moet enkele uren half rechtop zitten,
zodat de kontrastvloeistof onderin het
ruggemergkanaal blijft. Na enkele uren
zal het kontrastmiddel verdwenen zijn.
Als u zich goed voelt, mag u dezelfde
avond nog naar huis. U kunt beter niet
zelf autorijden, dus zorg voor vervoer.
Bij 20-30% treedt na de liquorpunctie
hoofdpijn op: vaker bij vrouwen dan bij
mannen. Het beste middel daartegen is
plat liggen (zelfs zonder kussen) en veel
drinken.
4.Angiografie (of röntgenfoto’s
van de bloedaders)
Wat wordt er van u verwacht:
Het onderzoek gebeurt op een nuchtere
maag, dus eet of drink niets voor het
onderzoek.
U dient zich voor het onderzoek te ontkleden.
U krijgt waarschijnlijk een hemdje
van de dienst zelf.
Belangrijk!
Licht uw arts in indien u problemen heeft
met uw bloedstolling:
• Neemt u bloedverdunnende medicatie?
• Heeft u de laatste week geregeld aspirine
genomen?
• Blijft U gemakkelijk nabloeden?
Als u in het verleden ooit een ernstige
allergische reactie op contrastvloeistof
gehad heeft, neem dan voor het onderzoek
contact op met uw behandelende
arts om een verhoogd risico op complicaties
te vermijden.
Het onderzoek:
Bij de angiografie wordt een contrastmiddel
via een dun slangetje of catheder
in het vaatstelsel gebracht. Door middel
van röntgenstralen worden de slagaders
of aders op een beeldscherm of röntgenfoto
zichtbaar gemaakt. Vaak wordt er
een plaatselijke verdoving door de radioloog
gegeven door middel van een prik in
de liesstreek. De radioloog zal via de lies
een dun slangetje, de “catheter”, inbrengen
en via het bloedvat opschuiven tot
de gewenste positie. Via de catheter
wordt een contrastmiddel ingespoten,
waardoor de bloedvaten zichtbaar worden.
Er kan een warm gevoel optreden
tijdens inspuiting van het contrast.
De röntgenopnamen worden in een
computer opgeslagen nadat de computer
er bewerkingen op heeft uitgevoerd
waardoor alleen het contrast en dus de
vaatboom nog zichtbaar is. Al het omgevende
weefsel, vooral het bot, is bij de
genoemde computerbewerking er als het
ware van “afgetrokken”; deze techniek
heet dan ook Digitale Subtractie
Angiografie (DSA).
• Dotteren: dit is een techniek, waarbij
men een catheter met aan het einde
een opblaasbaar ballonnetje in een vernauwd
bloedvat brengt. Het ballonetje
wordt in een opgeblazen toestand in de
vernauwing gedurende een aantal
seconden vast gehouden, met als resultaat
een betere toegankelijkheid van
het bloedvat. Dit wordt vaak gevolgd
door de plaatsing van een stent, een
kleine veer die de slagader openhoudt.
De ballon wordt weer verwijderd terwijl
de stent ter plaatse blijft. Om te
voorkomen dat de vernauwing opnieuw
optreedt, worden tegenwoordig
ook stents gebruikt waarop geneesmiddelen
zijn aangebracht.
14 15

• Emboliseren: bij deze methode is men
in staat om ook weer via een catheter,
bloedstelpend materiaal in te spuiten
om zo eventuele inwendige bloedingen
kunstmatig af te sluiten.
Duur: +/- 1 tot 1,5 uur.
Uitslag: De radioloog maakt een verslag
en bezorgt het aan de verwijzende arts.
Alleen hij kan u de volledige uitslag geven
na beoordeling van alle andere gegevens.
Na het onderzoek:
Na afloop wordt het gaatje dichtgedrukt
door middel van een drukverband. De
patiënt blijft gedurende een dag ter
observatie in het ziekenhuis.
2 Magnetic Resonance Imaging (MRI)
Scanner met magneet en radiogolven
Wat wordt er van u verwacht:
Niet nodig om nuchter te zijn of om speciale
voorbereidingen te treffen.
Alle metalen of magnetische voorwerpen
moeten buiten de onderzoekkamer blijven:
• Munten
• Haarspelden
• Sleutels
• Creditcards
• Kunstgebit
• Gebitsplaatjes
Deze kan de patiënt in de af te sluiten
kleedruimte achterlaten. Ook in mascara
kunnen metaaldeeltjes voorkomen. De
patiënt wordt gevraagd dus geen mascara
op te doen.
Belangrijk!
• Hoewel er geen schadelijke effecten
van M.R.I. op een eventuele zwangerschap
bekend zijn, wordt het onderzoek
liever niet bij zwangere vrouwen
uitgevoerd. Neem voor het onderzoek
contact op met uw behandelende arts.
• Patiënten met een pacemaker kunnen
niet onderzocht worden met M.R.I.
Ook dragers van sommige metalen
protheses, geïmplanteerde apparaten,
hartklepprothesen, vaatclips en dergelijke
kunnen niet allemaal met M.R.I.
onderzocht worden.
• Metaalbewerkers en lassers hebben
soms kleine metaalsplinters in het oog.
Deze splinters kunnen het oog beschadigen
wanneer ze in het magneetveld
komen. We maken eerst een röntgenfoto
om dit uit te sluiten. Wanneer de
patiënt metaalbewerker of lasser is,
verwachten wij hem een half uur eerder,
zodat in die tijd de röntgenfoto kan
worden gemaakt.
• Verder is MRI bezwaarlijk voor mensen
die vanwege claustrofobie (engtevrees)
het verblijf in de tunnel niet kunnen
verdragen.
Het onderzoek:
MRI is een afkorting van magnetic resonance
imaging, ook magneetscan
genoemd. Bij deze onderzoekstechniek
maakt men gebruik van een magneetveld
en radiogolven (geen röntgenstraling) die
bepaalde signalen opwekken in het
lichaam.
Tijdens het onderzoek ligt u op een tafel.
De laborant(e) schuift een plastic kap
(MRI antenne) over het te onderzoeken
lichaamsdeel. Daarna schuift de tafel in
de MR tunnel (die zowel aan de voor - als
aan de achterzijde openblijft). Vervolgens
worden de opnamen gemaakt. U hoort
dan in het apparaat een kloppend geluid.
Dit geluid stopt bij het einde van elke
meetsequentie. Aangezien dit geluid
onaangenaam kan zijn, kunt u oordopjes
of een hoofdtelefoon krijgen om het
geluid te beperken. Gedurende het
onderzoek ligt u alleen. Het is eventueel
mogelijk een begeleider mee te nemen in
de onderzoekskamer. Het is belangrijk
dat u zo rustig mogelijk blijft liggen.
Tijdens het onderzoek kan via een in het
apparaat ingebouwde microfoon gesproken
worden met de laboranten. U krijgt
ook een belletje in de hand om te verwittigen
als er iets scheelt. De laboranten
zien u de hele tijd op een monitor. Een
antenne ontvangt signalen en stuurt ze
naar de computer. De computer bere-
16 17

kent de samenstelling van de verschillende
weefsels en tekent ze uit in de vorm
van een doorsnede.
Men kan ook de functie van bepaalde
hersendelen nagaan door tijdens het
onderzoek de patiënt bepaalde opdrachten
te laten uitvoeren (bv. lezen of herkennen
van afbeeldingen). Als de corresponderende
hersendelen daardoor
actief worden, is dit met de MRI aan te
tonen.
Eventueel wordt tijdens het onderzoek
een contraststof toegediend via de ader.
Deze contraststof is gadolinium, waarvan
bekend is dat er zelden allergische reacties
optreden.
3 Ultrasound
De radioloog maakt na het onderzoek
een verslag voor de behandelende arts.
Deze zal met u de uitslag bespreken.
Duur: +/- 30 minuten.
Uitslag: De radioloog maakt een verslag
en bezorgt het aan de verwijzende arts.
Alleen hij kan u de volledige uitslag geven
na beoordeling van alle andere gegevens.
Na het onderzoek:
Om de contraststof zo snel mogelijk
weer uit het lichaam te verwijderen, is
het zinvol om veel te drinken na het
onderzoek
gynaecologische stoel, die u misschien al
kent van het inwendig onderzoek. Een
andere mogelijkheid is een onderzoeksbank
met een kussen onder uw billen.
Om de dunne transducer wordt een
condoom gedaan. Daarop brengt men
vaak een glijmiddel aan om het inbrengen
in de vagina gemakkelijker te maken. Het
inbrengen doet meestal geen pijn, maar
bij een ontsteking of een bloeding in de
buik is het onderzoek vaak wel pijnlijk.
Over het algemeen geeft men bij een
gynaecologische echo en bij een echo in
verband met vruchtbaarheidsonderzoek
de voorkeur aan een echo via de vagina.
Omdat het uiteinde van de transducer
op deze manier dichter bij de baarmoeder
en eierstokken komt dan bij een uitwendige
echo, ontstaat een scherper
beeld met meer details.
wendige echo is niet pijnlijk. Wel is het
drukken op de volle blaas vaak onaangenaam.
Een uitwendige echo biedt betere mogelijkheden
om grote afwijkingen in de
buik, zoals heel grote eierstokken, een
baarmoeder met grote vleesbomen of
om de foetus te kunnen zien.
Duur: +/- 20 en 30 minuten.
Uitslag: De radioloog maakt een verslag
en bezorgt het aan de verwijzende arts.
Alleen hij kan u de volledige uitslag geven
na beoordeling van alle andere gegevens.
Na het onderzoek:
Aankleden en naar huis gaan.
Bloedverlies of ongesteld zijn is medisch
gezien niet bezwaarlijk voor een inwendige
of uitwendige echo.
Echografie
Het ultrasound-onderzoek, ook wel
echografie genoemd, maakt gebruik van
geluidsgolven met een hoge frequentie
om de structuren en de weefsels binnen
het lichaam te onderzoeken. Het is gebaseerd
op het feit dat geluidsgolven weerkaatsen
op voorwerpen. De gereflecteerde
golf wordt door de computer geïnterpreteerd
en omgezet in beelden.
Een echografie, ook wel echoscopie
genoemd, is een onderzoeksmethode die
erop berust dat niet hoorbare “geluidsgolven”
met een zeer hoge frequentie
bepaalde lichaamsdelen doordringen en
ook weer door deze teruggekaatst, kunnen
worden geregistreerd met behulp
van een echokop. De zogenaamde transducer.
De transducer ontvangt vervolgens
het teruggekaatste geluid, en maakt
daar beelden van. Deze bewegende beelden
kunnen worden vastgezet of opgenomen
op video. Er zijn twee soorten
transducers. De ene maakt afbeeldingen
via de buikwand; deze techniek noemt
men uitwendige echoscopie. De andere
is dun en langwerpig en brengt men in de
vagina (schede) voor een inwendige of
vaginale echo.
3.1. Gynaecologische ultrasound
3.1.1. Inwendige echo
(of vaginale echografie)
Wat wordt er van u verwacht:
U doet uw broek-rok en slip uit.
Het onderzoek:
Bij een inwendige echo ligt u op een
3.1.2. Uitwendige echo -
Obstetrische echografie
(of echografie op de buik)
Wat wordt er van u verwacht:
U moet uw buik ontbloten en men zet
de transducer (echokop) en wat gel op
uw buik.
Het onderzoek:
Deze techniek wordt vooral gebruikt bij
zwangere vrouwen, maar ook bij niet
zwangere vrouwen vooral om de baarmoeder
en de eierstokken te onderzoeken.
Als je zwanger bent, moet je wellicht
één of meerdere gynaecologische
echografieën ondergaan.
Bij een uitwendige echo ligt u op een
onderzoekbank. Om een goede geleiding
van de geluidsgolven te verkrijgen, brengt
men gel of olie op uw buik aan.
Voor een scherp beeld is het doorgaans
nodig dat u een volle blaas hebt. Een uit-
3.2. Ultrasound van
het hart - Transoesophageaal
Echocardiografisch
Onderzoek (TEE) (of
echografie van het hart)
Om informatie te verkrijgen over de
structuur van het hart en de hartkleppen
en wanneer het transthoracaal onderzoek
onvoldoende informatie heeft
opgeleverd.
Wat wordt er van u verwacht:
U mag 4 uur voor het onderzoek niet
eten en drinken. U ontkleedt uw bovenlichaam
en neemt plaats op de onderzoekstafel.
Als u een kunstgebit hebt, gelieve dit te
verwijderen voor het onderzoek begint.
Het onderzoek:
De radioloog geeft een korte uitleg over
de procedure en instructies over het
18 19

Het onderzoek:
De uroloog of radioloog brengt een
sonde (kunststof buisje) enkele centimeters
in uw anus. Op de sonde wordt een
ruime hoeveelheid glijmiddel aangebracht.
Het is belangrijk de sluitspier
goed te ontspannen, dan kan het onderzoek
zelfs bij kloofjes of aambeien pijninbrengen
van de endoscoop (een instrument
om lichaamsholten te onderzoeken).
Uw keel wordt verdoofd met een spray,
vervolgens brengt men een bijtring tussen
de tanden waarna de arts de endoscoop
inbrengt.
Vanuit de slokdarm worden de structuren
van het hart zichtbaar, tegelijkertijd
wordt een Doppler onderzoek gedaan
om informatie te krijgen over de snelheid
en de richting van de bloedstroom.
Het Doppler onderzoek is een echografie
van aders en slagaders met weergave
van de bloeddoorstroming in de aders.
Het onderzoek kan uitgevoerd worden
om verstoppingen van de aders (trombose),
verstoppingen met ontsteking van de
aders (thromboflebitis) of om spataders
(varices) op te sporen. De richting waarin
het bloed stroomt en de snelheid
ervan bepalen de kleur op het computerscherm.
Tijdens het hele onderzoek worden
hartslag en bloeddruk gecontroleerd.
Het inbrengen van de endoscoop is niet
pijnlijk, maar wordt door sommige
patiënten als vervelend ervaren.
Duur: +/- 30 minuten.
Uitslag: De radioloog maakt een verslag
en bezorgt het aan de verwijzende arts.
Alleen hij kan u de volledige uitslag geven
na beoordeling van alle andere gegevens.
Na het onderzoek:
Vanwege de verdoving in de keel mag
men na afloop van het onderzoek gedurende
1 uur niet eten en drinken. Daarna
voorzichtig iets drinken.
3.3. Ultrasound van
de bloedstroom (of
echografie van de bloedaders)
Wat wordt er van u verwacht:
U moet de kleding rond het te onderzoeken
lichaamsdeel uittrekken.
Het onderzoek:
Het Doppler onderzoek is een echografie
van aders en slagaders met weergave
van de bloeddoorstroming in de aders.
Het onderzoek kan uitgevoerd worden
om verstoppingen van de aders (trombose),
verstoppingen met ontsteking van de
aders (thromboflebitis) of om spataders
(varices) op te sporen. De richting waarin
het bloed stroomt en de snelheid
ervan bepalen de kleur op het computerscherm.
Duur: +/- 20 en 30 minuten.
Uitslag: De radioloog maakt een verslag
en bezorgt het aan de verwijzende arts.
Alleen hij kan u de volledige uitslag geven
na beoordeling van alle andere gegevens.
Na het onderzoek:
Aankleden en naar huis gaan.
3.4.Abdominale ultrasound (of
echografie van de onderbuik)
Wat wordt er van u verwacht:
U moet 6 uur nuchter zijn. Water drinken
mag.
Voor het abdominale onderzoek van de
onderbuik is een volle blaas nodig om
doorheen het aldus gevormde “watervenster”
een goed zicht te krijgen op de
inwendige geslachtsorganen. Hoe kleiner
dat venster is, des te minder informatie
levert het onderzoek.
Het onderzoek:
U ligt zo comfortabel mogelijk op de
onderzoekstafel. De geneesheer-radioloog
bevochtigt de huid met behulp van
gel en wrijft erover met de transducer
(echokop). De gel is een waterige substantie
die makkelijk kan worden afgewassen.
Het maakt geen blijvende vlekken.
De radioloog volgt het onderzoek op het
beeldscherm en maakt af en toe foto’s
van enkele stilgezette beelden.
Duur: 15 à 20 minuten.
Uitslag: De radioloog maakt een verslag
en bezorgt het aan de verwijzende arts.
Alleen hij kan u de volledige uitslag geven
na beoordeling van alle andere gegevens.
Na het onderzoek:
Aankleden en naar huis gaan.
3.5. Echomammografie (of echografie
van de borsten)
Wat wordt er van u verwacht:
Voor een echografie van de borsten gaat
u best in de eerste twee weken na de
maandstonden: de borsten zijn dan minder
gevoelig en het onderzoek is minder
onaangenaam. Gebruik geen bodylotion,
crème of talk. Deodorant of parfum is
geen probleem. Als u vorige borstfoto's
hebt, breng ze dan zeker mee: kunnen
vergelijken met vorige opnamen is een
belangrijk deel van het onderzoek.
Het onderzoek:
U ligt op de onderzoekstafel. De geneesheer-radioloog
bevochtigt de huid met
behulp van gel en wrijft erover met de
transducer (echokop). De radioloog
volgt het onderzoek op het beeldscherm
en maakt af en toe foto’s van enkele stilgezette
beelden.
Duur: 15 à 20 minuten.
Uitslag: De radioloog maakt een verslag
en bezorgt het aan de verwijzende arts.
Alleen hij kan u de volledige uitslag geven
na beoordeling van alle andere gegevens.
Na het onderzoek:
Aankleden en naar huis gaan.
3.6. Ultrasound van de prostaat
(of echografie van
de prostaat)
Wat wordt er van u verwacht:
Het is van belang om een gevulde blaas te
hebben. Hiervoor moet u een aantal
uren voor het onderzoek goed drinken
en 2 à 3 uur van tevoren niet meer plassen.
Trek u uw onderkleding uit, de bovenkleding
houdt u aan. Hierna neemt u plaats
op de onderzoekstafel.
Eventueel zal u bij de afspraak laxeermiddelen
gekregen hebben die er toe dienen
om de endeldarm leeg te houden voor
het onderzoek. Op verzoek van de uroloog
zal u soms gestopt zijn met bloedverdunnende
middelen (ascal, aspirine,
sintrom, marcoumar), met name indien
een biopsie overwogen wordt.
20 21

loos verlopen. Via de sonde worden de
prostaat en zaadblaasjes in beeld
gebracht op een televisiescherm. Op
deze manier is het mogelijk de prostaat
nauwkeurig te meten en de inwendige
vorm te bekijken. Bovendien kunnen
eventuele afwijkingen binnen de prostaat
zichtbaar gemaakt worden.
Duur: ongeveer 15-20 minuten.
Uitslag: De radioloog maakt een verslag
en bezorgt het aan de verwijzende arts.
Alleen hij kan u de volledige uitslag geven
na beoordeling van alle andere gegevens.
Na het onderzoek:
Aankleden en naar huis gaan.
Andere echografieën:
• Musculo Skeletal Ultrasound: worden
pezen, kapsels, banden, gewrichten,
zenuwen, botten en spieren afgebeeld.
• Small parts echografie: wordt gebruikt
om zoals gezegd kleine structuren die
oppervlakkig liggen af te beelden.
Hierbij moet gedacht worden aan
schildklier, lymfeklieren, huid, mammae.
4 Nucleaire geneeskunde
Radioactieve onderzoeken
Wat wordt er van u verwacht:
Na toediening van licht radioactieve stof
neemt u plaats onder een camera die
het vermogen heeft de licht radioactieve
straling op te vangen en om te zetten in
een afbeelding.
Het onderzoek:
In de nucleaire geneeskunde wordt met
behulp van licht radioactieve stoffen
vooral de werking van organen van
patiënten onderzocht. Deze stoffen kunnen
worden ingespoten, ingeademd of via
voedsel worden toegediend – afhankelijk
van het te onderzoeken orgaan.
Hoeveel spierweefsel van het hart is
door het infarct aangetast? Hoe goed
functioneert de rechternier na dat autoongeluk?
Het zijn vragen die de nucleaire
geneeskunde met grote precisie kan
beantwoorden.
Verfijnde instrumenten en apparatuur
detecteren de straling die in het lichaam
wordt uitgezonden, en verwerken de
signalen tot beelden. Aan de hand van
deze beelden kunnen de gestelde vragen
tot in detail worden beantwoord.
Duur: +/- 20 à 30 minuten.
Na het onderzoek:
Om de nucleaire farmaca zo snel mogelijk
weer uit het lichaam te verwijderen,
is het zinvol om veel water te drinken na
het onderzoek.
22 23

Veelgestelde vragen
Belangrijke weetjes?
• Waarom ben ik bang voor dit soort
onderzoeken?
Dit is meestal een onbekende wereld
waar je in terecht komt. Je weet niet
wat er gaat gebeuren, wat ze gaan doen,
hoe je erop zal reageren,... Het is normaal
dat je bang bent.
• Hoe kan ik mijn angst overwinnen?
Door te weten wat er gaat gebeuren,
waar en door wie.
• Mag ik de brief die mijn huisarts schreef
voor het onderzoek lezen?
Ja, maar u zal er niet veel wijzer uit
worden. Het zal vooral medische taal
zijn met verschillende technische vermeldingen.
In het slechtste geval zal het
lezen van deze brief u meer angst
bezorgen dan wanneer u hem niet
leest.
• Maken sommige van deze machines
lawaai? Zo ja, zijn ze dan gevaarlijk?
Sommige machines maken inderdaad
veel lawaai. Dit is niet gevaarlijk, in
tegendeel, dit bewijst dat de machine
aan het werk is en een onderzoek doet.
• Ook de mensen van het onderzoek, of
van het ziekenhuis maken me bang.
Je hoeft geen schrik te hebben. Je zal
goed begeleid worden door de specialist,
radioloog, cardioloog, assistentes en
verpleegkundigen. Zij weten heel goed
wat ze doen. Je kan ze vertrouwen en
rustig het onderzoek ondergaan.
• Waar moet ik vooral op letten?
Dat je goed luistert naar het medisch
personeel en doet wat ze zeggen. Dan
zal het onderzoek zeer vlot en pijnloos
verlopen.
Medische beeldvorming is vb. röntgenfoto's,
MRI-opnamen, een CT of een
echo ondergaan. Vroeger noemde men
dit radiodiagnose en nucleaire geneeskunde.
Medische beeldvorming die gebruik
maakt van röntgenstraling noemt men
een RX-opname.
Nota
Röntgenstraling kan schadelijk zijn voor
het ongeboren kind. Het is dus belangrijk
te weten of u in verwachting bent.
Als u zwanger bent of zou kunnen zijn,
bespreek dan met uw behandelend arts
of het onderzoek uitgesteld kan worden.
Bij onderzoeken waar u een contrastvloeistof
of een witte (barium)pap
werd toegediend, moet u na het onderzoek
voldoende water proberen te
drinken. Dit zal uitdroging en diarree
voorkomen.
• Wat kan ik doen ipv de brief te lezen van
mijn huisarts?
Zorgen dat u geïnformeerd bent over
het onderzoek, maar in klare eenvoudige
taal. Zodat u begrijpt waarom u dit
onderzoek moet ondergaan.
• Hoe doe ik dit het beste?
Probeer zoveel mogelijk te weten te
komen over het onderzoek, over de
specialist, het ziekenhuis,... Praat hiervoor
eerst en vooral met je behandelende
huisarts en als dit niet voldoende
is, lees dan deze brochure aandachtig
en stel zeker nog bijkomende vragen
aan de specialist. Een geïnformeerd
mens is een gerust mens. En vooral
kalm blijven.
• Zijn deze onderzoeken schadelijk voor
mijn gezondheid?
Nee, helemaal niet. Als u de regels voor
het onderzoek en na het onderzoek
goed volgt, dan zal u geen blijvende
schade overhouden aan het onderzoek.
U kan wel tijdens of na het onderzoek
last hebben van bijwerkingen, maar die
zijn van tijdelijke aard.
• Waar kan ik terecht met mijn vragen?
U bent de patiënt. Uw comfort gaat
boven alles. Neem gerust contact op
met uw arts, indien u nog vragen hebt.
24 25