Ouders en opvoedingsondersteuning: een ... - Universiteit Gent

Scriptie neergelegd tot het behalen van de graad van licentiaat in de
Pedagogische Wetenschappen, optie onderwijspedagogiek
Ouders en opvoedingsondersteuning:
een verkenning van commerciële literatuur
- Een kwalitatieve situatieschets -
Sofie Jacobs
Promotor: Dr. Bruno Vanobbergen
Academiejaar 2007 – 2008

VOORWOORD
Voor u ligt mijn scriptie, het sluitstuk waarmee ik mijn studie afrond. Dit werkstuk
was nooit kunnen worden tot wat het nu is zonder de hulp van enkele personen die
me elk op hun eigen unieke manier gesteund en geholpen hebben. Eerst en vooral
zette dr. Bruno Vanobbergen me met zijn aanwijzingen op het juiste spoor. Hij
maakte me wegwijs in het onderzoeksproces en gaf me de nodige raad bij
onduidelijkheden.
Daarnaast ben ik een aantal organisaties bijzonder dankbaar voor hun hulp bij het
verspreiden van de vragenlijsten, namelijk de Gezinsbond, KAV Wuustwezel, lagere
school Klim Op en scouts Gooreind. Hierbij wil ik ook de ouders bedanken die
bereid waren mee te werken, ze vormden immers een onmisbare schakel voor dit
onderzoek. Ik bewonder hun openhartigheid omtrent de soms delicate onderwerpen
en de gastvrijheid waarmee ik ontvangen werd.
Tenslotte wil ik mijn familie en vrienden bedanken, ze hebben me altijd door dik en
dun gesteund.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
2

INHOUDOPGAVE
1. PROBLEEMSTELLING 6
INLEIDING 6
MOTIVATIE 6
PROBLEEMSTELLING 8
2. THEORETISCHE OMKADERING 11
WAT IS OPVOEDINGSONDERSTEUNING? 11
Verschillende definities 12
Kousemaker en Timmers-Huigens 12
Hermanns 13
Bakker et al. 14
Vandemeulebroecke 15
Hellinckx et al. 16
Belangrijke instanties inzake opvoedingsondersteuning 17
Kind en Gezin 17
Gezinsbond 18
Vlaams Welzijnsverbond 18
Enkele spanningsvelden 19
Opvoedingsondersteuning in enge zin versus opvoedingsondersteuning in
ruime zin 19
Opvoedingsondersteuning versus pedagogische preventie 20
Eigen werkdefinitie 20
LEGITIMERING VAN OPVOEDINGSONDERSTEUNING 21
HEBBEN OUDERS BEHOEFTE AAN OPVOEDINGSONDERSTEUNING? 24
Welke vragen en behoeften hebben ouders? 25
Opvoedingsonzekerheid? 26
OPVOEDINGSONDERSTEUNING VANUIT HET PERSPECTIEF VAN DE OUDERS 29
Visie op opvoeding 29
Effectiviteit van de opvoedingsondersteuning 30
Empowerment 31
COMMERCIËLE OPVOEDINGSLITERATUUR 33
Visie 33
Waarom advies uit boeken of tijdschriften? 34
3. METHODOLOGIE 37
INLEIDING 37
KWALITATIEF ONDERZOEK 37
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
3

ONDERZOEKSOPZET 39
Samenstelling onderzoeksgroep 39
Gegevensverzameling 40
De vragenlijst 40
Semi-gestructureerde interviews 41
Verwerking van de gegevens 42
Vragenlijsten 42
Interviews 42
METHODOLOGISCHE KWALITEITSCRITERIA 44
Betrouwbaarheid 44
Validiteit 45
Objectiviteit – subjectiviteit 45
ETHISCHE OVERWEGINGEN 47
4. RESULTATEN 48
RESULTATEN VRAGENLIJST 48
Algemene vragen 48
Opvoedingsvragen – en problemen 48
Informatiekanalen 50
Meest gebruikt infokanaal? 50
Meest geschikt infokanaal? 51
RESULTATEN SEMI-GESTRUCTUREERDE INTERVIEWS 53
Thema 1: verwachtingen 53
Thema 2: tips en adviezen 55
Thema 3: Inhoud 58
Thema 4: aanleidingen 62
Thema 5: algemeen gevoel 64
Verschillende categorieën? 68
5. AFSLUITENDE DISCUSSIE 70
BEVINDINGEN BIJ ONDERZOEKSVRAGEN 70
BESPREKING RESULTATEN 73
Vragenlijst 73
Semi-gestructureerde interviews 74
BEPERKINGEN ONDERZOEKSWERK 78
AANBEVELINGEN VERDER ONDERZOEK 78
BESLUIT 79
LITERATUURLIJST 81
BIJLAGEN 88
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
4

1. PEDAGOGISCH FRAMEWORK KOUSEMAKER EN TIMMERS-HUIGENS 88
2. BALANSMODEL BAKKER ET AL. 89
3. VRAGENLIJST 90
4. SEMI-GESTRUCTUREERDE INTERVIEWS 93
5. MATRIX BESCHRIJVENDE ANALYSE 94
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
5

1. Probleemstelling
1. PROBLEEMSTELLING
Inleiding
In dit eerste deel wordt de relevantie van deze scriptie beschreven. Ik geef zowel
een persoonlijke, een maatschappelijke en een pedagogische motivatie. Vervolgens
komen de probleemstelling en de onderzoeksvragen aan bod.
Na de probleemstelling wordt in het tweede deel de theoretische omkadering rond
het thema van dit onderzoek gegeven. In die uiteenzetting komen definities,
theoretische inzichten, de positionering van het begrip en een eigen werkdefinitie
aan bod. Beide onderdelen zijn complementair en met elkaar verbonden. Het belang
van de theoretische omkadering blijkt uit het inzicht dat het biedt in de complexiteit
van het begrip ‘opvoedingsondersteuning’.
Het derde deel stelt de aanpak van het onderzoek en het onderzoeksinstrument
voor.
De resultaten van dat onderzoek worden vervolgens neergeschreven in het vierde
deel van deze scriptie.
In het vijfde en laatste deel worden die resultaten aangevuld met kritische
bedenkingen en voorstellen voor verder onderzoek.
Het pedagogisch wetenschappelijk tijdschrift ‘Pedagogiek’ fungeert als voorbeeld
voor deze scriptie. Conform de richtlijnen van ‘Pedagogiek’ gebruik ik dan ook de
APA-normen (vijfde editie) als referentiesysteem.
Motivatie
Enerzijds kies ik vanuit een persoonlijke interesse voor het onderwerp van deze
scriptie. Opvoedingsondersteuning is de dag van vandaag immers niet meer weg te
denken uit onze samenleving. Overal word je ermee geconfronteerd. Telkens ik een
boekenhandel binnenwandel, valt m’n oog op de vele commerciële boeken rond
opvoeding. En als ik door een tijdschrift blader, kom ik vaak opvoedingsondersteunende
artikels tegen. Hierbij vraag ik me dan af waarom die boeken en
tijdschriften zo’n grote oplagen halen. Helpen zij de ouders dan werkelijk bij de
opvoeding? Het schrijven van een scriptie leek me dan ook een uitgelezen moment
om dieper op deze vragen in te gaan.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
6

1. Probleemstelling
Naast mijn persoonlijke interesse, blijkt het onderwerp van deze scriptie tevens
pedagogisch en maatschappelijk relevant.
Binnen het werkveld van de opvoedingsondersteuning zijn er namelijk twee
belangrijke trends te onderscheiden. Ten eerste gaat men vaak uit van een
vermoeden dat er nood is aan een aanbod van opvoedingsondersteuning (Cook,
1989). Opvoedingsondersteuning is vandaag dan ook een zeer populair begrip, dat
een uitgebreid gamma aan uitgangspunten, methodieken en initiatieven omvat
(Poot, 1992; Nys & Vandemeulebroecke, 2000; Vandemeulebroecke & Nys, 2002).
Niet iedereen is er echter van overtuigd dat dit terecht is. Uit recente onderzoeken
blijkt dat alle ouders wel eens onzeker zijn zonder dat er specifieke hulpverlening
aan te pas moet komen (Snyers et al., 2001; Vermulst, 2002). Meer informele hulpverlening,
in de vorm van opvoedingsvoorlichting in tijdschriften of boeken kan
hier een uitweg bieden.
Een tweede belangrijke trend is de alsmaar groter wordende opkomst van het
empowermentdenken. Bij opvoedingsondersteuning moet men in toenemende mate
vraaggericht werken en de relatie met de ouders op gelijkwaardig niveau
beschouwen (Nys & Vandemeulebroecke, 2002). Empowerment is dan ook het
uitgangspunt van dit onderzoek, dat in de eerste plaats peilt naar de bevindingen
van ouders zelf.
Naast deze trends zijn er een aantal pedagogische en maatschappelijke argumenten
dat opvoedingsondersteuning voor hedendaagse ouders een zinvol initiatief vormt.
Zo kan opvoedingsondersteuning een significante bijdrage leveren aan het
voorkomen van gedragsproblemen bij kinderen en jongeren. Verder kan opvoedingsondersteuning
een antwoord bieden op de opvoedingsvragen en de
behoeften aan steun daarbij van ouders (Colpin & Vandemeulebroecke, 2002).
Het gezin wordt gezien als hét opvoedingsmilieu bij uitstek, waardoor het een
belangrijke maatschappelijke en pedagogische betekenis krijgt. Op die manier wordt
de opvoedingsverantwoordelijkheid van ouders benadrukt. Deze verantwoordelijkheid
wordt echter nog te vaak aangenomen zonder voldoende rekening te
houden met de maatschappelijke en pedagogische ondersteuning waarop ouders
beroep moeten kunnen doen (Bouverne-De Bie, 2005).
Volgens Colpin en Vandemeulebroecke (2002) lijkt men het er vandaag toch over
eens dat diegenen die verantwoordelijk zijn voor en zich bezighouden met de
opvoeding van kinderen recht hebben op een toegankelijk en samenhangend aanbod
aan opvoedingsondersteuning dat voor de opvoeders herkenbaar is, goed aansluit
bij de vragen die ze hebben en hun eigen mogelijkheden versterkt.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
7

1. Probleemstelling
Het is overigens niet toevallig dat er de laatste tijd zoveel aandacht is voor
opvoedingsondersteuning. Colpin en Vandemeulebroecke (2002) halen immers aan
dat we leven in een veranderende maatschappelijke en gezinscontext. Beslissingen
in verband met de opvoeding worden vandaag niet langer eenzijdig door de ouders
genomen, maar komen vaker tot stand in een proces van wederzijdse onderhandeling.
Momenteel zien we dan ook dat de opvoedingsondersteuning in Vlaanderen meer
en meer een prioriteit begint te worden in het welzijnsbeleid (Colpin &
Vandemeulebroecke, 2002). Dit uit zich, bijvoorbeeld, in de uitwerking en
implementatie van een concept rond opvoedingsondersteuning door Kind en Gezin
(Verhegge, 1999), een toekenning van extra middelen aan Kind en Gezin voor het
implementeren van opvoedingsondersteunende activiteiten (Beleidsbrief Welzijn,
Gezondheid en Gelijke Kansen 2001) en de goedkeuring van het decreet “houdende
de inrichting van opvoedingsondersteunende activiteiten” in het Vlaams Parlement
op 10.01.2001 (Ceysens et al., 2000).
Bovendien heeft opvoeding momenteel een hoge nieuwswaarde en speelt ze zich
niet meer alleen af in de marge van het kinderbestaan, in de beslotenheid van het
gezin en de school, maar staat ze volop in de schijnwerpers (Vanneste, 2007).
In de literatuur komt overigens duidelijk naar voren dat er nood is aan meer
kwalitatief wetenschappelijk onderzoek rond opvoedingsondersteuning, dat zich
zowel focust op de behoeften als op de doelgroep van ondersteuning (Kaiser et al.,
1999).
Probleemstelling
Uit voorgaande motivatie blijkt duidelijk de relevantie van ‘opvoedingsondersteuning’
als onderwerp van deze scriptie.
Ik wil echter verdergaan en de bevindingen van ouders onderzoeken omtrent
commerciële opvoedingsliteratuur.
Colpin en Vandemeulebroecke (2002) halen aan dat ouders voornamelijk laagdrempelige
manieren van opvoedingsondersteuning verkiezen, zoals contact met
andere ouders. Ook schriftelijk voorlichtingsmateriaal hoort hierbij. Deze laatste
vorm is duidelijk aan een opmars bezig. In elke boekenhandel is er een resem aan
boeken over opvoeding terug te vinden, waarvan de bekendste in de media worden
besproken. Maar ouders hoeven er niet uitsluitend naar op zoek te gaan, ook vanuit
de school krijgen kinderen tijdschriften over opvoeding mee naar huis, bijvoorbeeld
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
8

1. Probleemstelling
Klasse. En artikels in verband met de opvoeding zitten op dit ogenblik vaak
inbegrepen bij de dagelijkse krant, de weekendbijlage of het favoriete tijdschrift. In
de literatuur is er zeer weinig onderzoek terug te vinden over deze vorm van
opvoedingsondersteuning. Deze scriptie tracht dan ook die leemte voor een stuk op
te vullen.
Er bestaat tevens zo goed als geen literatuur over de bevindingen van ouders bij die
commerciële opvoedingsliteratuur. Nochtans geeft men aan dat opvoedingsondersteuning,
wil ze effectief zijn, in eerste instantie moet aansluiten bij de vragen,
problemen en behoeften van ouders zelf (Hermanns, 1995). Commerciële
opvoedingsliteratuur is bovendien in de eerste plaats bedoeld voor ouders en niet
voor professionele ondersteuners, zodat hun bevindingen mij essentieel lijken.
Denzin en Lincoln (1998) halen aan dat gaten in de literatuur, gebrekkige en
bevooroordeelde literatuur goede indicatoren zijn voor het onderwerp en de
probleemstelling van een onderzoek.
Daarom zal in deze scriptie nagegaan worden welke bevindingen ouders hebben bij
het raadplegen van commerciële opvoedingsliteratuur.
Meer specifiek worden volgende onderzoeksvragen gesteld:
- Waarom lezen ouders commerciële opvoedingsliteratuur?
- Waarover lezen ouders in commerciële opvoedingsliteratuur?
- Hebben ouders bij aanvang van het lezen van commerciële opvoedingsliteratuur
bepaalde verwachtingen?
- Worden die verwachtingen na het lezen van commerciële opvoedingsliteratuur
ingelost?
- Wat vinden ouders van de tips en adviezen in commerciële opvoedingsliteratuur?
- Doen ouders in de praktijk iets met de tips en adviezen uit commerciële
opvoedingsliteratuur?
- Welk gevoel hebben ouders na het lezen van commerciële opvoedingsliteratuur?
Dit onderzoek wil niet exhaustief zijn, maar is eerder een verkennende
inventarisatie van de bevindingen van ouders omtrent commerciële opvoedingsliteratuur.
Het is dan ook niet de bedoeling dat deze gegevens veralgemeend
worden.
Met dit onderzoek hoop ik de bestaande leemte te vullen in verband met de
bevindingen van ouders bij commerciële opvoedingsliteratuur via een actuele
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
9

1. Probleemstelling
situatieschets. Hierbij maak ik gebruik van een kwalitatieve methode door de
verschillende onderzoeksvragen voor te leggen aan een aantal ouders via semigestructureerde
interviews.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
10

2. Theoretische omkadering
2. THEORETISCHE OMKADERING
Vooraleer de ouderlijke bevindingen bij commerciële opvoedingsliteratuur na te
gaan, geef ik eerst een ruimer theoretisch kader van het begrip opvoedingsondersteuning.
Ik bespreek de verschillende definities rond opvoedingsondersteuning,
de legitimering ervan, de behoefte van ouders aan opvoedingsondersteuning,
het perspectief van de ouders en ten slotte licht ik kort even toe wat men
verstaat onder commerciële opvoedingsliteratuur.
Wat is opvoedingsondersteuning?
Het begrip ‘opvoedingsondersteuning’ is een relatief recent begrip waaraan in de
praktijk, in het beleid en in de theorievorming in toenemende mate aandacht
besteed wordt (Vandemeulebroecke & Nys, 2002). Het is echter geen sinecure om
een eenduidige definitie van het begrip in de literatuur terug te vinden, aangezien
het een veelzijdigheid aan interpretaties behelst en de inhoud ervan in de loop der
jaren evolueerde.
Uit de literatuur blijkt dat het merendeel van de omschrijvingen van opvoedingsondersteuning
sterk bij elkaar aansluiten, dat er verschillende functies en
activiteiten binnen de opvoedingsondersteuning te onderscheiden zijn en dat er een
brede waaier aan aanverwante begrippen bestaat. Die aanverwante begrippen zijn
gezinsondersteuning, ontwikkelingsstimulering, omgevingsfactoren beïnvloeden,
sociale ondersteuning en opvoedingsvoorlichting (Vandemeulebroecke & Nys,
2002). Vaak maakt de term ‘opvoedingsondersteuning’ ook deel uit van een
begrippenpaar. Zo bijvoorbeeld bij Janssens (1998): ‘opvoedingsondersteuning en
gezinsondersteuning’. En ook bij Bakker et al. (1998): ‘opvoedingsondersteuning en
ontwikkelingsstimulering’.
Het vooropstellen van een welbepaald begrip, de invulling en de wijze waarop deze
begrippen zich tot elkaar verhouden, verschilt van bron tot bron en wordt veelal
bepaald door de kijk op opvoeden of de wijze waarop de opvoeding beschreven,
bestudeerd en ondersteund wordt en het perspectief van waaruit getracht wordt aan
die ondersteuning vorm te geven (Nys & Vandemeulebroecke, 2000).
Zoals Nys en Vandemeulebroecke (2000) aangeven, bepaalt de context van de auteur
grotendeels de invulling van het begrip ‘opvoedingsondersteuning’. Dat begrip kent
zelfs niet altijd een gepaste vertaling, bijvoorbeeld in de Angelsaksische literatuur.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
11

2. Theoretische omkadering
Men spreekt daar voornamelijk over ‘parent education’. Kaiser et al. (1999) formuleren
het als volgt: “Parent education is the systematic provision of information to
parents for the purpose of supporting their efforts to enhance their child’s’ development”
(p.174).
Het lijkt me dan ook aangewezen eerst een aantal definities te bespreken waarbij we
ons beperken tot de meest voorkomende definities die relevant zijn voor deze
scriptie. In navolging van gerenommeerde auteurs inzake opvoedingsondersteuning
en omwille van de contextgebondenheid van het begrip komen deze definities
uitsluitend uit Nederlandstalige literatuur.
De bespreking van verschillende definities geeft me tevens de mogelijkheid een
eigen werkdefinitie af te bakenen.
Verschillende definities
Kousemaker en Timmers-Huigens
Kousemaker en Timmers-Huigens (1985) vertrekken bij hun beschrijving van
opvoedingsondersteuning vanuit een breder kader van pedagogische hulpverlening.
Ze ontwikkelden een pedagogisch framework (bijlage 1) dat ertoe dient de inhoud
en de vorm van de pedagogische hulpverlening te verhelderen door begripsbepalingen
en het aangeven van verbanden. Hiervoor onderscheiden ze vier
opvoedingssituaties waarbinnen we opvoedingsondersteuning kunnen situeren.
In de gewone opvoedingssituatie is er geen sprake van opvoedingsmoeilijkheden. Het
opvoedingshandelen wordt door de ouders als goed en effectief ervaren.
Opvoedingsondersteuning betekent hier dan ook een verrijking van de
opvoedingssituatie door het inwinnen van nieuwe informatie en ideeën omtrent
opvoeding.
In de problematische opvoedingssituatie daarentegen ervaren de ouders opvoedingsmoeilijkheden
als zeer ernstig en zwaar. Zij zijn gebaat bij specialistische en
intensieve hulp.
Kousemaker en Timmers-Huigens plaatsen deze twee opvoedingssituaties op de
uiteinden van een continuüm. Daartussen bevinden zich nog twee zones.
In het geval van opvoedingsspanning lukt het niet om de opvoedingsvragen
voldoende bevredigend op te lossen. Het opvoedend handelen is minder effectief en
gaat niet soepel meer. Ouders hebben in deze situatie nood aan laagdrempelige
ondersteuning, informatie en eenvoudig advies.
Bij opvoedingscrisis heeft de omgang tussen ouders en kinderen een acute
verheviging van bezorgdheid, irritatie, onrust of ernst verkregen. Ouders voelen
zich niet meer bekwaam om het zelf op te lossen. Opvoedingsondersteuning vindt
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
12

2. Theoretische omkadering
men hier op het terrein van de secundaire preventie, namelijk ervoor zorgen dat de
problemen die er zijn, niet erger worden.
Kousemaker en Timmers-Huigens benaderen zo de opvoedingsondersteuning op
een genuanceerde manier. Ze maken een opsplitsing naargelang de ernst van de
situatie. Deze indeling schept duidelijkheid, maar is uiteraard kunstmatig. In de
praktijk zal dit nooit zo duidelijk afgelijnd zijn.
Hermanns
Hermanns (1992) ziet de ontwikkeling van het kind als een transactioneel proces.
Het kind geeft volgens hem actief mee vorm aan zijn opvoedingsomgeving. Hij ziet
opvoedingsondersteuning niet als een wetenschappelijke discipline, maar als een
maatschappelijke activiteit. Bij het uitvoeren van deze activiteit mogen
wetenschappelijke kennis en inzichten echter niet ontbreken.
Onder opvoedingsondersteuning verstaat Hermanns (1992, p. 21) “…al die
activiteiten die specifiek tot doel hebben de opvoedingssituatie van kinderen te
verbeteren. Deze activiteiten richten zich niet op het kind, zoals bijvoorbeeld het
onderwijs vooral doet, maar richten zich op de situatie waarin het kind wordt opgevoed.
In deze situatie zijn opvoedingsondersteunende activiteiten gericht op de opvoeders,
maar ook op de context waarin de opvoeding plaatsvindt: het gezin, de kinderopvang, de
buurt, de media, enzovoort. Kort samengevat heeft opvoedingsondersteuning tot doel de
opvoeders te helpen opvoeden”.
Hermanns formuleert daarbij een aantal activiteiten die de kern uitmaken van de
praktijk van opvoedingsondersteuning:
- Het stimuleren, organiseren en begeleiden van systemen van zelfhulp en
sociale ondersteuning rondom kinderen en opvoeding.
- Het realiseren van voorlichting over ontwikkeling en opvoeding, zowel ten
aanzien van de gezinsopvoeding, maar evenzeer ten aanzien van de opvoeding
in de kinderopvang of andere situaties buiten het gezin.
- Het geven van advies over de context waarin de opvoeding plaatsvindt.
- Het realiseren van een vraagbaak en adviesmogelijkheid voor opvoeders.
In een latere publicatie beklemtoont Hermanns dat opvoedingsondersteuning in
brede zin gericht is op de participatie van kinderen in het gezin, en dat als basis
voor de participatie van kinderen in andere sociale contexten (Hermanns et al.,
1998).
In tegenstelling tot voorgaande definities benadrukt Hermanns bij de opvoedingsondersteuning
duidelijk het belang van de context. Hij maakt daarbij voor de
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
13

2. Theoretische omkadering
praktijk tevens een onderscheid tussen sociale ondersteuning en opvoedingsondersteuning.
Sociale ondersteuning ziet hij als “…een interactie tussen twee
mensen waarbij de steunende persoon iets duidelijk maakt aan de andere” (Hermanns,
1992, p.18). Het gaat met andere woorden om steun in de opvoeding die niet
specifiek gericht is op een probleem. Hermanns spreekt dus expliciet over
opvoedingsondersteuning indien er opvoedingsproblemen zijn.
Bakker et al.
Bakker, Bakker, van Dijke en Terpstra (1998) gebruiken het begrippenpaar
‘opvoedingsondersteuning en ontwikkelingsstimulering’. Hierin onderscheiden ze
vier dimensies:
- Opvoedingsondersteuning: ondersteuning van het opvoedingsproces.
- Ontwikkelingsstimulering: ondersteunen van het ontwikkelingsproces van
kinderen en jongeren.
- Omgevingsfactoren beïnvloeden: interventies ten aanzien van de sociale en
pedagogische omstandigheden in de directe leefomgeving van ouders en
kinderen.
- Gezinsondersteuning: verminderen van draaglast en vergroten van draagkracht
op alle terreinen van het gezinsfunctioneren.
Opvoedingsondersteuning omschrijven ze verder als een ondersteuning van het
opvoedingsproces waarbij het gaat om het verbeteren van de opvoedingssituatie van
de kinderen, waarbij ouders en opvoeders het aangrijpingspunt vormen.
Zoals Kousemaker en Timmers-Huigens ontwikkelden Bakker et al. een kader voor
beleid en interventies om ouders en kinderen met opvoedings- en ontwikkelingsproblemen
te ondersteunen, namelijk het balansmodel (bijlage 2). Dit model is
gebaseerd op inzichten en uitgangspunten van het transactionele ontwikkelingsmodel
en het levensloopmodel. Het transactionele ontwikkelingsmodel beschrijft de
ontwikkeling van kinderen als een dynamisch proces tussen kind, ouder(s) en
omgeving. Er is sprake van een voortdurende wisselwerking. Het levensloopmodel
gaat ervan uit dat de ontwikkeling van baby tot volwassene getypeerd kan worden
als een proces van opeenvolgende taken of opgaven die volbracht moeten worden
(Riksen-Walraven, 1989).
Het balansmodel laat zien dat problemen niet altijd op te lossen zijn op het
microniveau van kinderen, ouders en gezin. Ook zijn het niet altijd de ouders die in
gebreke blijven, zowel bij het kind als bij de omgeving kunnen belangrijke oorzaken
liggen voor de problemen. Dit geldt ook voor de mogelijke oplossingen. Daarbij gaat
het erom de beschermende factoren te mobiliseren, dus de draagkracht te vergroten
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
14

2. Theoretische omkadering
en de risicofactoren of de draaglast te verminderen. Er kan bijgedragen worden aan
het versterken van vaardigheden van ouders en kinderen en het optimaliseren van
condities en randvoorwaarden (Bakker et al., 1998).
Ook bij Bakker vinden we dus terug dat opvoedingsondersteuning nuttig kan zijn
wanneer alles goed verloopt in de opvoeding. Hierbij gaat het om het feit dat
opvoeders gesteund willen zijn in hun opvoedingstaak.
Vandemeulebroecke
Vandemeulebroecke (2000, p.3) omschrijft opvoedingsondersteuning als “…een
geheel van maatregelen, voorzieningen en activiteiten, die erop gericht zijn de
mogelijkheden van de primaire opvoedingsmilieus aan te spreken, te verrijken of te
optimaliseren, ten einde aan kinderen en jongeren optimale opvoedings- en
ontwikkelings-kansen te bieden.”
Vandemeulebroecke (1995) heeft met andere woorden een zeer positieve visie op het
begrip opvoedingsondersteuning. Ze stelt dat er niet altijd een probleem dient te
zijn voor opvoedingsondersteuning. Sommige ouders en andere opvoeders wensen
immers, los van het ervaren van ook maar enig probleem, hun kennis en
vaardigheden inzake opvoeding te verruimen.
Vanuit die visie spreken Vandemeulebroecke en De Munter (2004) dan ook over
‘opvoedingsondersteuning’ en ‘opvoedingshulp’. Opvoedingsondersteuning zien ze
als een vorm die open staat voor alle ouders met vragen bij het dagelijks opvoeden
en wordt in algemene voorzieningen aangeboden. Opvoedingshulp daarentegen richt
zich tot ouders met vragen die een intensieve, specifieke aanpak vergen en wordt in
gespecialiseerde voorzieningen aangeboden. Ze erkennen eveneens dat er tussen
deze twee vormen een grijze zone ligt.
Samenhangend met een bepaalde doelgroep onderscheidt Vandemeulebroecke
(1995) drie specifieke functies ten aanzien van opvoedingsondersteuning:
- Verrijking van het opvoedingsmilieu.
Deze functie is gericht op de gewone opvoedingssituatie en dus op een brede
groep van gezinnen. Het opvoeden staat hier niet noemenswaardig onder druk.
Men tracht in te spelen op de opvoedingsvragen van ouders om hun
opvoedingscompetentie te vergroten. Deze functie komt ook overeen met de
‘gewone opvoedingssituatie’ die Kousemaker en Timmers-Huigens beschreven.
- Preventie van problematische opvoedingssituaties.
Hier zijn de activiteiten gericht op gezinnen waar opvoedingsperspectief en -
motivatie nog aanwezig zijn, maar waar de opvoeding echt onder druk komt te
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
15

2. Theoretische omkadering
staan. Men kan de categorieën ‘opvoedingsspanning’ en ‘opvoedingscrisis’ van
Kousemaker en Timmers-Huigens hierin terug vinden.
- Intensieve hulp.
Dit is het domein van de pedagogische hulpverlening. Door het overheersen
van de zogenaamde draaglast op de draagkracht komen deze gezinnen terecht
in een opvoedingscrisis of problematische opvoedingssituatie. Kousemaker en
Timmers-Huigens benoemden deze situatie eveneens als een ‘problematische
opvoedingssituatie’.
Vandemeulebroecke en Nys (2002) plaatsen zelf een kanttekening bij deze
driedeling. Ze waarschuwen tegen een mogelijk verkeerd begrip van de invulling
van de onderscheiden functies. Deze zijn immers niet exclusief aan een vooraf
omschreven categorische doelgroep verbonden.
Voor het realiseren van deze verschillende functies van opvoedingsondersteuning
kunnen een aantal activiteiten en werkvormen aangewend worden, namelijk
voorlichting of informatieverstrekking, instrumentele steun, emotionele steun of
beoordelingssteun, geven van advies, training van vaardigheden, uitbouwen van
sociale contacten en het stimuleren van informele zelfhulp, vroegtijdige detectie van
zwaardere opvoedings- en ontwikkelingsproblemen en doorverwijzing en signalering
(Vandemeulebroecke & Nys, 2002). Kind en Gezin baseerde zich op deze
opsomming bij het opstellen van hun activiteiten ten aanzien van gezinsondersteuning
(Vandenbroeck, 2006).
Hellinckx et al.
Hellinckx, Grietens en Geeraert (2002) beschrijven opvoeden als een complex
fenomeen dat verweven is met alle andere aspecten van het gezinsleven. Ze gaan
ervan uit dat de kern van het opvoeden bestaat uit veelvuldige interacties tussen
kind en opvoeder. Opvoeden is een aspect uit het dagelijks leven: vanuit het
samenleven met zijn ouders wordt het kind opgevoed.
Hellinckx et al. zien opvoeden als een circulair proces. Het gedrag van het kind en
de aanpak van de ouders beïnvloeden elkaar wederzijds. Juist deze wederzijdse
beïnvloeding maakt het opvoeden zo complex.
Opvoeders moeten dus op verschillende wijzen ondersteund worden met de
bedoeling dat de kinderen optimale ontwikkelingskansen krijgen en dat de
opvoeders zichzelf ook goed voelen bij het samenleven met de kinderen. Het doel
van de opvoedingsondersteuning is voor Hellinckx et al. met andere woorden het
opvoeden te verrijken, het opvoedingsproces weer op gang te brengen en het
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
16

2. Theoretische omkadering
ouderlijk handelen gemakkelijker te maken zodat de ouders weer zin in het
opvoeden krijgen.
Evenals Bakker et al. (1998) en Hermanns (1992) vertrekken Hellinckx et al. dus van
een transactionele visie op opvoeding en opvoedingsondersteuning.
Belangrijke instanties inzake opvoedingsondersteuning
Vlaanderen heeft een aantal belangrijke instanties die werkzaam zijn binnen de
opvoedingsondersteuning. Zij kunnen ons een beeld geven van de visie over
opvoedingsondersteuning in het werkveld. De belangrijkste drie instellingen
worden hier kort toegelicht, namelijk Kind en Gezin, de Gezinsbond en het Vlaams
Welzijnsverbond.
Kind en Gezin
Kind en Gezin profileert zich de laatste jaren als één van de belangrijkste
instellingen van Vlaanderen inzake de preventieve zorg op het gebied van
opvoedingsondersteuning.
De missie van Kind en Gezin is om samen met haar partners, voor elk kind, waar en
hoe het ook geboren is of opgroeit, zoveel mogelijk kansen te creëren.
Kind en Gezin, met haar decretale opdracht inzake preventie, heeft sinds enkele
jaren specifieke aandacht voor het uitbouwen van opvoedingsondersteuning binnen
de organisatie. Men voelde de behoefte om een concept uit te werken waarbij
opvoedingsondersteuning bij verschillende indicatiestellingen zijn plaats zou
krijgen. Kind en Gezin zien opvoedingsondersteuning niet als een ultiem redmiddel
voor alle problemen, maar wel als een recht voor elke ouder en elk kind (Verhegge,
2002).
In hun definitie van opvoedingsondersteuning integreren Kind en Gezin de
definities van Hermanns en Vandemeulebroecke. Kind en Gezin zien opvoedingsondersteuning
als een onderdeel van gezinsondersteuning, waarbij ze zich richten
op opvoeders, kinderen en omgeving.
Kind en Gezin gebruikt vier verschillende categorieën van opvoedingsondersteunende
activiteiten in die eerste pijler, namelijk de opvoeders, waar ook deze
scriptie zich op richt:
- Het geven van informatie en voorlichting over ontwikkeling en opvoeding.
Hiervoor hoeven er niet noodzakelijk problemen te zijn, het gaat om een
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
17

2. Theoretische omkadering
verrijking van de inzichten van ouders, zodat ze nog beter kunnen omgaan met
bepaalde opvoedingssituaties.
- Het geven van pedagogische adviezen en licht pedagogische hulp, wanneer ouders
een duidelijke vraag om advies of begeleiding hebben bij de aanpak van een
bepaald probleemgedrag.
- Opvangen van signalen en vroegtijdig onderkennen van problemen en het
zoeken naar goede doorverwijzing, wanneer meer gespecialiseerde hulp vereist
is voor een bepaald probleem of er een meer intensieve vorm van
ondersteuning nodig is.
- Mee helpen zoeken naar sociale ondersteuning rondom de kinderen en de
opvoeding, mee opbouwen van een sociaal netwerk rondom de gezinnen
waarop ze beroep kunnen doen wanneer ze zich onzeker voelen over de
opvoeding.
Gezinsbond
Bij de Gezinsbond staat opvoedingsondersteuning voor alle tussenkomsten en
activiteiten die ouders helpen bij de opvoeding van hun kinderen. Ze gaan ervan uit
dat opvoeding voor alle ouders, uit alle sociale klassen en met kinderen van alle
leeftijden een leerproces is. Alle gezinnen maken vroeg of laat moeilijke periodes
door en alle ouders hebben deugd aan wat steun en begrip als het eens wat
moeilijker gaat. Het uitgangspunt voor opvoedingsondersteuning is respect voor de
verantwoordelijkheid van ouders en erkenning voor hun inzet (Van den Eynde,
2000b).
De Gezinsbond streeft tevens naar een democratische samenleving die ieder lid
kansen geeft op ontplooiing en volwaardige deelname aan het maatschappelijke
leven. Vandaar ook dat De Bond kiest voor een democratisch opvoedingsmodel
waarin er wederzijds respect is tussen ouders en kinderen en ouders de
verantwoordelijkheid opnemen voor de opvoeding van hun kinderen. Opvoeden is,
in de relatie tussen ouders en kind, een natuurlijk en vanzelfsprekend proces. Dit
proces bestaat uit een voortdurende interactie tussen ouders en kind. Ouder en kind
beïnvloeden elkaar wederzijds. Ze dienen beiden een even grote inbreng te hebben
in het opvoedingsproces (De Neve, 2002).
Vlaams Welzijnsverbond
Het Vlaams Welzijnsverbond onderschrijft ook de definitie van Vandemeulebroecke,
namelijk dat opvoedingsondersteuning op intentionele wijze steun bieden is aan
ouders bij hun opdracht en taak als opvoeders, en vertrekt daarbij van volgende
uitgangspunten:
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
18

2. Theoretische omkadering
- Opvoeden is een voortdurend wederkerig beïnvloedingsproces tussen ouders
en kinderen en deze wederkerige relatie is ingebed in een ruimere sociale
context.
- De opvoedingsrelatie en de contextfactoren nemen binnen het domein van
opvoedingsondersteuning een belangrijke positie in.
- De opvoedingsvragen van de ouders vormen het vertrekpunt en de sterke
kanten en mogelijkheden van ouders worden aangegrepen.
- Opvoedingsondersteuning richt zich tot alle ouders die een antwoord zoeken
op hun alledaagse opvoedingsvragen en/of tegemoet willen komen aan hun
interesse voor opvoedingsthema’s.
Het Vlaams Welzijnsverbond wil opvoedingsondersteuning dan ook uitbouwen via
een meersporenbeleid. Zo willen ze het sociale netwerk en de bestaande voorzieningen
versterken, regionale samenwerkingsverbanden uitbouwen en vernieuwende
initiatieven opstarten.
Enkele spanningsvelden
In de verschillende omschrijvingen zijn heel wat gemeenschappelijke elementen
terug te vinden, vooral wanneer we naar de uit te voeren interventies of activiteiten
kijken. Maar de omschrijvingen leggen ook een aantal spanningsvelden bloot. De
invulling van de gezins- en opvoedingsondersteuning staat immers niet los van de
wijze waarop de opvoedingsrealiteit begrepen wordt (Nys & Vandemeulebroecke,
2000).
Opvoedingsonderst euning in enge zin versus
opvoedingsonderst euning in ruime zin
Auteurs die zich bij de enge benadering van opvoedingsondersteuning aansluiten,
zien enkel het gezin als opvoedingscontext. Een voorbeeld is Hermanns (1992) die
opvoedingsondersteuning ziet als “…al de activiteiten die tot doel hebben de
opvoedingssituatie van kinderen te verbeteren, met andere woorden opvoeders helpen
opvoeden” (p.21).
Ook Voets (2000) vertrekt enkel vanuit het gezin. Hij stelt dat bij opvoedingsproblemen
de oorzaak meestal ligt bij een dysfunctionele relatie tussen ouders en
kind. De taak van de opvoedingsondersteuner is voor hem het opnieuw op gang
brengen van de communicatie.
Zoals al eerder aangegeven, kent men in de Angelsaksische literatuur zelfs geen
vertaling voor het begrip opvoedingsondersteuning. Men spreekt daar voornamelijk
over ‘parent education’ (Kaiser et al., 1999).
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
19

2. Theoretische omkadering
Bij opvoedingsondersteuning in ruime zin daarentegen erkent men de gedeelde
verantwoordelijkheid tussen ouders en andere maatschappelijke actoren (Bouverne-
De Bie, 2002). Zo ontwikkelden Bakker et al. (1998) het balansmodel dat laat zien dat
problemen niet altijd op te lossen zijn op het microniveau van kinderen, ouders en
gezin. Het zijn immers niet altijd de ouders die in gebreke blijven, zowel bij het kind
als bij de omgeving kunnen belangrijke oorzaken liggen voor problemen.
Opvoedingsonderst euning versus pedagogische preventie
De term ‘opvoedingsondersteuning’ kwam vanaf 1992 in gebruik als alternatief voor
de term ‘pedagogische preventie’ (Hermanns, 1995). Dit weerspiegelde een
verandering in het denken over de verantwoordelijkheid voor de opvoeding.
Deskundigen grepen vanuit de leuze ‘beter voorkomen dan genezen’ preventief in
op mogelijke problemen van kinderen of opvoeders.
Ook in recente discussies wordt opvoedingsondersteuning vaak nog benoemd als
een belangrijk instrument voor de preventie van psychosociale en maatschappelijke
problemen (Janssens-Vanoppen, 2000). De overgang van pedagogische preventie
naar opvoedingsondersteuning wordt dus best gezien als een spanningsveld dat
langzaam verschuift in de richting van opvoedingsondersteuning.
Eigen werkdefinitie
Bij mijn onderzoek zal ik uitgaan van opvoedingsondersteuning in de ruime zin. Ik
ben ervan overtuigd, net zoals Bouverne-De Bie, dat opvoeden een gedeelde
verantwoordelijkheid is tussen ouders en de samenleving. Opvoeding enkel
bekijken binnen het gezin lijkt me een te enge visie, zeker in de huidige samenleving.
Ik zal bij mijn onderzoek tevens vertrekken van een positieve visie op
opvoedingsondersteuning, in navolging van Vandemeulebroecke. Opvoedingsondersteuning
moet mijn inziens niet alleen geboden worden als er een probleem is.
Ook wanneer alles goed gaat, kunnen opvoeders vragen naar erkenning en
bevestiging.
In deze studie wordt opvoedingsondersteuning dus gezien als een geheel van
activiteiten, voorzieningen en maatregelen, zowel formeel als informeel, die erop gericht
zijn ALLE ouders te ondersteunen in de opvoeding van kinderen en jongeren, waarbij de
opvoeding wordt gezien als een gedeelde verantwoordelijkheid van ouders en
maatschappij.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
20

2. Theoretische omkadering
Legitimering van opvoedingsondersteuning
Gezins- en opvoedingsondersteuning lijken binnen de verschillende domeinen en
sectoren van onze samenleving ingeburgerd te zijn. Denk maar aan recente
beleidsnota’s, opvoedings- en/of gezinsondersteunende initiatieven en het
wetenschappelijk onderzoek (Nys & Vandemeulebroecke, 2000). Ook Miller en
Sambell (2003) wijzen erop dat opvoeding een publieke activiteit geworden is,
onderworpen aan kritisch onderzoek van ouders en professionals.
Colpin en Vandenmeulebroecke (2002) benadrukken dat het niet toevallig is dat er
de laatste tijd zoveel aandacht is voor opvoedingsondersteuning. De actuele
legitimering van opvoedingsondersteuning wordt vaak gesitueerd in een
veranderende maatschappelijke en gezinscontext. Daarbij wordt in de eerste plaats
verwezen naar het wegvallen van de klassieke, eenduidige opvoedingsmodellen.
Vandaag wordt het belangrijk geacht dat ieder mens autonoom zijn leven kan
bepalen en zijn eigen identiteit kan ontplooien. Dit heeft zijn weerslag op de
opvoeding. Ouders kunnen niet meer steunen op één vaste traditie van waarden en
normen. Ze worden geconfronteerd met een veelheid aan mogelijke waardepatronen
en levensstijlen. Uit dat aanbod moeten ze een keuze maken en zelf beslissen hoe zij
de opvoeding zin kunnen geven.
De toenemende nadruk op autonomie bracht ook een evolutie mee van een
‘bevelshuishouding’ (met de vader als gezinshoofd) naar een ‘onderhandelingshuishouding’
(de Swaan, 1982; Du Bois-Raymond, 1994). Bij deze nieuwe vorm van
gezinsrelaties gaan de individuele belangen, wensen en verlangens van de
gezinsleden meer en meer het handelen bepalen. Beslissingen in verband met de
opvoeding worden niet langer eenzijdig door de ouders genomen, maar komen
vaker tot stand in een proces van wederzijdse onderhandeling.
Ook Walravens (2005) benadrukt dat veel hedendaagse ouders van mening zijn dat
de relaties tussen ouders en kinderen bij de aanvang weliswaar niet-symmetrisch
zijn, maar dat de opvoeding tot doel heeft die oorspronkelijke asymmetrie zo snel
mogelijk af te bouwen. Verder proberen veel opvoeders de stem van het kind te
horen en er rekening mee te houden. Opvoeding gebeurt nu veel meer in overleg
dan door opleggen. Dat betekent ondermeer dat kinderen vroeg meer keuzevrijheid
krijgen.
In het eindrapport van het behoeftenonderzoek van de Gezinsbond kwam tevens
naar voren dat er in onze huidige maatschappij een zware druk heerst op gezinnen.
Ouders krijgen steeds meer te kampen met grotere eisen en verwachtingen, met het
verdwijnen van vaste waarden en normvervaging. Dit leidt tot een grotere kans op
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
21

2. Theoretische omkadering
het mislukken van de opvoeding. De invloed van de media, van het onderwijs, van
vrijetijdsorganisaties en van nog vele andere voorzieningen zorgt ervoor dat het
gezin in directe communicatie staat met de rest van de samenleving, waardoor het
veel vatbaarder is voor allerlei kritieken van buitenaf. Ouders kunnen ook steeds
minder terugvallen op traditionele opvoedingspatronen en ook vanzelfsprekendheden
uit hun eigen opvoedingstijd zijn vandaag de dag verleden tijd.
Sidebotham et al. (2001) halen in dit verband aan dat de samenleving waarin
kinderen opgroeien zeer verschillend is van diegene waarin hun ouders opgroeiden.
Veel van die veranderingen zijn positief, zoals de verhoogde levensstandaard, de
gestegen mogelijkheden door de globalisatie, enzovoort. Maar die samenleving
veroorzaakt ook risico’s voor gezinnen. Zo moeten ouders aan steeds hogere
verwachtingen voldoen, ervaren ze stress op financieel gebied en lijden ze onder de
tijdsdruk.
Pels (2004) benadert opvoeding in het gezin vanuit de sociale integratie. Ze
definieert opvoeding als de bedoelde beïnvloeding vanuit de omgeving en dat
vormt een onderdeel van de socialisatie. Socialisatie omschrijft ze “als het geheel aan
bedoelde en onbedoelde vormingsinvloeden vanuit de instituties die de ingroeiende
jongeren in de samenleving bepalen” (p.2).
Ook Adriaenssens (1997) ziet een nieuwe socialiserende rol weggelegd voor de
opvoeding. Volgens hem heerst er daarentegen wel eensgezindheid over wat er met
opvoeding bereikt zou moeten worden. We verwachten, zo vindt hij, dat kinderen
en jongeren waarden en vaardigheden leren die hen in staat stellen vier grote
opdrachten in het leven te vervullen:
- Zich hechten aan andere mensen in de samenleving en blijvende relaties met
hen opbouwen.
- Sociaal gedrag ontwikkelen. Dat wil zeggen dat zij geen gedrag vertonen dat
schade berokkent aan anderen of aan zichzelf.
- In staat zijn deel te nemen aan het arbeidsproces. Dit kan studie inhouden, het
leren van een beroep, het uitoefenen ervan, of werken in functie van henzelf en
hun gezin.
- Waarden en vaardigheden kunnen doorgeven aan hun kinderen.
Opvoedingsondersteuning kan tevens gezien worden als een onderdeel van de
pedagogisering van onze samenleving. Pedagogisering is de steeds toegenomen en
toenemende invloed van het pedagogische op de kinderlijke leefwereld (Depaepe,
1998). Er vindt namelijk een steeds toenemende gebiedsuitbreiding van het
pedagogische veld plaats, waaronder een toegenomen professionele bemoeienis op
het gebied van de opvoeding. Zo wordt bijvoorbeeld het belang van een verant-
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
22

2. Theoretische omkadering
woorde opvoeding steeds meer benadrukt omdat een goede opvoeding
maatschappelijke problemen op latere leeftijd zou kunnen voorkomen.
Ook Consoul et al. (2000) schuiven naar voren dat in onze samenleving opvoeden
steeds meer ‘gepedagogiseerd’ wordt: opvoeden wordt een met velen gedeelde en
professioneel uitgebouwde activiteit. Het waardendebat verschuift steeds sterker
naar de achtergrond en opvoeden wordt een zaak van ‘vaardigheden’ die veel
mensen onvoldoende blijken te bezitten en die vooral ook instrumenteel worden
ingevuld: methoden, technieken en beproefde impulsen die de gewenste respons
bezorgen.
Ruikes (1992) benadrukt tevens de toename van de professionele bemoeienis in de
opvoeding. Volgens hem is deze bemoeienis ontstaan door het principe van de
maakbaarheid. Dat houdt in dat er factoren zijn in het kind, in de opvoeders en in
de opvoedingssituatie of factoren die van buitenaf inwerken op deze situatie, die
beïnvloedbaar zijn. De kennis die wij hebben over ontwikkeling en opvoeding komt
met name voort uit gestoorde ontwikkelingen en opvoedingsprocessen waarin
problemen zijn ontstaan. Eigenlijk weten we heel weinig van de ‘normaal’
verlopende opvoeding. Vanuit de kennis van ‘wat mis gaat’, is ook de wetenschap
ontstaan om in te grijpen in opvoedingssituaties, namelijk problemen voorkomen,
verminderen en zo mogelijk helemaal op te heffen. En zo nam de professionalisering
van de opvoeding toe.
Naast de professionalisering van de ouders is er tevens een toegenomen
professionalisering vanuit de wetenschap en de praktijk van de hulpverlening. Door
onderzoek is steeds meer aan het licht gekomen wat er speelt in de opvoedingssituatie,
in de interactie tussen ouder en kind, en op welke wijze de ouders het
gedrag van het kind kunnen beïnvloeden.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
23

2. Theoretische omkadering
Hebben ouders behoefte aan opvoedingsondersteuning?
Na de uitvoerige bespreking van het begrip opvoedingsondersteuning en de
legitimering ervan is het belangrijk de vraag te stellen of ouders wel behoefte
hebben aan hulp in de opvoeding.
Verscheidene auteurs halen aan dat ouders zeker behoefte hebben aan steun bij de
opvoeding. Volgens Bloemen (1995) willen ouders dagelijks gezien en gehoord
worden in hun pogingen, in hun inzet om ‘goede’ ouders te zijn. Voor elk vraagstuk,
al dan niet aangebracht door hun kinderen, willen ze eenduidige en zinnige
antwoorden. In hun streven naar goed ouderschap mogen ouders antwoord krijgen
op al hun vragen. Uit het onderzoek van Bloemen bleek immers dat ouders het
vanzelfsprekende in de opvoeding niet altijd zo evident vinden.
Ook uit onderzoek van Snyers, Colpin en Coenen (2001) en Wouters (2000) blijkt dat
ouders een relatief grote nood hebben aan inzichtelijke of informatieve ondersteuning.
Ouders hebben nood om gehoord te worden, behoefte aan erkenning voor
hun inzet en zorg bij de opvoeding en nood om te weten hoe andere ouders
opvoeden. Sidebotham et al. (2001) halen tevens aan dat opvoeden hard werken is
en dat ouders bijgevolg behoefte hebben aan opvoedingsondersteuning.
Niet iedereen vindt het echter zo vanzelfsprekend dat ouders behoefte hebben aan
opvoedingsondersteuning. Bertrand, Hermanns en Leseman (1998) besluiten dat
opvoedingsvragen, ernstig of licht van aard, niet automatisch hoeven te leiden tot
een behoefte aan steun bij de opvoeding. Volgens hen ontstaat een behoefte aan
steun pas wanneer de vragen belastend zijn en de persoonlijke strategieën van
ouders om met de vragen of zorgen om te gaan naar hun eigen beleving te kort
schieten en er kans ontstaat om een beroep te doen op hulpbronnen uit de
omgeving.
Behoefte aan opvoedingsondersteuning kan ook niet los gezien worden van de
sociale context van het gezin. De aandacht is daarbij vooral gericht op de invloed
van stressoren in het gezin en in de omgeving rondom het gezin. Behalve stressoren
kunnen er ook beschermende factoren aanwezig zijn, met name in de vorm van een
steunend sociaal netwerk. Bertrand et al. veronderstellen dat de balans van
stressoren en beschermende factoren van invloed zijn op de behoefte aan
opvoedingsondersteuning. Naarmate er in de sociale context van de opvoeding
meer stressoren aanwezig zijn, zal de behoefte aan opvoedingsondersteuning groter
worden. Naarmate er meer steun ervaren wordt, zal de behoefte aan opvoedingsondersteuning
geringen zijn.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
24

2. Theoretische omkadering
Ook Voets (2000) gaat er niet zomaar van uit dat ouders behoefte hebben aan opvoedingsondersteuning.
Hij vindt dat de meeste ouders het er zonder meer goed
vanaf brengen. Ondanks het feit dat opvoeding een complex proces, een
ingewikkeld samenspel is, blijken ouders zelf aan te voelen wat kinderen nodig
hebben. Ouders en kinderen hebben volgens hem de nodige loyaliteit om elkaar
opnieuw krediet te geven en de rit opnieuw aan te vatten. Ouders mogen fouten
maken, het gaat immers om good-enough-parenting, niet over perfect-parenting.
Uit het onderzoek van Vermeulen (1992) blijkt zelfs dat ouders de term
‘opvoedingsondersteuning’ niet gebruiken als er niet expliciet naar gevraagd wordt.
Het is dus duidelijk een term van hulpverleners en niet van ouders zelf.
Welke vragen en behoeften hebben ouders?
Het is niet eenvoudig de vraag te beantwoorden welke behoeften aan opvoedingsondersteuning
hedendaagse ouders ervaren. Het meest voor de hand liggend zou
zijn dat de vraag om steun bij de opvoeding van de ouders zelf komt. Maar ouders
uiten niet vaak op directe wijze hun opvoedingsvragen. Meestal komen behoeften
pas aan de oppervlakte als er expliciet naar gepeild wordt (Colpin &
Vandemeulebroecke, 2002).
Volgens Vermulst (2002) bestaat de behoefte aan opvoedingsondersteuning reeds
lang, maar is de wijze waarop deze ondersteuning vorm heeft gekregen afhankelijk
van de tijd. Anderhalve eeuw geleden ging het vooral om het verbeteren van de
overlevingskansen van jonge kinderen, later ging het om een verbetering van de
(sociale) positie van het kind (Wilbrink-Griffioen, 1992).
Op dit moment bestaat de vraag vooral uit pedagogische ondersteuning, het
aanreiken van middelen waarmee de ouder de eigen vaardigheden verder kan
ontwikkelen voor een beter functioneren als ouder. Als verklaring voor deze
toename wordt vanuit sociologische optiek gewezen op de toenemende onzekerheid
van ouders die te maken zou hebben met het kleiner wordende gezin in een
veranderende pluriforme samenleving waar individualisering toeneemt en sociale
ondersteuning afneemt (Poot, 1992). Een andere verklaring komt meer vanuit
individuele motieven: meer ouders kiezen bewust voor kinderen en hebben een
hoger verwachtingspatroon over opvoeding dan vroeger. Ouders zoeken bewust
naar informatie over opvoedkundige aspecten (Hermanns, 1992).
Een aantal onderzoeken gaan meer specifiek in op de vragen die ouders hebben
omtrent de opvoeding. Uit het onderzoek van Vermulst (2002) kunnen we besluiten
dat ouders het meest behoefte aan steun blijken te hebben bij problemen in relatie
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
25

2. Theoretische omkadering
tot school en sommige emotionele problemen. In een ander onderzoek worden
opvoedingsvragen geformuleerd als vragen van ouders over de gezondheid,
ontwikkeling, opvoeding van hun jonge kind of vragen over de context van de
opvoeding. Deze vragen komen in regel in iedere opvoedingssituatie voor, maar ze
kunnen verschillen in de mate waarin ze als belastend ervaren worden en in de mate
waarin ze verwijzen naar als ernstig ervaren problemen. Dezelfde opvoedingsvraag
kan daarbij door verschillende ouders verschillend worden waargenomen (Bertrand
et al., 1998).
Vermulst, van Aalst en Jansma (1994) besluiten dat als ouders problemen ervaren,
diverse kenmerken binnen de vier onderscheiden domeinen van het gezinsfunctioneren
(opvoeder, kind, opvoeder-kind relatie en context) onder druk komen
staan. Over het algemeen geldt dat deze ouder meer opvoedingsbelasting ervaren,
een minder hechte vertrouwensrelatie hebben met hun kind terwijl de kinderen
humeuriger, agressiever en ongeduriger gedrag vertonen.
Er werd tevens uitvoerig onderzoek verricht naar de manier waarop ouders
gesteund willen worden. In zijn onderzoek besluit Vermeulen (1992) dat opvoedingsondersteuning
voor ouders vooral overleg over het kind en de aanpak van het
kind betekent. Ze willen daarbij graag weten hoe de ander het doet. Ouders lijken
hiervoor de voorkeur te geven aan praktische ideeën en suggesties. Peeters en
Woldringh (1993) vonden in hun onderzoek dat meer dan 95% van de ouders van
kinderen onder de vier jaar vragen en problemen rond de opvoeding bespreken met
familie, vrienden of buren. Bij verdergaande zorgen over de ontwikkeling of gedrag
van het kind zou echter ongeveer 20% deskundig advies willen hebben. Meer dan de
helft van de ouders blijkt minstens een keer per maand in een tijdschrift over
opvoeding te lezen. Ook uit het onderzoek van Vermulst (2002) blijkt dat 44% van
de ondervraagde ouders foldermateriaal of boekjes als een gewenste vorm van
opvoedingsondersteuning ziet.
Opvoedingsonzekerheid?
Als ouders nood hebben aan ondersteuning bij de opvoeding, kunnen we ons tevens
afvragen of ouders vandaag onzeker zijn over de opvoeding.
In beleidsstukken en wetenschappelijke literatuur wordt vaak verondersteld dat de
moderne ouder geplaagd wordt door opvoedingsonzekerheid. Door het wegvallen
van grotere familieverbanden, door het toenemend aantal eenoudergezinnen en
gezinnen van migranten zouden ouders niet meer goed weten hoe op te voeden
(Hermanns, 1992).
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
26

2. Theoretische omkadering
Ook Vanden Berge (1995) stelt dat ouders opvoedingsonzekerheid ervaren. Volgens
haar is iedereen het erover eens dat jonge ouders vandaag de dag ondersteuning
vragen in hun ouderrol. Het opvoeden is immers niet meer vanzelfsprekend. De
onzekerheid is groot bij jonge ouders vanwege onder andere de onbekendheid met
opvoeden en de nieuwe eisen die aan het opvoeden en aan zichzelf als ouders/
partners/ persoon worden gesteld.
Alledaagse opvoedingsproblemen komen met andere woorden in zeer veel gezinnen
voor en worden door een niet onaanzienlijk deel van de ouders als problematisch
beschouwd (Vermulst et al., 1994).
De vooronderstelling dat ouders vragen hebben, onzeker zijn en daardoor behoefte
hebben aan steun leidt tot veel discussie. Het hebben van opvoedingsvragen
betekent niet automatisch dat ouders ook behoefte hebben aan opvoedingsondersteuning.
Bovendien komt deze behoefte niet vanzelfsprekend voort uit
opvoedingsonzekerheid. Opvoedingsonzekerheid is geen algemeen kenmerk van
ouders: dé onzekere ouder bestaat niet (Zwiep, Ligtermoet & de Ruyter, 1996).
Ook Snyerts et al. (2001) en Vermulst (2002) beamen dat opvoedingsproblemen
waarvan ouders aangeven dat ze vaak voorkomen niet altijd problemen hoeven te
zijn die ouders als zorgelijk ervaren.
Volgens Poot (1992) is de vooronderstelling dat ouders een toegenomen onzekerheid
over de opvoeding ervaren niet onderbouwd. We zouden eerder een onderscheid
moeten maken tussen toegenomen onzekerheden en toegenomen informatiebehoeften.
Ook Hermanns (1992) concludeert dat de meeste ouders behoefte hebben aan
informatie en dat zoiets niet geïnterpreteerd mag worden als onzekerheid. Het lijkt
er veeleer op dat ouders bewust zoeken naar een goede informatiebasis voor hun
opvoedend handelen en daarbij gebruik maken van de mogelijkheden die de
samenleving biedt. Ouders zijn dus niet zozeer onzeker, maar eerder kritische en
bewuste opvoeders (Peeters & Hermanns, 1993). Gevoelens van onzekerheid kunnen
tevens vertrekken vanuit het verlangen om zich meer competent te voelen en te
worden in de opvoeding in overeenstemming met de verwachtingen en de druk van
de samenleving (Rullo & Musatti, 2005). Gevoelens van onzekerheid kunnen bijgevolg
gezien worden als een grondhouding voor goed-genoeg ouderschap
(Doornenbal, 1997).
Sommige auteurs gaan ervan uit dat het begrip ‘opvoedingsonzekerheid’ een
geconstrueerd begrip is. Zo zegt Bakker (1993) dat ouders onzeker worden door een
traditie van deskundige bemoeienis met de opvoeding. Opvoedingsonzekerheid is
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
27

2. Theoretische omkadering
niet zozeer een reële ervaring van ouders, dan wel een constructie van deskundigen
die zij inroepen om hun bemoeienis met de opvoeding te verantwoorden.
Doornenbal (1997) heeft het over het feit dat in het publieke debat over de gezinsopvoeding
het beeld van de ‘onzekere ouder’ geconstrueerd wordt door een aantal
zaken aan elkaar te koppelen. Bredere processen van modernisering en individualisering
alsmede demografische ontwikkelingen moeten de opkomst van de
onzeker ouder die twijfelt over pedagogische wat- en hoe-vragen verklaren. Omdat
gevoelens van onzekerheid ‘goed-genoeg’ ouderschap in de weg staan, belemmeren
ouders de sociale inburgering van hun kinderen. Zo komt via het beeld van de
onzekere ouder het gezin in het vizier als de plek waar de oplossing voor de sociale
problemen vandaan zou moeten komen. Het legitimeert de maatschappelijke
interventie in de gezinsopvoeding. Op deze manier worden de sociale problemen
waar eigenlijk niemand een antwoord op weet, op het bordje van de ouders
geschoven. Met al hun onzekerheid zijn ze zowel de schuld van deze problemen als
verantwoordelijk voor de oplossing. Het zijn de ouders die worden gezien als de
eerst aangewezenen om, eventueel met steun van buiten, op een consistente manier
heldere waarden en normen over te dragen aan de toekomstige generatie, zodat
deze zich als burger leert gedragen. Falen ouders hierin, dan faalt het morele
gehalte van de natie en andersom.
Er lijkt met andere woorden in de recente literatuur een consensus te groeien over
het feit dat de vragen die door de ouders geformuleerd worden niet noodzakelijk
moeten worden gezien als een uiting van opvoedingsonzekerheid, dan wel van een
intentie om zo goed mogelijk op te voeden en daarbij gebruik te maken van de
meest recente inzichten. We moeten dan ook niet besluiten dat ouders geen
opvoedingsondersteuning wensen of nodig hebben, maar wel dat we hen in hun
verantwoordelijkheid van opvoeders in de ondersteuning als gelijkwaardige
partners moeten beschouwen (Colpin & Vandemeulebroecke, 2002).
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
28

2. Theoretische omkadering
Opvoedingsondersteuning vanuit het perspectief van de
ouders
Aangezien we vertrekken vanuit een positieve visie op opvoedingsondersteuning en
van het feit dat opvoeding een gedeelde verantwoordelijkheid is, mogen we zeker
niet voorbij gaan aan het perspectief van de ouders zelf.
Een aantal onderzoekers pleiten expliciet voor opvoedingsondersteuning vanuit het
perspectief van de ouders. Daarvoor vertrekken ze vanuit hun visie op opvoeding,
de effectiviteit van opvoedingsondersteuning of vanuit het principe van empowerment.
Visie op opvoeding
Adriaenssens (1997) vindt opvoeding een dynamisch gegeven. Hij beschouwt
ouderschap als een groeiproces. Het is steeds in ontwikkeling. Door opvoeding als
een groeiproces te zien, door te begrijpen dat ouders stapsgewijs leren opvoeden,
ontstaat er begrip voor hun vragen. Ouders en kinderen, en hun onmiddellijke
omgeving, zij vormen samen het ‘opvoedingsteam’. Zij vormen een menselijk
systeem, in plaats van een mechanisch productieproces. Ook Voets (2000) benadert
de opvoeding vanuit een groeiproces. Hij ziet het als het creëren van een optimale
omgeving om de zelfsturing tussen ouders en kinderen geolied te doen verlopen.
Opvoedingsondersteuning moet daarom volgens hem een activerende positie
innemen, namelijk het stimuleren van ouders zodat ze het roer zelf en effectief in
handen kunnen houden.
Vanuit zijn visie op opvoeding vindt Vermeulen (1992) dat aan ouders inzicht en
vertrouwen in hun eigen kennis en kunde moet gegeven worden opdat zo
voorkomen kan worden dat alledaagse opvoedingsproblemen uitgroeien tot
belemmeringen bij het opgroeien van de kinderen. Als men dan belandt in een
problematische opvoedingssituatie is dit een proces van ontbinding tussen ouders
en kinderen. Voets en Michielsen (2002) beschouwen ouders dan ook als ‘partners’.
Moran en Ghate (2005) vertrekken bij hun onderzoeken tevens vanuit de evidentie
dat ouders centraal staan in de opvoeding.
Nys en Van den Wijngaerde (2004) volgen de visie dat opvoeding een interrelationeel
proces is dat plaatsvindt in de interactie tussen ouders en hun kinderen.
Ouders hebben volgens hen met andere woorden een pedagogische verantwoordelijkheid.
Deze vloeit rechtstreeks voort uit het ouderschap zelf. In de
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
29

2. Theoretische omkadering
opvoedingsondersteuning moet deze verantwoordelijkheid van de ouders erkend en
gerespecteerd worden.
Ook Vandemeulebroecke et al. (2002) vinden het een belangrijk basisprincipe dat
men de principiële ouderlijke verantwoordelijkheid voor de opvoeding erkent. Dat
is immers een niet te miskennen gegeven dat ook in het Internationaal Verdrag
inzake de Rechten van het Kind vervat zit. Dit kan onder andere door het tot stand
brengen van een meer gelijkwaardige positie van ouders en ondersteuners en van
een dialoog over de opvoeding. We moeten ouders in hun verantwoordelijkheid van
opvoeder dus als gelijkwaardige partner beschouwen en een dialogale grondhouding
voorop stellen (Vandemeulebroecke, 2000).
Effectiviteit van de opvoedingsondersteuning
Opvoedingsondersteuning, wil ze effectief zijn, moet in eerste instantie aansluiten
bij de vragen, de problemen en de behoeften van ouders zelf. Het is dus het
effectiefst als ouders geholpen worden om hun eigen weg te vinden in het
opvoedingsproces, zodat het zelfregulerende proces een kans kan krijgen
(Hermanns, 1995). McCurdy en Daro (2001) zijn tevens van mening dat bepaalde
programma’s, zoals bijvoorbeeld gezinsondersteuningsprogramma’s, niet effectief
zijn als men geen rekening houdt met de ouders zelf.
In de literatuur komt vaak terug dat opvoedingsondersteuning ouders maar vooruit
helpt als ze nieuwe opvoedingssituaties zelfzekerder en met meer voldoening
kunnen aanpakken. Als het met andere woorden hun probleemoplossend vermogen
en zelfstandigheid doet toenemen. Daarom moet opvoedingsondersteuning vertrekken
vanuit de vragen die ouders stellen en zoals zij die stellen en moet het hen
helpen hun eigen opvoedingsdoelstellingen te realiseren (Van Crombrugge &
Vandemeulebroecke, 1992; Van den Eynde, 2000a).
Het ultieme doel van goed opvoeden is ouders te leren hoe ze de effectiviteit van
hun opvoeding kunnen ontwikkelen. De manier waarop ouders hun kinderen zien,
beïnvloedt immers de manier waarop ze hun rol als opvoeder benaderen (Miller &
Sambell, 2003). Het is volgens de auteurs belangrijk dat in het achterhoofd te
houden bij het ontwikkelen van opvoedingsondersteuningsprogramma’s en dus
rekening te houden met de perspectieven van ouders.
Wilbrink-Griffioen (1992) haalt in dit verband ook aan dat ‘ouders van nu’ moeten
en willen zelf bepalen wat goed is voor hun kind. Opvoedingssteun ‘van nu’, wil ze
effectief zijn, moet inspelen op ouders die zelf willen kiezen, die hoge eisen stellen
aan de opvoeding van hun kinderen en anderzijds op ouders wier kinderen in de
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
30

2. Theoretische omkadering
knel dreigen te raken door de hoge eisen die de huidige samenleving hen stelt.
Kortom, het gaat bij hem om opvoedingssteun op maat.
Als we, zoals in vorige paragraaf beschreven, uitgaan van een pedagogische verantwoordelijkheid
van ouders, dan reduceert opvoedingsondersteuning die de ouders
werkelijk ernstig wil nemen hun vragen niet tot objectief oplosbare problemen of
subjectieve keuzesituaties. Ze erkent de ouders in hun verantwoordelijkheid en wel
door hen in gesprek te brengen met derden, door hen de gelegenheid te bieden hun
opvoedingsaanpak te verantwoorden en samen te zoeken naar maatschappelijk
verantwoorde pedagogische modellen van handelen (Van Crombrugge &
Vandemeulebroecke, 2002).
Empowerment
Als we bij de opvoedingsondersteuning werkelijk vanuit het perspectief van de
ouders willen vertrekken, kunnen we niet voorbij aan het empowermentprincipe.
Empowerment is het besef dat iemand ondanks beperkingen een waardevol mens is
en er vervolgens voor zorgen dat deze waardevolle mens tot zijn recht komt. Dit
proces gebeurt zowel vanuit de persoon zelf, als vanuit de hulpverleners die hierbij
betrokken zijn (Friele, 1998).
Empowerment binnen de opvoedingsondersteuning is dan gericht op de opvoedingsrelatie
en haar contextfactoren, op het herstel van het fout gelopen opvoedingsproces,
op het minimaliseren van risico- en stressfactoren en het optimaliseren
van beschermende en ondersteunende factoren. Dit hele proces vindt
plaats in een dialoog waarin ouders en ondersteuners een gelijkwaardige positie
hebben (Nys & Vandemeulebroecke, 2000). Opvoedingsondersteuning mag vanuit
deze visie in geen geval bevoogdend zijn (Nys & Wouters, 2001) en moet uitgaan
van mogelijkheden en sterke kanten van ouders.
De basisprincipes van empowerment kunnen als volgt gezien worden:
- Mensen beschikken over krachten en groeimogelijkheden die in de
hulpverleningssituatie gestimuleerd zouden moeten worden.
- Persoonlijke tekorten liggen niet aan de basis van problemen, maar eerder het
sociaal systeem, dat mogelijkheden tot ontplooiing van de krachten zou moeten
creëren, schiet tekort.
- Mensen kunnen uit eerdere opgedane ervaringen inzichten verwerven in hun
mogelijkheden en zo ‘krachtiger’ worden (Vandemeulebroecke & Nys, 2001).
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
31

2. Theoretische omkadering
In de theorievorming rond opvoedingsondersteuning wordt de laatste jaren zeker
niet voorbij gegaan aan het belang van empowerment. Volgens Gerris, van As, Wels
en Janssens (1998) moet opvoedingsondersteuning immers aansluiten bij de sterke
kanten en de opvoedingscapaciteiten van de gezinnen. Dit kan onder meer door hen
de kans te bieden deze opvoedingscapaciteiten evenals de mogelijkheid om
veranderingen in hun opvoedingssituatie aan te brengen, te laten ervaren. Ook
andere auteurs vertrekken bij de ondersteuning vanuit de sterktes van de gezinnen.
Volgens Gilligan (2000) moeten deze sterktes gestimuleerd worden. Gys (2000) gaat
ervan uit dat ouders het zo goed mogelijk doen en bevestiging zoeken voor hun
opvattingen en manier van doen. Als iemand hun opvoedende mogelijkheden dan
erkend heeft, zijn ze beter in staat te zien wat ze zelf kunnen doen om de huidige
moeilijkheden aan te kunnen.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
32

2. Theoretische omkadering
Commerciële opvoedingsliteratuur
Visie
Commerciële opvoedingsliteratuur heeft voornamelijk een informatief karakter,
zodat het vaak aangeduid wordt met de term ‘opvoedingsvoorlichting’.
Sinds het einde van de jaren tachtig wordt opvoedingsvoorlichting onderscheiden in
‘opvoedingsvoorlichting’ en ‘opvoedingsondersteuning’. Het verschil is dat voorlichting
voornamelijk informatieverstrekking inhoudt, terwijl alle andere, vaak meer
interactieve activiteiten onder opvoedingsondersteuning vallen. Opvoedingsondersteuning
is als werkveld breder dan opvoedingsvoorlichting en kent
bovendien naast ouders ook professionele opvoeders als doelgroep (Wubs, 2004).
In deze scriptie zal commerciële opvoedingsliteratuur vanuit die informatieverstrekking
vertrekken. Commerciële opvoedingsliteratuur omvat boeken en
tijdschriften waarin aan ouders informatie en advies over de opvoeding van
kinderen gegeven wordt, al dan niet via casussen of belevingsverhalen. Het gaat
daarbij om tijdschriften en boeken die aan elke ouder, dus niet alleen aan de
professional, worden gepresenteerd.
Recent heerst binnen het werkveld van de schriftelijke opvoedingsondersteuning de
opvatting dat de opvoedingsdeskundigheid van professionals niet in de eerste
plaats uit standaardkennis over gezonde ontwikkeling en daarbij passende
opvoeding moet bestaan, maar dat er vraaggericht gewerkt moet worden: het zijn
uiteindelijk de ouders die bepalen aan welke problematiek gewerkt gaat worden.
Vóór 1970 was dat wel anders. De auteurs legden toen de nadruk op het grote
belang van de deskundigen waardoor er duidelijk sprake was van een kloof tussen
de schrijvers en de lezers. De laatste decennia wil men die afstand en hiërarchie dus
opheffen door te laten weten dat men de overwegingen van ouders inzake
opvoeding belangrijk vindt. Men nam dan ook terughoudendheid in acht bij de
presentatie van adviezen. Ondanks dat is ten diepste de belangrijkste les die hun
boeken en tijdschriften ouders leren dezelfde gebleven: wie goed wil opvoeden moet
luisteren naar deskundigen (Wubs, 2004).
Het onderzoek van Wubs laat tevens een belangrijke continuïteit in dat advies zien:
liefde en leiding in de opvoeding vormen al eeuwen de kern van opvoedingsadvies.
Zowel vroeger als nu onderzochten deskundigen aangaande het leiding geven naar
de gulden middenweg tussen bevelen en onderhandelen.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
33

2. Theoretische omkadering
Andere auteurs zien de opkomst van commerciële opvoedingsliteratuur in de
professionaliseringsdrang van onze samenleving. Zo leidde het principe van de
maakbaarheid ertoe dat de professionele bemoeienis met opvoeden kon toenemen.
Tijdschriften of boeken die schrijven over opvoeding en kinderen of opvoedingsprogramma’s
op tv maken dankbaar gebruik van deze cultuur. De media en het
bedrijfsleven spelen ook in op de toenemende vraag om steeds meer over opvoeding
te weten te komen en passen zich aan aan wat er in de opvoeding gebeurt (Ruikes,
1992).
Ook Wubs (2004) verwijst hiernaar als ze stelt dat het op de markt brengen van
opvoedingsboeken niet alleen een onderdeel van de missie van betrokkenen bij het
werkveld van opvoedingsvoorlichting en -ondersteuning is, maar dat ook uitgevers
een invloed hebben op datgene wat als opvoedingsadvies wordt gedrukt en in de
handel wordt gebracht. Opvoedingsadvies in opvoedingsboeken wortelt dus zowel
in de professionele opvoedingsvoorlichting en -ondersteuning als in de commerciële
onderneming van de uitgeverij.
Poot (1992) verwijst naar het feit dat gepopulariseerde informatie over de ‘beste’
opvoedingswijzen overvloedig aangedragen wordt. Het probleem daarbij is dat die
informatie niet altijd eenduidig is. Het kan ook gebeuren dat ouders, door het lezen
van alle informatie die hen bereikt, hun vragen en problemen vertalen in de termen
van de adviesgevende deskundigen (proto-professionalisering). Dit kan tot gevolg
hebben dat zij iets als een probleem gaan zien wat het voorheen voor hen niet was
en zij zichzelf niet langer in staat achten het geschapen probleem op te lossen.
Waarom advies uit boeken of tijdschriften?
Ouders hebben recht op alle kennis die zou kunnen bevorderen dat ze ‘meer
houvast krijgen bij de manier waarop zij hun kinderen kunnen begeleiden’. Een
ideale opvoeding bestaat niet, iedere ouder sukkelt nu eenmaal met zijn eigen
tekortkomingen, maar ouders houden van hun kinderen en handelen daardoor vaak
intuïtief goed. Het is aan ouders te bepalen in hoeverre en op welke manier ze de
handreikingen willen en kunnen gebruiken. En niet alleen bij het kind, maar ook bij
de ouders moeten de gevolgde adviezen goed passen (Gordon, in Wubs, 2004).
Wat adviesboeken en tijdschriften daaraan kunnen toevoegen is een extra portie
inzicht en handigheid. Want op sommige momenten willen ouders wel tips. Hoewel
opvoedingsadviezen niet noodzakelijk zijn, kunnen ze in de omgang met het kind
wel veel betekenen (Wubs, 2004).
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
34

2. Theoretische omkadering
Vandemeulebroecke en Nys (2002) stellen een aantal activiteiten en werkvormen
voor die binnen de verschillende opvoedingsondersteuningsvarianten aangewend
kunnen worden. Onder andere Kind en Gezin baseerde zich op deze activiteiten bij
de uitbouw van haar werking.
De eerste twee activiteiten, namelijk voorlichting of informatieverstrekking en
instrumentele steun kunnen volgens Vandemeulebroecke en Nys betrekking hebben
op opvoedingsadvies in boeken of tijdschriften.
Voorlichting of informatieverstrekking is een opvoedingsondersteuningsactiviteit die
een toename van kennis en inzicht bij de opvoeders beoogt, die kan bijdragen tot
een attitudeverandering, die op haar beurt kan bijdragen tot een gedragsverandering.
Meer concreet kan het zowel gaan over het ‘persoonlijk’ verstrekken van
dergelijke informatie als het via massa- en audiovisuele media verspreiden van voor
de opvoeding relevante informatie.
Instrumentele steun blijft beperkt tot de ‘praktisch pedagogische hulp’, waarbij het
meer concreet kan gaan over het beschikbaar stellen van diensten, materiaal of
opvoedkundige documentatie.
Zowel Lim-Feijen (1992) als Buddelmeijer (1992) vinden in hun onderzoek naar
schriftelijke opvoedingsvoorlichting dat het wel degelijk voordelen heeft. Zo
ervaren ouders een gevoel van herkenning, vinden ze de tips nuttig en worden ze
door de tekst gerustgesteld.
Buddelmeijer haalt evenwel aan dat een brochure of boek over een bepaald
opvoedingsonderwerp waarschijnlijk steun en bevestiging biedt, maar voor een
ander deel levert het lezen van die informatie weinig op. Want het bereik van
massamedia kàn heel hoog zijn. Maar uit onderzoek is al vaak genoeg gebleken dat
de effectiviteit van massamedia beperkt is wanneer uitsluitend gebruik gemaakt
wordt van folders, brochures of commerciële boeken. Het lezerspubliek is namelijk
zo heterogeen dat de boodschap slechts gebrekkig kan worden afgestemd op de
vraag van de desbetreffende ouder. De verwachting dat ouders hun gedrag
uitsluitend door het lezen van een ouderbrochure zullen gaan veranderen, is wat te
hoog gespannen.
Uit tal van onderzoeken blijkt overigens wel dat opvoedingsboeken en/of -
tijdschriften vaak ter hand worden genomen door ouders. Peeters en Woldringh
(1993) vonden dat meer dan de helft van de door hen bevraagde ouders minsten een
keer per maand in een tijdschrift over opvoeding lezen.
Wouters (2000) stelde in zijn onderzoek van de Opvoedingstelefoon Vlaanderen vast
dat schriftelijk voorlichtingsmateriaal een belangrijk kanaal van steun is bij ouders.
Ook uit onderzoek van Vermulst (2002) komt dit naar voren. 44% van de
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
35

2. Theoretische omkadering
ondervraagde ouders ziet foldermateriaal of boekjes als een gewenste vorm van
opvoedingsondersteuning, wat tevens het hoogste percentage in het onderzoek is.
De Gezinsbond hield een enquête bij ouders van tieners in verband met de
oprichting van het opvoedingstijdschrift ‘BOTsing’. Uit dat onderzoek bleek dat
ouders vooral tijdschriften en andere ouders de meest geschikte informatiekanalen
vinden (De Neve, 2002).
Het is dus zeker relevant deze vorm van opvoedingsondersteuning eens nader te
bekijken en na te gaan wat ouders ervan vinden. In deze studie wordt dan ook een
antwoord gezocht op de vraag welke bevindingen ouders hebben bij het raadplegen van
commerciële opvoedingsliteratuur.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
36

3. Methodologie
3. METHODOLOGIE
Inleiding
In het kader van de gekozen probleemstelling en onderzoeksvragen werd gekozen
voor een fenomenologische benadering van het onderzoek. Binnen deze benadering
tracht men de ervaringen en beleving van ouders beschrijvend weer te geven om ze
hierna van binnenuit te begrijpen en te interpreteren (Broekaert et al., 1997).
Voorafgaand aan dit onderzoek vond een klein kwantitatief vooronderzoek plaatst
met het oog op het samenstellen van de onderzoeksgroep.
In deze scriptie wordt echter vanwege het doel van de probleemstelling het grootste
accent gelegd op de kwalitatieve analyse.
Kwalitatief onderzoek
Volgens De Fever kan men de keuze tussen kwalitatief en kwantitatief onderzoek
niet baseren op de superioriteit van één van beide, maar veeleer op methodischtechnische
overwegingen (Broekaert et al., 1997). Wij kiezen dan ook voor een
kwalitatieve onderzoeksmethode omwille van pragmatische redenen: het object van
de studie, de probleemstelling, de onderzoekssituatie en persoonlijke voorkeur.
Maso en Smaling (1998) halen een aantal situaties aan die een goed vertrekpunt
vormen voor kwalitatief onderzoek. Deze situaties zijn tevens van toepassing op
deze studie:
- Situaties waar zo weinig onderzoek naar gedaan is en waarover zo weinig
mogelijk voorkennis bestaat, dat we de relevante variabelen of de relaties
daartussen niet kennen.
- Situaties waarin het praktisch of ethisch niet mogelijk of verstandig is om
kwantificerend te werk te gaan.
- Situaties waarin men wil exploreren welke betekeniswereld er ligt achter
sociale processen, interacties, sociale relaties, gedragingen, houdingen,
gevoelens en ervaringen.
Kwalitatief onderzoek is een vorm van empirisch onderzoek waarachter het idee
schuilgaat dat menselijk gedrag voor een niet onbelangrijk deel moet worden
verklaard op basis van de betekenisverleningen in het leven van alledag. Mensen
worden voornamelijk bestudeerd als wezens die hun wereld grotendeels constru-
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
37

3. Methodologie
eren door hun eigen betekenisgeving, betekeniservaring en al dan niet verantwoordelijk
gedrag. Als onderzoeker zet je je dan als persoon in om inzicht te krijgen in
het leven van anderen (Maso & Smaling, 1998).
Aangezien de doelstelling van dit onderzoek exploratief van aard is, werd er niet
gewerkt vanuit een expliciet theoretisch kader. Zoniet loopt men immers het risico
dat onderzoekers een te enge kijk aannemen en geen andere veronderstellingen of
hypothesen buiten het theoretische kader opmerken (Maso & Smaling, 1998), wat bij
exploratief onderzoek te allen tijde vermeden moet worden. Tijdens het onderzoek
werd vanuit een zo open mogelijk perspectief naar de ouders en hun bevindingen
gekeken.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
38

3. Methodologie
Onderzoeksopzet
Samenstelling onderzoeksgroep
De gewenste doelgroep voor het uitvoeren van het onderzoek zijn ouders die reeds
commerciële opvoedingsliteratuur raadpleegden. Het nagaan van bevindingen bij
ouders die nooit zulke literatuur lezen, zou ons te ver drijven van de beoogde
onderzoeksvragen en -doelstellingen. De onderzoeksgroep werd dan ook samengesteld
via het verspreiden van een vragenlijst (bijlage 3) om een gewenste selectie
te kunnen maken.
De bedoeling van deze vragenlijst is enerzijds ouders te selecteren die in aanmerking
komen voor het onderzoek, anderzijds een algemeen beeld te schetsen van
mogelijke opvoedingsproblemen en de plaats van commerciële opvoedingsliteratuur
binnen het aanbod van de opvoedingsondersteuning bij de ondervraagde
steekproef.
De vragenlijst werd in de periode maart-april 2007 verspreid via een gemeentelijke
lagere school in Wuustwezel, een lezing van de Gezinsbond te Antwerpen, de leden
van KAV Wuustwezel en via het infoblaadje van VVKSM 71 ste St-Jozef Gooreind.
Er werden 181 vragenlijsten terugbezorgd waarin uiteindelijk 59 respondenten aangaven
dat ze verder wilden meewerken.
Van die 59 respondenten bleken er 34 geschikt voor het onderzoek naar de bevindingen
van ouders omtrent commerciële opvoedingsliteratuur. Deze selectie is
voornamelijk gebaseerd op het feit of de respondenten deze vorm van opvoedingsondersteuning
reeds raadpleegden.
De geschikte respondenten werden onderverdeeld in drie categorieën, namelijk
mannen, vrouwen met een laag opleidingsniveau en vrouwen met een hoog opleidingsniveau.
Als laag opleidingsniveau worden in deze studie respondenten
beschouwd met maximaal een diploma van het beroepssecundair onderwijs.
Respondenten met minimaal een diploma hoger onderwijs korte type behoren in dit
onderzoek tot de categorie ‘hoog opleidingsniveau’. De driedeling werd gemaakt op
basis van het idee dat respondenten uit de verschillende categorieën mogelijk
andere bevindingen inzake commerciële opvoedingsliteratuur ervaren.
Hierdoor krijgt in dit onderzoek niet uitsluitend één ‘categorie’ in de maatschappij
het woord in verband met zijn/haar bevindingen omtrent commerciële opvoedingsliteratuur,
wat alleen maar een voordeel kan zijn voor de kwaliteit van het
onderzoek.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
39

3. Methodologie
In november 2007 werden 19 respondenten uit de verschillende categorieën
telefonisch gecontacteerd. Hierbij werd kort het onderzoek gekaderd en als de respondenten
geïnteresseerd waren in verdere medewerking werd een afspraak
gemaakt. Uiteindelijk werden in november 2007, december 2007 en januari 2008 13
respondenten uit de verschillende categorieën mondeling bevraagd, namelijk 4
respondenten uit de categorie ‘mannen’, 5 respondenten uit de categorie ‘vrouwen
met een hoog opleidingsniveau’ en 4 respondenten uit de categorie ‘vrouwen met
een laag opleidingsniveau’. Met deze interviews konden de onderzoeksvragen
voldoende beantwoord worden om een goede indruk te krijgen van de bevindingen
van de ouders omtrent commerciële opvoedingsliteratuur. Daarom werd besloten
deze onderzoeksgroep niet verder uit te breiden.
Gegevensverzameling
De vragenlijst
De vragenlijst (bijlage 3), die de aanzet vormt voor het kwalitatief onderzoek,
bestaat uit drie grote delen.
- Algemene vragen
Deze vragen gaan over de achtergrond van de respondent. De bedoeling
hiervan is dat opvoedingsbehoeften en opvoedingsproblemen gelinkt kunnen
worden aan, bijvoorbeeld, het aantal kinderen, leeftijd van de kinderen, maar
ook aan sociale klasse, als we ervan uitgaan dat het opleidingsniveau dit kan
voorspellen.
Voor het kwalitatief onderzoek is deze informatie zeker ook relevant. Via deze
vragen kan ik de respondenten onderverdelen in verschillende categorieën.
- Opvoedingsvragen en –problemen
De mogelijke opvoedingsproblemen die hier opgesomd zijn, komen uit het
eindrapport van de Gezinsbond over hun behoefteonderzoek “Heeft u ook een
tiener in huis” voor de oprichting van het tijdschrift ‘BOTsing’.
Via deze bevraging is het mogelijk een algemeen beeld te schetsen van wat de
respondenten als problematisch ervaren in de opvoeding. Dit hangt mogelijk
samen met de onderwerpen waarover ouders een boek of tijdschrift willen
raadplegen.
De open vraag geeft de respondenten de kans het lijstje zelf nog aan te vullen.
Een gesloten lijst van mogelijke opvoedingsproblemen zal immers nooit
volledig zijn.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
40

3. Methodologie
- Informatiekanalen
Hieruit kan afgeleid worden welke ouders reeds een boek en/of tijdschrift
gebruikten als informatiekanaal. Het zijn immers die personen die nodig zijn
voor het kwalitatief onderzoek.
Verder wordt zo ook de rol van het boek en tijdschrift als informatiekanaal
onderzocht. Vinden ouders boeken en tijdschriften over opvoeding eigenlijk
wel een geschikt informatiekanaal? En wat is de verhouding van het boek en
tijdschrift ten opzichte van andere informatiekanalen?
Op het einde van de vragenlijst wordt gevraagd of de respondent bereid is verder
mee te werken. Onder andere op basis hiervan was het mogelijk medewerkers te
selecteren voor de mondelinge bevraging.
Het invullen van de vragenlijst neemt ongeveer twintig minuten in beslag. Deze
werd eerst door twee familieleden ingevuld om na te gaan of alles begrijpbaar is.
Aan het begin van de vragenlijst wordt een anonieme werkwijze gegarandeerd en
via een bijgevoegde brief wordt het onderzoek gekaderd om vertrouwen te krijgen
opdat de bereidheid om mee te werken aan het onderzoek stijgt.
Semi-gestructureerde intervie ws
Als instrument voor deze kwalitatieve studie werd voor het semi-gestructureerde
interview (bijlage 4) gekozen boven het open interview omwille van het feit dat we
toch, ondanks het exploratief karakter van dit onderzoek, concrete antwoorden
zoeken op een aantal vragen. Semi-gestructureerde interviews wekken bovendien bij
de respondenten de indruk dat je erop vertrouwt dat ze de waarheid vertellen,
waardoor ze sneller geneigd zullen zijn om vrijuit te spreken over hun werkelijke
gedragingen, ervaringen en opvattingen (Tilanus, 1997).
In kwalitatief onderzoek kan het interview echter op twee manieren worden
gebruikt: als dominante dataverzamelingsstrategie of in samenwerking met andere
technieken. In dit onderzoek wordt geopteerd voor het interview als dominante
strategie. Maso en Smaling (1998) stellen dat voor zover het niet gaat om gedragingen,
maar om opvattingen, houdingen, gevoelens en ervaringen, het voldoende is
om de respondenten hierover te interviewen.
Kvale (1996, p.124) beschrijft een semi-gestructureerd interview als: “It has a sequence
of themes to be covered, as well as suggested questions. Yet at the
same time there is an openness to changes of sequence and forms of questions in order to
follow up the answers given and the stories told by the subjects”.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
41

3. Methodologie
In deze studie werden dan ook relevante thema’s die zeker aan bod moesten komen,
in functie van de onderzoeksvragen, in vraagvorm gegoten om te fungeren als
beginvraag. Deze thema’s zijn: ‘verwachtingen’, ‘tips en adviezen’, ‘aanleidingen’,
‘inhoud’ en ‘algemeen gevoel’. Vervolgens werd door de interviewer doorgevraagd
om de ouders ten volle te begrijpen. De volgorde van de beginvragen werd niet
strikt aangehouden, maar aangepast aan het tempo en het verhaal van de ouders.
Op die manier kon voldoende flexibel ingespeeld worden op wat ouders
aanbrachten en bleef er voldoende ruimte over voor nieuwe topics (Tilanus, 1997).
De volgorde en manier van vragenstellen lag dus in principe vast, maar kon
aangepast worden als dat beter in het gesprek paste. Als bijvoorbeeld een topic
reeds door de geïnterviewde aan de orde was gesteld, hoefde daar niet later op
teruggekomen te worden. Tijdens het interviewen bleek dat de bespreking van
verschillende topics inderdaad af en toe door elkaar liep. Aan het eind van elk
interview is aan de hand van de topiclijst nagegaan of alle topics aan bod waren
gekomen.
Voor de aanvang van het interview werd aan de ouders nog eens het doel van het
onderzoek uitgelegd, hun anonimiteit gegarandeerd en gesteld dat ze niet verplicht
waren om vragen te beantwoorden. Ook werd toestemming gevraagd om voor de
registratie gebruik te maken van een dictafoon. De meeste ouders ervoeren dit niet
als hinderlijk. De interviews duurden gemiddeld veertig minuten à één uur. Alle
interviews werden letterlijk uitgetypt. Hoewel dit een tijdrovende activiteit is,
kunnen op die manier geen relevante details verloren gaan en kunnen er zaken naar
voren komen die tijdens de informatieverzameling niet opgemerkt zijn (Maso &
Smaling, 1998).
Verwerking van de gegevens
Vragenlijsten
De vragenlijst heeft tot doel de onderzoeksgroep samen te stellen en de context van
deze onderzoekgroep ruw te schetsen. Het vormt dus slechts een aanzet tot het
eigenlijke onderzoek. Daarom worden deze gegevens uitsluitend beschrijvend
verwerkt via SPSS. Voor de uitwerking werd dus gebruik gemaakt van
frequentietabellen, kruistabellen en centrum- en spreidingsmaten.
Intervie ws
De kwalitatieve interviews zijn geanalyseerd volgens de methode die Maso en
Smaling (1998) ‘beschrijvende analyse’ noemen. Alle interviews werden door middel
van audio-opnames geregistreerd. Vervolgens zijn deze opnames uitgetypt. Deze
uitgetypte interviews worden ‘transcripts’ genoemd. Per interview is nagegaan wat
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
42

3. Methodologie
de respondent over de verschillende topics, die overeen komen met de
onderzoeksvragen, gezegd heeft. Hierbij is steeds gekeken naar het gehele
interview, dus niet alleen naar de directe antwoorden op het bijbehorende topic. Per
interview is voor elke deelvraag vervolgens een samenvatting gemaakt. Met deze
samenvattingen kan een denkbeeldige matrix (bijlage 5) gemaakt worden waardoor
de antwoorden van de verschillende respondenten per deelvraag met elkaar
vergeleken konden worden op overeenkomsten en verschillen. Dat leidde tot een
samenvatting per deelvraag (rij). Deze samenvattingen dienden ten slotte als
belangrijkste basis voor de eindbeschouwing waarin de onderzoeksvragen genuanceerd
en gedifferentieerd konden worden beantwoord.
Tijdens de analyse werd de informatie per geïnterviewde steeds bij elkaar gehouden
zodat de betekenis van stukjes informatie telkens in het verband van het gehele
interview gezien kon worden.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
43

3. Methodologie
Methodologische kwaliteitscriteria
Dit onderzoek heeft niet tot doel te generaliseren, daarvoor is de steekproef niet
representatief genoeg. Zoals reeds eerder gezegd, is het doel van dit onderzoek
echter exploratief van aard. Het wil een eerste schets geven van de bevindingen die
ouders ervaren bij het lezen van commerciële opvoedingsliteratuur. Daarom werd er
naar een aantal kleine cases gekeken in plaats van oppervlakkig naar een groot
aantal.
Dit alles betekent echter niet dat de kwaliteit van het onderzoek niet zo hoog
mogelijk moet zijn. Een aantal onderzoekers is van mening dat aandacht voor
begrippen als betrouwbaarheid, validiteit en generaliseerbaarheid enkel aan de orde
is binnen de kwantitatieve onderzoekstraditie. Toch kan men stellen dat het niet
alleen mogelijk, maar tevens noodzakelijk is om deze kwaliteitscriteria als referentiepunt
te nemen voor degelijk en systematisch kwalitatief onderzoek (Silverman,
2000). In dit onderzoek werden dan ook enkele inspanningen gedaan om de
betrouwbaarheid, validiteit en objectiviteit te verhogen.
Betrouwbaarheid
Betrouwbaarheid is de afwezigheid van toevallige of onsystematische vertekeningen
van het object van studie. Betrouwbaarheid komt in die zin neer op herhaalbaarheid.
In kwalitatief onderzoek is de feitelijke herhaling van een onderzoek of
onderdelen ervan echter niet mogelijk doordat de onderzochte situatie verandert,
zodat slechts virtuele herhaalbaarheid kan worden verlangd. Dit moet mogelijk
worden gemaakt door uitgebreide rapportage van de oorspronkelijke uitvoering van
het onderzoek. Virtuele herhaalbaarheid houdt dus in ieder geval intersubjectieve
navolgbaarheid in, want men zal nooit weten of een feitelijke herhaling van een
onderzoek dezelfde resultaten zou opleveren (Maso & Smaling, 1998).
De interne betrouwbaarheid is de betrouwbaarheid binnen een onderzoeksproject.
Het is afhankelijk van de mate waarin verschillende onderzoekers binnen hetzelfde
onderzoeksgebied tot dezelfde resultaten zouden komen. Men streeft dus naar een
zekere consistentie van een onderzoeker of tussen verschillende methoden. In dit
onderzoek werden een aantal strategieën toegepast om de interne betrouwbaarheid
te verhogen (Maso & Smaling, 1998):
- De resultaten worden geïllustreerd met empirische voorbeelden, namelijk
citaten.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
44

3. Methodologie
- Door middel van audio-opnames werd het verzamelen van gegevens
gemechaniseerd en geautomatiseerd om vertekeningen te vermijden.
Externe betrouwbaarheid is herhaalbaarheid van het hele onderzoek. Zoals eerder
aangehaald, stelt men bij kwalitatief onderzoek de virtuele herhaalbaarheid als
norm (Maso & Smaling, 1998). In deze studie werd getracht virtuele herhaalbaarheid
te realiseren door een expliciete en uitvoerige beschrijving van de theoretische
inzichten, de selectie van informanten, de situaties en condities van de bevraging en
andere methodisch-technische informatie.
Validiteit
Validiteit vatten we op als de afwezigheid van systematische vertekeningen (Maso
& Smaling, 1998).
Interne validiteit gaat na of de resultaten overeenkomen met de werkelijkheid (Maso
& Smaling, 1998). In deze studie werd die ‘match’ zo groot mogelijk gemaakt door
gebruikt te maken van audio-opnames om vertekeningen door een selectief
geheugen en later optredende interpretaties te vermijden. Bovendien werden de
interviews letterlijk uitgetypt en aantekeningen bij het interview werden zo snel
mogelijk genoteerd.
Externe validiteit wordt meestal opgevat als de generaliseerbaarheid van onderzoekconclusies
naar andere personen, fenomenen, situaties en tijdstippen dan die van
het onderzoek. Externe validiteit behoort evenwel niet per definitie tot het
objectiviteitsstreven, wanneer het niet het doel van het onderzoek is (Maso &
Smaling).
Gezien de exploratieve aard van dit onderzoek werd niet gestreefd naar algemene
generalisaties, maar eerder naar een typisch kwalitatieve versie van externe
validiteit, namelijk de overdraagbaarheid. Het is aan de lezer van dit
onderzoeksrapport om te bepalen of en welke gelijkenissen bestaan tussen twee
situaties om de conclusies tevens in de andere situatie te laten gelden.
Objectiviteit – subjectiviteit
Het streven naar objectiviteit in het onderzoek is het streven, in relatie tot het kader
van de vraagstelling van het onderzoek, recht te doen aan het object van studie: het
object van studie laten spreken en niet vertekenen. Het gaat er dus niet om het
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
45

3. Methodologie
object van de studie op te vatten als iets statisch of als iets absoluut dat bestaat
buiten het bewustzijn van de onderzoeker of de samenleving, laat staan buiten het
menselijk bewustzijn. Methodologische objectiviteit houdt in dat men zich in
principe altijd de vraag kan stellen: is er wel voldoende recht gedaan aan het object
van onderzoek (Maso & Smaling, 1998)?
Ook dit onderzoek tracht zoveel mogelijk recht te doen aan de persoon zelf om de
objectiviteit te bevorderen. Daarom werden audio-opnames gemaakt van de
gesprekken en werden deze vervolgens letterlijk uitgetypt.
Het streven naar een niet-vertekend beeld betekent echter niet vanzelf dat men het
object van het onderzoek tot zijn recht moet laten komen. Om het object van de
studie te laten spreken, moet de kwalitatieve onderzoeker zich persoonlijk
betrokken voelen en zich ook inlaten met de te bestuderen werkelijkheid. Dit kan
onder andere bevorderd worden door dialogische verhoudingen tussen onderzoeker
en onderzochte (Maso & Smaling, 1998).
Wanneer we de subjectiviteit van de onderzoeker vervolgens niet eenzijdig opvatten
als mogelijke vertekening, dan kan de subjectieve inzet van de onderzoeker juist
bijdragen aan het objectiviteitsstreven. Het streven naar objectiviteit is dus met
andere woorden een intelligent gebruikmaken van de eigen subjectiviteit. In
kwalitatief onderzoek kan de onderzoeker meestal meer leren als hij of zij een
dialogische relatie met de onderzochten kan aangaan (Maso & Smaling, 1998).
Ook hieraan werd in dit onderzoek recht gedaan. De gesprekken verliepen op een
vrij informele manier waarbij er voldoende ruimte was tot dialoog en het uitwisselen
van gedachten. Omdat de meeste ondervraagden in de buurt van de interviewer
wonen, was er een grote vertrouwensband zodat er vlot en meer vrijuit
gesproken werd.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
46

3. Methodologie
Ethische overwegingen
Vertrouwelijkheid, anonimiteit en privacy zijn belangrijke ethische beginselen die
gewaarborgd dienen te worden bij alle aspecten van het onderzoek.
Vertrouwelijkheid verwijst naar het akkoord met de ondervraagden over wat er met
de data zal gebeuren en wie er toegang toe heeft (Miles & Huberman, 1994). Zowel
in de vragenlijst, tijdens het telefoongesprek, als bij het begin van het interview
werd de onafhankelijkheid ten aanzien van derden benadrukt. Ouders kregen de
garantie dat andere lezers niet te weten zouden komen welke delen uit deze scriptie
door welke ouders vernoemd werden. Alles zou onherkenbaar gemaakt worden.
Ook werd de anonimiteit gegarandeerd zodat de privacy van de ondervraagden
beschermd werd. In dit onderzoeksrapport zijn geen namen te vinden, ook plaatsnamen
en andere kenmerken werden bij het neerschrijven gewijzigd of zoveel
mogelijk vermeden. Ouders waren bovendien niet verplicht te antwoorden op
vragen waar ze dit liever niet deden. Tot slot werd de toestemming van de ouders
gevraagd om het gesprek op dictafoon op te nemen en kregen ze de garantie dat
niemand anders deze gesprekken zou beluisteren.
In een onderzoeker-ondervraagde-relatie lijkt niet steeds sprake te zijn van reciprociteit.
De balans tussen geven en nemen, tussen baten en kosten lijkt niet altijd
evenredig verdeeld. Toch valt er voor de ondervraagde ook winst of voordeel te
halen uit een onderzoek, al ligt dit op een ander vlak dan bij de onderzoeker.
Sommige auteurs halen aan dat de ondervraagden voordeel halen uit de tijd en
aandacht die hen geboden wordt (Miles & Huberman, 1994). Vaak verschaft het
interview de respondenten één van de zeldzame gelegenheden waarin er echt naar
hen geluisterd wordt en ze over zichzelf kunnen praten (Tilanus, 1997).
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
47

4. Resultaten
4. RESULTATEN
Eerst worden de resultaten van de korte vragenlijst gegeven, vervolgens de
resultaten van de semi-gestructureerde interviews.
Resultaten vragenlijst
Algemene vragen
In het onderzoek zijn 181 vragenlijsten opgenomen. Daarvan zijn 81,2% vrouwelijke
respondenten.
De gemiddelde leeftijd van de respondenten bedraagt 38, 9 jaar.
De gemiddelde respondent heeft twee kinderen waarvan het oudste kind 13,4 jaar
oud is.
De meeste respondenten, namelijk 89,5% wonen in de provincie Antwerpen. De
andere respondenten wonen hoofdzakelijk in Oost-Vlaanderen (9,9%).
De meeste respondenten behaalden een diploma van het technisch secundair
onderwijs (28,2%) of van het hoger onderwijs korte type (24,3%).
behaald diploma
30
25
20
15
10
5
0
lagere school
lager
BSO TSO ASO hoger
hoger
universiteit
secundair
onderwijs -
korte type
onderwijs -
lange type
Opvoedingsvragen – en problemen
De meerderheid van de respondenten kruisten ‘geen probleem’ aan bij volgende
items:
- Steun van partner
- Zakgeld
- Praten met kind
- Gezinsbudget
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
48

4. Resultaten
- Schoolloopbaan
- Verantwoordelijkheden ten opzichte van kind
- Vrijheid geven aan kind
- Afspraken met partner
- Drugs
- Keuzes in manier van opvoeden
- Respect van kind
- Pc, internet
- Begeleiden in relationele en seksuele ontwikkeling
De meerderheid van de respondenten kruisten ‘niet echt problematisch’ aan bij
volgende items:
- Regels en grenzen
- Tv, video
- Meningsverschillen
- Conflicten broer/zus
De antwoordmogelijkheid ‘is een probleem’ wordt het meest aangekruist bij volgende
items:
- Regels en grenzen bij 18,2% van de respondenten
- Tv en video bij 16,6% van de respondenten
- Pc en internet bij 18,8% van de respondenten
- Conflicten broer/zus bij 10,5% van de respondenten
- Houden aan afspraken bij 15,5% van de respondenten
is een probleem
20
15
10
5
0
regels en grenzen tv en video pc en internet conflicten broer/zus houden aan afspraken
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
49

4. Resultaten
Informatiekanalen
Meest gebruikt infokanaal?
De meeste respondenten geven aan dat ze ‘boeken’ (25,4%) gebruiken als
belangrijkste informatiekanaal bij de opvoeding. Op de tweede plaats gebruiken de
respondenten ‘andere ouders’ (22,1%) als belangrijkste informatiekanaal.
‘Tijdschriften’ wordt slechts door 7,2% van de respondenten als belangrijkste
informatiekanaal aangeduid.
Als minst gebruikt informatiekanaal wordt ‘radio en televisie’ (13,3%) aangegeven.
meest gebruikt informatiekanaal
30
25
20
15
10
5
0
andere ouders radio, tv boeken tijdschriften school, CLB
Er is geen verband tussen de sekse van de respondent en de kans dat hij/zij vaker
aanduidt dat boeken of tijdschriften het meest gebruikte infokanaal zijn. Zowel
mannelijke als vrouwelijke respondenten duiden deze antwoordmogelijkheid
evenveel aan.
Respondenten met een diploma van het universitair onderwijs (41,7%) en hoger
onderwijs lange type (62,5%) gebruiken vaker ‘boeken’ als belangrijkste
informatiekanaal in vergelijking met andere respondenten.
Er is geen opmerkelijk verband tussen het opleidingsniveau en de keuze voor
‘tijdschrift’ als belangrijkste informatiekanaal bij opvoedingsondersteuning.
relatie opleidingsniveau - boek als meest gebruikt infokanaal
70
60
50
40
30
20
10
0
boeken
lagere school
lager
BSO TSO ASO hoger
hoger
universiteit
secudair
onderwijs -
korte type
onderwijs -
lange type
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
50

4. Resultaten
Respondenten met vier kinderen duiden de antwoordmogelijkheid ‘boeken’
beduidend meer aan (46,7%). Op de tweede en derde plaats komen respondenten
met vijf (42,9%) en drie (41,2%) kinderen.
Er is geen opmerkelijk verband tussen het aantal kinderen en de keuze voor
‘tijdschrift’ als belangrijkste informatiekanaal bij opvoedingsondersteuning.
Meest geschikt infokanaal?
De respondenten vinden ‘andere ouders’ (60,8%) het meest geschikt als
informatiekanaal bij opvoedingsvragen. Op de tweede plaats verkiezen ze ‘boeken’
(49,7%). Daarna volgen de ‘school en het CLB’, ‘radio en televisie’. Tijdschriften
vindt men het minst geschikt informatiekanaal.
meest geschikt informatiekanaal
80
60
40
20
0
andere ouders radio, tv boeken tijdschriften school, CLB
Er is geen verband tussen de sekse van de respondent en de kans dat hij/zij vaker
aanduidt dat boeken of tijdschriften het meest geschikte infokanaal zijn. Zowel
mannelijke als vrouwelijke respondenten duiden deze antwoordmogelijkheid
evenveel aan.
Er is geen relatie tussen de antwoordmogelijkheid ‘boeken’ al meest geschikt
informatiekanaal en het opleidingsniveau van de respondent.
Bij ‘tijdschriften’ zien we wel dat respondenten met een diploma van secundair BSO
deze antwoordmogelijkheid vaker aanduiden (38,5%) als meest geschikt informatiekanaal.
In overeenkomst met het item ‘meest gebruikt informatiekanaal’, geven
respondenten met drie of vier kinderen vaker aan dat ze opvoedingsboeken het
meest geschikt informatiekanaal vinden (respectievelijk 70,3% en 62,5%).
Ook hier is er geen significant verband tussen de antwoordmogelijkheid ‘tijdschriften’
en het aantal kinderen.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
51

4. Resultaten
Wanneer respondenten aanduiden dat ze ‘boeken’ het meest gebruiken als
infokanaal, bestaat er een zeer grote kans, namelijk 87%, dat ze ‘boeken’ ook
aanduiden als meest geschikt informatiekanaal.
relatie meest gebruikt infokanaal - meest geschikt infokanaal
100
80
60
40
20
0
boeken
meest gebruikt
vaak gebruikt
soms gebruikt
weinig gebruikt
bijna nooit
minst gebruikt
infokanaal
infokanaal
infokanaal
infokanaal
gebruikt
infokanaal
infokanaal
Van de respondenten die het meest een tijdschrift lezen als informatiekanaal bij
opvoedingsondersteuning, vindt 38,5% een tijdschrift ook het meest geschikte
informatiekanaal. 61,5% van die respondenten vindt een tijdschrift daarentegen het
minst geschikt als informatie kanaal.
relatie meest gebruikt infokanaal - minst geschikt infokanaal
100
80
60
40
20
0
tijdschriften
meest gebruikt
vaak gebruikt
soms gebruikt
weinig gebruikt
bijna nooit
minst gebruikt
infokanaal
infokanaal
infokanaal
infokanaal
gebruikt
infokanaal
infokanaal
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
52

4. Resultaten
Resultaten semi-gestructureerde interviews
Thema 1: verwachtingen
De meeste ondervraagden verwachten vooral een gevoel van herkenning te ervaren
bij het lezen van commerciële opvoedingsliteratuur. Ze willen verhaaltjes lezen,
voorbeelden en ervaringen van anderen. Hierbij hopen ze terugkoppeling te kunnen
maken naar de eigen opvoedingssituatie.
“Ik wil dat boek of dat artikel lezen en zien dat je jezelf er een beetje in herkent.”
“Er staan dikwijls voorbeelden in van kinderen hé, eigenlijk vooral over kinderen.
Gewoonlijk is dat zo, dus dan verwacht ik dat eigenlijk ook.”
Het verwachtte gevoel van herkenning wordt meestal ingelost. De ondervraagden
ervaren na het lezen begrip, ze voelen dat ze er niet alleen voor staan.
“Maar ja, als je die verhalen dan herkent, dat is ook al heel goed vind ik. Dat
gewone mama’s en papa’s iets schrijven en dat die het ook wel eens lastig hebben
als ze thuiskomen of dat er iemand anders ook wel eens roept.”
“Het is vooral dat je niet het gevoel hebt dat je er alleen voor staat. Dat vind ik
eigenlijk een heel belangrijk gevoel.”
Daarnaast verwachten veel ondervraagden dat de boeken of tijdschriften die ze
raadplegen informatief van aard zijn. Men wil te weten komen ‘hoe het nu allemaal
zit’. Hierbij verwachten ze dan vooral dat de auteur van het boek of het tijdschrift
over meer en betere informatie beschikt dan zijzelf.
“Het is gewoon, alléz, het enigste dat ge verwacht is dat ze erover schrijven, dus
dat ge weet ‘hoe zit het nu eigenlijk’ hé.”
“Een oplossing verwacht ik wel niet echt bij het lezen van zo’n dingen. Wel
gewoon altijd meer informatie.”
Deze verwachting wordt slechts gedeeltelijk ingelost. De ondervraagden geven aan
dat de meeste boeken en tijdschriften informatief van aard zijn, maar dat de auteur
het daarom niet beter weet.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
53

4. Resultaten
“Tja, je verwacht natuurlijk altijd dat daar iets in gaat staan, dat ze het beter
weten, maar dat is dikwijls niet zo.”
Een minderheid van de ondervraagden heeft een hulpvraag. Zij verwachten bij het
lezen van commerciële opvoedingsliteratuur vooral oplossingen voor specifieke
moeilijkheden in hun opvoedingssituatie.
“Ja, dus in verband met dyslexie dat ze mij oplossingen kunnen bieden. Dat
verwacht ik dan wel. Als ik dan echt op zoek ga, dan verwacht ik toch wel dat er
oplossingen geboden worden.”
Meestal vinden de ondervraagden ook daadwerkelijk oplossingen terug in de
boeken of tijdschriften in de vorm van tips. Op basis daarvan vormen ze zich ideeën
over opvoeding. Één ondervraagde ziet dit zelfs als een ware verrijking voor
haar/zijn opvoedingssituatie.
“En je ziet dan ook wat er niet goed gaat en hoe dat ze misschien hebben
geprobeerd om het wel anders te laten lopen en ik vind dat dan altijd wel goeie
ideeën.”
“Ik vind het altijd gewoon boeiend om eraan te beginnen en ja, iets positiefs eruit
te halen, al is het maar ene tip, om eens mee op pad te gaan of te experimenteren.
Ik vind eigenlijk elk ding dat je ziet of extra leest, dat dat een verrijking is.”
De ondervraagden geven hierbij ook aan dat deze tips of oplossingen algemeen zijn
en niet toepasbaar op elke situatie. Een pasklare oplossing voor een opvoedingsprobleem
bestaat volgens de meeste niet. Hier en daar komt er tevens naar voren dat
deze oplossingen meestal op hetzelfde neer komen.
“Ik denk dat ik daar vroeger wel meer van verwachtte ze, het gaat allemaal in de
boeken staan van hoe dat je het moet doen, maar uiteindelijk moet je het zelf wel
een beetje doen hé.”
“Als ik dan echt op zoek ga, dan verwacht ik toch wel dat er oplossingen geboden
worden. Dat kan niet altijd waarschijnlijk, maar ja, ge wilt dat een probleem
opgelost wordt hé. En er zijn soms dan wel hulpmiddeltjes hé, dat wel, maar
oplossen kunnen we het niet dikwijls hé.”
Uiteindelijk zeggen ook vele ondervraagden niets op voorhand te verwachten.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
54

4. Resultaten
“Ik denk ook wel dat de opvoeding van nu helemaal anders is dan de opvoeding
van toen. Hoe ouder den boek, ge merkt dat wel, het is enorm geëvalueerd.”
“Opvoeden is toch iets, ok, de maatschappij verandert wel, maar iets dat alléz,
altijd hetzelfde gaat blijven denk ik. Allézja, dat is mijn idee hé.”
“Maar ik denk dat er niks nieuws onder de zon is ze, er is wel een andere
mentaliteit, maar ik denk dat den basis toch hetzelfde is gelijk vroeger.”
Een aantal ondervraagden haalt tevens aan dat veel tips op hetzelfde neerkomen en
dus steeds in een nieuw kleedje worden gestoken.
“Ja, veel tips komen ook op hetzelfde neer, maar ge kunt ze wel gebruiken denk
ik.”
“Uiteindelijk als je regelmatig zo’n dingen leest, kom je dikwijls op hetzelfde
punt terug….Volgens mij gaat het dus heel dikwijls in essentie over hetzelfde.”
De ondervraagden vinden het positief dat tips een samenvatting zijn van de tekst of
het artikel en in een kadertje geplaatst worden. Dit verhoogt de duidelijkheid en zet
meer aan tot lezen.
“Dus als ze een artikel samenvatten in een paar tips, dan hebt ge dat meestal wel
gelezen. En daarmee hebt ge nog niet altijd het hele artikel gelezen hé.”
“Dus uw oog valt op dat kaderke en dan leest ge dat hé.”
De meeste ondervraagden doen daadwerkelijk iets met de tips en/of adviezen die ze
gelezen hebben. Maar de tips worden niet zomaar toegepast. Men geeft aan dat elk
kind en situatie verschillend zijn en ze de tips daaraan aanpassen.
“Als dat van toepassing is op uw eigen situatie of op uwen eigen leefwereld, dan
gebruikt ge dat hé.”
“Daarvoor werkt dat niet op uw kind, maar ge kunt die tips wel veranderen in
een richting die wel voor u kind werkt, denk ik.”
Verder vinden de ondervraagden het moeilijk om tips consequent toe te passen en
geven ze aan dat ze het gewoon proberen. Er wordt vaak hervallen in oude
gewoonten. Het toepassen van tips hangt volgens een ondervraagde dan ook af van
de houding en het gedrag van de ouder zelf.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
56

4. Resultaten
“En denken bij uw eigen van ‘dat ga ik nu ook eens proberen thuis’, maar na een
week doet ge dat toch niet meer hé.”
“Ik blijf erbij, meestal vervalt ge terug in oude gewoontes. En dan is er dus wel
meer nodig dan een artikel hé.”
“De tips zijn juist, maar dat wilt dan nog niet zeggen dat ze plots overgenomen
gaan worden hé. Dat heeft met houding te maken en met gedrag hé. Maar ze
waren juist in elk geval. Er zal meer voor nodig zijn om iets echt te veranderen
binnen de opvoeding hé.”
Een aantal ondervraagden geeft tevens aan dat ze de tips onbewust toepassen. Ze
zien het als een idee dat ze meenemen in de opvoeding.
“En ja, misschien doen we dan onbewust wel iets met die tips.”
“Nu niet direct om te zeggen van ‘ok, dat ga ik nu toepassen’, maar gewoon iets
dat in uw achterhoofd hangt en dat ge toch onbewust wel meepakt in uw manier
van doen denk ik.”
De mening dat je opvoedt vanuit je eigen gevoel wordt door een paar respondenten
gedeeld. Zij vinden de tips dan ook niet echt nodig.
Een enkele respondent geeft aan dat hij/zij de tips niet toepast, maar wel leest.
“Dikwijls handelt ge gewoon vanuit uw buikgevoel of vanuit uw gevoel op dat
moment zelf…”
“Maar veel dingen hé, eigenlijk de basis, dat start vanuit uw intuïtie. Ja, een
gevoel dat je al heel veel jaren rond opvoeden hebt opgebouwd, omdat je het zo
gekregen hebt en niet zo wilt doorgeven aan uw kinderen, of andersom.”
“Maar ja, ge slaagt dat wel op, maar ge doet het toch altijd vanuit uw eigen
gevoel vind ik. Het is niet omdat ze dan in dat boekske zeggen dat het zo moet,
dat ik dan ineens helemaal anders gaan doen.”
Men geeft ten slotte ook aan dat als ze de tips toepassen, ze daar weinig of niets van
zeggen tegen hun kinderen. Ze vinden het belangrijk hun autoriteit op dat vlak te
bewaren.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
57

4. Resultaten
“We proberen die tips die erin staan wel eens uit te voeren, maar we zeggen niet
dat we dat ergens gelezen hebben of ergens gehaald hebben.”
“Maar dan hebben we niet gezegd dat we ons oor ergens anders te luister hebben
gelegd of dat we dat ergens gelezen hebben, dat zeggen we er dan niet bij.”
Thema 3: Inhoud
De ondervraagden raadplegen voornamelijk volgende tijdschriften in verband met
opvoedingsondersteuning:
- Klasse
- BOTsing
- Blaadje van de Gezinsbond
- Flair
- Libelle
- Ouders van Nu
- Story
- Psychologie
- Brieven aan Jonge Ouders
Ook opvoedkundige artikels in kranten worden regelmatig gelezen. Bij boeken in
verband met opvoedingsondersteuning komt ‘Peter Adriaenssens’ regelmatig terug.
Daarnaast leest men vooral boeken over specifieke thema’s.
De meest voorkomende thema’s waarover men leest zijn:
- Schoolloopbaan
- Puberteit/ tieners
- Zwangerschap
- Dyslexie/ Autisme/ ADHD
- Zakgeld
- Pesten
- Nieuwssamengestelde gezinnen
De keuze voor een bepaald thema blijkt voornamelijk afhankelijk van de specifieke
opvoedingssituatie of ervaren opvoedingsproblemen. De ondervraagden geven aan
dat ze datgene lezen dat voor hen herkenbaar is en hun interesse wekt. Ook de
levensfase waarin de kinderen zich bevinden is een belangrijke factor.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
58

4. Resultaten
“Ja, nu zijn ze in de puberteit en dan interesseert dat ons hard en als ze klein
zijn, richt je u daar een beetje meer op hé. Dus een beetje afhankelijk van de
situatie waarin je u bevindt, waar dat uw interesse op valt.”
“Als we iets lezen, is het eigenlijk echt iets dat herkenbaar is, of dat herkenbaar
zou kunnen worden.”
“Maar wel als het nu iets rond tieners is of middelbaar of lagere school, ja dan
ben ik eens zo geïnteresseerd om dat te lezen. Omdat dat nu dicht bij mijn
leefwereld staat en die kleuters en baby’s is veraf hé.”
Een meerderheid van de ondervraagden geeft aan liever ervaringen te lezen dan
pure theorie. Men is ervan overtuigd dat zoiets sneller mensen aanspreekt en men
vindt dat ook boeiender.
“Een ervaring denk ik wel dat dat meer mensen aanspreekt hé. Toch meer
ervaringsgericht artikels interesseren me meer omdat theorie uiteindelijk maar
een benadering is.”
“Ik lees wel liever ervaringsverhalen, niet echt pure theorie.”
Het is niet echt duidelijk of de ondervraagden liever boeken of tijdschriften over
opvoeding lezen. Voorstanders van boeken geven aan dat deze dieper op bepaalde
thema’s kunnen ingaan en aangrijpender zijn. Zij die artikels uit tijdschriften
prefereren, geven aan dat zoiets vlotter leest en sneller ter hand wordt genomen.
“Ik geef de voorkeur aan een boek. Voor een artikel moet je tijd niet nemen, daar
moet je niet voor gaan zitten, gewoon eens rap diagonaal doorlezen als je tijd
hebt.”
“Ik lees ook liever tijdschriften dan boeken….Maar dat hangt er ook een beetje
vanaf in welke context dat het is en naar wat je juist op zoek bent hé. Ik denk dat
artikeltjes meestal ook beknopter zijn en dat dat meestal ook een alléz, een kop is
er ook altijd en dat zegt wel wat er gaat komen.”
Doorgaans vinden de ondervraagden dat het soort boek of artikel waarin men iets
leest over opvoeding niet uitmaakt. De inhoud wordt belangrijker gevonden dan het
boek of het tijdschrift waarin het verschijnt. De ondervraagden die wel een voorkeur
hebben, vinden voornamelijk dat men in een kwaliteitsvol boek of tijdschrift dieper
ingaat op de inhoud. Hierdoor vinden ze de informatie geloofwaardiger overkomen,
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
59

4. Resultaten
meer gefundeerd en gestaafd door professionelen. Verder geeft een ondervraagde
aan dat de keuze voor een bepaald boek of tijdschrift samen hangt met toeval. Het is
volgens hem/haar afhankelijk van hetgeen je op dat moment in je handen hebt.
“Ik denk meer in inhoud dan, dat dat belangrijk is, niet zozeer waar dat het in
verschijnt. Nu van de Standaard verwacht je ook wel meer kwaliteit dan van het
Nieuwsblad. Een artikel in de Standaard komt mij, zonder dat ik het zelfs gelezen
heb, meer geloofwaardig over.”
“Goh, als het een goed artikel is, is het een goed artikel hé….Soms lees ik de
‘Libelle’ wel eens bij mijn mama en daar kunnen soms zeker even goede dingen in
staan.”
“Het is natuurlijk wel zo, het ene boekske zult ge eens rapper doorbladeren dan
een ander en als het dan toevallig staat in een boekske dat ge aan het doorbladeren
zijt ja, dan valt uw oog erop en dan leest ge dat wel.”
Ondanks het feit dat een bekende auteur de verwachtingen doet stijgen, is deze
volgens de meeste ondervraagden toch niet zo belangrijk voor de inhoud. Meestal is
de auteur immers niet gekend of wordt er vooraf niet echt naar gekeken. Ook de
keuze voor een ervaringsdeskundige of een academicus wordt meestal niet grondig
overwogen. De ondervraagden geven aan dat als die keuze toch bewust wordt
gemaakt, dat afhankelijk is van de situatie waarin ze zich bevinden. Als voordeel
van een ervaringsdeskundige wordt aangegeven dat deze dichter bij de situatie
staat. Een academicus heeft volgens de ondervraagden als voordeel meer wetenschappelijk
gefundeerd te schrijven.
“Oh, ik weet niet, dat maakt eigenlijk niet veel uit denk ik, nee. Daar laat ik
mezelf niet zo door beïnvloeden. Het hangt ook af van de situatie en hoe het in het
artikel staat en de manier waarop ze dat schrijven, en over welk onderwerp het
gaat. Het is niet omdat het van een professor is dat het voor mij heilig is. Maar
andersom ook niet.”
“Ik vind het wel belangrijk dat het zeer gegrond is, dus euhm, ik zou niet direct
zeggen dat het een uitgesproken verschil uitmaakt, maar ik vind wel, het geeft
voor mij meer diepte als er iemand voor gestudeerd heeft en met die materie heel
sterk gewerkt heeft en er inzichten over gekregen heeft hé, op één of andere
manier vanuit de praktijk. Dan vind ik dat veel gegronder dan iemand die het
alleen vanuit de praktijk heeft.”
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
60

4. Resultaten
“Het maakt voor mij ook niet uit wie dat geschreven heeft, ik heb er meestal ook
geen idee van wie zoiets schrijft.”
De ondervraagden geven aan dat de teksten vlot moeten lezen en niet langdradig
mogen zijn. Commerciële opvoedingsliteratuur mag volgens hen geen enkele
doelgroep uitsluiten en dus verstaanbaar zijn voor iedereen. Vaktermen kunnen
hierbij een stoorzender zijn.
“Als ge echt twee zinnen hebt gelezen en er staan drie woorden in die je niet
begrijpt, ja dan, dan heeft het geen zin van verder te lezen hé.”
“…het moet wel plezant lezen blijven en verstaanbaar voor iedereen, want wie
krijgt dat allemaal in z’n handen, dat tijdschrift, ja, dat is wel zo hé. Alle
doelgroepen moeten het uiteindelijk verstaan hé. Het is niet voor de dokters alleen
ofzo hé. Gewoon verstaanbare taal, of als het echt niet anders kan, dat de woorden
verduidelijkt worden hé.”
Er wordt tevens aangegeven dat de lay-out bij een artikel van minder belang is dan
bij een boek. Een artikel is op zich kort zodat je je sneller een beeld vormt van de
inhoud. Bij een boek is het vooral de kaft die de mensen moet aanspreken. De
ondervraagden geven wel aan dat een artikel niet te lang mag zijn omdat het vaak
bedoeld is om tussendoor te lezen. Een samenvatting in puntjes of in een kader doet
vlotter lezen.
“Die korte artikelen vind ik het best hé. Ik lees niet graag hele lange stukken,
want ja, meestal heb je dan toch iets anders te doen of je wordt onderbroken door
iets en dan laat je dat liggen en dan ben je weg.”
“Ik denk dan dikwijls, en dat is zo ook bij andere boeken, dat de kaft al meer
aanspreekt. Als dat er uitziet gelijk nen professionele boek, dan denk ik dat ge al
heel veel mensen mist.… Bij artikels maakt die lay-out dan niet echt uit vind ik.”
Enkele ondervraagden geven aan dat de inhoud van een boek of tijdschrift kan
aanzetten tot het zien van problemen waar deze niet zijn. Ze vinden het dan ook
belangrijk om tijdens het lezen objectief te blijven.
“Literatuur kan veel doen, maar kan u ook totaal op het verkeerde spoor zetten….
Dat je dus problemen ziet omdat je er te veel over leest…. Uiteindelijk denk ik dat
ouderlijk verstand ook nog veel doet, een beetje objectief dan en dat je dan heel
veel dingen kunt uitsluiten, het juiste er uit halen.”
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
61

4. Resultaten
“Als je als individu veel meer los kunt staan van de omgeving, dan ben je veel
minder beïnvloedbaar door hetgeen je leest.”
“Ik denk soms wel dat sommige dingen veel meer overroepen zijn. Ineens worden
er bijvoorbeeld veel meer kindjes met ADHD geboren.”
Thema 4: aanleidingen
De meeste ondervraagden lezen over opvoeding omdat ze zelf kinderen hebben en
er dus in geïnteresseerd zijn. Ze zijn van mening dat het hun kinderen en de
opvoedingssituatie alleen maar ten goede kan komen. Als je kinderen krijgt, zit er
geen handleiding bij. Volgens de ondervraagden kan het dan dus ook geen kwaad
om nieuwe dingen te lezen omtrent de opvoeding.
“Ah ja, dat is natuurlijk omdat je zelf kinderen hebt dat je daar dan meer voor
open staat hé, of ikke toch zeker.”
“Het komt die gasten toch ten goede denkt ge dan hé.”
“Omdat ik kinderen heb. Ik denk later, op mijnen ouwen dag, zal ik dat
waarschijnlijk niet meer lezen denk ik. Maar nu omdat ge daar midden in zit
eigenlijk hé. Ik vind, ge weet nooit te veel hé, ge kunt altijd nog iets opsteken, ja,
dat is toch zo.”
Een heleboel ondervraagden lezen commerciële opvoedingsliteratuur omdat ze
bevestiging, herkenning en begrip zoeken. Ze zijn nieuwsgierig naar andermans
ideeën en bevindingen, wat ook bleek in het thema ‘verwachtingen’. De aanleiding
om een boek of tijdschrift over opvoeding te lezen en de verwachting daarbij blijken
dus soms dezelfde.
Één ondervraagde geeft ook aan dat ze weinig andere mensen in dezelfde
opvoedingssituatie kent dat zichzelf en dat hij/zij er op die manier meer over te
weten wil komen.
“Omdat je altijd denkt of hoopt dat daar tips uitkomen. En als je dingen herkent,
vind je dat ook al goed en dan voel je je niet alleen.”
“Omdat ge ook heel weinig nog andere mensen hebt dat in die situatie zitten….
Alléz, zo die verhalen, omdat ge het zelf zo niet in uw leefwereld hebt eigenlijk.”
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
62

4. Resultaten
Tijdens de interviews gaven sommige ondervraagden tevens aan dat ze door het
lezen van tijdschriften en/of boeken rond de opvoeding hopen aan meer objectieve
informatie te geraken.
“Maar een artikel kan dan praktisch zijn en u op dat moment wel helpen hé, iets
dat je bij mensen niet altijd hebt hé, want ofwel luisteren ze goed, ofwel gaan ze
emotioneel mee en dat is ook niet altijd goed hé om samen te snotteren of zo hé.
Maar euh, alléz, dat is veel objectiever hé, een artikel.”
De meeste ondervraagden hebben niet echt een specifieke aanleiding om over opvoeding
te lezen. Ze bekijken dan ook vooral die zaken die hen voorgeschoteld
worden, zoals Klasse, het tijdschriftje van de Gezinsbond of een artikel in hun
dagelijkse krant.
“Als ons nu iets opvalt en dat is interessant, dan lezen we dat wel, maar we gaan
het zeker niet zelf opzoeken om te lezen, dat zeker niet. Hetgeen dat
voorgeschoteld wordt of hetgeen dat opvalt.”
“Ik lees die dingen wel eens die ze meebrengen, zoals Klasse. Dus daar lezen we
wel eens door.”
“Automatisch lees je wel eens iets in de krant,…”
Een aantal ondervraagden hebben een zeer duidelijke aanleiding om commerciële
opvoedingsliteratuur te raadplegen. Zij lezen vooral over opvoeding omdat ze
daarbij problemen ondervinden. Zij geven aan zich onzeker te voelen bij de opvoeding
en soms gevoelens van onbegrip te ervaren. Ze gaan dan ook gerichter en
meer specifiek op zoek naar informatie.
“Dikwijls als het probleem zich stelt, dan begin je te zoeken hé, denk ik. Als je
een probleem hebt, ga je je daar meer in verdiepen. Dan ga je zoeken waarom je
verkeerd bezig bent en wat je daaraan kunt doen, meer die stijl zo.”
“Moest mijn kind dus nu echt een probleem hebben, dan zouden we daar wel meer
naar op zoek gaan.”
“Maar door het feit dat dat uw eerste kind is en het feit dat ge onzeker bent als
ouder, ben ik eigenlijk echt beginnen lezen.”
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
63

4. Resultaten
De belangrijkste reden waarom ouders geen tijdschriften of boeken omtrent
opvoeding raadplegen, is omdat ze de inspanning te groot vinden of omdat ze
vinden dat opvoeding iets heel persoonlijks is.
“Dat is ook de reden waarom dat ge niet altijd alles leest, omdat het toch, gelijk
dat ik juist al zei, het is toch iets dat ge zelf een beetje aanvoelt hé, denk ik.”
“…terwijl lezen, alléz, zo voel ik dat toch aan, daar moet ge een inspanning voor
doen hé.”
Thema 5: algemeen gevoel
Zoals ook in de vorige stukken al aan bod kwam, ervaren de ondervraagden steun
en bevestiging bij het lezen van commerciële opvoedingsliteratuur.
“Het is wel een soort ondersteuning.”
“Een beetje bevestiging zoekt ge wel denk ik. Uiteindelijk wel, want ge koopt
kinderen, maar er is geen handleiding bij hé.”
De ondervraagden krijgen een goed gevoel bij de eigen opvoedingssituatie als ze
over de problemen van andere ouders lezen. Hierdoor krijgen ze meer zelfvertrouwen
en kunnen ze de eigen opvoedingssituatie beter relativeren. Het
wegzakken in een negatieve spiraal kan zo worden voorkomen.
“En dan toch maar denken van ‘mm, wat zijn ons mannen eigenlijk toch wel
braaf’.”
“Het leuke is dat je je beter kan relativeren, dat je weet dat je niet de enigste bent
die dat op die manier doet, of niet goed doet, en dan geraak je niet in een
negatieve spiraal. Op zich is dat al heel goed vind ik. Ook meer zelfvertrouwen.
Als je denkt van ‘dit was niet zo goed, maar zo en zo kan het ook en dat gebeurt
ook eens bij een ander’. Dat je voelt dat je daarom geen slechte ouder bent.”
“…amai, ik mag toch gelukkig zijn als ik dat allemaal lees, die problematieken.”
Men vindt het aanbod aan commerciële opvoedingsliteratuur groot genoeg. De basis
wordt meegegeven zodat men zelf verder kan zoeken als men meer informatie
wenst.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
64

4. Resultaten
“Maar ik denk dat als je het echt nodig hebt, dat je er ook achter op zoek gaat, en
dan zult ge het denk ook wel vinden in boeken bijvoorbeeld.”
“Want, ik weet dat als ik niet genoeg zou vinden, ik naar de bibliotheek zou gaan
en verder zoeken hé of aan het school vraag of ze daar niks over hebben. De start
is er hé, de rest kan ik zelf euh, de start komt vanzelf binnen en dan. En ik zoek
zelf mijn weg wel hoe dat het verder moet.”
Een selectie maken uit dat grote aanbod blijkt niet gemakkelijk. Enkele ondervraagden
geven aan dat ze een selectie maken op basis van het vlot kunnen lezen.
Meestal worden ook de recentste boeken of artikels eruit gekozen.
“Ge moet wel een selectie maken. Ook qua wat goed is en wat minder goed is. En
die selectie maken vind ik niet altijd zo gemakkelijk.”
“Ik pak meestal wel wat de recentste boeken eigenlijk. Want ge hebt er ook zo van
twintig jaar geleden en dan denk ik ja, die opvoedkundige tips, sorry ze, maar dat
komt niet meer overeen met wat het nu is.”
Hier en daar haalt men aan dat er nog te weinig aandacht wordt geschonken aan
literatuur omtrent opvoedingsondersteuning. In dit verband heeft één ondervraagde
het uitvoerig over de opvoeding van vroeger die volgens hem/haar beter was.
“Dat denk ik niet (of er genoeg aandacht aan wordt geschonken). Als je ziet
hoeveel kinderen er mislopen, hoeveel slechtlopende gezinnen, als je ziet hoeveel
echtscheidingen er zijn. Dat was vroeger toch wel veel minder dan nu, dus er
moet iets gaande zijn in de maatschappij dat niet klopt hé.”
“Als ge ziet wat die jong tegenwoordig allemaal mogen, tegenover wat dat wij
vroeger konden en mochten, dan verschiet ge er niet van dat de gazetten vol staan
van het één en het ander. Dus eigenlijk wordt daar toch weinig over geschreven
vind ik…maar wordt er over het ander te weinig geschreven, bijvoorbeeld dat ze
te lui en te laks zijn en heel de tijd voor de televisie hangen.”
De meerderheid van de ondervraagden vindt het zeer belangrijk dat er over
opvoeding geschreven wordt. Thema’s over opvoeding leven bij iedereen en men
geeft aan dat het niet hetzelfde is als er met andere mensen over praten. Een andere
ondervraagde geeft aan dat we in een stresserende tijd leven en alle informatie over
opvoeding dus welkom is.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
65

4. Resultaten
“Ja, ik vind dat wel nodig. Anders weet je eigenlijks niks. Alléz, je praat wel met
andere mama’s en papa’s, maar zo iets geschreven zien staan, is toch nog wel
anders hé…. Ik vind dat goed dat erover geschreven wordt. Het zal bij iedereen
wel leven hé.”
“Ik vind het heel goed dat er tegenwoordig zoveel over wordt geschreven en over
gedaan, dat vind ik, want den tijd waar wij nu in leven is heel stresserend.”
Men vindt het tevens belangrijk dat die informatie naar de mensen toe wordt
gebracht. Hierbij haalt men aan dat veel mensen denken dat ze goed bezig zijn in de
opvoeding, terwijl dat misschien niet zo is. Maar men schuift naar voren dat men
meestal niet de mensen bereikt die net wel bereikt zouden moeten worden.
“Velen denken toch altijd dat ze goed bezig zijn hé. Ge hebt dat zelf ook hé. Ja, het
karakter van een mens verandert ge daar niet mee hé.”
“Het is toch wel belangrijk dat ouders zo’n dingen lezen. Maar ik denk dat
diegenen die er juist over zouden moeten lezen, dat die juist het niet doen. Dat je
die gewoon niet bereikt, nooit, op geen enkele manier.... uiteindelijk als mensen er
niks mee willen doen, doen ze er uiteindelijk ook niks mee hé. Dan mag dat nog
honderd keer in de gazet staan. Ik denk dat als de mensen daarin geïnteresseerd
zijn, die dat daar open staan, dat die het dikwijls al wel goed doen, alléz doen
gelijk als verwacht wordt. Maar het blijft belangrijk dat dat in de media komt,
absoluut.”
Uit de interviews kwam naar voren dat de ondervraagden naast het lezen van
tijdschriften en/of boeken in verband met opvoeding er ook met andere mensen over
spreken.
Men gaf aan vooral met de partner te praten over de opvoeding wanneer er
problemen zijn. Sommigen zien dat als een basisfundament bij de opvoeding.
“Als er problemen zijn, dan babbelen we erover, maar anders als dat goed gaat….
Ik denk ook dat er ergere gevallen zijn dan wij.”
“Minder, maar dat is omdat hij heel veel weg is en ik ben thuis voor de kinderen,
dat scheelt ook wel ze…. Hij steunt mij uiteraard wel, want anders lukt het ook
wel niet, maar ik ben voltijds thuis en dat scheelt wel denk ik.”
Ook met anderen wordt wel eens over de opvoeding gepraat. Één ondervraagde
geeft aan dat zo’n onderwerp soms wel gevoelig kan liggen omdat iedereen z’n
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
66

4. Resultaten
kinderen op zijn/haar eigen manier opvoedt. Langs de andere kant komt naar voren
dat een gesprek met anderen verhelderend kan zijn en voor meer steun kan zorgen.
Een ondervraagde geeft tevens aan dat gesprekken met anderen vaak oppervlakkig
zijn.
“Dat ligt zowiezo heel gevoelig, alléz, dat gaat dan over opvoeding hé. Ik merk
dat bijvoorbeeld over hoe dat ge uw kinderen opvoedt, tja, ge kunt u ook niet
moeien met iemand anders z’n opvoeding hé…. Jaja, opvoeding van kinderen ligt
wel gevoelig ze.”
“Ik voel me toch meer gesteund door er met mensen over te spreken, dan door bv
artikels. Omdat die dichter bij u staan hé, zo’n artikel is verder van u af hé….
Maar euh, alléz, dat is veel objectiever hé, een artikel.”
“Een gesprek vind ik toch nog verhelderend, alléz meer, dat dat meer inwerkt dan
een artikel nog. Als het echt over serieuze dingen gaat en ge weet dat die mensen
precies ook dat probleem hadden toen, dan ja, vind ik wel dat door gesprekken, dat
je daar meer steun aan vindt dan door te lezen.”
Tijdens de gesprekken kwam ook vaak een ander informatiekanaal aan bod,
namelijk de ‘informatieavond’.
De ondervraagden halen daar doorgaans meer uit dan uit een boek of artikel.
Tijdens zo’n moment is er immers interactie tussen de verschillende deelnemers en
kan men vragen stellen. Het wordt ook gezien als een aanvulling op hetgeen thuis
gelezen wordt. Tenslotte wordt aangehaald dat een informatieavond meer
inspanning vergt en dat daarom de stap ernaar toe moeilijker kan zijn. Eenmaal daar
beleven de meeste ondervraagden wel een intensere ervaring.
“…ja, de mensen moeten dan zelf een stap zetten en dat is altijd wat moeilijker
hé. Terwijl met de krant zal je wel meer mensen bereiken. Maar het rendement zal
wel lager zijn, zal ik zeggen, per stuk, terwijl als je dan naar een voordracht gaat,
heb je misschien minder mensen, maar het rendement is hoger. Wat is het beste?
Ik weet het niet, van allebei een beetje zeker hé. Persoonlijk vind ik een
voordracht wel plezanter. Natuurlijk, een krant kunt ge lezen wanneer je wilt
hé.”
“Het is wel gemakkelijk natuurlijk hé zo’n artikel, je leest dat wanneer je wilt.
Voor zo’n informatieavond moet je een hele avond uit je zetel komen en je
verplaatsen. Mensen doen dat niet graag denk ik.”
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
67

4. Resultaten
“Daar is wel meer interactie hé, daar stellen ze vragen en er wordt geantwoord,
alléz, ge moet zelf niet antwoorden, maar ze doen dat wel, er wordt gereageerd en
dan wordt daar op ingespeeld door andere ouders. Die interactie vind ik wel
goed.”
Verschillende categorieën?
Zoals beschreven in de methodologie werden de ondervraagden ingedeeld in drie
categorieën, namelijk mannen, vrouwen met een hoog opleidingsniveau en vrouwen
met een laag opleidingsniveau met als doel verschillende bevindingen inzake
commerciële opvoedingsliteratuur waar te nemen. Uit de analyses ontdekte ik
slechts één opmerkelijk verschil. Zo lijken mannen minder interesse te tonen in
commerciële opvoedingsliteratuur en geven ze aan dat zoiets vooral een
‘vrouwenzaak’ is.
“Nee, niet speciaal [antwoord op de vraag of hij wel eens iets over opvoeding
leest]. Automatisch lees je wel eens iets in de krant, maar het is niet dat ik naar
de bibliotheek ga lopen om daar het één en het ander van op te zoeken.”
“Hier liggen ook den Bond en Klasse van Marijke, maar ikzelf zit daar niet in te
neuzen eigenlijk. Alléz, ik blader dat weleens door, maar nu niet voor te zeggen
dat ik dat echt helemaal doorneem ofzo.”
“Mijn echtgenote komt nogal veel met artikels af, en dan lees ik dat eens.”
Vrouwelijke ondervraagden geven tevens aan dat hun man minder tijd besteedt aan
de opvoeding, er verder vanaf staat en zich daar niet echt over informeert, wat ze
doorgaans als vanzelfsprekend beschouwen. De opvoeding blijft voor een stuk hun
terrein. In dat verband is het ook opmerkelijk dat wanneer ik een man ging
interviewen, in 2 van de 4 gevallen de vrouw erbij kwam zitten en mee de vragen
beantwoordde.
“Hij staat minder in voor de opvoeding van de kinderen. Hij steunt mij uiteraard
wel, want anders lukt het ook wel niet, maar ik ben voltijds thuis en dat scheelt
wel denk ik, dat dat meer zo mijn domein is. Ik denk ook dat dat heel normaal is
ze, alléz ja, bij ons is dat toch normaal, ik zal het zo zeggen, en ook, ik ervaar dat
niet als een probleem dat ik dat hier alleen doe, het wordt wel overlegd en het
wordt wel besproken, maar niet in die mate.”
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
68

4. Resultaten
“Kris leest dat ook niet, die leest andere dingen…. Hij leest toch al die dingen niet,
omdat die zoveel andere dingen heeft hé. En ik ben daar misschien gevoeliger voor als
mama, ik weet het niet. Andere papa’s misschien wel, ik weet het niet.”
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
69

5. Afsluitende discussie
5. AFSLUITENDE DISCUSSIE
In deze discussie geef ik kort de belangrijkste bevindingen per onderzoeksvraag
weer. Op die manier is het duidelijk dat alle onderzoeksvragen na de analyse beantwoord
werden.
Vervolgens bespreek ik kritisch de belangrijkste resultaten van het onderzoek.
Hiervoor maak ik onder andere gebruik van het theoretische kader aan het begin
van deze scriptie. Uitspraken in verband met de resultaten doe ik met grote
voorzichtigheid, aangezien deze scriptie niet tot doel heeft te veralgemenen.
Daarna komen de beperkingen in verband met het gevoerde onderzoek aan bod en
waag ik me aan enkele aanbevelingen voor verder onderzoek.
Bij wijze van besluit blik ik tenslotte terug op een aantal indrukken die het
onderzoek op mij heeft nagelaten.
Bevindingen bij onderzoeksvragen
Waarom lezen ouders commerciële opvoedingsliteratuur?
Ouders lezen commerciële opvoedingsliteratuur in de eerste plaats omdat ze
kinderen hebben en er daarom in geïnteresseerd zijn. Ze willen meer objectieve
informatie over het opvoedingsproces. Daarnaast zoeken ze via die weg bevestiging,
herkenning en begrip.
Uit de resultaten blijkt dat niet iedereen een specifieke reden heeft om commerciële
opvoedingsliteratuur te raadplegen. Een aantal tijdschriften zoals Klasse en ook
artikels in de krant krijgen ze zonder moeite voorgeschoteld. Anderen hebben dan
weer een zeer specifieke reden om over opvoeding te lezen. Zij ondervinden
problemen bij het opvoeden en gaan zeer gericht op zoek naar informatie.
De belangrijkste reden waarom ouders geen tijdschriften of boeken over opvoeding
raadplegen, is omdat ze de inspanning te groot vinden of omdat ze vinden dat
opvoeding iets heel persoonlijks is, iets dat je van nature uit doet.
Waarover lezen ouders in commerciële opvoedingsliteratuur?
De keuze voor een bepaald thema blijkt voornamelijk afhankelijk van de specifieke
opvoedingssituatie of ervaren opvoedingsproblemen. De ondervraagden geven aan
dat ze datgene lezen dat voor hen herkenbaar is en hun interesse wekt. Ook de
levensfase waarin de kinderen zich bevinden is een belangrijke factor.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
70

5. Afsluitende discussie
Uit de resultaten blijkt tevens dat men ervaringen boeiender vindt dan pure
theoretische informatie.
Doorgaans vindt men de inhoud belangrijker dan het boek of het tijdschrift waarin
iets over opvoeding verschijnt. Ook de auteur maakt voor velen geen verschil uit.
De tekst moet wel verstaanbaar zijn voor iedereen om niemand bij voorbaat uit te
sluiten.
Tenslotte kan de inhoud van een boek of tijdschrift soms aanzetten tot het zien van
problemen waar deze niet zijn.
Hebben ouders bij aanvang van het lezen van commerciële opvoedingsliteratuur
bepaalde verwachtingen? En worden die verwachtingen na het
lezen ingelost?
Meestal heeft men op voorhand geen verwachtingen bij het raadplegen van
commerciële opvoedingsliteratuur.
Zijn die verwachtingen er wel, dan hoopt men voornamelijk een gevoel van herkenning
te ervaren bij het lezen. Deze verwachting wordt meestal ingelost.
Daarnaast verwachten veel ondervraagden dat de boeken of tijdschriften die ze
raadplegen informatief van aard zijn. Deze verwachting wordt slechts gedeeltelijk
ingelost.
Een minderheid, meestal zij met problemen in de opvoedingssituatie, heeft een
specifieke hulpvraag en verwacht dus oplossingen. Meestal vinden ze ook daadwerkelijk
oplossingen terug in de vorm van tips.
De verwachtingen blijken wel hoger als het gaat om een boek of tijdschrift dat
aangeraden werd of waar men zeer specifiek naar op zoek gaat. Ook een bekende
auteur kan de verwachtingen doen stijgen.
Wat vinden ouders van de tips en adviezen in commerciële opvoedingsliteratuur?
En doen ze er nadien in de praktijk iets mee?
De meerderheid vindt de tips en adviezen die meegegeven worden goed en nuttig.
De beste tips omvatten meestal praktische zaken bij de opvoeding, zoals eten,
slapen, huiswerk, orde, enz. Er wordt hier en daar tevens aangehaald dat veel tips
op hetzelfde neerkomen.
De meeste ondervraagden doen daadwerkelijk iets met de tips en/of adviezen die ze
gelezen hebben. Maar men geeft wel aan dat elk kind en situatie verschillend zijn en
ze de tips daaraan aanpassen.
Verder probeert men meestal gewoon de tips uit, al vindt men het moeilijk deze
consequent te blijven toepassen omdat men vaak hervalt in oude gewoonten.
Een aantal ondervraagden geeft tevens aan dat ze de tips onbewust toepassen.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
71

5. Afsluitende discussie
Zij die de tips niet echt toepassen en ze ook niet noodzakelijk vinden, zijn van
mening dat je opvoedt vanuit je eigen gevoel en ideeën.
Welk gevoel hebben ouders na het lezen van commerciële opvoedingsliteratuur?
In het algemeen ervaren ouders een gevoel van steun en bevestiging bij het lezen
van commerciële opvoedingsliteratuur. Men krijgt een goed gevoel en zelfvertrouwen
als men leest over de opvoedingsproblemen van anderen zodat men de
eigen situatie beter kan relativeren.
De meerderheid vindt het zeer belangrijk dat er over opvoeding geschreven wordt.
Men vindt het tevens belangrijk dat die informatie naar de mensen toe wordt gebracht.
Hierbij haalt men aan dat veel mensen denken dat ze goed bezig zijn in de
opvoeding, terwijl dat misschien niet zo is. Maar men schuift naar voren dat men
meestal niet de mensen bereikt die net wel bereikt zouden moeten worden.
Naast het lezen van tijdschriften en/of boeken in verband met opvoeding spreekt
men er ook met andere mensen over. In de eerste plaats is dat de partner,
voornamelijk wanneer er problemen zijn in de opvoeding. Vrouwelijke
ondervraagden geven wel aan dat hun man minder tijd heeft voor de opvoeding en
er verder vanaf staat.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
72

5. Afsluitende discussie
Bespreking resultaten
Vragenlijst
De antwoordmogelijkheid ‘is een probleem’ wordt door de respondenten het meest
aangekruist bij ‘pc en internet’. Onze technologisch snel evoluerende maatschappij
biedt een mogelijke verklaring. De meeste ouders hebben vanuit hun jeugd immers
weinig of geen ervaring met de computer en het internet zodat ze geen voorbeelden
hebben om op terug te vallen.
Ook ‘regels en grenzen’ en ‘houden aan afspraken’ wordt regelmatiger aangeduid
als problematisch, mogelijk als gevolg van een veranderende maatschappelijke
context en gezinscontext. De evolutie van een bevelshuishouding naar een
onderhandelingshuishouding zorgde ervoor dat beslissingen in verband met de
opvoeding niet langer eenzijdig door de ouders genomen worden (Du Bois-
Raymond, 1994). De ijkpunten van de opvoeding, de algemeen geldende waarden en
normen zijn weggevallen of niet meer eenduidig. Het stellen van grenzen krijgt dus
een moeilijke invulling.
Snyers et al. (2001) vinden in hun onderzoek dat ouders van tieners zich relatief
weinig zorgen maken over drugs, terwijl dit traditioneel doorgaat als één van de
grootste zorgen van hedendaagse ouders. Ze geven als verklaring dat er in het
onderzoek relatief weinig ouders waren wiens kinderen effectief drugs gebruiken en
dat de bekommernis omtrent drugs eerder een vage, algemene zorg is waarmee zij
niet dagelijks geconfronteerd worden. Ook uit de vragenlijst van deze scriptie blijkt
dat de meeste respondenten ‘drugs’ aanduiden als ‘geen probleem’.
Uit het onderzoek van Snyers et al. (2001) blijkt tevens dat schriftelijk voorlichtingsmateriaal
een belangrijk informatiekanaal is voor ouders. In de studie van Vermulst
(2002) ziet 44% van de door hem bevraagde ouders foldermateriaal of boekjes als
een gewenste vorm van opvoedingsondersteuning. Die bevinding vinden we ook
terug in deze studie, zeker wat ‘boeken’ betreft.
Op een aantal vlakken komen de bevindingen van mijn vragenlijst echter niet
overeen met reeds gevoerd onderzoek. Zo geven Snyers et al. (2001) aan dat ook
andere kanalen van opvoedingsondersteuning, namelijk radio en televisie, hoog
scoren. De door mij bevraagde respondenten gebruiken ‘radio en televisie’ daarentegen
het minst als informatiekanaal bij de opvoeding. Uit een studie voor de
Gezinsbond van De Neve (2002) blijkt dan weer dat ouders vooral tijdschriften en
andere ouders de meeste geschikte informatiekanalen vinden. Voor het item ‘andere
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
73

5. Afsluitende discussie
ouders’ kom ik in mijn onderzoek tot dezelfde conclusie, maar het item ‘tijdschrift’
vinden de respondenten het minst geschikt informatiekanaal.
Semi-gestructureerde interviews
Zoals eerder aangegeven, ontdekte ik weinig verschil tussen de verschillende
categorieën die ik creëerde bij de interviews. Wat ik wel kan besluiten, is een
verschil in behoefte aan commerciële opvoedingsliteratuur. Ouders die problemen
ervaren in de dagelijkse opvoedingssituatie hebben hieraan meer nood en gaan
gerichter op zoek naar informatie. De literatuur die thuis aankomt, zoals
bijvoorbeeld Klasse en de krant, is voor hen onvoldoende. In dit verband halen
Bertrand et al. (1998) aan dat de behoefte aan opvoedingsondersteuning niet los
gezien kan worden van de sociale context van het gezin waarbij de aandacht gericht
is op de invloed van stressoren in het gezin en in de omgeving rondom het gezin.
Deze twee ‘types’, namelijk ouders die al dan niet problemen ervaren in de
opvoedingssituatie, zijn impliciet ook terug te vinden in de literatuur.
Opvoedingsondersteuning wordt enerzijds beschouwd als een belangrijk middel ter
versterking van de opvoedingscompetentie van ouders (Colpin & Vandemeulebroecke,
2002). Volgens Vandemeulebroecke (1995) is een belangrijke functie
van opvoedingsvoorlichting dan ook het ‘verrijken van het opvoedingsmilieu’.
Vanuit de analyses van de interviews kan ik dat alleen maar beamen. De ondervraagden
willen meer te weten komen over de opvoeding omdat ze het beste voor
hebben met hun kinderen, ook al zijn er geen problemen.
Anderzijds heeft opvoedingsondersteuning als functie het bewaren en opnieuw in
evenwicht brengen van de balans tussen risico- en protectieve factoren
(Vandemeulebroecke & Nys, 2002). Deze functie verwijst naar die ouders met
problemen in de opvoedingssituatie die op zoek gaan naar gerichte informatie.
Verder halen Vandemeulebroecke en Nys (2002) enkele activiteiten aan voor het
realiseren van de verschillende functies van opvoedingsondersteuning. Ze plaatsen
boeken en tijdschriften bij ‘voorlichting of informatieverstrekking’. Deels blijkt dat
ook uit de interviews. De ondervraagden geven aan op zoek te zijn naar meer
informatie. Maar nog meer willen ze een goed gevoel ervaren, weten dat ze er niet
alleen voor staan. Daarom vind ik dat men boeken en tijdschriften ook bij de
activiteit ‘emotionele en/of beoordelingssteun’ kan plaatsen. Deze behoefte aan emotionele
steun komt tevens in het onderzoek van Snyers et al. (2001) tot uiting: ouders
hebben nood om gehoord te worden, behoefte aan erkenning voor hun inzet en zorg
bij de opvoeding en nood om te weten hoe andere ouders opvoeden.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
74

5. Afsluitende discussie
Uit de interviews blijkt dat ouders ook daadwerkelijk een gevoel van herkenning en
begrip ervaren. Zowel Lim-Feijen (1992) als Buddelmeijer (1992) erkennen deze
voordelen van schriftelijke opvoedingsvoorlichting.
De meest voorkomende aanleiding tot het lezen van commerciële opvoedingsliteratuur
is het feit dat ouders het beste voor hebben met hun kind en dus goed
willen functioneren als opvoeder omdat zoiets het kind alleen maar ten goed kan
komen. Hermanns (1992) deed dezelfde bevinding. Als verklaring gaf hij dat meer
ouders bewust kiezen voor kinderen en een hoger verwachtingspatroon over
opvoeding hebben dan vroeger. Ouders zoeken dus bewust naar informatie over
opvoedkundige aspecten.
Vandemeulebroecke en Colpin (2002) schrijven dan ook dat de vragen die ouders
hebben niet noodzakelijk een uiting van opvoedingsonzekerheid zijn, dan wel een
intentie om zo goed mogelijk op te voeden en daarbij gebruik te maken van de
meest recente inzichten. Deze positieve visie op opvoedingsondersteuning
impliceert dan ook dat alle ouders recht hebben op ondersteuning.
Uit de interviews bleek dat qua inhoud de grote meerderheid van de ondervraagden
ervaringen verkiest. Vermeulen (1992) en Colpin en Vandemeulebroecke (2002)
komen tot vergelijkbare bevindingen. Ouders zijn geïnteresseerd in hoe andere
ouders de opvoeding aanpakken. Ze willen graag weten hoe de ander het doet.
In deze studie kwam naar voren dat door het lezen van commerciële opvoedingsliteratuur
ouders soms problemen zien waar ze niet zijn. Dit gegeven noemt men
ook wel proto-professionalisering. Poot (1992) schrijft hierover dat de overvloedig
aangedragen informatie niet altijd eenduidig is. Het kan dan gebeuren dat ouders,
door het lezen van alle informatie die hen bereikt, hun vragen en problemen
vertalen in de termen van de adviesgevende deskundigen. Dit kan tot gevolg
hebben dat zij iets als een probleem gaan zien wat het voorheen voor hen niet was
en zij zichzelf niet langer in staat achten het geschapen probleem op te lossen.
Het is met andere woorden zeer belangrijk dat men objectief blijft bij het raadplegen
van informatie omtrent de opvoeding!
Opmerkelijk is dat ondanks het grote aanbod aan tips en adviezen, ouders
uiteindelijk meestal hun eigen manier van opvoeden voortzetten. Een aantal ondervraagden
geeft aan dat het moeilijk is om consequent te blijven en dat men snel in
oude gewoontes hervalt. Op zich hoeft dat geen probleem te zijn. Hermanns (1995)
benadrukt immers dat opvoeden een zichzelfsturend proces is, dat dankzij de
aanwezigheid van beschermende factoren onder zeer uiteenlopende omstandigheden
blijft functioneren. Voets (2000) stelt dat ouders zelf aanvoelen wat kinderen
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
75

5. Afsluitende discussie
nodig hebben. Ook in dit onderzoek halen een aantal ouders aan dat je vanzelf
groeit in het opvoedingsproces en ideeën en advies haalt uit de eigen opvoeding.
Blijkbaar lezen ze dus graag tips en adviezen omdat ze ‘goede’ ouders willen zijn,
maar wordt er uiteindelijk weinig mee gedaan. We kunnen ons dan toch enkele
vragen stellen bij het nut van deze adviezen.
Al vinden ouders tips in verband met de opvoeding niet zo nuttig voor zichzelf, ze
vinden dat in ieder geval wel voor anderen. Men vindt het belangrijk dat informatie
over opvoeding naar de mensen toe komt. Als reden geven de geïnterviewden dat
sommige ouders hun kinderen slecht opvoeden, zonder het te weten. Dus bij hen
zouden tips en adviezen de ogen openen. Langs de andere kant geeft men ook aan
dat zij die het echt nodig hebben, waarschijnlijk toch niet bereikt worden.
Vanneste (2007) haalt in zijn essay aan dat opvoeding allang niet meer het
privéterrein van opvoeders is. Ook Miller en Sambell (2003) wijzen erop dat
opvoeding een publieke activiteit geworden is, onderworpen aan kritisch onderzoek
van ouders en professionals. Dat blijkt dus duidelijk uit de bevindingen van deze
studie. De geïnterviewde ouders vinden het stuk voor stuk niet meer dan normaal
dat er via commerciële opvoedingsliteratuur tussengekomen kan worden in de
opvoeding. Hierbij gaan ze ervan uit dat de auteur ‘het beter weet’, al valt dat in de
praktijk blijkbaar vaak tegen. Wubs (2004) onderzocht verscheidene opvoedingsboeken
en -tijdschriften. De belangrijkste les die ouders daar, volgens haar, uit
kunnen trekken is dat wie goed wil opvoeden, moet luisteren naar deskundigen. Dit
alles hangt samen met de pedagogisering van de samenleving (Depaepe, 1998). Er is
duidelijk een toegenomen en algemeen aanvaarde professionele bemoeienis op het
gebied van opvoeding.
Het feit dat niet iedereen wordt bereikt, wordt tevens gestaafd door Buddelmeijer
(1992). Volgens hem is de effectiviteit van de massamedia beperkt wanneer
uitsluitend gebruik gemaakt wordt van folders, brochures of commerciële boeken.
Er zijn dus waarschijnlijk andere kanalen nodig om iedereen aan te spreken.
De term ‘opvoedingsondersteuning’ kwam in gebruik als alternatief voor de term
‘pedagogische preventie’ (Hermanns, 1995). Toch wordt in recente discussies
opvoedingsondersteuning nog vaak benoemd als belangrijk instrument voor de
preventie van psychosociale en maatschappelijk problemen (Janssens-Vanoppen,
2000). Uit de bevindingen van de door mij bevraagde ouders komt duidelijk naar
voren dat ook zij opvoedingsondersteuning nog vaak als pedagogische preventie
beschouwen. Men is er immers van overtuigd dat de ouders die ‘slecht’ opvoeden,
namelijk zij die ‘probleemkinderen’ hebben, beter meer over de opvoeding zouden
lezen.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
76

5. Afsluitende discussie
Opdat commerciële opvoedingsliteratuur iedereen zou bereiken, vinden de bevraagde
ouders het essentieel dat het verstaanbaar is voor iedereen. Door middel van
simpel taalgebruik stijgt volgens hen de laagdrempeligheid. Colpin en Vandemeulebroecke
(2002) vonden tevens dat ouders laagdrempeligheid voorop stellen bij
hun keuze voor informatiekanalen.
Tijdens de interviews liet iemand ontvallen dat het gevoelig ligt om met anderen
over de opvoeding te praten. Nochtans geven de respondenten in de vragenlijst aan
dat ze ‘andere ouders’ een belangrijk informatiekanaal vinden. Mogelijks heeft het
iets te maken met de toenemende individualisering van de samenleving. Hierdoor
wordt de band van gezinnen met hun familie, vrienden en buren losser. Dit brengt
de ondersteuning van het sociale netwerk in het gedrang (Colpin &
Vandemeulebroecke, 2002).
Ik vind het verder zeer belangrijk om een kanttekening te plaatsen bij goed
opvoeden. Want wat is ‘goed opvoeden’? Welk soort opvoeding is goed of slecht?
Het feit dat er een onderscheid is tussen een goede en slechte opvoeding impliceert
volgens mij dat men ervan overtuigd is dat een ‘slechte’ opvoeding kan omgebogen
worden naar een ‘goede’ opvoeding, door middel van één of andere tussenkomst.
Volgens Ruikes (1992) is de bemoeienis in de opvoeding ontstaan door het algemeen
aanvaarden van het principe van de maakbaarheid. De kennis die wij hebben over
ontwikkeling en opvoeding komt met name voort uit gestoorde ontwikkelingen en
opvoedingsprocessen waarin problemen zijn ontstaan. Eigenlijk weten we heel
weinig van de ‘normaal’ verlopende opvoeding. Vanuit de kennis van ‘wat mis
gaat’, is ook de wetenschap ontstaan om in te grijpen in opvoedingssituaties,
namelijk problemen voorkomen, verminderen en zo mogelijk helemaal opheffen.
Tot slot wil ik tevens aanhalen dat het spreken over bevindingen van ouders het
gevaar meebrengt dat de verantwoordelijkheid voor de opvoeding voornamelijk op
de schouders van de ouders rust. Dat is niet de boodschap die ik met deze scriptie
wil uitdragen. Daarom benadruk ik nogmaals het principe van gedeelde verantwoordelijkheid
zoals ik dat ook gebruikt heb in m’n eigen werkdefinitie. Ik zie
opvoedingsondersteuning in de ruime zin van het woord, namelijk als een geelde
verantwoordelijkheid tussen ouders en andere maatschappelijke actoren.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
77

5. Afsluitende discussie
Beperkingen onderzoekswerk
Dit onderzoek is, zoals eerder aangegeven, niet exhaustief, maar eerder een
verkennende inventarisatie. Bovendien werd, omwille van het kwalitatieve karakter,
slechts een beperkt aantal ouders bevraagd.
Voor de analyse van de interviews werkte ik niet met een gestandaardiseerd
instrument, maar aan de hand van een beschrijvende matrix en door middel van zelf
gekozen thema’s. De analyse is waarschijnlijk gekleurd door mijn eigen interpretatie
van de gegevens. Als voordeel heeft deze werkwijze dat er genuanceerder met de
gegevens kon omgegaan worden.
Onvermijdelijk werd mijn interpretatie beïnvloed door het contact met de ouders
zelf. Daar ik de meeste ouders persoonlijk ken, ben ik mogelijks bevooroordeeld. Dit
heb ik zoveel mogelijk getracht te beperken door van alle interviews audio-opnames
te maken en alles letterlijk uit te typen.
Een risico van de rechtstreekse bevraging van ouders is het feit dat sociale
wenselijkheid kan optreden en dat ouders zich anders voordoen dan ze zijn. Dit kan
het realiteitsgehalte van de antwoorden beïnvloeden. Ik probeerde dit zoveel
mogelijk te vermijden door de anonimiteit van de ouders te garanderen. Maar ik
had als voordeel de meeste ouders persoonlijk te kennen waardoor het vertrouwen
en waarschijnlijk ook het realiteitsgehalte hoog was.
Uit de vragenlijst blijkt dat er over het algemeen niet echt problemen zijn binnen de
opvoeding. Dit resultaat is misschien vertekend door de vraagstelling. Er is immers
een kleine grens tussen ‘niet echt problematisch’ en ‘is een probleem’. Mogelijks zou
bij een mondelinge enquête een ander resultaat verkregen zijn.
Aanbevelingen verder onderzoek
Uit de resultaten bleek geen uitgesproken verschil tussen de door mij opgestelde
categorieën. Ik ontdekte wel een verschil in de behoefte aan commerciële
opvoedingsliteratuur waarbij ik twee types kon onderscheiden, namelijk zij met
problemen in de opvoeding en zij zonder problemen in de opvoeding. Het lijkt me
dan ook interessant om hier verder op in te gaan. Gaat hun voorkeur uit naar andere
kanalen van opvoedingsondersteuning? Worden ze echt geholpen door commerciële
opvoedingsliteratuur?
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
78

5. Afsluitende discussie
In deze scriptie werden de bevindingen van ouders met betrekking tot één
specifieke vorm van ondersteuning besproken, namelijk commerciële literatuur. Om
een algemener beeld te krijgen, lijkt het me aangewezen ook andere vormen van
opvoedingsondersteuning op deze manier te onderzoeken, zoals de televisie, de
school, andere ouders, enzovoort.
Ook vanuit de methodologische beperkingen is verder onderzoek aanbevolen zodat
het niet enkel bij een inventarisatie blijft, maar waardoor men bijvoorbeeld ook
beleidsaanbevelingen kan maken.
Verder gaven verscheidene ouders tijdens de interviews aan dat zij die opvoedingsondersteuning
het meest nodig hebben, gewoonlijk niet bereikt worden. De manier
waarop deze ouders wel bereikt kunnen worden, kan tevens een belangrijke piste
zijn voor verder onderzoek.
Besluit
Bij deze wil ik kort nog even een aantal indrukken aanhalen die deze studie bij mij
heeft nagelaten.
Vooraleerst probeerde ik de complexiteit van het begrip ‘opvoedingsondersteuning’
weer te geven. Voor een stuk bleef het wat complex, ook in de literatuur zijn er
tegenstrijdige ideeën. Via een eigen werkdefinitie van het begrip ‘opvoedingsondersteuning’
bracht ik voor mezelf duidelijkheid.
Tijdens de interviews ondervond ik dat commerciële opvoedingsliteratuur voor veel
ouders essentieel is bij de opvoeding. Het is een laagdrempelige vorm van ondersteuning
waar ze niet al te veel inspanningen voor moeten leveren. Het belangrijkste
is echter de steun en herkenning die ze ervaren bij het lezen ervan. Voor de ene
ouder is opvoedingsliteratuur uiteraard nuttiger dan voor de andere, denk maar aan
zij die problemen ervaren in de opvoedingssituatie. Toch merkte ik dat niemand
deze vorm van ondersteuning wil en kan missen. Het werd een vanzelfsprekendheid
en een soort zekerheid dat informatie over opvoeding ongevraagd in de brievenbus
ligt.
Ik ben overtuigd van het voordeel van deze manier van opvoedingsondersteuning.
Het lijkt me essentieel dat ouders zich goed voelen bij de opvoeding, in het belang
van zichzelf en hun kinderen. Het is dan ook aangewezen dat men hier van hogerhand
aandacht voor heeft, dat men inspanningen levert om iedereen te bereiken.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
79

5. Afsluitende discussie
Gedurende het onderzoek bleef ik zelf niet onbewogen. Een aantal vooroordelen
over bepaalde opvoedingssituaties verdwenen door de gesprekken met de ouders.
Ik ondervond dat het een aantal mensen deugd deed vrijuit te praten over hun
opvoedingssituatie. Veel ouders weten wel degelijk waarover ze praten en bleken
ervaringsdeskundigen in de puurste zin van het woord zijn.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
80

LITERATUURLIJST
Adriaenssens, P. (1997). Opvoedingsondersteuning: verantwoordelijkheid van
samenleving, gezin, kind. In: Preventieve gezondheidszorg: Vlaams preventiecongres 1997 (pp.
383-391). Diegem: Kluwer editorial.
NIZW.
Bakker, I., Bakker, K., van Dijke, A., & Terpstra, L. (1998). O & O in perspectief. Utrecht:
Bakker, N. (1993). Onzekere ouders? Over de geschiedenis van
opvoedingsvoorlichting en opvoedingsonzekerheid. Pedagogisch Tijdschrift, 18, 153-171.
Bertrand, R.M., Hermanns, J.M.A., & Leseman, P.P.M. (1998). Behoefte aan
opvoedingsondersteuning in Nederlandse, Marokkaanse en Turkse gezinnen met kinderen
van 0-6 jaar. Nederlands Tijdschrift voor Opvoeding, Vorming en Onderwijs, 14 (1), 50-71.
Bloemen, R. (1995). Kansen tot opvoedingsondersteuning in de algemene
hulpverlening. In: H. Haerden, & D. Janssen (Eds.), Pedagogische preventie: een antwoord op
kansarmoede? (pp. 137-148). Leuven/Apeldoorn: Garant.
Bouverne – De Bie, M. (2002). Opvoedingsondersteuning: een vorm van
maatschappelijke dientsverlening. In: L. Vandemeulebroecke, H. Van Crombrugge, J.
Janssens, & H. Colpin (Eds.), Gezinspedagogiek – Deel II: Opvoedingsondersteuning (pp. 317-
340). Antwerpen/Apeldoorn: Garant.
Bouverne – De Bie, M. (2005). Over respect voor gezinnen en gezinsgericht werken. In:
H. Van Crombrugge, & E. Lombaert (Eds.), Gezin en opvoeding: weldadig en gewelddadig
(pp.61-76). Antwerpen/Apeldoorn: Garant.
Broekaert, E., De Fever, F., Schoorl, P., Van Hove, G., & Wuyts, B. (Eds.). (1997).
Orthopedagogiek en maatschappij. Leuven/Apeldoorn: Garant.
Buddelmeijer, L. (1992). Schriftelijke opvoedingsvoorlichting: een steun voor ouders.
In: A. Hol (Ed.), Opvoedingsondersteuning. Methoden, nieuwe opvattingen en praktische
toepassingen (pp. 174-177). Utrecht: SWP.
Canavan, J., Dolan, P., & Pinkerton, J. (Eds.). (2000). Family support. Direction from
diversity. Londen: Jessica Kingsley Publishers.
Ceysens, P. et al. (2000). Voorstel van decreet houdende de inrichting van activiteiten inzake
opvoedingsondersteuning. Vlaams Parlement, stuk 282 – nr. 1, 4 mei 2000.
Colpin, H., & Vandemeulebroecke, L. (2002). Legitimering van
opvoedingsondersteuning. In: L. Vandemeulebroecke, H. Van Crombrugge, J. Janssens, &

H. Colpin (Eds.), Gezinspedagogiek – Deel II: Opvoedingsondersteuning (pp. 31-52).
Antwerpen/Apeldoorn: Garant.
Colsoul, D., et al. (2000). Gezins- en opvoedingsondersteuning: een stap verder…in
het leven van een gepedagogiseerde samenleving. Tijdschrift voor Welzijnswerk, 24 (232), 3-4.
Cook, D.W. (1989). Systematic Need Assessment: A Primer. Journal of Counseling and
Development, 67, 462-464.
De Neve, F. (2002). Brieven aan Ouders met Tieners. In: L. Vandemeulebroecke, H.
Van Crombrugge, J. Janssens, & H. Colpin (Eds.), Gezinspedagogiek – Deel II:
Opvoedingsondersteuning (pp. 203-223). Antwerpen/Apeldoorn: Garant.
Sage.
Denzin, N.K., & Lincoln, Y.S. (1998). Strategies of Qualitative Inquiry. Thousand Oaks:
Depaepe, M. (1998). De pedagogisering achterna. Aanzet tot een genealogie van de
pedagogische mentaliteit in de voorbije 250 jaar. Leuven: Acco.
De Swaan, A. (1982). Uitgaansbeperking en uitgaansangst; over de verschuiving van
bevelshuishouding naar onderhandelingshuishouding. In: A. de Swaan (Ed.), De mens is de
mens een zorg: opstellen 1971-1981 (pp. 81-115). Amsterdam: Meulenhoff.
Doornenbal, J. (1997). De ervaren opvoedingsonzekerheid van moeders en vaders.
Comenius, 17, 281-292.
Du Bois-Raymond, M. (1994). Jongeren en ouders – hedendaagse gezinsculturen. Jeugd
en Samenleving, 12, 676-688.
Eindrapport behoeftenonderzoek “Heeft u ook een tiener in huis?” (s.d.). Brussel:
Gezinsbond.
Friele, R. (1998). Voorwoord. In: T. Royers, L. de Ree, & G. Verbeeck (Eds.),
Empowerment: eigenmachtig worden in de hulpverlening (pp. 7-10). Utrecht: NIZW.
Gerris, J.R.M. (Ed.). (1994). Pedagogische ondersteuning van gezinnen en hulpverleners.
Assen: Van Gorcum.
Gerris, J.R.M., van As, N.M.C., Wels, P.M.A., & Janssens, J.M.A.M. (1998). From parent
education tot familiy empowerment programs. In: L. L’Abate (Ed.), Family psychopathology
(pp. 401-426). New York: Guilford.
Gilligan, R. (2000). Family support. Issues and prospects [Elektronische versie]. In: J.
Canavan, P. Dolan, & J. Pinkerton (Eds.), Family support. Direction from diversity (pp. 13-34).
Londen: Jessica Kingsley Publishers.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
82

Gys, M. (2000). Empowerment. Gezinsbeleid in Vlaanderen (Themanummer ‘in de kijker:
opvoedingsondersteuning’, 29 (2), 12-15.
Haerden, H., & Janssens, D. (Eds). (1995). Pedagogische preventie: een antwoord op
kansarmoede? Leuven/Apeldoorn: Garant.
Hellinckx, W., Grietens, H., & Geeraert, L. (2002). Hulp bij opvoedingsvragen.
Opvoedingsondersteuning tussen 0 en 3 jaar. Leuven: Acco.
Hermanns, J.M.A. (1992). Het sociale kapitaal van jonge kinderen. Utrecht: SWP.
Hermanns, J.M.A. (1995). Opvoedingsondersteuning: een poging tot
wetenschappelijke en maatschappelijke legitimering. In: H. Haerden, & D. Janssen (Eds.),
Pedagogische preventie: een antwoord op kansarmoede? (pp. 17-33). Leuven/Apeldoorn: Garant.
Hermanns, J.M.A., & Leseman, P.P.M. (1998). Opvoedingsondersteuning: steun aan
kinderen in ontwikkeling. In: P.P.M. Leseman, M. Fahrenfort, J.M.A. Hermanns, & A.W.
Klaver (Eds.), Opvoedingsondersteuning. De experimenten opvoedingsondersteuning:
leermomenten en toekomstperspectieven. Samenvatting van de onderzoeksresultaten en
aanbevelingen (pp. 5-9). Amsterdam/Den Haag: SCO-Kohnstamm Instituut/B&A Groep
Beleidsonderzoek en –Advies.
Hol, A. (Ed.). (1992). Opvoedingsondersteuning. Methoden, nieuwe opvattingen en
praktische toepassingen. Utrecht: SWP.
Janssens, J.M.A.M. (1998). Opvoedingshulp: doel, methoden en effecten. Tijdschrift
voor Orthopedagogiek, 37, 131-147.
Janssens-Vanoppen, S. (Ed.). (2000). Hoorzitting over de parlementaire initiatieven
betreffende opvoedingsondersteuning. Niet-gepubliceerd verslag. Brussel: Commissie voor
Welzijn, Volksgezondsheid en Gelijke Kansen.
Kaiser, A., et al. (1999). Rejoinder: Toward a contemporary vision of parent education.
Topics in Early Childhood Special Education, 19 (3), 173-176.
Kousemaker, N.P.J., & Timmers-Huigens, D. (1985). Pedagogische hulpverlening in de
eerste lijn. Tijdschrift voor Orthopedagogiek, 24, 549-565.
Kvale, S. (1996). Interviews: An introduction to qualitative research interviewing. Londen:
Sage Publications.
Lim-Feijen, J.F. (1992). De peuterbrief. In: A. Hol (Ed.), Opvoedingsondersteuning.
Methoden, nieuwe opvattingen en praktische toepassingen (pp. 218-220). Utrecht: SWP.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
83

Boom.
Maso, I., & Smaling, A. (1998). Kwalitatief onderzoek: praktijk en theorie. Amsterdam:
McCurdy, K., & Daro, D. (2001). Parent involvement in family support programs: An
integrated theory. Family Relations, 50, 113-121.
Memelink, R. (2007). SPSS voor marktonderzoek. Praktisch gebruik van SPSS bij
kwantitatief marktonderzoek. Groningen/Houten: Wolters-Noordhoff.
Miles, M.B., & Huberman, A.M. (1994). Qualitative data analyses. An expanded
sourcebook. Londen: Sage Publications.
Miller, S., & Sambell, K. (2003). What do parents feel they need? Implications of
parents’ perspectives for the facilitation of parenting programmes [Elektronische versie].
Children & Society, 17, 32-44.
Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap (2001). Beleidsbrief Welzijn, Gezondheid en
Gelijke Kansen 2001. Brussel.
Moran, P., & Ghate, D. (2005). The effectiveness of parenting support [Elektronische
versie]. Children & Society, 19, 329-336.
Nys, K., & Vandemeulebroecke, L. (2000). Gezins- en opvoedingsondersteuning.
Tijdschrift voor Welzijnswerk, 24 (232), 5-10.
Nys, K., & Van den Wijngaerde, L. (2004). Het belang van empowerment in
opvoedingsondersteuning. Tijdschrift voor Welzijnswerk, 28 (263), 23-28.
Nys, K., & Wouters, A. (2001). De betekenis van empowerment voor het
opvoedingsondersteunend werken met kansarme gezinnen. Pedagogisch Tijdschrift, 26 (1),
19-43.
Peeters, J., & Woldringh, C. (1993). Leefsituatie van kinderen tot 12 jaar in Nederland.
Nijmegen: ITS.
Peeters, M., & Hermanns, J.M.A. (1993). Opvoedingsvoorlichting in de
jeugdgezondheidszorg: het perspectief van de ouders. Utrecht: SWP.
Pels, T. (Ed.). (2004). Opvoeding en integratie [Elektronische versie]. Assen: Koninklijke
Van Gorcum.
Poot, W.I. (1992). De populariteit van opvoedingsondersteuning. Aandacht voor
opvoeding en ondersteuning in onderzoek. In: A. Hol (Ed.), Opvoedingsondersteuning.
Methoden, nieuwe opvattingen en praktische toepassingen (pp. 38-50). Utrecht: SWP.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
84

Riksen-Walraven, J.M.A. (1989). Meten in perspectief, een levensloopmodel als
achtergrond bij het meten en beïnvloeden van gedrag en interacties. Tijdschrift voor
orthopedagogiek, 28, 16-33.
Ruikes, T.J.M. (1992). De professionalisering van opvoeding en
opvoedingsondersteuning. In: A. Hol (Ed.), Opvoedingsondersteuning. Methoden, nieuwe
opvattingen en praktische toepassingen (pp. 91-99). Utrecht: SWP.
Rullo, G., & Musatti, T. (2005). Mothering young children: Child care, stress and social
life. European Journal of Psychology of Education, 20 (2), 107-119.
Sidebotham, P., et al. (2001). Culture, stress and the parent-child relationship: a
qualitative study of parents’ perceptions of parenting [Elektronische versie]. Child: Care,
Health and Development, 27 (6), 469-485.
Silverman, D. (2000). Doing Qualitative Research – A Practical Handbook. Londen: Sage
Publications.
Smaling, A. (1992). De pragmatische ruimte: Paradigmatische en pragmatische
elementen van de methodenkeus. In: A. Smaling, & F. Van Zuren (Eds.), De praktijk van
kwalitatief onderzoek – voorbeelden en reflecties (pp. 164-181). Amsterdam: Boom/Meppel.
Snyers, K., Colpin, H., & Coenen, M. (2001). Behoefte aan opvoedingsondersteuning. Een
onderzoek bij ouders in Maasmechelen. Leuven: Garant.
Standpunt van het Vlaams Welzijnsverbond over opvoedingsondersteuning. (2005).
Tijdschrift voor Welzijnswerk, 29 (272), 5-9.
Tilanus, C.P.G. (1997). Onderzoeksmethoden bij agogisch handelen. Utrecht: SWP.
Van Crombrugge, H., & Vandemeulebroecke, L. (1992). Naar een concept van vorming
van ouders. In: J.R.M. Gerris (Ed.), Opvoedings- en gezinsondersteuning (pp. 27-46). Lisse:
Swets & Zeitlinger.
Van Crombrugge, H., & Vandemeulebroecke, L. (2002). Oudervorming door gesprek.
Invalshoeken voor opvoedingsondersteuning in sociale netwerken. In: L.
Vandemeulebroecke, H. Van Crombrugge, J. Janssens, & H. Colpin (Eds.), Gezinspedagogiek –
Deel II: Opvoedingsondersteuning (pp. 71-94). Antwerpen/Apeldoorn: Garant.
Van Crombrugge, H., & Lombaert, E. (Eds.). (2005). Gezin en opvoeding: weldadig en
gewelddadig. Antwerpen/Apeldoorn: Garant.
Vandemeulebroecke, L. (1995). Opvoedingsondersteuning en pedagogische preventie
als beleidsterrein. In: H. Haerden, & D. Janssen (Eds.), Pedagogische preventie: een antwoord op
kansarmoede? (pp. 63-72). Leuven/Apeldoorn: Garant.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
85

Vandemeulebroecke, L. (2000). Opvoedingsondersteuning vandaag. Gezinsbeleid in
Vlaanderen (Themanummer ‘in de kijker: opvoedingsondersteuning’), 29 (2), 3-11.
Vandemeulebroecke, L., & Nys, K. (2001). Het concept empowerment op het domein
van de gezins- en opvoedingsondersteuning en de pedagogische hulpverlening. Pedagogisch
Tijdschrift, 26 (1), 3-17.
Vandemeulebroecke, L., & Nys, K. (2002). Het concept opvoedingsondersteuning. In:
L. Vandemeulebroecke, H. Van Crombrugge, J. Janssens, & H. Colpin (Eds.),
Gezinspedagogiek – Deel II: Opvoedingsondersteuning (pp. 11-30). Antwerpen/Apeldoorn:
Garant.
Vandemeulebroecke, L., Van Crombrugge, H., Janssens, J., & Colpin, H. (Eds.). (2002).
Gezinspedagogiek - Deel II: Opvoedingsondersteuning. Antwerpen/Apeldoorn: Garant.
Vandemeulebroecke, L., & De Munter, A. (2004). Opvoedingsondersteuning. Visie en
kwaliteit. Leuven: Universitaite pers Leuven.
Vanden Berge, A. (1995). Opvoedingsondersteuning als belangrijke pijler binnen de
preventieve kinderzorg van Kind en Gezin. In: H. Haerden, & D. Janssen (Eds.),
Pedagogische preventie: een antwoord op kansarmoede? (pp. 73-81). Leuven/Apeldoorn: Garant.
Vandenbroeck, M. (2006). Cursus gezinspedagogiek. Gent: Vakgroep Sociale Agogiek.
Van den Eynde, M. (2000a). Gepaste opvoedingssteun voor alle ouders – Visie van de
Bond. Gezinsbeleid in Vlaanderen (Themanummer ‘in de kijker: opvoedingsondersteuning’), 29 (2),
26-33.
Van den Eynde, M. (2000b). In de kijker: opvoedingsondersteuning. Gezinsbeleid in
Vlaanderen (Themanummer ‘in de kijker: opvoedingsondersteuning’), 29 (2), 1-2.
Vanneste, W. (2007). Het Kind, zijn Opvoeding en de Samenleving. Retrieved May 5, 2008,
from http://hbo-kennisbank.uvt.nl/cgi/fontys/show.cgi?fid=2912
Gezin.
Verhegge, K. (1999). Opvoedings- en gezinsondersteuning (visietekst). Brussel: Kind en
Verhegge, K. (2002). Het uitbouwen van een netwerk opvoedingsondersteuning door
Kind en Gezin. In: L. Vandemeulebroecke, H. Van Crombrugge, J. Janssens, & H. Colpin
(Eds.), Gezinspedagogiek – Deel II: Opvoedingsondersteuning (pp. 151-163).
Antwerpen/Apeldoorn: Garant.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
86

Vermeulen, A. (1992). Kinderopvang en opvoedingsondersteuning. In: A. Hol (Ed.),
Opvoedingsondersteuning. Methoden, nieuwe opvattingen en praktische toepassingen (pp. 83-90).
Utrecht: SWP.
Vermulst, A., van Aalst, T., & Jansma, H. (1994). Opvoedingsondersteuning. Een
inventariserend onderzoek naar opvoedingsproblemen en gezinsfunctioneren in Ede. In:
J.R.M. Gerris (Ed.), Pedagogische ondersteuning van gezinnen en hulpverleners (pp. 123-138).
Assen: Van Gorcum.
Vermulst, A. (2002). Opvoedingsproblemen van tieners en de behoefte aan
opvoedingsondersteuning. In: L. Vandemeulebroecke, H. Van Crombrugge, J. Janssens, &
H. Colpin (Eds.), Gezinspedagogiek – Deel II: Opvoedingsondersteuning (pp. 182-201).
Antwerpen/Apeldoorn: Garant.
Voets, J. (2000). Het kind van de rekening: over opvoedingsondersteuning en
pedagogische preventie. Tijdschrift voor Welzijnswerk, 24 (232), 62-71.
Voets, J., & Michielsen, L. (2002). En wat vinden ouders ervan? Over de effecten van
oudertraining en andere ouderbegeleidende methodieken tijdens een residentiële
behandeling. Tijdschrift voor Orthopedagogiek, Kinderpsychiatrie en Klinische Kinderpsychologie,
27, 16-37.
Walravens, E. (2005). Gezinsopvoeding in een postmodern tijdperk. In: H. Van
Crombrugge, & E. Lombaert (Eds.), Gezin en opvoeding: weldadig en gewelddadig (pp. 13-28).
Antwerpen/Apeldoorn: Garant.
Wilbrink-Griffioen, D. (1992). Opvoeding Ondersteund. In: A. Hol (Ed.),
Opvoedingsondersteuning. Methoden, nieuwe opvattingen en praktische toepassingen (pp. 19-26).
Utrecht: SWP.
Wouters, A. (2000). De opvoedingstelefoon Vlaanderen. In: W. Demey, E. Moens, K.
Van Leeuwen, & L. Verhofstadt-Denève (Eds.), Preventie van antisociaal gedrag: starten bij de
(pre-)conceptie? (pp. 265-271). Gent: Universiteit Gent, Vakgroep Ontwikkelings- en
persoonlijkheidspsychologie – Vormingscentrum voor de Begeleiding van het Jonge Kind.
Wubs, J. (2004). Luisteren naar deskundigen. Opvoedingsadvies aan Nederlandse ouders
1945-1999. Assen: Koninklijke Van Gorcum.
Zwiep, C., Ligtermoet I., & de Ruyter, B. (1996). Vragen hebben is nog geen
opvoedingsonzekerheid. Onderzoek naar de behoefte aan opvoedingsonzekerheid in
Hardewijk. Jeugd en Samenleving, 14, 81-86.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
87

BIJLAGEN
1. Pedagogisch framework Kousemaker en Timmers-Huigens
Kousemaker, N.P.J., & Timmers-Huigens, D. (1985). Pedagogische hulpverlening in
de eerste lijn. Tijdschrift voor Orthopedagogiek, 24, 549-565.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
88

2. Balansmodel Bakker et al.
Kousemaker, N.P.J., & Timmers-Huigens, D. (1985). Pedagogische hulpverlening in
de eerste lijn. Tijdschrift voor Orthopedagogiek, 24, 549-565.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
89

3. Vragenlijst
Sofie Jacobs – 2 de licentie onderwijspedagogiek
Inventaris rond opvoedingsondersteuning
De data van deze vragenlijst worden op een anonieme manier verwerkt.
De informatie wordt, zoals voorgeschreven in de ‘wet ter bescherming
van de privacy’, niet verder verspreid en enkel in het kader van het
voorziene onderzoek gebruikt.
A) Algemene vragen
- Wat is je leeftijd?
…………………………………………………
- Wat is je geslacht? Omcirkel.
vrouw – man
- Waar woon je? Geef de postcode.
…………………………………………………
- Hoeveel kinderen heb je?
……………………………………………….
- Welke leeftijd hebben je kinderen?
………………………………………………….
- Wat is het hoogste diploma dat je behaalde? Omcirkel één
keuzemogelijkheid.
1. lagere school
2. lager secundair
3. secundair BSO
4. secundair TSO
5. onderwijs ASO
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
90

6. hoger onderwijs korte type
7. hoger onderwijs lange type
8. universitair onderwijs
B) opvoedingsvragen en –problemen
Ervaar je onderstaande zaken als problematisch binnen de opvoeding van je
kinderen?
Zet een kruisje in het passende vakje.
geen
probleem
niet echt
problematisch
is een
probleem
niet van
toepassing
regels en grenzen
steun van partner
zakgeld
praten met kind
gezinsbudget
schoolloopbaan
verantwoordelijkheid tov kind
vrijheid geven aan kind
afspraken met partner
drugs
keuzes in manier van
opvoeden
respect van kind
tv,video
pc,internet
meningsverschillen
conflicten broer/zus
begeleiden relationele/
seksuele ontw
houden aan afspraken
Zijn er nog andere zaken in de opvoeding die u heel moeilijk vindt?
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………..
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
91

C) Informatiekanalen
Waar haal jij informatie over opvoeden?
Omcirkel het cijfer van je keuze.
1 = meest gebruikte informatiekanaal
6 = minst gebruikte informatiekanaal.
Let op, elk cijfer kan dus maar 1x voorkomen.
• Andere ouders: 1 2 3 4 5 6
• Radio, televisie: 1 2 3 4 5 6
• Boeken: 1 2 3 4 5 6
• Tijdschriften: 1 2 3 4 5 6
• School, CLB: 1 2 3 4 5 6
• Andere: 1 2 3 4 5 6
Welk vind jij het meest geschikte informatiekanaal?
Zet een kruisje naast alle informatiekanalen die jij het meest geschikt vindt.
Je mag dus meerdere kruisjes zetten.
andere ouders
radio, televisie
boeken
tijdschriften
school, CLB
andere
Controleer je nog eens of alle vragen ingevuld zijn?
Hartelijk bedankt voor het invullen van deze vragenlijst!
Mag ik jou, indien nodig, contacteren voor verder onderzoek? Zo ja, noteer dan
aub hieronder je telefoonnummer en naam
……………………………………………………..
……………………………………………………..
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
92

4. Semi-gestructureerde interviews
Wegens de grote omvang van de uitgetypte interviews liggen deze ter inzage op het
bureau van mijn promotor, Bruno Vanobbergen, vakgroep Pedagogiek.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
93

5. Matrix beschrijvende analyse
Maso, I., & Smaling, A. (1998). Kwalitatief onderzoek: praktijk en theorie.
Amsterdam: Boom.
Ouders en opvoedingson dersteuning: een verken ning van commer ciële literatuur
Sofie Ja cobs
94

Sofie Jacobs
Pedagogische Wetenschappen, optie onderwijspedagogiek
Academiejaar 2007 – 2008
Promotor: Dr. Bruno Vanobbergen
Ouders en opvoedingsondersteuning:
een verkenning van commerciële literatuur
Abstract
In deze licentiaatverhandeling worden de bevindingen van ouders bij commerciële
opvoedingsliteratuur beschreven door middel van kwalitatieve semi-gestructureerde
interviews.
In het eerste deel komt de relevantie van deze scriptie aan bod en worden de
probleemstelling en de onderzoeksvragen weergegeven.
Vervolgens geeft het tweede deel een ruimer theoretisch kader. In die uiteenzetting
worden definities, theoretische inzichten, de positionering van het begrip
‘opvoedingsondersteuning’ en een eigen werkdefinitie geschetst. Het belang van de
theoretische omkadering blijkt uit het inzicht dat het biedt in de complexiteit van
het begrip ‘opvoedingsondersteuning’. Het is immers geen sinecure om een
eenduidige definitie van het begrip in de literatuur terug te vinden, aangezien het
een veelzijdigheid aan interpretaties behelst en de inhoud ervan in de loop der jaren
evolueerde. Via een eigen werkdefinitie wordt het begrip enigszins afgebakend voor
wat deze scriptie betreft.
Na een methodologische uitdieping komen vervolgens de resultaten aan bod. Deze
resultaten worden uiteindelijk bediscussieerd aan de hand van eerder gevonden
literatuur en eigen reflecties. De conclusie is dat commerciële opvoedingsliteratuur
voor veel ouders essentieel is bij de opvoeding. Het is een belangrijke laagdrempelige
vorm van steun en herkenning die meestal als vanzelfsprekend gezien
wordt.

Bijlagen: semi-gestructureerde interviews
Ouders en opvoedingsondersteuning:
een verkenning van commerciële literatuur
- Een kwalitatieve situatieschets -
Sofie Jacobs
Promotor: Dr. Bruno Vanobbergen
Academiejaar 2007 – 2008

Categorie ‘mannen’
MAN 1
Ik moet zeggen, ik lees zelf niet zoveel, ik ben van opleiding opvoeder. Euh, ik heb op latere
leeftijd nog een graduaat orthopedagogie gedaan en euhm, ik heb zelf drie kinderen, een
dochter van 22, een zoon van 13 en één van 10 en ja, ik zou dus zogezegd moeten weten hoe
dat het moet hé, opvoeden. Maar ik lees daar niet zo heel veel over, die boekskes die ze dan
thuis meebrengen, gelijk Klasse enzo. Mijn echtgenote die volgt dat op de voet. En wij
hebben alletwee zo wat onze ideeën over opvoeding en euh, hetgeen algemeen wordt
gezegd zo van dezelfde lijn volgen enzo, alhoewel inconsequent opvoeden ook opvoeden is,
en als ik bijvoorbeeld niet akkoord ga met een manier van opvoeden of van denken van mij
echtgenote dan zeg ik dat ook en ik maak daar ook wel een onderscheid in. We hebben
bijvoorbeeld wat problemen met die jongste van 10 jaar, alléz, ik zo niet, maar mijn
echtgenote heeft er heel veel problemen mee gehad en misschien nu nog en daarvoor zijn we
dus naar digizone gegaan, via verwijzing van school en clb, een jaar later konden we daar
pas terecht. En daar kwamen heel interessante zaken uit eigenlijk.
Lees je er zelf nog aanvullend iets over?
Ik ben eigenlijk zelf zo een beetje bezig rond verslaving enzo en daar lees ik eigenlijk meer
over.
Maar dat is dan in functie van uw werk eigenlijk?
Ja, van hetgeen ik wil gaan doen ja.
En die tijdschriften gelijk Klasse enzo, lees je dat dan soms?
Af en toe pak ik dat eens vast. Maar ik moet wel toegeven dat ik daar niet zo bezeten van
ben. Alléz, dat is allemaal wel goed en wel, daar staan heel veel praktische dingen in en ja,
ideeën over opvoeding veranderen ook wel heel veel enzo hé. Alléz, in mijn opleiding, ik ben
afgestudeerd in juni 2004, daar hebben we het de hele tijd over opvoeding gehad hé. Een
opvoeder moet ook wel flexibel zijn en zijn ideeën kunnen aanpassen, veranderen enzo,
zichzelf in vraag durven stellen, dat doe ik allemaal wel hé.
Wat vind je dan eigenlijk van hetgeen bijvoorbeeld in die Klasse staat?
Ik vind dat wel nuttig, heel concreet, praktische zaken meestal, ja, dat is niet slecht. Of dat ik
daar iets aan heb, dat is iets anders hé. Bijvoorbeeld die jongste is dan gediagnosticeerd als
iemand met aandachtsstoornissen en ADHD en daar staat dan wel regelmatig iets van in.
Maar alléz, ik euh, hetgeen dat ik dan van ADHD weet dat is dan van mijn opleiding enzo,
die stages, ok, dat is aanvullend, maar ik doe daar dan niet genoeg moeite voor misschien.
Moest je die opleiding niet gehad hebben, zou je dan meer zoiets vastnemen?
Pff, dat hangt er een beetje vanaf hé, van de interactie met mijn echtgenote, de medeopvoeder
en mezelf in verband met die kinderen. Want euh, we komen bijvoorbeeld uit
totaal verschillende contexten. Ik kom uit een gezin van 8 kinderen en zij uit een gezin van 2

kinderen, dus die vaardigheden die wij moesten hebben om in het gezin te hanteren die zijn
helemaal anders dan die van haar hé. Ieder heeft natuurlijk zijn ding, en alles hangt ook af
van de mate waarin dat iemand zich daaraan wilt aanpassen. Mijn echtgenote leest
ongelooflijk veel van die zaken, maar in welke mate dat zij zichzelf aanpast aan hetgeen zij
leest, dat is een andere zaak.
Praat zij met u over hetgeen ze gelezen heeft?
Weinig eigenlijk. Dus ik denk ook niet dat er dan zo’n spectaculaire zaken of veranderingen
uit de bus komen. Maar we hebben wel al vanalles gedaan, we zijn zo eens naar informatieavonden
geweest in het school. Ik ben dan zo een maniak in het noteren van alles zo. In die
opleiding ook, ik kan die opleiding aan de hand van mijn notities helemaal terug samen
stellen. Ik was den oudste van heel dat spel daar, dus dat waren allemaal jongere maskes
gelijk als gij, in het volwassenenonderwijs dan, via de VDAB. Ik kom eigenlijk uit de
privésector en dat bedrijf is gesloten of overgekocht en ik heb me laten ontslaan en ik wou
iets helemaal anders doen. En dan heb ik via de VDAB graduaat orthopedagogie gedaan. Ik
noteer heel veel, en ik ben daar heel snel in en dat heb ik eigenlijk altijd als ik zo informatieopdrachten
enzo volg, ok ik doen dat wel, maar meer doe ik er niet mee, dat zit allemaal
geklasseerd. Ik heb zo nog al sterke ideeën eigenlijk op gebied van opvoeding en ik welke
mate dat dat dan beïnvloedbaar is als ge 52 jaar zijt, das niet simpel. En pas op, mijn
kinderen die doen het niet slecht hé. Ik denk dat euh, dat is dus bij digizone uitgekomen, dat
er ongelooflijke verschillen zijn tussen ons, opvoedingsideeën en opvoedingsstijlen, tussen
mijn echtgenote en mij, maar dat gaat ook, we zijn al 25 jaar getrouwd dus euh…
Wat vind je dan van die informatie-avonden? Haal je daar meer uit dan uit de literatuur?
Dat is rechtstreekser natuurlijk hé, dan kan je vragen stellen enzo. Ja, ik zie dat natuurlijk
altijd wel een beetje met die opleidingachtergrond hé. Ik hang daar nu wel niet de
orthopedagoog uit, ik laat dat gewoon over mij komen, maar ik heb daar ook wel mijn
vragen bij ze, bij hetgeen ze daar allemaal durven zeggen. Die moeders dan allemaal, die
bezorgde moeders, als het dan over vanalles gaat, drugspreventie bijvoorbeeld, ik ben
eigenlijk zelf een beetje gespecialiseerd in verslaving. En daar zitten ook zeker
opvoedingsaspecten achter. Want euh, alléz ja, dat is eigenlijk het eerste dat je als opvoeder
doet na zo’n opleiding, euh, de tegenstelling tussen nurture en nature, wat is van uzelf en
wat is er via opvoedingscontexten meegegeven en die discussie is er één zonder einde. Maar
in contacten die ik leg rond verslaving heeft dat wel zijn invloed, dat zouden we moeten
meepakken vanuit de jeugd enzo, maar het gaat eigenlijk over het nu en de toekomst en hoe
ze daar mee omgaan. En daar heb ik ook heel expliciete ideeën in en euh, ik heb stages
gedaan enzo in die wereld en tegen veel zaken zet ik mij wel wat af, ik heb zo meer een
individuele aanpak, en euh…
Werk je dan in een instelling ofzo?
Neenee, ik ben, ik moet, ik ga eigenlijk een zelfstandige praktijk opstarten binnen x-aantal
tijd. Maar ik ben eerst zo nog wat aan het oefenen en dat gaat heel goed.

Praten jullie dan soms met elkaar over jullie ideeën over opvoeding en hetgeen je gelezen
hebt?
Ja, we praten erover, ge kunt niet anders hé. Als er iets op uw lever ligt, moet ge dat direct
zeggen. Als het gaat over toegeven in opvoeden, kinderen hun grenzen leren kennen en
bevestiging en kunnen onderhandelen enzo. Ik ben volgens mijn echtgenote de ‘te
begrijpende’, ik onderhandel lang, en dat contrast komt bij die psycholoog van digizone
geweldig tot uiting. Dat ze soms het idee heeft dat die kleine van 10 jaar den baas is omdat
dat iemand is die heel ongeduldig is en die heeft een concentratiestoornis en zijn wil wilt hij
wel opleggen natuurlijk. Maar ik leg me bij die jongen neer, zijn argumentatie is ook
fantastisch, hoogbegaafd en ik hou er rekening mee met wat er allemaal gebeurt hé. Ik pak
het misschien te veel op voor dat manneke, omdat die nogal wat tegenstand ondervindt zo,
die is heel actief en mijn vrouw en dochter die moeten zo wat traag wakker worden en dan
begint het al hé. Die kerel zit vol leven enzo en ik vind dat dan ook heel erg dat dat gefnuikt
wordt hé die levendigheid. Ik heb hiernaast een drumstel voor hem gezet, dat hij zich daar
toch kan uitleven. Maar hij blijft heel actief, maar er is verder niks mis ze.
Heb je op voorhand verwachtingen als je iets begint te lezen?
Nee.
Is er voor u verschil in welk magazine of boek de tekst over opvoeding verschijnt?
Ik denk dat wel. Klasse is wel een bekend boekske en dat zou dan toch wel een beetje meer
gefundeerd moeten zijn. Dat denk ik. Maar alléz, soms komt mijn echtgenote wel eens met
Flair-verhalen af en dan is dat wel eens grappig enzo. Pas op, ik heb zo wel m’n ideeën en
ook over de stromingen in de psychologie. Ik neem zo uit alles wat op wat ik het
belangrijkste vind en ik probeer dat toe te passen op het individu dat ik voor mij heb hé. En
dan is hetzelfde gelijk met zo’n boekskes hé. Er staan zinnige dingen in ook, of dat dat nu
wetenschappelijk onderbouwd is of niet. Statistisch is dat wel eens interessant natuurlijk
enzo, maar nee, ik neem dat gewoon in mij op, ik verwerk dat en als dat van toepassing kan
zijn op bepaalde momenten of voor bepaalde mensen, dan gebruik ik dat.
Kijk je daar dan achteraf nog eens terug naar?
Dat is zo ook iets. Ik leg dat vast zoiets, ik vind dat zo idioot dat als ik naar een voordracht of
zoiets ga, en ik zit er dan zo maar, en ik weet ook dat al hetgeen daar verteld wordt, daar
blijven dinges van hangen, maar ge vergeet ook, en nu wil ik dat gewoon vastleggen zodanig
dat ik er terug naar kan grijpen wanneer ik het nodig heb. Maar eigenlijk kijk ik wel niet
vaak naar terug. Dat hangt er ook van af, in mijn opvoeding, of ik thuis problemen heb ofzo,
of hetgeen ik van plan ben te doen rond verslaving, dat is ook helemaal iets anders hé. Het
komt wel van pas, maar het gaat meestal over kinderen, waar dat mijn echtgenote dan mee
afkomt. En zo de invloed op latere leeftijd, de angst bevangt haar soms zo, vooral omdat ze
zo weinig controle over die jongste krijgt, zo van ‘wat gaat dat later worden’ enzo, over
kinderpraktijken hé. En we hebben een dochter van 22, maar daar is niks mis mee, die is
afgestudeerd als licentiate biomedische wetenschappen, dus euh, die andere twee kinderen

zijn ook veel gemakkelijker. Die jongste is ne moeilijke en dan begint het hé, dan zou je meer
gaan grijpen naar zo’n boekskes natuurlijk hé.
Denk je dat als er niks ‘mis’ is met je kinderen, dat je dan geen nood hebt aan die
opvoedingsliteratuur?
Nee, maar ondanks het feit dat mijn echtgenote zeer veel leest, belezen is, veel leest gewoon,
want die gaat ’s avonds…die kan heel snel lezen, die leest heel veel boeken op korte tijd enzo
en toch hoor ik daar weinig ideeën over of weinig weerwerk ten opzichte van wat ik erover
denk. Ik heb meer expliciete ideeën dan zij waarschijnlijk hé.
Denk je dat het nuttig is om veel te lezen over opvoeding?
Dat zal wel hé. Maar ja, lezen is ook wel allemaal goed en wel, ge moet daar al den tijd voor
hebben. Ik lees bijvoorbeeld ook geen kranten, want als ik een krant vastpak, dan wil ik die
van het begin tot het einde lezen en dat is niet te doen. Ik heb wel zo van die vrienden en
kennissen die echt zo van die krantenpraat verkopen, die echt zo alles weten van de details
in kranten en als ik eens iets wil weten, gewoon een praktisch iets gelijk een uitslag ofzo, dan
vraag ik dat gewoon aan die mensen. Ik laat dat gewoon zo rusten, ik ga dat niet opzoeken.
Maar voor de rest heb ik het druk met m’n eigen interesses en met m’n kinderen enzo.
En lees je eigenlijk over het algemeen veel?
Eigenlijk lees ik veel, maar dan eerder wetenschappelijke zaken, dat vind ik veel boeiender.
Maar binnen de opvoeding zijn er ook wetenschappelijk zaken hé. Maar als ik dan in die
materie iets lees, is het meestal vakliteratuur rond verslaving enzo. Of op het internet, hoe
dat ze in Nederland denken over verslaving enzo. Dat komt voort uit die persoonlijke
interesse rond verslaving enzo, dat heeft een hele achtergrond. Dat is eigenlijk bij mij
prioritair op het gebied van het opzoeken van literatuur hé. En dat vind ik niet gemakkelijk
terug in die dingskes of… Want alléz, rond verslaving zal er ook wel het één en het ander
instaan hé.
Wat vind je van het verschil tussen een kort artikel en een boek?
Ja, dat is voor mij wel meer aangewezen hé. Mijn echtgenote komt nogal veel met artikels af,
en dan lees ik dat eens. Maar uit wat dat nu komt? Dat kan uit vanalles zijn ze. Mijn
echtgenote is een vroedvrouw hé en die heeft ook heel veel contacten in die sociale wereld en
van het één komt het ander zo hé.
Maar lees je liever ervaringen dan puur theoretische dingen?
Een tijd geleden heb ik als opvoeder alles geklasseerd zo van stoornissen, want er is bij onze
doelgroep een brede waaier aan hé, autisme, ADHD, noem maar op en ik heb dat dan
allemaal geklasseerd, ik verzamel ook zo al die dingen. En dan had ik zo nog eens iets
vastgepakt, maar daar was ik toch niet zo zot van, van die voorbijgestreefde dingen…, alles
verandert zo snel. Bijvoorbeeld astronomie, dat is een exacte wetenschap en dat vind ik
boeiend en dan ben ik zo eens in een club geweest en daar zeiden ze zo van de ene op de
andere dag dat het allemaal anders was dan dat ze altijd zeiden, en dat is dan een exacte
wetenschap en zo is dat met deze materie ook. Ik stel alles zo wat in vraag, ik weeg alles zo

wat af. Eclectisch zo, van alles een beetje in mij opnemen. En ja, als er zo iets nieuws afkomt,
dat is altijd wel eens boeiend en plezant enzo, maar dat wilt niet zeggen dat ik zo heel mijn
denkwereld ga veranderen.
Kan hetgeen je leest een steun voor je betekenen?
Als je nu verschillende meningen hebt bijvoorbeeld, tussen mijn echtgenote en ik. Ja, zij komt
met die boekskes af van ‘zie eens wat daar in staat’, maar zo kunt ge bezig blijven. Nee, ik
ben er zeker geen specialist in, in al die knipsels.
Toevallig zit je nu ook tegenover een man die thuis is en veel bezig is met de opvoeding van
z’n kinderen, meer dan mijn echtgenote. Ik ben meer met de kinderen bezig. Mijn vrouw
geeft les en ze heeft een zelfstandige praktijk en dat is de keuze die wij gemaakt hebben hé.
En dat is toch wat wennen voor haar als ze zo de dagdagelijkse zaken aan mij moet
overgeven. We hebben ook ongelooflijk verschillende interesses.
Let je op de auteur van een artikel?
Dat zijn dan zo van die mannen gelijk nen Adriaenssens enzo. Ik vind eigenlijk, navenant dat
dat allemaal gerenommeerde mannen zijn, dat die simpele dingen schrijven. Dat is natuurlijk
ook wel een beetje een hautaine houding die ik aanneem, maar ik denk dikwijls toch dat ik
zoiets ook wel zou kunnen bedenken. Mijn echtgenote zegt dan dikwijls dat ik ook eens zo’n
boek moet schrijven, maar dat vind ik dan misschien wat zinloos. Ik neem liever de dingen
zo wat in mij op. Ik heb mijn ideeën en dat komt dikwijls wel overeen met die mannen, maar
dat zijn dan gerenommeerde mensen in die vakliteratuur en dan vind ik dat eigenlijk toch
maar simpele zaken. Maar mijn echtgenote laat zich wel meer vangen door al die namen
eigenlijk. Dat vind ik wel.
Maakt het dan voor u verschil uit of de auteur een ervaringsdeskundige is of een
academicus?
Ja, misschien wel hé. Ge laat uzelf automatisch meer beïnvloeden door mensen die het
zouden moeten weten, al weet iemand anders het misschien even goed hé. Maar zo ja, die
zullen waarschijnlijk wel wat meer wetenschappelijke achtergrond hebben, alléz, dat
veronderstel ik toch. Ervaring vind ik eigenlijk even belangrijk. Bijvoorbeeld rond die
verslaving is dat ook zo iets hé, als je dat zelf wat mee hebt ondervonden dan kunt ge veel
meer op die mensen hun golflengte komen zo. Dat is zeker zo belangrijk. Als ge tegen een
verslaafde theoretisch begint te zwammen, dan geraakt ge ook niet ver ze.
Spreek je soms met andere mensen, buiten je echtgenote dan, over hetgeen je las?
Ja, maar niet echt zo overdreven, oppervlakkig zo eens. Dikwijls zo opvoedingsstijlen, de
voor- en nadelen van verschillende opvoedingsstijlen, tja, dat zal ook wel meer vanuit mijn
opleiding komen ze. Ik lees ook te weinig in die dingen, ik zou mezelf misschien eens
moeten opleggen om dat meer te doen.
Vind je het belangrijk dat mensen, ouders lezen over opvoeding?
Ja, maar als ik dat zo hoor, mijn echtgenote bijvoorbeeld als ze mensen op de wereld zet,
kinderen, als ik dat zo hoor in welke gezinnen dat dat is, als ik zo die verhalen hoor dan

denk ik soms toch ook wel dat die ouders eens meer daarover moeten lezen eigenlijk. Want
die denken natuurlijk ook allemaal dat hun soort opvoeding de juiste is hé. Maar als dan het
vierde kind geboren wordt enzo en als ge dan ziet hoe dat ze doen tegenover die andere
kinderen, dan vraagt ge u wel af ‘dat vierde kind, amai’. Mensen moeten soms zelf
heropgevoed worden, als ouders, en gewoon, ik heb dat ook geleerd hé, alle soorten zaken
die bij de opvoeding komen kijken, als opvoeder, maar dat zou voor iedereen goed zijn.
Uzelf in vraag stellen als opvoeder. En dan is het wel goed dat ze bijvoorbeeld in het school
die voordrachten geven hé, dat die ouders eens nadenken over die dingen enzo. Want ge
hoort ook aan de vragen die ze dan stellen, dat ze het echt soms niet weten.
Heeft een spreker dan meer effect?
Jaja, ik denk dat wel. Ze geven boekskes mee enzo ook allemaal hé. Maar in welke mate dat
ze dat lezen, dat weet ik niet.
Vind je het belangrijk dat die informatie bij de mensen thuis toekomt?
Ja, algemeen artikels over opvoeding, dat is boeiend hé. Maar ge kunt, dat staat overal in,
gelijk in de krant enzo. Natuurlijk is dat belangrijk hé, maar of dat mensen daar echt
daadwerkelijk iets mee doen, dat is iets anders hé. Weten is allemaal goed, maar het kunnen
toepassen, concreet toepassen, hetgeen ze allemaal lezen. En dan op een geordende manier,
want die kinderen zullen denken ‘amai, wat hebben ze nu gelezen die ouders? Dat is ineens
zo’. Ge moet proberen daar consequent mee om te gaan. Ik ben iemand die heel begrijpend
is, maar toch vooral zal onderhandelen en heel consequent zijn, alhoewel dat ik die naam
niet heb. Maar ja, ik onderhandel tot op een bepaald punt en dan is het gedaan. Die kinderen
komen dan ook veel meer tegen mij vertellen. Dat is ook één van de belangrijkste punten in
de drugspreventie, namelijk een goed contact met uw kinderen. Dat is dan hetgeen ik
nastreef hé, en dat lukt goed. Eigenlijk heb ik geen problemen met opvoedingsaspecten.
Denk je dat je door veel te lezen over iets er soms sneller een probleem van maakt?
Ja, dat hangt van de sterkte van iemand af. Als je als individu veel meer los kunt staan van
de omgeving, dan ben je veel minder beïnvloedbaar door hetgeen je leest. En dat zal ik dan
waarschijnlijk wel hebben. Ik laat me niet zo snel beïnvloeden door iets dat ik gelezen heb
hé. Dat heeft mijn echtgenote veel meer.
Ok, ik denk dat ik hier wel mee verder kan.
Mm, het heeft vooral te maken met hoeveel tijd mensen willen steken in al die informatie die
afkomt hé. Dat is zoveel, ook op internet, en of dat nu wetenschappelijk onderbouwd is of
niet, want iedereen kan er vanalles opzetten. Het is te veel eigenlijk om allemaal op te
nemen, het is eigenlijk meer toevallig wat bij mij allemaal aankomt. Meer via via dan dat ik
het rechtstreeks opzoek.

MAN 2
Wat lees je zo wel eens rond opvoeding?
Ik lees die dingen wel eens die ze meebrengen, zoals Klasse. Dus daar lezen we wel eens
door. Ook omdat we met de opvoeding, we hebben een dochtertje van 8 en een zoontje van
6, en euh met ons dochtertje hebben we eigenlijk toch wel redelijk wat problemen gehad in
het begin. Alléz, problemen, in het tweede kleuterklasje hebben ze die een jaar willen laten
overslagen, naar het derde dan en daar zijn we niet mee akkoord gegaan. En dan is die naar
het eerste gegaan en die haalde daar altijd uitstekende resultaten en, nu nog trouwens, en
dan hebben we toch wel redelijk wat problemen gehad. Niet in de kleuterschool, want dan
was die enorm gretig, maar vanaf dat die in het eerste studiejaar zat, die was… Die had te
hoge verwachtingen en de punten waren nooit niet goed genoeg enzo eigenlijk. Één foutje maken
was niet goed en euh… Dat is nu nog hé. En die aanpassing, dat was wel wat moeilijk
eigenlijk. Ja, die heeft het in het begin heel moeilijk gehad. En die ligt dikwijls te piekeren over iets
dat de gemiddelde klasgenoot zou zeggen van ‘foert, morgen is het een andere dag’, maar
euh. Dus daarover lezen we wel eens iets in Klasse bijvoorbeeld.
En zijn er zo nog andere dingen die je wel eens leest?
Eigenlijk lezen we weinig van die dingen. Juist specifiek hetgeen dat de kinderen mee naar
huis brengen.
En dagbladen of de krant?
Dat gebeurt. Als ons nu iets opvalt en dat is interessant, dan lezen we dat wel, maar we gaan
het zeker niet zelf opzoeken om te lezen, dat zeker niet. Hetgeen dat voorgeschoteld wordt
of hetgeen dat opvalt. Ook niks van boeken, ik ben helemaal geen boekenlezer. Ik ook niet.
Lees je Klasse altijd als dat hier aankomt?
Ja, lezen… Nu niet direct. Eens doorbladeren hé. Ja. Als er zo iets in staat dan les ik dat wel eens.
Wat zijn zo de thema’s die u het meest aanspreken?
Eigenlijk van hoogebegaafde kinderen. Ik zeg niet dat onze kleine hoogbegaafd is, maar ze
hebben die getest en dat was toch wel… In de kleuterklas hebben ze die getest en dan kwam die als
meerbegaafd daar uit. En in de lagere school hebben ze die terug willen testen, maar dat hoefde
voor ons eigenlijk niet. Die krijgt nu wel extra ja, bijles, zal ik zeggen. Vrijdags gaat die naar de
bolleboosklas. Elke vrijdag wordt die uit de klas genomen. Daar zitten ook andere klasgenoten
in, alléz van andere klassen. Ik denk dat ze met een stuk of 5 zijn. 6 of 7 denk ik. En dan zitten
die allemaal samen zo. Dus het is eigenlijk dat specifiek dat ons aanspreekt en dan lezen we
dat, maar anders…
Zo alledaagse dingen rond opvoeding dat lees je dan eigenlijk niet?
Eigenlijk weinig. Eigenlijk lezen we niet zoveel ervan.
Wat vind je van het formaat van artikels?
Soms wordt er wel veel over geschreven, over hetgeen wij eigenlijk willen lezen. In die
dingeskes van Klasse nu niet echt hé. Nee, maar gelijk in de gazet als wij vorig jaar op verlof

waren, daar stond toen een groot artikel van in. Ja, is dat langdradig? Ik vind dat eigenlijk
niet, want op dat moment is dat een beetje boeiend hé.
Vind je dat het in het algemeen voldoende in de kijker wordt gezet?
Toch meer gelijk vroeger. En dat vind ik wel goed. Ik vind dat ook goed ja, en ik vind het ook goed
dat ze daar nu op school mee bezig zijn, want voor zo’n kind, als ge niet kunt volgen is het niet
plezant, maar zo is het ook niet plezant voor zo’n kind. Want vroeger was het enkel voor diegenen die
niet goed konden leren hé. En dit vindt ze echt wel plezant dat ze dat kan doen. Ja, nu omdat het een
spreekbeurt is, dat ziet ze niet zitten. Ik heb er gisteren nog nen tijd bijgezeten… Dat ziet ze niet
zitten, ze moet een spreekbeurt doen en dat ziet ze wel zitten, in haar eigen klas, maar ze moet dat in
een andere klas doen en daar heeft ze zo wat schrik voor. Dat is bij juf Tine denk ik. Ze heeft altijd
zo wat faalangst gehad. Den eerste dag dat die naar het eerste studiejaar moest hé, dus dat
was op 1 september, dan was die al aan het opschrijven van 1 tot 9 en bij de 5 wist ze niet
meer zo goed hoe ze dat buikske moest schrijven en ze moest dat echt al weten nog vooraleer
ze daar naar de klas ging hé. Ja, en lezen kon ze eigenlijk al. Maar die dacht dat als ze thuis ging
komen, dat ze kon schrijven, maar ja, die leerden 1 letter en dat was het dan hé. Die kon al lezen in
het tweede kleuterklasje, dan mocht die al voor de klas voorlezen. En wij wisten dat niet dat
die dat kon eigenlijk. Ze vroeg geregeld achter de letters, maar wij hebben die nooit niet leren lezen. Ja,
die moest eigenlijk alles weten hé. Onze zoon is totaal anders hé. Pas op, hij kan goed genoeg mee,
maar onze Kian is altijd content. En ons Xena is nooit content van zichzelf. Dat is hé? Die gaat ook
veel dieper op iets in hé. Ze legt voor zichzelf de lat veel te hoog. Ik weet zeker dat die dikwijls in
haar bed ligt te peinzen en te kniezen.
Om even terug te komen op die artikels. Heb je op voorhand bepaalde verwachtingen als
je iets gaat lezen?
Er staan dikwijls voorbeelden in van kinderen hé, eigenlijk vooral over kinderen. Gewoonlijk
is dat zo, dus dan verwacht ik dat eigenlijk ook. Want voor de rest staat daar niet veel anders
in vind ik. Het zijn allemaal korte verhaaltjes hé. en als je dat dan leest dan denk je wel eens van ‘aja,
dat is bij haar ook’, dat heb je wel dikwijls.
Vind je dat goed?
Ja, dat is eigenlijk wel hetgeen wat er boeiend aan is. Dat je zo eens van anderen hun
ervaring kunt lezen. Dat je weet dat het niet alleen hier is. Nee, er zijn ergere verhalen, dat wij
denken van ‘wij hebben dan toch geen probleem’.
Staan er soms tips in ofzo?
Ja, maar euh, ik denk dat dat eigenlijk voor elke kleine verschillend is ook.
Doe je daar iets mee met die tips?
Ge probeert die gerust te stellen die klein, maar euh… Maar we proberen die tips niet echt hé.
Eigenlijk niet echt nee. Ik weet eigenlijk niet ofdat er tips in staan die ons interesseren. Ik
denk dat zo wat iedereen wel op zijn eigen manier probeert op te voeden en bij elke kleine
zal dat verschillend zijn, ge probeert dat zelf zo wat… Als die nu negen op tien heeft, dan

zeggen we dat die heel flink gewerkt heeft enzo, en dat wij dat vroeger niet konden, maar
scheelt dat dan iets? Dan zal ze wel iets geruster zijn zeker… Maar nu tips eigenlijk niet echt.
Heb je dat nodig die verhalen van andere mensen?
In het begin vond ik dat wel. Omdat als ik die dan van school haalde in het eerste, het was precies
altijd iets, die maakte van alles een drama. En als je dat dan zo een paar keer leest, dan denk je van ‘ja,
dat is niet alleen hier’. Want echt die kon van een mug nen olifant maken. Nodig hebben, allézja,
het is toch plezant, interessant zal ik zeggen dat ge een ander zijn verhaal eens kunt horen
hé. Hierover in’ straat, die hebben ook zo een paar gasten, en daar hebben wij eigenlijk veel
aan. Ja, daar kunt ge goe mee klappen. Die is daar eigenlijk echt in verdiept. Daar kunt ge zo eens
iets aan vragen hé. Maar ja, die heeft ook wel problemen gehad die wij niet hebben of toch ook
niet zullen hebben denk ik. Want die gasten zijn echt wel hoogbegaafd. Die zijn ook een jaar
overgeslagen hé. Met haar kunnen we er echt over klappen. Maar er zijn ook mensen, als ge daartegen
er iets van zegt, dan denken ze misschien dat we het hoog in onze bol hebben over ons kind, ja dat is zo
hé. Ge zegt daar niks van tegen iemand die er niks van kent.
Maar dat helpt u wel als ge met haar kunt praten?
Dat is wel plezant vind ik dat ge daar met u vragen terecht kunt. En soms zegt ze dan wat
we kunnen doen. Ja, en ze weet het ook wel ze.
Praat je er voor de rest soms nog met andere mensen over?
Eigenlijk weinig. Alleen ook nog met een collega van mij, die heeft twee hoogbegaafde
dochters. Die zijn 24 en 22 ofzoiets en die zijn ook overgeslagen in het school en daar heb ik
het wel dikwijls met hem over. Die vraagt er waarschijnlijk zelf ook achter. Ja, die is er zelf ook
veel over bezig. Maar tegen iemand anders zeg ik er eigenlijk niet veel van. Anders lijkt het
zo of je je eigen kinderen aan het bestoefen zijt. Want die komt met rapporten naar huis, ja
gewoon het maximum, 99,5% enzo. Dus ja… En als ze dan met een toets naar huis komt met een
fout, dan zijn dat van die stomme fouten van onoplettendheid. Maar als iemand dat echt wilt
weten, ja, dan zeggen we dat wel, of tegen de grootouders ofzo, die zijn fier hé.
Let je er op wie dat bijvoorbeeld de artikeltjes in Klasse schrijft?
Nee. Daar heb ik nog nooit niet naar gekeken wie dat dat schrijft. Eigenlijk niet nee. Als dat
interviews zijn, is dat van ouders, maar…
Maakt het dan uit of bijvoorbeeld een mama dat schrijft of een prof?
Nee, alléz bij mij niet. Ik lees dat eigenlijk ook nooit niet wie dat dat geschreven heeft. Als dat nu een
artikel is dat je boeit, dan ga je dat zowiezo lezen. Maar wij lezen nu wel niet zoveel. De
ervaring van mensen is wel altijd boeiender vind ik. Ge leest eigenlijk zuiver een verhaal van
iemand anders hé. Ja, als ge zo een verhaal aan het lezen zijt, dat gaat altijd veel vlotter hé.
Zo van die vaktermen, ja, als dat niet te langdradig is, maakt dat voor mij niet uit. Maar ik
zeg het, die boekskes die wij hier krijgen, ik zal daar niet mee in de zetel kruipen om dat eens
deftig te lezen. Ik neem de post door en als ik dan iets heb dat het interessant is, dan zal ik er
misschien eens bij gaan zitten. Maar euh, anders niet.
Zou je misschien ooit de intentie hebben om bijvoorbeeld naar een info-avond te gaan?

Moesten we nu echt problemen hebben… Dan doet ge dat wel. Dan kunt ge niet anders hé. Als
je niet meer weet hoe je die anders moet helpen. Als je weet dat het nodig is hé.
Heb je het gevoel dat je nog meer informatie nodig hebt?
Ik denk wel dat ze het in ’t school genoeg in het oog houden. Daar zijn ze wel echt goed mee
bezig eigenlijk. Als het nodig is, worden we daar ook over gecontacteerd. Vorige keer hebben
ze me ook opgeroepen toen ze begonnen met die bolleboosklas. Dus dan is die dat toch ook komen
zeggen. Ik denk dat we daar misschien wel een beetje op rekenen, dat ze iets komen zeggen
als er iets is. Ok, als ze niks tegen ons zeggen, dan zal het allemaal wel goed zijn.
Spreek je er soms met je kinderen zelf over? Bijvoorbeeld met Xena over die
bolleboosklas?
Ja, over de bolleboosklas wel, maar niet over het feit dat ze slimmer is dan een ander kind ofzo. Ze
weet dat zelf ook wel. Daar gaat het zowiezo eens over. Ja, ze zaagt er wel eens op ook. Maar we
gaan ze niet bestoefen, helemaal niet.
En spreken jullie er onder elkaar vaak over?
Ja, als er problemen zijn. Als er problemen zijn, dan babbelen we erover, maar anders als dat goed
gaat… Ik denk ook dat er ergere gevallen zijn dan wij.
Maakt het soort tijdschrift of boek iets voor jullie uit?
Nee, ik denk dat niet. Voor mij ook niet. Bij Klasse gaan ze er misschien wel dieper op in, dat
komt misschien wel geloofwaardiger over. Maar op zich maakt dat voor mij niet uit.
Wordt er voldoende geschreven over opvoeding?
Tja, hoe bedoelt ge? Op school of algemeen?
Algemeen.
Wij lezen nu niet zoveel boeken ofzo, maar eigenlijk staat daar niet zoveel in vind ik. Soms
zou dat toch ook wel eens nuttig zijn? Als ge ziet wat die jong tegenwoordig allemaal
mogen, tegenover wat dat wij vroeger konden en mochten, dan verschiet ge er niet van dat
de gazetten vol staan van het één en het ander. Dus eigenlijk wordt daar toch weinig over
geschreven vind ik.
Opvoeden in het algemeen dan?
Ja, in het algemeen. Wa, tijden zijn veranderd ook. Op de ene manier wordt er te veel
aandacht besteed aan het ene, maar wordt er over het ander te weinig geschreven,
bijvoorbeeld dat ze te lui en te laks zijn en heel de tijd voor de televisie hangen.
Komt er genoeg informatie bij jullie thuis aan?
Niet veel. Nee, niet veel, dat vind ik ook. Het is nu ook niet dat we er achter zoeken of er achter
vragen. Nee, maar moest het in een blaadje staan, dan zouden we het wel lezen. Alléz ja.
En vind je het belangrijk dat die info naar andere mensen toe wordt gebracht?
Ik vind dat wel ja. Het zijn dan wel altijd verhalen hé. Ge moet zelf toch ook een beetje een
vast standpunt hebben hoe dat je je kinderen opvoedt. Ge doet waarschijnlijk altijd wel iets
dat verkeerd is, maar ge moet toch geen puur theoretische… Maar er staan toch wel zo eens tips
in, die dat goed lijken en die ge dan toch eens wilt proberen ofzo. Gelijk die Nanny op tv. Ja, maar

daar haalt ge toch goeie basistypkes uit, ik vind dat altijd wel goed ingeleid. Gelijk uw klein
mannen belonen als ze iets goed doen. Ja, das waar, dat kunt ge daar wel uithalen. Ik denk dat
dat wel heel belangrijk is en dat wordt daar wel heel duidelijk…Alléz, voor hetgeen dat ik er
naar zien, want. ’t Is eigenlijk soms meer om er mee te lachen. Leedvermaak. Ja, dat wel. Das
lachen met een ander zijn zorgen. Bwa, als ge het dikwijls ziet, zijn het vaak de ouders die het zo
wijd gebracht hebben hé. Seg. Maar daar vind ik eigenlijk wel dat er in grote lijnen goeie tips
naar voren komen.
En doe je daar iets mee, met die tips?
Ik vind van wel. Gelijk onze Kian nu gaat lezen, of hij heeft zijn huiswerk gedaan en ge zit
erbij en ge ziet dat alles juist is, dat ge dan hem zo eens een schouderklopke geeft.
Heb je dat dan echt van dat programma, of was dat iets dat al onbewust in je zat?
Nee, eigenlijk met te zien, ik vind toch dat je daar iets van overhoudt.
Moest nu zo iets in een boekske staan, zou je dat er dan ook aan overhouden, of is dat
anders?
Ja, als ge het ziet in het echt, komt dat natuurlijk rapper… Ja, als ge dat nu leest…Ik denk
niet dat er veel ouders zijn die er achter gaan zoeken. Alleen als ge iets voor hebt hé, denk ik.
Als je echt de tijd hebt voor iets te lezen, gelijk op verlof, dan lees ik heel de gazet uit, maar
dan heb ik er de tijd voor. En den tv kan gewoon op staan. Maar een artikel pak je ook gemakkelijker
vast dan een boek. Als je er echt den tijd voor pakt om iets te lezen, dan denk ik wel dat dat
doordringt. Het komt die gasten toch ten goede denkt ge dan hé.
Op zich denk ik dat er over het algemeen niet echt veel gelezen wordt over opvoeding. Als
ge nu echt gemiddelde kinderen hebt, kan ik mij niet inbeelden dat ge daar dan een boek
over gaat halen.
Ook niet over alledaagse problemen?
Ik zou dat lezen. Maar ik denk toch dat ge vooral leest als ge een probleem hebt.

MAN 3
Heb je ooit al eens iets gelezen over opvoeding van kinderen?
Nee, niet speciaal. Automatisch lees je wel eens iets in de krant, maar het is niet dat ik naar
de bibliotheek ga lopen om daar het één en het ander van op te zoeken.
En ik welke krant lees je dan die dingen?
Ja, wij lezen de Gazet van Antwerpen of het Laatste Nieuws, euh, soms de Standaard, wat
afwisselend. Als het aan mij ligt, lezen we altijd de Standaard, maar ja. En ja, tijdschriften, de
Knack heb ik en hier liggen ook den Bond en Klasse van Marijke, maar ikzelf zit daar niet in
te neuzen eigenlijk. Alléz, ik blader dat weleens door, maar nu niet voor te zeggen dat ik dat
echt helemaal doorneem ofzo.
Waarover lees je dan wel eens iets?
Dat is heel wisselvallig hé, opvoeding in het algemeen, ik kan nu niet echt zeggen dat of dat.
Ja, nu zijn ze in de puberteit en dan interesseert dat ons hard en als ze klein zijn, richt je u
daar een beetje meer op hé. Dus een beetje afhankelijk van de situatie waarin je u bevindt,
waar dat uw interesse op valt. Maar nu niet specifiek… Het meest halen wij eigenlijk uit
onze vriendenkring denk ik meer. Omdat de meeste van onze vrienden iets ouder zijn dan
ons, dus die hun kinderen zijn allemaal iets ouder en daar komen wij dan wat meer over te
weten. En dan spitsen wij onze oren hé als die erover vertellen.
Heb je op voorhand bepaalde verwachtingen als je iets leest over opvoeding?
Nee, niet echt, dat is gewoon informatief hé. Ik denk dat als je echt er nood aan hebt, lastige
kinderen ofzo, maar dat hebben wij eigenlijk niet, tot hier toe mogen we niet klagen. Het
probleem stelt zich niet echt. We spreken er onderling uiteraard wel over, van ‘wat denk jij
ervan?’, maar nu echt iets uit de literatuur gaan halen, niet echt nee. Maar van uw eigen
opvoeding krijg je ook zowiezo verwachtingen mee hé. Dus ge krijgt een bepaalde
opvoeding mee en ge hebt daar een bepaald beeld van en ge verwacht eigenlijk ook van uw
kinderen dat ze een beetje in dezelfde trent lopen en automatisch gaat ge u daar naar
gedragen denk ik en gaat ge dat ook zo aangeven.
Maar het is niet dat je van het artikel zelf iets verwacht?
Van de moment dat ik dat lees? Bwa, ge hebt een titel en ja, ge stelt er u wel iets bij voor,
maar dat is eerder uit interesse. Nu niet echt dat ik zeg van ‘dat wil ik er uithalen’, zo echt
informatie opzoeken, ik denk dat je dat eerder doet als je echt problemen hebt. Nu met de
puberteit denk je wel eens van ‘hoe moet ik dat nu aanpakken?’ omdat je er zoveel over
hoort, dan heb je wel de verwachting dat ze je een oplossing kunnen bieden, zoiets wel
uiteraard, anders zou ik het ook niet lezen. Als het je niet interesseert dan lees je het niet hé,
ik toch niet.
Ben je er achteraf iets mee, met hetgeen je las?
Goh, zo concreet, ge houdt er altijd wel iets van over, maar ik kan nu niet zo direct iets
zeggen zo van dat dat mij ten goede is gekomen ofzo. Ik kan mij niet direct iets voor de geest

halen. We zijn wel eens naar een uiteenzetting geweest over puberteit, in Kalmthout, dat
hebben we al wel eens gevolgd en dat was wel interessant. De interactie tussen kind en
ouder eigenlijk.
Haal je daar meer uit dan uit een artikel?
Dat denk ik wel. Ah ja, omdat dat beter over komt, er wordt over gesproken en ge kunt er
samen over praten hé.
Heb je al eens iets gelezen waar echt tips in staan?
Ja, dat van den Bond, ik weet niet of ge dat kent, zo een kaartje met een spreuk. Dat zetten
wij altijd bewust weg in de keuken. En dat lezen we. Dat is nu niet specifiek opvoeding van
de kinderen hé, alléz, soms komt dat er wel in voor. Zo van die kleine dingen doen we
bewust wel.
Zou je iets doen met tips die echt concreet bij een artikel over opvoeding staan?
Moest dat op de moment van toepassing zijn, uiteraard wel hé.
Zou je er eerst met je partner over praten dan?
Ja, dat gebeurt wel hé. Als ze zoiets leest in de krant en dan aan mij vraagt wat ik ervan vind.
Zo.
En met je kinderen?
Dat hangt van de situatie af en van het onderwerp. Want niet alles… Ge voedt u kinderen op
met bepaalde ideeën, omdat je vindt dat dat zo is, maar ge gaat dat niet naar u kind toe echt
specifiek zeggen. Ge gaat dat via bepaalde, ge gaat dat een beetje inkleden hé. Nu zou dat
misschien kunnen, nu ze wat ouder zijn, maar als ze klein zijn, heeft dat toch geen zin.
Is het voor u een verschil of het artikel bijvoorbeeld in het Nieuwsblad verschijnt of in de
Standaard?
Ik denk meer in inhoud dan, dat dat belangrijk is, niet zozeer waar dat het in verschijnt. Nu
van de Standaard verwacht je ook wel meer kwaliteit dan van het Nieuwsblad. Een artikel in
de Standaard komt mij, zonder dat ik het zelfs gelezen heb, meer geloofwaardig over. Alléz
ja, professioneler zal ik dan zeggen.
En de auteur, maakt dat iets uit voor jou?
Nee, ik ken ze niet. Ik bedoel, niet echt. Als ik ze moest kennen misschien wel. Ik ben niet zo
thuis in die literatuur moet ik zeggen.
Maar dan op vlak van een ervaren auteur of een academicus?
Oh, ik weet niet, dat maakt eigenlijk niet veel uit denk ik, nee. Daar laat ik mezelf niet zo
door beïnvloeden. Het hangt ook af van de situatie en hoe het in het artikel staat en de
manier waarop ze dat schrijven, en over welk onderwerp het gaat. Het is niet omdat het van
een professor is dat het voor mij heilig is. Maar andersom ook niet.
Waar gaat je voorkeur eerder naar uit?
Een ervaring denk ik wel dat dat meer mensen aanspreekt hé. Toch meer ervaringsgericht
artikels interesseren me meer omdat theorie uiteindelijk maar een benadering is, een
afvlakking van een bepaald aantal dingen. Ervaring geeft echt…specifiek voor een aantal

gevallen geeft u dat wel een beeld hé. Als dat dan bij u voorkomt, zult ge dat misschien
kunnen herkennen. Maar een oplossing is nog iets anders hé.
Vind je eigenlijk dat artikels echt een oplossing moeten bieden?
Nee, maar wel een riching of een mogelijke oplossing, maar niet de oplossing, een mogelijke
oplossing die misschien goed is, ik weet het niet. Uiteraard mag dat hé. Maar ge moet ook
beseffen dat dat bij u anders kan zijn hé. Een artikel dat niets van oplossing geeft ofzo, enkel
een beschrijving, dat vind ik dan ook weer niet interessant, daar ben je niks mee hé. Ik heb
toch liever artikels die een meerwaarde geven hé.
En wat vind je van opvoedingsliteratuur in vergelijking met andere
ondersteuningsmethoden zoals info-avonden of tv-programma’s?
Goh, van Supernanny heb ik al wel eens een stukje gezien, maar dat is nu niet direct mijn
ding moet ik zeggen. Ja, ik kan mij zelfs niet voorstellen dat het echt is wat ik daar zie. Het
lijkt me zo fake, ik weet niet. Ik kan mij niet voorstellen dat mijn kind zo doet, dat zijn echt
extremen die ze daar laten zien hé.
En vind je de informatie die daar gegeven wordt dan relevant?
Ik heb dat maar efkens gezien, ik weet niet. Ik kan daar niet op antwoorden, dat zou kunnen.
Ik zou er wel niet naar kijken om een probleem ofzo op te lossen. Het is echt op de massa
gericht en ja, meer spectaculair hé, extremen. Mensen kijken ernaar denk ik om nog eens te
weten dat het bij henzelf toch goed is. Denk ik. Ik denk dat weinig mensen zich daarin
herkennen.
Denk je dat ouders artikels en boeken lezen over opvoeding net omdat ze dan daarin
gesteund worden?
Dat zal wel hé. Dat denk ik wel. Maar dat voel ik zelf zo niet echt. Ik heb geen problemen
met mijn kinderen. Het is wel een soort ondersteuning, maar ik heb dat nog niet nodig
gehad. Het is niet dat wij al grote problemen hebben gehad. Moest dat nu zijn kan ik me wel
voorstellen dat de mensen daar naar grijpen. Dikwijls als het probleem zich stelt, dan begin
je te zoeken hé, denk ik. Als je een probleem hebt, ga je je daar meer in verdiepen. Dan ga je
zoeken waarom je verkeerd bezig bent en wat je daaraan kunt doen, meer die stijl zo. Maar
echt op voorhand, bewust, dat is niet het geval, alléz bij mij toch niet.
Heb je het gevoel dat je die ondersteuning nodig hebt?
Tot hiertoe nog niet, nee. Ik zeg het, ik denk dat je dat voor een stuk van je ouders mee krijgt.
Ik kan aannemen dat als je het niet weet dat je gaat zoeken, maar ik heb daar eigenlijk nog
niet echt problemen mee gehad.
En wat vind je van het aanbod?
Ik denk wel dat er genoeg is. Als je er nu echt gaat achter zoeken, dat denk ik wel. En ook als
je niet gaat zoeken, er staat wel eens iets in de krant hé. Als je daar dan genoeg mee hebt… ik
wel.

Wordt er dan eigenlijk volgens jou voldoende aandacht geschonken aan
opvoedingsondersteuning?
Dat denk ik niet. Als je ziet hoeveel kinderen er mislopen, hoeveel slechtlopende gezinnen,
als je ziet hoeveel echtscheidingen er zijn. Dat was vroeger toch wel veel minder dan nu, dus
er moet iets gaande zijn in de maatschappij dat niet klopt hé. Vroeger had je ook nog de kerk
die eigenlijk een beetje de normen en de waarden oplegde aan de mensen en dat is er nu niet
meer en dan moet je dat ergens anders gaan halen. Allézja, ik denk dat dat ergens een niche
is die niet echt opgevuld is. En dan ook de werkdruk die verhoogd, je moet met twee gaan
werken om nog rond te komen, dus ge hebt minder tijd voor uw kinderen, ge houdt er u
minder mee bezig. En van het één komt het ander natuurlijk hé, dikwijls.
Denk je dat artikels in boeken, kranten, dagbladen, via de school daar iets aan kunnen
veranderen?
Via de school enzo, gelijk Klasse, dat denk ik zeker. Die normen en waarden komen eigenlijk
wel te weinig aan bod in alles wat er rond opvoeding wordt geschreven. Terwijl dat ze dan
de nadruk leggen op het feit dat alles perfect moet zijn en de massa. Ja, de reclame is
eigenlijk den boosdoender hé. Ze leggen de mensen heel veel op en de mensen denken dat
als ze dat ergens gezien hebben dat dat dan juist is en dat ze dat ook zo moeten doen. Daar
zijn ze serieus verkeerd mee denk ik. Die waarden zoals familieband enzo dat gaat voor een
stuk zo verloren hé.
Vind je het een verkeerde inmenging in het gezinsleven als men in artikels schrijft over
opvoeding?
Zoals privacy enzo? Bwa, ik veronderstel dat als ze zo een artikel schrijven dat ze de
goedkeuring van die mensen moeten hebben. Dus…
Ik bedoel eigenlijk dat je kan stellen dat die informatie niet bij je thuis hoeft te komen,
want dat mensen zelf in alle vrijheid moeten kunnen beslissen hoe ze hun kinderen
opvoeden.
Bwa, dat hangt een beetje van het onderwerp af denk ik. Bij bepaalde dingen kan dat wel, bij
andere dan weer niet. Maar ik vind dat het zeker wel moet kunnen dat iedereen
geconfronteerd wordt met literatuur over opvoeding, daar is niks verkeerd mee hé. Voor mij
is dat eigenlijk heel logisch dat er informatie komt vanuit bepaalde instanties.
Vind je dat nuttig?
Dat zal wel hé, want anders zou het er niet meer zijn zeker. Waar gaan de mensen het anders
halen hé?
Lees je zowiezo veel en graag?
Ik lees veel, toch regelmatig, nu niet specifiek over opvoeding. Maar dan eerder over politiek
en techniek enzo. De krant, tijdschriften,…
Wat vind je van bijvoorbeeld een info-avond omtrent opvoeding?
Ik ga liever naar een info-avond eigenlijk. Ik ben gisteren nog naar ene geweest trouwens,
van Bo Coolsaet, in het schoolhuis. Dat ging over liefde en intimiteit in de actuele

samenleving. Dat was wel interessant. Er was weinig volk, ik denk nog geen twintig man!
Ook weer de normen en de waarden kwamen aan bod, dus dat de gezinnen eigenlijk uiteen
groeien, de ouders gaan werken, de kinderen naar de crèche, en de grootouders moeten
maar naar een verzorgingstehuis. Terwijl vroeger letten de grootouders op de kleinkinderen
en was er meer een gemeenschap. Ze groeien allemaal uiteen nu. Er zal een sensibilisering
komen vanuit de overheid om dat terug te laten doordringen, zoals met bijvoorbeeld die
kangeroe-woningen enzo. En dat was wel interssant. En ik vind dat ook veel interessanter
dat je dat hoort dan dat je een droge tekst in de krant moet lezen en je kon ook vragen
stellen.
Dringt dat dan beter door?
Toch wel ja. Dat is dan met beelden en intonatie…
Maar daar is dan wel weinig volk…
Ja, de mensen hebben daar blijkbaar echt geen tijd voor over, ik snap dat ook niet. Een
vrijdagavond is ook nogal een moeilijke moment denk ik, ja, de mensen moeten dan zelf een
stap zetten en dat is altijd wat moeilijker hé. Terwijl met de krant zal je wel meer mensen
bereiken. Maar het rendement zal wel lager zijn, zal ik zeggen, per stuk, terwijl als je dan
naar een voordracht gaat, heb je misschien minder mensen, maar het rendement is hoger.
Wat is het beste? Ik weet het niet, van allebei een beetje zeker hé. Persoonlijk vind ik een
voordracht wel plezanter. Natuurlijk, een krant kunt ge lezen wanneer je wilt hé. En als je
toch geïnteresseerd bent, zal je ook rapper naar bijvoorbeeld tv-programma’s gaan zoeken
hé. Beetje behoefte of niet…
Moest je nu een probleem hebben met één van je kinderen, denk je dan dat je genoeg
informatie zou kunnen vinden?
Ik denk dat wel ja. Als je dat zoekt, vind je dat wel, daar ben ik van overtuigd. Ook via het
school krijg je ook wel eens het één en het ander.
Goed. Ik denk dat ik voldoende heb. Merci.
Graag gedaan.

MAN 4
Lees je wel eens tijdschriften of boeken over opvoedingsondersteuning en welke?
Ja, lezen, in verband met opvoeding. Klasse lees ik wel eens, dat is een boekske dat ze van ’t school
meekrijgen. Daar staat geregeld zo wel eens wat in, maar verder denk ik dat wij het puur op het gevoel
doen. Den Bond zat vandaag ook bij de post, maar echt lezen, doen wij dat ook niet hé. Af en
toe gebeurt dat wel eens dat we dat doorbladeren… Maar nu echt zeggen van ‘mm, nu gaan we
dat eens lezen, over hoe dat je je kind moet opvoeden’, nee. Alleen met de zwangerschap hebben wij wel
een boek gelezen hé. Het enigste boekske dat wij gelezen hebben, dat is ‘het leven van een
ettertje’. Ja, dat hebben we niet gelezen hé, dat hebben we ooit gekregen of zelf gekocht of zo. Daar
stond eigenlijk in beschreven hoe dat euh, min of meer, hoe manipulatief dat kinderen
kunnen zijn. En hoe snel dat ge u daardoor laat beïnvloeden. En dat was dus echt
voorbeelden van ja, het etterig gedrag van een kind hé. Als ouder bedek je dat met de mantel
der liefde hé. Daar hebben we wel stukskes in gelezen, niet helemaal, het was een soort
dagboek, ‘dagboek van een ettertje’, zo heette dat denk ik hé? Dat kan wel, dat weet ik nu niet
meer. Zoekt dat is? En daar stond dan zo in beschreven, situaties van hoe dat een baby zich
gedraagt en hoe dat euh, alléz, wat voor een invloed dat dat eigenlijk heeft op de omgeving
hé.
En wat vond je ervan?
Bwa, dat klopte eigenlijk wel, maar ge staat daar zo niet bij stil. Maar het was vooral een
grappig boekske hé. (Jill heeft boek gevonden en laat het zien) Ik vond wel dat ik daar dingen in
herkende. Ja, ik heb dat niet zo gelezen. Het is denk ik vooral de bedoeling van grappig te zijn,
maar het is waarschijnlijk wel door iemand geschreven die dat er ervaring mee heeft. En als
ge daar dan over nadenkt, dan zijn er wel dingen die je daar dan in terug vindt. Waarvan je
van zegt van ‘aja, das eigenlijk, dat gebeurt hier ook’.
En Klasse bijvoorbeeld, lees je dat altijd?
Nee, niet altijd nee, ik niet. Doorbladeren altijd wel, maar eigenlijk artikels lezen, niet
gemakkelijk ze.
Welke thema’s spreken je aan?
Wat ik bijvoorbeeld ooit eens gelezen heb, dat was hoe ouders zich gedragen op een
voetbalterrein. Dus de kinderen huppelen over het veld en de ouders beginnen meestal te
roepen. En dan staan er daar een beetje richtlijnen bij van hoe dat je het beter doet. Dus,
zoiets heb ik dan wel gelezen, maar… Het onderwerp pesten dat heeft er ook ooit ingestaan, en dat
heb ik ook wel eens doorlezen. Maar ja, zolang dat dat uw eigen ook niet aanbelangt… Dat doet wel
lelijk, gelijk ook op de computer met msn enzo, hoe dat ze elkaar kunnen pesten en dat ge er eigenlijk
zelf niet van op de hoogte zijt, dat wel. Maar verder eigenlijk helemaal uitpluizen en doen, dat zeker
niet. Als we iets lezen, is het eigenlijk echt iets dat herkenbaar is, of dat herkenbaar zou
kunnen worden. Wat wij bijvoorbeeld ook wel eens lezen, niet in boeken, maar als ge dat
tegenkomt in de krant of in tijdschriften, als je dat dan hoort van drugs met kinderen. Ja, die

van ons zijn nog te jong om daar mee in aanraking te komen, maar als je daar dan iets van
leest, dan denkt ge soms wel van ‘alléz, daar staan we ook nog allemaal voor’. En dan leest
ge dat soms wel eens. Maar alleen ge staat daar wel bij stil van ‘wat gaat dat geven die puberteit’.
Daar denkt ge al wel eens aan.
Heb je op voorhand bepaalde verwachtingen als je iets gaat lezen?
Nee, eigenlijk verwacht ge daar niet echt iets van. Het is gewoon, alléz, het enigste dat ge
verwacht is dat ze erover schrijven, dus dat ge weet ‘hoe zit het nu eigenlijk’ hé. Als ik nu
terugdenk aan die problematiek van die drugs bij jongeren, dan wil ik wel weten wat ze
erover schrijven. Maar, het is niet dat ge dan weet hoe dat ge het moet gaan aanpakken. Ik
verwacht niet echt oplossingen. Dat is ook de reden waarom dat ge niet altijd alles leest, omdat het
toch, gelijk dat ik juist al zei, het is toch iets dat ge zelf een beetje aanvoelt hé, denk ik. Ik denk niet dat
wij de juiste personen zijn om iets uit een boekske te halen. Nee, wij zijn zo niet, we doen het op
ons eigen manier. Ja, ieder kind heeft een eigen handleiding uiteindelijk. Alléz, ja, het is natuurlijk
niet simpel om er achter te komen wat de juiste handleiding is, maar, voor dan te zeggen ‘haalt dat uit
de boekskes’, dat vind ik ook weer wat moeilijk. Ja, het is ook zo, iedereen gaat er anders mee om
hé. Dat merken wij onderling zelfs hé. Dat ge soms zegt van ‘dat is zo erg niet’ en de andere
tilt daar dan wel zwaarder aan en soms is dat andersom ook hé. Dat hangt dikwijls van uw
gemoed af ook hé, hoe dat ge reageert op een bepaalde situatie. En dat is hetzelfde met zo’n
artikel lezen ook, dat zal ook wel van uw gemoed afhangen hé. Alléz ja. Ik denk wel dat er sommige
mensen zijn die dat wel nodig hebben, alléz zo van die artikels hé. Die dat daar echt nood aan hebben,
zo van ‘anders kom ik hier zelf niet meer uit’. Dat kan aan dat kind liggen, als ge dat bij ons
dropt, kan dat misschien even erg zijn, maar dat kan net zo goed aan de ouders ook liggen
hé. En dat vind ik dus dat dat bij ‘Supernanny’ bijvoorbeeld opvalt, dat eigenlijk de ouders eerst eens
bij hun eigen moeten gaan zien, vooraleer ze eigenlijk naar dat kind kijken. Maar dat zal bij ons ook
wel zijn hé. Jaja, maar het gaat erom, die mensen roepen hulp in voor hun kind van ‘kijk, mijn kind’,
maar uiteindelijk, alléz, zijn ze het soms zelf hé. Naar zo’n programma’s kijken wij soms wel
eens. Ja. Maar dat is verstand op nul. En dan toch maar denken van ‘mm, wat zijn ons mannen
eigenlijk toch wel braaf’. Maar dat is echt passief hé, tv kijken dat is passief. Dat kunt ge tot u
laten komen, terwijl lezen, alléz, zo voel ik dat toch aan, daar moet ge een inspanning voor
doen hé. En dat is niet zo direct aan ons besteed. Ik zit al heel den dag in de letteren, dus…
Ooit al eens iets anders gedaan dan een artikel gelezen, bijvoorbeeld een info-avond?
Ja, ik heb dat ooit wel eens gedaan over leerstoornissen, bij kinderen. Maar dat was gewoon over
huiswerk maken. Maar ja, dan denk ik ook ‘wie gaat zeggen, alléz, veralgemenen’, want dat hangt toch
van het kind zelf af? Ik heb er twee en met de één moet ge bezig zijn en bij de ander gaat dat zo. Dat
doen we ook niet zo hé, info-avonden. Nee, hé, ik zeg het, juist van die leerstoornissen. Wat wij
wel doen, is, naar een oudercontact gaan enzo, dat wel, maar als het effectief info-avonden
zijn over, noem maar ADHD of weet ik wa, dat wordt regelmatig wel eens georganiseerd,
maar daar gaan wij niet naartoe. Natuurlijk moest het zo zijn dat je zelf met een kind zit in
die situatie, doe je dat misschien wel hé, maar wij doen dat niet. Moest mijn kind dus nu echt

een probleem hebben, dan zouden we daar wel meer naar op zoek gaan. Ja, dat denk ik ook
wel. Ja, daar ben ik van overtuigd. En dat is ook zo, die info-avond bijvoorbeeld over die
leerstoornissen, ik wou daar absoluut naartoe, omdat ons Julie (haar zus) daar mee te maken heeft
gehad in den tijd, en dat is erfelijk, dus de kans zit er hier toch in en dan wou ik wel weten van wat de
typische kenmerken ervan zijn en wat ik daaraan kan doen. Alléz, om u kind te helpen eigenlijk in dat
geval, want dat is dan wel belangrijk, dus uiteindelijk is het niet, bij geeneen van de twee, maar als dat
zich voor zou doen, wat moet ik dan doen hé. En als dat dan echt zo is, ja, dan gaat ge daar verder in
en gaat ge daar waarschijnlijk wel over lezen en alléz, ik denk dat toch, of in het geval ADHD enzo,
dat ge daar wel verder naar op zoek gaat en dat ge dan wel bij wijze van spreken verder gaat zoeken
van wat er mis in. Meer gericht hé. Meer gerichter. Want wij lezen niet, alléz, als ge nu zo eens
iets gaat doen specifiek, kan dat wel eens zijn dat ik er een boek voor zou lezen, maar
eigenlijk niet echt voor de rest… Ik lees ook liever tijdschriften dan boeken. Boeken lees ik
zowiezo niet, of hoogst uitzonderlijk lees ik eens een boek. Maar tijdschriften lees ik wel, dus
ik zou eerder grijpen naar een tijdschrift dan naar een boek. Maar dat hangt er ook een beetje
vanaf in welke context dat het is en naar wat je juist op zoek bent hé. Ik denk dat artikeltjes
meestal ook beknopter zijn en dat dat meestal ook een alléz, een kop is er ook altijd en dat zegt wel wat
er gaat komen.
Vind je het belangrijk dat er ervaringen bijstaan?
Ik vind dat interessant. Mm. Interessant vooral hé. Dat maakt het ook wel, alléz, ik denk dat
dat de mensen, ons dan toch, rapper over de streep trekt om dat te lezen. Dan dat dat puur
theoretisch blijft. Dan kunt ge uw eigen daar ook iets bij voorstellen hé, als dat theoretisch is,
dan is dat allemaal zo wat abstract en dan is dat niet zo interessant hé, dan leest dat niet zo
vlot.
Zijn vaktermen bijvoorbeeld dan ook een stoorzender?
Ja, dat… Dat zou kunnen. Dat hangt er een beetje vanaf. Maar ja, dat is ook persoonlijk hé.
Als ge echt twee zinnen hebt gelezen en er staan drie woorden in die je niet begrijpt, ja dan,
dan heeft het geen zin van verder te lezen hé. Dus, dat hangt er een beetje vanaf. Dus dat kan
zeker een stoorzender zijn ja.
Wat denk je over de vorm, lay-out van zo’n artikel?
Goh ja, iets gestructureerder leest toch gemakkelijker vind ik. Dat vind ik ook ja. Tips in zo’n kaderke
vind ik ook altijd wel goed. En ja, misschien doen we dan onbewust wel iets met die tips. Maar
eigenlijk heeft dat zich nog niet voorgedaan weet ge. Onbewust misschien… Het is wel zo, die
dinges en dan zo de lay-out van zo’n artikel, die dinges die in een kaderke staan, of die in het
vet staan, of de titels ofzo, die leest ge altijd sneller dan het volledige artikel natuurlijk hé.
Dus als ze een artikel samenvatten in een paar tips, dan hebt ge dat meestal wel gelezen. En
daarmee hebt ge nog niet altijd het hele artikel gelezen hé. Zo lees ik meestal tijdschriften, de
titels en de kaderkes, en de rest… Dat is zo met Klasse ook hé, wat ze aan de ouders willen
meegeven dat staat altijd in een kaderke. Dus uw oog valt op dat kaderke en dan leest ge dat hé.
Eigenlijk in die context was er ook zo iets van de tien geboden voor een supportende ouder

of zoiets. En ja, die vallen op hé. Die vallen op en dan hebben we ook gelezen wat er bijstond en dat
was dan iets dat serieus van toepassing was, in ons geval dan over de voetbal, hij had daar dan mee te
maken gehad als trainer, dat ge zegt van ‘ja, dat is toch wel de nagel op de kop’, en dat is dan ook
gebruikt in een infobrochureke zeker hé? Dat staat nu in de infobrochure van de voetbal ja. Dus
dat, als dat van toepassing is op uw eigen situatie of op uwen eigen leefwereld, dan gebruikt
ge dat hé. Het is daarmee, dan zijn het toch wel die tips denk ik, alléz, hetgeen dat ge in dat geval toch
wel meeneemt. Het artikel ging eigenlijk over het feit dat ouders te veel verwachten van hun
kind hé, dat is één, ze gaan zelf dus coachen, terwijl dat dat eigenlijk hun taak niet is als
supporter hé, dus ze overrulen de trainer. Ze trekken elke beslissing van de scheidsrechter in
twijfel, zo’n dinges allemaal. Euhm, eigenlijk volledig de verkeerde signalen geven. Ook te
prestatiegericht hé. Onbewust zijn die ouders den boel gewoon aan’t boycotten hé. En dat is
daarom nog niet hun bedoeling, maar ze staan niet op de juiste plaats om richtlijnen te
geven. Ja. Maar het is dan wel zo, dat staat dan inderdaad in een kaderke en dat is dan het eerste dat
u opvalt.
Maakt het voor jullie een verschil uit in welk tijdschrift zo’n artikel over opvoeding
verschijnt?
Nee, het komt er gewoon op neer, als ze… Het is natuurlijk wel zo, het ene boekske zult ge
eens rapper doorbladeren dan een ander en als het dan toevallig staat in een boekske dat ge
aan het doorbladeren zijt ja, dan valt uw oog erop en dan leest ge dat wel. Terwijl dat het in
een boekske staat dat ge niet opendoet of niet in huis haalt, tja, dan ziet ge het ook niet staan
hé. Dus in die context wel natuurlijk. Maar het is niet omdat het in de krant staat… Het is niet
omdat het in de krant staat, dat ik het wel lees, of dat het in de Flair staat, dat ik het niet lees
of andersom. Of dat je er een mindere waarde aan zou hechten, zo van ‘dat staat hier maar in de
Flair, dat is allemaal niet zo belangrijk’, dat is niet zo denk ik.
En maakt het dan uit wie het geschreven heeft?
Totaal niet. Daar letten wij eigenlijk niet zo op. Nee. Voor sommige mensen is dat waarschijnlijk heel
belangrijk, alléz, ik kan mij voorstellen dat die naam daaronder heel belangrijk is, maar uiteindelijk,
wij letten daar niet op, alléz, ik zie dat niet. Gij? Mm, nee. Ik denk dat wij het wel redelijk goed
kunnen relativeren of het nu van iemand met ervaring komt of van een academicus, zowel
het één als het ander, dus euh, als een academicus zoiets schrijft vanuit een theoretische
benadering, dan zegt ge van ‘ja, theoretisch klopt dat allemaal, maar in de praktijk is het
dikwijls anders’. En dan ja, misschien, gaat ge u dan wel gemakkelijker herkennen in die
ervaringsdeskundige eigenlijk hé. Dus euh, dat is zo. Theorie moet altijd aan de praktijk
getoetst worden en ja, het is daarmee dat ik alles dat ik lees wel met een korreltje zout pak.
Ja. Tja, alletwee leest ge, maar hoeveel belang je daar dan aan hecht? Dat is weer hetzelfde hé, als dat u
niet toebehoort, dan denk ik dat… Ja, maar belang aan hechten eigenlijk zowiezo niet, want ge
doet, alléz, er zal altijd wel iets blijven hangen van alles dat ge leest, maar euh, ik denk dat ge
het toch altijd op uw eigen manier blijft doen ze. Alléz, niet dat we ons daar echt door laten
beïnvloeden. Maar, alléz, ja, we hebben ook niet echt problemen hé. Tot hier toe niet nee. Ja,

maar ik kan mij voorstellen dat als je een theoretische uiteenzetting krijgt over iets en ge hebt
daar zelf al wat praktijkervaring mee, dan kunt ge zeggen, soms kunt ge van een artikel
zeggen van ‘ja, dat is de nagel op de kop’, ook al is dat een theoretische benadering, maar
soms vind ge het ook quatsch hé, dus dat is gewoon ook hoe dat je dat zelf ervaart denk ik.
Of dat ge dat dan geloofwaardig vindt of niet of welk belang dat ge daar aan hecht, dus daar
kunt ge eigenlijk geen lijn in trekken.
Als je iets leest, praat je er dan over met elkaar?
Ja, dat gebeurt wel hé. Als we er den tijd voor hebben wel. Ja. Als we mekaar zien hé. Neenee,
dat gebeurt wel eens zo van ‘hebt ge dat gelezen? En hebt ge dat gelezen?’ en dat ge er dan
eens over babbelt hé.
En met andere mensen?
Nee, gemakkelijk, maar als dat past wel. Maar, normaal niet. Dat ligt zowiezo heel gevoelig,
alléz, dat gaat dan over opvoeding hé. Ik merk dat bijvoorbeeld over hoe dat ge uw kinderen opvoedt,
tja, ge kunt u ook niet moeien met iemand anders z’n opvoeding hé. En soms als ge dan zo met andere
gezinnen op vakantie gaat en ge ziet die dan bezig met hun kinderen, dan denkt ge soms van ‘mm ja,
dat zou ik nu toch zo niet doen’, maar ja, die hebben dat waarschijnlijk bij ons ook. Dus ik denk dat ge
zo probleemdinges ook heel moeilijk kunt bespreken met andere mensen. Het is ook ons ambitie of
intentie niet om ons te moeien met een ander zijn opvoeding, maar euh, ge maakt u eigen
daar soms wel, alléz, ge stelt u daar soms wel vragen bij hé van ‘dat zou bij ons niet pakken’.
Plus dat iedereen heel hard op zich is, om nu te zeggen van ik heb een artikel gelezen over iets dat ons
zou aanbelangen van bijvoorbeeld ADHD en wij hebben dat hier nu voor, of wij hebben kameraden,
die kinderen hebben totaal geen problemen, ik denk dat die mensen dan ook niet echt geïnteresseerd
zijn over wat dat wij, alléz ja, of niet theoretisch of niet in de praktijk, of als dat ons ervaringen nu
zijn, of dat wij daar een artikel van hebben gelezen, ik denk dat die mensen een beetje koud laat, ook al
zijn het dan misschien kameraden, ik weet het niet ze. Het hangt er een beetje vanaf. Als je tegen
sommige mensen nog maar alleen zou zeggen van ‘dat zou bij mij niet pakken’, dan zouden
die dat al zien als kritiek hé. En daarom zeggen wij ook zoiets niet gemakkelijk. Ieder zijn
eigen ding hé. Overlaatst waren we zo met drie koppels, waarvan bij één een zoontje alleen is en daar
ging het dan over dat dat kind graag van die beenhouwer dat stuk vlees heeft en dat van dan, dus die
eten dan dat, maar gaan voor hem bij die beenhouwer een stuk vlees halen, en dan zegt dat ander
koppel van ‘ja, bij ons is het gewoon eten wat de pot schaft’. Dat is een heel andere benadering.
Maar dat is heel moeilijk, want als ge daar op verder gaat, ja, dan hebt ge ruzie hé. Dus, want den ene
voelt zijn eigen… Ja, want den ene is ook lichter geraakt dan den andere hé. Ja, en dan hebben
wij zoiets van zwijgen, laat die maar doen, als die ene z’n vlees in den beenhouwer in Brasschaat wilt
gaan halen en ja seg, dat die dat dan doet hé. En als den andere dat niet doet, ja, dat die dat dan niet
doet hé, maar dat maakt ons niet uit. Maar dat wordt ge wel gewaar, dat dat soms heel gevoelig ligt bij
mensen. Jaja, opvoeding van kinderen ligt wel gevoelig ze. Dat is euh, daar moet ge uw eigen
niet in mengen. Nee.

Vind je het nuttig dat sommige artikels naar de mensen toe komen, zoals bijvoorbeeld
Klasse?
Goh, ik weet dat niet. Als de mensen dat effectief lezen en ze snappen dat dat hun toebelangt, dan
misschien wel, maar ik weet niet ofdat… Velen denken toch altijd dat ze goed bezig zijn hé. Ge hebt dat
zelf ook hé. Ja, het karakter van een mens verandert ge daar niet mee hé. Dat is ook zo met dat
voorbeeld van die ouders langs de kant, wij hebben daar ouders zelfs over aangesproken van
‘doet dat nu anders’ en die doen dat dan een week anders, maar dan vervallen die terug in
hun oude gewoonten. Dus, ik denk dat dat met alle opvoedkundige dinges is. Ge kunt wel
misschien eens over iets gediscussieerd hebben en denken bij uw eigen van ‘dat ga ik nu ook
eens proberen thuis’, maar na een week doet ge dat toch niet meer hé. Dat is ook zo met dat
van de nanny, ze zeggen zo bijvoorbeeld tegen de vader van ‘roept zo niet, ge moet zo uw stem niet
verheffen’ en ja, die gaat dat dan misschien een week niet doen, maar na die week gaat dat dan
waarschijnlijk weer wel zo zijn. Ge vervalt nogal gemakkelijk in oude gewoonten hé. Dan laten
ze dat zo efkens op tv zien en dan valt dat mee, maar misschien doet die dat nadien niet meer hé. Ik
denk dat dat heel moeilijk is om mensen zo uit hun vast patroon te halen. Op korte termijn
misschien wel. Dat er zo eens efkens een belleke gaat rinkelen van ‘ik ben misschien toch verkeerd
bezig’, maar… Ge vervalt snel in oude gewoonten hé. Ik denk het ook. Ja, dat is… Wij zeggen
dat soms ook tegen elkaar van ‘we gaan wat consequenter zijn’ en dan doet ge dat efkens,
maar dat is rap gedaan hé. Ja.
Praat je er soms met je kinderen over, over hetgeen je las?
Nee, dat zou misschien wel kunnen. Ik denk wel dat wij er iets van zouden zeggen. Niet heel
uitgebreid, maar ik denk wel… Proberen hé, proberen zowiezo. Ja, sommige dingen in de
opvoeding gebeuren natuurlijk automatisch, zonder dat je errover nadenkt. En voor een stuk
probeer je natuurlijk ook autoritair te zijn omdat dat, omdat je merkt dat dat dikwijls wel het
meeste succes heeft hé. Als ge ze een beetje teveel inspraak geeft, dan gaat ge niet veel
stappen vooruit hé. Maar euh, ja, er wordt wel eens over gebabbeld hé.
Vind je het belangrijk dat er veel informatie over opvoeding beschikbaar is?
Ik denk dat ik dat zou missen, moest dat er nu niet zijn. Neenee, maar ja, als ge problemen hebt
misschien wel hé Dries, dat je dan wel gaat zoeken van… Maar dat is dan gericht hé. Ja. Maar ik
denk dat als je het echt nodig hebt, dat je er ook achter op zoek gaat, en dan zult ge het denk
ook wel vinden in boeken bijvoorbeeld. Misschien als uw kind gaat puberen, en bij bepaalde
dingen denkt ge zo van ‘wat heeft die nu toch?’ Ge gaat daar in dat geval misschien nen boek voor
kopen of huren of wat dan ook, dan moet dat daar wel zijn, dan vind ik wel dat daar iets moet zijn. En
een artikel ook, ik denk als ge dat leest, dat ge dat dan ook efkens opslaagt. Ik denk ook wel dat gij
rapper achter zoiets zou gaan zoeken, ik zou dat niet zo gemakkelijk doen denk ik. Ja, rapper
zoeken, dan is het natuurlijk nog maar de vraag of dat dan toepasselijk is op dat kind en of dat dan wel
klopt en uiteindelijk gaat ge daar geen oplossing mee vinden hé, maar uiteindelijk gaat ge wel een
herkenning krijgen van ‘aja, het is goed’. Ik heb daar nog een ander voorbeeld, wij hebben hier
zo een medische encyclopedie staan, daar kijk ik nooit in en met ons mannen in het begin,

dan doet gij dat ook, in het begin hadden die een ditje of een datje en dan gaat gij daar in
opzoeken wat zou dat kunnen zijn. Dus. Maar dat is dan eigenlijk ook alleen maat voor dat te
bevestigen van dat is dat, maar dat dat dan een oplossing kan bieden, dat weet ik ook niet. Gewoon
omdat elk kind ook weer anders is hé. Steun voor uzelf hé. Bevestiging zoeken. Eigenlijk wel ja. En
dus het moet er wel zijn, maar het is niet dat ge dat nu allemaal gaat lezen. Ge doet dat pas als het
zich voordoet hé. Ik denk dat wel.
En vind je het aanbod te groot?
Dat heeft mij nog niet gestoord. Het aanbod te groot? Ja misschien, maar ik let daar zo niet op.
Het valt mij niet op in elk geval. Voor mij hoeft dat niet meer in de kijker te staan, omdat ik
daar niet direct een behoefte aan voel, maar, nee, misschien voor andere mensen wel hé.
Maar ik denk dat als het er morgen niet meer moest zijn, ik het vandaag niet zou missen.
Misschien als er zich ooit een probleem voordoet wel hé, dus euh. Voor mij, het stoort niet
dat het er is, maar het is ook niet, alléz, ik zou het ook niet missen, vandaag niet. Ik ook niet.
Wat vind je eigenlijk van de tips die meegegeven worden in de artikels?
Meestal toch wel goed hé, zoals dat toen over de voetbal. Als ge het nu toch specifiek over dat pakt,
dat was de nagel op de kop hé. Ja. De tips waren wel goed. Natuurlijk, dat is ook weer zoiets,
hoe gaat ge daar mee om hé. Want euh, die tips, voor mij zijn die ook van toepassing, maar
die zijn eerder nog van toepassing op die lawaaimakers en of dat die daar dan iets mee doen,
dat blijkt dan niet hé. De tips zijn juist, maar dat wilt dan nog niet zeggen dat ze plots
overgenomen gaan worden hé. Dat heeft met houding te maken en met gedrag hé. Maar ze
waren juist in elk geval. Er zal meer voor nodig zijn om iets echt te veranderen binnen de
opvoeding hé, maar, het kan wel een aanzet geven. Ja, daarmee, dat is hetgeen ik juist zeg, dat
doet een belleke rinkelen, maar dan is het weer van ‘gaat ge dat blijven doen?’, dan is het weer
hetzelfde hé. Ja, het kan een aanzet geven dat wel, het kan u eens efkens een andere kijk geven
op een probleem, bijvoorbeeld in een situatie waarvan ge zegt ‘aja, dat kan ik nu eens zo
proberen, of zo en zo had ik het nog niet bekeken’ en dat dat dus een aanzet geeft, maar of
dat echt, ja, daar kan ik niet op antwoorden, of dat dat echt iets wezenlijk gaat veranderen
dan. Ik blijf erbij, meestal vervalt ge terug in oude gewoontes. En dan is er dus wel meer
nodig dan een artikel hé. Ja, dat denk ik ook.
Goed

Categorie ‘vrouwen met een hoog opleidingsniveau’
VROUW 1
Al ooit zo eens iets gelezen in verband met opvoedingsondersteuning?
Ja, wij hebben een krant elke dag en daar lees ik wel eens in, artikels dan hé.
Welke krant?
De Standaard. Ik heb eigenlijk geen tijdschriften, tenzij ik er van de bibliotheek meeneem en
daar lees ik dat dan ook wel eens in. En euh, wat hebt ge allemaal? Alléz, wat neem ik nu
soms mee? (denkt na) In de bibliotheek kunt ge tijdschriften meenemen. Ge hebt er zo
specifiek voor ouders van nu. Ah, Den Bond van Grote en Jonge Gezinnen lees ik ook, dat
vind ik ook altijd wel goed. En euh, kent ge het blaadje ‘Botsing’? Ja. Dat is ook heel goed
vind ik. ‘Klasse’ krijg ik ook en dat vind ik ook heel goed, dat is kort. Euhm, ik denk dat het
dat zo’n beetje is hé.
En boeken of zo?
Boeken specifiek, ik heb die Peter Adriaenssens eens gelezen, maar dat is echt niks voor mij,
ik kan dat niet zo goed lezen. Ik vind dat vervelend voor te lezen. Ja, daar heb ik niks aan
eigenlijk, nee.
Is er een reden ofzo waarom je dat leest?
Ah ja, dat is natuurlijk omdat je zelf kinderen hebt dat je daar dan meer voor open staat hé,
of ikke toch zeker. Ik ben ook wel maatschappelijk werkster van opleiding en zo ben ik
misschien meer gevoelig voor sociale thema’s enzo. En als het kinderen aangaat, dan lees ik
dat zeker omdat je uiteindelijk zelf kinderen hebt hé, alléz, ikke toch. Omdat je altijd denkt of
hoopt dat daar tips uitkomen. En als je dingen herkent, vind je dat ook al goed en dan voel je
je niet alleen. Maar soms ook wel tips hé, of hoe dat mensen dat anders doen of dat je dat ook
eens anders kunt bekijken, zo die dingen eigenlijk hé.
En is er dan zo’n specifiek thema dat u aanspreekt, of eerder algemeen?
Algemeen ja. Het is eigenlijk afhankelijk van in welke levensfase uw kinderen zijn hé. Ik ben
niet meer zo gevoelig aan dingen die kleuters, peuters enzo aangaan. Ik kan dat misschien
nog wel lezen, maar dat zal mij niet meer zo boeien hé. Maar wel als het nu iets rond tieners
is of middelbaar of lagere school, ja dan ben ik eens zo geïnteresseerd om dat te lezen.
Omdat dat nu dicht bij mijn leefwereld staat en die kleuters en baby’s is veraf hé.
Heb je op voorhand eigenlijk verwachtingen als je zoiets leest?
Tja, je verwacht natuurlijk altijd dat daar iets in gaat staan, dat ze het beter weten, maar dat
is dikwijls niet zo. Niet dat ik het altijd het beste weet, maar eigenlijk weet niemand het hé.
Het is dikwijls maar iedereen die het probeert gelijk hij het heeft gehoord of geleerd thuis, of
dat je denkt dat het zou kunnen. Maar ja, als je die verhalen dan herkent, dat is ook al heel
goed vind ik. Dat gewone mama’s en papa’s iets schrijven en dat die het ook wel eens lastig
hebben als ze thuiskomen of dat er iemand anders ook wel eens roept. Want ja, ik roep

gemakkelijk uit onmacht. Ik vind dat helemaal niet goed, maar ja, ik zeg dat dan ook altijd.
Ik wil dat eigenlijk niet, maar toch ben ik dat zo boos… Maar als je dan leest dat iemand
anders dat ook doen, niet dat dan goed is hé, maar dan denkt ge ‘ok’, ik ben niet alleen die
dat doet. Ik denk dat het dat vooral is ze, dat je niet alleen staat met die dingen. Vroeger
verwachte ik, zoals die Peter Adriaansen nu bijvoorbeeld hé, die wordt toch wel geprezen en
die doet avonden enzo, dan had ik er toch wel wat verwachtingen naartoe. Maar nu… (pff)
Is er een specifieke reden waarom je Peter Adriaenssens wou lezen?
Ja, omdat die zo in de pers wordt aangehaald als ‘de man die alles weet van kinderen
opvoeden’. Er zijn toch altijd situaties die mislopen, dus dan denkt je van ‘ja, daar ga ik het
nu eens uit halen’. Maar het is allemaal zo afhankelijk van de situatie en van het moment en
soms ben je moe en soms is de andere direct kwaad en dan heb je nog niks gezegd en dan zit
het er al tegen enzo.
Als je dan een artikel of boek leest, wordt die verwachting dan ingelost?
Ja, het geeft wel een goed gevoel hé, als je zo’n artikel leest en je leest dat het goed gaat of
niet goed gaat. En je ziet dan ook wat er niet goed gaat en hoe dat ze misschien hebben
geprobeerd om het wel anders te laten lopen en ik vind dat dan altijd wel goeie ideeën. Maar
ons kinderen die vinden dat dan maar niks hé, maar ja. (lachen) Die zeggen dan van ‘wat gaat
ge nu doen hé?’. Maar zo iets doorbreken is toch wel moeilijk ze vind ik. Die korte artikelen
vind ik het best hé. Ik lees niet graag hele lange stukken, want ja, meestal heb je dan toch iets
anders te doen of je wordt onderbroken door iets en dan laat je dat liggen en dan ben je weg.
Dus in den Bond is dat dan zo’n heel blad, of twee, of in den Botsing is dat een klein stukje of
een interview van iemand. Ik vind dat eigenlijk heel goed zo op die manier gebracht. Ik denk
dat ik daar vroeger wel meer van verwachtte ze, het gaat allemaal in de boeken staan van
hoe dat je het moet doen, maar uiteindelijk moet je het zelf wel een beetje doen hé. En je bent
ook wie dat je bent. Ik ben opgevoed, jij bent ook opgevoed door iemand en Kris (haar man)
ook. En dat draag je allemaal wel met je mee hé. En dat voel je hoe langer hoe meer vind ik,
terwijl je dat vroeger zo niet had. Ik betrap me erop dat ik nu soms net hetzelfde doe als
vroeger thuis.
Doe je iets met hetgeen je gelezen hebt?
Dat is nu wel al even geleden, ik kan me zo niet direct iets voor de geest halen. In ‘Klasse’
staan er bijvoorbeeld, je kent ‘Klasse’ hé, zo van die tips over hoe dat je bijvoorbeeld orde
aanpakt. En dan zeggen ze dit en dat, maar heel kort hé. En dat vind ik toch nuttige info. En
dan denk ik: soms doe ik het zo, soms doe ik het anders, misschien kan ik dat nog anders
doen. Alléz, ik probeer wel dingen, maar dat lukt niet altijd hé. (lacht) Soms vind ik maar wat
uit, of ik hoor ergens iets. Ja, je probeert hé.
Wat vind je dan eigenlijk van die tips die worden meegegeven?
Ik vind heel veel tips wel goed hé, maar ja… ’t Is soms zo moeilijk hé, alléz, nu werk ik niet,
maar als ik werk en ik kom thuis en ben moe en ik kom thuis in een chaos en dan denk ik: o
die koeken liggen hier en dat drinken, en dan moet je nog rustig eten maken, rustig zijn voor

hun huiswerk, alléz, dat vind ik wel allemaal moeilijk ze. Dan ben ik dikwijls kwaad van
‘ziet dat hier allemaal liggen’ enzo en dan kan ik niet meer stoppen omdat ik zo moe ben. En
in de boeken staat er dan bijvoorbeeld ‘wees rustig’, maar dat is dikwijls gemakkelijk gezegd,
maar niet zo gemakkelijk gedaan. Je weet dat wel meestal hé, maar dikwijls loopt dat
gewoon anders. En dan zou ik dat wel anders willen, maar is dat op dat moment wel weer
anders gelopen. Ik kan dan achteraf wel zeggen dat iets mij spijt ze, maar ja, dan is het wel
gebeurd hé.
Heb je het soms met Kris over iets dat er in de artikels of boeken voorkomt die je hebt
gelezen?
Bijna niet, nee. Kris leest dat ook niet, die leest andere dingen. ’t Is niet dat je zegt van ‘ik heb
dat gelezen daar en dat gaan we nu zo doen’, maar je hebt het er wel denk ik zo tussendoor
over. Maar specifiek over die artikels gaan praten, nee. Hij leest toch al die dingen niet,
omdat die zoveel andere dingen heeft hé. En ik ben daar misschien gevoeliger voor als
mama, ik weet het niet. Andere papa’s misschien wel, ik weet het niet.
Ben je eigenlijk ervan op de hoogte wie die artikels of boeken schrijft? Is dat belangrijk
voor je?
Tja, natuurlijk als er zo’n naam, gelijk Peter Adriaenssens, bijstaat, heb ik hogere
verwachtingen dan als er een naam bijstaat van iemand die ik eigenlijk helemaal niet ken.
Wat stom is natuurlijk hé.
En doet de opleiding van die persoon er iets toe?
Als die zelf ouder zijn, dan denk ik ‘ja, die hebben er al ervaring mee’ en die staan er dichter
bij hé. Voor mij moet dat er nu niet direct bijstaan ze, ik vind dat niet zó belangrijk. Maar qua
opleiding… Amai, nu kom ik wel op uw terrein hé. (lacht) Tja, daar heb ik nu eigenlijk nog
niet over nagedacht. Ik denk dat je allebei wel wat te vertellen hebt, denk ik. Want jij hebt nu
bijvoorbeeld geen kinderen, dus dan zou je kunnen zeggen dat je daar niets over kan
schrijven. Maar dat denk ik ook niet, want ik ben ook beginnen werken als maatschappelijk
werkster zonder ervaring en ik had toch ook wel het gevoel dat ik iets te vertellen had, dus
dat is niet waar hé. Dus, je hebt wel wat geleerd waar je wat mee kan doen, dingen die ik niet
weet en die wel goed kunnen zijn. Dingen die ik waarschijnlijk niet ken en dan vind ik dat
ook wel goed om te weten. Maar daarom ben je niet meer of minder voor mij ze.
Hecht je dan meer belang aan iemand die wel ervaring heeft?
Je weet dat niet hé. Alléz, als ze dat nu echt zo specifiek zeggen, dan weet je dat, maar
meestal weet je dat niet hé. En dat speelt niet zo’n rol.
Maakt het soort tijdschrift een verschil uit?
Goh, als het een goed artikel is, is het een goed artikel hé. Ja, je moet je er in herkennen hé en
als je je er niet in herkent, vind ik het geen goed artikel. Voor mij is dat toch zo. Soms lees ik
de ‘Libelle’ wel eens bij mijn mama en daar kunnen soms zeker even goede dingen in staan.

Vind je het nodig dat er over opvoeding geschreven wordt?
Ja, ik vind dat wel nodig. Anders weet je eigenlijks niks. Alléz, je praat wel met andere
mama’s en papa’s, maar zo iets geschreven zien staan, is toch nog wel anders hé. Of als dat
zo in puntjes staat, is dat ook helemaal anders dan dat je erover spreekt. Ja…. Ik vind dat
goed dat erover geschreven wordt. Het zal bij iedereen wel leven hé.
Waar plaats je die geschreven dingen eigenlijk in verhouding met andere kanalen zoals
tv, info-avonden, enz?
Tja, ik heb geen tv dus….Maar zo’n ‘Supernanny’, ik zou daar wel naar kijken uit
nieuwsgierigheid. Maar ik kan me dat niet inbeelden dat je dat op tv laat zien. Ik zou het
helemaal niet tof vinden dat er iemand in mijn huis zou komen en dat heel Vlaanderen zou
kunnen zien waarin ik luk of misluk. Dus ik vind dat ook niet zo tof om dat van anderen te
zien, dat vind ik er eigenlijk wel over.
Vind je die tips van op tv bijvoorbeeld op een ander niveau staan dan die uit een artikel?
Wat ik van die Supernanny heb gehoord, maar ik weet het niet hé, want ik heb dat nog nooit
gezien, alléz, voor mij is dat ook niet reëel hé, iemand die in een gezin stapt, die stapt daar
op x aantal tijd in om iets te bereiken en allemaal terug in z’n plooi te krijgen, maar ik geloof
daar niet in. Want verandering heeft toch heel veel tijd nodig hé. Dus ik geloof niet dat dat
ook blijft.
En tips van andere ouders, of via school?
Ja, dan is het ook te zien wie het vertelt natuurlijk. Er zijn mensen die overdrijven, er zijn
mensen die niet overdrijven en er zijn er bij je je beter voelt en die beter aansluiten bij uw
leefwereld. Daar hecht ik wel belang aan. Zo’n informatieavond die georganiseerd wordt,
vind ik ook altijd goed. Maar daar komen niet veel mensen naartoe hé. Want ik heb nu
vanavond een informatieavond op school, dat gaat over huiswerkbeleid. Nu hebben we heel
veel inschrijvingen, vind ik, 54. Maar anders komt er zo naar informatieavonden 25 man
naartoe ofzo. Op Silke haar school ben ik eens naar iets over computers geweest, over
privacy en wat er allemaal verkeerd kan lopen. En ik dacht direct dat dat iets tof was, maar
wij zaten daar met 15 ouders van heel die middelbare school! Dus blijkbaar willen de
mensen daar geen tijd voor maken. Ik dacht toch echt dat wij daar met een hele hoop gingen
zijn. Het is wel gemakkelijk natuurlijk hé zo’n artikel, je leest dat wanneer je wilt. Voor zo’n
informatieavond moet je een hele avond uit je zetel komen en je verplaatsen. Mensen doen
dat niet graag denk ik.
Hoe sta je ten opzichte van meer formele manieren van opvoedingsondersteuning?
Maar zo’n informatieavond vind ik toch wel vrij formeel. Tja, en Kind & Gezin die zijn hier
vroeger geweest toen de kinderen klein waren.
Heb je het gevoel dat je eigenlijk nog meer wil weten buiten de artikels die je in
tijdschriften of boeken leest?
Ja, als er zich zo’n informatieavond voordoet, ga ik er wel naar toe. Dat wordt soms wel
georganiseerd hé. Den Bond heeft ook eens zo’n avond georganiseerd van ‘grenzen

stellen’… Dan ga ik er wel naartoe, dat interesseert mij altijd wel. Maar dat wordt niet veel
gedaan. Dat moet nu niet elke maand voor mij zijn, maar zo een paar keer op het jaar, dat
mag wel. Daar zitten ook altijd andere ouders en dan hoort ge andere dingen. Het gaat dan
altijd over iets heel praktisch en dan zegt de ene bv van ‘aja, dat heb ik zo eens geprobeerd
en dat lukte wel’ en de andere zegt dan iets anders. En dat is een interactie die je dan hebt, en
dat vind ik wel heel boeiend, dan hoor je hoe het bij anderen zit en hoe dat de grens zo bij
anderen ligt hé. Ik vind dat heel boeiend, maar er zijn er veel die dat misschien wel heel
boeiend vinden, maar die dat dan toch niet de moeite vinden om te komen.
Heb je de indruk dat sommige artikels in tijdschriften u ooit al geholpen hebben?
Het leuke is dat je je beter kan relativeren, dat je weet dat je niet de enigste bent die dat op
die manier doet, of niet goed doet, en dan geraak je niet in een negatieve spiraal. Op zich is
dat al heel goed vind ik. Ook meer zelfvertrouwen. Als je denkt van ‘dit was niet zo goed,
maar zo en zo kan het ook en dat gebeurt ook eens bij een ander’. Dat je voelt dat je daarom
geen slechte ouder bent.
Wat is in het algemeen je gevoel eigenlijk tijdens het lezen van zo’n artikel of boek?
Ik ben altijd wel geboeid hé, ik ben altijd nieuwsgierig. Nieuwsgierig wat andere mensen
erover schrijven of wat die ervan vinden. En dan denkt ge de ene keer van ‘amai, das knap’
en de andere keer denkt ge van ‘mm, dat zou ik nu toch niet zo doen of gedaan hebben of ‘.
Maar ik ben altijd wel nieuwsgierig om dat te lezen.
Ja, als je dat dan leest. Is er een verschil. Lees je liever puur een verhaal over een gezin dat
iets heeft meegemaakt bv of lees je liever iets meer theoretischer? Zoiets van dat kàn
eventueel voorkomen?
Van mij mag dat iets theoretischer zijn, maar dat mag niet te lang duren, of ik verlies daar
mijn aandacht in. Als dat zo te veel vakjargon is, dan denk ik van ‘aargh, wat wilt dat nu
zeggen of wat bedoelen ze hier ‘ en dan raak je de draad kwijt hé in dat geheel en dan haak je
af hé. Dus als dat niet lang is vind ik dat niet erg, maar als dat wel lang is, dan haak ik af. Dat
is hetzelfde als ik iets van Kris lees (haar man, een bouwondernemer), dan denk ik na een tijd
van ‘pff, wat zit ik hier nu te lezen, en dat woord ken ik niet en wat wilt dat zeggen…’ en
dan heb je het geheel niet meer hé. Een beetje mag dat wel, maar liever niet te veel. Een
verhaal mag, maar dat moet niet altijd een verhaal zijn, gewoon iets vertellen, en dat moet
ook niet altijd iets zijn van mijn leven, iets gewoon vertellen hé, maar niet te veel vakjargon.
Want daar vluchten ze soms te veel in, alléz, dat heeft iedereen hé, dokters hebben dat ook
vind ik, en dan begrijpt ge niet wat iemand wilt zeggen, en dat is vervelend.
En zijn er zo dingen die je absoluut nooit zou lezen?
Ik lees dus heel graag, maar ik lees niet graag vakliteratuur. Daarom niet alleen een roman,
voor mij mag dat ook non-fictie zijn, maar om nu te zeggen zo gelijk die Peter Adriaenssens
of een ander boek rond opvoeding, awel, ik kan dat niet. Ik vind dat te veel dan. Dan
beginnen die daar, maar eigenlijk wil ik alleen dat stuk lezen, maar dan gaat dan niet goed,
want eigenlijk moest ik dan dat eerste ook wel wat weten en dan vind ik dat te veel, dan heb

ik daar geen zin. Ik vind dat dus te veel. Ik heb dan geen zin om daar een hele boek over te
lezen. Ik vind het niet erg om dikke boeken te lezen, maar over zoietske… Nee, dat ga mij nu
niet ze. Misschien omdat het te sec is allemaal, alléz, ik weet het niet goed. En soms vind ik
ook dat dat dan allemaal wat geïdealiseerd wordt en dan denk ik van ‘jaja, ik weet dat dat zo
moet, maar het gaat nu zo ni allemaal’. En dat is ni leuk en dan denk ik van ‘jaja, ’t is goed’
en dan hup, doe ik den boek toe. Misschien zijn de dingen die erin staan, niet zo herkenbaar
voor mij dan. Misschien omdat er minder een verhaal in zit, dat je daar rapper op afhaakt. In
ieder geval, ik heb het al een paar keer geprobeerd en dan denk ik van ‘ik ga nu eens een
boek meenemen’, ook over relaties of zo hé, en dan kijkt Kris al eens zo (draait met haar ogen),
en na een tijdje ben ik dat zo beu hé. En dan heb ik echt geen zin om zo’n dingen te lezen,
over hoe het allemaal moet.
Wat is voor u dan zo’n beetje het ideale artikel?
Ah ja, ik vind die korte artikels, in den Bond bijvoorbeeld, wel heel goed. Dat beslaat meestal
nooit meer dan een bladzijde. Euh, in de krant ook, die zijn ook nooit niet erg lang, die
bladzijden zijn groter, maar meestal niet erg lang. En dan bv Klasse, die zijn heel goed in kort
krachtige dingen geven, die vind ik ook wel heel goed. Maar die zijn dan heel direct hé, met
van die puntjes. Dat vind ik ook heel goed. En qua taalgebruik, tja, ge moogt iets op een
bepaalde manier zeggen hé, maar ja, dat ge toch meekunt hé.
Wat zijn op dit moment zo de thema’s die u het meeste aanspreken?
Euh, tieners ja, puberteit, zakgeld, euh, ik denk dat het dat zo’n beetje is. Alles wat met
pubers te maken heeft. Een kamer die één chaos is, dat niet belangrijk is. Ja, ik vind ook zo,
de ene keer gaat alles goed en de andere keer kunt ge totaal niet communiceren, dan denkt
ge van ‘wat is er nu weer allemaal mis?’ Alléz, het gaat allemaal goed en dan moet ge ook
niks lezen hé. Alléz, ik lees niet alleen iets als het wat moeilijker loopt, want gelijk den Bond
en de Standaard, dat komt binnen hé. Natuurlijk als op dat moment juist iets voor doet, als
ze bijvoorbeeld ambetant is tegen mij en er staat dan juist iets van puberteit in die boekskes,
zal ik dat eens zo aandachtig lezen natuurlijk hé. Enfin, ik heb nu dat probleem, dan ga ik er
ook wel niet voor naar de bib gaan ofzo. Wat je dan wel doet, als dat heel hoog zit en als ge
dan vrienden tegenkomt ofzo, dan is dat iets dat direct naar boven komt hé. En soms word je
dan gesteund, of niet gesteund, en er wordt dan geluisterd en soms hoor je dan dat het
ergens anders ook zo is en dat geeft u dan wel steun. Dat je er niet alleen voor staat. Ik voel
me toch meer gesteund door er met mensen over te spreken, dan door bv artikels. Omdat die
dichter bij u staan hé, zo’n artikel is verder van u af hé. Maar een artikel kan dan praktisch
zijn en u op dat moment wel helpen hé, iets dat je bij mensen niet altijd hebt hé, want ofwel
luisteren ze goed, ofwel gaan ze emotioneel mee en dat is ook niet altijd goed hé om samen
te snotteren of zo hé. Maar euh, alléz, dat is veel objectiever hé, een artikel.
Pak je soms nog eens een artikel terug vast, of denk je er achteraf nog eens aan?
Ja, ik heb dat hier zo met artikels gedaan hé, maar eigenlijk doen ik dat niet meer. Ook zo
met Klasse, die hebben zo een eerstelijn-boekje, dat heb ik dan, maar pff, ik kijk daar niet

meer in terug eigenlijk. Ik heb dat overlaatst nog eens vastgepakt, maar ja, toeval eigenlijk, ik
ben dat niet gaan zoeken, maar ik was gewoon alles aan het ordenen omdat we hier dan
gingen verbouwen hé. En zo had ik het vast en heb ik het nog eens gelezen, maar anders… Ik
lees dat op dat moment en als ik dat dan wil bijhouden, doen ik daar eigenlijk niks niet meer
mee. Ik weet ook niet of ik iets doe met de dingen die ik gelezen heb, uiteindelijk weet je niet
waarom je zoiets doet achteraf, dat vind ik wel moeilijk ze. Ge weet niet hoe ge daardoor
beïnvloed zijt, of ik dat nu van u weet, of daar gelezen heb, of een combinatie van gedaan,
dat weet ik niet altijd hé. Alléz, ge praat erover met Kris, als ge een probleem ofzo hebt, en
die zegt dan iets anders, maar misschien omdat ik dat artikel heb gelezen, ben ik daardoor
beïnvloed en kom ik op een idee, alléz, ge weet dat niet eigenlijk hé. Nee, dat kan ik niet
zeggen.
Al puntjes ooit echt toegepast?
Ja, in Klasse heb ik al, met die kleine stukjes en tips over opruimen bijvoorbeeld, maar zo
deed ik het eigenlijk al. Het moeilijkste altijd is eigenlijk dat vasthouden. Ge kunt wel zeggen
van ‘zo en zo gaan we dat hier doen voor opruimen, iedereen heeft hier zijn taak’, maar dat
altijd vasthouden en consequent zijn, vind ik toch moeilijk. Soms zijn ze dan te consequent.
Jelle doet de soepborden weg en Silke de platte borden, maar als er dan geen soepborden zijn
hé, dan zijn die vier platte borden er te veel aan en dat is ook vervelend op dat moment hé.
Dan denk ik ‘aah, met mijne regel…’(lacht) Dus euhm, ja, naar de praktische dingen toe, vind
ik dat wel goed.
Doet het u er meer over nadenken in het algemeen?
Ja, ge probeert altijd te zoeken hé. Ik had dan, ze leggen alles overal, en nu met de
verbouwingen leven we kleiner, dus iedereen moet altijd wel moeite doen om alles in orde te
hebben, ja, dan had ik overlaatst een heel blad getypt met bijvoorbeeld ‘licht uit’ en dat tegen
haar bord geplakt en dat gaat dan efkens goed. Maar nu is het efkens geleden en dat wordt
dan weer wat losgelaten en dan weet ik niet of ik het opnieuw moet zeggen. Tot dat het mij
te hoog zit waarschijnlijk hé. Alléz, ons Jelle is wel consequenter, maar ons Silke niet echt.
Maar dat vasthouden van die regels vind ik toch wel vermoeiend.
Denk je dat je door veel van die artikels te lezen soms problemen gaat zien waar die er
niet zijn ofzo?
Pff, ik heb dat nog niet voorgehad denk ik. Je hebt dat wel met die leerstoornissen vind ik.
Het is altijd overal iets. Maar bij mij niet echt nee.
Wat is dan uiteindelijk zo een beetje u overheersend gevoel bij opvoedingsartikels of –
boeken?
Voor mij is zo’n artikel eigenlijk genoeg hé. Dat neemt niet veel tijd in, dat is kort en krachtig.
Als je er echt iets meer over wilt weten, wordt er wel verwezen, maar ik heb het al een paar
keer geprobeerd en ik kom er gewoon niet toe. Het is niet omdat ik niet graag lees, maar ik
kan dat nu niet? Ik vind dat meestal te droog, ik ben meer een praktische. Bij mij doet er zich
iets voor en dan lees ik errond en dan koppel ik die aan elkaar, maar dat andersom dat kan

ik niet zo goed. Voor mij is dat soms te ver van mijn bed. En de echt goeie boeken komen
waarschijnlijk toch niet aan bod in de media hé. Ik denk wel niet dat er te veel aandacht
wordt aan gevestigd. Alleen die leerstoornissen, ik vind dat alles zo individueel wordt
bekeken op den duur, ik vind dat dat helemaal niet gaat. Hoe kan je nu nog functioneren in
een klas waar je met iedereen op een andere manier rekening moet houden? Dat vind ik zo
complex en dat is gewoon niet meer te doen als juf, vind ik. Dat komt nu zoveel aan bod.
Alles heeft een naam en dat is misschien ook goed, dat je er iets mee kan doen, maar je kan er
toch niet altijd rekening mee houden hé. Maar mensen willen dat wel hé. Er zijn nog andere
mensen in de wereld als wij, en dat komt misschien nog te weinig aan bod. Er zijn zoveel
andere mensen die niet alles hebben of wel hebben of andere problemen hebben en dat vind
ik ook heel belangrijk. Alléz, er wordt wel over de derde wereld gesproken, maar dat is toch
nog heel ver van hun bed vind ik. Ja, ik vind dat dat nog meer aan bod mag komen, de
wereld op zich hé. Dat je meer bent dan alleen uw gezin, uw dorp of uw land. Dat ze meer
weten wat ze hebben en wat anderen niet hebben. Die wereld mag toch meer in de school
gebracht worden.
Bedankt
Das nikske, als ge nog iets wilt weten, komt ge maar langs hé.

VROUW 2
We gaan naar Ekeren wonen. De kinderen zijn daar drie jaar naar school geweest, een
ervaringsgerichte school en ze vonden dat echt super. Roxanne (de oudste dochter) vond dat
daar echt fantastisch, Mila (jongste dochter) iets minder, het duurde wat langer vooraleer zij
zich had aangepast, maar voor Roxanne was dat echt fantastisch, dat contractwerk enzo. Die
vond dat super hé. Ik ben zelfstandige en mijn man is zelfstandig en we hadden zo wat
logistieke problemen, zo ze ophalen en wegbrengen enzo en ook, die school verwachtte wel
wat van de ouders, vijf keer per jaar gaan poetsen, enzo. En alleen al om naar Ekeren te
rijden was dat vreselijk, dus voor een oudercontact waren wij soms anderhalf uur onderweg.
We hebben dan besloten ze hier naar school te laten gaan, maar het is toch anders. Het is een
heel goede school, ik ben er heel tevreden over en ook toffe leerkrachten enzo, maar ge kunt
dat niet vergelijken met een ervaringsgerichte school. De prestatiedruk, huiswerk, ja, dat is
gewoon anders. Dus wij gaan nu verhuizen naar Ekeren en dan kunnen ze terug naar de
Waterval. (de ervaringsgerichte school)
Lees je vooral artikels of boeken of beide?
Ik zal misschien eerst zeggen waarom. Ok. Wel, Roxanne, is nu 9, die was een heel moeilijke
baby, dat was ook ons eerste kind en als ouder ben je natuurlijk heel onzeker, want ge denkt
‘aja, dat ligt aan mij’, dat is uw eerste gedacht zo. En euhm, elke keer als die haar regelmaat
werd verstoord, dan werd die moeilijk. Dus als ik daar ’s zondags mee naar een barbeque
ging, als baby, dan moest ik dat al tot ’s woensdags uitzweten. Die wou dan niet meer eten,
die huilde veel, dus elke keer als die uit haar regelmaat kwam, door gewoon eens mee naar
een feestje te gaan bijvoorbeeld, dan merkte ge dat wel altijd. Die sliep ook heel moeilijk, dus
ik moest daar uren van die cassettekes afspelen met muziek voor die in ’t slaap te krijgen. Ze
was heel intelligent, sprak vloeiend op haar 11 maanden, echt erg, echt verstaanbaar, ik
werkte toen ook en ze moest dan naar de peutertuin, ze wou dat niet, ze hadden dat daar
ook nog nooit meegemaakt. Dus daarom ben ik eigenlijk tussen haar twee en drie jaar enorm
veel beginnen lezen en vooral boeken, boeken over opvoeding. Nu, dat is al wel even
geleden ondertussen, want ze is al 9 jaar, maar ik ben eigenlijk wel door die boeken euh, tot
bij dat ervaringsgericht onderwijs gekomen zo. Omdat Roxanne zeer zelfstandig was, je kon
die ook zeer moeilijk straffen, niet dat dat ertoe deed ofzo, maar toch, als ze iets gedaan had
dat echt niet kon, kon je ook niet zeggen dat ze in den hoek moest gaan staan, want die deed
dat gewoon niet. Ze stelde zich eigenlijk altijd vragen bij gezag. En als ouder begin je dan te
twijfelen hé. Dan is ze dus naar school beginnen gaan, hier in de meisjesschool en dan ben ik
dus een aantal keer bij de juffrouw moeten komen, en die zei ook dat ze niet normaal was.
Roxanne zat toen in de zomerklas en die kwam binnen en nog vooraleer hun jasjes uit waren,
was zei al tegen de juf gaan zeggen wie dat er die dag niet was. Zij pakte eigenlijk gewoon
die taken van de volwassenen over, plus dat ze euh, wanneer het er echt op aankwam,
bijvoorbeeld bij oversteken ofzo, gewoon niet luisterde, die deed haar eigen goesting, terwijl

dat heel gevaarlijk is, weet ge wel. Dus ik heb daar echt mijn peren mee gezien, gelukkig dat
mijn tweede dochter helemaal anders was, heel rustig, die sliep goed, een heel ander
karakter. Maar door het feit dat dat uw eerste kind is en het feit dat ge onzeker bent als
ouder, ben ik eigenlijk echt beginnen lezen. En ik denk dat ik alle boeken in de bibliotheek
heb gelezen over opvoeding. Alles wat er te vinden viel. Ik heb mij ook door die boeken
gewerkt over het beloningssysteem, ik heb daar zeker vijf jaar elke week een nieuw bord
voor gemaakt, met echt zo dingen als aan tafel blijven staan, op bezoek gaan, in de auto
zitten,… Zo echt allemaal dingen die voor haar een automatisme moesten worden, terwijl
dat dat kind juist gesteld was op die regelmaat, maar dat toch niet kon doen. Dus ik ben dan
ook hulp gaan zoeken, alléz wij zijn hulp gaan zoeken en dan bleek dat zij ook hoogbegaafd
is, maar wel enkel verbaal. Er is een kloof tussen haar verbaal IQ en haar performaal IQ, dat
was het. Performaal scoorde ze zo gelijk een normaal IQ, maar verbaal zat ze er een pak
boven. Dus eigenlijk wist ze allemaal heel goed hoe dat ze het moest doen, maar als ze het
dan moest doen, dan kon ze het niet, dus dat was eigenlijk haar grote probleem en dat is nog
haar probleem. Ik heb ook een periode gedacht dat ze autistisch was of in een
fantasiewereldje leefde, dat is heel moeilijk geweest. Op haar vierde had ze ook tics, maar
blijkt dat dat daar dus niks mee te maken heeft, den dokter zegt, waar dat ze dus nu bij is en
hij is echt fantastisch, hij is de enige die haar tot nu heeft kunnen helpen, ze is ook van haar
tics af, met homeopthie, nu krijgt ze homeopathie, omdat ze eigenlijk in een droomwereld
leeft, niet de realiteit, want de wereld om haar heen vindt ze eigenlijk maar angstaanjagend.
Daarom is dat ervaringsgericht onderwijs ook zo goed voor haar, daar leren ze echt uit
ervaring, terwijl in een gewone school moet ze een hele dag naar een schoolbord staren en is
ze eigenlijk een stoorzender voor de hele klas. Dus die dokter heeft ons echt uitgelegd waar
dat die tics vandaan komen en hij zei ook dat als Roxanne ziek zou worden, zou dat beter
zijn dan die tics, want die zitten in haar hoofd, dus dat is veel gevaarlijk. Dus nu heeft ze
homeopathie gekregen voor die tics en voilà, die tics zijn weg. Het enige wat ze nu eigenlijk
nog heeft, is dat ze van school komt en enorm hard begint te huilen, niet weten waarom, en
ook gaan slapen bij iemand anders doet ze niet. Dus die zeeklassen die er nu aankomen, dat
is voor haar gewoon een ramp. En daar moeten we nu volgende week voor terug. Maar dat
is wel de enigste dokter die ons heeft kunnen zeggen hoe dat ze zich emotioneel voelt.
Dankzij die boeken ben ik dan weer wel geïnformeerd geweest naar verschillende
onderwijsvormen, en voor mij was die ervaringsgerichte school wel het beste dat ik kon
doen. En ook met die beloningsschema’s, ik heb ook heel veel gelezen over
hoogbegaafdheid, over autisme, over Gilles de la Tourette, over ADHD, enz. Ja, ge weet het
gewoon niet. En ik vind ook dat ge als ouder met zo’n kind echt alleen staat. Een kind dat
minder presteert gaan ze vaker opmerken. In die ervaringsgerichte school hebben ze daar
wel meer aandacht voor. Ze kon haar creativiteit ook kwijt. Hier gaat ze nu naar de
tekenschool om haar fantasie wat te kanaliseren, want op school kan dat hier niet. Want ze
hebben hun leerplan, lessenrooster enzo. In het ervaringsgerichte onderwijs namen ze ook de

dag gelijk dat hij kwam. Toen was ze echt een blij kind, nu is die niet blij vind ik. Ze zegt ook
zelf dat ze zich verveelt op school, dat haar juf saai is en altijd lelijk kijkt. De klas waar ze in
zit, is ook echt megagroot. Ze gaat dus niet graag naar school. Het PMS is ook geweest en die
hebben haar testen van een jaar hoger laten doen. Voor taal was dat heel goed, daarom zit ze
daarvoor ook in de bolleboosklas, maar wiskunde niet. Met uitleg kon ze dan wel, maar niet
zonder. Maar ik heb daar dan wel mijn bedenkingen bij, want in de klas zal ze toch zowiezo
wel uitleg krijgen hé. Met die PMS-centra heb ik echt heel slechte ervaringen, en dat meen ik.
Ja, sorry. (even uitweiding over het CLB, niet relevant hier)…
Dus ik heb daar heel slechte ervaringen mee en ik heb echt heel lang het gevoel gehad dat ik
er alleen voor stond. Mijn man werkt ook heel hard, die is heel veel van huis, dus ja. Elk vrij
uurtje dat ik had, was ik aan het lezen, aan het uitzoeken wat er met mijn kind mis was.
Waren die boeken dan een soort steun voor u?
Toch wel ja. Want ik lees ook verhalen van moeders die met dezelfde gevoelens zitten van
onbegrip, bij scholen en leerkrachten, want die moesten Roxanne niet hé en ik begrijp ook
wel dat de leerkrachten alles onder controle willen houden, maar bij Roxanne was het al snel
duidelijk dat ze niet tussen de meute paste, ze ging daar aan dood. En in de Waterval mag
iedereen bijvoorbeeld drinken wanneer hij wil en dorst heeft. De leerkrachten staan daar ook
tussen de leerlingen. Het is daar helemaal anders, echt vrij, maar wel binnen een bepaalde
lijn natuurlijk. Dat zijn kinderen van de zon hé. Als die buiten willen spelen, zelfs in putje
winter, mogen die dat hé, maar Roxanne was bijvoorbeeld nooit ziek.
Weet je nog van wie je boeken hebt gelezen, bijvoorbeeld Peter Adriaenssens?
Ja, die zat er zeker ook tussen. Want ik zeg het, ik heb ze allemaal bijna uitgeleend, ik heb er
een aantal wel zelf gekocht rond hoogsensitiviteit, indigo kinderen heb ik zelf gekocht,
euhm, nieuwe tijdskinderen ook, die boeken over het ervaringsgericht onderwijs. Niet dat ik
zo iets heb van ‘mijn kind is speciaal’, maar ge hoort het wel nu heel vaak vind ik, te vaak.
Hoogbegaafdheid heb ik wel pas in tweede instantie beginnen lezen. Ik ben eigenlijk
begonnen bij opvoeden in het algemeen en dan gaandeweg ga je natuurlijk meer
differentiëren na gesprekken met de psycholoog en met school enzo. Dus dan ga je echt meer
zien wat het eigenlijk is.
En tijdschriften?
Minder, ik minder. Klasse krijgen we. Af en toe lees ik dat wel eens. Dagbladen of
weekbladen of maandbladen. Dat heb ik dan vooral gelezen tijdens mijn zwangerschap.
Zoals Ouders van nu en vooral over wat er tijdens die 9 maanden gebeurt. Die
opvoedingsschema’s dat doe ik nu op een heel andere manier. Ze krijgen een beloning als ze
kleine taakjes doen in huis. De ene keer is dat eens 20 of 50 cent, de andere keer is dat een
cadeaubon, en bij 10 cadeaubonnen krijgen ze een cadeautje ofzo.
(Roxanne en Mila hebben ruzie gemaakt, Gwen moet het even oplossen)
Als er zo eens een artikel in de krant staat dat mij interesseert, ja, dan lees ik dat natuurlijk
wel. Zeker een aantal jaren geleden, dan scheurde ik dat uit en bewaarde ik dat in een map.

Roxanne heeft ook een tijdje bij Kina geweest, en daar kregen we ook tijdschriftjes van enzo.
Maar toen ze naar de Waterval ging, had ik geen problemen meer met haar, maar nu, ja, nu
is dat terug moeilijk. En daarom verhuizen we dus, zodat ze terug naar de Waterval kan.
Maar nu is ze terug heel agressief, en boos en dwars. Vanaf september mogen ze dus terug
naar de Waterval. Ze moeten hier wel hun schooljaar uitdoen, ook uit respect voor de school
hier. En Roxanne zal ik waarschijnlijk ook in het voortgezet onderwijs naar een
ervaringsgerichte school sturen.
Heb je op voorhand dan verwachtingen als je een boek of artikel leest?
Euhm, ik denk dat wel, want anders zou ik dat denk ik niet lezen. Ik denk dat dat vooral een
zoektoch is, alléz voor mij was dat toch zo, en ik moet zeggen dat die onderwijsboeken,
vooral die algemene eigenlijk allemaal hetzelfde zijn. Eigenlijk komt dat allemaal een beetje
op hetzelfde neer. En meestal liggen de ouders aan de basis van de problemen, de
Supernanny is daar een mooi voorbeeld van. En bij ons zal dat waarschijnlijk ook wel zo zijn,
alléz, voor een stuk toch, zeker in het begin als ze zich niet begrepen voelde. Maar ik heb
twee kinderen die ik op dezelfde manier opvoed en met haar, Mila, is dat niet. Dus het ligt
ook wel een stuk aan de persoonlijkheid, aan het karakter van uw kind. Het feit dat je op
zoek gaat en dat je op uw eentje die zoektoch doet, wilt zeggen dat je begaan met je kind, dat
je er het beste voor wilt.
Wat voor gevoel heb je achteraf, na het lezen?
Zo van ‘ik ga dat proberen, ik ga dat toepassen’ en vooral met die beloningssystemen, dat
werkt echt wel. En mijn zus die belt mij dan bijvoorbeeld om te zeggen dat haar kind niet
zindelijk wordt en ik raad haar dan aan om met beloningen te werken. En nu is die proper,
dus het werkt wel, zo een positieve kijk.
Vind je de tips die meegegeven worden altijd bruikbaar?
Ja, nee, ik denk ook wel dat de opvoeding van nu helemaal anders is dan de opvoeding van
toen. Hoe ouder den boek, ge merkt dat wel, het is enorm geëvalueerd. Maar ik moet nu wel
toegeven dat ik het de laatste 2 jaar heel druk heb op professioneel vlak, dus dat ik veel
minder tijd heb om dingen te lezen en om echt daarmee bezig te zijn. Ik ben dan ook wel
rapper geneigd om een tijdschrift te nemen als ik zo minder tijd heb. En ik heb ook wel zoiets
van, ik heb ze nu allemaal gelezen die boeken en ik weet ook als ze zo is dat dat een reden
heeft en ge kunt dat niet veranderen, alléz, door ze nu terug naar Ekeren te sturen dat zal
wel schelen, dat zal al een pak stress minder zijn. En dat zal de situatie thuis ook wel
veranderen, omdat ze toch het grootste deel van de dag op school zijn hé. Ik zie het school
niet als het opvoedkundig instituut, totaal niet, maar ze moeten zich daar wel goed voelen.
En ze is nu al heel veel ziek geweest, en thuis geweest en dat heeft er natuurlijk mee te
maken. (Gwen is even bezig met Mila, die op haar schoot zit)
Als je iets gelezen hebt, praat je er dan over met uw partner?
Ja, maar hij staat er wel veel verder vanaf. Hij was er wel mee akkoord, na veel vijven en
zessen, want pas op hé, voor een man is dat nog altijd heel moeilijk, hij heeft een begaafd

kind en voor hem was het heel moeilijk om binnen te komen in een school die niet was zoals
hij dacht dat een school was, dus dat was voor hem shock. Mijn man was er een beetje bang
van. Over het beloningssysteem hebben we natuurlijk ook gepraat en hij doet dat dan wel
mee, maar ik ben wel altijd diegene geweest die het heeft aangebracht. (Mila laat mij het
beloningssysteem zien en legt het helemaal uit, niet zo relevant voor mijn scriptie)
Dankzij die boeken, ja, ge steekt daar toch wel wat van op. Maar ik denk dat dat ook heel
persoonlijk is, den ene mens gaat er dat uit halen en ik haal daar misschien iets anders uit.
Wat mij wel verbaasde, is dat op die ervaringsgerichte school, 40% kinderen van
leerkrachten zijn die daar naartoe gaan. (Mila haalt nog wat waardebonnen naar boven)
Wat vind je eigenlijk van artikels en boeken in vergelijking met andere
informatiekanalen?
Goh, ik heb er een aantal gedaan, ik vond die info-avonden ook wel heel interessant ze, ok,
de boeken dat is theorie, en ik denk dat iedereen er dan achteraf mee doet wat hij wilt. Zo’n
info-avond is echt praktijkgericht en dan ga je uw eigen ook beter leren kennen, dat is heel
raar, dus ik vind dat op zich wel een aanrader om dat af en toe eens te doen. Er was hier
gisteren trouwens een info-avond van Bo Coolsaet, maar ik ben er niet geraakt. Die infoavond
ik vind dat zeker… In de Waterval waren er ook om de twee maanden thema’s en ge
kont u daar dan op inschrijven. Het is ook een soort aanvulling op hetgeen je leest. Daar
gaan ze dan op één onderwerp dieper in, daar blijven ze niet algemeen.
Geef je de voorkeur aan boeken waar bijvoorbeeld een thema zeer uitgebreid wordt
toegelicht?
Ik geef de voorkeur aan een boek. Voor een artikel moet je tijd niet nemen, daar moet je niet
voor gaan zitten, gewoon eens rap diagonaal doorlezen als je tijd hebt. Maar ja, nee, ik
verkies dan toch een boek.
En ben je zowiezo een lezer?
Ja, zeker, als kind ook. Ik zat uren te lezen ’s avonds. Nu professioneel dan, gaat dat spijtig
genoeg niet meer. Ik ben zelfstandige en als ik dan ’s avonds thuiskom moet ik eerst voor de
kinderen zorgen en daarna moet ik dan de rest van de administratie doen, verslagen maken,
ik heb gewoon heel weinig tijd over. (man komt even binnen om Mila te halen om in haar bed te
steken)
Dus, voilà. Ik lees graag informatieve boeken, dat zowiezo, ik heb nooit veel romans gelezen.
Ik lees ook heel snel. In een boek komt toch ook meer informatie aan bod, daar heb je toch
een geheel.
Maakt het voor u uit in wat voor soort tijdschrift een artikel verschijnt?
Ja, toch wel. Ik als ik een artikel lees in de Story of in de Flair over opvoeding denk ik toch
dat dat vanuit een ander oogpunt, of vanuit een iets commerciëler gegeven is dan in een
pedagogisch tijdschrift of een tijdschrift zoals Psychologie. Ik zal ook gemakkelijker daarin
een artikel lezen dan in de Flair, ik zou dat iets meer au serieus nemen dan.

Maakt de auteur iets uit?
Nee, absoluut niet. Ik lees wel liever ervaringsverhalen, niet echt pure theorie.
En wat met vaktermen?
Daar ben ik ondertussen nogal goed in thuis. Ik moet eerlijk zeggen dat ik daar niet zo een
problemen mee heb. Ik heb zelf een beetje een geneeskundige opleiding gehad, ik heb een
vrij breed kader.
Zijn er bepaalde thema’s die u vooral aanspreken, buiten dan diegenen die met Roxanne
te maken hebben?
Euhm ja, vooral over presteren. En ook zo, wat mij altijd aanspreekt zijn verhalen over
mensen die nu volwassen zijn of zo in reportages op tv en die nooit niet geweten hebben dat
ze een probleem hadden en daar nu toch mee om kunnen gaan, over autisme enzo. (de
hondjes doen lastig en Gwen steekt ze in hun kotje) …
Ik heb nu daarstraks iets over die Supernanny gezegd hé, maar in verband zo met u
interview over boeken en artikels, ik denk dat als die mensen eens wat meer over opvoeding
enzo zouden lezen, dat ze het ook wel zouden weten en dat dan niet heel Vlaanderen dat
moet zien. Uiteindelijk heb ik de meeste dingen die in dat programma voorkomen toch al
wel vaak gelezen en het is ook meestal hetzelfde. Maar ze kiezen er natuurlijk wel de mensen
uit met het grootste shockeffect, zo is dat met tv hé. Ik heb zelf ooit nog meegewerkt aan een
stylingprogramma, ik heb een stylingbureau, op vijftv en daar zag je dat ook. De mensen die
het hardst en het drastisch konden veranderd worden of zich zo wilden laten veranderen,
kozen ze eruit.
(even een uitweiding over haar ervaring met werken bij de tv) …
Uw kind is uw kind en ge hebt die niet zelf gekozen hé. En zeker bij uw eerste is de twijfel en
onzekerheid soms groot. Euh… En ge leert ook van u kinderen hé, ik heb daar heel veel van
geleerd van Roxanne, ja echt wel. Ik ben er een rijker mens van geworden, belezen en rijker.
Maar dat is gewoon zo. (lacht) Moest Mila bijvoorbeeld mijn eerste kind geweest zijn, dan
had ik het moederschap waarschijnlijk helemaal anders ervaren, want voor mij was het geen
rozengeur en maneschijn. Dat was vrij confronterend. Maar ik heb dus echt heel veel gehad
aan die literatuur, ik ben echt dankbaar dat het er is.
Vind je het goed dat dat nu zo voor iedereen beschikbaar is?
Ja, absoluut. Ik vind dat wel. Ook naar voeding toe, die fruitdagen die ze inlassen, die
campagnes die er ondersteunend bijkomen. Ik vind het eigenlijk heel spijtig dat de scholen
tegenwoordig instaan voor de opvoeding. Maar het is eigenlijk dankzij die literatuur dat
ouders daar eens efkens op gewezen worden. Dat vind ik toch wel tof en ja, belangrijk. Hebt
ge genoeg? Ja, ik denk het wel. Moest ge nog een vraag hebben, dan belt ge maar hé. Merci.

VROUW 3
Ja, ik ben dus Marijke Cuypers en ik ben dus leerkracht en ik geef les in het lager onderwijs
en omdat ik leerkracht ben, komt het tijdschrift Klasse automatisch hier toe, voor
leerkrachten. Maar dat voor kinderen komt ook via mijn kinderen, want ik heb twee
kinderen en die brengen dat mee via het school. Euh, Klasse wordt door mij gelezen, maar zo
eigenlijk… Die voor leerkrachten wordt gelezen, die lees ik zeker, maar die voor kinderen,
die lees ik ook, maar ik sta daar niet zo hard bij stil. Die Klasse voor leerkrachten daar duid
ik wel dingen in aan van ‘aah, dat wil ik eens zien op de website…’, want dan geven ze
dikwijls zo een www om verder te lezen en als ik dan thuiskom dan doe ik dat ook wel
effectief omdat ik vind dat er wel boeiende dingen in staan. Wij zijn ook nog geabonneerd op
den Bond, die lees ik ook wel door, maar sinds dit jaar hebben we dat abonnement niet meer,
in 2008 hebben we dat opgezegd omdat ik dat vooral vind naar veel jongere kinderen. Ik
bedoel dan het krantje van den Bond, maar ook Botsing die toekomt, dat gaat dus vanaf 2008
niet meer zijn. Omdat ik vind, ja, mijn kinderen zijn 17 en 15, die passen zo niet meer in de
kraam waar den Bond over schrijft, want dat zijn toch meestal wel jongere kinderen, vind ik
persoonlijk. Dan hebben wij, zijn wij ook KWB, juist sinds vorig jaar omdat er een cursus
werd gegeven over informatie over rijlessen en onze Christophe was toen geïnteresseerd
omdat ook eens te horen. Maar eigenlijk heb ik er nog niet veel mee gedaan. Dat komt nog
wel. En dan krijg je zo een KWB-boekje, ja, eigenlijk heb ik dat nog niet uitgelezen omdat ik
vind, mijn leeftijd is eigenlijk nog te vroeg voor KWB, vind ik persoonlijk hé. (lacht) Maar
dan naar aanleiding van die rijlessen dacht ik van ‘ja, we zullen dat maar doen’. Euh, welke
tijdschriften heb ik nog? Elke dag de krant komt er bij ons binnen, het Nieuwsblad, maar dat
was een abonnement, telefonisch vastgelegd, maar ik ga dat zeker niet verlengen omdat dat
vooral de streken Merksplas en dus niet eigenlijk onze streek zijn die er in voorkomen. Euh,
ik denk dat dat zowat alles is van tijdschriften ze. Dat ik echt wel doorneem hé.
En heb je misschien iets van weekbladen ofzo?
De Knack daar zijn we ook op geabonneerd, maar die lees ik niet meer, mijn man leest die
wel, maar ik niet meer. Ik vind dat zo nogal vrij pessimistisch, vrij zware lectuur om te lezen,
voor mij dan toch. En, dat zal het zijn denk ik.
Iets van boeken dat je ooit al eens hebt vastgepakt?
Ivm met opvoeding van kinderen? (ik knik) Ik ben nu op het moment GOK-leerkracht, sinds
het tweede jaar en het eerste jaar dat ik die job had, dan werden er naar mij kinderen
gestuurd, maar dat is dan wel niet in de rol van ouder, maar in de rol van leerkracht hé,
maar sommige problemen, dat ik dacht van ‘mm, er is iets met dat kind, er klopt hier precies
iets niet’, maar wij hebben wel een zorgleerkracht en als ik dan zei ‘dit kind heeft dit en dit
en kan je mij daarbij helpen’, dan gaf die mij lectuur, maar die gaf mij dan wel fotokopies uit
boeken, zo van ‘ja, ik heb iets gelezen en dat vind ik wel interessant’ en die volgt nu ook nog

lessen daarvoor, dus via haar kreeg ik wel informatie, maar niet echte boeken, dat waren zo
echt kopies elke keer hé. Dyslexie en andere toestanden, maar geen volledige boeken.
Als de kinderen heel jong waren, heb ik ook niet bepaald boeken gelezen, omdat ik
waarschijnlijk de problemen die mijn kinderen hadden, er zijn altijd problemen, maar niet zo
erg vond dat ik er echt meer over wou weten. Nee, dat ik mij op het eerste herinner niet nee,
ook niet over alledaagse problemen.
In welke opvoedingsthema’s ben je vooral geïnteresseerd?
Op de moment dyslexie, omdat dat veel voorkomt, dat boeit mij wel en dan euhm, als er een
kind met dyslexie is, welke maatregelen er dan kunnen genomen worden in de school. Das
eigenlijk hetgeen mij het meeste boeit omdat ook het meeste tot hiertoe voorkomt, denk ik.
De andere problemen, als ik nu zie dat een kind problemen heeft, maar voor ons is dat vaak
moeilijk om te plaatsen van welk probleem is dat nu juist. Ik lees eigenlijk vooral voor het
onderwijs en niet echt voor mijn kinderen. Maar niet speciaal voor mijn eigen kinderen.
Soms durf ik wel eens denken, maar ik lees dus niet zoveel speciaal voor mijn eigen
kinderen, zo van ‘go ja, zo kunnen ze wel van iedereen iets schrijven’, dat ik denk van ‘seg’,
alléz, dat ik niet altijd zo akkoord ga met hetgeen dat er staat. En zolang dat dat min of meer
vlot verloopt met de kinderen denk ik niet dat ik echt iets speciaal gaan lezen.
Heb je op voorhand bepaalde verwachtingen?
Ja, dus in verband met dyslexie dat ze mij oplossingen kunnen bieden. Dat verwacht ik dan
wel. Als ik dan echt op zoek ga, dan verwacht ik toch wel dat er oplossingen geboden
worden. Dat kan niet altijd waarschijnlijk, maar ja, ge wilt dat een probleem opgelost wordt
hé. En er zijn soms dan wel hulpmiddeltjes hé, dat wel, maar oplossen kunnen we het niet
dikwijls hé. Maar zo wel hulpmiddeltjes die aangereikt worden en als je het dan niet gelezen
hebt, alléz ja, dan zou ik er spijt van hebben dus, jawel, het verrijkt wel, als ik het gelezen
heb, verrijkt het meestal wel. Vanuit het lezen ben ik meestal niet teleurgesteld, ik had er dan
niet meer van verwacht ofzo, maar wel vanuit voordrachten, maar vanuit het lezen eigenlijk
niet. Maar ik denk ook omdat ja, het lezen, dat kunt ge thuis, daar moet je je niet voor
verplaatsen, valt de verwachting tegen, tja, dan is het niet zo erg. Maar als ge u moet
verplaatsen en de verwachting valt tegen, en ja, ge hebt u moeten vrijmaken de hele avond,
tja, das toch anders hé. Dus, als het eens tegenvalt, dan til ik daar niet zo zwaar aan.
Doe je iets met de tips die er staan beschreven?
Ja, dat wel. Dan gaan ik dat wel uitproberen met de kinderen weer van ’t school hé, maar dat
wel, zeker en vast, dat ge dat zo eens probeert van ze zeggen ‘ge doet dat zo en zo en dan
lukt dat wel’ en dan wordt ge gewaar dat het eigenlijk aan kleine, kleine tips ligt dat het ook
wel beter lukt. Tips waarvan dat ge zelf niet aan denkt hé, of niet bij stilstaat of geen tijd voor
maakt om aan te denken hé.
Praat je daar dan over met andere mensen?
Ja, met collega’s wel, maar dat is ook vanuit mijn beroep hé. Dus, niet vanuit mijn positie als
ouder, maar wel vanuit mijn beroep als leerkracht vooral. Zo van ‘seg ja, als de kinderen niet

willen lezen, doe gewoon een strikske rond dat boek en maakt er een pakske van’ en ja,
inderdaad dat lukt en ‘laat ze eerst eens naar de tekeningen zien’ en allézja, ge merkt van
‘amai, die reageren nu wel helemaal anders dan ervoor’ tegenover dat je gewoon zegt van
‘hier, een boek’. Ja, met Kris ook wel al eens gesproken over iets dat ik gelezen heb, en ook
als er dan voordrachten zijn, dat is nu wel niet lezen, maar dat je dan achteraf thuis komt en
ge spreekt daar dan verder over, dat wel. En als ge dan iets gelezen hebt, er wordt wel over
gesproken. Ook wel met de kinderen, maar dat dat uit een artikel komt, dat zeggen we er
niet bij hé. We proberen die tips die erin staan wel eens uit te voeren, maar we zeggen niet
dat we dat ergens gelezen hebben of ergens gehaald hebben. Bijvoorbeeld in verband met
gebruik van de computer, wij dachten van, een paar jaar geleden, ‘dat gaat hier te ver’, en
dan eerst met mijn man erover gesproken over hoe dat we dat gingen aanpakken, misschien
eens een schema ofzo opstellen, en dan hebben we gezegd ‘mannen, we zullen een schema
maken’ en dan is dat van ‘wie maandag, wie dinsdag…’, ze worden er wel bij betrokken,
maar er kwam dan een schema zo tegen de ijskast, maar dan hebben we niet gezegd dat we
ons oor ergens anders te luister hebben gelegd of dat we dat ergens gelezen hebben, dat
zeggen we er dan niet bij, van ‘ge kunt dat zo of zo aanpakken om dat toch wat in de hand te
houden’. De kinderen reageren daar wel niet altijd positief op, zeker niet, van ‘wa, seg hé, en
op een ander mag dat wel…’, ja op een ander, tja, het gras is altijd groener hé. (lacht) Nee, dat
is ook de puberteit hé, nee, zeker niet altijd positief.
Wat vind je eigenlijk van de tips of adviezen die worden meegegeven?
Dat varieert vind ik. Daar kunt ge zo echt geen lijn in trekken, dat is eigenlijk… Ik denk dat
dat varieert van tijdschrift tot tijdschrift. Bijvoorbeeld den Bond, ik vond dat boeiend als ze
kleiner waren voor te lezen, ja, die staan dicht bij de kinderen en dicht bij de gezinnen, vind
ik. Heel dicht zelfs. En dat boekske van Botsing, als je dat las van ‘ah ja, dat past perfect in
wat er hier ook gebeurt’ en ook als er dan zo een voordracht werd georganiseerd van den
Bond, alléz, dat vind ik wel nauw betrokken zijn bij de huidige leefwereld zo. En Klasse ook.
Dat vind ik ook wel. Een artikel mag niet te lang zijn voor mij, dat dat gewoon, ik gebruik
bijvoorbeeld het openbaar vervoer, dat je dat ’s morgens gelezen krijgt op een half uur toch
minstens en dan hup, het volgende. Korter mag ook natuurlijk.
Denk je er soms achteraf nog eens over na?
Ja, ja. Zo bijvoorbeeld als er dan in Klasse een artikeltje stond over euh oudercontacten, wat
moet je nu eigenlijk bespreken met die leerkrachten, dan knipt ge dat uit en dan euhm, als ik
dan in die schuif aan het rommelen ben, bekijk ik toch nog eens van ‘hup, aja, dat was zo’n
oudercontact in die vorm’, daar blijft wel wat van hangen ja.
Wat vind eigenlijk van lectuur in relatie tot andere informatiekanalen? Bijvoorbeeld
voordrachten, vakliteratuur enzo.
De voordrachten zijn zeker belangrijk, maar euh, een artikel dat kunt ge rapper vastnemen
op de moment dat ge het zelf wilt, een voordracht dat moet gepland zijn, die dag, dat uur,
maar dan kom je wel andere mensen tegen waar dat je dan ook eens uw gedachten mee kunt

uitwisselen, terwijl dat je met een artikel zit, dan is dat alleen met uw echtgenoot, of
eventueel uw kinderen en dan stopt het toch meestal hé. Mensen waarvan de kinderen
ongeveer dezelfde leeftijd hebben, dat vind ik wel belangrijk, want aan de schoolpoorten
gebeurt dat niet meer op die leeftijd, de puberteit dan hé. Als ze kleintjes zijn dan hebt ge
nog contact aan de schoolpoort, maar zo voordrachten vind ik toch ook wel belangrijk. Ja,
soms schrikt ge, alléz schrikken is een groot woord, maar dat je verstelt staat van ‘oei,
gebeurt dat ook in gezinnen’, dat ge denkt van ‘ja, ik kan mij niet voorstellen dat dat hier, tot
hiertoe zou gebeuren’, ik zou het ook niet graag hebben, maar dat was zo, ja, alléz, en dan
denkt ge toch van ‘die mensen handelen toch helemaal anders dan dat ik zou handelen’,
maar wie het beste handelt, daar ga ik mee niet over uitspreken, dat weet ik niet, maar totaal
andere manier van reageren, ge probeert u dan eerst in die mensen in te leven, die zitten in
zo’n situatie, dat kind dat ze beschrijven is zo, en ze reageren soms zo, terwijl ik dan soms bij
mezelf denk van ‘ja, ik zou dat precies niet zo reageren’, maar ofdat dat dan goed is mijn
reactie dat weet ik niet hé. Want ik zit niet in zo’n situatie hé. Dat is allemaal wat
oppervlakkig, als ge erin zit, is het helemaal anders hé.
Wat voel of denk je eigenlijk bij het lezen van een boek of artikel in verband met
opvoeding?
Toch wel steun ja, zeker en vast. Maar de grootste steun vind ik toch nog altijd de mensen
zelf horen spreken. Wij hebben het grote voordeel dat onze vriendenkring 5 jaar vroeger
kinderen heeft gekocht dan wij en als je die dan hoort vertellen dan denk je nu terug van ‘aja,
daar was dat toen ook zo en dat is allemaal in orde gekomen’ dus… Een gesprek vind ik toch
nog verhelderend, alléz meer, dat dat meer inwerkt dan een artikel nog. Als het echt over
serieuze dingen gaat en ge weet dat die mensen precies ook dat probleem hadden toen, dan
ja, vind ik wel dat door gesprekken, dat je daar meer steun aan vindt dan door te lezen.
Omdat je ook kunt reageren en kunt..., bij een artikel kan je niet inspelen op elkaar hé.
Hecht je belang aan de auteur van het artikel of boek?
Nee, vooral de titel spreekt mij altijd aan, nee. Ik vind ervaring belangrijk, maar eigenlijk let
ik daar nooit op. Ervaring is ja… Het heeft eigenlijk weinig belang voor mij. Verhalen over
iemand of die iemand uit ervaring schrijft, lezen wel aangenamer dan puur theorie. Dat leest
aangenamer hé. Dat vind ik wel.
Wat gaat er vooral door je heen bij het lezen van een artikel of boek?
Zo van ‘aja? Nee?’ Alléz ja, ge reageert wel met een ja en een nee als je iets aan het lezen bent,
maar welk gevoel dat ik heb als ik een artikel lees, dat… Ge denkt automatisch mee met
diegene die het geschreven heeft, dat wel. Als het te geleerde woorden zijn en ge moet er de
woordenboek bijnemen bij wijze van spreken omdat je niet echt in die branche zit, dan vind
ik, dan stop ik er gewoon mee met het te lezen, maar als dat in dagelijkse taal geschreven is
die dat voor iedereen begrijpbaar is, dan lees ik het wel uit. Het zou me denk ik ook wel
meer aanspreken als een artikel in een verhaal gegoten is. Dat je je meer kunt inleven in
diegene die iets meegemaakt heeft, dat wel, dat spreekt meer aan.

Vind je het nuttig dat die dingen bestaan?
Jaja, zeker en vast. Dat mag blijven bestaan, jaja, dat wel. Ik vind het ook belangrijk dat die
informatie beschikbaar is voor iedereen, dus dat je het thuis aankrijgt.
Is het aanbod groot genoeg denk je?
Ja. Want, ik weet dat als ik niet genoeg zou vinden, ik naar de bibliotheek zou gaan en verder
zoeken hé of aan het school vraag of ze daar niks over hebben. De start is er hé, de rest kan ik
zelf euh, de start komt vanzelf binnen en dan. En ik zoek zelf mijn weg wel hoe dat het
verder moet.
Is de selectie uit dat aanbod dan moeilijk?
Nee, eigenlijk niet. Want zoveel aanbod is het dan niet hé. Ik denk dat ik mijn selectie maak
op het vlot kunnen lezen eigenlijk denk ik. Ik sta er eigenlijk echt zo niet bij stil. Het ligt er en
ik neem het vast en ik begin het te lezen hé. Er zal waarschijnlijk ook wel verschil in niveau
zijn, maar zoveel lees ik dat niet om te kunnen zeggen van ‘euh, dat geloof ik en dat geloof ik
niet’. Eigenlijk.
Wil je zelf nog iets vertellen?
Ik vind, het gaat vooral hier over het lezen hé. Maar ik denk nu die film over Ben X ben ik
woensdag gaan zien en ik denk dat zo’n dingen dat blijft zeker zo goed hangen dan het
lezen. Maar ja, iets schrijven zal vlugger en is praktisch gezien meer haalbaar dan films hé.
Maar die mochten er voor mij ook nog meer zijn. Maar die supernanny, mm, ik heb nog niks
echt uitgekeken omdat ik het zo vind van ‘mm’. Ik heb bijvoorbeeld met mijn kinderen ook
die problemen niet en ja, om dan in mijn vrije tijd nog naar zoiets te kijken, vind ik
persoonlijk, dat boeit mij niet. Maar misschien dat er andere mensen daar wel steun aan
hebben, maar voor mij hoeft dat programma er niet te zijn, maar ik ben zowiezo geen tvkijker,
ik val meestal in slaap, dus, dat heeft er waarschijnlijk ook mee te maken, den tv staat
ook apart bij ons. Dat zal ook wel. Ik heb liever zo echt bewust een film kiezen, er echt
naartoe gaan, dan gewoon daar voor die tv te gaan zitten en… Alléz. Dus, van die sociaal
gevoelige films vind ik zeker en vast ook heel belangrijk. Zowel voor mijzelf als voor mijn
kinderen. Nu Ben X heb ik wel gezegd ‘ge moet dat niet gaan zien na een examen, maar
eigenlijk zou ik toch wel eens graag hebben als ge de kans hebt en ge hebt zin, want ge moet
van mij niet hé, maar dat ze die zouden zien’, alléz, ik zou het wel leuk vinden moesten ze
thuis komen en zeggen van ‘ja, ik ben die film gaan zien’ en dat ge er dan eens samen over
kunt spreken hé. Maar ik dwing ze niet ofzo hé, ik laat die zelf, ik heb gewoon kort verteld
waarover dat dat gaat en dat dat wel heel zwaar is, alléz, ik vond dat wel heel zwaar. Ik vind
dat nen echte zware film, maar ik denk door zoiets te zien en er door met de kinderen over te
spreken, dat dat hun ook wel verrijkt. Terwijl over lectuur, voor daarover te babbelen, alléz,
voor hun is dat moeilijker, ik ben veel ouder als hun en dat komt dan uit de boekskes en
alléz, dat is nog anders. Over opvoeding in het algemeen, zonder dat ik dat dan ergens
gehaald heb, spreek ik daar soms wel over met hen, want ze zeggen altijd, alléz, ik vind dus
heel belangrijk sociale vaardigheden en planning en als ge dus sewwens aan mijn kinderen

vraagt van ‘wat vindt uw mama het belangrijkste voor jullie?’ dan zullen die direct zeggen,
op nen andere toon dan mij hé, ‘sociale vaardigheden en planning’. (lacht) Maar ik begrijp
dat die zo reageren, maar er wordt wel over gesproken van ‘mannekes, denkt eraan, het is
niet alleen dat ge moet leren voor school, maar ge hebt ook de scouts enzo en ge moet met de
mensen kunnen omgaan’ en dat vind ik ook wel belangrijk en daar wijzen we hen ook wel
op. Alléz, ik denk dat toch, ik hoop dat toch, dat ze dat goed doen, alléz, we proberen dat
toch. En dat is ook naar aanleiding, want nu denk ik eraan, van het eerste oudercontact in de
kleuterschool. Dat was dus heel negatief voor onze Christophe. En dat was zo van ‘uw kind
is heel onbeleefd’ en dat was dus echt van dat wij dachten ‘o, wat is hier aan de hand’ hé. En
ja dan toen hebben we wel gezegd van ‘we moeten dat hier precies anders gaan aanpakken’,
maar nu niet direct in de boekskes gezocht, maar echt wel bewuster van ‘wat is hier eigenlijk
aan de hand, waar loopt dat hier fout’, want ze maakten ons precies wakker van ‘er is hier
iets aan de hand’. En dan denk ik dat dat wel stilletjesaan alléz ja… Maar ik heb nooit
gedacht om dan iets uit de boeken te gaan halen en er echt iets over gaan lezen, dat niet.
Gewoon er zelf eens meer aandacht aan besteden. Daarna was dat wel over. (ik ken haar zoon
en beaam dat) Aja, ik zie trouwens bij mijn ouders thuis dat boekske van den Bond nog liggen,
dus dat is ne link zo van…
Goed, ik denk dat ik dan zowat alles heb. Wil jij nog iets vertellen.
Alléz ja, ik vond het eigenlijk wel leuk dat ik het zo eens mocht doen. Zeker omdat je zo voor
de scouts altijd er zijt en vanalles doet en dan kan ik nu eens iets terug doen hé.

VROUW 4
Wat heb je allemaal al gelezen omtrent opvoedingsondersteuning?
Awel, de bijlage elke woensdag in de Gazet van Antwerpen en dat is een bijlage en den ene
keer gaat dat over eten bij kleuters, dan weer over televisie kijken en computeren bij lagere
school kinderen en dat is eigenlijk wel altijd interessant. Ja weet ge, dat is eigenlijk ook een
beetje beroepsmisvorming hé. Alles wat ik tegen kom, lees ik wel, maar daarom doe ik het
nog niet. Alléz, dat vind ik wel. Ik lees dat allemaal graag en ik weet dat wel allemaal graag,
maar ik heb daar wel mijn eigen goesting in uiteindelijk. En ik vind dat allemaal wel heel
interessant, maar er zijn veel dinges die mekaar ook gewoon tegenspreken hé. De ene die
zegt van dat kinderprogramma, ja, dat is pas leerrijk en den andere zegt dan ‘neenee, gene
tv’ en nog nen andere zegt dan van ‘een beetje tv kan toch gene kwaad’ en zo met alles. Dat
van den Bond krijgen wij ook aan en nu met haar (Finne, dochtertje van 9 maanden) krijgen we
van den Bond zo elke maand ‘Brieven aan jonge ouders’ of zoiets en dat vind ik echt wel heel
interessant. Dan kan ik zo echt wel zien per maand van welke stappen ze gaan doen en met
welke problemen andere ouders zitten en dat vind ik toch wel goe. En ja, in de Libelle, daar
staat ook wel geregeld zo vanalles hé. Ik heb ook al wel een paar boeken gelezen over zo
nieuw samengestelde gezinnen hé, omdat ge dan tenslotte ook in die situatie zit en die
kwamen van de bib. En die heb ik zelf opgezocht. Van Kaat Schoubroeck, of zoiets, die heeft
twee boeken geschreven daarover en die waren wel heel interessant.
Hoe kom je daar dan bij?
Ja, omdat, ik had er ook eens wat over gelezen in de Libelle, een artikel, en daar stond dan
dat je in die boeken meer kont lezen, en die had ik dan gezien in de bibliotheek. En ja, er
staan dan zo verhalen in over stiefmoeders en hé, hoe dat het is in een nieuw samengesteld
gezin en zo van die toestanden. Ja, dat was wel interessant eigenlijk.
Heb je dan op voorhand daar verwachtingen bij?
Euh, ja, ge koppelt altijd terug aan uw eigen hé. Ge denkt van ja, ik doe zo, is dat wel goed
hé en dan wilt ge even checken of dat wel goe is of niet hé. En daar staat dan dikwijls in dat
het eigenlijk niet juist is wat dat ge aan het doen zijt en dan (lacht) ah ja, ok dan. Maar er
staan daar wel handige tips in en ook heel veel gewoon verhalen hé. Dat ge kunt lezen hoe
het er bij andere mensen aan toe gaat. Want uiteindelijk moet iedereen zijn eigen ding doen,
ge hebt allemaal kinderen met allemaal andere persoonlijkheden en en alléz ja, andere
situaties dus…
Ja, de klein mannen krijgen ook Klasse en ook die Klasse voor ouders zeker. Maar ja, die
verzeilt hier maar heel weinig, want dat gebeurt dat die dan bij de mama blijft hangen en
dan… Maar als die dan in den boekentas zit, ja, ik lees die dan wel, maar euhm, ik vind dat
nu op zich niet zo, alléz, dat er niet veel nieuws in staat, ik zal het zo zeggen. Zo, niet veel
wat dat ge al niet weet. Maar die Klasse voor de kinderen vind ik ook wel heel goed. Klasse
voor ouders, daar zitten wel heel goeie dingen bij, zoals pesten was het overlaatst, maar dat

is wel interessant om te lezen, maar ja, ik weet niet, zo bij haar (Finne) is dat nog allemaal
heel nieuw hé elke maand. En bij die andere twee, tja, ik weet niet, daar zijt ge meer mee
vertrouwd denk ik, die lagere school leeftijd en die dingen. (praat even tegen Finne die roept)
Dus daar zijt ge dan gewoon meer mee vertrouwd, of dat kent ge meer, ook vanuit stages en
toestanden.
Een oplossing verwacht ik wel niet echt bij het lezen van zo’n dingen. Wel gewoon altijd
meer informatie. Het is wel, gelijk in de Gazet van Antwerpen, daar stond ne keer zo’n
situatie in van veel computeren en hoe da ge dat dan kont aanbrengen met een klokske enzo,
ge zet gewoon drie uur per dag en ge regelt uw uren zelf, en zijn uw uren op, dan is’t ook
gedaan. Dat is dan al eens van ‘ah ja, dat kunnen we hier misschien ook wel eens inlassen’,
want anders dan staat die computer hier nen helen dag op. Maar nu echt, nee, voor de rest zo
oplossingen, niet nee. Meer informatie eigenlijk.
Doe je daar dan achteraf iets mee?
Dat zit erin hé. Ik lees dat dan en dan denk je van ‘aja, ik kan dat misschien zo eens doen’.
Maar ja, ge slaagt dat wel op, maar ge doet het toch altijd vanuit uw eigen gevoel vind ik.
Het is niet omdat ze dan in dat boekske zeggen dat het zo moet, dat ik dan ineens helemaal
anders gaan doen. Dus… Maar nu meestal komt dat gelukkig nogal redelijk overeen. Dus
dan denk ik dat ik toch wel redelijk goed bezig ben. (lacht) Je staat er zo nog eens extra bij stil
hé. Zo van ‘aja, das juist, misschien kan ik de volgende keer toch beter wel zo reageren’.
Zijn er bepaalde thema’s die u meer aanspreken dan andere?
Ja, nu concreet over haar opvoeding hé. Hoe dat je daar mee omgaat hé, ze is nu 9 maanden
en ze weent vanaf dat ik hier nog maar den hoek omga en dan staat er dat zolang je er tegen
blijft communiceren dat dat dan wel lukt, dus dat probeert ge dan toch wel te doen. Euhm,
en ja, over die nieuw samengestelde gezinnen vind ik dan ook wel heel interessant. Hoe dat
dat bij andere mensen is. Omdat ge ook heel weinig nog andere mensen hebt dat in die
situatie zitten. Van de vriendenkring dan hé. Dat ge eigenlijk zo niemand anders hebt. Bij
ons is het allemaal hé, kindjes van hare leeftijd (Finne, 9 maanden) en dan hebt ge het daar al
eens rapper over als dat ge zegt van ‘aargh, die ex van de Sven die had weer da gedaan en
wat moet ik daar nu mee’ en dan zeggen die zo van ‘ja, mm, weet ik niet wat dat gij daar mee
moet doen’. Dus dan haalt ge dat toch meer uit nen boek vind ik. Alléz, zo die verhalen,
omdat ge het zelf zo niet in uw leefwereld hebt eigenlijk.
Wat vind je van de tips die meegegeven worden?
Ik vind die wel nuttig, ja, anders zou je die boeken ook niet lezen hé. Dat is ook wel een
beetje beroepsmisvorming hé, dat is ook wel een beetje uw interesse hé. Hoe dat allemaal
gaat en hoe dat je dat beter kunt doen en ik vind dat allemaal wel nuttig, ik lees dat wel
graag. En liever dat dan de roddelblaadjes. Ik vind ook dat het niveau in al die dingen wel
wat hetzelfde is. Nu, die boeken, dat waren eigenlijk ook vooral verhalen van andere ouders,
dus niet echt zo nen echte boek om iets uit te leren en dan die artikels uit de Libelle of in de
gazet, dat is allemaal zowat hetzelfde manier van schrijven vind ik, ja vlot hé, dat iedereen

het kan lezen. Maar vaktermen enzo, dat hoeft ook niet voor mij, want meestal als ik dat lees,
is dat als den tv opsta of boven in bad ofzo vlak voor dat je gaat slapen en dan heb ik echt de
behoefte niet meer aan zo van die zware lectuur ofzo. Dus dat mag van mij redelijk simpel
uitgelegd worden. Ik denk dat ik ook niet zo snel naar echt van die zwaardere boeken zal
grijpen, tenzij dat er nu echt een probleem is hé. Want bijvoorbeeld de Quinten (zoontje van
haar man) had deze zomer erg last van tics en dan hebben wij wat aan het opzoeken geweest
over Tourette en wat dat dan juist was en wat niet en dan wilt ge wel wat meer naar de
professionele boeken, ook gewoon omdat daar weinig lichtere boeken over bestaan en dan
ga je meer zoeken naar de stukjes die jij handig vind of nodig vind omdat dat dan toch
vlotter leest, vind ik. Als het een boek is dat interessant is, gelijk over die nieuw
samengestelde gezinnen, dan heb ik die ook, het waren er twee of drie denk ik, helemaal
uitgelezen. Als dat vlot leest, is dat voor mij in orde.
En dan zijn het eigenlijk vooral verhalen die u aanspreken?
Ja, in dat geval weer wel ja. Toch wel.
Vind je het belangrijk dat er een connectie wordt gemaakt met de theorie ofzo?
Euhm, dat van die nieuw samengestelde gezinnen hoeft voor mij niet. Ik zeg het dat is
gewoon omdat je dat in uw omgeving niet hebt dat je dan echt die ervaringen gaat zoeken bij
een ander. Euhm, dat mag wel, maar voor mij hoeft dat niet. Nee, als ik dat voor mijn werk
moet lezen (Natasja is opvoedster in een instelling bij zwaar verstandelijk gehandicapten), ja, dan is
dat wel interessant, en we krijgen daar ook wel een aantal zwaardere boeken die je moet
lezen, maar, en dan is dat wel interessant en dan kunt ge daar ook wel wat uit halen en dan
leg je ook zelf die link, maar nu zo maar voor gewoon thuis vind ik dat nu eigenlijk niet
belangrijk, hoeft dat voor mij niet. Het maakt voor mij ook niet uit wie dat geschreven heeft,
ik heb er meestal ook geen idee van wie zoiets schrijft. Ge hebt zowel, gelijk dat je zei, die
Peter Adriaenssens en ja, dat is dan zo weer een bekende kwibus en dan denkt ge van ‘ah,
alléz, heeft die weer nen nieuwe boek uit’, maar nee, ik denk dan dikwijls, en dat is zo ook bij
andere boeken, dat de kaft al meer aanspreekt. Als dat er uitziet gelijk nen professionele
boek, dan denk ik dat ge al heel veel mensen mist. Terwijl, als ge zo wat meer, gelijk die ‘zit
stil’ boeken, daar staat dan zo een kind op de voorgrond en dat is nen flashy blauwen boek
en dat spreekt helemaal anders aan vind ik als zo nen cursus, hé, zo simpel is’t hé. Ik heb
cursussen genoeg moeten leren. Die lezen we niet meer zegt. Bij artikels maakt die lay-out
dan niet echt uit vind ik. Dat is meestal zo nen titel, omdat ge dat rapper gelezen hebt. En
dan hebt ge zo al direct dat inleidingske, en dan denkt ge van ‘aja, ik wil wel verder lezen of
ik wil niet verder lezen’. Maar daar heeft de lay-out zo niet direct mee te maken, want ik
vind die boekskes zo van den Bond nu niet echt het modernste van het modernste qua layout.
Heb je die al eens gezien? Alléz ja, ik vind die nu niet direct modern. Er staan wel
interessante dingen in, maar het ziet er niet echt interessant uit.

Praat je soms met andere mensen over de dingen die je las?
Ja, als je vriendinnen en collega’s hebt die allemaal in die sector zitten, ja, dan gaat het er wel
eens over. Van ‘hebt gij dat gelezen in de Libelle? En wat vond ge ervan?’ en dan vooral met
Kathleen, dat is een lerares lager onderwijs, ja, dan gaat het al heel snel over ‘ah, en ik heb
een kind in de klas zitten dat …’ hé en ‘ik heb vorige keer gelezen dat en lalala…’ dus dan
hebt ge het er zo wel eens over ze. Met ons moeder ook wel bijvoorbeeld, maar ja, net zo
goed als over al de rest, kakelen zeker. Maar met Sven (haar man) niet zo (lacht), die is daar
niet direct zo geïnteresseerd in. Nee, die boekskes van die jonge ouders wel hé, die zal hij
ook wel eens doorbladeren en dat ziet hij bijvoorbeeld dat ze moet leren kruipen en dan zegt
hij wel van ‘alléz, dan zullen we daar eens werk van maken hé’. Maar nu voor de rest, hoeft
dat voor hem zo allemaal niet. Hij ziet wel, die doet zijn eigen ding en ’t is ne man zeker hé.
En hij denkt dat ik dat allemaal wel weet.
Wat is eigenlijk zo een beetje uw gevoel bij het lezen van een boek of artikel?
Je leest dat uit interesse en dan denkt ge van ‘ah ja, misschien ben ik toch wel goed bezig’,
dus dan is dat wel leuk. Maar moesten er nu andere dingen instaan die volledig tegen mijn
principes ingaan, zou ik daar nog wel eens extra ne keer over nadenken, maar ik zou mijn
manier er daarom niet door veranderen denk ik, nee. (Brengt Finne even naar de living) Het is
toch wel herkenning vooral hé. Ge leest dat dan omdat dat u het gevoel geeft dat ge goed
bezig zijt hé. Zo van als die dat zo zeggen zal dat wel zo zijn zeker. Dus vooral herkenning
en interesse. Moesten er nu tien artikels achter elkaar hetzelfde zeggen en ik doe dat echt
helemaal anders dan zou ik wel iets hebben van ‘misschien klopt er hier toch wel iets niet’.
Maar het is niet omdat er ene iets zegt en negen anderen iets anders dat ik direct zou met de
wind gaan draaien. Zolang het goed gaat… Dan toen met die tics ben ik echt wel gericht en
eerst op internet enzo gaan opzoeken en van wat is dat en wat kunt ge daar aan doen en is
daar medicatie voor of therapie en ja, het school kwam dichterbij en dat bleef nen hele tijd en
nen hele dag door en dan moest daar echt wel een oplossing voor gezocht worden en dan
zijn we ook naar de dokter geweest, dus dan zijt ge daar wel mee bezig ze en dan gaat ge ook
echt gericht zoeken hé. En als ik zo ne keer niet weet wat lezen, dan pak ik al wel eens zo’n
boek en dan gaan ik al wel zo eens in die categorie van boeken zien, maar nu niet elke keer,
dat komt er zo gewoon eens ne keer mee tussen.
Vind je dat er voldoende aanbod is?
Tja, de bib van Gooreind stelt natuurlijk niet veel voor. Daar hebben ze er een paar, maar nu
niet om te zeggen… Maar om daar nu speciaal voor naar Wuustwezel of Brasschaat of
Antwerpen te rijden, dat doen ik dan ook weer niet. Alléz, als er zo niet direct een probleem
is hé, alléz, dat doen ik dan ook weer niet. We moeten niet overdrijven hé. Ja, hetgeen dat we
thuiskrijgen is wel voldoende en dat vind ik ook heel interessant, dat is wel goed. Het is ook
heel belangrijk dat mensen zoiets thuis aankrijgen. Want hé, ik heb dan zelf orthopedagogie
als assistent in de psychologie gedaan, waar dat ge dan twee keer ontwikkelingspsychologie
krijgt, en dat ik dus eigenlijk al wel een klein beetje zou moeten weten wanneer dat wat

komt, maar voila, ge zijt dat echt vergeten. En dan denk ik ‘ah ja’. Ge weet dan nog wel
ongeveer van op 9 maanden angst en 12 maanden lopen en en hé zo ongeveer, maar dat is
toch nog wel interessant om dat zo efkens nog eens per maand ook te zien. Want ik denk dat
het anders moest zijn om dat bijvoorbeeld in één boek te krijgen bij de geboorte, ik denk niet,
nu is dat, dat volgt elke keer schoon op en dat vind ik wel interessant. En van Kind & Gezin
krijgt ge eigenlijk wel veel, een map over borstvoeding, eten, opvang. En daar haalt ge
hetgeen uit dat ge nodig hebt hé. Bijvoorbeeld van opvang had ik dat niet nodig, want ons
moeder doet dat dan en dan gaan ik dat ook niet lezen. Want op die moment hebt ge wel wat
anders te doen, maar daar zitten wel heel interessante dingen bij ja. Bijvoorbeeld zo boeken
over het eten per periode, zo van wanneer ze patatjes mogen eten of fruitpap of brokskes
enzo. Dat krijg je dan als het zover is. Er was ook een zwangerschapskalender en ge krijgt
wel wat ze. Ge krijgt heel veel uiteindelijk bijeen. Ge kunt u ook zo inschrijven bij Pampers
bijvoorbeeld of bij Olvarit, Nutricia en dan krijgt ge elke maand zo een brief aan en dan staan
daar tips bij en kortingsbonnen natuurlijk. Maar er staan ook zo altijd van die
opvoedkundige tips in, maar daar is heel veel van overgeschreven uit Kind & Gezin denk ik.
Want veel nieuws staat daar niet in en het is tenslotte ook maar een brief. (even uitwijding over
Petit Gervais, niet relevant hier)
Heb je al eens een keer een lezing meegedaan of informatie opgezocht op internet ofzo?
Euh ja, websites wel hé, zo wat surfen op internet, gelijk bij die Pampers enzo. En die zappy
baby, ik weet niet of ge dat kent. Maar lezingen niet echt. Ik vind dat op internet wel
interessant en dat is rap gelezen, maar op die zappy baby zit ik vooral op die forums en ik
vind dat dan weer interessanter als gewoon nen droge tekst bijvoorbeeld. Als je dan verhalen
en ervaringen hebt van andere mensen, daar leer je veel meer uit vind ik. En lezingen, ja,
zoveel zijn er niet hier in de buurt denk ik dan. Het school geeft er zo wel eens, maar ja, de
laatste keer was dat Bo Coolsaet over intimiteit, en alléz ja, het moet me natuurlijk wel iets of
wat aanspreken, want anders dan hoeft het voor mij niet.
(gaat Finne even halen die onder de zetel gekropen is)
En wat is dan zo een beetje uw allesoverheersend gevoel bij het lezen van dat alles?
Oh, dat dat interessant is en dat dat gemakkelijk lezen is. En dat dat voor mij net zo vlot leest
gelijk een gewoon boekske. Anders lees ik ook wel boeken. Dat is dan zo twee keer ne roman
en dan weer zo ne boek ertussen, dat wisselt wat af, dat is zo wat verschillend, maar ik vind
dat dat even vlot leest. En leerrijk. Men leert er nog wat van, alléz, dat is toch de bedoeling
hé.
Is er een overaanbod aan een bepaald thema?
Euhm, nee, dat vind ik niet. Ja, te weinig over de nieuw samengestelde gezinnen vind ik. Ik
vind, ge hoort tegenwoordig niks anders niet meer en als ge dan gaat zoeken, ook op internet
bijvoorbeeld, waren het dan die twee boeken en voor de rest hebt ge eigenlijk weinig. Alléz,
dat is wel nieuw, maar ondertussen zijn er toch al wel heel veel mensen die er mee te maken
hebben en dat vind ik toch wel net iets te weinig erover. En die twee boeken dat is dan met

ervaringen van. Dus dat zijn dan eigenlijk ook maar gewoon interviews neergeschreven in
een boek en klaar. Ja, er is natuurlijk ook geen pasklare oplossing voor natuurlijk over hoe
dat ge moet omgaan met uw stiefkinderen of met een ex of, ja, maar, toch. Alléz, ik denk dan
ook vooral een boek op kinderniveau daarover, dat hebt ge volgens mij ook niet. Want er zijn
toch veel kinderen met hier en daar een halfbroer of –zus. Want soms zijn ze ook al drie keer
gescheiden enzo. En ja, er zijn toch genoeg kinderen die daar mee te maken hebben en
volgens mij wordt daar op kinderniveau nog veel te weinig over gepraat. Want in die Klasse
gewoon niks, nooit, noppes, nul. Terwijl dat ze in de Quinten zijn klas met vijf zijn waarvan
de ouders gescheiden zijn, van de zeventien hé, dus dat is dan toch de moeite waard om
aandacht aan te besteden. Maar blijkbaar is dat nog redelijk niet aan de orde.
Kan je gemakkelijk een selectie maken in het aanbod?
Ja, want ge hebt in de bib van Gooreind zo maar één schap. (lacht) En dat gaat van daar tot
daar en de opvoedkundige boeken staan dan schoon op een rijke. Dus dat is nu niet, dat hebt
ge direct gevonden. Als er niet veel zijn, is dat gemakkelijk hé. Ik pak meestal wel wat de
recentste boeken eigenlijk. Want ge hebt er ook zo van twintig jaar geleden en dan denk ik ja,
die opvoedkundige tips, sorry ze, maar dat komt niet meer overeen met wat het nu is. Maar
meestal wel de recentere boeken. Of zo in een artikel in de Libelle of de gazet als daar
vanonder verwijzingen staan, dan ga ik daar wel eens naar kijken. Is die er dan, dan pak ik
die mee, is die er niet, dan is die er niet. (is even met Finne bezig) Ik denk soms wel dat
sommige dingen veel meer overroepen zijn. Ineens worden er bijvoorbeeld veel meer kindjes
met ADHD geboren. Ik denk dat mensen ook wel, het feit dat ze er dan over gaan lezen, is
ook wel belangrijk. Daar halen ze dan ook wel tips uit. Dus die boeken moeten er volgens mij
ook wel zijn. Maar niet iedereen die een beetje druk is, heeft ADHD natuurlijk hé. Maar
gelijk da pesten en ja, het aantal uren achter de computer bijvoorbeeld, voor zo’n dingen is
dat belangrijk en dat er genoeg praktische tips zijn en dat mag echt wel onder de aandacht
gebracht worden. Want gelijk bij pesten, dat is iets dat ge echt onder ogen moet zien, want
als ze het u niet komen vertellen, weet ge het dikwijls niet hé. Maar door zo’n artikel kunt ge
misschien wel zoiets hebben van ‘mm, die doet toch ook al wel een tijdje raar, er is toch ook
niks meer aan de hand’ en dan denk ik dat dat wel interessant is. Het is toch wel belangrijk
dat ouders zo’n dingen lezen. Maar ik denk dat diegenen die er juist over zouden moeten
lezen, dat die juist het niet doen. Dat je die gewoon niet bereikt, nooit, op geen enkele
manier. Alléz, dat is denk ik ook weer met zo Kind & Gezin, die mensen komen daar naartoe
en dat is van 5 minuten en dat is dan 5 minuten nen babbel, maar die doen uiteindelijk toch
gewoon hun eigen goesting. Ge kunt die er wel wat op wijzen, dat is wat zo’n krant en de
Libelle ook proberen te doen, maar uiteindelijk als mensen er niks mee willen doen, doen ze
er uiteindelijk ook niks mee hé. Dan mag dat nog honderd keer in de gazet staan. Ik denk dat
als de mensen daarin geïnteresseerd zijn, die dat daar open staan, dat die het dikwijls al wel
goed doen, alléz doen gelijk als verwacht wordt. Maar het blijft belangrijk dat dat in de

media komt, absoluut. Dat mag van mij elke week in de boekskes staan, jot, mij stoort dat
niet. Maar er zullen altijd wel mensen zijn die dat ge niet bereikt hé.

VROUW 5
Lees je soms wel eens artikels of boeken over opvoedingsondersteuning?
Ik pak wel veel zo’n dingen vast. Als ik bekijk wat ik allemaal lees, zijn het vooral zaken die
opvoedingsgericht zijn. En, boeken lees ik niet zoveel in z’n geheel, maar meer stukken eruit
zo. Ik kan niet zeggen dat ik ooit een boek van Peter Adriaenssens heb doorgelezen, mja,
misschien wel eens één. Euh, maar ik vind het veel plezanter om ergens een artikel te lezen.
Waar ik heel leuke artikels vind, en die heb ik pas ook uitgescheurd om aan ’t school te
geven, dat is in het bladje van den Bond. En daar staan heel gevatte artikels in vind ik, het
thema, en dan op een bladzijde, een halve bladzijde komen ze tot een conclusie en dat is ook
dikwijls aan de hand van een lezing die ergens gebeurd of een boek dat uitgegeven is, dus in
de richting van opvoedkundige dingen. Er daar staan wel echt heel boeiende artikels in en
die lees ik dan ook volledig door. Klasse lees ik ook, maar ik heb nu omdat ik intussen terug
in het onderwijs sta, Klasse voor leerkrachten. Maar ik ben niet iemand die een blaadje van
voor naar achter uit leest, dus ik lees eerder heel gericht. Botsing heb ik ook sinds een twee à
drie jaar. Dat is eigenlijk de problematiek zo van tieners. Over zakgeld en seks enzo. Dat
vind ik wel een heel boeiend blaadje, maar dat komt eigenlijk ook van den Bond hé.
Ja, das waar. Dat hebben wij thuis ook.
Wat lees ik nog? Tijdschriften niet, want in die richting heb ik gewoon niks liggen thuis,
alléz, zo van tv-blaadjes of maandbladen ofzo. Dat heb ik niet. Libelle, Flair, dat is zo niet
mijn interesse. Ik zoek liever in de bib. In de bib van Wuustwezel heb je echt al wel over veel
thema’s een boek. Ik koop niet zoveel, ik leen eerder uit.
En welke thema’s spreken u dan vooral aan?
Goh, het is eigenlijk gegroeid vanuit de problematiek die hier thuis is ontstaan, vandaaruit is
alles gaan groeien en dat was toen rond hoogbegaafdheid en dan ook het opvoedkundige
daarnaartoe, rond pesten heb ik nooit iets gelezen. Waar ik ook heel sterk mee begaan ben, is
de emotionaliteit van kinderen zo. Dat kwam eigenlijk nog voor hoogbegaafdheid. Alléz,
toen ik op zoek moest gaan, had ik een lezing over emoties bij kinderen en dat is nogal heel
dikwijls teruggekomen dat thema omdat ik zelf ook nogal heel emotioneel ben en hier lopen
ze allemaal een beetje zo rond aan een serieuze gevoeligheid, dus over dat thema lees ik ook
heel veel. Euh, god wat nog, dat vind ik ook altijd wel boeiend, hoe kinderen veranderd zijn
in deze decennia en daar zie je in den Bond ook regelmatig artikels van zo en hoe zij dat dan
plaatsen in het nieuwe tijdsbeeld enzo hé. Dus dat vind ik ook wel heel boeiend en daar ben
ik ook al een tijdje mee bezig geweest, met nieuwe tijdskinderen hé. Ik heb u dat ooit mee
doorgeven hé. En daar heb ik ook wel heel wat rond gelezen. Daar heb ik wel wat boeken
van staan en heel wat cursussen over gevolgd enzo.
Heb je op voorhand bepaalde verwachtingen als je zo een boek vastneemt?
Nee, want ik merk elke keer zo, dat als ik zoiets doe, als ik zo iets wil lezen, ik pik hetgene
mee dat ik boeiend vind, ik haal er wel iets uit en de dingen die ik iets te zweverig vind, of

iets te vergezocht, die laat ik vallen. Dus ik heb eigenlijk geen verwachtingen, ik vind het
altijd gewoon boeiend om eraan te beginnen en ja, iets positiefs eruit te halen, al is het maar
ene tip, om eens mee op pad te gaan of te experimenteren. Ik vind eigenlijk elk ding dat je
ziet of extra leest, dat dat een verrijking is. En het leuke is ook altijd wel dat je een erkenning
krijgt. Als je iets in je opvoeding op die manier doet, bijvoorbeeld consequent zijn, een
eenvoudig iets, en je ziet dat nog bij pedagogen in hun visie of je ziet dat hier of daar, dat je
dan denkt van ‘ok, zij vinden dat ook als basis heel belangrijk’, dan vind ik dat een
erkenning en dat vind ik dan wel heel leuk. Dat je daar weer mee op weg kunt hé. Het is
vooral dat je niet het gevoel hebt dat je er alleen voor staat. Dat vind ik eigenlijk een heel
belangrijk gevoel, want ik bedoel, als je aan kinderen begint, weet je eigenlijk niet waaraan je
begint, je krijgt er absoluut geen handleiding bij, iedereen moet er eigenlijk zijn eigen weg
mee maken en we zitten allemaal uiteindelijk wel met gelijkaardige thema’s en
problematieken hé. Ik bedoel, dan is dat leuk dat je daarover kan lezen, praten,… En
tegenwoordig is er wel veel literatuur over hé. Er zal, zoals bij alles, wel heel wat rommel
tussenzitten hé. (lacht hard) Maar ik selecteer daar wel in hé, in die dingen die ik juist
opgenoemd heb die ik lees. Ik selecteer daar duidelijk in.
En wat is voor u dan rommel?
Ja, de dingen die ik niet lees. (lacht) De blaadjes hé. Tijdschriften. Dat zal wel een artikel zijn,
of iemand dat daar mee bezig is, dat begrijp ik ook wel, waar zag ik dat onlangs staan, over
supernanny een artikeltje… Maar dan is dat dikwijls één klein stukje, een kolommetje en dan
denk ik tja, dan kan je eigenlijk weinig tot de essentie gaan. Dus ik vind dat niet uitgediept
genoeg, als thema, die dingen. Er zal daar wel waarheid inzitten en dat zal wel van mensen
komen die daar in de praktijk ook mee bezig zijn, maar ik vind dat dan, tja, daar kunt ge dan
helemaal diagonaal overlezen.
Ik ben nog aan het denken aan de krant, De Morgen, die hebben wij, daar staan soms ook
wel wat dingen in. Dirk wijst mij er soms ook wel eens op, maar ik weet het niet. Dan is dat
vaak wat meer opengetrokken, over autisme ofzo, opengetrokken naar een school die ergens
opstart of zoietske hé. Of een onderzoek dat geweest is en dat dan meer belicht wordt. Dat
lees ik dan wel eens in de krant.
Lees je dingen waar ook echt concrete tips in staan?
Ik lees eigenlijk liever meer algemeen zo, wat filosofischer denk ik. Omdat ik daar dan zelf
wat meer in kan gaan filteren. Want ge krijgt zoals in Botsing of in Klasse wel heel wat
puntjes, tips, nu, ik overloop dat wel eens, maar daar hecht ik toch niet het grote belang aan.
Ik vind zo achtergrondinformatie en een inkadering van een problematiek veel interessanter.
En wat ik ook wel interessant vind, dat vind ik zo in boeken, zo een beetje theorie en dan
krijg je zo een klein levensverhaaltje van iemand. Dat vind ik ook wel eens interessant zo.
Meestal herken je daar wel niet helemaal je eigen situatie in, maar toch wel wat gelijkaardige
dingen zo.

En doe je er achteraf iets mee?
Euhm, jawel toch. Ik ben iemand die daar vooral in haar hoofd heel sterk mee bezig is. Ja.
Euhm, ik vind altijd wel dat als je zo dingen leest, dat je dat in een ruimer kader probeert te
zetten zo. Dat vind ik daar het leuke aan, dat je dat niet als één dingske, als één feitje ziet,
maar dat echt probeert open te trekken. En dat wordt dan eigenlijk een beetje uw filosofie
van waaruit je gaat handelen hé. Ik zal u één voorbeeldje geven, ik heb dus lang geleden een
boek gelezen, toen Jasper depressief was over ‘mijn kind is depressief’, dat was een titel die
ik toen van iemand heb gekregen en daar stond een methode in hoe dat je best iemand kunt
aanspreken vanuit de ik-persoon. Bijvoorbeeld niet rechtstreeks zeggen ‘jij doet dat niet
goed’. Dus dat is aanvallend, maar met een omweg zeggen ‘ik vind het niet leuk dat jij dat op
die manier doet’. En dat is een tip die ik eruit heb gehaald en daarom gebruik ik dat niet
altijd, maar wel in situaties wanneer de communicatie wat moeilijk gaat, wanneer er
spanning is, wanneer je niet rechtdoor kan gaan omdat dat dan toch verkeerd uitdraait. Dan
doe je dat bijvoorbeeld langs die weg. En dat vind ik eigenlijk het leuke eraan, dat je een
verruiming krijgt. Op school kwam er zo iemand iets voorstellen over geweldloze
communicatie en dat was eigenlijk een beetje een aanvulling erop en dat gebruikt ge dan als
geheel om met uw kinderen om te gaan hé.
En kijk je soms achteraf nog eens terug naar die dingen?
Goh, dat weet ik eigenlijk niet. Ik zal daar niet op terugkijken zo van ‘ok, dit is geslaagd of
dit is niet geslaagd’, want dat vind ik eigenlijk dikwijls naast de kwestie. Dikwijls handelt ge
gewoon vanuit uw buikgevoel of vanuit uw gevoel op dat moment zelf en dat kunnen
verkeerde reacties zijn of verkeerde handelingen, maar ik ga dat niet naar mezelf toe
beoordelen. Ik ga daar niet op terug kijken. Ik ga daar niet stil bij blijven staan. Tja, dan was
het zo, ik was kwaad, ik had misschien niet zo moeten uitvliegen.
Er zijn boeken die ik wel eens terug vastpak, maar ik zal dat niet in zijn geheel lezen. Maar
euhm, ik lees wel eens stukken terug. Eigenlijk is het meer voor mezelf om dat nog eens
terug op te frissen zo. Soms vraag ik me wel eens af of het nog klopt wat ik in m’n hoofd heb
en dat overbreng naar andere mensen, soms twijfel ik daar wel eens over. Uiteindelijk als je
regelmatig zo’n dingen leest, kom je dikwijls op hetzelfde punt terug. Langs een andere
benadering kom je dikwijls zelf op hetzelfde punt terug. Dat denk ik wel.
Volgens mij gaat het dus heel dikwijls in essentie over hetzelfde. Ik kom heel dikwijls op
hetzelfde uit als basis zo hé van opvoeden. Misschien heeft dat voor een stuk ook wel te
maken met hetgeen ik opzoek in m’n leven, dat vraag ik me soms wel eens af. Ik zoek dingen
op die meer naar het spirituele gericht zijn en de nieuwe trends die binnenkomen om daar
mee te werken. Ja, dan komt ge ook dikwijls van het ene naar het andere, bwa, het heeft
allemaal een beetje dezelfde omkadering, maar de input is dikwijls verschillend hé. Dus euh,
en ja, ik denk dat ik zo in al die jaren heel erg veranderd ben van de eigen klassieke
opvoeding die ik zelf gekregen heb, naar een heel open visie naar de dingen. Maar dat
betekent niet dat ik geen klassieke opvoeding geef. Ik hou nog heel sterk vast, ik ga dat tegen

u wel zeggen Sofie, ik denk dat jij dat wel gaat snappen, aan mijn Spijkerse waarden. (de
school waar zij leerling was, en ik ook, het instituut Spijker te Hoogstraten) Maar in mijn tijd was
dat nog wel veel strikter natuurlijk. Maar, als ik dat na 6 jaar daar te zitten en nog 7 jaar daar
les te geven, naast mij heb laten liggen, op een rustige manier. Dan denk ik achteraf, daar
naar terugkijkend en nog veel stof eraf gehaald te hebben, dat het eigenlijk wel klopt wat ze
daar proberen te brengen, dat dat ook een stukske de essentie is van opvoeden. De essentie
waarop daar omgegaan werd met leerkracht-kinderen is eigenlijk een zeer goede basis vind
ik. Want, iemand aanspreken, dat is bijvoorbeeld een heel belangrijk iets om contact te
zoeken. Als ik les begin te geven, zeg ik ook eerst ‘goede morgen’ en ‘hoe is het ermee’. (korte
uitwijding over het Spijker, niet belangrijk hier)
Praat je soms met andere mensen over hetgeen je gelezen hebt?
Jawel, ik breng dat af en toe wel eens aan bij mijn kinderen en mijn man. Bijvoorbeeld ook zo
als je artikeltjes leest over Internet bijvoorbeeld, dan bespreek ik dat met mijn kinderen, dan
heb ik daar een gesprek over. Met Dirk ook wel, maar veel minder, omdat we elkaar niet
zoveel zien door zijn job hé, maar hij vertrouwt er nog altijd wel heel sterk op dat ik het
goeie doe en ik vetrouw er ook op dat hij zijn ding doet. Maar hij leest daar niet echt over.
Maar veel dingen hé, eigenlijk de basis, dat start vanuit uw intuïtie. Ja, een gevoel dat je al
heel veel jaren rond opvoeden hebt opgebouwd, omdat je het zo gekregen hebt en niet zo
wilt doorgeven aan uw kinderen, of andersom. En dat is iets dat groeit. En als ge éénmaal
aan kinderen begint, dan komt dat wel. Je springt toch niet in één keer van 0 jaar op 20 jaar,
dus dat gaat allemaal zeer geleidelijk hé.
De fase van de schoolpoort is bij ons wel voor een stuk voorbij, maar vroeger werd daar dan
ook over de opvoeding gepraat. Ik heb daar ook geen problemen mee dat als je daar met
iemand over spreekt, dat de ander daar een andere visie over heeft, want dat is juist het
leerrijke. Ik vind dat ook altijd boeiend dat als ik zelf nog niet met mijn kinderen in die fase
zit en ik hoor mensen over bepaalde thema’s praten, dan vraag ik ‘en hoe zit dat en dat en
dat’. Ik ben altijd heel nieuwsgierig eigenlijk. En dan denk ik zo ‘ok, dan weet ik het al op
voorhand’. Ik herinner mij ook dat ik zo schoolkeuze van kinderen helemaal niet tot op de
laatste moment heb laten wachten. Dan was ik al 2 jaar op voorhand daar in mijn gedachten
mee bezig en in stukskes scholen bezoeken, dat ik daar mijn tijd voor kon nemen en op tijd
alles aftasten. Dan kan dat rustig gebeuren hé.
Zijn er inhouden van artikels waar je je aan stoort?
Ja, ik, alléz, ik stoor mij aan het té commercieel opentrekken van bepaalde thema’s zo. Dat
het weer te veel in de media moet, of opgeklopt wordt. Ik heb hier nu een boek liggen, over
een interessant thema, over hooggevoeligheid, maar daarin wordt alles honderd keer
herhaald en verdomme, echt waar, die heeft heel veel zinvolle dingen, maar elke keer komt
die terug op hetzelfde en dan heb ik dat al zoveel keer gelezen.
Qua lay-out vind ik die Botsingboekjes wel heel speels en leuk uitgewerkt. Euhm, dat vind ik
eigenlijk wel heel plezant om te lezen. Weet ge, die artikels zijn eigenlijk wel niet heel lang,

en dat vind ik daar geen probleem. En die zijn ook wel heel leuk gebracht vanuit
verschillende hoeken, vanuit de hoek van de jeugd, de ouders,… En dat vind ik eigenlijk wel
een heel schoon concept.
Met vakjargon heb ik eigenlijk ook geen probleem mee. Nu, ik moet ook wel zeggen, die
spirituele boeken vind ik dikwijls wel veel zwaarder en daar kan ik niet in blijven lezen.
Maar euhm, opvoedkundige boeken, nee, daar heb ik meestal geen problemen mee.
Vaktermen zijn niet lastig of storend.
Bepaalt het moment naar welk artikel of boek je grijpt?
Ja, dat is echt zo van als ge dat aanvoelt, alléz, soms is het ook toeval hé, als ik dan in de bib
kom en ik kijk rond en begin wat te lezen en ik stap naar dat rek en dan denk ik van ‘ah ja’.
Ik zoek dan ook naar nieuwe boeken en ik pak die dan mee. Het is zelden dat ik gericht zoek
naar iets. Ik laat mij liever verrassen zo. Als ik nu echt met een grote problematiek zit, maar
die is hopelijk nu al wel weg, dan zoekt ge natuurlijk wel gericht naar iets, vind ik. Maar als
u kinderen goed functioneren, niet echt eigenlijk. Dan vind ik het leuker om mij te laten
verrassen. Zo van, nieuwe stromingen of nieuwe invalshoeken te vinden.
Hoe sta je tegenover andere dingen, bv tv-programma’s en info-avonden enzo?
Ik vind dat wel een aanvulling. Ik heb al heel veel leuke dingen gelezen en gedaan enzo,
alléz, aanvullende dingen. Ik heb vooral al veel informatie-avonden gedaan en ik vind dat
toch echt wel heel aanvullend gewoon op de literatuur. Ik vind het wel plezant om het eens
te horen, plus daar kan je dan ook vragen stellen hé. Ik probeer eigenlijk regelmatig zo’n
dingen mee te pakken. Hier in de lagere school heb ik dat wel gedaan, als daarbuiten, als ik
daarbuiten ook cursussen zie. Het staat niet echt op een ander niveau dan boeken vind ik.
Maakt het iets uit wie het boek of het artikel geschreven heeft?
Nee, ik vind dat niet belangrijk. Ik wil echt wel alles lezen. Want het allereerste, over emoties
bij kinderen, toen zat Jasper in het tweede, en dat was een dame en dat vond ik echt een heel
capabele, dat was een psychologe volgens mij, die had daarna ook een centrum en die bracht
dat heel goed en ik kende haar toen niet. Maar ik ben haar nergens meer tegen gekomen. Ik
ga ook niet zo gemakkelijk terug naar iemand. Ik heb dat wel een tijd gedaan met hetgeen
dat ik jou ook heb doorgegeven, maar daar ben ik nu ook mee gestopt. Dan wil ik zo weer
eens een andere invalshoek hebben. Iemand anders die iets anders brengt. Wat je toch wel
merkt, als je regelmatig iets van één persoon leest of er naar lezingen van gaat, dat je terug
komt op hetzelfde. Zij proberen het altijd vanuit een andere invalshoek te brengen,
bijvoorbeeld vanuit de voeding, of vanuit meditatie, maar uiteindelijk kwamen ze dikwijls
op hetzelfde terug vond ik. Ik vind het wel belangrijk kennis te maken met iemand anders
die er dan ook een andere blik op heeft. Nu, ik heb ook wel even het gevoel Sofie dat ik er
wel efkens genoeg van heb, dat ik verzadigd ben. Ik ben nu een beetje meer aan mezelf aan
het werken. (lacht) Ik heb op korte tijd nogal veel gedaan. En er liggen hier nog wel wat
boeken die ik nog eens kan vastpakken. Misschien vind ik daar wel een nieuwe input in. Nee
ja, gewoon te veel. Weet je na een tijd, en als het goed loopt in uw gezin, het gaat goed en je

hebt geen andere verwachtingen, ja, dan ga je op dat spoor verder hé. Komt er dan weer iets
op uw weg, dan kan dat zijn dat je weer ergens iets moet gaan zoeken en dat je moet gaan
klaren bij uw eigen van ‘waaraan ligt dat’ enzo. En dan kan dat zijn dat je weer iets nodig
hebt hé en dan moet je wel gericht gaan zoeken vind ik naar informatie. Bijvoorbeeld, ik ben
nu maar aan het denken, als één van uw kinderen gepest wordt, wat is de grond daar dan
van en hoe ga je dat oplossen enzo. Dan ga je dat thuis ook ondersteunen en dan moet je echt
wel gaan zoeken hé. Maar ik vind van het moment dat het goed gaat dan… Maar ge blijft
ook wel wat lezen hé. Nu heb ik weer wat artikels uit den Bond gescheurd.
Ik ben er dus eigenlijk heel veel mee bezig. Het is niet zo van dat als ik er geen nood aan heb,
ik ook niks lees. Ik denk dat dat iets is vanuit mijn natuur. Ik heb daar ook altijd veel tijd
voor gepakt voor die dingen. Maar dat is ook iets dat mij interesseert, vanuit die basis is dat
voor mij evident, ik lees ook weinig romans. Ik lees liever een artikel of een stukske uit een
boek, maar ik lees weinig romans, ik ben geen echte lezer. Dat opvoedkundige interesseert
mij wel enorm en het is waarschijnlijk ook daarom dat ik terug de stap heb durven zetten
naar het onderwijs, want dat is na zoveel jaren toch niet evident. Om zo terug met kinderen
te werken hé. Die literatuur helpt dus ook wel in de opvoeding. Uw kinderen zijn er en dat
gaat allemaal goed en die groeien en groeien en dan hadden wij ook echt geen ondersteuning
nodig, daarbij bij sommige mensen kan dat vanaf de basis zijn dat dat heel moeilijk ligt hé, ik
denk dan aan die nanny toestanden op tv. Maar ja, dat had ik eigenlijk niet nodig. En dan
ergens komt dat dan toch op uw weg, want het loopt niet zo als dat ge dat in uw hoofd had
en dus, moet ge eigenlijk vind ik, als ge uw kinderen wilt verstaan op den dag van vandaag,
dan moet ge er echt mee bezig zijn. Dat is ook hetgeen dat er veranderd is hé, ik kan dat niet
zo opvoeden op dezelfde manier als mijn ouders zoveel jaren geleden. Ik wil dat ook niet zo
overdragen aan mijn kinderen. Ik vind dat die veel meer in de wereld moeten staan en veel
meer ermee begaan moeten zijn en daar dan ook over spreken met ons over alles en nog wat
hé. Dat is heel sterk veranderd. Ik hoop dat ik dat dan al heel goed heb meegegeven met mijn
kinderen, maar dat zullen we later wel horen hé.
Moet de auteur bijvoorbeeld iemand zijn die gestudeerd heeft?
Ik vind het wel belangrijk dat het zeer gegrond is, dus euhm, ik zou niet direct zeggen dat
het een uitgesproken verschil uitmaakt, maar ik vind wel, het geeft voor mij meer diepte als
er iemand voor gestudeerd heeft en met die materie heel sterk gewerkt heeft en er inzichten
over gekregen heeft hé, op één of andere manier vanuit de praktijk. Dan vind ik dat veel
gegronder dan iemand die het alleen vanuit de praktijk heeft. Nu, die heeft absoluut haar
waarheid ook in petto ze, ik geloof daar ook wel in dat zo iemand degelijk wel wat kan
brengen vanuit de ervaring, maar ik vind het toch wel interessanter als ik nog ietske meer
weet. Wat ik altijd zo moeilijk vind, wij als ouders kennen eigenlijk veel te weinig de stappen
van de ontwikkeling van een kind tot volwassene hé. Wat gebeurt er op welk moment,
bijvoorbeeld de verandering van het abstractievermogen enzo. In ons regentaat hebben wij
daar niks van gehad en dus veel ouders weten daar ook niks van. Ik vind het wel belangrijk

om de groei te koppelen aan de eigen ontwikkeling. Ik zou niet direct zo uitgesproken
zeggen van ‘ja, ik vind dat je moet gestudeerd hebben of een bepaalde achtergrond of een
diploma om mij de superwaarheid te brengen’. Want ja, als dat ook mensen zijn die helemaal
niet in het vak staan hé, en die niks hebben vanuit de praktijk, dan zit ge ook boven uw petje
te praten hé. En dan heeft dat ook niks voeling met wat er in het dagelijks leven gebeurt hé.
Het is echt een beetje wikken en wegen. Als ik nu naar Dirk kijk, die zit een hele dag op een
bureau en die komt thuis, die heeft eigenlijk, om het cru te zeggen, geen voeling met andere
mensen hé. Dat is eigenlijk geen relatie opbouwen hé. In een huis, met verschillende partijen,
is dat een hele andere band hé.
Heb je een soort van algemeen gevoel bij literatuur over opvoeding?
Ik heb wel het gevoel dat ik de juiste kanalen vind. Ik bedoel, anders zou ik al wel gewisseld
zijn. Het is niet zo dat ik nu gericht iets zoek. Alléz, er is nu heel veel op de markt hé. Dat is
wel heel duidelijk. Ge moet wel een selectie maken. Ook qua wat goed is en wat minder
goed is. En die selectie maken vind ik niet altijd zo gemakkelijk. Daarmee heb ik ook eens
graag tips vanuit den Bond hé. Zo heb ik inderdaad ooit eens een boek gekocht voor Dirk, nu
denk ik eraan. Van een man die heel verschillend is van een vrouw. En dat staat daar nog
altijd. (lacht) Ik heb dat nog nooit doorgelezen. Maar ik heb ooit zo eens boek van de bib
geleend over het verschil tussen jongens en meisjes en hoe dat zij met relaties omgaan enzo.
In de puberteit blijkt dat jongens graag een vertrouwenspersoon zoeken en meisjes die
hebben meer aan mekaar. Uit den Bond haal ik wel eens meer tips zo over boeken. En dan
ook via mensen, maar niet zo super veel. En dan soms vanuit een cursus. Maar amai, er is
zeker voldoende beschikbaar. Die jaren vooraleer ik kinderen had, heb ik daar ook eerlijk
gezegd wel niks rond gelezen, want dan ben je daar echt niet mee bezig, tenzij naar je vak
toe. Dus euh, ik ben daar toen eigenlijk absoluut niet mee bezig geweest. Nu, van het
moment dat ik aan kinderen begon, ben ik daar echt ingevlogen. Maar euh, ik vind dat
aanbod enorm groot. Ook al hetgeen dat vanuit de tv gebracht wordt hé. Dat vind ik wel een
beetje overroepen allemaal ze. Dat is echt de media hé. Dat blaadje van den Bond vind ik
eigenlijk ook absoluut niet commercieel. Daar wordt echt heel vrijblijvend dat gebracht. Een
tijdschrift ja, dat ligt hier niet, dus dat lees ik alleen zo eens bij de kapper ofzo. Maar dat vind
ik dan zo, tja, daar heb ik niet genoeg aan. Dan lees ik zo’n artikeltje en meestal heb ik daar
dan ergens anders al over gelezen. Dat is dikwijls ook te kort enzo. Maar dat vind ik dus bij
dat van den Bond niet hé, ik vind dat absoluut niet commercieel. Botsing is iets speelser
opgevat, dat ander is echt wel met een serieuze diepgang. Dikwijls heel knappe artikels die u
aanzetten tot iets anders. Ik ken eigenlijk niks anders zo om te vergelijken. Zo’n artikeltjes
kan je trouwens tegenwoordig ook overal vinden hé. Dat is ook het voordeel eraan. Mensen
die iets minder in de diepte willen gaan, kunnen dat altijd snel eens lezen. En mensen die er
meer over willen weten, ja, die zoeken het gewoon zelf hé.

Categorie ‘vrouwen met een laag opleidingsniveau’
VROUW 1
Zijn er zo dingen rond opvoeding die je al eens gelezen hebt?
Euh, al hetgeen ik aankrijg zoals de boekskes van den Bond en euhm, Klasse en Yeti. Dat
lezen we altijd wel eens en af en toe ook een tip eruit. En als ik naar de bibliotheek gaan, dan
is het zo specifieke problemen hé. Gelijk als in den tijd dan dachten we dat onze Niels NLD
had, dat ga je daar achter op zoek en dan blijkt dat hij dat dus niet heeft. (lacht) Maar alléz, ge
gaat daar dus achter op zoek om uit te sluiten en alléz, ge kunt dat uitproberen, maar om nu
echt te zeggen dat ik hier zware literatuur ga lezen, moedergevoel doet meer hé, alléz, dat
denk ik dan toch. Ja, voor de rest hebben wij niks. Botsing wel nog. In den tijd, een jaar of
twee, hebben we ook zo’n boekske gekregen, we zijn daar wel nooit niet op ingeschreven,
maar we kregen dat gewoon, dat was om de drie maand, een blaadje over ‘wat met pubers’
en de fasen van een kleuter enzo, dat heb ik ook wel gelezen, maar… En die boekskes
‘ouders van nu’ had ik met de geboorte van ons Nele en Lotte, ik had daar een abonnement
op gekregen en dan heb ik dat wel gelezen, maar nu niet voor te zeggen dat ik er ik weet niet
wat heb uitgehaald.
Maar je leest het wel.
Af en toe denk je van ‘aja, dat zou misschien wel of ik kan dat eens proberen’, maar
uitproberen hé. En dat lukt dan of dat lukt niet. Meestal lukt het niet, maar ja, gewoon doen.
Ge kunt er ergens een stukske uithalen, gelijk bij onze Niels was dat dan een
beloningssysteem, van ‘hoe kunnen we hem belonen’ en dus altijd wel z’n positieve kanten
naar boven halen in plaats van zijn negatieve kanten en op dat punt kunt ge wel eens iets
ophalen, maar… Potjes plassen, dat was ook zo iets dat ik ergens had gelezen, dat je er met
een leesboekje bij moet blijven zitten, maar dan blijven die nog niet zitten ze. Maar als je dan
zei dat als ze pipi hadden gedaan ze een snoepje mochten kiezen, dan lukte dat wel. Of dat
dat nu uit een boekje kwam, dat weet ik niet ze. Die specifieke problemen ga ik opzoeken in
de bib, maar voor de rest niks.
Lees je dat dan omdat je je daarin interesseert?
Ge leest dat dan wel van ‘misschien is er iets nieuws onder de zon waarvan ik helemaal nog
niet van op de hoogte ben’, maar ik zal zeggen gelijk als in Klasse, daar haal je dikwijls wel
een tip uit voor in de klas, alléz dat ge die leerkracht kunt vertellen, daar kunt aanbrengen.
Gelijk bij onze Niels in de tijd dat ze zeggen van ‘amai Niels, dat heb je goed gedaan , 6 juiste
oefeningen’ in plaats van ‘ah Niels, dat zijn er hier 14 fout hé’, alléz, kwestie van faalangst
vind ik wel dat je iets uit Klasse kunt halen. Tegenwoordig is dat toch heel hard bekend,
terwijl dat er waarschijnlijk wel meer kinderen aan lijden dan dat je beseft hé. En daar heb ik
toch wel wat aan. In den tijd als ik bij onze Niels inclusie deed, kreeg ik de Klasse voor

leerkrachten en dan zie je dat dat verschil van artikels toch heel groot is ze. In die Klasse van
leerkrachten stonden ook tips in, maar dan had ik zo iets van dat er eigenlijk zo overal de
noot onder stond van ‘ge zijt goed bezig en het zijn wij die het recht in handen hebben’ en
dan moest ik toch wel eens lachen. Die van ouders die was opener vind ik, zo voor meer volk
slikbaar. En ik denk ook zo, kwestie van autochtonen (Bie bedoelt wel allochtonen denk ik) enzo,
dat is niet moeilijk geschreven, dat is volgbaar, dus die kunnen daar ook wel iets aan hebben.
Die Klasse van leerkrachten vond ik eigenlijk geen juist blaadje. Ja, ik zeg, ge haalt er altijd
wel een tip uit die je dan eens probeert, en den ene lukt en den andere lukt niet hé.
En wanneer lees je dat?
Euhm, ’s avonds. Of als ik zo de nacht heb gehad en ik word ’s morgens of ’s middags
wakker in het weekend, dan durf ik dat wel bij mijn bokes te lezen. Maar dan moet je daar
eigenlijk echt wel je tijd voor pakken, want als je dat niet doet, dan verdwijnt dat bij het oud
papier hé. Dus ik liet dat echt wel opzij leggen. Want ik denk dat als je dat niet direct uit die
boekentas haalt, hier dan toch, dan verdwijnt dat. Eigenlijk vind ik het ook wel belachelijk
dat ieder kind een Klasse krijgt, want zo hadden wij in den tijd hier vijf Klasses op tafel
liggen, alléz, kwestie van milieu toch. Ik moet hem altijd wel opzij leggen om hem te kunnen
lezen en het kan dikwijls zijn dat die hier dan wel al eerst twee weken ligt ze.
Zijn er bepaalde thema’s die u meer aanspreken dan andere?
Euhm, verkeer natuurlijk hé. En dan zo de problematiek van bepaalde kinderen, ik zal nu
maar zeggen dyslexie. Blijkbaar is hij (Niels) al overal getest en mankeert hij niks, maar
blijkbaar vinden ze dan wel in ’t school dat hij niet meekan. En in Klasse lees je dan de
reactie van ouders en ook die van leerkrachten en dat maakt het wel boeiend. Ik lees dat
eigenlijk helemaal, maar het ene met meer interesse dan het andere hé. Of in den tijd met
onze Niels ging ik ook wel eens kijken op het internet. Maar ik zal nu niet zeggen dat alles
heb gelezen. Maar ja, hetgeen dat u interesseert, maar dat hebt ge met alles hé, als ge de Flair
leest ook hé.
Lees je soms ook zaken over opvoeding in gewone weekbladen ofzo?
Ja, als ik dat tegenkom, lees ik dat meestal. Alléz, als ik nu toevallig de Flair in mijn handen
heb, of ik zit bij de dokter in de wachtzaal in een boekske te bladeren, dat is dan wel het
eerste dat ik lees. Of als ik nu bijvoorbeeld hoor of zie dat er bijvoorbeeld in de Libelle van
volgende week ik weet niet wat komt te staan over faalangst of over, dan kan dat wel zijn dat
ik die daar speciaal voor koop.
En in de krant?
Wij hebben alleen maar de weekendkrant. Dus, en als daar iets instaat, dan lees ik dat wel.
Maar nu om te zeggen van… Als er nu bijvoorbeeld een speciale bijlage is, zo is dat eens
geweest in het Laatste Nieuws over dyscalculie enzo, toen heb ik wel een hele week het
Laatste Nieuws gekocht, maar anders niet. Als het mij echt aanbelangt of interesseert of ik
kan het gebruiken, dan haal ik dat.

Vind je dat er een verschil is tussen het soort tijdschrift, bijvoorbeeld Klasse en Libelle?
Euhm, ja, er is wel een verschil hé. Dat boekje van den Bond, rond bepaalde leeftijden, dat is
altijd wel een beetje vanuit het standpunt van ouders geschreven, terwijl, ik zeg het, die
Klasse voor leerkrachten puur uit het standpunt van leerkrachten is geschreven. En in de
Libelle, daar krijg je gewoonlijk een situatie en dan krijg je de uitleg van een pedagogisch
verantwoorde persoon zo en dat verschil is wel groot vind ik. Als je dan zo in den Bond las,
was dat zo de bevindingen van die ouders en de psycholoog of de huisarts zegt daar nog een
woordje over, terwijl in de Libelle krijg je een situatie en dan gaat daar een psycholoog heel
zijn visie over geven wat er dan is, dus daar zit wel een verschil in. En in de krant is dat ook
zo wel meer specialistenwerk dan.
En wat vind jij persoonlijk het aangenaamste om te lezen?
De situatie die de ouders of zelfs kinderen zelf schrijven en waar dan den uitleg van een
verantwoord persoon bijstaat over de voorgeschiedenis en erna enzo. Daar heb je toch meer
aan vind ik.
Vind je eigenlijk dat als je zoiets leest dat dat u ondersteunt?
Ja, als dat ja. Bij den ene ondersteunt u dat wel en bij den andere niet hé. Allézja, dat hebt ge
met een dokter ook hé. Den ene dokter zegt bijvoorbeeld ‘het is maar een wrat’ en den
andere zegt ‘mm, dat is toch geen wrat ze’, bij den tweede gaat ge uw eigen beter voelen dan
bij den eerste omdat die wrat niet weg wilt gaan hé. Zo is dat zo hé. Als ze een beetje
meegaan in uw gedachtegang of ze willen uw gedachtegang verstaan, dan haal je daar ook
meer uit en dan staat ge daar ook veel opener voor, denk ik dan. Mijn mening hé, maar dat
kan ook verkeerd zijn, alhoewel ik toch al vijf kinderen heb grootgebracht hé. (lacht)
Heb je op voorhand verwachtingen als je iets vastpakt voor te lezen?
Euhm, als ik dat zelf ben gaan opzoeken, in de bib ofzo of gelijk in den tijd dat ons Lotte een
spreekbeurt deed over kanker en dan zijn we naar het kankerfonds gegaan en dan verwacht
ge daar wel de juiste en een duidelijke uitleg van die iedereen verstaat. En als dat dan over
bepaalde onderwerpen is die je zelf gaat opzoeken dan heb je daar wel een aantal
verwachtingen naartoe, als je dat gaat halen, dan hoop je dat die verwachtingen worden
ingelost, maar euhm. Maar gewoon in Klasse niet echt, ge eet dat op hé. Ik heb zoiets van dat
je datgene dat je interessant vindt eruit haalt, maar zo naar Klasse toe, als daarvoor iets
speciaals moet gaan opzoeken of kopen, dan heb ik daar verwachtingen bij, maar voor de
rest niet.
En heb je daar dan goede ervaringen mee?
Euhm, dat slaagt soms tegen, maar ik heb zoiets van… Op het werk in den tijd deed ik
stervensbegeleiding en ik heb daar dan een paar boeken over gaan halen en dan leest ge die
en dan heb ik zoiets van ‘ja, dat is het niet’. En dan heb ik eens iemand gehoord die dat dat
echt wel deed, zo stervensbegeleiding, en die raadde dan een bepaalde boek aan, en dan heb
je waarschijnlijk nog meer verwachtingen, maar die willigde dat dan ook wel in. Dus ik denk
dat zo boeken en artikels die worden aangeraden, daar heb je nog meer verwachtingen bij,

maar dat wordt dan wel rapper ingewilligd dan dat je zo een boek in de bib gaat halen en ge
verwacht er dan wat van, maar eigenlijk kan je je keuze dikwijls ook niet juist genoeg maken
om te weten welk boek je moet meepakken. Dat is moeilijk hé.
Is er dan misschien te veel aanbod?
Over bepaalde onderwerpen is er veel te veel. Euhm, de bekende hé, den laatste tijd, ADHD,
is er heel veel te zien, maar iedereen heeft dat nu hé. Terwijl dat eigenlijk gaat over het feit
dat uw hersenen de juiste stoffen niet aanmaken en dan neem je rilatine opdat dat wel
gebeurt. Maar als uw hersenen die stoffen wel aanmaken en je pakt rilatine, dan doet dat nul
de ballen. Er is dus heel veel over en ook niet juist vind ik. Als uw kind niet kan stilzitten aan
tafel, dan kunt ge al denken aan ADHD, alstublieft! Als gij als ouder niet zegt dat die stil
moeten zitten als ze nog heel klein zijn, dan gaan ze dat zeker niet doen als ze al 10 jaar zijn.
Daar heb ik het heel moeilijk mee, dat is hetzelfde als autisme, daar heb ik het tegenwoordig
ook heel moeilijk mee. Iedereen heeft autisme hé. Terwijl, alléz, ik zeg niet, het probleem is
bekender en je hebt daar heel veel vormen in, maar ik zeg nog altijd en ik blijf daarbij, als ne
Younes (een meervoudig gehandicapt kindje dat in de plaatselijke scouts zit) hier een maand moet
meedraaien, in ons gezin, dan kan die veel meer. Allézja, ik wil zeggen, thuis gaat die niet
alleen slapen bijvoorbeeld. (uitweiding over Younes, niet relevant voor mijn scriptie) En ik vrees
en ik denk dat daar bij heel veel ouders de fout zit. Ge komt ’s avonds thuis om 6u, want ge
zijt alletwee gaan werken, uiteindelijk moeten die al om half 8 naar bed en dan moet ge
ondertussen nog eten maken, helpen met huiswerk, naar hot en her. En dan heb je geen tijd
meer voor u kinderen hé. Ik denk dat daar heel veel fout zit van al die kinderen die autisme
hebben en ADHD en daar heb ik het wel moeilijk mee. Onze Niels mankeert officieel niks en
voor hem mocht er op school niks aangepast worden en bij Younes was het zogezegd alleen
maar autisme en Younes mocht alles aangepast hebben, terwijl dat onze Niels veel meer
moeite deed. Ik zeg niet dat hij geen autisme heeft, zeker niet, maar het is bij Younes niet
alleen autisme, het is ook zijn mentale achterstand en alles wordt daar op dat autisme
gestoken. Vroeger heb ik ook nog vrijwilligerswerk gedaan met een zware autist en dat was
toch wel wat anders. Toen vond ge alleen maar literatuur over de therapie van Kaufman. Dat
was al wat ge vond over autisme, voor de rest was er niks en tegenwoordig in de bibliotheek
bij de letter ‘a’ heb je dus twee rekken vol hé. Het is wel goed dat er meer over bestaat, maar
dan denk ik dat als ge te horen hebt dat uw kind autisme heeft en ge weet daar niks van,
gaat dan maar eens in die twee rijen boeken zoeken hé. Dat is verschrikkelijk moeilijk hé. Er
zijn veel soorten autisme hé. Op zo’n punt is er een veel te groot aanbod en dat heb je ook bij
dyslexie, maar dan ga je zien achter dysorthografie, ons Lotte heeft dat en vrij zwaar, en daar
vind je niks over. Die dingen die echt bekend zijn en waar tegenwoordig precies iedereen
aan lijd, daar vind je veel over, maar als, hé met onze Niels NLD bijvoorbeeld, daar hebben
we dan twee boeken over gevonden en dat was het dan hé. Er is een overaanbod gelijk dat
de gemeenschap het wilt maken hé.

En heeft dat met de media te maken?
Ik denk het wel. Iedereen verstaat die woorden tegenwoordig hé, zoals ADHD. Vroeger was
dat de minderheid. Maar als een juffrouw in ’t school 5 doosjes rilatine op haar bureau heeft
staan, is dat geen uitzondering hé. Een kind mag ook geen kind meer zijn hé. Dat is mijn
probleem zo van, iedereen denkt dat ze hier veel mogen, maar nee, ze mogen hier niet
zoveel, maar datgene dat hier kan, blijft wel onder controle. Voor heel veel mensen is een
kind een uitpakobject geworden hé. Tegenwoordig aan al die kinderen mankeert wel iets,
ook al is het door anderen niet te zien. Ik weet dat als ik op school ben als leesmoeder, dat de
juffrouw zei van ‘met die jongen is geen land te bezeilen’ en ik gaan daar mee lezen en bij mij
volgt die, ik merk daar niet zoveel van, maar ze moeten van mij wel opletten en volgen, ze
hebben dan ook geen beurt om te lezen, ik pik die er willekeurig uit. En ocharme, dat kind
staat altijd in het straf. Ik versta dat dat niet gemakkelijk is in groep, maar laat dan toch ook
die z’n goeie kanten naar boven komen. Hij spreekt Frans, laat die dan bijvoorbeeld elke dag
de andere kinderen een woordje Frans leren, want voor de rest moet hij altijd onder doen.
Dan denk ik van, daar zit het dan fout hé.
Zijn dat dan tips die je terug vindt in boeken of artikels?
Euhm, ja, awel, euhm, dat zijn wel tips, dat haal je wel ergens vandaan, misschien niet
specifiek die tip, maar wel iets waar je dan op voort bouwt. Daarvoor werkt dat niet op uw
kind, maar ge kunt die tips wel veranderen in een richting die wel voor u kind werkt, denk
ik. Maar ik kan helemaal fout zijn hé Sofie. Dan staat dat fout in uw thesis. (we lachen allebei)
Literatuur kan veel doen, maar kan u ook totaal op het verkeerde spoor zetten. In de zin van,
iemand leest een boek over autisme en observeert z’n kind dan en denkt dan misschien
onterecht dat z’n kind autistisch is, net omdat hij er zich zo op fixeert. Dat je dus problemen
ziet omdat je er te veel over leest. Ge kunt dat wel denken, maar daarom ben je het nog niet
hé. Uiteindelijk denk ik dat ouderlijk verstand ook nog veel doet, een beetje objectief dan en
dat je dan heel veel dingen kunt uitsluiten, het juiste er uit halen. Ik denk dat je dat als ouder
nog altijd veel beter doet dan als gespecialiseerde dokters enzo, want je kent uw kind wel
gelijk dat dat altijd is en niet gelijk dat dat reageert dat half uurtje. En ik denk dat als je dan
objectief blijft, dat je ook veel meer uit die literatuur kunt halen.
En is het dan voor u belangrijk wie dat het artikel schrijft?
Nee, dat niet. Want dat kan evengoed een ouder zijn als dat dat een neuropsychiater of een
psychiater is. Dat maakt eigenlijk niet uit. En het is dikwijls uit de ouders hun bevindingen
dat je meer haalt dan dat er zo één of andere psychiater u zegt wat dat er met uw kind aan de
hand is. Maar ge hebt daar dikwijls wel bevestiging van nodig.
Vind je zo vaktermen en al storend?
Mm, voor mij zijn die niet echt storend, maar ik denk voor laaggeschoolderen of
buitenlandse ouders dat dat heel moeilijk is. Ik zeg tegen den dokter bijvoorbeeld ook
dikwijls van ‘en nu in het Nederlands’, ik vind van, ze mogen van mij gerust vaktermen
gebruiken en ik vind dat niet echt storend, maar een klein beetje uitleg tussen haakjes

erachter kan geen kwaad hé. Ge moogt u artikel bijvoorbeeld ook niet opsluiten hé voor drie
vierde van de bevolking. Dat kan niet de bedoeling zijn van een artikel hé. Dus als het
leesbaar moet zijn voor iedereen, mag uwe vakterm daar wel in staan, maar moet ge dat
zeker ook verklaren.
Vind je het goed dat dat bestaat die blaadjes van den Bond enzo?
Ja, dat vind ik wel. Want ik denk als ge als niet zo zekere ouder, dat ge daar inderdaad wel
veel uit kunt halen. Ik weet een collega van mij die had een zware postnatale depressie en
euh die verslond al die boekskes om toch maar de bevestiging te vinden. Dus ik denk dat die
artikels en boekskes wel nodig zijn voor mensen die niet echt standvastig zijn. Alléz, ons
Lotte was altijd een blèter, die zweeg geen uur achtereen en gelukkig ben ik standvastig,
maar als ge dat niet zijt, dan beland ge in een depressie hé. Maar nu is ze een heel brave ze.
(lacht) Maar ik denk dus echt wel dat zo’n artikels nodig zijn. Dat je op sommige punten echt
bevestiging krijgt.
Denk je dat dat de belangrijkste boodschap is van die blaadjes, dus bevestiging en steun
geven aan de ouders?
Ik denk dat wel. Ik denk zo van die gewone tijdschriften daarbij zeker wel. En diegene die ze
u dan toesturen gelijk zo Klasse dat ze daar misschien iets meer opvoedkundig in gaan. Maar
dat is er zeker om te bevestigen en ook iedere ouder voelt z’n eigen kind het beste aan. Bij
een ander kind is dat toch anders, die kunnen toch anders reageren dan ge zou denken. Dat
merkt ge ook bij het geven van verjaardagsfeestjes bijvoorbeeld, dat is echt moeilijk
tegenwoordig. Zeker als ik zo dat verschil bekijk tussen ons Nele vroeger en ons Stien nu.
(even praten over verjaardagsfeestjes, over vroeger en nu, ik vertel ook mijn ervaringen, maar niet
relevant voor mijn scriptie)
Spreek je soms met andere mensen over hetgeen je gelezen hebt?
Ja. In den tijd dan vooral aan de schoolpoort en dan ook zeker met mensen waarvan dat ge
wist dat het niet zo goed ging, zo met de moeder van Lien van Colen bijvoorbeeld. Die Anke
zegt ook altijd tegen mij van ‘oh, ik heb al zo dikwijls aan de Niels gedacht’, want die Lien is
ook wat trager. En dan toch ook wel zo van als ge een artikel hebt gelezen en ik denk dat dat
dan interessant is voor ik weet niet wie en dat ik dat dan bijvoorbeeld daarnaar doormail.
Dat wel.
En hier thuis?
Euhm, met Bob gebeurt ook wel eens of ook wel eens met de kinderen. Ons Lotte heeft zich
zo wel eens een paar keer gesneden en ze wist goed dat ze daar fout mee was en we zaten
dan eens samen aan tafel en dan hebben we samen een boekske gelezen dat daar betrekking
op had en achteraf heeft ze me ook een mail gestuurd en ik heb dan terug gestuurd en nu is
dat allemaal opgelost. Maar Bob heeft zo iets van ‘ik moet het niet weten’. Alléz, als het nu
echt fout zit, dan is hij echt wel van z’n melk en is hij er ook mee bezig. Maar Bob heeft zo
iets van al hetgeen dat niet goed is, moeten we maar ver wegduwen. Hij heeft het er ook zo
kwaad mee als iemand anders een oordeel velt over zijn kinderen…

VROUW 2
Wat is je gezinssamenstelling?
Mijn oudste dochter is 19, studeert tweede jaar rechten, ze is een heel perfectionistische, maar
ze heeft de neiging om na haar eten naar het toilet te gaan en over te geven. Omdat die zo
perfectionistisch is en dat is niet simpel. Den tweede zoon is 15 en heeft een autistische
spectrum stoornis, hij gaat wel naar het gewoon onderwijs, maar dat geeft wel heel veel
problemen. Den derde is ook een zoon, die is er 13 en die heeft ook een autistische spectrum
stoornis, dat geeft ook problemen, maar motorisch is hij beter tegenover die van 15. En dan
de jongste heeft dyspraxie, die wordt nu in januari 12 en ja, dat is ook uitkijken hé, want die
hare dyspraxie zit in het verwisselen van begrippen, de klinkers omdraaien, in taalgebruik
komt dat eigenlijk heel veel voor. Of wanneer er stress opstaat, zie je die fouten veel meer.
Daarover lees je dan vooral?
Ja, dat zijn eigenlijk de dingen die ik lees en hoe moet ik daarmee omgaan. Dus uiteindelijk
het programma de Nanny hé, dus euh, daar kan ik wel punten in herkennen. Wij hebben
vroeger ook wel thuisbegeleiding gekregen, maar dat is ook maar voor een aantal jaren. Dus
dat is nu drie jaar hier geweest en dan krijgt ge bij wijze van spreken de basispunten, hoe dat
ge op de kinderen moet reageren, hé want, ik zal nu maar zeggen het slaapritueel, ieder kind
protesteert, zowel een kind dat niks mankeert als een kind dat wel iets mankeert. Maar met
die ene van 13 is dat elke avond hetzelfde, dus die moet dat altijd kunnen verlengen en
dergelijke hé. En hoe moet ge daar dan tegen optreden? Ja, gaat ge daar heel brutaal tegenin,
dan klapt die dicht. Ze kunnen het bloed onder uw nagels uithalen dat het haar op uw hoofd
recht komt te staan ze. En dat vind ik dan wel heel goed, heel veel artikels van kinderen met
ADHD, met dyslexie, dyspraxie, noem maar op en die artikelen, ik vind dat heel goed dat
die meer en meer eigenlijk aan bod komen zo in tijdschriften over dat er ook boeken van zijn,
ik heb daar boeken van, dat is ook de opvoeding hé, hoe ga je daarmee om, hoe voed je die
op hé.
Welke boeken zijn dat dan?
Voornamelijk zo ‘alleen op een eiland’ noemt dat dan, want kinderen met autisme die sluiten
zich voor een groot gedeelte ook af van de maatschappij eigenlijk hé, die leven eigenlijk
alleen in hun eigen wereldje. En dan lees je daar, want dat is door een vader geschreven en
die doet dan zijn ervaringen, dat is dus één boek, over het algemeen is dat door mensen die
met zo’n kinderen te maken hebben die dat daar tips over geven en ook heel veel ouders die
dat zeggen ‘ik ga mijn ervaring eens neerpennen’ en dat in een boek publiceren en
uiteindelijk is dat dan wel heel handig voor ons hé. Ge hebt ook de zolder en daar heb je zo
om de twee of drie maanden eens een gesprek met andere ouders en hun ervaringen
daarmee. Want ik heb, als je zoiets hoort, dan eigenlijk, dat is een klap in uw gezicht, ik ga
dat eerlijk zeggen, ik zat ’s nachts naast die zijn bed te schreeuwen hé, waarom waarom,
maar dan moet je uw eigen zelf de vraag stellen ‘wat moet ik nu gaan doen’, ja, je zit ermee,

je moet ermee voort, aanvaardt het en als je het zelf aanvaardt dan kan je ook helpen. En er
zijn heel veel ouders die dat nog niet kunnen, het aanvaarden van het probleem met hun
kind. Dus euh, een kind opvoeden is nooit niet gemakkelijk, draait of keert het gelijk ge wilt,
ge moet dat in goede banen leiden en uiteindelijk maken de kinderen de ouders en dat is
werkelijk zo, dat vind ik toch wel.
Welke tijdschriften rond opvoeding lees je wel eens?
Als er nu in de Flair iets staat over moeilijk opvoedbare kinderen zal ik nu maar zeggen,
ieder kind heeft z’n eigen karakter, dan lees ik dat. En als er iets in een tijdschrift staat dan
koop ik dat en dan lees ik dat. Dat maakt niet uit welk tijdschrift voor mij, het gaat er dan
gewoon over dat ik dat wil lezen. Meestal belangt dat wel de problematiek van mijn
kinderen aan. Dat slaapritueel bijvoorbeeld dat gaat bij andere kinderen ook wel gebeuren,
maar bij ons gebeurt dat meermaals, bij den andere zegt ge als eens van ‘ik geef hem een
klets op zijn poep en dat is gedaan’, maar bij ons kinderen is dat eigenlijk minder hé. Die
slagen tilt en die weten niet meer wat ze verkeerd gedaan hebben, dus ge moet die uitleg wel
geven. Bij de kleinste is dat nu wel anders hé, want die heeft maar gewoon dyspraxie, maar
daar heb ik vorige week, en ja, die is ook aan het puberen hé, die zit in de puberteit, en die
had ook iets gedaan, die had eigenlijk nogal een brutaal antwoord gegeven tegen mij, ik had
ze van school gaan halen en toen heb ik gezegd van ‘nu is het genoeg geweest en ik wil u
niet meer horen, want zo antwoordt ge niet tegen de mama, ga maar efkens naar boven naar
u kamer’. En dan na tien minuten is die naar beneden komen en ze zette haar eigen in de
living gewoon op de tafel en ze begon te wenen en ze zei ‘mama, mama, sorry van wat ik
daarjuist heb gedaan’, en ik zeg ‘ja meisje, ge moet eens leren nadenken wat dat ge doet, ge
flapt er ook alles uit’ en dan zei ze dat ze zich niet goed voelde omdat wij altijd maar bezig
zijn dat ze naar de tekenacademie moet, maar dat ze dat niet wilt. En dan heb ik ook gezegd
dat als ze dat echt niet wilt, dat ze dat niet moet, maar dat ze wel goed kan tekenen en dat ze
daar dan later misschien haar beroep van kan maken. Dat is mijn ervaring van vroeger, ik
moest nog leren wat mijn ouders zeiden en dat is ook niet goed gekomen. Het luisteren naar
uw eigen kinderen, dat vind ik ook heel belangrijk.
Is dat dan iets dat je leert uit die artikels?
Ja, dat is wel met zo uit een artikel te lezen en dan veel via die thuisbegeleiding. Ge moet ook
weten wat er in een kind omgaat. Mijn jongste kan bijvoorbeeld heel goed tekenen en ze had
overlaatst een slapende baby getekend, zo helemaal uit haar hoofd en wij zeiden van ‘amai,
dat is knap gedaan, ge moet naar de tekenschool’ en dan hebben wij bezoek of zo en die
zeggen ook dat dat goed is. En die voelt dat precies als een last dat wij haar echt zo willen
opdringen van naar de tekenschool te gaan en dan ja, dan zit ze daar wel een beetje mee in
de knoop en dan zeg ik wel ‘als er iets is, moet je het zeggen en dan kunnen we helpen, maar
als jij niks zegt weten wij ook niks’ en zo is die oudste latijnse eerst gaan doen, die zit heel
graag in de boeken. Zij vond dat toch wel goed dat we haar daar wat in gestimuleerd

hebben. Want soms moet je als ouder beslissingen nemen, maar je moet ook voor een stuk
luisteren naar je kind en zien dat je je kind kent.
Heb je op voorhand verwachtingen als je iets begint te lezen?
Mm, nee, eigenlijk zo niet, want uiteindelijk is elk kind anders en ook elk huishouden. Zo zal
ik het zeggen. Ik heb hier zes honden rondlopen dus… Ge weet ook niet, vandaag komt u
kind goedgezind naar huis van ’t school, morgen is die slechtgezind. Ja, dus, het gaat er ook
over welke ervaringen, welke tips ik heel belangrijk vind. Daar ben ik ook realistisch in, ik
wil die boek of dat artikel lezen en zien dat je jezelf er een beetje in herkent. Uiteindelijk als
uw kinderen problemen hebben, is het vechten, dat ga ik u eerlijk zeggen, ze komen u niet
zeggen waar ge recht op hebt, ge gaat van hier naar ginder. Ge moet er toch zelf voor gaan.
En dan lees je eens sommige artikels. Ik ga u nu eens een klein voorbeeld geven: alle mensen
die dat hebben, die zeggen identiek hetzelfde, als je een probleemkind hebt en je wilt die
laten testen, moet je naar bepaalde instanties of specialisten of centra’s, dus dat is eigenlijk
een hele dag dat die getest worden, maar dat wordt verdeeld over twee halve, want anders is
dat te zwaar. Dan moet ge nog eens teruggaan voor een gesprek. Dus ge moet daar eigenlijk
drie halve dagen gaan zitten vooraleer dat ge weet wat er is. Dus dan leggen die dat u uit en
dan, die raden dan ook de thuisbegeleiding aan en ge kunt vragen stellen en die geven ook
wel wat tips mee, maar zo een kind met autisme of dyspraxie of het maakt niet uit, die
hebben ook rechten op verhoogde kinderbijslag, maar dat moet ge wel op controle gaan bij
de gewonen huisarts. Dat is dan een gewone huisarts dat uw kind efkens onderzoekt en dan
stel ik mezelf de vraag, wij moeten naar professors en specialisten lopen voor een bepaalde
diagnose te hebben, als ik naar mijn huisarts ga, dan zegt die dat die daar niet in
gespecialiseerd is, begrijpt ge wat ik bedoel? Wij moeten naar instanties lopen en voor het
ministerie moet dat maar een gewone huisarts zijn en die is daar niet voor gespecialiseerd.
Dat is een muur waar je tegen aan het vechten bent. Het is toch logisch dat je je de vraag stelt
of je autisme bijvoorbeeld kan genezen, maar nee, dat heeft met de hersenen te maken. En
dan maak je je eigen zo kwaad en zeker zo’n artikels dat interesseert mij heel hard.
Uiteindelijk ge zijt ergens op zoek naar hulp en begrip eigenlijk ergens.
Wat heb je persoonlijk dan aan die artikels?
Dat je er niet alleen voor staat, steun, dat je beseft dat je niet alleen bent. In sommige situaties
herken je jezelf echt. En dat is dan wel plezant dat je er eens met een vriendin over kunt
vertellen. Ook met gewoon simpel dingen, over wat een normaal kind eigenlijk doet hé. En
ik heb er nu vier, maar het zijn vier verschillende ze. Elk kind heeft zijn eigen karakter en ge
moet zo ook anders aanpakken en ge kunt ze ook niet alle vier echt gelijk bedelen. Gelijk
gisterenavond ben ik eerst gaan sporten en dan ben ik thuis gekomen en dan eerst Janice, de
jongste, haar uitleg gedaan, de oudste, die kwam dan ook iets vertellen en dan kwam den
andere en dan komen ze zo allemaal om de beurt eens efkens hun verhaaltje doen. Dus ge
moet ze wel stimuleren en dergelijke en ik zie die graag, want anders zou ik er geen vier
hebben hé. En uiteindelijk als ik het over moest doen, zou ik terug hetzelfde doen. Ik zeg ook

wel eens dat als ze het uithangen of ze zijn slechtgezind en ambetant, alles is ook niet altijd
even leuk, maar dat moeten ze ook leren hé, en als ze het dan zo uithangen denk ik soms wel
eens ‘diegene die dat er geen hebben, kunnen hun eigen toch ook gelukkig prijzen’, maar
dan, dat is een moment eigenlijk hé, als het efkens te veel is hé.
Lees je graag dingen waar concrete tips in staan of eerder zo wat algemeen theoretisch?
Euhm, ja, allebei eigenlijk zo wat. Ik zou eerst eigenlijk zo wat bekijken, nadenken, het eens
uit proberen, want bij het ene kind helpt die straf wel en bij het andere kind niet. Ik doe er
wel echt iets mee. Dus het opvoeden van kinderen. Hetgeen ik lees, gebruik ik wel. Sommige
dingen werken, sommige dingen niet, maar alles is ook niet van toepassing op uw kinderen
hé. Dus, ik zal nu zeggen, ik heb er ene die dat heel heftig reageert en wanneer het teveel
wordt begint die scheldwoorden te gebruiken die dat niet meer schoon zijn, en dan zie je
wel, als dat nu ergens gebeurt in een winkel bijvoorbeeld, en dan zie je al die mensen naar u
kijken en dan zie je aan die hun gezichten van ‘dat moest er eens ene van mij zijn, die kreeg
een lap tegen z’n oren’. Maar ik moet het weten hé, het zijn de mijnen. En dan zijn ook tips,
dat ze zeggen van laat hem efkens afkoelen, zet hem efkens in afzondering. Hé, want dan
lees je een verhaal en dat je dan wel zegt van ‘ik ga dat eigenlijk ook eens proberen’.
En overleg je dat dan met je partner?
Ja, ik zeg dat dan wel eens. Maar merendeels ben ik bij de kinderen, nu ja, sebiet komt hij uit
z’n bed en dan kan het zijn dat hij ze gaat halen, of ik ga ze halen, en hij gaat er nogal heel los
en vrij mee om. Maar ik denk dat dat in de meeste gezinnen zo is dat het meer de mama als
pilaar is en de papa zo wat om mee te fikfakken en te spelen, want als er een probleem is,
alléz ja, hier komen ze dan toch eerst naar mij. Ik stuur ze dan wel eens door. En eigenlijk
vind ik dat wel goed, want ge zijt met twee om uw kinderen op te voeden. En er zijn
natuurlijk ook dingen waar ze mee naar mij komen waarmee ik de papa niet lastig ga vallen,
maar nu echt zo van die dingen van school, vooral ons jongens, die stuur ik door naar mijn
partner. En ik ben misschien wat te zacht, dat zegt mijn man toch en ik vind van hem dat hij
te hard is, je moet altijd een middenweg zoeken.
Overleg je soms met je kinderen over bijvoorbeeld interessante tips die je las?
Met de oudste wel, want die had nu van de week een artikel moeten schrijven over
hoederecht en die ouders hadden de grootouders verboden van de kinderen nog te zien en
dan komt ze daarmee bij mij en dan zitten we daar samen over te praten of te discussiëren of
dergelijke. Dus euh, dat is wel euh, maar niet echt met de jongere kinderen. Maar dat is dan
echt eigenlijk haar studie hé, en ja, die oudste die is 19 en die jongste, ja, die schillen 8 jaar,
dus euh. Die kleine is nog zo echt een sloddervos en die twee meisjes slapen per twee op de
kamer en dan roept ze daar tegen en ja, dan neem ik die oudste apart en dan roep ik ze bij
mij en dan zeg ik ‘Jennifer, ge moet dat zo niet doen, want ge maakt uzelf ook druk’ en dat
zijn ook dingen die je leest en leert, zo van dat uitvliegen. Vraag nooit aan een ander wat ge
zelf niet wilt doen en met te roepen haal je daarom niet meer. Dat overleggen we wel en we
spreken dat wel af. Die discussies van kinderen onder elkaar, dat is ook wel iets dat je in

epaalde artikels leest en ik ben ook al naar besprekingen geweest van professor De Vugcht,
die dan met zo probleemkinderen werkt en zo en dan het pesten op school enzo. Als er dan
zo thema’s komen en die worden aangebracht op school en het is interessant dan ga ik daar
wel naartoe en eens kijken wat ik daar allemaal kan opsteken. Dus dat vind ik dan dus wel
belangrijk.
Wat vind je zo gewoonlijk van de tips die worden meegegeven?
Op zo’n besprekingen wordt het eigenlijk nog vrij duidelijk uitgelegd en worden er ook
meerdere tips gezegd. Ofdat ge het nu leest of ge gaat naar een toespraak, ge hebt altijd van
‘amai seg, zal ik dat eens gaan doen’, dat je gewoonweg zoiets hebt van dat je dat niet met je
kinderen kan. Als ouder kent ge uw kind hé. Maar ja, voor andere ouders helpt het
misschien wel hé. Ge moet altijd uw eigen situatie een beetje bekijken. Ik vind het heel goed
dat er tegenwoordig zoveel over wordt geschreven en over gedaan, dat vind ik, want den
tijd waar wij nu in leven is heel stresserend. Wij hebben ook heel veel luxe en dan moet ik
ook zeggen van ‘hola, dat gaat niet’ en dan lig je ook in discussie met je kind. En dan moet je
nadenken hoe je dat gaat oplossen. Ik praat daar dan wel eens met mijn vriendin over en dan
zegt die van ‘ik zou het zo oplossen’ of ge leest er eens iets over. Want ik heb per tang boven
een boek liggen, alléz een tijdschrift, Fancy of zoiets, en mijn dochter, vroeger moest die dat
altijd hebben en daar stond dan iets in van een meisje en die vertelde dat haar broer
autistisch was en dat die samen eens weggingen en ze begonnen eigenlijk haar broer
belachelijk te maken en zij is daar voor op gekomen. En zo’n artikels dat interesseert mij heel
veel en ik heb ook tegen mijn dochter gezegd van ‘houdt dat bij’ en als zij het eens moeilijk
heeft met de broers of met de zus, dan zeg ik ‘lees uw Fancy’ nog eens, omdat dat zo’n
aangrijpend kort verhaal was. Ik zeg het niemand is perfect, gij ook niet en dat vind ik dan
wel, dat is het hetgeen dat mij eigenlijk echt boeit, waargebeurde verhalen en levensverhalen
van mensen. Dat is hetgeen wat ik het liefste eigenlijk lees en ik vind dat heel goed dat dat
meer en meer eigenlijk aan bod komt. Meestal dingen met een verhaal rond. Het mag ook
niet te uitgebreid zijn, of het moet echt zijn van een boek ofzo. Maar dan is het echt een
levenservaring. Je neemt daar echt uw tijd voor en welke tips ze geven enzo. Tegenover in
den Dag Allemaal, daar heb je zo ‘tussen de mensen’ en daar staat soms ook iets in, of in de
Libelle of de Flair. Maar dat zijn meestal 2 pagina’s en dat leest vlot en dan ga je dat ook
gemakkelijker lezen, omdat dat maar 2 pagina’s zijn. Maar eigenlijk zo echt die boeken, daar
neem ik echt meer tijd voor, zo ’s avond nog lezen in bed ofzo en dan is het ook moeilijk om
op te houden met lezen, dat zeg ik er wel bij, omdat het zo fascinerend is en ja, het komt
meer levensecht naar boven. Het is dus zeker geen afknapper.
Zijn er verschillende momenten waarop je grijpt naar een boek of artikel?
Ja, met een artikel gaat ge sneller, ge ziet dat staan in de Libelle of de Flair of dergelijke en
het is beperkter en dan kan je jezelf als eens neerzetten, zo tussendoor, en bij wijze van
spreken, op een half uurtje heb je het al gelezen. Tegenover bij een boek, daar moet ge echt

meer tijd voor nemen, op de rustige momenten en die zijn hier ’s avonds in bed bij wijze van
spreken. En ge leest dat ook wel veel aandachtiger tegenover zo’n artikel.
Hecht je meer belang aan de inhoud van een boek dan aan de inhoud van een artikel?
Dat hangt eigenlijk van het onderwerp af. Zo gelijk een artikel kan ook inhoudelijk heel
duidelijk zijn, maar dat kan ook een artikel zijn dat eerder alledaags is ofzo. Want
uiteindelijk zetten ze er allemaal wel een heel schone titel op, maar…
Zijn er thema’s of inhouden die voor u dan op een hoger niveau staan dan andere?
Dat hangt ook allemaal af. Ja, het is meestal met de problemen hé. Omdat ge zelf te maken
hebt met probleemkinderen en het alledaagse, ja, ge leest dat dan wel en ge denkt er verder
over na, maar bij ons is toch alles anders. Dus uiteindelijk is er een thema, een boek is veel
uitgebreider ook tegenover een artikel, er wordt dieper op ingegaan. Een boek komt ook veel
aangrijpender over vind ik, een boek.
Maakt de auteur een verschil uit?
Nee, nee. Voor mij maakt dat totaal geen verschil uit. Ik hecht wel heel veel belang aan
diegene die er ervaring mee heeft, die dat niet opgeleid is, maar die er ervaring mee heeft. Ik
zal eerder naar een persoon gaan, dat wilt niet zeggen dat ik de ander buitensluit, maar als
ge vraagt ‘naar wie ga je eerst?’ dan zeg ik ‘ik ga eerst naar die persoon die er ervaring mee
heeft’. En dan ga ik naar de andere. Het is ook plezieriger om te lezen, die verwoordingen
daarvan vind ik ook aangenamer om te lezen. Vaktermen zijn wel wat lastig, ik heb liever de
gewoon ervaring, gewoon woorden schrijven, ik heb ook niet gestudeerd. Tegenover iemand
die gestudeerd heeft, die gaat veel meer moeilijke woorden en vaktermen gebruiken. Dan
moet ge er al iedere keer uitleg bij gaan vragen en dat vind ik dan al ongemakkelijk, het is
ook niet gemakkelijk dan om te lezen. Dat leest ook vloeiender en meer ontspannen. Anders
geef je het ook gemakkelijker op om te lezen.
Wat is meestal zo uw gevoel als je iets leest?
Euh ja, dus, (hond blaft, de andere vijf honden beginnen ook, even onderbreking) als iemand een
boek schrijft over eigen ervaringen, dat leest meer ontspannen en dat geeft ook een warmer
gevoel, een vertrouwensgevoel. Dan lig je in bed en dan zit je uw eigen daar wat in te
nestelen, en het geeft een zalig gevoel om te lezen, het ander komt koud over. Het ene is
warm, het ander koud. Ik haal dan ook meer uit die boeken met ervaringen, dat blijft ook
langer hangen die verhalen.
Grijp je soms achteraf nog eens terug naar iets dat je ooit las?
Ja, dat durf ik doen. Om het uiterst warm gevoel dat je er bij krijgt en dan zeg je ‘ik ga dat
toch nog eens lezen, want uiteindelijk was dat interessant en spannend’ en elke zin en elk
thema, ge vergeet een deel. Het kan gebeuren dat dat naar aanleiding is van iets dat hier
gebeurt is, dat ik zeg van, zeker die boeken die we toen gekocht hebben via het Raster, de
thuisbegeleiding. Maar dat zijn er ook heel veel met levenservaringen en die hechten er ook
belang aan… (telefoon gaat over) Die zeggen dat eigenlijk zelf ook van ‘bij ons is het heel veel
theorie en in de praktijk is het heel wat anders’ en daarmee dat die eigenlijk ook zo

spreekavonden organiseren voor ervaringen met kinderen uit te wisselen. Bij het één is het
probleem erger dan bij het ander. Of dat ge nu arm zijt of stinkend rijk, er kan je allemaal
hetzelfde overkomen. Daar zit dan ook arm en rijk bij elkaar, die omgang met elkaar is dan
ook anders. Aan de schoolpoort wordt er bijvoorbeeld meer geroddeld, maar dat gaat dan
meestal niet over mij problemen. Ja, ik zit in een ander situatie hé. (Vera weidt uit, niet relevant
voor mijn scriptie)
Vind je een verschil tussen hetgeen er bij de thuisbegeleiding is gezegd en hetgeen er in
boeken of artikels geschreven wordt?
(Zucht diep) Dat kan gelijklopend zijn, meestal zijn de mensen die een artikel schrijven daar al
mee in aanmerking geweest of staan ze toch op de wachtlijst. Dus, maar,… Thuisbegeleiding
is aanvragen, dat is een grote wachtlijst, een wachtlijst van anderhalf jaar, dat vind ik dan
wel erg daarvoor. En een artikel, dat neem je vast, dat is een hulpmiddel ook, maar een
artikel antwoordt niet terug. Tegenover bij thuisbegeleiding heb je dat wel hé. En ge kunt
ook op de site van allerlei dingen enzo.
Zou je zonder de problemen van je kinderen ook iets gelezen hebben over opvoeding?
Ja, zeker weten. Want over het algemeen, ik heb elke week den Dag Allema al en elke
week staat daar ‘tussen de mensen’ in en dat is altijd verschillend, mensen met problemen of
een kindje dat ziek is of dergelijke, dat lees ik altijd en dat gaat ook altijd niet over mijn
problematiek. Het is ook een beetje zo van ‘wat heerst er allemaal tussen de mensen’ hé,
ieder huisje heeft zijn kruisje zeggen ze. Als ik sommige artikels lees, dan denk ik van ‘amai,
ik mag toch gelukkig zijn’ als ik dat allemaal lees, die problematieken. Maar ik heb ook al
horen vertellen, en dat is nog niet zo lang geleden, vorige week nog, en die kinderen hebben
dan geen problematiek en dan was eigenlijk, ik ging naar de winkel, en die euh, die kind
iemand en die helpt u altijd zo eens en we waren er eigenlijk toevallig over aan het praten en
die dochter heeft ook met mijn dochter in de klas gezeten en ze vroegen dan van ‘hoe is het
daarmee?’ enzo, maar ze zei ook van ‘amai, dat is toch allemaal wat’, zo zegt die tegen mij,
die hebben dan ook hogere studies gedaan, maar die hebben er ook problemen mee, want ze
zijn twee dagen naar ’t school gegaan en ze geven het op, want ze hebben de juiste richting
niet. En die zei dus dat ze dan nog geluk had met haar twee lomperiken, want die hebben
ook maar gewoon beroeps gedaan. (uitweiding over studierichtingen, dat je niet neerbuigend moet
zijn tov mensen in het beroepsonderwijs niet relevant hier) …
En dat lees ik dan ook in artikels en dat vind ik dan wel heel interessant voor te lezen over
het verschil tussen, bij wijze van spreke, hooggeleerden, want daar zijn ook artikels over, en
dat vind ik dan ook heel interessant om te lezen.
Is er voor u een verschil in welk tijdschrift een artikel verschijnt?
Neen. Het is nu wel zo, ik heb altijd den Dag Allemaal en die lees ik dan zowiezo. Zie ik de
Flair staan, de Libelle en het staat eigenlijk zo niet op de cover gedrukt… We krijgen hier ook
het krantje van de mutualiteit en daar staan ook altijd wel zo’n artikels in en dan lees ik dat

ook. Het is eigenlijk hetgeen dat je in uw handen krijgt en hetgeen dat direct opvalt. Want in
den Dag Allemaal staan ook veel aan te raden boeken en daar neus ik ook wel in ze.
Vind je de selectie in het grote aanbod moeilijk?
Ja. Ik heb daar eigenlijk weinig geduld voor. Het moet echt zo opvallen. Of gelijk die
thuisbegeleiding die hebben heel veel ervaring met boeken enzo en die spreken dan met u en
die zeggen u ook welke boeken dat goed zijn voor u en zo komt ook heel veel te voorschijn
hé. Als ik de Standaard boekhandel eens voorbijloop en ik ga daar binnen, dan gaat mijn
aandacht wel naar die problematiek en dan ga ik wel naar die afdeling van die problematiek,
kinderen opvoeden. Maar het moet wel wat in het oog springen. Ik kijk ook naar de korte
inleiding. Dan ga ik er zo eens over nadenken en misschien kopen dan hé. Moest ik niks van
informatie krijgen, zou ik wel zelf gaan opzoeken, ik zou zeker die moeite doen. Toch zeker
voor de problematiek, voor de rest wel niet echt denk ik. Dat doe ik op internet ook wel eens.
Vind je het goed dat je het overal aangeboden krijgt?
Ja, ja. Ik vind dat daar een beetje meer over mag gesproken worden zodat de normale mens
tussen haakjes daar ook een beter begrip en een betere kijk op krijgt. Dat vind ik heel
belangrijk, want mijn jongens die gaan alletwee naar het Gitok (een middelbare school in de
buurt) en die hebben een GON-begeleidster en die heeft euh bij den oudste al wel gaan
vertellen in de klas wat dat autisme is, zodat het voor de andere kinderen duidelijk is hoe dat
hij op bepaalde dingen anders reageert. En dat vind ik dus heel goed. Er blijft toch iets
hangen. Ik wil dat er meer over wordt gesproken. Want uiteindelijk bekijken ze zo’n
kinderen ook anders hé. (geeft veel voorbeeldjes, niet relevant hier)…
Daarmee vind ik het heel belangrijk dat er meer artikeltjes verschijnen over zoiets. Dat de
maatschappij er ook meer rekening mee kan houden. Want ge wordt toch altijd wel een
beetje scheef bekeken. Belangrijk is dat die informatie naar de mensen toe wordt gebracht. Er
zullen er altijd zijn die dat het niet lezen. Nu wordt er ook veel aandacht besteed aan
overgewicht bijvoorbeeld en ik vind dat goed. Dat daar meer mensen van op de hoogte zijn.
(uitweiding over kinderen met overgewicht, niet relevant hier)…
Het is ook goed dat de media daar zo ook dingen van laat zien, op televisie bijvoorbeeld. Dat
vind ik ook wel belangrijk. Ook naar de kinderen toe vind ik dat er ook wel dingen mogen
geschreven worden. Dat er ook wat meer aandacht mag besteed worden aan de luxe die
iedereen zo vanzelfsprekend vindt, want kinderen weten meestal niet wat daar allemaal
voor moet gedaan worden. (uitweiding over playstations, computers,…)
Ook het mentaliteitsverschil tussen vroeger en nu mag ook wel meer aan bod komen in
artikels. Want ouders sussen tegenwoordig ook vaak hun kinderen door iets te geven. En ik
vind dat daar nu nog maar heel weinig over wordt verteld. Dat mag voor mij meer aan bod
komen. Er wordt al wel over gesproken, dat de leescultuur hard achteruit gaat, maar hoe
komt het eigenlijk? Ge moet uzelf ook eens in vraag stellen hé. Gelijk een gsm, dat hadden
wij vroeger niet en we konden ook zonder hé. De mensen hebben ook steeds minder respect
eigenlijk. En hetgeen de ouders doen, gaat over op de kinderen hé. En dat komt wel in de

Nanny aan bod. Als gij bijvoorbeeld tegen uw kinderen roept en vaak scheldwoorden
gebruikt, is het normaal dat uw kinderen dat overnemen hé. En dat vind ik met momenten
wel heel interessant en ik vind dat ook zo. En ik zie dat hier ook. En dan herken je dingen die
ook in de Nanny zijn geweest. En in artikels wordt dat eigenlijk ook beschreven, het is
hetgeen je je kinderen allemaal meegeeft hé, respect en beleefdheid enzo. Beleefdheid vind ik
nog altijd heel belangrijk. Tegen mijn kinderen zeg ik ook: ‘ge kunt veel zeggen, maar ge
moet het altijd op een beleefde manier doen’. En dat wordt ook heel veel beschreven, het
luisteren naar uw kinderen, dat dat heel belangrijk is.
(honden blaffen weer, even onderbreking)
(Vera weidt verder nog uit over haar manier van opvoeden en wat zij belangrijk vindt om aan haar
kinderen door te geven, zeer uitgebreid en niet relevant voor mijn scriptie)

VROUW 3
Lees je artikels of boeken over opvoeding? Welke?
Klasse krijgen we altijd mee via het school, daar lees ik wel in, dat vind ik heel interessant.
En dat zijn ook zo echte punten die dat je merkt, alléz, die dat je zelf ondervindt zo vind. Ja,
dat van den Bond lees ik ook wel, maar dat is eerder zo van vluchtig en alleen de artikelen
die mij interesseren. Voor de rest euhm, weet ge wat wel is, dat is nu heel onnozel, maar
gelijk in de Libelle staan soms ook wel eens tips of zo moeders onder elkaar zal ik zeggen en
dat is soms ook wel interessant. Maar of dat ik dat nu echt zo direct ga toepassen, dat is iets
anders, maar ge leest dat wel hé. En voor de rest heb ik geen andere tijdschriften, de krant ja.
De Gazet van Antwerpen heb ik, daar staat ook wel eens iets in, vooral in de weekend krant
komt zo wel eens iets extra over bijvoorbeeld de eetgewoonten ofzo. Ik lees ook wel veel
boeken, maar nu niet echt over opvoeding. Niet direct nee. Misschien is dat ook wel zo, ik
kan me voorstellen dat als ge een kind hebt met problemen in het onderwijs ofzo, dat je dan
gerichter gaat zoeken en voorlopig is dat bij ons nog een beetje normaal. Het zijn geen
primussen, uiteraard niet, maar goed gemiddeld. En dan ga je zo niet echt op zoek. Ik kan
me voorstellen dat als ge een kind hebt met autisme of ADHD bijvoorbeeld dat ge echt gaat
zoeken hé en boeken lezen, maar dat doe ik eigenlijk niet omdat wij hier niet direct, nog niet
met problemen geconfronteerd zijn, wat wel nog kan komen hé uiteraard.
Heb je op voorhand bepaalde verwachtingen als je zo’n artikel leest?
Goh, tja, ik kan nu niet direct zeggen verwachtingen, maar in Klasse daar herkent ge wel heel
veel, maar echt verwachtingen? Ge verwacht wel een antwoord hé, als ge die titel zo leest, of
het echt herkenbaar is, maar nu echt verwachtingen… Voor bepaalde dingen verwacht ik
wel een oplossing, gelijk nu bijvoorbeeld pesten, ik zeg zomaar iets, dan vind ik dat wel
interessant om te lezen hoe dat zij aanraden om daar mee om te gaan. Voorlopig heb ik dat
nog niet nodig, maar dat kan nog wel komen hé. Onze Seppe zit nu in het vierde en het is nu
dat het bijvoorbeeld gaat beginnen denk ik. Ik denk dat ze in het vierde zoal meer…en dan
vind ik het wel interessant om daar een oplossing voor te krijgen, hoe dat ge daar op moet
reageren, hoe dat ge daar mee naar de leerkrachten moet gaan, alléz, dat zijn nu heel
specifieke dingen, maar ja.
Doe je eigenlijk effectief iets met de tips die worden meegegeven?
Ja, we hebben bij ons nu wel een beetje een probleem met eten, onze Seppe eet heel slecht,
die twee anderen zo niet. En dan lees ik wel eens in die boekskes van ‘hoe moet ik dat nu
aanpakken?’ en dan zeggen ze zoiets van elke dag iets proeven ofzo en dan doe ik dat wel en
zien of dat dat werkt, maar dat zijn zo dingen die ik wel uitprobeer ja. Ik vind Klasse
eigenlijk wel een heel goei boekske ze, ze leggen dingen uit op een gewone manier, niet te
zwaar, of niet te moeilijk, echt duidelijk.

Waarom lees je den Bond eigenlijk minder?
Goh, ik weet het niet, dat leest precies niet zo vlot. Weet ge wat ik wel lees, dat is dat voorste
blad, daar staat zo altijd, of het laatste blad, daar staat zo altijd een weekoverzicht op en dat
vind ik zo wel eens leuk om te zien hoe dat andere mensen het rond krijgen in hun
huishouden, maar voor de rest, ja, minder, dat zal minder vlot lezen of mij minder
aanspreken, dat weet ik nu ook niet goed. Ik blader dat zo wel eens door en als er een artikel
in staat dat mij interesseert, ja, dan lees ik dat wel eens. Die Klasse lees ik eigenlijk, maar ja,
hoe is dat, die gasten zijn hier allemaal hun huiswerk aan het maken en ik zit hier met dat
boekske en dan lees ik dat boekske terwijl ze hun huiswerk maken. En dat is ook op een
aangename manier geschreven vind ik. Alléz ja, ik denk meer gericht op de leeftijd van onze
kinderen, en dat spreekt dan meer aan omdat ge daar in zit denk ik. En ook andere ouders
die dat daar inschrijven en dat is wel eens plezant.
En welk gevoel komt er bij je op als je aan het lezen bent?
Zo ene keer van ‘mm, dan doe ik het toch nog niet zo slecht’ of ‘oeps, ik moet het toch een
beetje anders gaan doen’. Een beetje bevestiging zoekt ge wel denk ik. Uiteindelijk wel, want
ge koopt kinderen, maar er is geen handleiding bij hé. Dat moet je zelf wat vinden hé en dat
vind ik in die Klasse zo’n beetje herkenning, van ‘aja, die heeft ook problemen, het is niet
alleen bij ons zo’, allézja. Het is niet dat hier bijzonder grote problemen zijn, maar er zijn
altijd toch conflictjes of kleine dingen. En dan gaat ge zien van ‘ah, dat is daar ook zo’, dat is
goed. Ook dikwijls als je met andere mensen aan het praten bent over weet ik veel wat, aan
de schoolpoort, dat ge denkt van ‘mm, het is toch niet alleen bij ons’, dat is soms wel eens
leuk. Ik praat er wel met andere mensen over, ja, dat zijn toch meestal dingen waar je wel
wat mee zit. En ik neem niet altijd direct dat boekske erbij, absoluut niet hé, maar ja.
En praat je er met je partner over?
Minder, maar dat is omdat hij heel veel weg is en ik ben thuis voor de kinderen, dat scheelt
ook wel ze. Als er iets gebeurt ofzo, we overleggen ’s avonds wel, maar hij staat minder in
voor de opvoeding van de kinderen. Hij steunt mij uiteraard wel, want anders lukt het ook
wel niet, maar ik ben voltijds thuis en dat scheelt wel denk ik, dat dat meer zo mijn domein
is. Ik denk ook dat dat heel normaal is ze, allézja, bij ons is dat toch normaal, ik zal het zo
zeggen, en ook, ik ervaar dat niet als een probleem dat ik dat hier alleen doe, het wordt wel
overlegd en het wordt wel besproken, maar niet in die mate.
En met de kindjes? Zeg je soms op voorhand iets over de tips die je gaat toepassen?
Ajaja, over dat eten bijvoorbeeld, ik heb dat gelezen en dan zeg ik wel eens dat er in staat dat
het belangrijk is voor zijn gezondheid enzo, dat wel hé, maar dat helpt ook niet altijd, maar
dat weten ze wel hé. Alléz, ik vind het belangrijk dat hij weet waarom hij moet eten en
waarom fruit eten belangrijk is en allézja. En ook voor andere dingen, waarom ze moeten
opletten en waarom ze moeten luisteren, ik vind dat wel belangrijk, ge merkt dat ook, ik
merk toch dat als ze onbeleefd zijn geweest, dat ze nu het verschil wel merken. En dat vind
ik wel positief, zo van ‘ze hebben het toch door’. Dus ja, want dat is dan ook nog, ge kunt gij

thuis heel veel aanbrengen of heel veel verbeteren of weet ik wat, maar ge weet ook niet hoe
dat ze, hopelijk doen ze het op een ander even goed.
Is er voor u een verschil tussen het soort tijdschrift?
Ja, ik denk dat het in Klasse nog meer gestaafd wordt door professionelen, terwijl in de
Libelle is dat meestal gewoon iemand, daar schrijft ook wel iemand een reactie op, maar dat
is meestal een ervaring. Ik denk dat die Klasse toch wel begeleid is door de nodige
professionelen, pedagogen, en dat is wel een verschil vind ik. Die zijn daar toch voor
opgeleid, die hebben daar toch meer een oog voor hé, die hebben wel de ervaring hé.
Uiteindelijk voor ons is ook alles nieuw, nu met die derde begint dat al anders te zijn, maar
bij nummerke 1 is toch alles efkens uitzoeken en doen.
En weegt dat dan op tegenover iemand die gewoon veel ervaring heeft?
Ah nee, want er zijn ook weer andere dingen, alléz das goed, ge zijt wel pedagoog, maar heb
je ook zelf kinderen? Alléz ja, dikwijls door iemand die ervaring heeft door zelf kinderen te
hebben dat dat ook interessanter kan zijn. Maar dat denk ik wel, ge kunt gij daar inderdaad
over gestudeerd hebben, daar ben ik volledig mee akkoord, maar door zelf kinderen te
hebben denk ik dat ge pas merkt hoe dat het eigenlijk in mekaar zit, dat denk ik toch. Ge
kunt wel een kind van een ander beoordelen, maar uw eigen kind is ook nog altijd een totaal
ander iets hé. Dat denk ik toch. Dat is mijn gevoel hé. Ik denk dat als ge uw eigen kind moet
opvoeden of ge moet een kind van een ander opvoeden dat dat toch nog wel anders is denk
ik, allézja.
Ooit al eens andere dingen gedaan, zoals bijvoorbeeld een info-avond?
Ja, op school, maar dat is dan meer methode en huiswerk en leren enzo. Dat is misschien niet
echt opvoeden, maar ja, dat hoort erbij. Dat doe ik wel, dat organiseert het school zo wel
eens. Ik vind dat wel interessant ja. Nu niet direct om te zeggen van ‘ok, dat ga ik nu
toepassen’, maar gewoon iets dat in uw achterhoofd hangt en dat ge toch onbewust wel
meepakt in uw manier van doen denk ik. Daar is wel meer interactie hé, daar stellen ze
vragen en er wordt geantwoord, alléz, ge moet zelf niet antwoorden, maar ze doen dat wel,
er wordt gereageerd en dan wordt daar op ingespeeld door andere ouders. Die interactie
vind ik wel goed. Supernanny kijk ik ook wel eens, maar dat is dan om eens goed mee te
lachen. Maar, en ook om te zien van ‘mm, hier is toch precies alles in orde’, maar de meeste
mensen denk ik ze, want ge hoort dat zo bij iedereen van ‘amai, die Supernanny, bij ons gaat
het dan toch nog goed’. Maar effectief er zijn wel situaties waar dat het op den duur
onmogelijk is, dat het zo de spuigaten uitloopt hé. Maar dat zien ik wel eens ja, maar nu niet
om te zeggen om daar iets van mee te pikken.
Vind je het belangrijk om die informatie te krijgen?
Ja, ik vind dat toch wel, dat is goed, ik denk misschien als moeder meer dan als vader, dat je
daar toch, allézja, ge probeert het wel zo goed mogelijk te doen, dat is toch de bedoeling,
maar ik denk ja, ik vind dat toch plezant om zo uw licht eens op te steken. Nodig echt heb ik
dat nu niet, want ge doet het uiteindelijk wel op uw eigen manier en ge probeert het toch zo

goed mogelijk te doen, maar het is wel aangenaam vind ik, dat ge zo eens van iedereen kunt
horen. In Klasse staan toch ook altijd wel actuele dingen waar ze in ’t school ook over
hebben, pesten ofzo, alléz, ik vind dat toch wel goed dat ge dat krijgt. Alléz, wij hebben dat
nog niet nodig gehad, maar het kan toch eens komen hé.
Is er een reden waarom je zo’n artikels leest?
Nee, in het algemeen, maar nu niet dat ik specifiek naar iets op zoek ben. Automatisch pak je
er de thema’s makkelijker uit die u meer bezig houden, maar nee, niet zo specifiek iets waar
ik naar op zoek ben of nee. Ik denk dat als ge echt zo met iets zit, dat als ge het echt wilt
weten dat ge dan toch begint op te zoeken, dat ge zelf echt gerichter zoekt, op het internet, in
boeken,… En euh, dat doen ik eigenlijk niet echt. Want ik weet, een paar jaar geleden, toen
onze Seppe echt zo slecht at, had ik wel zoiets van ‘ik moet hier gaan zoeken of dat geen
kwaad kan’, ik was echt ongerust aan het worden, ik had zoiets van ‘die eet bijna niet, wat
gaat die tekort komen, binnenkort moet die iets gaan bijkrijgen’ en dan ging ik wel op
internet opzoeken van ‘wat kan er gebeuren’, want euh, maar ja, nu is het zo van zolang hij
fruit en groenten eet, de rest zien we wel hé… Maar ik vind dat toch wel aangenaam, dat ge
zo toch die informatie krijgt.
Lees je soms iets over wat er misschien nog kan komen?
Ge leest dat wel, maar daar zijt ge nog niet echt aan toe, alléz, ik ben daar nog niet echt aan
toe. Zoiets van ‘dat komt wel, we zullen wel zien’. Uiteindelijk zijn ze bijvoorbeeld nog niet
aan het puberen en dat kan goed meevallen, maar dat kan ook tegenslagen natuurlijk. Ik lig
daar nog niet van wakker, nee. We zullen wel zien en euh, ze zijn nu gelijk dat ze nu zijn en
alléz ja, ge weet niet wat de toekomst brengt hé.
Nog andere ideeën over artikels?
Mm, nee niet direct. Alléz, soms denkt ge wel eens van ‘amai, dat is nu nogal cru
geschreven’, maar ja, dat is altijd hé, dat hebt ge als ge de krant leest ook hé. Maar er is wel
genoeg hé, uiteindelijk als ge baby’tjes hebt, is er enorm veel informatie en dat heb ik toen
wel echt gedaan, dat gelezen. Nu, alleen die Klasse en dan de informatie die ge van alle
kanten krijgt, maar echt gaan opzoeken, niet nee. Maar ik vind wel dat er euh, er is wel heel
wat hé.
Thema’s waar te weinig over wordt geschreven dan?
Voor mij niet denk ik, maar dat is misschien ook omdat wij niet zo echt specifieke problemen
hebben. Maar over autisme bijvoorbeeld, daar werd op den duur heel veel over geschreven
hé. Maar, ik denk voor ons niet direct. Alles verloopt eigenlijk z’n normale gangetje, niet
altijd even vlot, maar dat kan ook niet. En die informatie ergert mij ook niet, ik ben er wel in
geïnteresseerd. Want gelijk die autisme, uiteindelijk hebben wel heel veel kinderen dat. En
dan vind ik dat wel plezant om dat te lezen. Toch interessant om te weten hoe en wat. Maar
dat is mijn interesse waarschijnlijk, allézja, ik ben graag met kinderen bezig en ik heb ook
altijd in de scouts gestaan met jeugd en ja, dat is interesse hé. Maar nu echt naar de
bibliotheek gaan rijden of dat gaan opzoeken op het internet, dat nu niet, moesten dat nu ons

eigen kinderen zijn, dan wel hé, dan zoekt ge dat op tot dat ge dat helemaal door hebt
waarschijnlijk hé. Maar ik vind dat wel interessant, eender welk thema dat over jeugd of
kinderen gaat.
Wat vind je van de tv-programma’s die erover worden gemaakt? Vind je dat dan nodig?
Dat vind ik er soms wel een beetje over, maar langs den andere kant haalt ge daar soms ook
wel dingen uit ze. Zo een beloningsysteem enzo, daar ben ik eigenlijk niet mee akkoord,
maar als ge dat daar dan zo ziet, denk ik wel van ‘goh, misschien op één of andere manier
wel’. Euh ja, ik kan nu niet direct een voorbeeld geven, maar er zijn toch wel dingen die je
daar van opsteekt, soms is het er een beetje over, maar ja, de kinderen zijn er soms een beetje
over. Als je dat op tv ziet, is dat wel grappig, alhoewel die mensen dat gewoon niet meer
aankunnen. Maar, ja, je steekt er onbewust toch wel iets van op denk ik.
Is er een reden waarom je geen opvoedingsboeken leest?
Ik lees anders heel veel, maar niet over opvoeden hé. Ik denk dat het te lang is. Ik denk dat ik
dat op de moment ook niet nodig vind, dat ik zoiets heb van ‘een boek erover gaan lezen is
er misschien een beetje over’, maar een artikel is iets anders hé, maar een helen boek
aanschaffen voor euh, nee, ik zou dat precies niet, het zegt me niet zoveel. En die Peter
Adriaenssens bijvoorbeeld, ja, ik vind wel dat die gast nuttige dingen zegt, met veel dingen
ben ik wel akkoord, maar om daar nu een boek van te gaan halen, nee.
Vind je de tips die ze meegeven vernieuwend?
Ik weet dat zo niet, opvoeden is toch iets, ok, de maatschappij verandert wel, maar iets dat
alléz, altijd hetzelfde gaat blijven denk ik. Allézja, dat is mijn idee hé. Echt vernieuwend, ik
weet dat niet, maar voor ons misschien wel, omdat ge dat bij den eerste allemaal moet
ontdekken, dat wel, maar ik denk dat er niks nieuws onder de zon is ze, er is wel een andere
mentaliteit, maar ik denk dat den basis toch hetzelfde is gelijk vroeger. Want het is dikwijls
dat ik merk, als ik met ons kinderen op één of andere manier bezig ben, dat ik merk van
‘mm, dat deden ze bij mij vroeger ook wel’ en dan doe ik juist hetzelfde hé. Dus, ik denk niet
echt dat het zo vernieuwend is. Ja, veel tips komen ook op hetzelfde neer, maar ge kunt ze
wel gebruiken denk ik. Dat ge zegt van ‘mm, dat zou ik precies toch ook eens zo proberen of
eens langs den andere kant bekijken of’. Ja, goe, moeilijke vragen ze dat gij stelt. (lacht) (we
praten gewoon wat, niet relevant voor mijn scriptie)
…
Ik heb wel zoiets van, hij bijvoorbeeld zit nu in het derde kleuterklasje en hij is de jongste
van de klas, van 26 november, en ze hebben dan, ja twee weken geleden was het
oudercontact en ik moest komen, er waren vijf kindjes van wie de ouders moesten komen,
dus ik wist al, en ze hadden een test gedaan en dan zeiden ze effectief dat hij voor die test
voor alles gezakt is. En ik had zoiets van ja, hij is een volledig jaar jonger en ze gaan nu al
stempels beginnen plakken hé, allézja, dan denk ik van ‘ok, er zal wel iets van aan zijn,

zowiezo’, maar is dat wel nodig, laat dat kind nog een beetje kind zijn, hij is nog maar vijf hé.
Hij is gewoon nog heel kinds hé. Maar al die dingen die ze nu benoemen, die waren er tocg
vroeger ook? Dyslexie enzo, die staken ze vroeger dan in het beroepsonderwijs ofzo. Maar
als ge echt een kind met problemen hebt, is het op een gewone school toch niet gemakkelijk
ze. Dikwijls is het probleem dat ge dan gaat opzoeken en het helemaal niet meer weet, zo is
dat probleem ook met internet hé. Maar dat heb ik voorlopig nog niet gedaan met ons
mannen.

VROUW 4
Hoeveel kinderen heb je?
Twee kinderen, van zeven en negen jaar, een jongen en een meisje.
Wat heb je al eens gelezen over opvoeding?
Euh, een tijdje geleden stond er een artikel in een reclameblad van Brasschaatse Film geloof
ik over kinderen en internet. Daar gingen ze een info-avond over geven in Brasschaat en
daar ben ik toen naartoe geweest. Maar echt om te zeggen dat ik ik-weet-niet-wat in het oog
houd, neen, eigenlijk niet. Klasse krijgen ze met school mee en dat lees ik altijd, want ik denk
dat de laatste hier nog bij de stapel ligt, ja, dat lees ik altijd, mijne man trouwens ook. Bij den
Bond zijn we niet aangesloten, wel bij KVLV, maar daar komt, vind ik, van kinderen toch
niet zo veel. Ik heb ook wel zo’n tv-blad, dat is zo’n heel klein boekske, maar daar staat juist
alleen iets in van tv-programma’s. Want zo gelijk de Story enzo dat lees ik wel eens bij de
kapper, maar daar blijft het bij. De krant hebben we eigenlijk ook niet.
Lees je dan gewoonlijk alles wat er bijvoorbeeld in Klasse staat?
In Klasse wel, want dat is niet dik hé, daar lees ik wel alles van. Maar euh, nu echt om te
zeggen, pakt nu een tijdschrift, dan zou ik eerst den titel lezen, en als mij dat dan iets zegt, ja,
dan wel, maar als mij dat dan al iet interesseert, ja, dan leest ge niet verder.
Welke thema’s interesseren u vooral?
Ja, altijd wel een beetje naargelang de leeftijd van uw eigen kinderen denk ik. Ge gaat nog
niks lezen van kinderen in de puberteit als ge daar nog niet mee te maken hebt. Nu ja, ons
Karen die doet haar communie den 1 ste mei en die wilt dan een computer hebben en dan heb
ik zoiets van ‘ja, dat is nu echt den ideale moment om naar die info-avond van kinderen en
internet te gaan, hoe dat ge dat kunt beveiligen enzo’, dat was eigenlijk heel interessant vond
ik wel.
Heb je op voorhand bepaalde verwachtingen als je iets gaat lezen?
Nee, maar er staat altijd wel een goed artikel in over een gezin zelf in een bepaalde situatie of
zoiets. (Karen komt even tussen) Nee, maar ge kijkt er eerst zo eens in of ge kijkt van voor wat
er allemaal in staat en dan hebt ge zoiets van ja. Of dikwijls ook enquêtes ofzo die dat ze
doen, zoveel procent dit en zoveel procent dat, dat vind ik altijd ook wel heel interessant.
Maar echt een verwachting op voorhand heb ik niet echt.
Als je die artikels leest, welk gevoel roept dat dan eigenlijk bij u op?
Ja, ge vormt er ook wel een beetje een eigen mening rond, want nu was er een artikel over
euhm, de vrouw, de mama eigenlijk, die zat in een psychiatrische instelling, die was
opgenomen en de man was dus nog thuis en hij had het dus helemaal niet breed, want hij
had ook nog geen werk ofzo en de kinderen die waren geplaatst, ze hadden drie kinderen,
die waren geplaatst in een instelling en nu de twee zoontjes die waren terug naar hem
gekomen. En daar ging het dan allemaal over dat hij die nu ineens terug moest leren kennen
en eigenlijk voort opvoeden en naar ’t school en eigenlijk heel weinig middelen, en ja, dan

leest ge dat en dat vind ik dan toch allemaal wel interessant en dan denkt ge ‘ja’, want dan
stond er in dat hij dan toch wel een computer had, maar dan denk ik ‘ja, hé’ of het eerste dat
hij dan kocht wanneer die jongens terug naar hem kwamen, want ze moesten fatsoenlijk hun
huiswerk kunnen maken was zijn mening, want ze moeten een diploma hebben, ‘niet zoals
ik vroeger’, het eerste wat hij kocht was een bureau, en nu heb ik zoiets van ja, geef ze een
goeie tafel en ze kunnen ook hun huiswerk maken, alléz ja, ge denkt daar toch wel over na,
ge hebt daar dan uw eigen mening over.
Kijk je ook naar de tips die worden meegegeven?
Ja, die lees ik ook altijd. Ja, soms zijn het wel goede tips, ik heb nu zo direct geen
voorbeelden meer. Ja, dikwijls van in ’t school van pesten en allézja, zo van die dingen, dat
vind ik wel nuttig. Dat lees ik toch wel. En ge onthoud dat toch wel, ja, dat vind ik wel. En
ook zo op tv, dikwijls zo bij Supernanny, daar ja, daar onthoud ge veel van en ge probeert zo
wel eens dingen uit en dat klopt ook wel echt, dat lukt wel. Positief stimuleren zo hé, ja, ik
vind dat heel nuttig. En mijn man kijkt ook altijd in dat boekske van Klasse en hij vindt dat
ook heel interessant en naar Supernanny kijkt hij ook mee hé en soms zegt ge wel een van
‘hoe is dat mogelijk dat ze dat zover laten komen’, want het is eigenlijk uw eigen schuld een
beetje, allézja, toch van kleinsaf grenzen stellen hé. De kinderen kijken dat programma
natuurlijk nog niet, want dat komt dikwijls te laat op den tv.
Maar praat je dan soms met de kinderen over tips uit een artikel bijvoorbeeld?
Ja, dat zou ik misschien wel eens doen. Zo van ‘zou je dat zo eens niet proberen, dan is dat
misschien gemakkelijker’, ja, bij ons wordt hier altijd beneden in de speelkamer gespeeld,
boven wordt er eigenlijk niet gespeeld, alleen beneden in de speelkamer en ze weten elke
donderdag na ’t school moeten ze opruimen, want vrijdags poets ik en ik moet kunnen
poetsen hé, en dat doen ze altijd wel heel goed. Wij zeggen altijd wel eens ‘we zijn blij dat ze
hier buiten kunnen’ (ze wonen op een boerderij), want ik denk met kinderen op een
appartement, we hebben dat al dikwijls gezegd, als ge met kinderen op een appartement
woont, dat dat soms echt wel vreselijk moet zijn. Nu, als den ene of den andere zo eens een
lastige dag heeft, dan kunnen ze zo eens efkens mee buiten lopen en dan is dat voorbij hé,
dan komen die terug binnen en dan is dat allemaal goed hé. Dat denken wij wel eens maar…
Maakt het soort magazine iets uit voor u?
Nee, want als ik nu…, het blijft gelijk, als ik in een tijdschrift aan het bladeren ben, dan kijk ik
niet eerst naar de titel van dat tijschrift, nee. Gewoon wat dat er in staat is belangrijk, dat
blijft gelijk welk tijdschrift het is. Ook de auteur maakt dan niet uit, daar kijk ik eigenlijk
nooit naar. Das ook, in het begin als ge dat begint te lezen, dan weet ge al gauw of het u
aanstaat of niet. Ik zou wel meer de neiging hebben voor bijvoorbeeld de mama met de drie
kindjes, omdat ik ook ja, ik weet niet, dat spreekt meer aan denk ik. Want bijvoorbeeld in de
bib pak ik ook altijd boeken van waar gebeurde verhalen. Ik zal nooit iets fictie, of iets dat
niet kan, over ver van mij bed, ik ga altijd zo naar dat echt. Op tv ook, films, waargebeurde
verhalen spreken mij heel hard aan, dus dat zal zo wel wat hetzelfde zijn waarschijnlijk hé.

Maar in het algemeen lees ik wel niet zo heel veel. Ik probeer dat wel, maar ja, ik heb niet
altijd genoeg tijd. Maar ik doe dat wel heel graag.
Ooit al eens een boek gelezen over opvoeding?
Nee, eigenlijk niet.
Maakt de lay-out van artikels iets uit voor jou?
Mja, dat is wel leuk dat er prentjes of foto’s ofzo bij zijn, maar dat hoeft niet. Ik vind het wel
goed dat die tips zo in puntjes staan, nadien dikwijls. Dat vind ik wel goed. En ook niet te
lang, twee bladzijden is genoeg, alléz ja, het moet ook niet te langdradig worden hé.
Zouden vaktermen storen?
Mm, storen, het moet wel plezant lezen blijven en verstaanbaar voor iedereen, want wie
krijgt dat allemaal in z’n handen, dat tijdschrift, ja, dat is wel zo hé. Alle doelgroepen moeten
het uiteindelijk verstaan hé. Het is niet voor de dokters alleen ofzo hé. Gewoon verstaanbare
taal, of als het echt niet anders kan, dat de woorden verduidelijkt worden hé. Ik lees ook
liever iets meer in de praktijk, met voorbeelden enzo. Dan ziet ge zo van ‘die doen dat zo en
die doen dat zo’, ja. Ge voelt u zo wat begrepen hé, of hoe moet ik dat anders zeggen?
Denk je dan soms na over uw eigen manier van opvoeden?
Ja, dat doe je dan toch wel. Ik vind dat toch wel heel belangrijk dat je daar zo eens bij stil
staat, want er zijn nog altijd dingen waarvan je denkt dat je die anders had moeten doen
ofzo. Ja, maar ja, dat is hé. Maar ik spreek daar niet echt met andere mensen over, ze zeggen
ook altijd dat wij heel brave kinderen hebben, dus, dan denkt ge van ‘we zitten goed’ hé.
Nee, eigenlijk niet. Er zijn eigenlijk ook niet zo heel veel problemen. Misschien komt dat nog
wel, ge weet dat niet. Maar daarom is het niet zo dat ik eens geen boekske vastpak, want ge
kunt altijd nog wel bijschaven hé. In het slapen gaan, of bij gelijk wat. Ge krijgt ook genoeg
informatie thuis hé.
Teveel?
Nee. Ik vind dat goed zo. En ge kunt dat zelf nog een beetje aanvullen, als ge zegt van ‘ik kijk
daar op tv niet naar’, ja, dan zult ge ofwel genoeg informatie hebben ofwel interesseert het u
gewoon minder en anders kijkt ge op tv wat meer hé. Tegenwoordig zijn er zoveel
programma’s op tv met kinderen.
Zijn er bepaalde thema’s die meer aan bod mogen komen?
Het zijn dikwijls altijd zo wat dezelfde thema’s waar dat de problemen ook rond zijn hé.
Rond het eten of rond het slapengaan, zo van die typische dingen. Nee, ja, ik heb zo wel iets,
onze Sven die heeft tegenwoordig last van als die van ’t school komt, dan moet er hier direct
huiswerk gemaakt worden, want daarna gaan wij eten en dan gaan wij naar de stal melken
en dan is er daarna geen tijd niet meer, want als wij terug komen van het melken is het al
bijna bedtijd hé. En dan heeft die soms wel wat last zo van direct daaraan te beginnen, dat
die zo precies zichzelf efkens op iets anders moet kunnen, en dan denk ik ‘ja, daar heb ik
eigenlijk zo nog niks van op tv gezien of gelezen’ en dan denkt ge dat het wel goed zal zijn
gelijk dat ge het doet hé. Dat moet gewoon zo, want anders kan het niet bij ons, dus. Ons

Karen die heeft daar geen problemen mee, die komt van ’t school en die pakt haar boeken en
die begint, maar Sven moet altijd zo wat kunnen prutsen, of treuzelen of soms wel eens boos
worden zelfs, ja, dat hoort erbij zekers. (Karen komt er even tussen)
Had je het gevoel dat je meer uit die info-avond kon halen dan uit een artikel?
Ja, ik vond dat wel goed. Dat was ene van Child Focus die dat dat bracht en dat was goed.
Hoe dat kinderen en tieners, hoe dat die eigenlijk achter de computer zitten, hoe dat die
verdwalen in dat internet enzo en alléz, ja, er waren ook voorbeelden uit zijn ervaringen en
al en hij gaf ook een hele lijst met websites waar dat ge maar eens op moest gaan kijken en ge
kreegt dan zo een boekske, ja, ik vond dat heel goed. En ik vond dat dan eigenlijk beter dan
een artikel, ja, omdat dat, daar zit meer afwisseling in hé. En ge zat dan in een groep mensen,
nadien kon je vragen stellen, alléz ja, heel het geheel zo. Niet zo individueel, ik ben daar dan
samen met een vriendin naartoe gegaan, dat is dan ook wel plezant en ja, gewoon. Ja, ge
kreegt er dan toch wel wat tips mee die dat je niet uit een artikel kunt halen denk ik.
Misschien dat een spreker toch beter doordringt dan dat je dat zelf leest. Een artikel lees je
rapper, je moet er minder moeite voor doen.
En dan in vergelijking met tv-programma’s bijvoorbeeld?
Mm, moeilijke vraag, dat vind ik zo wat ongeveer hetzelfde denk ik. Ja. Dan kunt ge ook
wegzappen hé. Den tv is natuurlijk wel gemakkelijker dan efkens lezen. Wij halen
gewoonlijk ’s namiddags de post uit de brievenbus en terwijl dat wij zitten te eten hier, dan
zijn de kinderen toch op school, dan kijken we meestal in de post en als er dan iets moet
gelezen worden, is het dan meestal. Dus, tussendoor. Maar dan hoeft ge niet echt te zeggen
van ‘nu gaan ik eens gauw den tv opzetten’, nee, dan eet ge en lezen wij in onze post, dus
dan is er wel tijd voor. Want ’s avonds, als wij dan binnenkomen na het melken, dan denk ik
niet dat we nog een boekske gaan pakken, dan staat den tv gewoonlijk op. Maar overdag doe
je dat dan wel.
Vind je het goed dat de informatie naar je toekomt, zoals bijvoorbeeld via Klasse?
Ja, ik vind dat heel goed. Echt waar. Moest het er niet zijn, zou ik dat wel missen. Ge weet
dat dat elke maand komt en ja, ik zou dat missen. Maar dan leg ik me daar bij neer, dan zou
ik wel niet op een andere manier daarnaar op zoek gaan. Dan is dat zo. Want ik weet niet of
ze dat in het middelbaar ook nog meekrijgen eigenlijk. (even gesprek over het middelbaar, niet
relevant hier)
Misschien om af te sluiten, waarom lees je een artikel doorgaans?
Omdat het mij interesseert. Omdat ik kinderen heb. Ik denk later, op mijnen ouwen dag, zal
ik dat waarschijnlijk niet meer lezen denk ik. Maar nu omdat ge daar midden in zit eigenlijk
hé. Ik vind, ge weet nooit te veel hé, ge kunt altijd nog iets opsteken, ja, dat is toch zo. Ge
moet er wel voor open staan natuurlijk hé. Het goede antwoord?
Ja, maar alles is goed hé, het gaat over uw bevindingen hé, dus… In ieder geval bedankt.
Graag gedaan.