Kerkinformatie nr. 154, december 2007 - Kerk in Actie

Kerkinformatie
December 2007
der Hoeven (Economische Zaken) over de
koopzondag, een voor onze lezers aangelegen
punt. Verder een artikel over het nieuwe
liedboek voor de kerken, waarbij de Protestantse
Kerk nauw betrokken is. Ook een interview
met voorzitter Frank van Dalen van
het COC over de wijze waarop er binnen de
ChristenUnie naar homoseksualiteit wordt
gekeken.
Midden op de voorpagina een foto van Jan
Wolkers met als kop boven het artikel ‘Wolkers
voor velen symbool van verplatting’.
En in het hoofdredactioneel commentaar
stel ik de vraag of de Gereformeerde Gemeenten
zich aan (refo-)racisme schuldig
maken nu zij vooralsnog weigeren gekleurde
predikanten uit buitenlandse zusterkerken
op de preekstoel toe te laten.‘
Geen vrijgemaakte krant meer
‘Er is in de vrijgemaakt gereformeerde wereld
enorm veel veranderd. Het Nederlands
Dagblad is geen vrijgemaakte krant meer.
Dat hebben we eind jaren tachtig losgelaten.
Daardoor is het lezerspubliek ingrijpend
gewijzigd. Dat werkt door in de krant, bijvoorbeeld
in de ingezonden stukken. Toen
hebben we bovendien besloten dat niet alleen
vrijgemaakten redacteur bij het ND
konden worden. Er zitten nu mensen van
allerlei pluimage op de redactie. Dat heeft
intern de zaak veranderd en ook verrijkt.
Het Nederlands Dagblad weet zich gebonden
aan de Heilige Schrift en de Reformatorische
Belijdenisgeschriften. Wel eist de
krant dat een ND-redacteur daadwerkelijk
daarmee instemt door lid te zijn van een
kerk van een reformatorische belijdenissignatuur.
Op dat laatste vindt momenteel bezinning
plaats. Persoonlijk raak ik er steeds
meer van overtuigd dat het een doodlopende
weg is je identiteit door middel van formele
grenspalen proberen te bewaren. De
identiteit van de krant moet zo sterk zijn dat
bijvoorbeeld een atheïst het niet in zijn
hoofd haalt om hier te solliciteren.
De gereformeerden zijn stevig ontzuild, ook
de vrijgemaakten. Het GPV is weg. Het ND is
niet meer vrijgemaakt. Het vrijgemaakt gereformeerde
onderwijs staat voor anderen
open. De vrijgemaakte organisaties zijn grotendeels
gefuseerd of veralgemeniseerd.
De reformatorische zuil, de bevindelijken, is
er nog. Daar is sprake van een nieuwe verzuiling,
maar ook van een nieuwe verkramping.
Het is een kwestie van tijd dat die uiteenvalt.
De eerste scheurtjes zie je al. Hier
werken jonge collega’s van wie de ouders
het Reformatorisch Dagblad lezen, maar zij
zijn opgeschoven in onze richting.’
Evangelicalisering
‘Het is een illusie te denken dat je net als de
Amish je kunt opsluiten in een getto. Ja, dat
heeft lange tijd gekund, maar nu met de invloed
van de media en vooral het internet, is
het een illusie te denken dat je de kinderen
en jezelf kunt vrijwaren van invloeden van
buiten. Het is een uitdaging om, uitgaande
van een open samenleving, je eigen stem te
laten horen.
De kleine reformatorische kerken (de Gereformeerde
Kerken Vrijgemaakt, de Christelijke
Gereformeerde Kerken en de Nederlands
Gereformeerde Kerken) staan hevig
onder invloed van de evangelicalisering.
Het ND probeert goede aandacht aan deze
ontwikkeling te geven maar met een zekere
afstandelijkheid en door kritische vragen te
stellen.
Het positieve van de evangelicalisering in
de traditioneel reformatorische wereld is
dat er een sterk accent op de persoonlijke
geloofsbeleving is gekomen. Dat was soms
nogal ondergesneeuwd in de Kuyperiaanse
cultuur, waar vooral veel nadruk op rationaliteit
lag.’
‘Minder positief vind ik de eenzijdige nadruk
op emoties en gevoel als ultieme criteria.
Wel speelt de evangelische beweging op
een knappe manier in op de heersende cultuurtrends.
Die proberen ze te verdisconteren
in de wijze waarop ze kerk zijn.
Maar, zeg ik daarbij, de cultuur en de cultuurtrends
dreigen de eigenheid van de kerk
te overvleugelen. Naar mijn mening moet
de kerk zijn eigenheid bewaren, ook in de
vormgeving. ‘Corrie en de Rekels’ hebben
binnen de evangelische beweging vaak de
overhand. Dat vind ik in strijd met dat wat
de kerk van alle eeuwen in liturgisch opzicht
heeft aangehangen.
Er is een zekere constante in de vormgeving
van de eredienst en het kerkelijk leven. Dat
geldt van de Rooms-Katholieke Kerk aan de
ene kant tot bijvoorbeeld de Doopsgezinde
Broederschap aan de andere kant. Dat
wordt in de evangelische wereld tamelijk
fundamenteel doorbroken. De religieuze
feesten en party’s zijn niet de stijl die ik afleid
uit wat de bijbel en de traditie ons op
dat punt aanbieden.’
‘Protestbeweging heeft altijd gelijk’
‘Het evangelische christendom heeft iets
maakbaars, iets dwingends.”Jij moet dit en
jij moet dat.” Het is te vergelijken met de
vroegere vrijgemaakte traditie: uiterlijke
kenmerken. Daar heb ik gaandeweg steeds
meer moeite mee. Er wordt te weinig rekening
mee gehouden dat de kerk altijd een
gebroken gestalte heeft en dat de mensen
altijd last van die gebrokenheid hebben.
Dat maakbaarheidsaspect vind ik een vorm
van Doperdom in negatieve zin. In de Reformatietijd
geloofden de Wederdopers dat zij
in Münster het Koninkrijk Gods konden vestigen.
De gereformeerden hebben dat deels
geërfd in een Kuyperiaans activisme. In de
evangelische wereld wordt een soort geestelijk
rijk gecreëerd. Dat moet op een deceptie
uitlopen. Daar ben ik van overtuigd. Een
protestbeweging heeft altijd gelijk; alleen,
op slechts één onderdeel. Als je daar alles
op focust, vlieg je bij de volgende eenzijdigheid
zelf uit de bocht.
Waar ik ook grote moeite mee heb is de wijze
waarop het liberalisme in Nederland
meent het alleenrecht te hebben op wat
onze normen en waarden zijn. In dat interview
in onze krant probeert de COC-voorzitter
een opvatting dwingend aan de samenleving
op te leggen als de enig toegestane.
Dat heeft bijna dictatoriale trekken.
Die ontwikkeling vind ik wel eens beangstigend.
Zeker als een populist als Rita Verdonk
het volk achter zich probeert te krijgen.
Partijen zonder leden zijn ‘broedplaatsen
voor de dictatuur’, schreef redacteur Marc
Chavannes laatst in NRC Handelsblad.’
Dirk Visser is freelance journalist.
PETER BERGWERFF
(foto: Eljee)
Peter Bergwerff (56) is sinds september
1993 hoofdredacteur van het Nederlands
Dagblad, de krant waar hij vanaf 1973 werkt.
Het Nederlands Dagblad werd in 1944 als een
half illegaal blad onder de naam Reformatie
Stemmen opgericht. Aanleiding was de kerkscheuring
in de Gereformeerde Kerken in
Nederland, waarbij de Gereformeerde Kerken
Vrijgemaakt ontstonden.
Mede door de negatieve opstelling van Trouw
ten opzichte van de vrijgemaakten, werd de
behoefte gevoeld aan een eigen vrijgemaakt
dagblad. Dat was aanvankelijk om financiële
redenen niet haalbaar. Vanaf 1959 verschijnt
de krant dagelijks. Op 31 december 1967 werd
de naam gewijzigd in Nederlands Dagblad.
De krant, die zich op de voorpagina ‘christelijk
betrokken’ noemt, heeft ongeveer 33.000
abonnees.
19