Dina Declerck
Dina Declerck
Dina Declerck
Transform your PDFs into Flipbooks and boost your revenue!
Leverage SEO-optimized Flipbooks, powerful backlinks, and multimedia content to professionally showcase your products and significantly increase your reach.
Praten<br />
over (ongeneeslijk) ziek zijn<br />
en leven tot het einde<br />
Een uitdaging<br />
voor zieken en zorgverleners<br />
<strong>Dina</strong> <strong>Declerck</strong><br />
Verpleegkundige, coördinator PZA (PST)<br />
az sint-jan brugge-oostende av<br />
dina.declerck@azbrugge.be
Uitspraken…<br />
• Mijnen (huis)docteur weet wel wat ik wil…<br />
en zal me niet in de steek laten…<br />
• Ons moeder heeft altijd gezegd…<br />
• Ik wil niet zoals “ ons vader, nonkel…” als<br />
het zover is…<br />
• Mocht het mij overkomen
Ik heb een briefke liggen<br />
• Wie heeft weet van?<br />
• Waar ligt dat briefje?<br />
• Kluis, notaris, …<br />
• Ergens in huis veilig weggestopt dat<br />
niemand het zomaar zou vinden…
Huidig ptnprofiel LT - PZA<br />
• Ongeneeslijk zieken, levensverwachting<br />
zeer divers<br />
• Wilsbekwame ptn ( bij opstellen LT)<br />
• (her) opstart therapie<br />
• Zoveelste recidief<br />
• Palliatieve setting<br />
• In behandeling bij specialist in St Jan
Eerste contactname<br />
• Eerste vraag naar PZA: via behandelend<br />
arts, uitzonderlijk via de huisarts, soms via<br />
via door pt zelf.<br />
• Veelal na een vraag van pt naar zekerheid<br />
en inbreng in het verloop van verder<br />
ziekteproces en het ev overlijden.
Eerste afspraak bij PZA<br />
• Gesprek met pt (soms met meest nabije)<br />
soms op consultatie beh arts, soms PZA lokaal.<br />
Veelal gekoppeld aan een consultatie bij<br />
specialist.<br />
• Tijdsduur: ongeveer een uur<br />
– Kennismaking<br />
– Verkenning ivm wensen<br />
– Afronding<br />
– Nieuwe afspraak
Bij het bespreken<br />
• Belang van algemene communicatieve<br />
vaardigheden<br />
• Empatische stijl wekt vertrouwen<br />
• Oogcontact<br />
• Lichaamstaal<br />
• Actief luisteren<br />
• Open vragen<br />
• Geef emoties een kans<br />
• Probeer de ideeën, bekommernissen, doelen en<br />
waarden van de pt in kaart te brengen
Kennismaking<br />
• Luisteren naar verhaal van pt<br />
• Ziekte en verloop<br />
hoe gaat hij ermee om<br />
• Geschiedenis van pt ( genogram)<br />
• Meestal ook verlieservaringen
Verkennend gesprek<br />
• Hoe denkt pt over zijn toestand en over<br />
evolutie van ziekte en sterven?<br />
• Hoe ging hij om met eerdere<br />
crisissituaties, met ziekte, met het sterven<br />
van geliefden?<br />
• Wie is deze pt, hoe leeft hij en wil hij<br />
verder leven, ook als hij het niet meer zelf<br />
zal kunnen zeggen?
Verkennend gesprek<br />
• Niet sturen naar oplossing of antwoord.<br />
• Pt zelf laten vertellen om hem dit zo<br />
getrouw mogelijk op papier te laten zetten.<br />
• Toetsen wat we zeggen, horen: verstaan<br />
we daar hetzelfde onder?
Verhelderen wat we weten<br />
• Erachter komen wat pt ( en naaste) al<br />
begrepen heeft.<br />
• Soms een samenvatting van de<br />
ziektegeschiedenis; niet louter medisch<br />
maar ook in omgaan met wat het doet met<br />
pt.<br />
• Doelstelling: pt kans geven om nu duidelijk<br />
te maken wat hij zou willen of niet willen<br />
als hij het niet meer of moeilijk kan<br />
zeggen.
Inforonde<br />
• Info over mogelijkheden/keuzes oa<br />
comfortzorg<br />
• Sommige vragen terugkoppelen naar<br />
behandelend/huisarts<br />
• Spreken we dezelfde taal?<br />
( ook als zorgverleners)<br />
• Mensen aanzetten tot nadenken en<br />
spreken over
Medisch begeleid sterven<br />
Medisch begeleid sterven: 3 categorieën van keuzes<br />
• (1) keuzes in verband met curatief of levensverlengend<br />
handelen: wordt een dergelijke behandeling opgestart of<br />
nagelaten, voortgezet of gestaakt?<br />
• (2) keuzes in verband met palliatief handelen en<br />
symptoomcontrole: het geheel van behandelingen dat erop<br />
gericht is op een actieve wijze de levenskwaliteit en het comfort<br />
van de ongeneeslijk zieke patiënt te maximaliseren.<br />
• (3) keuzes in verband met actieve levensbeëindiging, waarbij<br />
doelgericht letale medicatie wordt toegediend.
Verschillende redenen<br />
voor het opmaken van een LT<br />
• Negatieve redenen<br />
– Angst voor het sterven<br />
– Angst voor fysieke symptomen<br />
– Totale afhankelijkheid<br />
– Ontluistering<br />
– Gevoel van zinloosheid, soms kwaadheid<br />
over de ziekte en het sterven.
• Positieve redenen<br />
– Sparen van familie<br />
Verschillende redenen<br />
voor het opmaken van een LT<br />
– Leven zinvol willen beëindigen<br />
– Niet verder willen aftakelen<br />
– Bewust willen leven/afscheid nemen<br />
– Controle willen behouden voer het eigen<br />
leven en de manier waarop men leeft
Delen van info<br />
met meest nabijen<br />
• Aandachtspunt: met wie wil de pt de info<br />
delen (naasten en familie)?<br />
• Er wordt aangeraden dit zeker te doen met<br />
partner en ev inwonende kinderen.<br />
• Vertrouwenspersoon – wettelijk<br />
cascadesysteem?<br />
• Vertegenwoordiger<br />
• Betrokkenen
Inforonde<br />
• Duidelijkheid ivm begrippen, opties en<br />
keuzemogelijkheden<br />
• Toetsingsmoment : begrijpen we je goed?<br />
Leggen van nuances<br />
• Overlopen diverse documenten
Emoties<br />
• Emoties en gevoelens komen boven.<br />
• Sommige dingen worden voor het eerst<br />
benoemd, uitgesproken door patiënt.<br />
• De betrokkenen hebben soms geen weet<br />
van wat pt denkt, voelt en hoe hij het ziet.
Fase van exploreren<br />
• Verhelderen van wat pt wil en niet wil<br />
door/aan oa huisarts en behandelend arts<br />
door pt en door persoon die gesprek<br />
voerde.<br />
• Opmaken van een DNR coderingformulier<br />
dient een weerslag te zijn van de inhoud<br />
van een levenstestament.<br />
Niet als negatieve maar als positieve<br />
keuzes.
Bakens bij gidsen/leiden<br />
van het gesprek<br />
• Hoe voelt de pt zich bij dit alles?<br />
• Wat is voor deze pt belangrijk?<br />
• Wie is belangrijk in jouw leven?<br />
• Waar maak je je zorgen over?<br />
• Waar en door wie zou je bij voorkeur<br />
willen verzorgd worden?<br />
• Wat geeft het meest comfort/rust bij het<br />
nadenken over al deze zaken?
Afronden gesprek(ken)<br />
• Pt krijgt documenten mee als concept.<br />
• Te bespreken met HA, beh arts,<br />
betrokkenen…. (met wie neem ik contact<br />
op?)<br />
• Hoe spreken we verder af?<br />
– Concrete datum<br />
– Pt maakt zelf een afspraak als hij er klaar<br />
voor is<br />
– Via behandelend arts
Meerdere gesprekken<br />
• Verder uitklaren<br />
• Soms ondersteunend<br />
• Soms even afwachtend<br />
• Soms door andere zorgverleners<br />
• Steeds proberen familie ook eens te zien,<br />
te spreken, te horen…<br />
• Belang van interactie
Terugkoppelen<br />
• Naar huisarts, behandelend arts(en)<br />
• Wie houdt wie op de hoogte?<br />
• Verspreiding van copies van document<br />
waar is het origineel document?<br />
• Wie volgt verder op?<br />
• Wie kiest de pt?
Ervaringen<br />
• Als pt en als zorgverlener neem je een<br />
engagement op.<br />
• Werken als team, partners in zorg over<br />
settings en disciplines heen.<br />
• Ook een niet-arts kan mits voldoende,<br />
kennis en ervaring een waardevolle<br />
schakel zijn in dit proces, een verrijkende<br />
aanvulling op het niet-strikt-medische.
Ervaringen bij pt<br />
• Vele ptn zoeken zekerheden, ook al zijn<br />
die soms zeer pijnlijk.<br />
• Spreken over is moeilijk, maar ook<br />
deugddoend.<br />
• De meeste mensen ervaren, tijdens en na<br />
het opmaken, een gevoel van bevrijding,<br />
een last die van hun schouders valt .<br />
• Open gesprek is steeds mogelijk en soms<br />
gemakkelijker als het einde nadert.
Levenstestament<br />
Vroegtijdige zorgplanning<br />
• een proces van communicatie, reflectie<br />
en overleg<br />
• tussen patiënt en zijn arts (en andere<br />
zorgverlener), liefst samen met zijn familie<br />
- om vroegtijdig wensen, voorkeuren en<br />
doelen voor zijn behandeling en zorg aan<br />
het levenseinde duidelijk te maken<br />
- om een vertrouwenspersoon en/of<br />
vertegenwoordiger aan te stellen
• Het communicatieproces is continu en<br />
dynamisch: doelen en wensen veranderen<br />
• De neerslag van gesprekken in een<br />
geschreven document is leidraad voor<br />
latere beslissingen
Levenstestament in AZ.St.Jan<br />
• Leidraad voor alle artsen die bij patiënt<br />
betrokken worden<br />
• Traceerbaar en bereikbaar<br />
• Label in electronisch CPD<br />
• Patiënt is verantwoordelijk voor<br />
communicatie bij wijzigingen<br />
• Specialist én huisarts zijn aanspreekpunt<br />
voor elk overleg
Change language