Druppelen en balloneren.pdf - UMC Utrecht

Handelingsschema
Druppelen en balloneren via een tracheacanule bij volwassenen en
kinderen vanaf 12 jaar
Categorie: Risicovolle handeling
Voor:
Naam: ............................................................................................
Geboortedatum: ............................................................................
LET OP:
Om dit handelingsschema uit te kunnen voeren, moeten de
volgende handelingsschema’s en handleiding doorlopen zijn
1. ‘Uitzuigen van de bovenste luchtwegen via een
tracheacanule bij volwassenen en kinderen vanaf 12 jaar’
2. ‘Gereedmaken en controleren van de uitzuigapparatuur’
3. ‘Aansluiten en afsluiten van invasieve beademing’
Doel
mobiliseren van slijm uit de luchtwegen
doorgankelijk houden van de luchtwegen
voorkomen van indrogen van slijm in de luchtwegen
Begripsomschrijving Zie index ‘Begripsomschrijvingen handelingsschema’s en
handleidingen’: druppelen; NaCl 0,9%; balloneren;
handbeademingsballon; overdrukventiel; trachea; bronchiën;
swivel; TrachGuard .
Benodigdheden handalcohol voor handdesinfectie
uitzuigapparatuur
uitzuigkatheter(s)
1 ampul NaCl 0,9 % van 10 ml
spuit 10 ml
opzuignaald
kraanwater om zuigverbindingsslang mee door te spoelen
niet-steriele handschoenen
gelaatsbescherming
beschermingsschort
handbeademingsballon met swivel en verbindingsslang
afvalbakje
Werkwijze
1. was of desinfecteer de handen en trek de handschoenen
aan en eventueel een beschermingsschort,
gelaatsbescherming
2. informeer de patiënt
3. maak -indien aanwezig- de TrachGuard los

Complicaties
4. maak -indien de patiënt beademd wordt- de swivel los van
de canule en onderdruk het alarm van de
beademingsmachine of zet de beademingsmachine uit.
Indien de patiënt niet beademd wordt, verwijder het
spreekklepje,het afsluitdopje, de kunstneus, de dichte
binnencanule, indien aanwezig
5. zuig, indien nodig, eerst uit
6. vraag de patiënt in te ademen en spuit tijdens die
inademing (snel) 5 ml à 10 ml NaCl 0,9 % in de
tracheacanule. Indien 5 ml NaCl wordt gebruikt, herhaal
deze procedure
7. sluit de handbeademingsballon met swivel en
verbindingsslang aan op de canule
8. comprimeer de handbeademingsballon 10 maal met beide
handen in een rustige frequentie (tel in het tempo
éénentwintig, twee-entwintig)
9. zuig de patiënt uit en herhaal dit eventueel als er nog slijm
zit.
10. informeer bij de patiënt of het slijm -naar zijn/haar gevoelverdwenen
is na het uitzuigen
11. indien de machine is uitgezet, zet deze aan
12. sluit -indien de patiënt beademd wordt- de swivel van de
beademingsmachine aan op de canule en controleer of de
borstkas omhoog beweegt tijdens de beademing. Indien de
patiënt niet beademd wordt, plaats de dop, de spreekklep,
de kunstneus of de dichte binnencanule op c.q. in de
tracheacanule, indien aanwezig
13. ruim de gebruikte materialen op en was de handen
Let op: de trachea heeft gevoelig en kwetsbaar slijmvlies, dat
kan reageren op prikkels van buitenaf en binnenuit
1. kortademigheid door nauwer worden van de luchtpijp en
luchtwegvertakkingen tijdens het uitzuigen
Oplossing: aansluiting van beademingsmachine. Als de
kortademigheid blijft bestaan, waarschuw de dienstdoende
arts
2. kortademigheid door zuurstofgebrek of te lange
onderbreking van de beademing; ook herkenbaar door
verandering van kleur (grauw)
Oplossing: aansluiting van de beademingsmachine;
hierdoor verdwijnt de kortademigheid vrijwel direct en wordt
de kleur weer normaal
3. wanneer patiënt klaagt over licht in het hoofd, tintelingen
rond de mond/vingertoppen (hyperventilatie): stoppen met
balloneren en indien volledig beademingsafhankelijk,
patiënt weer aansluiten aan de beademingsmachine. Indien
de klachten zijn verdwenen kan de procedure weer
vervolgd worden. Indien de klachten continueren, in een
rustiger tempo balloneren. Blijven de klachten bestaan,
overleg met het CTB (zie CTB-informatiemap)
2

4. het uitgezogen slijm is vermengd met bloed door:
vastzuigen van de uitzuigkatheter aan het slijmvlies van
de luchtpijp of luchtpijpvertakking(en) door:
- zuigend inbrengen van de katheter
- te diep inbrengen of
- inbrengen van de uitzuigkatheter door een naar voren
gekantelde tracheacanule
Alle drie kunnen een beschadiging van het slijmvlies
veroorzaken
Oplossing: bij voorkeur niet zuigend de uitzuigkatheter
inbrengen en nooit ‘geweld’ gebruiken bij inbrengen van
de uitzuigkatheter. Als de tracheacanule ‘naar beneden
hangt’, herstel dan eerst de normale positie alvorens te
beginnen met het uitzuigen (dit kan een hoestprikkel
veroorzaken)
luchtweginfectie. Vaak zijn er ook andere verschijnselen,
zoals koorts, kortademigheid, vies luchtwegslijm, méér
luchtwegslijm, hoestprikkels
Oplossing: extra druppelen en balloneren; waarschuw
de dienstdoende arts
Neem contact op met het CTB als bij een volgende
uitzuigbeurt opnieuw bloederig slijm wordt uitgezogen.
Aandachtspunten
5. verstoringen van hartritme waardoor de patiënt een lage
bloeddruk kan krijgen of kan wégraken
Oplossing: stop direct met het uitzuigen; sluit -indien
aanwezig- de beademingsmachine aan en leg de patiënt in
een horizontale houding, indien mogelijk. Waarschuw de
dienstdoende arts
‣ frequentie druppelen/balloneren zie CTB-informatiemap
en/of in overleg met behandelend arts
‣ patiënten kunnen soms vragen om krachtig geballonneerd
te worden. Dit brengt het risico van kunstmatige
hyperventilatie met zich mee: de patiënt kan dan klagen
over duizeligheid, pijn op de borst, kortademigheid en/of
tintelingen
‣ de uitzuigkatheters zijn steriel verpakt: zorg dat de katheter
bij het uit de verpakking halen niet tegen iets aan stoot en
raak het uiteinde niet aan
‣ het is belangrijk om tijdens het uitzuigen te voorkómen dat
de uitzuigkatheter zich vastzuigt aan het slijmvlies van de
wand van de luchtpijp. Breng daarom de slang niet
zuigend in (stap 9)
‣ pas nadat de fingertip gesloten is met de duim van de ‘niet
zuigende hand’ ontstaat een onderdruk in de
uitzuigkatheter en begint deze te zuigen. Het is belangrijk
ervoor te zorgen dat de uitzuigkatheter in beweging
gehouden wordt door te rollen tussen duim en wijsvinger
van de ‘zuigende hand’ voordat de fingertip wordt gesloten
3

‣ als de uitzuigkatheter na één uitzuigbeurt vol zit met taai
slijm, vervang deze dan wél als een tweede keer moet
worden uitgezogen
‣ als tijdens het inbrengen van de uitzuigkatheter al na een
paar centimeter weerstand wordt gevoeld, loopt de
uitzuigkatheter waarschijnlijk vast in de canule. Breng de
katheter echter nooit met kracht verder in om beschadiging
van het slijmvlies en de wand van de luchtpijp te
voorkómen
mogelijke oorzaken:
de binnencanule -indien aanwezig- dreigt verstopt te
raken (vaak zijn er hoge druk- of laag volume alarmen
tijdens beademing). Verwijder de binnencanule, zuig
opnieuw uit en let op aangeplakt slijm in de binnencanule.
Maak -indien aanwezig- de binnencanule schoon en
plaats een schone (droge) binnencanule terug (zie
handelingsschema ‘Het wisselen van een canule met cuff
bij volwassenen en kinderen vanaf 12 jaar’)
indien er geen binnencanule is, verwijder dan de gehele
canule en vervang deze (zie handelingsschema ‘Het
wisselen van een canule met/zonder cuff bij volwassenen
en kinderen vanaf 12 jaar’). Na verwijdering van de
buitencanule kan zo nodig rechtstreeks via het
tracheostoma worden uitgezogen
de canule kantelt naar voren en beneden en ligt met het
inwendige uiteinde tegen de achterwand van de luchtpijp
aan waardoor de uitzuigkatheter vastloopt tegen de
achterwand van de luchtpijp. Lichte, naar boven gerichte
druk (richting kin) op het uitwendige deel van de canule
kan de positie verbeteren en uitzuigen mogelijk maken.
Vaak is hiervoor een tweede hulpverlener nodig
Literatuur
Werkgroep Infectiepreventie. Onderdeel Verpleeghuis woon- en thuiszorg;
handhygiëne. Vastgesteld: maart 2004; Revisie: maart 2009, bldz. 3-8
Kenmerken
Afdeling: Centrum voor Thuisbeademing, UMC Utrecht
Datum publicatie: 5 juli 2013
Datum revisie: 1 jaar na datum publicatie
Versienr.: 1
Status: gepubliceerd (geldig)
Evidence based / Consensus / Best practice: Best practice
Auteurs: J.D. Dammers, IC-verpleegkundige; E.J.A. Westermann, internist-intensivist
Medebeoordelaars: M.A. Gaytant, M.J. Kampelmacher, L.P. Verweij-van den Oudenrijn
Eindverantwoordelijke: P.F. Immerzeel
Documentbeheerder: M. Köller
4