Doorstroom en talentontwikkeling : onderwijs voor ... - Onderwijsraad

voor invoering van het vmbo. Tegelijkertijd lijkt een deel van deze leerlingen het havo
voortijdig te verlaten of te blijven zitten, zodat de aansluiting mogelijk een knelpunt is.
Dit heeft mogelijk ook te maken met de invoering van de profielen in havo en vwo,
waardoor het verschil met de vmbo-tl verder is vergroot. Een positief effect van de invoering
van het vmbo is dat de afstroom vanuit de havo naar vmbo-tl ook is gedaald. De
overstap van havo naar vmbo-tl wordt kennelijk onaantrekkelijker gevonden in vergelijking
met de vroegere keuze voor het oude mavo.
Drempelloze instroom mbo zorgt voor groot uitvalrisico
Ook leerlingen zonder vmbo-diploma kunnen instromen in mbo 1- en 2-opleidingen. In
de praktijk leidt dit tot het ongewenste neveneffect dat vmbo-scholen vroegtijdig zittenblijvers
of leerlingen die anderszins niet goed passen in de school min of meer overdragen
aan het mbo. Daar hebben deze leerlingen echter een groot uitvalrisico. Bij uitval
hebben zij dan niet alleen geen startkwalificatie, maar ook geen vmbo-diploma.
Behoefte aan alternatief voor éénjarige sluiproute van havo via hoger beroepsonderwijs
naar wetenschappelijk onderwijs
Voor havisten is het op dit moment aantrekkelijker om via één jaar hoger beroepsonderwijs
naar het wetenschappelijk onderwijs door te stromen dan via het meer geëigende
pad van het vwo: de havo-hbo-wo-route (5+1+4=10 jaar) is even snel als de vwo-wo-route
(6+4=10 jaar) en een jaar sneller dan de alternatieve havo-vwo-wo-route (5+2+4=11
jaar). Tegelijkertijd zijn er sterke aanwijzingen dat leerlingen van het vwo een grotere
kans van slagen hebben in het wetenschappelijk onderwijs dan leerlingen die (komend
vanaf de havo of het mbo) na 1 jaar hbo overstappen naar de universiteit. Na 1 jaar blijkt
14% van de voormalige havisten in het wetenschappelijk onderwijs te zijn overgestapt
naar het hoger beroepsonderwijs of met studeren te zijn gestopt, tegen 10% van de
vwo’ers. De uitval binnen de (kleine) groep mbo’ers die de eenjarige hbo-route heeft gevolgd,
is met 19% nog een stuk hoger. Na 4 jaar heeft 28% van de mbo’ers en 34% van de
havisten een wo-bachelor behaald, tegen 42% van de vwo’ers. 85
Ook in het hbo hebben vwo-leerlingen zoals te verwachten een grotere slaagkans dan
havisten (en mbo’ers), namelijk 0,83 tegenover 0,58 (respectievelijk 0,68). 86 Vwo’ers zijn
kennelijk beter voorbereid op het hbo. Los van mogelijke verschillen in intellectuele capaciteiten
kan dit ook deels worden verklaard door het feit dat vwo-leerlingen een jaar
extra onderwijs hebben gevolgd. Een alternatieve weg wordt gevormd door de staatsexamens.
87
Overigens bieden sommige scholen op dit moment al de mogelijkheid om na het havo
via een versneld programma binnen een jaar een vwo-diploma te behalen. Dit wordt
mede mogelijk gemaakt door benutting van de resterende maanden van het schooljaar
na de examens en de zomervakantie.
85 VSNU, 1cHO 2006. Instroomcohorten 2002-2005.
86 Den Boer e.a., 2006.
87 De staatsexamencommissie constateert momenteel een behoorlijke groei in het aantal staatsexamenkandidaten: een groeipercentage
van ongeveer 25% ten opzichte van het vorige jaar. En daarmee continueert zich een een aantal jaren geleden
ingezette groei. Deze groei is zowel zichtbaar in het vso (waar scholen geen examenlicentie bezitten) als in de ‘algemene’
staatsexamenpopulatie.
48 Onderwijsraad, november 2007