12.06.2014 Views

Jaarverslag 1999 - Rijksmuseum

Jaarverslag 1999 - Rijksmuseum

Jaarverslag 1999 - Rijksmuseum

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Rijksmuseum Amsterdam

Postbus 74888

1070 dn A m s t e r d a m

telefoon 020 674 70 00

t e l e f a x 020 674 70 01

e - m a i l i n f o @ r i j k s m u s e u m . n l

Internetsite www. r i j k s m u s e u m . n l


J a a rv e r s l a g 1 9 9 9

4 Schenkers en legatoren

5 Sponsoren en donaties

6 B e z o e k c i j f e r s

7 D o e l s t e l l i n g

9 Verslag van de directie

37 Het Nieuwe Rijksmuseum

49 E s s a y s

77 B i j l a g e n

115 Financieel overzicht 1999

3


Schenkers en legatoren

4

Afdeling Aziatische kunst

De heer en mevrouw G.J. Korteling, Bennebroek

De heer B.J. Peiser, Utrecht

De heer E. Lampe, Amsterdam (schenking aan

de Vereniging van Vrienden der Aziatische

k u n s t )

De heer en mevrouw Hülsmann-Stork,

Heemstede (legaat aan de Vereniging van

Vrienden der Aziatische kunst)

Afdeling beeldhouwkunst en kunstnijverheid

Mevrouw A.R. Brandsen, Amsterdam

E rven C.F. van Dorp, Katwijk

De heer en mevrouw Engels-de Lange,

Driebergen

Mevrouw W.M. Feenstra-von Saher, Leiden

S . F. barones van Höevell-Teding van Berkhout,

Bergen (NH)

Familie van der Hoeven, Zundert

Mevrouw M.G.A. Schipper-van Lottum,

Amsterdam

Jonkvrouwe A.C. Teding van Berkhout,

Bergen (NH)

Jaffé-Pierson Stichting, Amsterdam

Nederlandse Sponsor Loterij, Amsterdam

Mevrouw C.H. le Nobel-Mekkink, Oosterbeek

( l e g a a t )

Rijksmuseum Fonds

Afdeling Nederlandse geschiedenis

De heer H. Weijzig, Amsterdam

Mevrouw M. van Berkesteijn, Amsterdam

Mevrouw H. J. Baruch, Amsterdam

Mevrouw E. van der Vo s s e n - D e l b r ü c k ,

A m s t e r d a m

Rijksprentenkabinet

De heer E. Ariëns Kappers, Amsterdam

De heer A.J.E. Arnold Bik, Heemstede,

mevrouw A.H. Jager-Arnold Bik,

's Gravenhage, mevrouw G.L. Arnold Bik,

Epe (erven mevrouw G.L. Arnold Bik-

S t e m f o o r t )

De heer R.W. Asser, Amstelveen

Mevrouw S. Asser, Amsterdam

De heer J.W. de Boer, Koog aan de Zaan

Mevrouw M. Boom, Leiden

Mevrouw W. Buys, Amsterdam

De heer W. Diepraam, Amsterdam

De heer R. Farber, 's Gravenhage

Mevrouw W.M. Feenstra-von Saher, Leiden

De heer J.P. Filedt Kok, Amsterdam

De heer en mevrouw J.W. Goslings, Epse

Mevrouw N. Hartz, Haarlem

Mevrouw J.G. Heijenk, Amsterdam

Mevrouw Jansma-Pet, Amsterdam, ter

herinnering aan prof. dr. T.S. Jansma

De heer W. van Keulen, Amsterdam

De heer J.B. Kist, Amsterdam

De heer H. van Leeuwen, Amerongen

De heer F.G.E. Nilant, Trigg (Australië)

De heer J.W. Niemeijer, Broek in Wa t e r l a n d

De heer J.F.H. Perrée, Eindhoven

De heer A.C. Roose, Curaçao (NA)

De heer H. Rooseboom, Rotterdam

De heer Stelniceau, Parijs

De heer en mevrouw Van der Vo s s e n - D e l b r ü c k ,

A m s t e r d a m

Mevrouw F.S. Verduyn-Broers, Krimpen a/d

I J s s e l

Mevrouw M.S. van Westen, Middelburg

De heer K.J.M. We t s e l a a r, Krommenie

Mevrouw S.M.E. Willink-Quiëll, Amsterdam

Mrs. Eva Louise Merrill, Boston, USA (legaat)

Mevrouw T.A. Voûte, Amsterdam (legaat)

Afdeling schilderijen

De heer Th. Cool, Vo o r b u r g

Mevrouw A.M. de Jong-Hug, Naarden

Bibliotheek

Mevrouw A.M. de Jong-Hug, Naarden

De heer E.A. Moes, Amsterdam

Mevrouw W. Rutgers-de Mooy, Nijmegen


Sponsoren en donaties

5

S u b s i d i ë n t

Ministerie van OCenW

B e g u n s t i g e r s

A h r e n d

Deloitte & To u c h e

Drukkerij Industrie

Drukkerij Mercurius

F.G. Wa l l e r- F o n d s

Nederlandse Sponsor Loterij

KLM Royal Dutch Airlines

M o ë t - H e n n e s y

NMC Nijssen International

Philips Nederland B.V.

Rijksmuseum Fonds

Vereniging Rembrandt

VSB Fonds

S p o n s o re n

ABN AMRO

A h o l d

Booz.Allen & Hamilton

Sara Lee/DE

SAS Scandinavian Airlines System

D o n a t i e s

Energie Noord We s t

Erasmus Forum

Fonds Edwin vom Rath

Galderma Nederland

Gohagan & Co

IBM Nederland

Jaffé-Pierson Stichting

Mondriaan Stichting

NWO/Gebiedsbestuur Geesteswetenschappen

Prins Bernhard Cultuurf o n d s

Rops Trade Consultants

S i l p r o t

S N C F

S T E R

Stichting Charema Fonds voor Geschiedenis

en Kunst

Ve n d e x / K B B

Visa Card Serv i c e s

Warburg Dillon Read


B e z o e k c i j f e r s

6

1998 1999

Betalende bezoekers

Vo l w a s s e n e n 592.416 626 . 682

K i n d e r e n 31.679 35 . 917

Gezin (aantal personen) 55.557 55 . 076

Volwassenen in groepsverband 226.627 214 . 821

Houders museumjaarkaarten 206.679 238 . 214

Kinderen in groepsverband 20.231 15 . 357

Gereduceerd individueel 1.046 16 . 162

Vo l k s k r a n t l e z i n g e n .806

M u s e u m z o n d a g 1.035 1 . 066

S u b t o t a a l 1 136.076 1 202.295

Gratis bezoekers

Schoolverband en museumles 61.440 78 . 226

Av o n d o n t v a n g s t e n 9.903 5 . 540

R e l a t i e s 5.875 6 . 912

Bezoekers studiezaal 3.402 3 . 592

S p o n s o r e n .159 1 . 780

D i v e r s e n 12.590 26 . 175

S u b t o t a a l 93 . 369 122 . 225

Totaal aantal bezoekers 1 2 2 9.4 4 5 1 3 1 0 . 4 9 7

Enkele kengetallen

Totaal betalend bezoek 76% 73%

Totaal houders M.J.K. 16% 17,9%

Totaal gratis 8% 9%

Totaal bezo e ke rs 1999 is 8% hoger dan in 1998.

Totaal bezoek houders M.J.K. is 15% hoger dan in 1998.


D o e l s t e l l i n g

Het Rijksmuseum is een museum van kunst

en geschiedenis dat zich ten doel stelt voor

het nationale en internationale publiek een

representatief overzicht van de Nederlandse

kunst en geschiedenis vanaf de middeleeuwen

en belangrijke aspecten van Europese en

Aziatische kunst te tonen.

7

Dit impliceert dat het Rijksmuseum voorwerpen van

kunst en geschiedenis bewaart, beheert, conserv e e r t ,

restaureert, wetenschappelijk onderzoekt en

bewerkt, verzamelt, presenteert en toegankelijk

maakt, en tentoonstellingen organiseert.


Verslag van de dire c t i e 1 9 9 9

Het jaar 1 9 9 9

Collectie en collectiemobiliteit

A a n w i n s t e n

Wetenschappelijk onderzoek,

publicaties en projecten

Te n t o o n s t e l l i n g e n

Z u i d v l e u g e l

P r e n t e n k a b i n e t

Tentoonstellingen Nederlandse

g e s c h i e d e n i s

Amsterdams zilver

S a m e n w e r k i n g s p r o j e c t e n

Educatie en publieksinformatie

W w w. r i j k s m u s e u m . n l

Externe betrekkingen

Raad van To e z i c h t

Het Rijksmuseum Fonds

P u b l i c i t e i t

Fusie met Stichting De Staalmeesters

Rijksmuseum Holding bv en

Rijksmuseum Merchandising bv

B e z o e k e r s

Financiën

O r g a n i s a t i e

G e b o u w

O n d e r n e m i n g s r a a d

P e r s o n e e l s v e r e n i g i n g

Het jaar 2 0 0 0

9


Aan de vooravond van een millenniumwisseling

en al ruim over de drempel

van het digitale tijdperk ervaart het

Rijksmuseum dat het midden in een

beweeglijke maatschappij staat. Om die

plaats op een toonaangevende wijze te

kunnen blijven vervullen en de aspiraties

die in de stichting van het Rijksmuseum

belichaamd zijn te kunnen waarmaken, is

het nodig dat de Nationale Schatkamer

een museum voor alle Nederlanders

blijft. Dat stelt niet alleen hoge eisen aan

de toegankelijkheid en laagdrempeligheid

van het gebouw en de presentatie

van het daarin gebodene, maar ook aan

de kwaliteit van de totale beleving.

Het Rijksmuseum is gevestigd in een monument

van de eerste orde. Pierre Cuijpers’ Rijksmuseumgebouw

is een van de architectonische ‘landmarks’

van Amsterdam. Helaas wordt de belofte van de

magistrale buitenkant bij het betreden van het

gebouw niet meer waargemaakt. Het was dan ook

h a r t v e rwarmend dat de Tweede Kamer op 2 3 s e p-

tember 1 9 9 9 kamerbreed in de motie Melkert de

wens uitsprak dat het kabinet in tijden van economische

voorspoed niet alleen in de materiële noden

van de Nederlander verlichting zou brengen, maar

daarnaast ook andere waarden zou benadrukken

door te investeren in een renovatie van het interieur

van het Rijksmuseum. Op 1 9 november berichtte

de minister-president dat het kabinet aan die

oproep gaarne gehoor gaf. Met het beschikbaar

stellen van een eerste bedrag van 1 0 0 miljoen

gulden is de wens om te komen tot Het Nieuwe

Rijksmuseum van ambitie realiteit geworden.

In samenspraak met de ministeries van OCenW,

Financiën en VROM wordt de komende tijd verder

gewerkt aan de financiering van wat zonder meer

de grootste museale opgave van de komende tijd

zal worden: het renoveren en weer in optimale

staat aan de bezoeker teruggeven van het Rijksm

u s e u m g e b o u w.

De in 1998 opgestelde beleidsnota over Het

Nieuwe Rijksmuseum kreeg, na een uitvoerig

advies van de Raad voor Cultuur, in de loop van

1999 een voorlopig groen licht. De beleidsvisie

van het museum werd in 1999 door een interne

werkgroep verder uitgewerkt en met name op het

punt van de voorziene presentatie van geschiedenis,

die in historische kring enige ongerustheid

teweeg had gebracht, verfijnd. Het is de bedoeling

dat over de voorgestelde geïntegreerde presentatie

van beeldende kunst, kunstnijverheid en geschiedenis

nog vaak het openbare debat wordt gezocht.

1999 bood hiervan reeds een voorproef met lezingen,

interviews en artikelen. De hoofddirecteur

sprak onder meer op 13 november over de renovatieplannen

van het Rijksmuseum tijdens het

Nationaal Kunsthistorisch Congres in het

Centraal Museum te Utrecht.

Het spreekt voor zich dat de toezegging van het

kabinet met betrekking tot de renovatieplannen

ook de subsidieaanvraag voor de kunstenplanperiode

2001–2004 in belangrijke mate heeft geïnspireerd.

Hierin kregen tevens enkele van de ook

door het Rijksmuseum gedeelde beleidsprioriteiten

van de staatssecretaris van Cultuur op het

gebied van de verbreding van het publieksbereik

en de mobiliteit van de collecties nader gestalte.

Met al deze perspectieven voor ogen werd het

museum niet dusdanig verblind dat het de realiteit

van alledag veronachtzaamde. 1999 was in alle

opzichten een topjaar. Te rwijl de staf in hoog

tempo en op hoog niveau presenteerde en publiceerde,

koos eind 1999 het Engelse kunsttijdschrift

A p o l l o in zijn jaaroverzicht twee tentoonstellingen

van het Rijksmuseum als behorend tot de

acht mooiste van 1999: ‘Adriaen de Vr i e s .

Keizerlijk beeldhouwer’ en ‘Het Nederlandse

stilleven 1580 – 1720’ .

In augustus 1999 werd het vernieuwde Museumplein

feestelijk geopend. In een gezamenlijk

gesprek met de directies van de drie daar gevestigde

kunstmusea, het Amsterdams Historisch

10


Dank-u adve rtentie december 1999

11


12

Museum en de wethouder van cultuur van

Amsterdam op 15 n o v e m b e r, onderstreepte de

staatssecretaris van Cultuur het belang dat hij

hecht aan een voorbeeldfunctie van de instellingen

aan het Museumplein. Gezocht wordt naar

een gezamenlijke aanpak om nieuwe doelgroepen

te bereiken. De staatssecretaris is ook een voorstander

van langere openingstijden. Er is in 1999

door het Rijksmuseum geëxperimenteerd met

avondopenstelling en speciale ontvangsten tijdens

de zomertentoonstelling, maar van een werkelijk

grote belangstelling tijdens deze avonduren is

vooralsnog geen sprake. Ervaring in het buitenland

leert dat het publiek pas na vele jaren het

bezoekgedrag aanpast.

De al bestaande goede samenwerking van

de kunstinstellingen aan het plein kreeg in

1 9 9 9 meer gestalte in het winkelpaviljoen

dat het Van Gogh Museum en het Rijksmuseum

thans gezamenlijk exploiteren

tegenover de ingang van de Zuidvleugel.

Met grote interesse volgde het Rijksmuseum de

plannen om in Amsterdam aan de Van Baerlestraat

te komen tot een nieuw fotomuseum, een initiatief

dat het museum graag onderschrijft. Met 1.3 1 0.4 9 7

bezoekers beleefde het Rijksmuseum in 1 9 9 9 h e t

beste jaar sinds 1 9 9 6, toen er slechts 1 5.0 0 0 b e z o e-

kers meer geteld werden.

W i n ke l p aviljoen op het Museumplein


Op 1 juni werden tijdens een bijeenkomst in

een van de externe opslagruimtes van het Rijksmuseum

in Mijdrecht de collectie bouwfragmenten

van het Rijksmuseum in beheer overgedragen

aan de Rijksdienst Monumentenzorg (RDMZ).

Nadat veel energie was gestoken in de conserv e-

ring en registratie van deze collectie is deze nu

aan de RDMZ toevertrouwd, in de overtuiging

dat de voorwerpen hier een passender thuis

zullen krijgen en er een beter gebruik van kan

worden gemaakt. Met het Amsterdams Historisch

Museum is overeengekomen om de bij het Rijksmuseum

en KOG berustende scherv e n c o l l e c t i e s

(bodemvondsten) aan deze instelling over te

d r a g e n .

13

Collectie en collectiemobiliteit

Het Rijksmuseum verstrekte in 1999 aan 130

tentoonstellingen in binnen- en buitenland totaal

ruim 900 bruiklenen.

Parallel aan de herinrichting van het Museumplein,

kreeg ook de al enige jaren op handen zijnde en in

etappes gerealiseerde profilering van de collecties

aan het Museumplein in 1999 haar eerste afronding.

Bij een nieuwe collectie-afbakening, waarin

ook het Amsterdams Historisch Museum betrokken

werd, wordt ervan uitgegaan dat het Stedelijk

Museum niet langer actief de 19e-eeuwse kunst

verzamelt en presenteert, maar zich beperkt tot het

aangeven van het begin der moderne kunst met

werk van onder anderen Cézanne en Van Gogh.

In de catalogus ‘Poëzie der werkelijkheid’ (verschijningsdatum

februari 2000), die een overzicht van

de Nederlandse 19e-eeuwse schilderkunst in het

Rijksmuseum biedt, is voor een aantal bruiklenen

van de collega’s plaats ingeruimd.

Onder de titel ‘Rijksmuseum aan de Maas’ werd

van 27 juni tot 28 november in vier kabinetten

in het Bonnefanten Museum in Maastricht een

presentatie gewijd aan een keuze van 25 Duitse

en Zuid-Nederlandse schilderijen die door het

Rijksmuseum als langdurig bruikleen aan het

museum ter beschikking werd gesteld.

De directeur collecties woonde eind november

het tweedaags congres ‘Grenzen aan de groei:

selectieprocessen rond museale collecties’ in het

Tropeninstituut bij. Een eigen beleidsnotitie over

dit thema werd afgerond.

Helaas is de oplevering, en daarmee de afbouw,

van het ondergrondse tunneldepot vertraagd. De

gebrekkige bewaaromstandigheden (te kleine en

slecht toegankelijke depots) waarin grote delen

van de collecties nog verkeren, maken dat op dit

punt eigenlijk geen uitstel meer kan worden

g e v e e l d .

A a n w i n s t e n

Nederlandse schilderkunst mag zich nog steeds in

een bloeiende belangstelling op de internationale

kunstmarkt verheugen. Het joyeuze portret van

Tieleman Roosterman door Frans Hals werd voor

maar liefst 7,5 miljoen dollar aangekocht door

het Cleveland Museum. Door de topprijs (meer

dan 7 miljoen gulden) die een monumentaal

landschap van Wijnants op dezelfde veiling realiseerde,

ging dit werk aan de neus van het Rijksmuseum

voorbij. Ook de Nederlandse 19e - e e u w s e

kunst scoorde goed. De National Gallery in

Washington kocht een groot landschap van Jacob

Maris dat op de tentoonstelling ‘Langs velden en

wegen’ had gehangen.

O ve r d racht bouwfra g m e n t e n


14

Het Rijksmuseum wist in 1999 de hand te leggen

op een uniek paneel van de schilder Pieter Isaacsz,

dat in 1600 in opdracht van de stad Amsterdam

werd geschilderd als klavecimbeldeksel. De aankoop,

die ten behoeve van de afdeling Nederlandse

geschiedenis plaatsvond, werd gesteund door het

Rijksmuseum Fonds. Dat fonds maakte in hetzelfde

jaar ook de aankoop van twee kapitale kandelabers

van de Franse zilversmid Froment-Meurice mogelijk.

De afdeling Nederlandse geschiedenis verw i e rf

een aantal bijzonder interessante aanwinsten uit

de periode van de late 18e en vroege 19e e e u w.

Een schilderij van Hendrik Willem Schweickhardt

uit 1783 illustreert de turfwinning in het laagveen,

en een fles duinwater uit 1853 de vooruitgang in

de toenmalige drinkwatervoorziening in ons land.

De afdeling kocht in Parijs een krachtige portretbuste

in pleister van koning Lodewijk Napoleon

door de Franse beeldhouwer Cartellier, die

meteen model zou staan voor de poster voor de

begin 2000 aan de Lodewijk Napoleon gewijde

tentoonstelling. Charmant is de anonieme uitbeelding

van een Nederlands legerkamp tijdens de

10-daagse veldtocht van 1831.

De serie kunstenaarsportretten van het Rijksmuseum

werd verrijkt met het zelfportret van

Jacob van Loo uit ca. 1 6 6 0 en het 1 8 9 4 g e d a t e e r-

de portret van de beeldhouwer Pier Pander door

Thomas Cool. In de New Yorkse kunsthandel verw

i e rf het museum voorts een frisse landschapsimpressie

op fors formaat van de vroeg 1 9e- e e u w s e

italianisant Abraham Te e r l i n k .

Dankzij de steun van de Nederlandse

Sponsor Loterij kon het Rijksmuseum voor

de afdeling beeldhouwkunst en kunstnijv

e rheid ter gelegenheid van het 20 0- j a r i g

bestaan in het jaar 2 0 0 0 een schitterend

Augsburgs pronkkabinet kopen.

De Jaffé-Pierson Stichting steunde het museum bij

de aankoop van een Amsterdams zilveren theeservies

uit 1 8 3 3. De schenking Teding van Berkhout,

waarover vorige jaar reeds werd bericht, werd nog

aangevuld met enkele meubelen.

De Vereniging van Vrienden der Aziatische Kunst

voegde weer een dozijn objecten, vooral op het

Fles duinwater

Aanwinst afdeling Nederlandse geschiedenis

Jacob Van Loo Z e l f p o rt r e t

A a n w i n s t


15

gebied van Chinese ceramiek, aan haar bruikleen

aan het Rijksmuseum toe. Tevens werd een grote

collectie kleurhoutsneden en een aantal schilderingen

van de Japanse Meji-kunstenaar Okara

Shoson (1877– 1945) aan het museum geschonken.

Uit deze schenking zal een tentoonstelling in

de afdeling Aziatische kunst worden samengesteld.

Het prentenkabinet en de afdeling fotografie konden

op een goed jaar van verw e rvingen terugzien.

Het F.G. Waller Fonds was hier vanouds de belangrijkste

financier van Nederlandse en Duitse prentkunst,

maar ook de verw e rving van talloze Franse,

Italiaanse en Japanse bladen danken we aan deze

g e l d b r o n .

Bijzonder fraaie aanwinsten waren een door

Rubens opgewerkte tekening van Pieter Soutman

en een ontwerp voor een titelblad van Gilles-Marie

Oppenord. Uitzonderlijk is ook de anonieme M a n

van smart e n uit ca. 1520, een in Duitsland verv a a r-

digde houtsnede gedrukt van vijf blokken en met

de hand gekleurd.

Ook dienen enkele bijzondere ensembles die werden

verw o rven apart te worden genoemd. Een col-

T h e o d o rus Gerardus Bentvelt T h e e p o t , theebus en melk -

kan met leeuwtjes Amsterdam 1833

Aanwinst afdeling beeldhouwkunst en kunstnijve r h e i d

A a n g e kocht dankzij de Jaffé-Pierson Stichting

Gilles Marie Oppenord Ontwerp voor het titelblad voor

een reeks prenten naar tekeningen van de meester

Aanwinst Rijksprentenkabinet


16

lectie van 125 aquarellen en tekeningen van A.J.

Bik en J.Th. Bik, geschonken door de familie van

de kunstenaars, illustreert oudheden, topografie

en zeden in Nederlands-Indië tussen ca. 1815 e n

1840. Op de veiling van de verzameling Hans van

Leeuwen wist het museum een prachtige groep

19e-eeuwse Nederlandse tekeningen te verw e rv e n .

De verzamelaar zelf schonk het museum een blad

van Johan Daniel Koelman. De heer J.W. Goslings

schonk het museum twintig surimono’s en een

aantal alba amicorum. De fotografie-collectie werd

verrijkt met onder meer de vier monumentale

delen van Edouard Baldus’ Réunion des Tuileries

au Louvre.

De bibliotheek verw i e rf dankzij een anonieme

weldoener de boekerij van de Gerrit Rietveld

Academie die oorspronkelijk aan de Te e k e n s c h o o l

( v o o rheen: ‘s Rijks Opleidingsinstituut voor

Teekenleeraren) van het Rijksmuseum had toebehoord.

Het museum is bijzonder verheugd dit

historische bezit weer in huis te hebben. Het

betreft vooral theoretische werken en leerboeken

op het gebied van de tekenkunst en de architect

u u r, alsmede voorbeeldboeken met ornamenten.

Zoals gebruikelijk werkte het tentoonstellingsbeleid

door in de collectievorming. Zo werden in het

kader van de tentoonstelling ‘Nederland-Indonesië-

Japan’ schenkingen gedaan van tekeningen en

documenten.

In het kader van de tentoonstelling rond Va n

Wisselingh schonk mevrouw A.M. de Jong-Hug als

blijk van erkentelijkheid voor de inspanningen van

het museum het portret van de kunsthandelaar

E.J. van Wisselingh door Van der Maarel. Het Rijksbureau

voor Kunsthistorische Documentatie verw

i e rf tegelijkertijd het uiterst waardevolle archief

van de kunsthandel.

Anoniem C h ristus als de man van smart e n circa 1520

Aanwinst Rijksprentenkabinet


Jan Sanders van Hemessen A l l eg o rie op de harmonie in het huwelijk

B ruikleen van het Mauri t s h u i s , Den Haag

17


Het Rijksmuseum verkreeg van het Mauritshuis het

schilderij Allegorie op de harmonie in het huwelijk v a n

Hemessen in bruikleen.

Wetenschappelijk onderzoek,

publicaties en projecten

Wetenschappelijk onderzoek is zowel de

vrucht van als de ruggengraat voor veel

museumwerk. De indrukwekkende lijst

van publicaties van de Rijksmuseummedewerkers

getuigt van een hoge productiviteit,

die soms zelf het beschikbare

publicatiebudget onder druk zet! Het

onderzoek in het Rijksmuseum vond

wederom zijn neerslag in talloze catalogi

bij tentoonstellingen, in de bladzijden

van het Bulletin van het Rijksmuseum en

bestandscatalogi e.d.

Verder waren er legio publicaties van medewerkers

in vaktijdschriften en in catalogi van tentoonstellingen

elders (zie bijlage pp. 9 4).

Daarnaast werd ook regelmatig een beroep gedaan

op externe auteurs. Zo schreef Nelleke Noordervliet

in opdracht van het museum een aantrekkelijke

geschiedenis van Nederland aan de hand van

een veertigtal voorwerpen uit de Rijksmuseumcollectie

onder de titel Op de zeef der tijd.

Onderzoek naar de geschiedenis van het Rijksmuseum

werd verder gefaciliteerd door beurzen van

het Onderzoeksfonds. In 1999 zijn vier onderzoeksbeurzen

door het fonds verleend: aan Barbara Laan,

over de inrichting van het Nederlands Museum voor

Geschiedenis en Kunst, Auke van der Woud, over de

naoorlogse renovaties door de architect Eschauzier

in samenwerking met de hoofddirecteur Roëll en

aan Fieke Konijn, over de renovaties onder de architect

Wim Quist in samenwerking met Levie en Va n

Os. De eerste resultaten van dit lopende onderzoek

over de inrichting van het Rijksmuseum werden

gepresenteerd op een colloquium op 19 n o v e m b e r.

Daarnaast startte Benno Tempel op basis van de eerder

aan hem toegezegde beurs een onderzoek van

het kopiëren in het Rijkmuseum in de 19e e e u w.

18

G l a s ruitje met os en eze l D u i t s l a n d , circa 1460

N i e u we opstelling glasru i t j e s


19

Het Rijksmuseum deed in 1999 actief onderzoek

naar mogelijk dubieuze verw e rvingen gedurende

de periode 1940 – 1948. Mevrouw Drs E. Müller

kreeg opdracht de acquisities van het Rijksmuseum

te onderzoeken en in een rapport neer te

leggen. Dit is beschikbaar bij de presentatie begin

2000 van het rapport van de Commissie museale

v e rw e rvingen 1940 – 1948. De hoofddirecteur was

voorzitter van de commissie die dit landelijk

onderzoek in samenwerking met de Nederlandse

Museumvereniging stimuleert.

Intern houden de wetenschappers elkaar via maandelijkse

zogeheten (kunst)historische lunches op

de hoogte van lopend onderzoek. Het eigen publicatiebeleid

van het museum wordt sinds begin

1999 gecoördineerd via de publicatiecommissie,

waarin de relevante geledingen van het museum,

inclusief de commerciële afdeling, vertegenwoordigd

zijn. Eind 1999 droeg de directeur collecties

het voorzitterschap hiervan over aan het hoofd

tentoonstellingen. Met Uitgeverij Waanders in

Zwolle werd een meerjarenafspraak gemaakt om

te komen tot meer profilering en samenhang in de

vele Rijksmuseum-publicaties. De uitgavenreeks zal

voorzien zijn van een nieuw gezamenlijk logo.

Bij verschillende tentoonstellingen werden in

1999 studiedagen georganiseerd, veelal in samenwerking

met de Onderzoekschool Kunstgeschiedenis.

Op 19 februari werd een studiedag gewijd

aan ‘Adriaen de Vries en de beeldhouwkunst van

zijn tijd’. Op 26 februari werd het verschijnen van

het laatste deel in de reeks Aspecten van de verza-

R e m b randt

Heilige Familie bij avond

A a n g e kocht in 1965


20

een overzicht van VOC-vestigingen en afbeeldinmeling

beeldhouwkunst en kunstnijverheid, gewijd

aan ‘Gebrandschilderde ruitjes uit de Nederlanden

1480-1560’ alsmede de vernieuwde opstelling

van deze ruitjes op zaal gememoreerd met een

klein symposium in samenwerking met het

Corpus Vitrearum.

Van de aanwezigheid van veel deskundigen tijdens

de tentoonstelling ‘Rembrandt Zelf’ in het Mauritshuis

werd gebruik gemaakt om op 6 december in

het Rijksmuseum een symposium te organiseren

naar aanleiding van het schilderij De heilige familie

( i n v. nr SK-4 119). Dit hing in de studiecollectie

van het Rijksmuseum omdat aan de toeschrijving

aan Rembrandt reeds jaren getwijfeld werd. De

experts werden het eens dat het werk zeker niet

van Rembrandt is, maar als een goed werk uit zijn

atelier wel weer een plaats op zaal verdiende.

Aldus geschiedde. E e rherstel werd ook verleend

aan De Oosterling ( i n v. nr SK-A-3 340), het aanvanke-

lijk door het Rembrandt Research Project betwijfelde

werk dat nu toch weer als een eigenhandig werk

van Rembrandt wordt beschouwd.

Van 8 tot en met 2 0 augustus 1 9 9 9 o r g a n i-

seerde het Rijksmuseum in samenwerking

met het RKD en The Amsterdam-Maastricht

Summer University onder de titel

‘Recent Developments in the Study of

1 7th Century Dutch Art’ een zomercursus

waarin een groot aantal Rijksmuseummedewerkers

als docent participeerde.

Het Rijksmuseum neemt voorts deel aan verschillende

projecten die ontsluiting van de collecties in

gedigitaliseerde vorm tot doel hebben. Op 2 5

januari werd in de Aduardkapel de eerste demoversie

gepresenteerd van de digitale databank met

Dolle olifa n t R a j a s t h a n , Kotah circa 1720

Tentoonstelling ‘ M i n i a t u u rs c h i l d e ringen uit India’


21

gen hiervan, de Atlas Mutual Heritage (VOC

Settlements), in aanwezigheid van de directies van

de participerende instellingen: het Rijksmuseum,

het Algemeen Rijksarchief en de Rijksdienst voor

de Monumentenzorg. Het project levert een bijdrage

aan de kennis omtrent ons erfgoed overzee,

en het is de bedoeling dat ook andere instellingen

op den duur het systeem aanvullen met VOCbeeldmateriaal

uit hun collecties.

Op 30 augustus werden in de Koninklijke Bibliotheek

in Den Haag aan minister Hermans van

OCenW de eerste resultaten van het digitaliseringsproject

Nederlandse geschiedenis gedemonstreerd

waarin de KB en het Rijksmuseum samenwerken.

Het museum nam ook dit jaar deel aan het natuurwetenschappelijk

onderzoeksproject Mol-art, hetgeen

ondermeer resulteerde in de publicatie over

de restauratie van de 17e-eeuwse stillevens.

Tot de voorbereidingen voor het Het Nieuwe

Rijksmuseum behoort ook de bestudering van

onze bouwgeschiedenis en hoe onze zalen vroeger

ingericht waren, inclusief onderzoek naar de oorspronkelijke

inrichting van onze tuinen. Zeer toepasselijk

was het dat op 19 n o v e m b e r, tijdens een

colloquium gewijd aan de presentatie van onderzoek

naar de inrichtingsgeschiedenis van het

Rijksmuseum, het kabinet bekend maakte de van

het Rijksmuseum met 1 0 0 miljoen gulden zullen

s t e u n e n .

Te n t o o n s t e l l i n g e n

De wintertentoonstelling ‘Adriaen de Vries’ sloot

op 1 4 maart met een totaal van 1 0 0.0 0 0 b e z o e-

kers. In aanwezigheid van de Zweedse koning werd

de tentoonstelling op 1 4 april geopend in het

Nationalmuseum van Stockholm. Staatssecretaris

Rick van der Ploeg van Cultuur voerde het woord

en de opening werd muzikaal omlijst door het

Nederlands ensemble Musica ad Rhenum onder

dirigent-fluitist Jed Wentz. In oktober reisde de

tentoonstelling door naar het Getty Museum in

Los Angeles.

Z u i d v l e u g e l

Veel van de wisselende tentoonstellingen

vonden in 1 9 9 9 plaats in de Zuidvleugel.

Nog tot 2 mei was daar de presentatie ‘Va n

Gogh te gast’ te zien, die net als vorig jaar

heeft bijgedragen aan de voortreffelijke

bezoekcijfers en de riante omzet van de

museumwinkel. Gedurende de tijd tot aan

de heropening van het Van Gogh Museum

waren enkele topwerken van Van Gogh

ook kort in de Eregalerij geëxposeerd.


22

Vanaf 19 juni presenteerde het museum in de

Zuidvleugel zijn eerste zomertentoonstelling,

gewijd aan de mooiste voorbeelden van het

Nederlandse stilleven tussen 1550 en 1720. In

een 70-tal schilderijen werd voor het eerst een

totaaloverzicht van dit geliefde genre gegeven. De

tentoonstelling bevatte zowel alle te verw a c h t e n

grote namen van Pieter Aertsen en Jan Brueghel

tot Rembrandt, als bij het grote publiek onbekende

meesters als Pieter van Anraadt en Daniel

Seghers. De tentoonstelling werd georganiseerd in

samenwerking met het Cleveland Museum of Art,

waar de tentoonstelling na Amsterdam te zien

was, en werd gesponsord door ABN AMRO en

Ahold. Ruim 100.000 bezoekers zagen de tentoonstelling

in Amsterdam, in Cleveland werden

de stillevens door nog eens 50.000 b e z o e k e r s

bewonderd. In het kader van de tentoonstelling

was een groot aantal stillevens uit de eigen verzameling

gerestaureerd. Hieraan werd in het hoofdgebouw

een afzonderlijke presentatie met een

eigen, Engelstalige catalogus gewijd, gesponsord

door Sara Lee/DE.

volgde de tentoonstelling ‘Couture! Hoogtepunten

uit de kostuumverzameling Van Emmerik’.

In de zalen van de afdeling Aziatische kunst was

nog tot en met februari de presentatie van

Chinees porselein te zien. Van maart tot en met

juni werden onder de titel ‘Het vlietende leven’

twee keuzen uit de collectie Japanse (rol)schilderingen

van het Kumamoto Museum of Art in Japan

getoond. Vanaf december was een groep ‘Miniatuurschilderingen

uit India’ opgesteld.

In de Zuidvleugel vonden ook weer twee nieuwe

textielpresentaties plaats, beide de vroege 20e

eeuw betreffende. In april opende ‘Traditie en vernieuwing,

Kostuum en textiel rond 1900’. De catalogus

kreeg de titel ‘Neo to Deco’ mee. In oktober

I n richting van de tentoonstelling

‘ N e d e rland - Japan - Indonesië’


23

P r e n t e n k a b i n e t

Het Rijksprentenkabinet presenteerde weer een

gevarieerd aanbod uit zijn rijke bezit, en niet

alleen in eigen huis. In het voorjaar speelde het

een belangrijke rol bij de totstandkoming van de

tentoonstelling ‘Arbeid en Schoonheid vereend’

over het werk van R.N. Roland Holst in het

Nationaal Vakbondsmuseum te Amsterdam.

In de zalen van het eigen prentenkabinet stond

de fotografie centraal in de tentoonstelling

‘Eduard Isaac Asser, Pionier van de Nederlandse

fotografie’, die vergezeld ging van een mooie

publicatie in de fotografiereeks van het Prins

Bernhard Cultuurfonds. Het feit dat honderd

jaar geleden de Vereniging Vo g e l b e s c h e r m i n g

Nederland werd opgericht, vormde de aanleiding

voor een kleurige tentoonstelling over ‘Vo g e l s ’.

Behalve door prachtige bladen van d’Hondecoeter

en Audubon en door Edward Muybridge’s

momentopnamen van een vliegende vogel uit

1885, werden de bezoekers verrast door de

opstelling van opgezette exemplaren van bijzondere

vogelsoorten.

Op 3 juli opende de tentoonstelling gewijd aan de

kunsthandel Van Wisselingh, het tweede deel in de

reeks ‘Kunst, kennis en commercie’, waarin eerder

aan de Haarlemse kunsthandel Debois aandacht

was besteed. Niet alleen Van Wisselinghs grote

inzet voor Nederlandse kunstenaars als Matthijs

Maris, Bauer, Breitner en Witsen werd getoond,

maar ook de grote rol die hij speelde bij de introductie

van Franse schilderkunst (Courbet,

D a u m i e r, School van Barbizon). Tevens werd

aandacht geschonken aan zijn meubelwerkplaats.

Onder de titel ‘Portret van een kunsthandel’ geeft

de catalogus een aardige kijk in de keuken van

een internationale kunsthandel in de laatste

a n d e rhalve eeuw.

I n richting van de tentoonstelling

‘ N e d e rland - Japan - Indonesië’


24

Als Nederlandse bijdrage aan het Van Dyck-jaar

presenteerde het prentenkabinet een prachtig

overzicht van ‘Antoon van Dyck en de prentkunst’.

De kloeke catalogus mag stellig een standaardwerk

genoemd worden. De publieke belangstelling bleef

helaas bij de verwachting achter, mede omdat de

Nederlandse pers nauwelijks meer berichtte over

de tentoonstelling die voorafgaand aan Amsterdam

eerst in het Museum Plantin Moretus in

Antwerpen te zien was geweest.

Tentoonstellingen Nederlandse

g e s c h i e d e n i s

Van 1 5 mei tot en met 1 8 juli presenteerde

de vernieuwde afdeling Nederlandse

geschiedenis ‘De zee op zakformaat, nautische

modellen uit de 1 9de eeuw’. Een

selectie van ruim 7 5 authentieke modellen,

in de 1 9de eeuw bijeengebracht

door het Ministerie van Marine, werd

getoond in samenhang met enkele schilderijen.

Behalve modellen van schepen

waren er ook vuurtorens, droogdokken,

bakens e.d. te zien. De modellen werden

getoond als voorbeelden van hun uiteenlopende

functies: van experimenteel

model en octrooimodel tot pronkmodel.

Op 7 augustus opende mevrouw Jeltje van

Nieuwenhoven, voorzitter van de Tweede Kamer,

de tentoonstelling ‘Nederland-Japan-Indonesië.

De Japanse bezetting van Nederlands-Indië herinnerd’.

De tentoonstelling, georganiseerd in samenwerking

met het Nederlands Instituut voor

Oorlogsdocumentatie (NIOD), was gewijd aan de

herinneringen en beeldvorming van de bezetting

van Nederlands-Indië. Aan de hand van bijzondere

documenten, foto- en filmmateriaal, en getuigenissen

van direct betrokkenen werd zowel de persoonlijke

beleving als de naoorlogse beeldvorming

gepresenteerd. Voorafgaand aan de opening vond

in het auditorium een door ca. 275 m e n s e n

bezochte conferentie plaats, met sprekers uit

Indonesië, Japan en Nederland.

De tentoonstelling vond plaats in het kader van de

herdenking van 400 jaar relaties tussen Nederland

en Japan. De tentoonstelling en het begeleidende

boek onder redactie van R. Raben kregen veel aandacht

in de pers. Van het gastenboek dat aan het

eind van het tentoonstellingscircuit was neergelegd,

werd door de bezoekers veelvuldig gebruik

gemaakt. Er werden drie banden volgeschreven

met totaal ca. 1500 reacties, van positief tot zeer

negatief, die bijna zonder uitzondering zeer emotioneel

waren. De gastenboeken werden daarmee

I n richting van de tentoonstelling

‘Amsterdams goud en zilve r ’


25

zelf tot een waardevol document en er werd besloten

ze als collectie op te nemen.

De derde in een reeks actuele speerpunten die de

afdeling Nederlandse geschiedenis organiseert in

samenwerking met het Algemeen Rijksarchief was

getiteld ‘De Vredesconferentie van 1899’. Hierin

toonde het museum, tevens in samenwerking met

het Vredespaleis in Den Haag, van 1 mei tot 27

juni onder meer een waaier met de handtekeningen

van alle gezanten, de slotakte van de conferentie

en een herinneringsbord met het opschrift

‘ Vrede door Recht’ dat in 1913 door de firma

Regout werd vervaardigd ter gelegenheid van de

inhuldiging van het Vredespaleis. Aflevering 4 w a s

gewijd aan ‘Het kinderwetje van Van Houten: 18

september 1874’ en was te zien van 18 s e p t e m b e r

tot en met 21 n o v e m b e r. Vanaf 15 december werd

met de vijfde speerpunt ‘De Soevereiniteitsoverdracht

aan Indonesië, 27 december 1949’ herdacht.

De erfenis van dit historische moment werd

bovendien geëvalueerd in een klein symposium,

georganiseerd samen met de Sectie Militaire

Geschiedenis van de Koninklijke Landmacht, dat

werd bijgewoond door ca. 7 0 m e n s e n .

Amsterdams zilver

De wintertentoonstelling van 1 9 9 9 w a s

tevens de opmaat tot het jubileumjaar

2 0 0 0. Ter gelegenheid van de publicatie

van deel 4 in de serie bestandscatalogi

van de verzameling kunstnijverheid van

het Rijksmuseum, werd op 1 0 d e c e m b e r

door burgemeester Schelto Patijn van

Amsterdam de tentoonstelling ‘Amsterdams

Goud en Zilver’ geopend. Bij deze

gelegenheid is het museumbezit aan

Amsterdams zilver integraal opgesteld op

feestelijke buffetten.

S a m e n w e r k i n g s p r o j e c t e n

In co-productie met het Amsterdams Historisch

Museum ontstond de tentoonstelling ‘Delfts uit de

V i t rine in de tentoonstelling

‘Amsterdams Goud en Zilve r ’


provincie. Aardewerk uit Hollandse tegelfabrieken’

in Museum Willet-Holthuysen. De bijdrage

van het Rijksmuseum bestond uit zowel een

omvangrijk bruikleen als de inzet van de conserv a-

tor ceramiek van het Rijksmuseum. Ruim 17.000

mensen bezochten deze tentoonstelling.

26

Educatie en publieksinformatie

In 1999 werd onder de titel ‘Nieuwe Nederlanders.

Het Rijksmuseum – het museum voor alle

Nederlanders’ een uniek lespakket ontwikkeld met

het doel de nieuwe Nederlander wegwijs te maken

in de Nederlandse cultuur en hem vertrouwd te

maken met musea in Nederland in het algemeen

en het Rijksmuseum in het bijzonder. Het pakket

bestaat uit een videoband, een docentenhandleiding

en een souvenir. Het werd in september

gratis aangeboden aan de ROC’s, de Regionale

Opleidings Centra, waar het kan worden ingepast

in het inburgeringsprogramma van de Nieuwe

N e d e r l a n d e r. Door het lespakket op deze manier

in te bedden in een vastliggende structuur – namelijk

die van het onderwijs – wordt de kans op succes

vergroot. Hopelijk gaat het museum zo een

vanzelfsprekend onderdeel vormen van het leven

van de nieuwe landgenoten.

Het samenstellen van het pakket is mogelijk

gemaakt dankzij de steun van de Katholieke

Stichting ter Bevordering van Welzijnswerk en

het VSB Fonds. Op 15 september werd het eerste

exemplaar in de Aduardkapel door de hoofddirecteur

aangeboden aan mevrouw Judith Belinfante,

lid van de Tweede Kamer voor de PvdA.

Een vorm van informele kennismaking met het Rijksmuseum

werd mogelijk door een dankzij Vendex in

samenwerking met het museum ontwikkeld ‘Kunsten

kennisspel’, dat op 7 oktober in een wedstrijd

tussen Marthe Röling, Wim T. Schippers, voorzitter

J.M. Hessels van de Raad van Toezicht en de hoofddirecteur

in de Aduardkapel werd gepresenteerd.

Geen organisatie heeft de laatste decennia zozeer

het belang van kunstonderwijs aan kinderen bewe-

A a n kondiging voor de VSB Museumzondag

(‘Joost de Suppoost’)

Groep kinderen bij de VSB Museumzondag

(‘Joost de Suppoost’)


zen als die van de Amsterdamse kunstkijkuren.

Op 12 maart vierde de organisatie zijn 50- j a r i g

bestaan met een ontvangst in het Rijksmuseum.

De wekelijkse lunchpauzelezingen en de zondagochtendlezingen

in samenwerking met de Vo l k s-

krant kunnen intussen rekenen op een trouw

publiek. Zeer succesvol blijft ook de formule van

de VSB Museumzondag (‘Joost de Suppoost’),

w a a rvoor het museum in 1998 de Kunstsponsorprijs

werd verleend. Daarnaast waren er weer allerlei

specifieke cursussen en lezingen rondom them

a ’s uit de permanente collectie. Zoals gebruikelijk

werden ook de tijdelijke tentoonstellingen van

het Rijksmuseum door themadagen, cursussen,

rondleidingen en evenementen omlijst.

In het kader van ‘Adriaen de Vries’ werden drie

woensdagavond-lezingen gegeven en tijdens de

fototentoonstelling ‘Kinderen van zeven’ van

Céline van Balen werden op 7 en 12 mei speciale

middagen georganiseerd voor de gefotografeerde

kinderen en hun ouders. Bijna alle kinderen kwamen,

met broertjes en zusjes en oma’s. De meesten

waren nog nooit in het Rijksmuseum geweest,

en het grootste deel was van buitenlandse

afkomst. Na een tijdje verdween het merendeel

richting Nachtwacht! Als dank voor hun medewerking

kregen alle kinderen een exemplaar van

Lydia Roods boek Pip, de rattenvanger van het

R i j k s m u s e u m .

Bij de zomertentoonstelling over Nederlandse 17e-

eeuwse stillevens werden video-animaties geproduceerd

die door middel van bewegend beeld een

aantal aspecten van het componeren en schilderen

van stillevens illustreerden. Iedere vrijdagavond in

de maand juli was gewijd aan een thema van het

stilleven, zoals bloemen, vruchten, vlees en vis en

t rompe l’oeil. Specialisten gaven toelichting onder

het genot van wijn, water en ‘thematische hapjes’.

De avonden in juli werden door steeds 100 à 150

deelnemers bezocht en ook voor de wekelijkse

avondrondleidingen in augustus en september

bestond grote belangstelling.

Op woensdagavond 13 oktober organiseerde het

museum een literair evenement. Twee acteurs vertolkten

voor een uitverkochte Nachtwachtzaal, en

in aanwezigheid van de weduwe van de schrijver,

een bewerking van Simon Vestdijks brievenroman

Avontuur met Ti t i a, die het nachtelijke Rijksmuseum

als setting heeft.

W w w. r i j k s m u s e u m . n l

Naast al deze activiteiten in het museum werd

met het openen van de nieuwe website van het

Rijksmuseum ook een brug geslagen naar de virtuele

bezoeker van onze instelling. De productie van

de website was nog in gang gezet door het hoofd

van de afdeling, Theo Schoemaker, die echter per

1 september de museumwereld vaarwel zegde voor

een leidinggevende functie in die van de dans. Op

vrijdag 17 december ging w w w. R i j k s m u s e u m . n l h e t

net op met 6.000 p a g i n a ’s tekst en meer dan 4.000

illustraties. Reeds bestaande informatiesystemen

zoals de 1250 kunstwerkbeschrijvingen die in ARIA

v o o rhanden waren, werden in de website geïntegreerd.

Tevens zijn artikelen uit de museumwinkel

via de site te koop. Een redactie van vier medewerkers

heeft anderhalf jaar aan de totstandkoming

van de site gewerkt, in samenwerking met het

bedrijf Consultdata. Het ontwerpbureau Premsela

Vonk tekende voor de aantrekkelijke vormgeving.

Via radiospotjes en advertenties werd de nieuwe

website onder de aandacht van het publiek

gebracht. Het Rijksmuseum kwam met zijn website

tamelijk laat, maar heeft die achterstand nu in een

voorsprong omgezet. Zowel qua omvang als kwaliteit

van de presentatie behoort de site tot de beste

museumsites die wereldwijd beschikbaar zijn, zo

luidde het oordeel van de recensies in de pers.

Externe betrekkingen

Het Rijksmuseum vormt met zijn vijf grote verzamelafdelingen

en het enorme scala aan daarv a n

afgeleide actviteiten een wereld op zich. Die

wereld kent weer talloze verbindingen met zowel

een nationaal als internationaal netwerk waarin

van publiek tot professionals incidentele en reguliere

contacten onderhouden worden.

27


Vaste banden verbinden het museum met het

Koninklijk Oudheidkundig Genootschap (KOG),

dat medebewoner van het gebouw is, en de

Vereniging van Vrienden der Aziatische Kunst,

w a a rvan de door de Vereniging bijeengebrachte

verzameling door het museum wordt beheerd.

Evenals de Vereniging Rembrandt hielden zij ook

dit jaar weer vele van hun bestuurs- of ledenvergaderingen

in het Rijksmuseum. Ook aan vele andere

organisaties werd gastvrijheid verleend, vaak

ook als tegenprestatie in het kader van sponsoring.

Naast de elders vermelde symposia en studiedagen

kan nog een bijeenkomst van de historische sectie

van de Nederlandse Museum Vereniging (15

maart) worden genoemd.

Op 10 maart ontving de directie de leden van het

kabinet en hun partners voor een bezoek aan de

tentoonstelling ‘Adriaen de Vr i e s ’.

In december nam het museum afscheid van

mevrouw Marie Christine Vink die vele jaren met

grote stijl het gezicht was van de externe betrekkingen

en fondswerving van het museum.

Raad van To e z i c h t

Eind maart 1999 overleed Michael Drabbe. Niet

alleen als actief lid van de Raad van Toezicht, maar

ook als drijvende kracht achter het gezelschap ‘de

Staalmeesters’, als voorzitter van het Rijksmuseum

Fonds en als voorzitter van de Vereniging van

Vrienden der Aziatische Kunst had hij lange jaren

nauwe banden met het museum onderhouden. Het

museum zal hem node moeten missen. De ABN

AMRO stichtte te zijner nagedachtenis een naar

hem vernoemd aankoopfonds dat bedoeld is voor

aankopen op het gebied van de Aziatische kunst.

In juni 1999 legde Dr Ir Th. Quené het voorzitterschap

van de Raad van Toezicht neer. Het museum

is hem zeer veel dank verschuldigd voor de voorbeeldige

wijze waarop hij het museum door de

verzelfstandigingsoperatie loodste en verv o l g e n s

invulling gaf aan de nieuwe toezichtstructuur. Hij

heeft de functie van voorzitter in alle opzichten op

voortreffelijke wijze vervuld. Wij zijn hem daarv o o r

zeer erkentelijk. De heer Quené is per 1 juni 1999

als voorzitter opgevolgd door Mr J.M. Hessels. Als

nieuwe leden van de Raad traden per 21 juni 1999

toe Drs N. Noordervliet-Bol en Drs H.H.F. Wijffels.

De overige leden van de Raad zijn Prof. Mr I.P.

A s s c h e r- Vonk, Prof. Dr J.R. Glasz en N. MacGregor.

De Raad van Toezicht keurde het vaststellen van

de jaarcijfers over 1998 goed alsmede de begroting

voor het jaar 2000. De Raad stemde verder in

met de bekostigingsaanvraag voor de subsidieronde

2001 – 2004 in het kader van het komende

K u n s t e n p l a n .

Voorts fuseerde de Stichting het Rijksmuseum met

toestemming van de Raad van Toezicht met de

Stichting de Staalmeesters, van welke laatste stichting

het bestaan sinds de verzelfstandiging in

wezen overbodig was geworden.

De heer Quené woonde de door het Ministerie van

OCenW en de Vereniging van Rijksgesubsidieerde

Musea (VRM) belegde bijeenkomst inzake de toezichthoudende

structuur van cultuurinstellingen bij.

De heer Hessels nam deel aan een mini-conferentie

met de staatssecretaris van Cultuur bij in het kader

van de planvorming voor Het Nieuwe Rijksmuseum.

Op 7 oktober vond een kennismakingsbijeenkomst

van Raad van Toezicht, Directie en Ondernemingsraad

plaats, en op 17 november woonde Prof. Dr J.

Glasz namens de Raad van Toezicht een overlegvergadering

tussen directie en OR bij.

Het Rijksmuseum Fonds

De heer H.C. Broeksma volgde de heer M. Drabbe

op als voorzitter van Het Rijksmuseum Fonds. Als

nieuw bestuurslid zal de heer H. Wijffels de band

met de Raad van Toezicht in het Fonds verzorgen.

Het Rijksmuseum Fonds is een ‘endowment fund’

dat zich met name richt op het verw e rven van

fondsen via particulieren. In 1999 steunde het

opnieuw enkele belangrijke aankopen van het

museum: het eerder genoemde clavecimbel-deksel

28


‘Tien uit de kunst’

S e rie postze g e l s , u i t g e g e ven in 1999

29


van Pieter Isaacz en de kandelabers van Froment-

Meurice. Het bestuur nam ook het initiatief tot de

aanstelling van een speciale fondsenwerver ten

behoeve van particulieren.

P u b l i c i t e i t

1999 was in publicitair opzicht een roerig jaar.

Naast de gebruikelijke aandacht voor de lopende

tentoonstellingen en nieuwe aanwinsten van het

Rijksmuseum, moest de afdeling ook op andere

fronten alle zeilen bijzetten om de constante vraag

naar informatie aan te kunnen. Met name de werving

voor de jubileumtentoonstelling van het jaar

2000 vergde veel aandacht. Zo werd de nationale

en internationale voorverkoop van kaarten geregeld,

en werden talloze persbijeenkomsten in binnen-

en buitenland georganiseerd. Tijdens een

persontbijt in de Nachtwachtzaal werd op 19

november 1999 een handzaam jubileumboekje

met een opgave van alle evenementen gelanceerd.

Los hiervan ontving het museum in 1999 r u i m

500 journalisten en medewerkers uit de reisindustrie.

Ruim dertig filmploegen filmden buiten de

openingstijden in het museum.

De meeste activiteiten van enige omvang kregen

hun eigen persbericht, persconferentie of voorbezichtiging

en vaak ook eigen affiches. Het museum

manifesteerde zich bij tal van evenementen, waaronder

de Uitmarkt eind augustus.

Nieuw was het fenomeen van de grote zomertentoonstelling,

die in het bijzonder ook op de buitenlandse

bezoeker mikt. ‘Het Nederlandse

Stilleven’ bleek inderdaad op grote belangstelling

van de buitenlandse pers te kunnen rekenen.

Er werd hiervoor extra geafficheerd en geadverteerd.

Adriaen Coortes schilderijtje K ru i s b e s s e n,

dat de omslag van de catalogus sierde, behoorde

bovendien tot de geselecteerde schilderijen voor

een in juni door PTT Post aan de Gouden Eeuw

gewijde postzegelreeks, waarvan voorts ook

Het zieke kind van Gabriël Metsu en Rembrandts

Joodse Bru i d uit de Rijksmuseumcollectie deel

uitmaakten.

De oproep van de Tweede Kamer tot grootscheepse

renovatie van het Rijksmuseum in september

en de bekendmaking van de steun van het N e d e r-

landse kabinet aan de renovatieplannen met een

bedrag van 1 0 0 miljoen gulden in november leidden

vanzelfsprekend tot een lawine van reacties.

Voorts besteedden de media veel aandacht aan

het nieuwe Museumplein, het afscheid van Hans

Ruijssenaars als architect van het Rijksmuseum en

de toekomstige positie van Nederlandse geschiedenis

binnen de herinrichtingsplannen van het

R i j k s m u s e u m.

Als gevolg van de herstructurering van de organisatie

ging de afdeling pers- en publiciteit, voorheen

deel uitmakend van de educatieve afdeling,

eind 1 9 9 9 op in de nieuwe stafafdeling communicatie

en marketing.

Fusie met Stichting De Staalmeesters

De Stichting de Staalmeesters is een financieringsstichting,

destijds opgericht ten behoeve van de

f o n d s e n w e rving en financiering van de verbouwing

van de Zuidvleugel. Op 2 7 oktober 1 9 9 9 is het

voorstel voor de fusie tussen de Stichting Het

Rijksmuseum (verkrijgende rechtspersoon) en

Stichting De Staalmeesters (verdwijnende rechtspersoon)

ondertekend. Het betreft hier een juridische

fusie, in de zin van artikel 2: 3 0 9 van het

Burgerlijk Wetboek, waartoe om juridische,

economische en sociale redenen werd besloten.

Rijksmuseum Holding B.V. en

Rijksmuseum Merchandising B.V.

Medio 1 9 9 9 zijn de Rijksmuseum Holding B.V.

(1 0 0 % deelneming van Stichting Het Rijksmuseum)

en de Rijksmuseum Merchandising

B . V. (1 0 0 % deelneming van Rijksmuseum Holding

B . V.) opgericht. Aanleiding voor de oprichting van

beide vennootschappen is de verdere uitbreiding

van de commerciële activiteiten van Het Rijksmuseum

buiten de muren van het museum zelf.

Door het opzetten van een holdingstructuur voor

deze activiteiten wordt een organisatorische, financiële

en fiscale afgrenzing van deze activiteiten ten

30


opzichte van de reguliere museale activiteiten

bewerkstelligd. Bij een verdere groei van de commerciële

activiteiten in de toekomst zal ook een

verdere uitbreiding van deze holdingstructuur

kunnen plaatsvinden.

B e z o e k e r s

Zoals hierboven reeds werd aangegeven, was het

jaar qua aantallen bezoekers zeer succesvol: het jaar

1996, met de heropening van de Zuidvleugel en de

succesvolle Jan Steen-tentoonstelling, werd geëvenaard.

Uit het in de bijlage opgenomen meerjarenoverzicht

blijkt dat dit bezoekersaantal ver boven

het gemiddelde ligt. De hoge bezoekersaantallen

zijn voor een deel het resultaat van de tentoonstelling

‘Van Gogh te gast’ in de Zuidvleugel. Daarnaast

is het bezoek in de zomerperiode hoog geweest.

Ook is er door de programmering een verschuiving

te constateren van nationaal (52 % in 1998, 39 %

in 1999) naar internationaal publiek (48 % in

1998, 61 % in 1999) .

F i n a n c i ë n

De omzet nam in 1999 toe tot ruim 57 m i l j o e n

gulden; het eigen vermogen verdubbelde bijna tot

ruim 10 miljoen gulden. De in 1998 ingezette lijn

van inkomstenoptimalisatie zet door. Naast de

hogere opbrengsten van entreegelden hebben met

name de inkomsten uit merchandising en winkelverkoop

in 1999 bijgedragen aan het positieve

exploitatieresultaat van circa 1,7 miljoen gulden

(zie verder de bijlage met het financiële jaarv e r-

slag). Er is tevens gestart met verkopen via

Internet. Ook de opbrengsten uit sponsoring zijn

sterk verbeterd ten opzichte van voorgaande jaren.

De verhouding subsidie/eigen inkomsten is sinds

de verzelfstandiging in 1995 sterk verbeterd. Met

een verhouding van 57 % subsidie ten opzichte

van 43 % eigen inkomsten is het Rijksmuseum in

1999 ruim uitgekomen boven de doelstelling uit

het ondernemingsplan 1999/2000.

O r g a n i s a t i e

In 1999 kreeg de in 1998 ingezette herstructurering

van het Rijksmuseum haar beslag. De organisatie

kreeg een nieuwe vorm, waarbij het goede uit

de vorige reorganisatie werd behouden, en elders

aanzienlijke verbeteringen en stroomlijningen werden

doorgevoerd. Zo zijn tal van kleinere units

binnen het museum geclusterd en werd het aantal

budgethouders teruggebracht.

De scheiding tussen de sectoren presentatie en

collectie is in het nieuwe model in beginsel

gehandhaafd, zij het dat geen aparte directeur

presentatie meer is aangesteld. Er is nu sprake van

een driehoofdige directie, waarbij elk directielid

een sector als eerste verantwoordelijkheidsgebied

heeft. Zo is de hoofddirecteur de eerst verantwoordelijke

voor presentatie geworden, terwijl in diens

sector de nieuwe functie van hoofd tentoonstellingen

is belast met zowel tentoonstellings- als inrichtingsactiviteiten.

De fondswervingsactiviteiten en

pers- en publiciteit zijn bijeengebracht in een

nieuwe stafafdeling communicatie en marketing,

en de afdeling evenementen is gevoegd bij educatie

en publieksinformatie.

In de sector collecties is de vorming van het

coördinerende bureau collecties de belangrijkste

verandering. Hieronder vallen thans tevens het

fotoatelier en de fotoadministratie en het

fotoarchief.

De nieuwe afdeling facilitair bedrijf werd de opvolger

van de voormalige intendance en valt thans

onder de zakelijke sector. Nieuw is daarbij de

afdeling commerciële zaken waarin onder meer

de activiteiten van de museumwinkel en de voorverkoop

van kaarten zijn ondergebracht. Bij enkele

activiteiten werd besloten tot uitbesteding, te

weten de kantinedienst en de huishoudelijke

d i e n s t .

Iedere herstructurering is een ingreep van jewelste,

voor de direct betrokkenen zeker ook in

emotionele zin. Het museum heeft in 1999 d a n

ook zeker zijn momenten van onrust gekend.

De medewerkers werden met speciale voorlichtingsbijeenkomsten

en regelmatig verschijnende

31


Foto Antonio Quintero

32


nieuwsbrieven alsmede het R i j k s m u s e u m - N i e u w s

over de besluiten en procedures ingelicht. Het is

een compliment aan de collega’s dat de onvermijdelijke

onzekerheid niet heeft geleid tot een voor

de buitenwereld waarneembare vermindering van

kwaliteit van het gebodene. Dit jaarverslag geeft

h i e rvan meer dan blijk.

Een bijzonder woord van waardering verdienen de

diverse projectleiders, deelnemers aan de werkgroepen,

de leden van de Ondernemingsraad, de

herplaatsingscommissie en de bezwarencommissie,

de vertegenwoordigers van de vakbonden en niet

te vergeten de medewerkers van de afdeling personeel

& organisatie, welke laatsten nog geruime tijd

met de afwikkeling van de herstructurering doende

zullen zijn. Zo zullen alle functiebeschrijvingen

de komende periode nog een update krijgen.

G e b o u w

Op het terrein van de gebouwzorg zijn een aantal

activiteiten vermeldenswaardig. Medio 1999 k o n-

den de vernieuwde meldkamer, de kleedkamers

voor de afdeling bewaking, beveiliging en veiligheid

en een aantal kantoren voor het facilitair

bedrijf in gebruik worden genomen in gebied

tussen de torens 3 en 4. Aan het eind van het jaar

startte de verbouwing van de personeelskantine

tot volwaardig bedrijfsrestaurant. Tegelijkertijd is,

onder eigen regie, gestart met de voorbereiding

van een ingrijpende verbouwing van het bestaande

publieksrestaurant. De bedoeling bij dit project is

dat de ‘sfeer van Cuijpers’ zoveel mogelijk wordt

benaderd en dat de bestaande capaciteit wordt

verdubbeld. Eveneens onder eigen projectleiding

is gestart met de verbouwing van het bestaande

schilderijendepot. Bijzondere aandacht bij dit project

gaat uit naar verbeteringen van de arbeidsomstandigheden.

Getemporiseerd worden werkplekken

van medewerkers bij het museum verv a n g e n .

De nieuwe werkplekken voldoen volledig aan eisen

die in de Arbowet hieromtrent zijn gesteld. Door

de afdeling gebouwenbeheer werd begonnen met

het opstellen van een meerjarenonderh o u d s p l a n

voor het gebruikersonderhoud binnen de museumgebouwen

(schilderwerk, electrotechnische en

werktuigkundige werken).

In het kader van de brandveiligheid van de het

gebouw werd eind 1999 een algemeen rookverbod

in het museum van kracht.

O n d e r n e m i n g s r a a d

In 1999 is de samenstelling van de Ondernemingsraad

(OR) ongewijzigd gebleven. In februari trad

de parttime secretaris van de Ondernemingsraad

aan. Directie en OR hebben intensief overlegd

over de herstructurering van de organisatiestruct

u u r, die eind 1999 met enige vertraging, en met

het inlassen van een adempauze waarin op enkele

punten nog kleine aanpassingen werden gemaakt,

haar beslag kreeg. De afwikkeling van een enkele

individuele rechtspositie was eind december nog

niet afgerond. Slechts 3 van de 71 direct betrokken

medewerkers waren niet herplaatsbaar.

Op de agenda stonden naast de herstructurering

onder meer de jaarstukken 1998, de halfjaarcijfers

1999 en de begroting 2000, de subsidieaanvraag

2001 – 2004 en de procedures rond uitbesteding

van kantinedienst en huishoudelijke dienst, arbo

en veiligheid, interne communicatie, maaltijdvergoedingen

bij overwerk, roosterkwesties (waaronder

een tijdelijke arbeidstijdenregeling in verband

met avondopenstelling), privacy en ziekteverzuim.

P e r s o n e e l s v e r e n i g i n g

De personeelsvereniging van het Rijksmuseum

verzorgde ook in 1999 weer een heel scala aan

activiteiten. Op 18 juli werd de jaarlijkse kanotocht

georganiseerd en op 28 november verzorgde

de personeelsvereniging een sinterklaasmiddag

voor kinderen van medewerkers, rijk aan speculaas,

limonade en strooigoed.

Op 15 september opende de hoofddirecteur in de

personeelskantine een expositie van het werk van

Antonio Quintero van de huishoudelijke dienst.

Eerder had hij al zijn foto’s van poolhonden geëxposeerd.

Nu waren er 35 f o t o ’s van het exterieur

34


van het Rijksmuseumgebouw te bewonderen, een

project waaraan Quintero zo’n drie jaar heeft

gewerkt .

35

De toneelvereniging ‘Troost voor allen’ bracht met

veel verve een geactualiseerde versie van Nicolaj

Gogols De Inspecteur-generaal op de planken, die

voor de gelegenheid werd gesitueerd in Bergen op

Zoom anno 1989. Sander Israëls tekende wederom

voor de regie.

Het jaar 2000

De millenniumwisseling wierp in vele opzichten

zijn schaduw vooruit. De facilitaire dienst, in het

bijzonder de afdeling automatisering, zorgde in

overleg met de Rijksgebouwendienst dat het museum

bij de jaarwisseling in technische zin niet voor

onaangename verrassingen kwam te staan.

Het feit dat het Rijksmuseum in 2000 zijn 200-

jarig bestaan als museum herdenkt, kleurde in

sterke mate de werkzaamheden, in het bijzonder

die van de afdeling tentoonstellingen. Ten behoeve

van de hoofdmanifestatie ‘De Glorie van de

Gouden Eeuw’ werden reeds alle bruiklenen

g e w o rven en werd de catalogus door de auteurs uit

de educatieve staf van het museum geschreven in

nauwe samenwerking met de conservatoren.

Dat het museum zijn jubileumjaar én het nieuwe

millennium kan ingaan met het prachtige perspectief

van een integrale renovatie van het museumg

e b o u w, stemt zeer dankbaar. De wetenschap dat

het 200-jarige Rijksmuseum als nationale instelling

nog steeds kan rekenen op een breed draagvlak,

zowel bij het publiek als bij de overheid, sterkt ons

in onze ambities voor Het Nieuwe Rijksmuseum.

Ronald de Leeuw

H o o f d d i r e c t e u r


Het Nieuwe Rijksmuseum

3 8 Besef van tijd en gevoel van

schoonheid

Nederlandse geschiedenis in een

g e ï n t e r g re e rde opstelling

4 2 Het Nieuwe Rijksmuseum

Het Rijksmuseum in de 2 1e eeuw


Besef van tijd en gevoel van schoonheid

Nederlandse geschiedenis in een

g e ï n t e g re e rde opstelling

38

Vanaf 2 0 0 3 zal de grote verbouwing tot

Het Nieuwe Rijksmuseum plaatsvinden.

In de periode tot 2 0 0 7 is de vaste collectie

slechts gedeeltelijk voor het publiek

toegankelijk. Na de heropening wil het

museum de collecties van de afdelingen

schilderijen, beeldhouwkunst en kunstn

i j v e rheid, en Nederlandse geschiedenis

in onderlinge samenhang laten zien: de

geïntegreerde opstelling. Ook de geschiedeniscollectie

kan daar veel bij winnen.

‘Kijk, die staat in ons geschiedenisboek’. Een uitroep

die je veelvuldig kunt horen als een groep jongeren

de afdeling geschiedenis in het Rijksmuseum

bezoekt. ‘Ons’ geschiedenisboek, ‘onze’ geschiedenis.

Of het nu het schilderij met de St. Elisabethsvloed

of De grote vergadering in de Ridderz a a l door Va n

Delen is, of de indrukwekkende spiegelversiering

van de bij Chatham veroverde Royal Charles, ze

maken deel uit van de intellectuele bagage van de

Nederlander en daarmee van zijn nationale identiteit.

Dat geldt niet alleen voor schilderijen en voorwerpen

die in de afdeling Nederlandse geschiedenis

te zien zijn. Kunstwerken als Rembrandts N a c h t w a c h t,

Vermeers M e l k m e i s j e en de werken van Jan Steen in

de afdeling schilderijen maken eveneens deel uit van

dat collectieve geheugen. En hetzelfde kan gezegd

worden van de verzameling Delfts blauw in de afdeling

beeldhouwkunst en kunstnijverh e i d .

Het Rijksmuseum kan met zijn collecties met

recht de Nationale Schatkamer genoemd worden.

Een schatkamer van geschiedenis en kunst. Het is

een uitgangspunt dat al in het prille begin in 1798

met de instelling van de Nationale Konstgallerij

in Den Haag gehuldigd werd. Daar werden toen

De Chatham beke r

Nicolaas Loocke m a n s , 1 6 6 8

Goud en email

S c h u t t e rsmaaltijd ter viering van het sluiten van de

Vrede van Münster in de Voetboog- of St. J o risdoelen te

A m s t e r d a m , 1 6 4 8

B a rtholomeus van der Helst, 1 6 4 8

O l i e verf op doek


topstukken bijeengebracht waarbij het niet alleen

ging om de artistieke kwaliteit, maar vooral ook

om wat er op te zien was. Niet zomaar een schilderij

van Ferdinand Bol, maar een met de beeltenis

van de ‘doorluchtige’ zeeheld Michiel de Ruyter.

Bezoekers konden zich vergapen aan stukken met

kunst en geschiedenis duidelijk onderscheiden te

gaan presenteren. Zijn keuze leeft zowel organisatorisch

– met afdelingen schilderkunst, vaderlandse

geschiedenis, beeldhouwkunst en kunstnijverheid –

als op zaal – gescheiden presentaties – in grote

lijnen door tot op de dag van vandaag. Op het

gebied van verzamelen zijn de afdelingen hun

eigen weg gegaan. Zo verzamelt de afdeling beeldhouwkunst

en kunstnijverheid voorwerpen die zijn

gemaakt tot de jaren twintig van de 20e eeuw, maar

verbreedt de afdeling haar collectie wel met internationale

topstukken. Voor Nederlandse geschiedenis

zijn de landsgrenzen bepalend gebleven, met

oog voor relaties met het buitenland en Nederland

overzee. De chronologische lijn wordt daarentegen

doorgetrokken tot op de dag van vandaag.

Door Schmidt Degeners ingreep won de

publiekspresentatie in bepaalde opzichten aan

duidelijkheid, maar gingen mogelijkheden tot

samenhang en nuancering verloren. Zo werden

vanaf dat moment veel objecten, ontdaan van hun

historische lading, louter als kunstuitingen getoond

en werden collecties opgebroken en gescheiden als

kunst of als geschiedenis gepresenteerd.

Na de Tweede Wereldoorlog verzorgde R. van

L u t t e rvelt, hoofd van de afdeling geschiedenis,

een tijdelijke geschiedenispresentatie, maar door

39

artistieke en historische kwaliteiten.

In de loop van de 19e eeuw ontwikkelde het

museum zich tot een nationaal depot waar allerlei

uiteenlopende collecties werden ondergebracht.

Collecties van kunst, maar zeker ook van geschiedenis.

De penningenverzameling van Van Gelder,

de militariacollecties Roosdorp en Snouckaert van

Schauburg, de Nova Zembla-collectie en de

Marinemodellencollectie vonden hun plek in het

prestigieuze museumgebouw dat architect Cuypers

in Amsterdam voor het nationale museum had

o n t w o r p e n .

Door al deze uiteenlopende acquisities was aan

het begin van de 20e eeuw een onsamenhangend

conglomeraat ontstaan. Na hevige discussies waaraan

ook de historicus Huizinga deelnam, besloot

directeur Schmidt Degener eind jaren twintig

Buste van Lodewijk Napoleon, koning van Holland

P i e rre Cart e l i e r, 1 8 0 6

G i p s


zijn vroegtijdig overlijden in 1963 is hij nooit toegekomen

aan het realiseren van zijn plannen voor

een volwaardige historische opstelling. Dat was

voorbehouden aan de begin 2000 overleden D.H.

Couvée, die in 1971 een vernieuwende en geëngageerde

presentatie samenstelde. Typerend was dat

de afdeling vaderlandse geschiedenis door hem in

afdeling Nederlandse geschiedenis werd omgedoopt.

Zijn vooruitstrevende concept, dat onder

andere plaats bood aan beeld- en geluidsmateriaal

en in chronologisch opzicht tot en met de Tw e e d e

Wereldoorlog doorliep, vormt nog steeds de basis

voor de huidige presentatie.

Daarin krijgt de bezoeker, na de ingrijpende

facelift die in 1998 werd doorgevoerd, een beeld

van de Nederlandse geschiedenis vanaf de middeleeuwen

tot 1940, idealiter doorgetrokken tot het

recente verleden. Dat beeld is opgebouwd met

authentieke afbeeldingen en objecten, historische

en artistieke, waarbij de laatste in een historische

context functioneren.

Het doel van de presentatie is om de bezoeker

duidelijk te maken waarom Nederland het staatsbestel

heeft dat het nu heeft, waarom de mensen

er wonen die er nu wonen, waarom het landschap

en de grenzen geworden zijn wat ze nu zijn en hoe

de relaties met andere landen zich hebben ontwikkeld,

waarbij ook Nederland als koloniale macht

aan de orde komt.

Dit zijn noties die men sinds de jaren zestig

‘maatschappelijk relevant’ noemt en waarmee een

nationaal museum een bijdrage levert aan een groter

begrip van onze samenleving bij de leden van

deze samenleving. Bovendien lijkt het zo te zijn

dat hoewel landsgrenzen vervagen en andere culturen

steeds meer van invloed zijn op Nederland,

de interesse voor het eigen verleden groeit.

Mede daarom verheugt deze benadering zich

de laatste jaren in de algemene en politieke

belangstelling, en geeft zij aanleiding tot commentaren

en debatten in de media.

Het bericht dat de afdeling Nederlandse geschiedenis

onderdeel zal gaan uitmaken van de geïntegreerde

opstelling heeft echter ook negatieve reacties

in de publieke opinie opgewekt. Blijkbaar vreest

men dat in een geïntegreerde opstelling van kunst

en geschiedenis de functie van geschiedenis verloren

gaat. Die vrees wordt gevoed door de recente

voorbeelden in provinciale en grotere stedelijke

40

L u i t e n a n t - a d m i raal Michiel A d ri a e n s z . de Ruyter

Ferdinand Bol, 1 6 6 7

O l i e verf op doek

Het Sint Nicolaasfeest

Jan Steen

O l i e verf op doek


41

musea waar de (moderne) kunst de archeologie en

geschiedenis naar uithoeken heeft verbannen. In de

discussie over een geïntegreerde opstelling spelen

ook deze sentimenten een rol.

Zal geschiedenis in het Rijksmuseum in een

geïntegreerde opstelling veroordeeld worden tot

een rol in de marge? Integendeel: het uitgangspunt

is juist dat de combinatie van kunst- en

geschiedenisverzamelingen onder één dak het

Rijksmuseum unieke mogelijkheden biedt. Het is

een gegeven dat de publiekspresentatie een meerwaarde

moet opleveren.

Een aantal voorbeelden. Het onlangs met hulp

van de Nederlandse Sponsorloterij verw o rven P o rt re t

van Hortense de Beauharn a i s is belangrijk omdat het

de eerste koningin van Nederland afbeeldt, maar

tegelijk is het een meesterstuk van de Franse schilder

Girodet. Van der Helsts S c h u t t e rmaaltijd ter gele -

genheid van de Vrede van Münster is een artistiek meesterstuk,

maar heeft tevens een belangrijke historische

betekenis omdat de schutters met hun feest de

formele onafhankelijkheid van de Nederlandse

Republiek markeren. Het eerste stuk hangt nu in de

afdeling Nederlandse geschiedenis, het tweede in de

afdeling schilderijen. In een geïntegreerde opstelling

zullen oplossingen gezocht worden om beide

De grote zaal op het Binnenhof, Den Haag, tijdens

de Grote Ve rg a d e ring der Staten-Generaal in 1651

Dirck van Delen

O l i e verf op paneel

functies op een evenwichtige manier onder de aandacht

van het publiek te brengen. Een helder concept

en duidelijke kaders zullen hier de grondslag

moeten vormen voor een opstelling waarin kunst en

geschiedenis elkaar afwisselen en versterken, en

waarin besef van tijd en gevoel voor schoonheid

s a m e n g a a n .

De opzet is duidelijk, maar hoe kan deze worden

uitgewerkt? Hoe kan voorkomen worden dat zo’n

opstelling een optelsom wordt van de nu bestaande

presentaties, waardoor de bezoeker vermoeid

afhaakt, geplaagd door de veelheid aan invalshoeken,

boodschappen en indrukken? Hoe kan een

presentatie worden bereikt waarvan de chronologische

lijn de basis vormt, maar waarin deze toch niet

zo dwingend aanwezig is dat combineren en associëren

onmogelijk worden gemaakt? Kortom, hoe kan

de historische ontwikkeling van Nederland zichtbaar

worden gehouden zonder dat zij verwordt tot niet

meer dan een omlijsting van kunst?

Het zijn vragen die het museum ook zichzelf

zal stellen bij de verdere uitwerking van de geïntegreerde

opstelling. Het debat is in volle gang.

K ru i t h o o rn met cedelke n In deze kru i t h o o rn lieten

Barents en Heemskerck een briefje (het ‘ c e d e l ken’)

achter in het Behouden Huys op Nova Zembla

waarop zij schreven dat zij er overwinterd hadden en

op 13 juni 1597 in twee open boten weer ve rt r o k ke n


Het Nieuwe Rijksmuseum

Het Rijksmuseum in de 2 1e eeuw

42

Dankzij het bedrag van 1 0 0 miljoen gulden

dat de Staat in 1 9 9 9 schonk, is nu

duidelijk dat Het Nieuwe Rijksmuseum

werkelijkheid wordt. Het Rijksmuseumgebouw

zal worden aangepast aan de

eisen van de tijd, want sinds het meer

dan 1 0 0 jaar geleden werd geopend, is

niet alleen het bezoekersaantal, maar ook

de behoefte aan publieksvoorzieningen

drastisch toegenomen.

Sinds de opening in 1885 is het uiterlijk van het

m u s e u m g e b o u w, met uitzondering van de latere

uitbreiding met de Zuidvleugel, vrijwel ongewijzigd

gebleven. De buitenkant van het Rijksmuseum verkeert

in goede staat, maar de binnenzijde is gaandeweg

verstikt geraakt. Het oorspronkelijk heldere

concept van Cuypers, een logische plattegrond met

een reeks van zalen gegroepeerd rond de twee binnenplaatsen,

is door de toegenomen behoefte aan

ruimte en vele ad hoc-beslissingen verdwenen.

De vo o r h a l , gezien naar het we s t e n , circa 1900


Hoewel in de loop der tijd steeds aanpassingen

zijn uitgevoerd volgens hoge maatstaven en de

museale opvattingen van het moment, heeft de

opeenvolging van ingrepen door de successieve

generaties uiteindelijk tot een onbevredigend

geheel geleid. Ruimtegebrek ontstond al spoedig

doordat bij de oorspronkelijke bouw nauwelijks in

termen van voorzieningen als depots, ateliers en

werkplekken voor de staf was gedacht. Daarnaast

hebben nieuwe vormen van presentatie (bijvoorbeeld

het hangen van schilderijen op ooghoogte

in plaats van gestapeld in drie rijen boven elkaar),

de behoefte aan een winkel en een auditorium, en

vooral de groei van de collecties mede geleid tot

een steeds nijpender ruimtegebrek. Dit werd opgelost

door het volbouwen van de binnenhoven van

het museum en het in kleinere eenheden verkavelen

van de oorspronkelijke tentoonstellingszalen.

Ook werden ruimten die voor de presentatie van

de collectie waren gepland aan het publiekscircuit

onttrokken om dienst te doen als kantoor of werkplaats.

Het resultaat is een onoverzichtelijk circuit,

dat de beleving van de oorspronkelijke structuur

van het gebouw nagenoeg onmogelijk maakt, en

een verder verlies van kwaliteit door een onevenwichtige

verdeling van licht in het gebouw. Ook de

eenheid in de inrichting van het Cuypers-gebouw

ging verloren. Doordat afdelingen in verschillende

tijdperken werden gerenoveerd of ad hoc werden

aangepast, verloor het museum niet alleen zijn

oorspronkelijke decoratie, en daarmee veel van

zijn karakter en allure, maar werd het parcours

qua afwerking en stijl een lappendeken van kwalitatief

sterk wisselende elementen. Veel van de wisselvallige

kwaliteit die het gebouw thans kenmerkt,

hangt ook samen met de hogere conserv a t o r i s c h e

eisen die in de loop der tijd aan het collectiebeheer

werden gesteld. Om het daglicht te weren,

werden ramen en daklichten geblindeerd.

Klimaatbeheersing werd aangebracht in een periode

dat voor verwarming en luchtbehandeling grote

kanalen noodzakelijk waren. Daartoe werden voorzetwanden

geplaatst en plafonds verlaagd, waardoor

de oorspronkelijke architectuur verloren

43

August van Delden Pe rspectivische doorsnede van het

R i j k s m u s e u m circa 1890

Pen in zwart , penseel in gri j s

106 x 105 cm.


We s t e l i j ke binnenhof, z u i d o o s t e l i j ke hoek, circa 1885

44


ging en een in ruimtelijke zin esthetisch zeer

onbevredigend geheel ontstond.

Naast de feilen die het gebouw in esthetisch en

logistiek opzicht ten behoeve van het gebruik door

het publiek kenmerken, gaat het ook gebukt

onder aanzienlijk achterstallig onderhoud en voldoet

het op cruciale punten niet aan (wettelijke)

eisen op het punt van bewaaromstandigheden,

installatietechniek en arbo-voorschriften.

Dit leidde tot een door de directie van het

Rijksmuseum en de Rijksgebouwendienst gezamenlijk

ontwikkelde visie ten aanzien van een renovatie

en herstructurering van het gebouw.

U i t g a n g s p u n t daarbij is dat weer zoveel mogelijk

recht wordt gedaan aan de oorspronkelijke

structuur van Cuypers’ gebouw, daglicht weer een

belangrijker rol kan spelen in het museum en een

goede logistieke situatie ontstaat.

Een factor van betekenis is daarbij dat het Rijksmuseum

dankzij de herinrichting van het Museumplein

aan de zuidkant van het gebouw veel m e e r

gezicht heeft gekregen. Met zijn ligging ‘aan het

hoofd van de tafel’ is het museum zowel de monumentale

entree van het plein als de dominante

architectonische verschijning ter plekke. De

onderdoorrit kan fungeren als de ideale ‘foyer’

voor het Museumplein, zoals ook door de architect

van het Museumplein, Anderson, werd onderkend.

Daarnaast is de bestaande ingang van de Zuidvleugel

in een aantrekkelijker omgeving komen te

liggen, en zal het gebruik als de plaats voor grote

tijdelijke tentoonstellingen deze vleugel nog extra

p r o f i l e r e n .

De vorige directeur van het Rijksmuseum,

Henk van Os, formuleerde als zijn overtuiging dat

“een groter Rijksmuseum niet per definitie een

beter museum is”. In samenwerking met toenmalig

architect Ruijssenaars werd op basis van dit uitgangspunt

een eerste schets gemaakt van de mogelijkheden.

De opvatting van Van Os wordt nog

steeds gehuldigd, in die zin dat het huidige hoofdgebouw

plus Zuidvleugel de grens zal blijven

vormen voor het door het publiek te betreden

gebied. Eerder was het museum echter in facilitaire

zin al uitgebreid met het zogenaamde Ve i l i g-

heidsinstituut, en in 1997 werd begonnen met de

aanleg van het ‘tunnelgebouw’ ten behoeve van

die depots die het museum in zijn onmiddellijke

nabijheid dient te hebben. Daarnaast beschikt het

museum sinds 1994 over een aantal externe

opslagloodsen bij Mijdrecht, die in de toekomst

verbouwd zouden kunnen worden tot volwaardige

d e p o t s .

De voornaamste uitgangspunten voor Het

Nieuwe Rijksmuseum zijn daarmee:

– herstel van de oorspronkelijke ruimtelijke

h e l d e rheid, onder meer door het gedeeltelijk

terugbrengen van de oriënterende en ‘luchtscheppende’

functie van de beide binnenhoven

– de poortfunctie tussen binnenstad en Museumplein

benutten door deze poort voor voetgangers

als hoofdentree en centrale foyer voor het

Museumplein en het Rijksmuseum te laten

f u n g e r e n

– vanuit de nieuwe foyer een directere toegang

bieden tot een aantal publieksvoorzieningen, zoals

restaurant, museumwinkel en aula, waarbij deze

functies ook autonoom gebruikt zullen kunnen

w o r d e n

– het opnieuw bestemmen als publieke expositieruimte

van de in het oorspronkelijke plan van

Cuypers aangegeven tentoonstellingsruimte op de

begane grond en de bovenverdieping

– het onderbrengen van depots en atelier- en

expeditievoorzieningen op beter daarvoor geschikte

lokaties, met name een nieuw tunnelgebouw

tussen het Rijksmuseum en het ondergrondse busstation

in de Hobbemastraat, en in het Ve i l i g h e i d s-

i n s t i t u u t

– het opnieuw structureren van de installatietechnische

infrastructuur in samenhang met een bouwfysisch

beleidsplan

– het weer terugbrengen van de oorspronkelijke

decoratie uit de tijd van Cuypers in wanden en

vloeren, waar zulks met de huidige eisen van presentatie

verzoenbaar is

Bij de toedeling van functies aan het museumgebouw

zal zoveel mogelijk ruimte in het hoofdgebouw

en de Zuidvleugel aan het publiek ten goede

moeten komen. Dat betreft de tentoonstellingszalen

(tijdelijk en permanent), publieksruimten

(bibliotheek, ARIA, auditoria, kleine ontvangst- en

45


vergaderzalen), publieksvoorzieningen (winkel,

restaurant, garderobes, toiletten), en verkeersgebieden

(hallen, trappen). De publieksvoorzieningen

zullen zowel uit het oogpunt van publieksservice

als om commerciële redenen (aantrekkelijker

horeca- en winkelvoorzieningen) in Het Nieuwe

Rijksmuseum een grotere nadruk – en dus ook

ruimtebeslag – dienen te krijgen dan thans.

Daar waar functies niet het primaire doel van

het museum of een directe bediening van het

publiek betreffen, zullen zij veelal uitgeplaatst

moeten worden. Hiervoor beschikt het museum al

over enkele lokaties in de onmiddellijke nabijheid.

Het Veiligheidsinstituut lijkt de aangewezen plek

om via ver- en nieuwbouw de restauratieateliers

onder te brengen. Dit gebouw ligt logistiek

betrekkelijk gunstig ten opzichte van het tunnel

( d e p o t -) g e b o u w.

De verbouwing zal ook gevolgen hebben voor

de wijze van presentatie. Dat het museum als het

ware is opgedeeld in vijf sub-musea, wordt als

beperkend ervaren. Zoals de afdelingen thans fungeren,

vertellen zij elk hun eigen verhaal, hetzij in

chronologische volgorde (schilderkunst, geschiedenis,

beeldhouwkunst en kunstnijverheid), ofwel

thematisch (Aziatische kunst). Daarnaast manifesteert

de Aziatische kunst zich, evenals de textilia,

regulier in kleine wisselende presentaties, zoals

ook bij het Prentenkabinet het geval is. Aan een

aantal collectie-onderdelen, zoals de buitenlandse

beeldende kunst, kon echter tot dusver nooit een

passende plaats in zo’n concept geboden worden,

en vooral de strikte scheiding die tussen ‘historische’

en ‘kunsthistorische’ voorwerpen moet worden

gemaakt, leidt vaak tot problematische, geforceerde

keuzen.

Om in de toekomst de meerwaarde van het

onder één dak samenbrengen van deze vijf collecties

beter te benutten, is een gemengde, c.q. geïntegreerde

presentatie van schilderkunst, beeldhouwkunst,

toegepaste kunst en Nederlandse

geschiedenis het uitgangspunt. Op deze wijze kan

meer recht worden gedaan aan het specifieke

karakter dat het Rijksmuseum als nationaal museum

eigen is, en waarin het zich nogal opvallend

van andere ‘nationale musea’ onderscheidt. De

meeste Europese nationale musea kennen de combinatie

van vaderlandse geschiedenis én beeldende

en toegepaste kunst niet, en zeker niet in een ver

doorgevoerde vorm.

Wanneer een chronologische ordening van de

collectiebestanddelen hier wordt aangeduid als

een ‘integratiemodel’, wordt nadrukkelijk niet

bedoeld dat de objecten steeds per zaal gemengd

opgesteld worden. De gedachte gaat uit naar een

in zo logisch mogelijke volgorde afwisselend – en

met oog voor wisselwerking – vormgegeven circuit,

waarin schilderijenzalen worden gevolgd door

zalen met kunstnijverheid of een historisch gethematiseerde

opstelling.

Het Rijksmuseum hoopt met de realisatie van Het

Nieuwe Rijksmuseum beter uitgerust te zijn om

ook in de nieuwe eeuw te functioneren op een

eigentijdse wijze die de Nationale Schatkamer

waardig is, opdat het kan dienen als een up-to-date

cultureel visitekaartje van Nederland.

46

De Eregalerij met aan het einde de Nachtwachtzaal, 1 8 9 8


47

R i j k s museum 1 8 8 5 1 9 9 9

Aantal bezoekers 250.000 1.310.497

Collectie schilderijen 1.750 5.500

Collectie prenten en tekeningen 60.000 700.000

Collectie objecten 8.000 65.000

Aantal kassa’s en kaartcontrole g e e n * 5 k a s s a ’s

Capaciteit garderobe g e e n ** 1500 j a s s e n

Restaurant oppervlak 200 m 2 300 m 2

Aantal toiletten 6 60

Winkel opperv l a k 10 m 2 200 m 2

Huidige noodzake l i j ke facilitaire voorzieningen :

Capaciteit garderobes: 3000 jassen,berg ruimte voor rolstoelen, bu g g y ’s , minimaal 300 locke rs

Aantal kassa’s : 5 , 1 kassa voor vo o rve rko o p, elektronische controle mu s e u m k a a rten

W i n ke l o p p e rv l a k : minimaal 300 m 2 , t e vens toegankelijk voor niet-mu s e u m b e zo e ke rs

O p p e rvlak voor restaurant en zaalve r h u u r: minimaal 900 m 2 , t e vens toegankelijk voor niet-mu s e u m b e zo e ke rs

* het museum was gra t i s

* * het museum was slecht ve r w a rm d

De vo o r h a l , gezien naar het oosten, circa 1900


A a n w i n s t e n

5 0 Kuvera, de Indo-Javaanse god

van de rijkdom

5 2 Pieter Isaacsz

Allegorie op Amsterdam als centrum

van de were l d h a n d e l

5 4 De schilder en zijn graveur

Een tekening naar Rubens,

door de meester gecorr i g e e rd

5 6 Een Augsburgs pronkkabinet

5 8 De zomer in het hoofd

Een Hollander in Italië

6 0 Frans historisme op zijn best

Z i l v e ren kandelabers van

F roment Meurice

6 2 Éduard Baldus

Fotografie van het nieuwe Louvre

1854 –1857

6 6 Negentiende-eeuwse tekeningen

Aanwinsten uit de collectie

Hans van Leeuwen

49

O v e r i g e

6 8 De Dirck Hartoghs-schotel

7 0 Aanwinsten uit eigen collectie

Het re s t a u r a t i e p roject stillevens

7 4 W w w. r i j k s m u s e u m . n l


Kuvera, de Indo-Javaanse god

van de rijkdom

50

De godheid is zittend vo o r g e s t e l d . In zijn

rechterhand klemt hij een goed gevulde buidel

die tegen zijn rechterbeen aan ligt. D e

buidel is gemaakt van fijne stof, w a a rvan het

uiteinde in elegante plooien over zijn re c h-

t e ronderbeen naar vo ren valt. Op de palm

van zijn geopende linkerhand ligt een bal:

een pare l , edelsteen of vrucht. Deze vo o r-

werpen zijn, evenals de buidel, ke n m e r ke n d

voor Ku ve r a , de Indo-Javaanse god van de

r i j k d o m . Zijn goed doorvoede lichaam

straalt welstand uit.

Net als andere Indo-Javaanse godheden draagt hij

verschillende soorten sieraden; zijn gekruiste

borstsnoer is voorbehouden aan jonge, mannelijke

godheden. Hij zit op een lotus, waaroverheen een

kleed is gedrapeerd. Zijn aureool is geplaatst

tegen de rugleuning, waarvan de knoppen betekenisvol

de vorm van grote juwelen hebben.

Het beeld was in bezit van de familie die het in

1 9 3 2 naar Nederland meenam met toestemming

van de toenmalige Oudheidkundige Dienst van

het voormalige Nederlands Indië. De archeologische

vindplaats is precies bekend. Het beeld is

afkomstig uit een tempel behorend tot het

Midden-Javaanse tempelcomplex Gedong Songo,

dat in de jaren 1 9 1 6 tot 1 9 2 4 werd blootgelegd.

Het complex bestaat uit een aantal tempels die in

groepjes tegen de helling van de berg Ungaran

zijn gebouwd. Alle sporen wijzen erop dat de tempels

gewijd waren aan de hindoegod Shiva. Het

beeld van Kuvera dat door het Rijksmuseum werd

v e rw o rven, was het enige dat gevonden werd bij de

laagstgelegen groep tempels, bestaande uit slechts

een enkel gebouw. Anders dan de andere tempels

aan Shiva gewijd, heeft deze geen nissen voor beelden

in de buitenwanden. Er zijn wel kleine nissen

in de wanden van de binnenkamer, waar ook de

basis voor een l i n g g a, de symbolische vorm van de

god Shiva, werd aangetroffen. Helaas kan niet vastgesteld

worden waar het beeld van Kuvera in deze

tempel heeft gestaan.

In het Indo-Javaanse tijdperk, dat van de vierde

tot de 15de eeuw duurde, zijn gedurende twee

relatief korte perioden hindoeïstische en boeddhistische

heiligdommen op Java gebouwd: van circa

750 tot 850 tijdens de Midden-Javaanse periode, en

van circa 1250 tot 1450 tijdens de Oost-Javaanse

periode. De tempels van de Gedong Songo-groep

behoren samen met die van het Diëngplateau tot

de vroege Midden-Javaanse heiligdommen.

De beroemdste bouwwerken uit de Midden-Javaanse

periode zijn de boeddhistische Borobudur (eerste

kwart negende eeuw) en de hindoeïstische candi

Prambanan (circa 856). Deze behoren echter (met

een aantal andere tempels zoals bijvoorbeeld candi

Mendut, candi Sewu en candi Plaosan) tot de latere

fase van de Midden-Javaanse periode.

De Kuvera van Gedong Songo is typisch voor

de vroege fase van de Midden-Javaanse periode.

De godheid zit er losjes en ongedwongen bij en is

minder scherp uitgehakt dan een vergelijkbaar

beeld uit het eind van de Midden-Javaanse periode.

Het Rijksmuseum had nog geen beeld uit deze

vroege fase in zijn collectie. Dit kunstwerk voegt

dus een dimensie toe aan de verzameling Indo-

Javaanse beeldhouwkunst van de afdeling

Aziatische kunst.


Beeld van de rijkdomsgod Kuve ra

I n d o n e s i ë , M i d d e n - J av a , Gedong Songo, eind 8e eeuw

Vulkanisch gesteente (andesiet), H . 40 cm.

I nv. nr AK-RAK 1999-1

A a n koop met steun van het Rijksmuseum Fonds

51


Uit historische bronnen was bekend dat de

stad A m s t e rdam in het begin van de 17e

eeuw opdracht gaf aan de familie Ruckers in

A n t werpen tot de bouw van een clave c i m b e l

voor het stadhuis. De stadsorganist

S weelinck reisde in 1604 enkele malen naar

A n t werpen om de wensen van de stad ove r

te bre n g e n . Toen het clavecimbel eenmaal

was afgeleve rd , v roeg het stadsbestuur

Pieter Isaacsz het deksel te beschildere n .

C a rel van Mander assisteerde hem daarbij.

In kunsthistorische kring we rd aangenomen

dat het clavecimbel ve r l o ren was gegaan.

Vorig jaar dook het deksel echter op en ko n

het voor de afdeling Nederlandse geschiedenis

ve r wo rven wo rd e n .

52

Op het schilderij is links de Amsterdamse stedenmaagd

te zien. Twee vrouwelijke figuren bieden

haar een schip en een parelketting aan, symbolen

van zeevaart en rijkdom. Rechts van haar staan

twee zeelieden die met navigatie-instrumenten de

hemelglobe raadplegen. Centraal in de voorstelling

zijn drie schepen zichtbaar. Een van deze

schepen wordt gelost. Omdat de spiegel van het

grootste schip versierd is met het wapen van

Maurits, lijkt het aannemelijk dat het hier de

M a u r i t i u s betreft, die in1 602 voor het eerst naar

Indië uitvoer als admiraalsschip van Wybrand van

Wa rwyck. Rechtsonder heeft Isaacsz zich bij zijn

voorstellingen van Aziaten en beelden en tempels

laten inspireren door prenten in het I t i n e r a r i o v a n

de wereldreiziger Jan Huygen van Linschoten.

In de achtergrond van het schilderij is een

patroon zichtbaar van groene vlakken waartussen

blauwe vlakken met scheepjes. Dit is een weergave

in het platte vlak van de gehele wereld. Het is alsof

de toeschouwer ergens ten noorden van

N o o rwegen van grote hoogte schuin neerkijkt op

de toentertijd bekende wereld. Door de perspectivische

vertekening is Afrika verkort en is de

Middellandse Zee een smalle zeearm geworden.

De sleutel tot de voorstelling ligt besloten in

het vers dat op het tablet is weergegeven:

Exclusam hesperia perituram Hispane putasti

Me? Frustra: nam cura Dei mihi pandit ad Afro s

Primo iter, atque Indos, et qua patet extima China

Quaque etiam priscis non cognitus Orbis in Orbe.

Perge favere Deus, daque his agnoscere Christum

(Had je gedacht dat ik, uitgesloten van het Spaanse

we s t e n , ve rloren zou zijn? Onjuist: de zo rg van God

heeft mij vo o r e e rst de weg geopend naar A f rika en

I n d i ë , en waar het exotische China zich uitstrekt, e n

het gebied op de wereld waarvan zelfs de Ouden

geen weet hebb e n . Blijf ons begunstigen, G o d , e n

geef dat zij Christus leren ke n n e n . )


Pieter Isaacsz

Allegorie op Amsterdam als centrum

van de were l d h a n d e l

53

Pieter Isaacsz, geassisteerd door Carel van Mander

A l l eg o rie op Amsterdam als centrum van de wereldhandel 1 6 0 6

O l i e verf op paneel (clave c i m b e l d e k s e l ) , 79,4 x 165 cm.

I nv. nr SK-A-4947/NG-1999-19

A a n g e kocht dankzij het Rijksmuseum Fonds

De voorstelling en het gedicht tezamen verklaren

de bedoelingen: zij leggen getuigenis af van de

nieuw verw o rven status van Amsterdam als centrum

van de wereldhandel, ondanks de tegenwerking

van het gecombineerde Spaans-Portugese rijk.

Tevens wordt hulde gebracht aan de kennis en durf

van de zeevaarders en wordt de stadhouder geëerd,

die als kapitein- en admiraal-generaal de leider in

de strijd tegen de Spaanse Habsburgers was.

Het deksel, dat ooit door een brandende kaars

beschadigd is geraakt, wordt in het jaar 2000

gerestaureerd. Het zal worden gepresenteerd tijdens

de wintertentoonstelling die de stadhouder

en prins Maurits van Oranje tot onderwerp heeft.

Het Rijksmuseum is dankzij deze aankoop in het

bezit gekomen van een mooi gedocumenteerd

kunstwerk dat de beginjaren van de overzeese

expansie samenvat. Het is daarom begrijpelijk dat

het internationale kunsttijdschrift A p o l l o het tot de

belangrijkste aankopen van 1999 r e k e n d e .


De schilder en zijn graveur

Een tekening naar Rubens,

door de meester gecorr i g e e rd

54

Petrus Paulus Rubens heeft zich, meer dan

enige andere kunstenaar van zijn tijd, i n g e-

spannen om de roem van zijn geschilderd e

o e u v re te ve r b reiden door het uitgeven van

h o o g w a a rdige re p ro d u c t i e p re n t e n . D a a rt o e

ve r z e ke rde hij zich van de diensten van

begaafde graveurs die onder zijn toezicht

zijn schilderijen in prent brachten. H e t

R i j k s p rentenkabinet heeft een omvangrijke

verzameling van dergelijke met groot vakm

a n s c h ap en veel virtuositeit uitgevo e rd e

g r av u re s .Tot nu toe ontbrak echter in de

collectie een tekening die inzicht kan ve r-

s c h a f fen in het ontstaansproces van zulke

p re n t e n . In 1999 kwam daarin ve r a n d e r i n g .

Doorgaans verliep het productieproces van zo’n

prent als volgt. Een door Rubens daartoe capabel

geachte graveur maakte een tekening naar het voltooide

schilderij. Die tekening werd verv o l g e n s

door de meester zelf vaak uitgebreid gecorrigeerd

en opgewerkt en diende dan als uitgangspunt voor

de graveur. Tijdens het graveren werden op gezette

tijden proefdrukken van de prent aan Rubens

voorgelegd, die deze dan weer van correcties voorzag,

totdat het resultaat de toets van zijn kritiek

kon doorstaan.

De nieuw verw o rven tekening is een kopie naar

een schilderij van Rubens dat omstreeks 1 6 1 5 i s

v e rvaardigd en dat zich in de verzameling van het

Louvre bevindt. De voorstelling, Ixion door Zeus en

Hera bedro g e n, is nogal ongewoon. Ixion is een van

de onverbeterlijke wellustelingen uit de klassieke

mythologie. Bovendien kleeft er bloed aan zijn

handen: hij heeft zijn eigen schoonvader vermoord.

Oppergod Zeus wil hem die daad vergeven

en nodigt hem daarom uit naar de Olympus. Maar

zijn goedheid wordt beschaamd: Ixion probeert

zich te vergrijpen aan Zeus’ gemalin Hera. Zeus

weet dat te voorkomen door de wolk Nefele, die

de gedaante van Hera heeft aangenomen, op Ixion

af te sturen. Dit tafereel wordt op de tekening verbeeld.

Ixion wordt zwaar gestraft: hij zal ten eeuwige

dage op een rad moeten draaien in de diepste

krochten van de Ta r t a r o s .

De tekening is waarschijnlijk het werk van

Pieter Soutman, een van de graveurs wier werk

voldeed aan Rubens’ hoge kwaliteitseisen. Va n

Soutmans tekening is echter naar verhouding weinig

meer te zien. Rubens heeft de tekening op

veel plaatsen in zijn hoogst karakteristieke stijl

gecorrigeerd; vooral in de gezichten, handen en

voeten van de figuren heeft hij met de pen in

bruin heel wat verbeteringen aangebracht. De

tekening is daardoor bijna meer een werkstuk van

Rubens dan van Soutman geworden.

Om onbekende redenen is de uiteindelijke

gravure echter niet onder toezicht van Rubens tot

stand gekomen. Vermoedelijk heeft Soutman toen

hij uit Antwerpen naar Haarlem terugkeerde de

werktekening meegenomen. In Haarlem werd de

tekening door Pieter van Sompel in prent

gebracht, terwijl Soutman als uitgever fungeerde.

De tekening heeft een interessante herkomst.

Ze is afkomstig uit de verzamelingen van de kunstenaars

Benjamin West en Thomas Lawrence en

kwam vervolgens in het bezit van koning Willem

II. Na diens dood in 1849 werd zijn collectie

geveild. Deze tekening, die toen nog werd

beschouwd als een volledig eigenhandige voorstudie

voor het schilderij, werd echter teruggetrokken

en belandde met een aantal andere bladen in

de verzameling van de dochter van de koning, de

hertogin van Sachsen-We i m a r. Gedurende anderhalve

eeuw heeft het werk een onzichtbaar

bestaan geleid, tot het in 1999 in Londen

opdook.


Pieter Soutman (ca. 1580–1657) en Pe t rus Pa u l u s

Rubens (1577–1640)

Ixion door Zeus en Hera bedrogen

Z w a rt kri j t , pen in bru i n , penseel in gri j s , g e h o o g d

met witte dekve r f , 208 x 310 mm

I nv. nr RP-T- 1 9 9 9 - 1 2

55


Een Augsburgs pronkkabinet

Met de tentoonstelling 'Het geheim ontslot

e n , Duitse meubelen open', met bijbehorend

symposium en de publicatie van het

boekje Duitse meubelen/German furniture,

is in 1998 de aandacht gevestigd op de

k l e i n e, maar opmerkelijk fraaie ve r z a m e l i n g

Duitse meubelen van het Rijksmu s e u m . I n

diezelfde tijd liet het museum zijn oog vallen

op een kostbaar kabinet dat die ve r z a m e l i n g

op spectaculaire wijze zou aanv u l l e n . D e

a a n koop van het meubel is dit jaar mogelijk

gemaakt door de Nederlandse Sponsor

L o t e r i j .

Niet alleen voor de Duitse collectie, maar ook voor

de meubelverzameling als geheel, is het kabinet

een uitzonderlijke aanwinst. Het meubel, dat in

Augsburg omstreeks 1 6 6 0– 1 67 0 is gemaakt, is

geheel belijmd met ivoor. Ivoor was in de 1 7e e e u w

een geliefd materiaal, maar ermee belijmde meubelen

waren – en zijn – kostbaar en zeldzaam.

Beroemd is het garnituur zitmeubelen dat in

Brazilië voor prins Maurits van Nassau-Siegen (van

het Mauritshuis) is gemaakt en waarvan zich nog

enkele stukken in Potsdam bevinden. Een groot

met ivoor belijmd kabinet, waarvan wel is verondersteld

dat het in Nederland is gemaakt, staat al sinds

de 1 7e eeuw op Ham House bij Londen. In de

rijke verzameling 1 7de-eeuwse meubelen in het

Rijksmuseum ontbrak dit materiaal echter tot nu

toe. Hetzelfde gold voor p i e t re dure, de mozaïeken

van halfedelstenen waarvoor men toentertijd een

nog grotere voorkeur aan de dag legde. Op het

Augsburgs pronkkabinet zijn 2 6 prachtige p i e t re

d u re plaquettes aangebracht, vervaardigd in de hofwerkplaats

van de groothertogen van Florence, de

Opificio delle pietre dure. Ze stellen vogels en vruchten

voor en vallen op door de buitengewoon geraffineerde

toepassing van de verschillende steensoor-

ten, die zo zijn gebruikt dat ze door hun kleur en

tekening de voorgestelde substanties suggereren.

De combinatie van ivoor en p i e t re dure k o m t

eigenlijk alleen voor op een kleine groep

Augsburgse kabinetten, die wordt toegeschreven

aan de ebbenhoutwerker Melchior Baumgartner

(1621– 1686). Alle andere bekende voorbeelden

hebben een met ebbenhout belijmde buitenkant;

de sprookjesachtige combinatie van kleurrijke

materialen wordt pas zichtbaar bij opening van de

deuren. Op het meubel in het Rijksmuseum is

deze rijkdom echter op de buitenzijde geëtaleerd,

zodat ze direct in het oog springt. Daarmee verwijst

het meubel naar de toekomst. De Augsburgse

kabinetten uit de eerste helft van de 17e eeuw

waren voor privé-beschouwing gemaakt: om het

meubel te doorgronden, moest men deurtjes en

veelal verborgen laatjes openen, zodat de binnenzijde

bestudeerd kon worden. Een van de beste

voorbeelden van zo’n kabinet is het ebbenhouten

meubel uit de verzameling van het Rijksmuseum

dat omstreeks 1627– 1630 in opdracht van de

Augsburgse koopman Philipp Hainhofer werd

gemaakt. In de loop van de 17e eeuw kregen de

pronkmeubels echter geleidelijk een ander doel,

en daarmee verplaatste de nadruk zich naar de

buitenkant. Na de Dertigjarige Oorlog werden in

heel Europa tal van kastelen en paleizen gebouwd

of verfraaid, en de nieuwe heersers verlangden

interieurs die hun bezoekers al bij het betreden

e rvan overweldigden. Het nieuw verw o rven kabinet

was natuurlijk bij uitstek geschikt voor die rol.

De rijkdom van ivoor en p i e t re dure wordt nog verhoogd

door de zuilen van chrysopraas en de verguld

zilveren en koperen beslagen. Het pronkstuk

zal een centrale rol gaan vervullen in de nieuwe,

zogenaamde Grote Schatkamer die halverwege het

jaar 2000 wordt geopend.

56


57

K a b i n e t

N a a l d - , e i ke n - , e s d o o rn - , e bbenhout en jeneve r b e s ,

belijmd met ivoor en ebb e n - , l e t t e r- , olijf- en violethout,

ingelegd met lapis lazuli en pietre dure p l a q u e t t e s ,

beslag van ve rguld zilver en ve rguld ko p e r

H . 80,5 cm., b r. 69 cm., d . 40 cm

A u g s bu rg , c a . 1 6 6 0 – 1 6 7 0 ,

e n kele zilveren beslagen door Johann Spitzmacher

I nv. nr BK-1999-85

A a n koop met steun van de Nederlandse Sponsor Loteri j


De zomer in het hoofd

Een Hollander in Italië

58

De uit Dord recht afkomstige A b r a h a m

Teerlink was al een vo l l e e rd kunstenaar toen

hij in 1807 Nederland verliet om met een

beurs van koning Lodewijk Napoleon in

Parijs en Rome zijn opleiding tot landschapschilder

in een meer internationale richting

af te ro n d e n .

Nadat hij bijna anderhalf jaar in Parijs bij baron

Gérard in het atelier had gestudeerd, ging

Teerlink op diens aanraden vaker in de open lucht

naar de natuur studeren, een praktijk die hij na

zijn aankomst in Rome in december 1 8 0 8 v o o r t-

zette. Italië werd het nieuwe vaderland van de kunstenaar:

hij keerde nooit meer naar zijn geboortegrond

terug, net zo min overigens als zijn

Hollandse collega’s en vrienden Hendrik Vo o g d

en Anthonie Smick Pitloo. In Rome bouwde

Teerlink al snel een internationale klantenkring

op, die vooral bestond uit de continue stroom van

welgestelde Italië-gangers uit Engeland, Duitsland

en Scandinavië. Voor hen maakte de schilder zijn

landschappen met daarop steevast de door de toeristen

gewenste hoogtepunten van de Romeinse

campagna. Van dergelijke voor de export bedoelde,

grote landschappen bezit het Rijksmuseum al

sinds 1 8 2 5 twee belangrijke voorbeelden met

gezichten op de omgeving van Tivoli met de

beroemde waterv a l l e n .

Het nieuw verw o rven Gezicht in het park van de

Villa Chigi bij Ariccia is hierop een welkome aanvulling,

vooral vanwege de hoogst informele wijze

waarop een stuk natuur in beeld is gebracht zonder

enige referentie naar Rome of de beroemde

omgeving daarvan. In plaats van een van de vele

herkenbare en talloze malen in beeld gebrachte

hoogtepunten van Italië is hier uitsluitend een

landschap met een monnik die een stenen trap

afdaalt om in een beekje water te scheppen afgebeeld.

Het prachtige bladerdek van de bomen en

struiken is ongelooflijk lumineus en helder van

k l e u r, met talloze gradaties van geel en groen. Het

intieme natuurtoneel is bovendien geschilderd op

een formaat dat normaal gesproken was gereserveerd

voor de landschappelijke vergezichten voor

de toeristenmarkt. We kennen dergelijke informele

s o u s - b o i s -o n d e rwerpen eigenlijk alleen maar als

getekende natuurstudies. Ongetwijfeld stond zo'n

ter plaatse getekend blad aan de basis van het

schilderij, want Teerlink zal dit grote doek zeker

niet en plein air hebben vervaardigd. Het is ook

dankzij een dergelijke tekening van een Duitse

collega van Teerlink, Ernst Fries, dat we precies

weten waar zich de handeling afspeelt. Deze tekening,

die zich bevindt in het museum van

Karlsruhe, toont dezelfde plek en identificeert

deze als ‘in het park Chigi’.


A b raham Te e rlink

Gezicht in het park van de Villa Chigi bij A ri c c i a 1 8 2 2

Gesigneerd en gedateerd linksonder: Te e rl i n k . R o m a e /

1 8 2 2

O l i e verf op doek, 101 x 141 cm.

I nv. nr Sk-A-4955

59


Frans historisme op zijn best

Z i l v e ren kandelabers van Fro m e n t - M e u r i c e

60

François-Désiré Froment-Meurice (1802

–1855) was de belangrijkste Parijse zilve r-

smid van het tweede kwart van de 19e

e e u w. Hij we rd beschouwd als de Cellini van

zijn tijd. Deze monumentale kandelabers

b e h o ren tot de indrukwe k kendste we r ke n

binnen het oeuvre van de ‘Argentier de la

Ville de Paris’.

Van Froment-Meurice bezat het Rijksmuseum al

een verguld zilveren coupe versierd met parels uit

1 8 4 9. Dit kleine, uiterst verfijnde voorwerp toont

het juweliersachtige karakter van zijn werk. De

kandelabers illustreren een geheel ander aspect in

het oeuvre van de grote Parijse meester, namelijk

diens beeldhouwkundige allure. De fraai gemodelleerde

engelenfiguren die de stam van de kandelabers

vormen, verlenen het werk hun sculpturale

uiterlijk. De figuren zijn zeer verwant aan die op

de zijden van een spiegel die deel uitmaakt van

het belangrijkste werk van Froment-Meurice, het

t o i l e t s e rvies uit 1 8 4 5 –1 8 5 1, vervaardigd ter gelegenheid

van het huwelijk van prinses Louise

Marie-Thérèse de Bourbon- Artois (1 8 1 9 –1 8 6 4)

en de toekomstige hertog Charles III van Parma

(1 8 2 3 –1 8 5 4), dat bewaard wordt in het Musée

d ' O r s a y.

De modellen van de figuren werden waarschijnlijk

vervaardigd door de beeldhouwer Jean-

Jacques Feuchère (1 8 0 7 –1 8 5 2), die ook de

modellen van de meeste overige sculpturale elementen

op het toiletstel maakte. De engelen van

de kandelabers zijn vormgegeven in een gotischmaniëristisch

idioom, terwijl de voet en armen

een combinatie van neo-rococo en islamitische

motieven vertonen. Behalve door deze curieuze

stijlvermenging zijn de kandelabers ook opmerkelijk

door de geraffineerde wijze waarop ze zijn

afgewerkt. Van onder tot boven is het opperv l a k

uiterst fijn geciseleerd met verschillende patronen

die de kandelabers een zijdemat uiterlijk verlenen.

Zelfs de onversierde gedeelten, die doorgaans

in hoogglans werden gepolijst, zijn mat

gelaten. Op een aantal plaatsen zijn nog resten

van een zeer dunne ‘wrijfvergulding’ waarneemb

a a r. Hierdoor wordt het zijdeachtige karakter

van de huid geaccentueerd.

Het herhalen van bepaalde onderdelen of zelfs

van complete voorwerpen was niet ongebruikelijk

voor deze kunstenaar. Zo werden er varianten uitgevoerd

van andere onderdelen van het beroemde

toiletstel: een kan en schaal in 1859 en een

juwelenkist in 1867. Maar niet alleen binnen het

eigen oeuvre van Froment-Meurice werden delen

van het toiletstel herhaald. Het was blijkbaar zo

geliefd dat het zelfs in Nederland navolging vond.

In 1864 leverde de firma J.M. van Kempen en

Zonen een vereenvoudigde versie van eerdergenoemde

kan en schaal, bestemd als geschenk voor

het 25-jarig huwelijk van koning Willem III en

koningin Sophie.

Voor wie de kandelabers gemaakt zijn is nog

niet bekend, maar het zal zonder twijfel een

belangrijk opdrachtgever geweest zijn. De ambitieuze

opzet en het formaat van de voorwerpen wijzen

hierop. Bovendien zijn op de voetrand de signatuur

van de maker, het jaartal van verv a a r d i g i n g ,

het gewicht (ca. 12 kilo per stuk) en het (eerste)

zilvergehalte gegraveerd.

Met de aankoop van deze meesterwerken is een

nieuw hoogtepunt toegevoegd aan de nog bescheiden

verzameling Europese kunstnijverheid uit de

periode tussen circa 1830 en 1890, de tijd van de

zogenaamde neostijlen. Hiermee wordt gepoogd

voort te bouwen op hetgeen in het Rijksmuseum

is terechtgekomen met de verzameling Fritz

Mannheimer (1890 –1939), die hoogtepunten van

Europese ‘hofkunst’ van de gotiek tot de vroege

19e eeuw omvat.


F rançois-Désiré Froment-Meuri c e,

de figuren toegeschreven aan Jean-Jacques Feuchère

Twee kandelabers

Pa ri j s , 1 8 5 3

Gedeeltelijk ve rguld zilve r

H . 87 cm, b r. en d. voet 38,5 cm, b r. en d. a rmen

c a . 43 en 40 cm

I nv. nr BK-1999-68

A a n g e kocht dankzij het Rijksmuseum Fonds

61


Édouard Baldus

Fotografie van het nieuwe Louvre

1854 –1857

62

De bouw van het nieuwe Louvre was een

van de meest prestigieuze en omvangrijke

b o u w p rojecten van het Tweede Franse

Ke i z e rr i j k . Kosten noch moeite we rd e n

g e s p a a rd om de onderneming te doen slag

e n . E ven prestigieus was de opdracht van

de Franse regering aan de arc h i t e c t u u r fo t o-

graaf Édouard Baldus (1813 –1889) om de

bouw stap voor stap te documenteren door

m i ddel van fo t o g r a f i e, het nieuwe medium

van die tijd.

Gedurende drie jaar zwierf de fotograaf met zijn

twaalf assistenten over de bouwterreinen, altijd

weer wachtend op de juiste lichtval. Paviljoen na

paviljoen werd vastgelegd, onderdeel na onderdeel.

We kunnen slechts gissen welk een ingrijpende

onderneming dit moet zijn geweest. Om opnamen

te kunnen maken van alle gevels moeten de

mannen steigers hebben opgetrokken, opdat alle

onderdelen, ornamenten en details konden worden

vastgelegd. Na de opnamen klommen ze met

hun grote camera’s en van nat collodium druipende

glasplaten via de stellages weer naar beneden.

De negatiefplaten moesten na de opnamen

meteen worden ontwikkeld in een als donkere

kamer ingerichte bouwkeet aan de Seine.

De eerste beschouwers waren gefascineerd

door de nieuwe fotografische afbeeldingen. H e t

licht schildert zoo getrouw en nauwkeurig de fijnste bij -

zonderheden af, geeft zoo volkomen de natuur der stoff e n

t e rug, dat men, voor deze photographiën staande, een

volmaakt overzigt van het geheel verkrijgt […] beter dan

door aanschouwing van het oorspronkelijke zelf, dat bij

eenige uitgebreidheid slechts op een afstand die niet toe -

laat de détails waar te nemen, kan bezichtigd word e n .

Baldus heeft ook hiervan voort re ffelijke stukken geleverd ,

schreef de Amsterdamsche Courant naar aanleiding

van de Louvre-foto’s van Baldus op de internationale

fotografietentoonstelling die in 1855 i n

Amsterdam werd gehouden.

Tijdens de bouw droegen de architecten de

fotografische afbeeldingen in hun mappen bij

zich als referentie en voorbeeld. Na voltooiing van

de bouw dienden de foto’s vooral representatieve

doeleinden. In enkele maanden tijd werden in het


63

atelier van de fotograaf maar liefst 20.000 a f d r u k k e n

gemaakt. Het waren foto’s op zelfgemaakt zoutpapier,

prachtig van kleur en van de hoogst mogelijke kwaliteit.

De zoutdrukken geven een grote verscheidenheid

aan tinten te zien: van diepzwart naar paars en

rood. Ze waren bestemd voor monumentale albums

die als representatie-exemplaren werden rondgestuurd

naar de keizer, bevriende staatshoofden,

ministers en bibliotheken. Er werden 36 van dergelijke

sets van 4 albums samengesteld, elk met ong

e v e e r 550 f o t o ’s. Slechts vier van deze ensembles

zijn overgebleven. Eén ervan wordt bewaard in de

Bibliothèque Nationale de France, één in de bibliotheek

van de stad Parijs en een derde exemplaar

werd door het J. Paul Getty Museum verw o rven. De

vierde set werd aangekocht door het Rijksmuseum

op de veiling van de verzameling André en Marie-

Thérèse Jammes in Londen.

Het ensemble is belangrijk voor de opbouw van

onze verzameling Franse 19e -eeuwse fotografie.

Édouard Baldus

Réunion des Tu i l e ries au Louvre 1 8 5 2 - ‘ 5 7

Vier albums met 553 zo u t d ru k ken van papieren

n e g a t i e ven en natte collodiumglasnegatieve n ,

1 8 5 7

I nv. nr RP-F-1999-142/3/4/5

De vier albums getuigen van sublieme fotografie en

bevinden zich door de sterke verwantschap met de

ornamentprentkunst op het interessante overgangsterrein

van prentkunst naar fotografie. Zij vormen

daarnaast een aanvulling op de eerder verw o rv e n

werken van Baldus: drukken op grand form a t en op

kleiner formaat, tentoonstellingsdrukken en stereof

o t o ’s. Daarmee wordt ook recht gedaan aan een van

de doelstellingen van het verzamelbeleid fotografie:

het verkrijgen van een beter inzicht in de fondsen en

reeksen van de vroegste fotografen, opdat context,

functie en de verschillende fasen in de totstandkoming

van een kunstwerk kunnen worden gereconstrueerd.


Negentiende-eeuwse tekeningen

Aanwinsten uit de collectie Hans van Leeuwen

66

De verzameling Van Leeuwen was het

R i j k s p rentenkabinet goed beke n d . In 1975

we rd , vergezeld van een catalogus, e e n

selectie van 155 bladen uit de 16e tot 19e

eeuw tentoongesteld. Op de veiling van de

oude tekeningen uit de collectie in 1992

we rden diverse we r ken aangeko c h t ; b ove n-

dien schonk de verzamelaar toen een tekening

door Nicolaes Berc h e m .Voor de tentoonstelling

'Langs velden en wegen' in 1997

we rd een beroep op de verzameling gedaan.

Er we rden vier bladen geleend, v a n

B o s b o o m , M a u ve, Koelman en Schelfhout.

Deze kunstenaars waren met dat type we r k

nog niet zó mooi in Nederlands mu s e a a l

bezit ve rt e g e n wo o rd i g d .

De wens van het Rijksprentenkabinet om deze topstukken

te verw e rven, was de verzamelaar bekend.

Om het museum daarbij een steun in de rug te

geven, schonk hij een door het Rijksprentenkabinet

uit te kiezen tekening.

Dat werd het Heuvelachtig landschap in Frankrijk

door Johan Daniël Koelman (1 8 3 1 –1 8 5 7). Deze

j o n g g e s t o rven en weinig bekende Haagse kunstenaar

kan wat betreft de belofte die hij in zich

droeg op één lijn gesteld worden met Wijnand

Nuyen en Gerard Bilders. In 1 8 5 3 maakte Koelman

als afsluiting van zijn opleiding een studiereis naar

de Nivernais in Midden-Frankrijk, het gebied waar

zijn idool Rosa Bonheur toen inspiratie vond voor

grote werken. De tekening stamt van die reis en

getuigt van enorme directheid, een kwaliteit die

omstreeks 1 8 5 0 geenszins algemeen was. Koelman

had, zoals zijn necrologie vermeldde, een “vurige

liefde voor het natuurschoon, gepaard aan een

brandende ijver om hetgeen hem er in bekoorde

op het papier weder te geven”. In dit geval was het

ook zijn ambitie om met de simpele middelen die

hij had – penseel, bruine inkt en wit papier – een

indruk te geven van het felle zuidelijke licht. Hij

gebruikte een scala aan tinten, van sterk verdunde

inkt tot nauwelijks aangelengde donkere partijen

die met bijna droog penseel korrelig geveegd zijn.

Doeltreffende uitsparingen suggereren zonovergoten

plekken in het landschap.

Tijdens de veiling van de 19e-eeuwse tekeningen

uit de collectie Van Leeuwen in 1999 k o c h t

het museum daarnaast een aantal belangrijke bladen

aan. Pronkstuk is het Panoramisch gezicht op

Haarlem en de Ruïne van Bre d e ro d e door Andreas

Schelfhout (1787 –1870). Deze krijtschets biedt

een waardig vervolg op de 17e-eeuwse tekenkunst

en toont Schelfhout als tekenaar op zijn best. Hij

bediende zich hier van zijn meest virtuoze trant,

waarbij hij met eenvoudige middelen schetsmatig

werkte en tegelijk een veelheid aan details wist te

suggereren. Die manier van tekenen had de kunstenaar

omstreeks 1835 ontwikkeld onder invloed

van zijn schoonzoon en vroegere leerling Wijnand

Nuyen. In deze tekening komen diverse aspecten

samen, zoals het nog niet routinematig werken in

wat Schelfhouts beste tekenstijl zou worden, de

afbeelding van een plek die al vanaf de 17e eeuw

kunstenaars als Ruisdael en Koninck had geïnspireerd,

en een datering in de meest creatieve periode

van de kunstenaar. Schelfhout gebruikte de

tekening bovendien voor een in 1840 g e d a t e e r d

schilderij dat zonder meer beschouwd kan worden

als een van de mooiste, zo niet het mooiste, van

zijn zomerlandschappen.

Naast de genoemde tekeningen door A.

Schelfhout, J. Bosboom en A. Mauve werd ook

werk aangekocht van J.W. Bilders, H.F.C. ten Kate,

J.H. Weissenbruch, L. Hardenberg, J.H.

K a e m m e r e r, C. Kramm en M. van Raden.


67

Johan Daniël Koelman

Heuvelachtig landschap in Fra n k ri j k g e s i g n e e r d

met atelierm e rk en gedateerd Sept. 5 3

Te kening met penseel in bru i n

I nv. nr RP-T- 1 9 9 9 - 2 3

Schenking H. van Leeuwe n ,A m e r o n g e n

Andreas Schelfhout

Pa n o ramisch gezicht op Haarlem en de Ruïne va n

B r e d e r o d e gesigneerd met initialen

Te kening met zwart kri j t , g e d o e ze l d

I nv. nr RP-T-1999-33


De Dirck Hartoghs-schotel

In 1616 liet Dirck Hartoghs op de we s t k u s t

van A u s t r a l i ë , waar hij op weg naar Indië

bij toeval verzeild raakte, een platgeslagen

tinnen bord met inscriptie achter. Bijna

h o n d e rd jaar later bracht een andere zeem

a n , Willem de V l a m i n g , het terug naar

N e d e r l a n d . Dit object symboliseert de lange

relatie tussen Australië en Nederland.

Met een naderende uitleen in 2 0 0 0 aan Australië

in het verschiet was het nodig de staat van het

object en de verpakking te onderzoeken. Eind

jaren zestig was de schotel al eens behandeld en

geplaatst in een luchtdichte capsule, die zowel om

praktische als esthetische redenen niet meer aan

de eisen voldeed.

De schotel bleek bij opening van de capsule in

1 9 9 7 in elf stukken en stukjes te zijn gebroken.

Tin is een materiaal dat zich niet zonder problemen

koud laat vervormen of, zoals in dit geval,

platslaan. Er treden grote spanningen in het

metaal op, wat leidt tot vele microscopisch kleine

breukvlakjes, waar zich onder invloed van temper

a t u u rwisselingen kristalvorming voordoet. Het

gevolg is dat het object op den duur in stukken uit

elkaar valt, zeker wanneer zoals in dit geval door

corrosie veel van het oorspronkelijke materiaal

verloren is gegaan.

In de jaren zestig is geprobeerd het metaal te

ontharden om de spanningen op te heffen.

Daartoe werd de schotel gedurende vier dagen verhit

tot 1 1 5°C, ruim beneden het smeltpunt van

tin. Dit is de laagste temperatuur waarbij ontharding

nog effectief optreedt. De optimale temperatuur

voor een dergelijke ontharding is 1 9 0°C ,

maar de kans dat daarbij het patina zou afschilferen

was te groot. Nu is gebleken dat deze operatie

niet het gewenste resultaat heeft opgeleverd. Ook

werd de schotel destijds ondergedompeld in paraf-

fine om verdere corrosie tegen te gaan. Dit leverde

een extra probleem op: welke lijm was geschikt

om een dergelijk oppervlak weer aan elkaar te verbinden?

In samenwerking met het Centraal

Laboratorium werd gekozen voor een tweecomponenten

epoxyhars, waar op verzoek van fabrikant

Winsor de toevoeging van zwavel (om het droogproces

te versnellen) achterwege werd gelaten. Er

volgde een langdurig proces van opnieuw samenstellen,

waarbij alle deeltjes steeds maximaal moesten

worden ondersteund. Een volledige passing

kon nauwelijks worden bereikt, omdat de schotel

na het breken verder was gedeformeerd.

Het volgende probleem was de capsule waarin

het object zijn bestaan zonder verder risico zou

kunnen voortzetten. Fokker Aerospace ontwierp

een ‘ruimtecapsule’ van glas, waarin een lichte

overdruk van stikstof (om verdere corrosie te voorkomen)

kon worden gehandhaafd. Door bemiddeling

van de Universiteit van Nijmegen werd de uiteindelijke

capsule, na diverse nodige modificaties,

v e rvaardigd door de firma Coelen in Cuyk. Om

het object optimaal te ondersteunen werd op de

restauratieafdeling van de afdeling Nederlandse

geschiedenis een bed van zorgvuldig geselecteerde

medische siliconenmassa gegoten. Ook werd een

contravorm vervaardigd. In geval van transport

wordt de capsule geopend, de precies passende

contramal op het object gelegd en het deksel weer

aangebracht. Aangekomen op de plaats van

bestemming kan de contramal worden verw i j d e r d

en nieuwe stikstof in de kleine ruimte worden

g e sp o t e n .

Daarmee heeft het Rijksmuseum een veilige en

esthetisch verantwoorde behuizing voor dit historische

object gekregen. Bijkomend voordeel is dat

de Hartoghs-schotel nu in geval van bruikleen met

minder risico getransporteerd kan worden.

68


69

Dirck Hart o g h s - s c h o t e l

Tinnen schotel met platgeslagen ra n d , met als opschri f t :

1616 DEN 25 OCTOBER I S HIER A ENGECOMEN HET SCHIP

D E E N D R ACHT VAN A M S T E R DAM DE OPPERKOOPMAN GILLIS

M I B AIS VAN LVICK SCHIPPER DIRCK HATICHS VAN A M S T E R DA M

D E 27 D ITO TE SE IL GEGHN NA B ANTVM DE ONDE RKO P M A N

IAN STIN S DE OPPERSTIV IERMAN PIETR DOOKE VAN BILL (..)

D i a m . 36,5 cm.

I nv. nr NG-NM-825

Aanwinst 1875


Aanwinsten uit eigen collectie

Het re s t a u r a t i e p roject stillevens

70

Bij een grote collectie als die van het

R i j k s museum komt het voor dat het depot

een belangrijk meesterwerk bev a t . Dat kan

b i j voorbeeld het geval zijn wanneer een kunstenaar

of een art i s t i e ke stroming wo rd t

h e ro n t d e k t . Zo had het museum al enke l e

b e l a n g r i j ke we r ken van Hollandse carav a g g i s-

ten in zijn bezit toen deze stroming in de

v roege jaren ’50 opeens weer volop in de

aandacht stond. Hetzelfde was het geval toen

de fijnschilders zich, naar aanleiding van de

tentoonstelling in 1989, in een hernieuwde

belangstelling mochten ve r h e u g e n : er ware n

– en zijn – leemten, maar het aanwe z i g e

fonds was aanzienlijk. Ook restauraties kunnen

leiden tot een zodanige herwaard e r i n g

van een kunstwerk dat met recht gespro ke n

kan wo rden van een aanwinst uit eigen

c o l l e c t i e.

Gedurende de afgelopen jaren zijn enkele malen

restauratieprojecten uitgevoerd, soms verbonden

met een grote tentoonstelling. Bij het grote project

‘restauratie late Rembrandts’ kon de kwaliteit

van het late werk van deze meester in het

Rijksmuseum worden geëvalueerd. De restauratie

van werken van Jan Steen naar aanleiding van de

aan zijn werk gewijde tentoonstelling resulteerde

niet alleen in een nieuwe kijk op zijn werkwijze,

maar ook werden enkele werken als het ware herontdekt.

Dat gold bijvoorbeeld voor het schilderij

De Emmausgangers, dat voorheen vanwege de sterk

vergeelde vernis en storende overschilderingen

geen plaats meer had in de vaste opstelling. Na de

restauratie bleek het Rijksmuseum over een

‘nieuw’ hoofdwerk van Steen te beschikken.

Zelden is het gevoel van een verrassende

speurtocht zo sterk geweest als tijdens het restauratieproject

voor de tentoonstelling Het Nederlandse

s t i l l e v e n. Dat project, gesponsord door Sara

Lee/DE, verliep zo voorspoedig dat er in plaats

van de geplande zeven schilderijen twaalf werken

konden worden gerestaureerd en schoongemaakt.

Bovendien leidde het tot de herontdekking van

vijf belangrijke werken. De collectie stillevens van

het Rijksmuseum bleek niet alleen in een betere

conditie te verkeren dan vermoed, maar was ook

uit artistiek oogpunt van een hoger gehalte dan

men had aangenomen.

Er waren wel eerder aanwijzingen dat de stillevens

van het museum ondergewaardeerd waren.

Zo maakten de restauraties van het Stilleven met

g e v o g e l t e van Willem van Aelst in 1984 en het

Stilleven met festoen van Jan Davidsz de Heem in

1992 duidelijk dat de eigen collectie van het

Rijksmuseum belangrijke mogelijkheden bood. Bij

het restauratieproject in 1999 bleken deze zelfs

o n v e rwacht rijk.

Voor de stillevententoonstelling zelf, georganiseerd

in samenwerking met het Cleveland Museum

of Art, werden zes schilderijen gerestaureerd van

B o l l o n g i e r, Lievens, Kalf, Van Utrecht, De Heem

en Gijsels. Van de eerste drie werden de verw a c h-

tingen volledig waargemaakt. De werken van

Bollongier en Kalf behoren tot het beste van wat

er van deze kunstenaars voorhanden is. Het

B o e k e n s t i l l e v e n van Jan Lievens (s k - a-4 090) is een

met veel bravoure geschilderd topstuk. Het kleine

Stilleven met boeken en een luit van Jan Davidsz de

Heem (s k - a-2 565) bleek veel subtieler en vrijer

uitgewerkt dan vermoed. Met het grote S t i l l e v e n

met feesttafel van Adriaen van Utrecht (s k - c-3 01)

bleek het museum te beschikken over een indrukwekkend

werk met theatrale kwaliteit. Het kleine

Stilleven bij een fontein van Pieter Gijsels (s k - a-

2213) dat als een donkere schim in de studieverzameling

hing, bleek een voortreffelijk specimen van

de verfijnde manier van schilderen die in de laatste

decennia van de 17e eeuw in Antwerpen


Jan Baptist We e n i x

S t i l l even met dode reebok

Doek 180 x 162 cm.

I nv. nr SK-A-591

Aanwinst 1808

71


geliefd moet zijn geweest. Beide laatstgenoemde

werken vertegenwoordigen een aspect van stillevenkunst

dat tot voor kort nauwelijks werd geapprecieerd,

maar waarvoor tegenwoordig grote

belangstelling bestaat.

Daarnaast bestond allang de behoefte om de

kwaliteiten van het grote Stilleven met dode re e b o k

van Jan Baptist Weenix (s k - a-5 91) voor de vaste

opstelling te onderzoeken. Het schilderij dat in de

vorige eeuw een grote reputatie genoot, was

bedekt met een zeer vuile vernis en maakte bovendien

de indruk te zijn vergroot om het in de fraaie

lijst te kunnen passen. Zo werd een door niet

iedereen als smakelijk ervaren onderwerp gecombineerd

met een rommelig uiterlijk. Om deze

reden was het schilderij al geruime tijd geleden

weggehaald uit de vaste opstelling. Bij restauratie

bleek echter dat het schilderij niet was vergroot.

Zo is de signatuur in de uiterste hoek geplaatst.

Bovendien kwamen nu schitterende schilderkundige

kwaliteiten aan het licht, zoals de plastisch

geschilderde ingewanden van het dode dier, het

prachtig weergegeven groen fluwelen gordijn met

een roestbruine gloed en de fraai schematisch

weergegeven ruimte. Weenix’ R e e b o k bleek een

prachtig werk.

Er werden twee stillevens gerestaureerd van

Abraham Mignon, die geldt als een goede navolger

van Jan Davidsz de Heem. Eén van de twee

schilderijen, die beide in zeer goede staat van cons

e rvering bleken te zijn, is weliswaar aantrekkelijk

maar komt niet uit boven het niveau van goed

maakwerk. Het andere stuk, het Stilleven met vru c h -

ten, oesters en porseleinen kom (s k - a-2 329), wordt

gekenmerkt door die eigenaardige, uiterst tactiele

kwaliteit die Mignons werk zo fascinerend kan

maken. De reflecties van een raam in een roemer

zijn overtuigend, de vloeistof in de oesters lijkt

zichtbaar zilt en de daaruit vallende druppels zijn

van een bijna voelbaar taai vocht. Met dit schilderij

van een hard coloriet met krachtige kleuren

beschikt het museum over een karakteristiek werk

van deze kunstenaar.

De restauraties van de werken van Baltasar van

der Ast en Martinus Nellius leverden goede maar

niet uitzonderlijke werken van deze meesters op.

Het Stilleven met bloemen op een marm e ren tafelblad

van Rachel Ruysch (s k - a-2 338) verraste echter bij

de schoonmaak door de onberispelijke staat van

c o n s e rvering. Alle details zijn tot in hun finesse

behouden. Vooral de kwetsbaarheid van de papaver

in het midden van het schilderij is door

Ruysch schitterend tot uitdrukking gebracht. Wa a r

tot nog toe de indruk bestond dat het museum

geen goede werken van deze kunstenares bezat,

bewees dit kleine maar superieure werk het tegend

e e l .

Niet alle resultaten waren zo gunstig. Soms

bleek dat een restauratie grote problemen zou

kunnen geven. Dat was het geval bij het pronkstilleven

van Abraham van Beijeren, dat wel aan een

onderzoek werd onderworpen, maar niet werd

gerestaureerd omdat gevreesd werd dat het restauratieproces

problematisch en langdurig zou zijn.

De verrassende vondsten en het enthousiasme

dat de geraffineerde techniek van de stillevenkunstenaars

opwekte, vormden de aanleiding

voor een extra tentoonstelling van stillevens,

waarbij de nadruk op de technische kwaliteiten

van de werken lag. De meeste nieuw ontdekte

m e e s t e rwerken kregen daarin een plaats. Een

enkel werk was helaas toen nog niet gereed. Dat

gold voor het Stilleven met roemer en pijpen van Jan

Jansz van de Velde (s k - a-3 988). Dit was zo vuil

dat de kwaliteit niet beoordeeld kon worden. Na

de schoonmaak kwamen de mooie, verzadigde

kleuren en de bijzondere stofuitdrukking weer

prachtig tot uiting. Van deze meester, die zich

doorgaans onderscheidt door zijn eenvoud, blijkt

het Rijksmuseum een van zijn meest monumentale

werken te bezitten.

Al met al heeft het restauratieproject stillevens

naast nieuwe inzichten een schat aan vondsten

opgeleverd. Het gevoel dat het museum hiermee

aanwinsten uit eigen collectie heeft verw o rven is

zelden zo sterk geweest.

72


Jan Jansz van de Ve l d e

S t i l l even met roemer en pijpen

Doek 69 x 89,5 cm.

I nv. nr SK-A-3988

Aanwinst 1960, in bruikleen sinds 1948

73


W w w. r i j k s m u s e u m . n l

74

‘Het museum met de oudste kunst heeft

de modernste we b s i t e ’ , e n : ‘het is alsof je

na sluitingstijd door het lege museum mag

dolen en overal met je neus bovenop mag

s t a a n … ’ . Dit zijn twee van de vele zeer

p o s i t i eve reacties van de pers over de

n i e u we Rijksmu s e u m - s i t e.

Sinds 1 7 december 1 9 9 9 is het Rijksmuseum o n

l i n e. Met 6.0 0 0 p a g i n a ’s, meer dan 1.2 5 0 u i t g e-

breid beschreven voorwerpen uit de collectie, zo’n

4.0 0 0 illustraties van hoge kwaliteit, ruim 1 5 0 f i l m-

pjes die een virtuele rondgang mogelijk maken en

een bibliotheekcatalogus met 2 5 0.0 0 0 titels is het

niet alleen een zeer mooie site, maar ook een van

de grootste museale sites ter wereld. De

Rijksmuseum-site is ontworpen om de diverse doelgroepen

van het museum te bedienen, van buitenlandse

toerist tot potentiële sponsor, van absolute

leek tot hoogleraar in de kunstgeschiedenis. De

site dient ter promotie, informatie, educatie en zal

omzet moeten genereren en het museum een profiel

verlenen.

Om het museum via de site optimaal toegankelijk

te maken, is gekozen voor een informatiestructuur

met acht hoofdrubrieken: bezoekersinformatie,

collectie, tentoonstellingen, agenda, wetenschap,

educatie, winkel en Het Rijksmuseum. De

virtuele bezoeker komt binnen op de zogenaamde

bumperpagina, waar hij zijn keuze maakt voor een

van de zes talen Nederlands, Engels, Frans, Duits,

Italiaans of Spaans. De complete site is beschikbaar

in het Nederlands en Engels. De overige

talen tonen alleen bezoekersinformatie: praktische

gegevens zoals openingstijden, lopende tentoonstellingen,

bereikbaarheid, toegangsprijzen en

informatie over de bezoekersservice in het museum.

Na de taalkeuze komt de bezoeker op de

h o m e p a g e, waar hij kan kiezen tussen de genoemde

hoofdrubrieken.

De rubriek ‘collectie’ vormt het zwaartepunt

van de site. Wie kiest voor deze optie vindt een

schat aan informatie. Naast algemene gegevens

over de verschillende verzamelafdelingen en de

laatste aanwinsten zijn hier afbeeldingen en teksten

te vinden over meer dan 1.250 v o o rwerpen in

het Rijksmuseum. Het interactieve documentatiesysteem

ARIA, in het museum geopend in 1998, is

via het Internet toegankelijk gemaakt. Duizenden

schermen bieden interessante, helder geschreven

teksten met allerlei l i n k s en v e rd i e p i n g e n . M e t

behulp van de z o o m - k n o p kan elk object nauwkeurig

worden bestudeerd. Met de optie ‘rondwandeling’

kan de bezoeker een virtuele tocht maken

door zo’n 150 museumzalen.

Wie benieuwd is naar wat er binnenkort in het

museum te zien is, of nog eens wil terugkijken

naar een tentoonstelling die al voorbij is, kiest

voor de rubriek ‘tentoonstellingen’. Lopende tentoonstellingen

zijn overzichtelijk geplaatst in een

strip boven aan de pagina, daaronder staan de

opties ‘verwacht’ en ‘geweest’. Behalve praktische

informatie vindt de bezoeker hier de tentoongestelde

werken en persberichten over elke tentoonstelling.

In de ‘agenda’ treft de bezoeker alle activiteiten

die het Rijksmuseum organiseert: cursussen,

speciale rondleidingen, lezingen en themadagen.

Ook is hier het filmprogramma te vinden dat

dagelijks in de filmzaal draait. Een handige tijdbalk

helpt de bezoeker de activiteiten binnen een

gekozen periode op een rijtje te zetten.

De rubriek ‘wetenschap’ biedt toegang tot de

geautomatiseerde catalogus van de Rijksmuseumbibliotheek.

Vanaf medio 2000 kan de bezoeker

hier ook het collectiebestand van het museum


aadplegen. Verder bevat deze rubriek berichten

over restauratie- en conserveringsprojecten en het

wetenschappelijk onderzoek van museummedewerkers

bij het NIWI.

75

De activiteiten van de afdeling educatie zijn te

bekijken in de gelijknamige rubriek. De bezoeker

heeft de mogelijkheid om educatief materiaal en

tijdschriften (B u l l e t i n van het Rijksmuseum en

K u n s t k r a n t) te bestellen, een Kunstkrant in te kijken

en een lijst met recente publicaties van het

museum op te vragen.

In de virtuele winkel kan de bezoeker een

keuze maken uit ruim 100 artikelen van de Rijksmuseumwinkel.

De bestelling kan over de hele

wereld worden afgeleverd; de betaling gebeurt

per creditcard via een beveiligde verbinding.

De laatste rubriek, ‘Het Rijksmuseum’, informeert

de bezoeker over de geschiedenis van het

museum, het gebouw, de tuin en de organisatie.

Het jaarverslag is integraal op de site gezet, de

(bezoek)cijfers zijn hierin te zien, evenals informatie

over sponsors en fondsen. In de optie ‘ontvangsten’

zijn de mogelijkheden van zaalverh u u r

te vinden. Voor actuele gebeurtenissen in verband

met het Rijksmuseum kijkt de bezoeker in ‘nieuws’.

De opening van de site is geen eindstation: in

de toekomst zal de inhoud van de site evolueren

en steeds worden aangepast aan nieuwe ontwikkelingen.

Voor meer informatie en opmerkingen kan

de bezoeker zich wenden tot de webmaster van het

Rijksmuseum: we b m a s t e r @ r i j k s mu s e u m . n l


B i j l a g e n

78 A a n w i n s t e n

86 Restauratie en conserv a t i e

88 Bruiklenen aan tentoonstellingen

90 Tentoonstellingen en presentaties

92 Publicaties van het Rijksmuseum

94 Publicaties van medewerkers

96 Externe activiteiten

100 Voordrachten en lezingen

103 L u n c h p a u z e l e z i n g e n

104 E v e n e m e n t e n

105 O r g a n o g r a m

106 P e r s o n e e l s g e g e v e n s

112 B e z o e k c i j f e r s

77


Aanwinsten 1 9 9 9

78

Tenzij anders vermeld zijn de voorwerpen

door aankoop verworv e n

Afdeling Aziatische kunst

Fles met omhoogstaande tuit C h i n a ,

Liao-dynastie (907-1125) Schenking

van de heer B. J . Pe i s e r, Utrecht

A K - R A K - 1 9 9 9 - 2

Beeld van de rijkdomgod Ku ve r a

I n d o n e s i ë , M i d d e n - J av a , Gedong Songo,

775-825 A K - R A K - 1 9 9 9 - 1

Een paar schilderingen van een lands

c h ap door Kishi Ganku (1756-1838)

J a p a n , begin 19e eeuw

AK-RAK-1999-5A en B

Schenking van de heer en mevrouw

G . J . K o rt e l i n g , B e n n e b r o e k :

H a n g rolschildering met een vo o r s t e l-

ling van een tijger door Kishi Ganku

(1756-1838) Japan, begin 19e eeuw

A K - R A K - 1 9 9 9 - 3

Ke n d i , ve r s i e rd in onderglazuur

ko b a l t b l a u w C h i n a , e e rste helft 17e

eeuw A K - R A K - 1 9 9 9 - 4

To eg ev o egd aan het langdurig bru i k l e e n

van de Vereniging van V rienden der

Aziatische Ku n s t :

H a n g rolschildering met zes vo o r s t e l-

lingen van bamboe en chry s a n t , vo o r-

afgegaan door een kalligrafie d o o r

ve rschillende kunstenaars onder wie

Chikutô (1776-1853) Japan, 1800

A K - M A K - 1 7 1 0

Schildering met een voorstelling van

l a n goustines door Mori Sosen (1747-

1 8 2 1 )

J a p a n , begin 19e eeuw A K - M A K - 1 7 1 1

Spekstenen beeld, een vrouw vo o r-

stellende C h i n a , 17e eeuw Schenking

van de heer E. L a m p e, A m s t e r d a m , a a n

de Vereniging van V rienden der

Aziatische Kunst A K - M A K - 1 7 0 9

De navolgende 11 voorwerpen ontving

de Vereniging van V rienden der A z i a t i s c h e

Kunst als legaat uit de collectie van de

heer en mevrouw Hülsmann-Stork ,

H e e m s t e d e :

Graffiguur in de vorm van een staande

dame C h i n a , We s t e l i j ke Han-dynastie

(200-100 voor Chr.) A K - M A K - 1 6 8 4

Kop van een boeddhistische figuur

C h i n a , S o n g - p e riode (960-1279)

A K - M A K - 1 6 8 5

Adorant C h i n a , S o n g - p e riode

(960-1279) A K - M A K - 1 6 8 6

Schildering met een voorstelling van

k w a rtels bij gierststengels met sprinkhanen

C h i n a , 19e eeuw

A K - M A K - 1 6 8 7

Miniatuur met een voorstelling van

een vrouw die een offer aan Shiva

b rengt (l i n g a p u j a) I n d i a , t weede helft

18e eeuw A K - M A K - 1 6 8 8

Miniatuur met een voorstelling van

staand liefdespaar I n d i a , t weede helft

18e eeuw A K - M A K - 1 6 8 9

Fragment van een haarkam S ri Lanka,

18e eeuw A K - M A K - 1 6 9 0

W i e rookbrander J a p a n , 19e eeuw

A K - M A K - 1 6 9 1

W i e rookbrander op drie pootjes

C h i n a, M i n g - p e riode (1368-1644)

A K - M A K - 1 6 9 2

Kommetje met twee oren C h i n a ,

18e eeuw A K - M A K - 1 6 9 3

Afdeling beeldhouwkunst en

k u n s t n i j ve r h e i d

M e u b e l e n

K a b i n e t van naald-, e i ke n - , e s d o o r n -

en ebbenhout en jeneve r b e s, b e l i j m d

met ivoor en ebben-, l e t t e r- , olijf- en

v i o l e t h o u t , ingelegd met lapis lazuli en

p i e t re dure plaquettes, beslag van

verguld zilver en verguld ko p e r

A u g s bu rg , c a . 1 6 6 0 - 1 6 7 0 ,e n kele zilveren

beslagen door Johann Spitzmacher

A a n koop mogelijk gemaakt door de

N e d e rlandse Sponsor Loterij

B K - 1 9 9 9 - 8 5

Twee stoelen van mahoniehout,

bekleed met groene trijp Nederl a n d ,

c a . 1775-1780 Schenking van S.F. b a r o-

nes van Höeve l l - Teding van Berk h o u t

en jonkvrouwe A . C.Teding van

B e rk h o u t , B e rgen (NH)

B K - 1 9 9 9 - 1 4 - B / C

Armstoel van mahoniehout, b e k l e e d

met groene tri j p, bijgemaakt bij de

vo o rgaande Nederland ca. 1900 (?)

Schenking van S.F. barones van

H ö e ve l l - Teding van Berkhout en jonkv

r o u we A . C.Teding van Berk h o u t ,

B e rgen(NH) BK-1999-14-A

Prullenbak van mahoniehout met

bodem van eike n h o u t , ingelegd met

ebben- en vruchtenhout A m s t e r d a m ,

‘t Binnenhuis, c a . 1 9 2 0 - 1 9 3 0 , naar ontwe

rp van Jacques van den Bosch

Schenking van S.F. barones van

H ö e ve l l - Teding van Berkhout en jonkv

r o u we A . C.Teding van Berk h o u t ,

B e rgen (NH) BK-1999-1

Edele metalen

Driedelig theeservies van zilve r, h e t

oor van de theepot van ebbenhout

A m s t e r d a m , 1 8 3 3 ,F a .A s . B o n e b a k ke r

en Zoon, u i t g e voerd door T h e o d o ru s

G e rardus Bentvelt A a n koop met gelden

geschonken door de Jaffé-Piers o n

Stichting BK-1999-86

Twee kandelabers van gedeeltelijk

verguld zilve r Pa ri j s , 1 8 5 3 , d o o r

F rançois-Désiré Froment-Meuri c e

A a n koop met gelden geschonken door

het Rijksmuseum Fonds BK-1999-68

IJsemmer van glas met monturen van

ve r z i l ve rd , gedeeltelijk verguld ko p e r

u i t g e voerd in Egyptische stijl

B i rm i n g h a m , 1 8 7 8 , F a . Elkington & Co

B K - 1 9 9 9 - 6 9

C e ra m i e k

Beelden van Chinese man en vrouw

in ongebakken klei met poly c h ro m i e

C h i n a , begin 19e eeuw NG 878 a

en b

Porseleinen figuur van een engel

Meissen NG-443

G l a s

Vleugelglas van kleurloos en geel glas,

de kelk van ijsglas Wa a rs c h i j n l i j k

A m s t e r d a m , c a . 1600-1620 Schenking

van de heer A . J . Engels en mevrouw

A . E . Engels- de Lange, D ri e b e rgen

B K - 1 9 9 9 - 1

Vaas van rookkleurig glas, b e s c h i l d e rd

in poly c h room email met vo o rs t e l l i n-

gen in Japanse stijl Pa ri j s ,c a . 1 8 8 0 ,

door Auguste Jean BK-1999-5


Onedele metalen

B e ker van koper met de inscri p t i e

GEEN GODSDIENST BOVEN WA A R-

HEID A m s t e r d a m ,1 9 0 2 , door Fra n s

Z wollo sr. Legaat van mevrouw C. H .

le Nobel-Mekkink, Oosterbeek

B K - 1 9 9 9 - 2

Tex t i e l

G e b ro c h e e rd zijdeweefsel met een

patroon van boeke t t e n , gevat in cartouches

van gouden rocailles, op een

blauw gedamasseerd fond Lyo n , c a .

1840-1850 A a n koop met gelden

g e s c h o n ken door mevrouw A . R .

B ra n d s e n , Amsterdam BK-1999-3

G e b ro c h e e rd zijdeweefsel met een

patroon van boeke t t e n , gevat in gouden

oriëntaliserende cartouches op

een fond van rode lampas Lyo n , c a .

1840-1850 A a n koop met gelden

g e s c h o n ken door mevrouw A . R .

B ra n d s e n , Amsterdam BK-1999-4

Doosje met ijzeren sjablonen van letters

en cijfers en daarbij behorende

g e b ruiksaanwijzing voor het merke n

van linnen N e u r e n b e rg ,S c h a bl o n f a b ri k

Johann Merke n t h a l e r, c a . 1 9 1 0 - 1 9 2 0

Schenking van mevrouw W. M .

F e e n s t ra - von Saher, Leiden BK-1999-6

U n i ev l a g , rode witte en blauwe wo l

G r o o t - B ri t t a n n i ë , 1700-1800 NG 220

T. b. v. de afdeling Nederlandse geschiedenis

werd een inve n t a risatie gemaakt

van de collectie scheepsvlaggen en

v a a n d e l s , d . m . v. een standplaatscontrole

en een administra t i e ve controle.Vo o r

2000 is een verbeterde berging van

d e ze objecten vo o r z i e n .

Kostuums en accessoires

Voorschoot van linnen rondom afgezet

met linnen picots A m s t e r d a m , c a .

1590-1610 Schenking van familie van

der Hoeve n , Z u n d e rt BK-1999-91

Rotting van ro t a n ,g e m o n t e e rd met

goud en ko p e r Wellicht A n t we rp e n ,

c a . 1790 Schenking van S.F. b a r o n e s

van Höeve l l - Teding van Berkhout en

j o n k v r o u we A . C.Teding van Berk h o u t ,

B e rgen (NH) BK-1999-16

E n kellange japon van bedrukte katoen

met hoge taille en lange mouwe n ,

b oven de rokzoom ve rsierd met twe e

g e rimpelde stroken van dito katoen

w a a rtussen twee smalle r o u l e a u x

N e d e rl a n d , c a . 1810-1815 Schenking

van de erven C. F. van Dorp. K a t w i j k

B K - 1 9 9 9 - 8 8

Heuplang jasje van nature l k l e u r i g e

wollen kamgaren ve rsierd met bord

u u r we rk van oosterse motieven in

ve e l k l e u rige floszijde A m s t e r d a m , c a .

1 9 0 0 - 1 9 1 0 , o n t we rp toegeschreve n

aan H.J. W i n kelman (eigenaar fa.

W i n kelman & Van der Bijl) en uitvo e-

ring aan zijn echtgenote M.G.

W i n ke l m a n - S a n d e rs BK-1999-11

Wandelstok (‘canne plan’) van geve r-

nist hout met platte ko p e ren knop en

metalen rand w a a rin opgerold plattegrond

van de Exposition Universelle de

1 8 8 9 en van de stad Pa rijs Pa ri j s ,

1 8 8 9 , G .D r e y f u s , 32 Rue du Pa ra d i s

Schenking van mevrouw M.G.A.

S c h i p p e r-van Lottum, Amsterdam

B K - 1 9 9 9 - 9 0

Afdeling Nederlandse geschiedenis

40 Fo t o ’s gemaakt voor de tentoonstelling

‘Kinderen van Zeve n ’ d o o r

Céline van Balen A m s t e r d a m , 1 9 9 9

A a n g e kocht van de fo t o g ra fe

N G - 1 9 9 9 - 6

Avo n d k l e d i n g gedragen door T i ny

M i ddendorp-Repelaer van Driel bij de

inhuldiging van koningin Ju l i a n a,

bestaande uit twee japonnen en een

jasje Nederl a n d , 1948 Schenking van

mevrouw J. M i d d e n d o rp, Utrecht

N G - 1 9 9 9 - 1

Schilderij ‘Legerkamp van

Nederlandse troepen in de 10-daagse

veldtocht in 1831’ a n o n i e m ,

N e d e rl a n d , 1831-1863 SK-A-4945

( N G - 1 9 9 9 - 2 )

Po rt retmedaillon van Hugo de Gro o t

N e d e rl a n d , 17e eeuw NG-1999-3

Schilderij ‘ L a n d s c h ap met vissers en

t u r f s t e kende boeren in het laagve e n ’

door Hendrik Willem Schwe i c k h a r d t ,

1783 SK-A-4946 (NG-1999-4)

Fles duinwater N e d e rl a n d ,A m s t e r d a m ,

1853 NG-1999-5

S t a a t s i e p o rt ret koningin Beatrix en

prins Claus door fo t o g raaf Max Koot,

1980 Schenking van ABN A M RO N.V. ,

Amsterdam NG-1999-7

S t a a t s i e p o rt ret van koningin Ju l i a n a

door fo t o g raaf M.C. M e y b o o m , 1 9 4 8

Schenking van ABN A M RO N.V. ,

Amsterdam NG-1999-8

S t a a t s i e p o rt ret van koningin Juliana en

prins Bernhard door fo t o g raaf M.C.

M e y b o o m , S o e s t d i j k , 1948 Schenking

van ABN A M RO N.V. ,A m s t e r d a m

N G - 1 9 9 9 - 9

Wa n d b o rdje watersnoodramp 1953

ve rvaardigd door de Eerste Cura ç a o s e

A a r d e we rk f a b riek ‘ E . C. A . F ’ .C u ra ç a o,

1953 Ove r d racht van Stedelijk

Museum Het Schielandshuis, R o t t e r d a m

N G - 1 9 9 9 - 1 0

Borstbeeld van Lodewijk Nap o l e o n,

koning van Holland, door Pierr e

C a rt e l l i e r, 1806 NG-1999-11

P a s p o o rten en uittreksel van de

h u welijksakte van de heer en

m ev rouw Riphagen, architect in

Indonesië Sumatra , M e d a n , 1 9 1 9

Schenking van Mariska S. A d k i n s -

R i p h a g e n , Hampshire (Engeland)

N G - 1 9 9 9 - 1 2 - 1 , 2 en 3

S t a d s p l a t t e g rond van Medan, g e b ru i k t

door de architect H. R i p h a g e n

I n d o n e s i ë , S u m a t ra , M e d a n ,1 9 1 6 - 1 9 4 5

Schenking van Mariska S. A d k i n s -

R i p h a g e n , Hampshire (Engeland)

N G - 1 9 9 9 - 1 2 - 4

M apje met 7 tekeningen over Jap a n s e

V ro u wenkampen in Indonesië g e m a a k t

door T i n e ke Robson-Augustyn

I n d o n e s i ë , 1942-1945 Schenking van

mevrouw G.A. R i j ke n b e rg , H o o f d d o rp

N G - 1 9 9 9 - 1 3

Penning geschonken aan C. L . W.

G a rd i n e r, b r o n s , door J.P. M . M e n g e r

Het origineel in goud werd aan hem

ve rleend voor het afstaan van vo o r-

we rpen door hem op Nova Zembl a

g e vonden Nederl a n d , 1877

N G - 1 9 9 9 - 1 6

3 Gastenboeken van de tentoonstelling

Nederland–Jap a n – I n d o n e s i ë

N e d e rl a n d , 1999 NG-1999-17

S c h o rt met bord u u r werk en docum

e n t e n ter heri n n e ring aan het kampl

e ven in Nederlands-Indië Indonesië,

1942-1945 Schenking van mevrouw

d rs M.C. C o p p o o l s e, Rijswijk

N G - 1 9 9 9 - 1 8

K l avecimbeldeksel met beschildering

‘ A l l e gorische voorstelling van

A m s t e rdam als centrum van de

we reldhandel’ door Pieter Isaacsz.

N e d e rl a n d , 1600 SK-A-4947

(NG-1999-19) A a n koop dankzij

het Rijksmuseum Fonds

79


L a n g d u rige bru i k l e n e n

B o rd Nederlandse Ve reeniging van

S p o o r-en Tr a m we g p e r s o n e e l ,

Afdeeling Maastricht M a a s t ri c h t , 1 8 9 9

B ruikleen Internationaal Instituut vo o r

Sociale Geschiedenis, Amsterdam

N G - C - 1 9 9 9 - 1 - 1

B o rd Paasheuvel G o u d a , circa 1930-

1950 Bruikleen Internationaal Instituut

voor Sociale Geschiedenis, A m s t e r d a m

N G - C - 1 9 9 9 - 1 - 2

Collectebus R.K.Ve reniging tot

bestrijding der Tu b e rc u l o s e ;

H e r wonnen levenskracht N e d e rl a n d

B ruikleen Internationaal Instituut vo o r

Sociale Geschiedenis, Amsterdam

N G - C - 1 9 9 9 - 1 - 3

Collectebus Christelijk Nationaal

Va k ve r b o n d ,TBC bestrijding

N e d e rl a n d , circa 1930-1950 Bru i k l e e n

I n t e rnationaal Instituut voor Sociale

G e s c h i e d e n i s , Amsterdam

N G - C - 1 9 9 9 - 1 - 4

Collectebus Tu b e rc u l o s e fo n d s

Christelijk Nationaal Va k ve r b o n d

N e d e rl a n d , circa 1945-1960 Bru i k l e e n

I n t e rnationaal Instituut voor Sociale

G e s c h i e d e n i s , Amsterdam

N G - C - 1 9 9 9 - 1 - 5

Collectebus Vrije Unive r s i t e i t

N e d e rl a n d , 1937 Bru i k l e e n

I n t e rnationaal Instituut voor Sociale

G e s c h i e d e n i s , Amsterdam

N G - C - 1 9 9 9 - 1 - 6

Collectebus Zonnestraal - de sterke n

voor de zwakke n N e d e rl a n d ,c i r c a

1925-1935 Bruikleen Intern a t i o n a a l

Instituut voor Sociale Geschiedenis,

Amsterdam NG-C-1999-1-7

Collectebus NVV- fonds - de sterke n

voor de zwakke n N e d e rl a n d ,c i r c a

1945-1960 Bruikleen Intern a t i o n a a l

Instituut voor Sociale Geschiedenis,

Amsterdam NG-C-1999-1-8

R ap i e r B ruikleen Legermu s e u m , D e l f t

N G - C - 1 9 9 9 - 2

Buste van Mr J.R.T h o r b e c ke d o o r

Ferdinand Leenhoff, circa 1870-1880

B ruikleen Amsterdams Histori s c h

M u s e u m , Amsterdam NG-C-1999-4

Schilderij Sluiting der Zuiderzee d o o r

Johan Hendrik van Mastenbroek, 1 9 3 2 .

B ruikleen Het Zuiderze e mu s e u m ,

E n k h u i zen SK-C-1682

R i j k s p re n t e n k a b i n e t

Te ke n i n ge n

N e d e rlanden 17e e e u w

S o u t m a n , Pieter e n R u b e n s , Pe t r u s

Paulus Ixion omhelst de wo l k

N e p h e l e, die de gedaante van Hera

heeft aangenomen RP-T- 1 9 9 9 - 1 2

N e d e rland 18e e e u w

C a rr é e, H e n d r i k ‘De Dorp s b ru i l o f t ’ ,

kopie naar schilderij van Jan Steen

Schenking van erven mevrouw G.L.

A rnold Bik-Stemfo o rt RP-T-1999-61

Fo k ke, S i m o n Collectie van ve e rt i e n

t e ke n i n g e n , waarbij drie fi g u u rs t u d i e s

en ontwe rpen voor een titelbl a d , vo o r

de adreskaart van Jacob Roeters , f a b rikant

van stoffe n , voor een titelbl a d

voor dissertaties en voor acht boeki

l l u s t raties Schenking van erve n

mevrouw G.L. A rnold Bik-Stemfo o rt

R P - T- 1 9 9 9 - 4 6 / 5 9

T h i e r, B a rent Hendrik Een tak wilde

k a m p e r foelie RP-T- 1 9 9 9 - 3 6

A n o n i e m F i g u u rstudie Schenking van

e rven mevrouw G.L. A rnold Bik-

S t e m fo o rt RP-T- 1 9 9 9 - 6 0

N e d e rland 19e e e u w

B a r b i e r s , Pieter Bzn IV

S i l h o u e t p o rtret van ds Hendri k

C o rnelis Herm a nus Reijers

R P - T- 1 9 9 9 - 7

B e e s t ,A l b e rtus van Figuren in gesprek

aan de oever van een bevaren ri v i e r

R P - T-1999-13 V i s s e rs in een bootje bij

een ri e t k ra a g , in het ve rschiet ze i l b o t e n

en een stad RP-T- 1 9 9 9 - 1 4

B i k ,A d r i a nus Johannes en B i k , J a n n e s

Theodoor Collectie van 125 aquarell

e n , t e keningen en schetsen, op enke l e

na alle getekend in Nederl a n d s - I n d i ë ,

c a . 1815-1840 Afbeeldingen van vo l k s-

g e b ru i ke n , n e d e r ze t t i n g e n , l a n d s c h a p-

p e n ,i n l a n d e rs , m o numenten en plant

e n ; onder andere:

- Java - Gezicht op A nye r; B u i t e nve r bl i j f

A rgalingga op de Ciremai; R e g e n t s c h a p

Bandung (1840);

G o u ve rnementslogement Bondowo s o ;

Gezicht op de Bromo en de Zandze e

( 1 8 2 2 ) ; B u i t e n zo rg (5x); Wa t e rv a l

Lontar op het landgoed Ciampa;

C i a n j u r, P riangan (1844, 2 x ) ; C i b o d a s ,

P riangan (2x); Het dorp Cidadap, r e s i-

dentie Cirebon (1836); B u i t e nve r bl i j f

van de G.G. te Cipanas, P ri a n g a n

( 1 8 4 5 , 2 x ) ; Weg bij Cirebon (1836);

Gezicht op de kust bij Cirebon;

Gezicht op de Ciremai (1838, 2 x ) ;

Gezicht op de rivier Citaru m , P ri a n g a n ;

Gezicht op de Guntur vanaf Garu t ,

P ri a n g a n ;Ve r blijf van de regent van

G a ru t , P ri a n g a n ; Gezicht op het plein

van Majalaya ; M e l a n b o n g ,r e g e n t s c h a p

Sumedang (1835); Kamp aan de vo e t

van het Merapi-Ijen geberg t e ; N a n g o n g ;

Uitzicht uit de Pangerengo (1845);

Gezicht op de Salak; De Salak vanu i t

Pondok Gedé (4x); Gezicht bij

S u k a ra j a ; Landschap bij Sumedang,

P ri a n g a n ; Afbeelding van een fe e s t ,

w a a rschijnlijk te Cibodas, ter gelegenheid

van een besnijdenis (1819); K a m p

van een expeditie; D a n s g e ze l s c h a p ;

Gezicht op een plantage

- Noord-Celebes - Huis uit de

M i n a h a s a l a n d e n ; Gezicht opTo n d a n o ;

Tondano met ve rsierde bamboepalen

( 2 x ) ; Huis te To n d a n o ; Man van

To n d a n o

- Timor en Kisar (1821) - Kupang,

Timor (2x); K e rk op Kisar; K i s a r, h u i s

van de ra j a ;T i m o r; Po rtret van twe e

k ri j g e rs van T i m o r

- Molukken (1821/1824) - A m b o n ;

B a n d a - e i l a n d e n ; Te rn a t e, huis van de

s u l t a n ;Te rn a t e, k rater van de Gunu n g

G a m a l a m a ;T i d o r e, gezicht op de

G u nung Kiemtabu ; Gezicht op T i d o r e,

M a r e, Moti en Makian; Gezicht op een

n e d e r zetting op de A ru-eilanden (4x);

Va a rtuig van de A ru-eilanden (5x); M a n

van de A ru - e i l a n d e n ; Gezicht op het

fo rt Nassau en het fo rt Belgica; Po rt r e t

van de dochter van het hoofd van

A f a ra op Wo rk a i ; Po rtret van een

A l foer van Kobroor (6x); I n t e rieur van

een huis met afgodsbeeld te A f a ra op

Wo rk a i ;D u l a , gezicht op het dorp ;

Gezicht op het eiland Gorom; Po rt r e t

van een man van Makassar; Po rt r e t

van de vrouw van een der hoofden

(de raja van Tu a l ? )

- Oudheden - Candi Kalasan, b i j

Yo g ya k a rt a ; Beeld van een zittende

g o d i n ,g e vonden bij de candi Singasari ;

B e e l d e n g r o e p, g e vonden bij de candi

S i n g a s a ri ; Islamitische vo rs t e l i j ke grave n

op We s t - J av a ; Islamitisch vo rstelijk gra f

bij Banjara n ,P ri a n g a n , We s t - J av a ;

Islamitische grave n , w a a rschijnlijk bij

80


B a n j a ra n ,P ri a n g a n ,We s t - J av a

- Europa - De Breesaap,Ve l zen (1865;

2 x ) ; Huis V r e d e n - o o rt ,Vo o r bu rg ;S o d e n -

a m - Ta u nus (1868; 2x)

A f komstig uit familiebezit Bik Schenking

van erven mevrouw G.L. A rnold Bik-

S t e m fo o rt (de heer A . J . E .A rnold Bik,

H e e m s t e d e, mejuffrouw G.L. A rnold Bik,

E p e, en mevrouw A . H .J a g e r- A rnold Bik,

Den Haag)

R P - T- 1 9 9 9 - 7 6 / 2 0 0

B i l d e r s , Johannes We r n a rd u s

Bosgezicht met ri v i e rt j e, h o o g s t w a a r-

schijnlijk te Wo l f h e ze, 1870

R P - T- 1 9 9 9 - 1 5

B l e s ,D av i d D rie fi g u u rstudies voor illus

t raties in J. van Lennep, F e r d i n a n d

H u y c k, e d .A . W. S i j t h o f f , Leiden ca. 1 8 9 0 ,

t e g e n over pag. 4 0 ,7 8 , 114 Legaat

mevrouw T. A .Vo û t e, Amsterdam RP-T-

1 9 9 9 - 8 / 1 0

B o s b o o m , Jo h a n n e s R i v i e rgezicht met

ze i l b o o t , 1846 Legaat mevrouw Eva

Louise Merri l l , Boston (USA)

R P - T-1999-6 Boomgroep in de duinen

bij Wassenaar RP-T- 1 9 9 9 - 1 6

B re i t n e r, George Hendrik

A c h t e r bu u rtje te Gent, (1911) Legaat

mevrouw Eva Louise Merri l l ,B o s t o n

(USA) RP-T- 1 9 9 9 - 4

H a rd e n b e r g ,L a m b e rtus L a n d s c h a p

met gemeerde boten aan een ri v i e r o e-

ver RP-T- 1 9 9 9 - 1 7

H i l ve rd i n k , Johannes Gezicht op een

hoge rotskust, 1860 RP-T- 1 9 9 9 - 2 1

H o eve n a a r, Jozef W z n D i ve rse typen

naar het leven geobserve e r d ,1 8 6 0 ;o n t-

we rp voor een kari k a t u u rprent

R P - T-1999-30

H o eve n a a r,Willem Pieter 1 7 e - e e u w s

i n t e rieur met een familie en dienstmeisjes

RP-T- 1 9 9 9 - 2 9

H o p p e n b ro u we r s , Johannes Franciscus

D u i n l a n d s c h a p, 1844 RP-T- 1 9 9 9 - 1 8

Landschap met trekvaart

R P - T- 1 9 9 9 - 1 9

K a e m m e re r, F rederik Hendrik

H e u velachtig landschap met een ri v i e r-

tje in Duitsland of de Ardennen

R P - T- 1 9 9 9 - 2 0

K a i s e r, Johann Wilhelm Z e l f p o rt r e t

Schenking van de heer A . C. R o o s e,

C u raçao RP-T- 1 9 9 9 - 1 1

K a t e, Herman Frederik Carel ten

‘ S o u ve n i rs des Pays Bas’, 1 8 5 4 ; acht taferelen

uit het Hollandse leve n ,o n d e r

andere vissers ,s c h a a t s e rs , ze e m a n , f l i rt ,

melkmeisje RP-T- 1 9 9 9 - 2 2

Ko e l m a n , Johan Daniël H e u ve l a c h t i g

landschap in Fra n k ri j k , 1853 Schenking

van de heer Hans van Leeuwe n ,

Amerongen RP-T- 1 9 9 9 - 2 3

K r a m m , Christiaan V r o u welijk naakt in

een classicistisch interieur

R P - T- 1 9 9 9 - 2 4

L o o n , Pieter van Schoonmaakster in

het atelier van een kunstenaar, 1 8 3 9

R P - T-1999-25 Interieur van een slag

e rs w i n ke l , 1839 RP-T- 1 9 9 9 - 2 6

Zittende vrouw bij een papegaai in een

ko o i , 1843 RP-T-1999-27 Zittende

vrouw bij een papegaaienko o i ,1 8 4 3

R P - T- 1 9 9 9 - 2 8

M a u ve, Anton Achter het postkantoor

te Oosterbeek RP-T-1999-31

M e s d a g , Hendrik Willem Een bomschuit

wordt op het strand getrokke n

Legaat mevrouw Eva Louise Merri l l ,

Boston (USA) RP-T- 1 9 9 9 - 5

O b e r m a n ,A n t h o ny S t i l l e ven met bl o e-

men en fruit in een mandje van riet op

een marmeren blad

R P - T- 1 9 9 9 - 1

R a d e n ,M a r i nus van Gezicht op de

kades langs de Seine bij de Pont St.

Michel te Pa rijs RP-T- 1 9 9 9 - 3 2

S c h e l f h o u t ,A n d reas Pa n o ra m i s c h

gezicht op Haarlem en de Ruïne van

B r e d e r o d e, 1839 of 1840

R P - T- 1 9 9 9 - 3 3

S p r i n g e r, C o r n e l i s Twee teke n i n g e n

naar A d ri a nus Johannes Bik voor platen

in J a vaansche Oudheden, Den Haag,

1 8 5 2 : gezicht op de ruïnes van het heiligdom

Sewu en van het heiligdom Lara

J o n g g ra n g , beide Yo g ya k a rt a ,M i d d e n - J av a

Schenking van de erven mevrouw G.L.

A rnold Bik-Stemfo o rt RP-T- 1 9 9 9 - 7 4 / 7 5

We i s s e n b r u c h , Hendrik Jo h a n n e s

R i j n p a n o rama bij Oosterbeek

R P - T- 1 9 9 9 - 3 4

N e d e rland 20e e e u w

Ku p e r u s ,S j o e rd Po rtret van een man,

1962 Schenking van mevrouw J.G.

H e i j e n k , Amsterdam RP-T- 1 9 9 9 - 2

Vo s s e n , André van der Collectie van

vijf teke n i n g e n , d rie losbladige schetsb

o e ken en een verzameling van 116

vo o rstudies voor en tekeningen naar

s c h i l d e rijen en gouaches Schenking van

de heer en mevrouw E. van der Vo s s e n -

D e l b r ü c k , Amsterdam

R P - T- 1 9 9 9 - 3 7 / 4 5

F ra n k rijk 18e e e u w

O p p e n o rd , Gilles-Marie O n t we rp

voor het titelblad van een prentreeks

naar tekeningen van de kunstenaar, d e

z g n .‘ G rand Oppenord’ R P - T- 1 9 9 9 - 3

F ra n k rijk 19e e e u w

H a rd o u i n , Ernst A l f red Collectie van

twaalf aquarellen met afbeeldingen van

typen uit Nederl a n d s - I n d i ë , c a .1 8 4 1 -

1 8 4 6 ; onder andere: Chinese opiums

c h u i ve r, badende Javaanse slav i n ,

J avaanse ve rko o p s t e r, man van Kisar,

Timorees van Kupang, k rijger van de

A ru - e i l a n d e n , dochter van het dorp s-

hoofd van A f f a ra op het eiland Wo rk a i ,

d rie mannen met een vlieger

Schenking van de erven mevrouw G.L.

A rnold Bik-Stemfo o rt RP-T- 1 9 9 9 - 6 2 / 7 3

Japan 19e- 2 0e e e u w

Ohara Shoson (Ko z o n ) Negen schild

e ri n g e n , w a a rvan ze ven op zijde, m e t

vo o rstellingen van dieren en landschappen

Schenking van de heer J.F. H .

Pe rr é e, E i n d h oven RP-T- 1 9 9 9 - 2 0 1 / 2 0 9

Suzuki Kason D rie schilderingen met

vo o rstellingen van dieren Schenking

van de heer J.F. H . Pe rr é e, E i n d h ove n

R P - T- 1 9 9 9 - 2 1 0 / 2 1 2

P renten

(De prenten gemerkt met een* zijn

a a n kopen uit het F. G . Waller Fonds)

N e d e rland 15e en 16e e e u w

* A n o n i e m , c a . 1 4 8 0 - 1 4 9 0 M a ria met

Kind RP-P-1999-91

*Anoniem Z e ven landschapjes,

ca.1570 RP-P-1999-16/22

N e d e rland 17e e e u w

* B o s s c h e, Elias van den S e rie van acht

bl a d e n : Passie van Chri s t u s , n a a r

Johannes Sadeler I, naar Chri s t o p h

Schwarz RP-P-1999-74/81

* B o s s c h e, Elias van den L a a t s t e

Avo n d m a a l , naar Cornelis Cort , n a a r

Livio Agresti RP-P-1999-73

* B o s s c h e, Esaias van den A m b r o s i u s

Spinola te paard; slag bij Oostende op

de achterg r o n d , 1610 RP-P-1999-72

* B ro e c k , Crispijn van den Twaalf bl a-

den met de geschiedenis van To b i a s ,

naar Claes Jansz Visscher

R P - P - 1 9 9 9 - 4 / 1 5

81


* B u r g h e r s , M i c h a e l Po rtret van

F ranciscus Junius, naar Anthonie van

Dijck RP-P-1999-27

Rembrandt De teru g keer van de ve r-

loren zoon Schenking Jacques

S t e l n i c e a u , Pa rijs RP-P-1999-576

Velde II, Jan van de S e ri e : De Tw a a l f

M a a n d e n , met topogra fische aanduiding

in handschrift onder de vo o rs t e l l i n g

Schenking van mevrouw Jansma-Pe t ,

A m s t e r d a m , ter heri n n e ring aan prof.

d r.T. S . Jansma RP-P-1999-220/231

* V i s s c h e r, Claes Jansz.( t o e g e s c h r e ve n

aan) Gezicht op een kasteel

R P - P - 1 9 9 9 - 7 1

N e d e rland 18e e e u w

Anoniem Groep van 27 opticaprenten

met Hollandse, D u i t s e, Italiaanse en

Spaanse stadsgezichten, behorend bij

een eind-18e-eeuwse illumineerk a s t

( z i e : RP-D-1999-25) Schenking van de

heer J.W. de Boer, Koog aan de Zaan

RP-P-1999-262/288

* B a r b i e r s , we d u we ( u i t g e ve r )

S i l h o u e t p o rtret van Dingena Sophia

van Galen, echtgenote van Ds H.C. H .

R e i j e rs RP-P-1999-105

L e n s , B e r n a rd 62 bladen met anatomische

studies en landschappen en een

frontispice met portret van de kunstenaar

door Boutard, i n : For the curi o u s

gentlemen and ladies that study and

p ractice the nobl e [ … ] a rt of dra w i n g [ …

]a new and compleat dra w i n g b o o k, m e t

i n l . van Gerard De Lairesse, 1796

RP-P-1999-297/359 (Zie ook B i b l i o t h e e k)

N e d e rland 19e en 20e e e u w

* A n o n i e m ,c a . 1 8 2 0 Presentatie in de

t e m p e l , naar Samuel van Hoogstra t e n

R P - P - 1 9 9 9 - 1 0 7

Ku p e r u s ,S j o e rd Twee aalscholve rs ;

w i n t e rkoninkje en sneeuwbes; r o o d-

b o rstje in de sneeuw; jonge kievit

Schenking van mevrouw J.G. H e i j e n k ,

Amsterdam RP-P-1999-36/39

* L a u we r i k s ,J . L . M . Vijf vignetten en

o o rkonden RP-P-1999-64/68

We t s e l a a r, K . J . M . Vijf gezichten in

Noord-Holland en A m s t e r d a m

Schenking van de kunstenaar

R P - P - 1 9 9 9 - 2 9 2 / 2 9 6

Duitsland 16e e e u w

*Anonieme houtsnede, gedrukt van 5

b l o k ke n ,h a n d g e k l e u rd C h ristus als

Man van Smart e n , c a . 1520

R P - P - 1 9 9 9 - 8 9

*Jacob Cay Z e l f p o rt r e t , 1588

R P - P - 1 9 9 9 - 9 0

*Monogrammist HW (Heinrich

W i rr i c h ? ) Pa m f l e t : De narr e n s n i j d e r,

1588 RP-P-1999-1

* W i rr i c h ,H e i n r i c h Twee pamfletten

uit 1588: Hans Eissenbeisser (ofwel de

vogelvanger) en de zuster van Hans

Eissenbeisser RP-P-1999-2/3

Duitsland 17e e e u w

* K i l i a n , L u k a s Imagines sanctoru m

E va n g e l i s t a ru m, 1 6 2 9 : t i t e l blad en vier

bladen met evangelisten

R P - P - 1 9 9 9 - 9 2 / 9 6

* K i l i a n , L u k a s V i c t o ri a , 1 6 1 4 ,n a a r

Johannes Rottenhammer

R P - P - 1 9 9 9 - 9 7

M e r i a n , Mattheus H i s t o rica Natura l i s

de avibus, l i b ri V I ,Ta b.55 en 56 (bl a d e n

met resp. zes en negen vo g e l s )

Schenking van E. A riëns Kappers ,

Amsterdam RP-P-1999-23/24

* H o n d e rd e nvijf port retten uit de

1 7 e-, 18e- en 19e eeuw

R P - P - 1 9 9 9 - 1 1 7 / 2 1 9

Duitsland 18e e e u w

* K ü r z i n g e r, M a r i a n n e T h e a t e r fi g u u r:

Theseus RP-P-1999-30

* M a t h i e u , Georg Dav i d D a m s p e l e n d e

dames bij kaarslicht RP-P-1999-31

* N i l s o n , Johann Esaias Die Kunst,

gequält von Gewalt und Neid, g e r e t t e t

durch die Zeit RP-P-1999-98

* N i l s o n , Johann Esaias Der liebe

M o rg e n ; Der gesegnete Mittag; D e r

gute A b e n d ; Die fröhliche Nacht

R P - P - 1 9 9 9 - 9 9 / 1 0 2

* S i g r i s t , F r a n z Tobias geneest zijn bl i n-

de vader RP-P-1999-33

* We l t é , G o t t l i e b P y ra mus en T h i s b e

R P - P - 1 9 9 9 - 3 4

* Z i m b a l , Johann Gotlieb Johannes op

Patmos RP-P-1999-35 A l l e g o rie op

de schilderk u n s t , beeldhouwkunst en

architectuur RP-P-1999-103

Duitsland 19e en 20e e e u w

* D e s m a z i è re s ,E r i k G ra fisch atelier

van René Ta z é , 1993 RP-P-1999-25

* Ko c h , Je a n Landschap met monument

voor Newton RP-P-1999-29

F ra n k rijk 16e e e u w

* D u p e r a c, E t i e n n e Het Capitool,

1 5 6 8 , naar Bartolommeo Faletti

R P - P - 1 9 9 9 - 8 5

* R eve rd y, G e o r g e s D ri e

Planetengoden en de dronken Silenu s ,

op één blad gedrukt RP-P-1999-109a-d

Vier Planetengoden, op één bl a d

g e d rukt RP-P-1999-110a-d

F ra n k rijk 19e e e u w

* G roep van vierentwintig bladen popu

l a i re Franse grafiek rond de Franse

revo l u t i e R P - P - 1 9 9 9 - 4 0 - 6 3

Italië 16e e e u w

*Anoniem Blad met twee kari k a t u u r-

p a r e n , van 2 ko p e rplaten gedru k t , n a a r

Leonardo da Vinci RP-P-1999-108a-b

*Anoniem Blad met zes kari k a t u ra l e

ko p p e n , naar Leonardo da Vinci

R P - P - 1 9 9 9 - 1 1 1 a - f

* B e rt e l l i ,C r i s t o f a n o R u i t e rp o rt r e t

van Octavio Farnese RP-P-1999-84

* F u r l a n i , P a o l o Het grote concilie (Il

g ran Consiglio) in Venetië

RP-P-1999-86

* M o ro, M i c h e l a n g e l o De T i bu rt i j n s e

sybille toont ke i zer Augustus het

visioen van Maria RP-P-1999-114

* N e l l i , Niccolo A rt h e m i s i a ,L u c r e t i a ,

D i d o, p o rtret Pietro Aretino en portret

Michelangelo RP-P-1999-87

* S a l a m a n c a ,A n t o n i o Pe rs p e c t i v i s c h e

we e rg ave van straat en stadsplein

R P - P - 1 9 9 9 - 8 8

* S a nu t o, G i u l i o Vier bladen naar

Leonardo da V i n c i , Titiaan e.a

R P - P - 1 9 9 9 - 1 1 2 / 1 1 5

Italië 17e e e u w

* A n o n i e m ,c a .1 6 0 0 Po rtret van Pa u s

Paulus V als beschermer van de missie

R P - P - 1 9 9 9 - 1 1 6

* I m p e r i a l e, G i ro l a m o Madonna met

Kind en Johannes de Doper

R P - P - 1 9 9 9 - 2 8

Italië 18e e e u w

* C u n e go, D o m e n i c o Kop van de

apostel A n d r e a s , naar Guido Cagnacci

R P - P - 1 9 9 9 - 1 0 4

* M e n g a rd i ,G i ovanni Battista O f fe r

van Isaac, 1775 RP-P-1999-32

Japan 18e e e u w

* Ko b ayashi Kiyo c h i k a Po rtret van een

82


naaister RP-P-1999-70

* Torii Kiyonobu I Japans paar dat de

liefde bedri j f t , 1712 RP-P-1999-26

Japan 19e en 20e eeuw

Twintig surimono en tien alba amicorum

en boekjes met shunga vo o r s t e l-

lingen Schenking van de heer J.W.

G o s l i n g s , Epse RP-P-1999-232/261

* G oyo, H a s h i g u c h i Japanse dame die

zich poedert , 1920 RP-P-1999-83

K i yo c h i k a , Ko b ayashi Tijger met bl i k-

s e m s c h i c h t , c a . 1890 Schenking van

dr J.P. Filedt Kok, Amsterdam

R P - P - 1 9 9 9 - 5 7 6

H o k u s a i , Katsushika Vrouw op Nihon

b ru g , 1819 Schenking van dr J.P. F i l e d t

K o k , Amsterdam RP-P-1999-291

* S h i n s a i , R y u ry u k yo R e i z i g e rs die naar

de zon kijken in Enoshima Suri m o n o,

1810 RP-P-1999-106

H o k ke i ,To t oy a Aap als Sanbaso dans

e r, 1884 Schenking van dr J.P. F i l e d t

K o k , Amsterdam RP-P-1999-290

G a k u t e i ,Yashima M a a n s i k kel met

N i e u w j a a rs d e c o ra t i e, c a . 1 8 2 0

Schenking van dr J.P. Filedt Kok,

Amsterdam RP-P-1999-289

S h o s o n , Ohara genaamd Koson 2 1 5

houtsneden met vo o rnamelijk vo g e l s

Schenking van de heer J.F. H . Pe rr é e,

E i n d h oven RP-P-1999-360/575

Documenten en objecten

A n o n i e m Illuminatiekast uit het eind

van de 18e eeuw (met 27 bijbehorende

opticaprenten in een houten

‘ s c h o o l t a s ’ ( z i e :R P - P - 1 9 9 9 - 2 6 2 / 2 8 8 ) )

Schenking van de heer J.W. de Boer,

Koog aan de Zaan RP-D-1999-24

B r i e f k a a rt aan de fo t o g r a fen We g n e r

& Mottu, 1872 Schenking van de heer

R .A s s e r, A m s t e l veen RP-D-1999-25

Door de kunstenaar Sem Hart z

g e b ruikte doosjes, g u t s e n ,r o u l e t t e s ,

bu rijnen en ander grave e r- en teke n g e-

r e e d s c h a p Schenking van mevrouw N.

H a rt z , H a a rlem RP-D-1999-29/38

R o e l o f s ,A l b e rt Z e ven diploma’s

R P - D - 1 9 9 9 - 1 7 / 2 4

Ve r s t e r, Floris Zestien koperen en

z i n ken etsplaten Gedeeltelijk aanko o p,

gedeeltelijk schenking van mevrouw

N . H a rt z ,H a a rlem RP-D-1999-1/16

We t s e l a a r, K . J . M . B rief aan dr J.W.

Niemeijer dd. 28 december 1999, m e t

38 fo t o ’s Schenking van dr J.W.

N i e m e i j e r, Broek in Wa t e rland

RP-D-1999-26 Brief aan P. S c h a t b o rn

(hoofd Rijksprentenkabinet) dd. 2 8

december 1999, met 4 fo t o ’s

Schenking van P. S c h a t b o rn ,

Amsterdam RP-D-1999-27

F o t o ’s

A n o n i e m Fotoreproductie van een

19e-eeuwse gravure naar een kru i s a f-

name van Rubens Schenking van

Mattie Boom, Leiden RP-F-1999-225

A n o n i e m ( N e d e r l a n d s )

Fotoreproductie van een tekening van

de ke rk van Bodegraven Schenking van

Mattie Boom, Leiden RP-F-1999-226

A n o n i e m ( N e d e r l a n d s) Interieur van

een ke rk Schenking van Mattie Boom,

Leiden RP-F-1999-227

Anoniem Po rtret van een onbeke n d e

man Schenking van Saskia A s s e r,

Amsterdam RP-F-1999-92

A n o n i e m Po rtret van een onbeke n d e

vrouw RP-F-1999-9

A n o n i e m S t i l l e ven met tulpen

Schenking van Mattie Boom, L e i d e n

R P - F - 1 9 9 9 - 2 2 4

A n o n i e m ( A m e r i k a a n s ? ) R ö n t g e n fo t o

van magnolia’s RP-F-1999-138

Anoniem (Brits) S t e r e o fo t o : g e z i c h t

op Edinbu rgh Castle Schenking van

Mattie Boom, Leiden RP-F-1999-163

Anoniem (Duits) S t e r e o fo t o : b i d d e n-

de mensen voor Mariabeeld in Lourdes

Schenking van Mattie Boom, L e i d e n

R P - F - 1 9 9 9 - 1 6 2

A n o n i e m ( F r a n s ) Detail van Lorenzo

G h i b e rt i ’s Po rta del Pa ra d i s o

B a p t i s t e rium Florence RP-F-1999-14

Anoniem (Frans) Landschap met

h o u t z a g e rij RP-F-1999-68

A n o n i e m ( F r a n s ) S t i l l e ven

R P - F - 1 9 9 9 - 1 5 1

A n o n i e m ( F r a n s ) Vier fo t o l i t h o g ra fische

platen met vo o rstellingen van

p r e h i s t o rische vo o r we rpen gevo n d e n

in het stroomgebied van de Seine

RP-F-1999-15 t/m 18

Anoniem (Nederlands)

Fotoreproductie van een grav u r e :

gezicht op Hotel Rondeel, A m s t e r d a m

Schenking van Mattie Boom, L e i d e n

R P - F - 1 9 9 9 - 2 1 5

Anoniem (Nederlands) Gezicht op

een plein in een onbekende stad

Schenking van Mattie Boom, L e i d e n

R P - F - 1 9 9 9 - 2 1 7

A n o n i e m ( N e d e r l a n d s ) Gezicht op

Kasteel Vorden Schenking van

mevrouw W. B u y s , Amsterdam

R P - F - 1 9 9 9 - 9 1

Anoniem (Nederlands) Groep van 47

t o p o g ra fische fo t o ’s van Amsterdam en

omgeving rond 1900 Schenking van

de heer F. G . E . N i l a n t ,Trigg (Austra l i ë )

RP-F-1999-167 t/m 213

Anoniem (Nederlands) Po rtret van

Jetje de Neufville RP-F-1999-7

A n o n i e m ( N e d e r l a n d s ) S e rie van 49

fo t o g ra fische reproducties van grav u r e s

met vo o rstellingen uit de Ta c h t i g j a ri g e

O o rlog Schenking van Hans

R o o s e b o o m, Rotterdam

RP-F-1999-19 t/m 67

Anoniem (Nederlands) Twee daguerreotypieën

en één fe rr o t y p i e :f a m i l i e-

p o rtretten Schenking van mevrouw

F. S .Ve r d u y n - B r o e rs , K rimpen a/d IJssel

RP-F-1999-146 t/m 148

B a l d u s , É d o u a rd Réunion des Tu i l e ri e s

au Louvre 4 dln RP-F-1999-142 t/m

145 Stereofo t o : de arena van A rl e s

Schenking van Hans Rooseboom,

Rotterdam RP-F-1999-164

B a l d u s , É d o u a rd e. a. S t e r e o fo t o ’s

R P - F - 1 9 9 9 - 2 2 0

B a r b o n i ,A d r i e n Po rtret van een

o n b e kende vrouw RP-F-1999-8

B i n g h a m ,R o b e rt J. Twee cart e - d e - v i s i-

t e - p o rtretten van een onbekende man

Schenking van Saskia A s s e r, A m s t e r d a m

RP-F-1999-93 en 94

B o e k :The Adventures of a Sailor Boy.

Being Tales of the Sea and Exploits of

the British Navy Londen 1862

R P - F - 1 9 9 9 - 5

B r a u n ,A d o l p h e S t i l l e ven van een boeket

tulpen RP-F-1999-89 Stilleve n

met takken en varens RP-F-1999-90

Mobilisatie van Franse soldaten in

Mulhouse Schenking van Hans

R o o s e b o o m , Rotterdam

RP-F-1999-166

C h a u v a s s a i g n e s , F r a n k Po rtret van

een vrouw RP-F-1999-112

C i t ro e n ,P a u l Twee portretten van

Carel W i l l i n k ; p o rtret van Carel W i l l i n k

en Charles Roelofsz Schenking van

mevrouw S.M.E. W i l l i n k - Q u i ë l l ,

Amsterdam RP-F-1999-86, 87 en 88

C i t ro e n , Paul e. a. Tien portretten van

Carel Willink Schenking van mevr.

S . M . E .W i l l i n k - Q u i ë l l , Amsterdam

RP-F-1999-85-1 t/m 10

83


C o l l a rd , Auguste Hippoly t e ( t o e g e-

s c h reve n ) Landschap Schenking van

Willem Diepra a m , Amsterdam

R P - F - 1999 - 133

D a s s o nv i l l e,William E. Gezicht op

A l c a t raz Island vanaf Te l e g raph Hill, S a n

F rancisco RP-F-1999-135 Landschap

met bomen RP-F-1999-136

Wo l kenstudie RP-F-1999-137

Drie albums met cart e - d e - v i s i t e - p o r-

t retten van dive rse Franse fo t o g ra fe n

RP-F-1999-157 t/m 159

Drie optische speelgo e d vo o r we r p e n

RP-F-1999-11 t/m 13

F a r b e r, R i c h a rd S t i l l e ven met drie vo r-

ken Schenking van Richard Farber,

Den Haag RP-F-1999-125

Fo rt i e r, A . Po rtaal van de St. G e rm a i n

l ’ A u xe rre te Pa rijs RP-F-1999-153

F r i t h ,F r a n c i s ,R i c h e b o u r g ,A. e. a . 17

s t e r e o fo t o ’s Schenking van Mattie

B o o m , Leiden RP-F-1999-95 t/m 111

H e l d r i n g , L . R e i s i n d ru k ken in het

O o s t e n 2 dln., Rotterdam z.j

RP-F-1999-139-1 en 2

H e r z ,A t e l i e r Twee gezichten in de

tuinkamer van het pand Keize rs g ra c h t

58 , Amsterdam Schenking van

mevrouw W. F e e n s t ra - von Saher,

Leiden RP-F-1999-218 en 219

J . F. Amsterdam Volendam Marke n z . p l .

z . j . (circa 1910) RP-F-1999-6

Jones,Charles Drie tulpen RP-F-1999-1

S t i l l e ven met knolrapen RP-F-1999-2

S t i l l e ven met preien RP-F-1999-3

K i rchner & Comp. , E . Po rtret van

een onbekende vrouw Schenking van

Mattie Boom, Leiden RP-F-1999-214

K l e r k G r o e p s p o rtret van leden van

het ‘ M a a n d a g avo n d - G e s e l s c h a p ’ t e

Utrecht Schenking van Mattie Boom,

Leiden RP-F-1999-216

Ledot Je u n e ( u i t g e ver) Stereofo t o :

sculptuur van de Drie Gra t i ë n

Schenking van Hans Rooseboom,

Rotterdam RP-F-1999-165

M a r i s s i a u x ,G u s t ave Landschap (windstoot

op een hoogvlakte) Schenking

van Mattie Boom, Leiden

R P - F - 1999 - 223

Monogrammist M. Ruïne van een

abdij (?) RP-F-1999-152

M o n t o r g u e i l ,G e o r g e s C r o q u i s

Pa ri s i e n s. Les plaisirs du dimanche à tra -

v e rs les ru e s Pa rijs z.j. (circa 1900)

R P - F - 1999 - 154

O o s t e r h u i s , P i e t e r Amsterdam photo -

g ra p h i é Amsterdam z.j RP-F-1999-140

S t e r e o fo t o : gezicht op Huis ten Bosch

Schenking van Wim van Keulen,

Amsterdam RP-F-1999-161

Pauw van W i e l d re c h t , H . A l bum met

a m a t e u r fo t o ’s gemaakt op Isle of W i g h t

R P - F - 1 9 9 9 - 4

P l a u t , H e n r i Palais du Luxe m b o u rg ,

Pa rijs RP-F-1999-160

Po s t , William B. S n e e u w l a n d s c h a p

RP-F-1999-123 Sneeuwlandschap

R P - F - 1 9 9 9 - 1 2 4

Po t t e a u ,P h i l i p p e Po rtret van Sendiam

en fa c e RP-F-1999-155 Po rt r e t

van Sen-diam en profil R P - F - 1 9 9 9 - 1 5 6

R e m b r a n d t , Atelier De (Hulk &

Vlaanderen) Po r tret van een onbeke n-

de man Schenking van Mattie Boom,

Leiden RP-F-1999-221

R i c h a rd s o n ,V. L ,C o u rre t , H e r m a n o s

en Manoury, E . c a rt e - d e - v i s i t e - p o r-

tretten Schenking van W i l l e m

D i e p ra a m , Amsterdam RP-F-1999-78

t/m 84

R o o sw i n ke l ,A . T. Z e ven stereofo t o ’s

van het interieur van het Rijksmu s e u m

RP-F-1999-149 en 150

S eve r i n , R o b e rt Po rtret van een

o n b e kende vrouw Schenking van

Mattie Boom, Leiden RP-F-1999-222

S t e i c h e n , E d w a rd Gezicht in de tuin

van de fo t o g raaf te Vo u l a n g i s , F ra n k ri j k

R P - F - 1 9 9 9 - 1 3 4

Te rr i s , Adolphe en V i t i g l i a n o, F re d

( t o e g e s c h r e ven) Serie van 9 fo t o ’s van

de ke rk St.Vincent de Paul te Mars e i l l e

in aanbouw RP-F-1999-69 t/m 77

Ve rve e r, Maurits e. a . 10 fo t o g ra fi s c h e

kunstreproducties van we rken van

Willem Roelofs RP-F-1999-113 t/m

1 2 2

Wegner & Mottu B o r d , a a n g e b o d e n

door officieren van de schutterij aan

koning Willem III t.g.v. zijn 25-jari g

r e g e ringsjubileum Schenking van Bas

K i s t , Amsterdam RP-F-1999-228

We s t e n , H . J . v a n Z e ven A u t o c h r o m e s

Schenking van mevrouw M.S. v a n

We s t e n , M i d d e l bu rg RP-F-1999-126

t/m 132

Z i e g l e r, F r a n z Po rtret van een onbekende

man RP-F-1999-10

S t e re o k i j ke r R P - F - 1 9 9 9 - 1 4 1

Afdeling schilderijen

C o o l ,Thomas Po rtret van de beeldh

o u wer Pier Pander (1864-1919),

gedateerd 1894 Schenking van ir T h .

C o o l ,Vo o r bu rg SK-A-4944

M a a re l , Marius van der Po rtret van de

kunsthandelaar E.J. van W i s s e l i n g h

Schenking van mevrouw A . M . de Jong-

H u g , Naarden SK-A-4952

L o o, Jacob van Z e l f p o rt r e t , c a . 1 6 6 0

S K - A - 4 9 5 0

Te e r l i n k , Abraham Gezicht in het park

van de villa Chigi bij A ri c c i a , 1822

S K - A - 4 9 5 5

Voor de schilderijen met inve n t a ri s-

nu m m e rs SK-A-4945, 4946 en 4947 zie

de afdeling Nederlandse geschiedenis

L a n g d u rige bru i k l e n e n

B eve re n , Charles van Het duet

Amsterdams Historisch Museum

(SA 2141) SK-C-1671

B o s b o o m , Johannes I n t e rieur van de

G e e rt e ke rk te Utrecht met de vieri n g

van het heilig avo n d m a a l , 1 8 5 2

Amsterdams Historisch Museum

(SA 1774) SK-C-1659

B re i t n e r, George Hendrik Aan boord,

ca 1897 Stedelijk Museum, A m s t e r d a m

(A 2, 1999 203) SK-C-1675

B re i t n e r, George Hendrik L i g g e n d

n a a k t, 1888/’89 Stedelijk Museum,

A m s t e r d a m (A 390) SK-C-1674

B re i t n e r, George Hendrik M e v r o u w

Theo Mann-Bouwmeester als

F ra n c i l l o n , 1887 Stedelijk Museum,

Amsterdam (A 8285) SK-C-1668

G o g h ,Vincent van K e u ke n s t i l l e ve n

met aardewe rk en flessen, 1 8 8 4 / 8 5

Vincent van Gogh-Stichting, A m s t e r d a m

(S138V/1962 - F 53) SK-C-1670

G o g h ,Vincent van K o r e nveld bij A rl e s ,

1888 Vincent van Gogh-Stichting,

A m s t e r d a m , (S146V/1962 - F 411)

S K - C - 1 6 6 9

G re i ve, Johan Conrad De bomvri j e

k a ze rne te V l i s s i n g e n, c a . 1 8 6 0

Amsterdams Historisch Museum

(SA 1935) SK-C-1660

H e m e s s e n , Jan Sanders van A l l e g o ri e

op de natuur als voedster van de kunst

M a u ri t s h u i s , Den Haag (1067)

S K - C - 1 6 5 7 , 1 9 9 9

I s r a ë l s , Jozef Langs moeders gra f ,

1856 Stedelijk Museum, A m s t e r d a m

(A 371) SK-C-1663; I s r a ë l s , Jo z e f

84


Z e l f p o rtret met Saul en Dav i d , 1 9 0 8

Stedelijk Museum, Amsterdam

(A 2251) SK-C-1664

Jo n g k i n d , Johan Bartold S t raatje te

N e ve rs, 1874 Stedelijk Museum,

Amsterdam (A 2255) SK-C-1665

K r u s e m a n , Jan Adam Po rtret van

mevrouw Provo Kluit-Assink, 1 8 3 3

Amsterdams Historisch Museum

(SA 2144) SK-C-1672

L e l i e, Adriaan de De beeldenzaal van

Felix Meritis Amsterdams Histori s c h

Museum (SA 7364) SK-C-537 (eerder,

van 1885 tot 1975, onder dit nu m m e r

in bruikleen van de Stad A m s t e r d a m )

L e l i e, Adriaan de De tekenzaal van

Felix Meri t i s (SA 7363) SK-C-538

( e e r d e r, van 1885 tot 1975, onder dit

nummer in bruikleen van de Stad

A m s t e r d a m )

L o oy, J a c. van Z o m e r we e l d e, c a .1 9 0 0

Stedelijk Museum, Amsterdam (A 404)

S K - C - 1 6 4 5

M a r i s , Matthijs S t a d s g e z i c h t, 1 8 6 3

Stedelijk Museum, Amsterdam

(A 2674) SK-C-1676

M a r i s , Willem W i n t e rl a n d s c h a p, c a .

1875 Stedelijk Museum, A m s t e r d a m

(A 2280) SK-C-1677

M a s t e n b ro e k , Johan Hendrik van

Sluiting der Zuiderze e, 1 9 3 2

Z u i d e r ze e mu s e u m ,E n k h u i zen (ZZM-

1413) SK-C-1682/ NG-C-1999-3

R o b e rt s o n , Suze S t i l l e ven Stedelijk

M u s e u m , Amsterdam (A 2310)

S K - C - 1 6 7 8

R u y s c h , R a c h e l S t i l l e ven met bl o e m e n

in een glazen vaas A m s t e r d a m s

H i s t o risch Museum (SA 386) SK-C-

214 (eerder, van 1885 tot 1975, o n d e r

dit nummer in bruikleen van de Stad

A m s t e r d a m )

S c h e l f h o u t , A n d reas Gezicht op

H a a rl e m , 1844 Amsterdams Histori s c h

Museum (SA 1777) SK-C-1673

T h o l e n , Willem Bastiaan Het slachthuis

Stedelijk Museum, Amsterdam

(A 2334) SK-C-1679

To o ro p, Jan Oude eiken in Surr e y, c a

1890 Stedelijk Museum, A m s t e r d a m

(A 2337) SK-C-1667

To o ro p, Jan Annie Toorop-Hall te

L i s a d e n , K e n l e y, S u rr e y, 1885 Stedelijk

M u s e u m , Amsterdam (A 50) SK-C-1666

Ve r ko l j e, Nicolaas Po rtret van Dav i d

van Mollem (1670-1746) en Jacob

S y d e rvelt met diens gezin, 1 7 4 0

Amsterdams Historisch Museum (SB

5 7 2 8 ) , in bruikleen van het Instituut

Collectie Nederland (2663)

S K - C - 1 6 5 8

Ve r s t e r, Floris S t i l l e ven met pioenen,

1889 Stedelijk Museum, A m s t e r d a m

(A 2350) SK-C-1661

Ve t h ,J a n Po rtret van A l b e r t Ve r we y,

1885 Stedelijk Museum, A m s t e r d a m

(A 967) SK-C-1680

W i t s e n ,Willem De Oude Schans te

A m s t e r d a m, c a . 1898-99 Stedelijk

M u s e u m , Amsterdam (A 2368)

S K - C - 1 6 6 2

Z w a rt ,Willem de De wagenbrug in

Den Haag, ca 1890 Stedelijk Museum,

Amsterdam (A 2373) SK-C-1681

B i b l i o t h e e k

Selectie van bijzondere aanwinsten

Cours de dessin linéaire, à l’usage des

écoles d’arts et métiers, des écoles de

dessin et des écoles primaires =

Cursus in het re g lynig teeke n e n , t e n

g e b r u i ke der kunst-handwerk en teekenscholen

en der lagere scholen, p a r

B. Renard To u rn ay, B. R e n a r d , 1827

B I - 1 9 9 9 - 2 3 0 5

Deliniations of Fonthill and its A b b ey

John Britton London, C h a rles Knight &

C o, 1823 With the bookplate of the

6 t h . D u ke of Po rtland BI-1999-2191

For the curious young gentlemen and

ladies that study and practice the

noble and commendable art of draw

i n g , colouring and jap a n n i n g , a new

and compleat draw i n g - b o o k being the

close study … of the late Mr. L e n s

L o n d o n , B. D i c k i n s o n , 1751 Bevat 62

prenten van Bernard Lens Exe m p l a a r

uit de collectie van de Comte de

Neuville BI-1999-0500

Palazzo Te a Mantova = The Palazzo Te

in Mantua Amadeo Belluzzi Modena,

F ranco Cosimo Pa n i n i , 1998 (Mira b i l i a

i t a l i a e ; 8) BI-1999-1361a-b

Wegwyzer door A m s t e rd a m ,z y n d e

een beknopte verhandeling van dess

e l f s , eerste opko m s t , ve r g ro o t i n g e n ,

en teegenwo o rdigen staat met vo o r-

b e richt N. ten Hoorn A m s t e r d a m ,

Nicolaas ten Hoorn , 1726 Bevat 24

prenten BI-1999-0873

L a n g d u rig bru i k l e e n

Images of Dutch towns and villages in

the 18th century, the historical-topog

r aphical ‘atlas’ of A n d r i e s

S c h o e m a ker L i s s e, MMF Publ i c a t i o n s ,

1999 (278 microfiches) Bru i k l e e n

Koninklijk Oudheidkundig Genootschap

( KOG)

Lijst van nieuwe tijdschri f t -

a b o n n e m e n t e n

• A rte in Bologna, bolletino dei mu s e i

civici d’arte antica (1990-)

• A K M B - n e w s , I n fo rmationen zu Kunst,

Museum und Bibliothek (1995-)

•Boekman cahier, k w a rt a a l t i j d s c h ri f t

voor kunst, o n d e r zoek en beleid

( 1 9 8 8 - )

• D e c o ru m , t i j d s c h rift voor kunst en

cultuur (1983-)

• D e s i p i e n t i a , zin en waanzin (1994-)

•Imago Mundi, the international journ a l

of the history of cart o g ra p hy (1949-)

•Object (1998-)

• Pamiatky a múze á , revue pre kultúrn e

d e d i c s t vo (1999-)

• Q u a d e rno Centro Studi di Storia del

Tessuto e del Costume (1989-)

In totaal werden 3.852 aanwinsten

i n g e s c h r e ve n , w a a rvan 2.543 boektitels,

25 tijdschrifttitels en 1.284 ve i l i n g c a t a-

l o g i . Het aantal ingeschreven boek- en

t i j d s c h rifttitels bedraagt 2.568, e e n

daling van 17 ten opzichte van 1998,

terwijl het aantal veilingcatalogi steeg

met 85. Een omvangri j ke ve r we rv i n g

van de Gerrit Rietveld Academie ko n

nog niet worden ve r we rkt en is bu i t e n

de telling gebl e ve n .Van de 25 nieuwe

t i j d s c h rifttitels zijn 10 abonnementen, 5

j a a rve rslagen en 10 oudere, a f g e s l o t e n

t i j d s c h ri f t e n . Na opzegging of afsluiting

van 26 tijdschriften komt het totaal

aantal abonnementen op 526.

B ovendien werd de publicatie op

m i c r o fiches van de handschriften van

A n d ries Schoemaker in langdurig bru i k-

leen aanv a a r d . In het boekendepot is

c a . 1000 meter plankruimte gewo n n e n

als gevolg van het plaatsen van comp

a c t s t e l l i n g e n . Er ve rschenen twee systematische

aanwinstenlijsten in een

oplage van 80 exe m p l a r e n .

85


Restauratie en conserv a t i e

86

Afdeling beeldhouwkunst en kunstn

i j ve r h e i d

B e e l d h o u w k u n s t

G e b e d s n o o t, N e d e rl a n d , ca.1515

B K - 1 9 8 1 - 1

Jan Gre gor van der Schard t

Po rt r e t buste van een man, t e rra c o t t a ,

g e p o ly c h r o m e e r d , c a . 1570-1590

B K - C - 1 9 9 4

Jan Pieter van Baurscheit de Oude

Vier tuinbeelden van marm e r, d rie met

we rken van Hercules en één met

Androclus en de Leeuw, c a . 1 7 0 0 - 1 7 2 5

B K - N M - 1 3 2 1 5 - A / D

M e u b e l e n

Kast met bloemenmarq u e t e r i e,

N e d e rl a n d , c a . 1 7 0 0 , t o e g e s c h r e ven aan

Jan van Mekeren BK-1964-12

Model van het orgel van de Lutherse

ke r k, A m s t e r d a m , 1 7 1 5 , door Jurjan

We s t e rm a rk en Gerrit Eijsmarck

B K - N M - 8 9 3 2

Kabinet belijmd met ivoor en pietre

d u re plaquettes, A u g s bu rg , c a . 1 6 6 0 -

1 6 7 0 , e n kele ve rguld zilveren beslagen

door Johann Spitzmacher BK-1999-85

Edele metalen

Vijf zilve ren plaquettes A n t we rp e n ,

1 6 3 6 , door Matthias Melin, B K - N M -

6 0 3 - 6 0 7 , werden onderzocht op

s c h e u rvo rm i n g

De verzameling Amsterdams zilve r

werd geconserveerd en waar nodig

gerestaureerd voor de bestandscatalogus

en de tentoonstelling ‘ A m s t e r d a m s

goud en zilve r ’

Het voor een periode van drie jaar

geplande Silver protection (Silprot)

project we r d , in samenwe rking met het

Instituut Collectie Nederland en de

u n i ve rsiteiten van Oxford en Glasgow,

vo o rt g e ze t .

C e ra m i e k

Acht grote tegels van faïence naar

o n t werp van Daniel Maro t D e l f t ,

P l a t e e l b a k ke rij De Grieksche A , c a .

1689-1694 BK-KO G - 1 6 8 0 / 1 , B K - KO G -

2 5 6 6 / 8 , B K - N M - 1 3 0 9 4 / 5 , B K - 1 9 5 5 - 7 3

In het kader van de voorbereiding van

de bestandscatalogus van het Meissen

p o rselein is de conditie van alle vo o r-

we rpen in de vaste opstelling geïnve n-

t a riseerd en zijn de volgende vo o r we r-

pen gerestaureerd:

S o k kel van porselein van het

Z w a n e n s e rv i e s M e i s s e n ,

c a . 1737-1741 BK-1958-38

Theepot van porselein M e i s s e n ,

c a . 1725-1730 BK-14219

A ap van porselein M e i s s e n ,

c a . 1730-1733 BK-1969-106

B e ker van porselein M e i s s e n ,

c a . 1725 BK-17338-A

Kandelaar van porselein M e i s s e n ,

c a . 1725 BK-1976-50

Figuur van Urania, p o r s e l e i n M e i s s e n ,

c a . 1745-1750 BK-1964-21

G l a s

B o k a a l Engeland of Duitsland, c a .

1 7 2 5 - 1 7 5 0 , d i a m a n t g ravure en ets

door Daniel H. de Castro, 1861

B K - KO G - 1 6 0 2

Onedele metalen

Kandelaar van bro n s F l o r e n c e, 1 4 6 8 ,

door Andrea del Ve rrocchio BK-16933

Tex t i e l

Wa n d t ap i j t , wol en zijde, H e r c u l e s

gordt zich ten strijde Zuidelijke

N e d e rlanden (Doorn i k ? ) ,

c a . 1485-1500 BK-17251-C

Kostuums en kant

Paar here n h a n d s c h o e n e n , wit zeeml

e e r, g e b o rd u u rd Noord Nederl a n d ,

1630 BK-1958-27

Paar trippen, g e b o rd u u rd met zijde

N e d e rl a n d , c a . 1660 BK-1978-293 a/b

H e renkraag (col rabat), linnen met

kleinschalig Venetiaans naaldkant,

gedragen door Willem III Ve n e t i ë ,

c a . 1660-1680 BK-NM-1108

S t rook zwart zijden kloskant

F ra n k ri j k ,c a . 1670 BK-NM-VI-R-groen

D a m e s s c h o e n ,g roen fluwe e l

N e d e rl a n d ? , c a . 1690-1710

B K - N M - 9 3 7 1

Po p j e, gekleed in rok en schort

N e d e rland? , c a . 1700-1800

B K - N M - 3 3 9 5 - B

Paar damesschoenen, wit zeemleer

N e d e rl a n d ? , c a . 1740 BK-NM-9372

S t rook Brusselse kloskant Z u i d e l i j ke

N e d e rl a n d e n , c a . 1765-1780

B K - 1 9 7 5 - 3 5 9

Po p, gekleed in een zijden jap o n

E n g e l a n d ? ,c a . 1805 BK-3397

P a r a s o l , z w a rt kant op witte zijde

N e d e rl a n d ? , c a . 1840-1860 BK-15288

P a r a s o l , kloskant en tafzijde

F ra n k ri j k ? , c a . 1880 BK-1967-28

Schoudermantel van zwarte chenille

met zijden vo e r i n g N e d e rl a n d , 1 8 8 5

B K - 1 4 6 7 2

S c h o u d e r m a n t e l , wit en zalmro z e

s a t i j n ,c h e n i l l e Pa ri j s , Wo rt h ,

c a . 1890-1900 BK-15285

Ko r s e t , z w a rt satijn, g evo e rd met gele

z i j d e F ra n k ri j k ? , c a . 1900 BK-16408

J apon van Valenciennes kant

Wa a rschijnlijk België,1905 BK-2000-2

P a r a s o l , machinale Chantilly-kant en

z i j d e N e d e rl a n d , c a . 1905-1915

B K - 1 9 7 8 - 8 4 - A

P a r a s o l , roze ripszijde met ap p l i c a t i e s

van zwart kant F ra n k rijk of

N e d e rl a n d ? , c a . 1910 BK-15263-A

J ap o n , i j s b l a u we en crème crêpe met

z w a rte stippen N e d e rl a n d , c a .1 9 1 4

B K - 1 9 6 1 - 1 1 1

B a l j ap o n ,b ro k a a t , z i j d e N e d e rl a n d ,

c a . 1925 BK-1978-273

Ten behoeve van de opstelling

‘ C o u t u r e ! ’ , die in september opende,

werd een aantal vo o r we rpen uit de

verzameling van Hans van Emmeri k

b e h a n d e l d . Slechts een klein aantal

vo o r we rpen onderging een betrekke l i j k

uitgebreide conserve ri n g . In een aantal

andere gevallen werd een nieuwe

o n d e r j u rk bij een japon ve rv a a r d i g d

omdat de oors p r o n ke l i j ke ontbra k .

Verder werden bij veel japonnen kra l e n

en/of pailletten opnieuw beve s t i g d .

Afdeling Nederlandse geschiedenis

S c h e e p s m o d e l l e n

Model van een kanonneergalei,

MC 668

Model van het laat 18e-eeuws oorlogsschip

naar Engels model ‘Kamp en


E e re ’, NM 11530, b i j g e we rkt ten

b e h o e ve van een bruikleen aan

museum ‘Het Behouden Huys’ t e

Te rschelling voor de tentoonstelling

over het Engelse goudschip de ‘ L u t i n e ’

Rompmodel van de ‘ V r i j h e i d ’ , een laat

18e-eeuws A m s t e rdams oorlogsschip,

MC 500 en

Halfmodel van het achterschip van de

‘ Wa s h i n g t o n ’, MC 91, een laat 18eeeuws

Amsterdams oorl o g s s c h i p, b e i d e

gerestaureerd ten behoeve van een

b ruikleen aan het Helders Mari n e

Museum ter gelegenheid van de tentoonstelling

‘ 1 7 9 9 . S t rijd achter de

d u i n e n ! ’

Model van een Engels

Admiraliteitsschip van het vierd e

c h a rt e r, MC 499, in 1722 in

Po rtsmouth gekocht door kapitein

L i j n s l a g e r

Model van een kanonneergalei de

‘ Z e e d u i ve l ’, MC 666

Kleinere restauraties t.b. v. d i v e rs e

t e n t o o n s t e l l i n g e n

Dit betrof onder meer:

Foudraal pijp Kruger

N o t e n k r a ker Kruger

Hoezen voor pieken uit de ve r z a m e-

ling van Tro m p

MC 158 deel van een gekuipte steng

MC 1219 stuurt o e s t e l

Harnas Piet Hey n

Ko p e ren tro m m e l

C o n s e rvatie van scheepswra k-

vondsten

Dit betrof onder meer:

Ta b a k

H o u t re s t e n

Schoongemaakt t.b. v. het wa p e n-

p r o j e c t

C a . 100 vuistvuurwap e n s

C a . 80 stokwap e n s

C a . 40 sabels en degens

De we rkzaamheden t.b. v. de behuizing

van de D i rck Hart o g h s - s c h o t e l we r d e n

a f g e r o n d

R i j k s p re n t e n k a b i n e t

P r e n t e n

6.759 stuks,

Te ke n i n g e n

380 teke n i n g e n ; 85 Indiase miniaturen

F o t o ’s

120 fo t o ’s collectie Rijksprentenkabinet

212 fo t o ’s collectie afdeling Nederl a n d s e

g e s c h i e d e n i s

B ru i k l e n e n

835 stuks

Afdeling schilderijen

De volgende schilderijen werden vo l l e-

dig gerestaureerd:

A e rt s e n , Pieter De genezing van de

lamme van Bethesda S K - A - 4 8 9 2

A l b e rt i , Jean Eugène Charles K ri j g s m a n

met getrokken zwa a r d

S K - A - 6 5 1

A s t , Balthasar van der S t i l l even met

v ruchten en bloemen S K - A - 2 1 5 2

D i j c k ,A n t h o ny van D u bb e l p o rtret va n

Willem II en Maria Stuart S K - A - 1 0 2

F l i n c k ,G ove rt Isaac zegent Jacob

S K - A - 1 1 0

H e e m , Jan Davidsz de S t i l l ev e n

S K - A - 2 5 6 5

Ko s t e r,Antonie Lodewijk B o l l e nv e l d e n

S K - A - 3 5 6 5

L i eve n s , Jan Vanitas stillev e n

S K - A - 4 0 9 0

M i g n o n ,A b r a h a m S t i l l even met bl o e m e n

en een horloge S K - A - 2 6 8 ; S t i l l even met

o e s t e r, f ruit en een marmeren kom S K - A -

2 3 2 9

Roland Holst, R i c h a rd Nicolaus H u i ze r

vrouw zittend onder een boom S K - A -

4 7 4 2

R u y s c h , Rachel S t i l l even met bloemen op

een marmeren tafe l blad S K - A - 2 3 3 8

R u i s d a e l , Jacob van Gezicht op Haarl e m

S K - A - 3 5 1

S c o re l , Jan van De stervende Cleopatra

S K - A - 2 8 4 3

U t re c h t ,Adriaen van S t i l l even

S K - C - 3 0 1

Ve l d e, Jan van de S t i l l even met roemer

S K - A - 3 9 8 8

Ve r s p ro n c k , Johannes Cornelisz Po rt r e t

van een meisje in het blauw

S K - A - 3 0 6 4

We e n i x , Jan Baptist Een hond en een

kat bij een halfgeslachte ree S K - A - 5 9 1

Vo o rts werden 14 schilderijen aan een

u i t vo e rige behandeling onderwo rp e n ;

een minder ingrijpende behandeling

o n d e rgingen 24 schilderi j e n , vo o rn a m e-

lijk ten behoeve van de heri n richting van

de Zuidvleugel en bruiklenen aan tentoonstellingen

elders . Opnieuw ingelijst

werden 35 schilderi j e n , ove r wegend ten

b e h o e ve van de langdurige bru i k l e e n a f-

stand aan het Bonnefantenmuseum te

M a a s t ri c h t . Ruim 50 schilderijlijsten we r-

den volledig dan wel deels gerestaureerd

c. q .h e rs t e l d .Ten behoeve van tentoonstellingen

elders werden 24 schilderijen

in klimaatvitrines geplaatst..

Het restauratieatelier schilderijen ontving

een schenking van het Hubrecht

L a b o ra t o rium voor histologie van de

R i j k s u n i ve rsiteit Utrecht. D e ze schenking

bestond uit een microtoom en enke l e

stereomicroscopen ten behoeve van het

m a t e rieel onderzoek aan

s c h i l d e ri j e n .

Van de restaurator W. H e s t e rman te

Muiden ontving het atelier een aantal

s p i e ramen ten geschenke.

De heer W. F. Hardenbroich te

Amsterdam schonk namens zijn familie,

voorheen lijstenmake rs , 89 mallen en

i n s t rumenten voor de ve rvaardiging van

l i j s t o rn a m e n t e n .

B i b l i o t h e e k

O verzicht van de we rk z a a m h e d e n :

– 453 boeken gerepareerd, h e rsteld of

h e ri n g e b o n d e n

– restauratie van 10 delen Atlas A n d ri e s

S c h o e m a ker voor het KO G

– restauratie van de dactyliotheek van

Philip Daniel Lipper voor het

R i j k s museum van Oudheden t.b. v. d e

tentoonstelling Een Koninklijk Museum

– 5 luxe lederen banden met ve rg u l d i n g

gemaakt voor de publ i e k s i n fo rmatie bij

de tentoonstelling Een Koninklijk Museum

– 4 stofomslagen vastgezet t.b. v. d e

Afdeling Commerciële Zake n

– 14 boeken hersteld voor de A f d e l i n g

N e d e rlandse Geschiedenis

– monsterboekje gerestaureerd voor het

r e s t a u ratieatelier Te x t i e l

– 20 mappen gemaakt

– 22 etiketten opgeplakt

– 200 alfabetkaarten gesneden

– 302 stofomslagen ingeplakt

– 3780 etiketten gesneden

Voor andere afdelingen werden dive rs e

o p d rachten voor snijwe rk en plakwe rk

u i t g e vo e r d .

87


Bruiklenen aan tentoonstellingen

88

Dit jaar werden aan 130 tentoonstellingen

in binnen- en buitenland 96

s c h i l d e ri j e n , 10 aquarellen, 1 schilderi j-

l i j s t , 5 meubelstukke n , 23 zilveren vo o r-

we rp e n , 1 model van een org e l , 2 3

b e e l d e n , 9 koperen vo o r we rp e n , 3 1

stuks cera m i e k , 2 stuks pors e l e i n , 1 2

d i ve rse vo o r we rp e n , 12 glaze n ,1 2

stuks textiel, 2 ko s t u u m o n d e r d e l e n , 1

p ru i k , 3 juwe l e n , 1 penning, 2 vlaggen

en vaandels, 4 schilddra g e rs , 1 tromm

e l s t o k , 10 scheepsmodellen, 1 schaaks

t u k , 1 maquette, 32 documenten, 6

s c h e t s b o e ken en albu m s , 221 teke n i n-

g e n , 389 prenten en 2 boeken in

b ruikleen afgestaan ten behoeve van

de volgende tentoonstellingen:

A

A m s t e r d a m , Van Gogh Museum:

Hommage aan Theo van Gogh

A m s t e r d a m , Joods Historisch Museum:

D avid Henriques de Castro Mz

A m s t e r d a m , Joods Historisch Museum:

J o zef Isra ë l s

A m s t e r d a m , Joods Historisch Museum:

t i j d e l i j ke opstelling

A m s t e r d a m , Koninklijk Pa l e i s : O ra n j e

M u z i e k

A m s t e r d a m , Museum W i l l e t -

H o l t h u y s e n : D e l f t s , maar niet uit Delft

A m s t e r d a m , N i e u we Kerk : S p a n j e, h e t

land van Cervantes en Ve l a s q u e z

A m s t e r d a m , R e m b ra n d t h u i s : Goethe en

R e m b ra n d t

A m s t e r d a m , R e m b ra n d t h u i s :

R e m b randt en de bijbel

A m s t e r d a m , R e m b ra n d t h u i s :

R e m b randts schatkamer

A m s t e r d a m , S c h e e p v a a rt mu s e u m :

R i j ke lading, we l v a r e n

A m s t e r d a m , Va k b o n d s mu s e u m :

R . N . Roland Holst

A n t we rp e n , H e s s e n h u i s :R o m a n t i s c h e

R e c u p e ra t i e

A n t we rp e n ,K o n i n k l i j ke Musea vo o r

Schone Kunsten: Antoon van Dijck

A n t we rp e n , K o n i n k l i j ke Musea vo o r

Schone Kunsten: K u n s t e n a r e s s e n

A n t we rp e n , R u b e n s h u i s :The light of

N a t u r e

A n t we rp e n , Het Sterckshof: Z i l ver vo o r

Sir A n t h o ny

A rn h e m , Museum voor moderne kunst:

Magie en Zake l i j k h e i d

A s s e n , Drents Museum: O p g e d o l ve n

k l a n ke n

A s s e n , Drents Museum: R i j ke lading,

we l v a r e n

B

B e rgen (NH), Museum Het

S t e rke n h u i s : Slag bij Berg e n

B e rl i j n , Schloss Charl o t t e n bu rg :G e o rg

We n zeslaus von Knobelsdorff

B e rl i j n , Schloss Ora n i e n bu rg :O n d e r

den Ora n j e b o o m

B i rm i n g h a m ,The Barber Institute of

Fine A rt s : Mattias Stomer

B o n n , Kunst- und A u s s t e l l u n g s h a l l e :A rt

and Culture of High Renassance at the

Va t i c a n

B o r d e a u x , Musée d’Aquitaine: La Route

des Indes

B o r d e a u x , Musée des A rts Décora t i f s :

La Route des Indes

Den Bri e l , H i s t o risch Museum: B ri e l l e

aan Zee

C

C h i c h e s t e r, Pallant House Gallery :

Innocence and Decadence

C l e ve l a n d , O h i o,The Cleve l a n d

Museum of A rt : Still Life paintings

C o l m a r, Musée d’Unterl i n d e n : Le Tr é s o r

de Colmar

D

D a n t z i g , C e n t ralne Muzeum Mors k i e :

Goud uit Gra a n

D e ve n t e r, H i s t o risch Museum De

Wa a g : Glans langs de IJssel

E

E n k h u i ze n ,Z u i d e r ze e mu s e u m :

I J s ve rm a a k

E n k h u i ze n , Z u i d e r ze e mu s e u m :

Vroege Ve rl e i d e rs

E n s c h e d e, R i j k s museum Twe n t h e :

High Heads

E n s c h e d e, R i j k s museum Twe n t h e :

Meisje in kimono

F

F ra n k f u rt am Main, G a l e rie Liebieghaus:

Mehr Licht

G

G e n t , S t . P i e t e rs a b d i j : C a r o l u s

G o e s , Museum voor Zuid- en Noord-

B e ve l a n d : ‘k Heb drie hoven op een ri j

G o u d a , Ve r ze t s museum Zuid Holland:

De W van W i l h e l m i n a

G rand Rapids, M i c h i g a n , G rand Rapids

A rt Museum: A Moral Compass

‘ s - G rave n h a g e, H a a g s

G e m e e n t e mu s e u m : VO C - z i l ve r

‘ s - G rave n h a g e, H a a g s

G e m e e n t e mu s e u m : Theo van Hoy t e m a

‘ s - G rave n h a g e, Haags Histori s c h

M u s e u m : Haagse schilders in de

Gouden Eeuw

‘ s - G rave n h a g e, Haags Histori s c h

M u s e u m : Pieter Swart , architect van de

achttiende eeuw

‘ s - G rave n h a g e, Haags Histori s c h

M u s e u m : Weegschaal en Zwaard

‘ s - G rave n h a g e, K o n i n k l i j ke Bibl i o t h e e k :

De roep van het Roze n k ru i s

‘ s - G rave n h a g e, Louis Couperu s

M u s e u m : Louis Couperu s

‘ s - G rave n h a g e, M a u ri t s h u i s : Old Master

paintings on Copper

‘ s - G rave n h a g e, M a u ri t s h u i s :

R e m b randt Zelf

G r o n i n g e n , Groninger Museum:

J o zef Isra e l s

H

H a a rl e m , F rans Halsmu s e u m :

Aardse Pa ra d i j ze n

H a a rl e m , F rans Halsmu s e u m :

J a c o bus van Looy

H a a rl e m , F rans Halsmu s e u m :

Kees Ve r wey Po rt r e t t e n

H a a rl e m ,Te y l e rs Museum:

G e o rg Rueter

H a a rl e m ,Te y l e rs Museum:

J a c o bus van Looy

H a n n ove r, N i e d e rs ä c h s i s c h e s

L a n d e s mu s e u m : Dutch and Flemish

baroque paintings

H a rl i n g e n , H a n n e m a h u i s :

H a rlinger Stadsgezichten

H a rt fo r d , Wa d s wo rth A t h e n e u m :

Pieter de Hooch

H a t t e m ,Vo e rman Museum:

Vo e rman & Vo e rm a n

‘ s - H e e r e n b e rg , Huis Berg h :

De Kat in de Kunst

Den Helder, M a ri n e mu s e u m : 1 7 9 9 ,

S t rijd achter de duinen


H e l m o n d , G e m e e n t e mu s e u m :

J a c o bus van Looy

‘ s - H e rt o g e n b o s c h , N o o r d b ra b a n t s

M u s e u m : Bloemen in het Fin de Siècle

‘ s - H e rt o g e n b o s c h , N o o r d b ra b a n t s

M u s e u m :‘ s - H e rtogenbosch binnensk

a m e rs

K

Kansas City, Nelson-Atkins Museum of

A rt : Old Master Paintings on Copper

K a rl s ru h e, Staatliche Kunsthalle: J e a n

Siméon Chardin 1699-1779

K a t w i j k , Katwijks Museum: C h a rles van

Wijk

K e u l e n , Wa l l ra f - R i c h a rt z - M u s e u m :A a rt

de Gelder

K r e fe l d , Kaiser Wilhelm Museum:

Onder den Ora n j e b o o m

L

L e e d s , H e n ry Moore Institute: A rt and

the Senses

L e e n s , Koetshuis Borg Ve r h i l d e rs u m :

Oud Hout

L e e u w a r d e n , F ries Museum: B l o e m e n ,

bl o e m s t i l l e vens en tuinen

L e i d e n , Museum Boerhaave : Net echt

L e i d e n , Stedelijk Museum De Lake n h a l :

D a g e raad van de moderne kunst

L e i d e n , Stedelijk Museum De Lake n h a l :

Isaac Swanenbu rg h

L o n d e n , B ritish Museum:The A p o c a ly p s

and the shape of things to come

L o n d e n , B ritish Museum: The light of

N a t u r e

L o n d e n , National Gallery : Florence in

the 1470s

L o n d e n , National Gallery : Po rt raits by

I n g r e s

L o n d e n , National Gallery : R e m b ra n d t

Self Po rt ra i t s

L o n d e n , R oyal A c a d e my :A n h o ny van

D y c k

Los A n g e l e s , J . Paul Getty Museum:

A d riaen de V ri e s

M

M a a s t ri c h t ,B o n n e f a n t e n mu s e u m :

U i t g e l i c h t : D ü r e r

M a d ri d , Centro Culturel de la V i l l a :

Gold and Silver from A m e rica

M a d ri d , Stichting Carlos de A m b e r e s :

Het visuele geheugen van Rembra n d t

M a n n h e i m , R e i s s - M u s e u m : L i ve l i n e s s

and Piety

M a n t ov a , Pa l a z zo Te : Roma e lo Stile

C l a s s i c o

M i d d e l bu rg , Zeeuws Museum: De tuin

van Zeeland

M i l a a n , Pa l a z zo Reale: H o k u s a i

N

N a a r d e n , C o m e n i u s mu s e u m :

Ve rleden Tu i n

New Yo rk ,The Frick Collection:

H o u s e b o o k

O

O o s t e n d e, Museum voor Schone

K u n s t e n : Ensor gra fiek in confrontatie

O s s , Museum Jan Cunen: Jan Hendri k

We i s s e n b ru c h

O t t aw a , National Gallery of Canada:

D a u m i e r

P

Pa ri j s , G rand Pa l a i s : D a u m i e r

Pa ri j s , Institut Néerl a n d a i s : Symboles en

f l e u rs

Pa ri j s ,L o u v r e : Dominique V i v a n t - D e n o n

Pa ri j s ,L o u v r e : Le crépuscule de la ra i s-

o n

Pa ri j s , Musée d’Ors ay : Hommage aan

Theo van Gogh

P fo r z h e i m , S c h mu c k mu s e u m :A rt

N o u veau Jewe l l e ry

Po t s d a m , C h a rl o t t e n bu rg : S o p h i e

C h a rl o t t e

P u rm e r e n d ,P u rmerends Museum:

Jac Jongert

R

R o m e, Pa l a z zo delle Esposizione: F.

B o rr o m i n i

R o t t e r d a m ,H i s t o risch Museum:

K a n o n n e n , K l o k ken en Kandelaars

R o t t e r d a m , K u n s t h a l : B l o e m s t i l l e vens in

N e d e rland en België 1870-1940

R o t t e r d a m ,K u n s t h a l : Isaac Isra ë l s

R o t t e r d a m , M a ritiem Museum Pri n s

H e n d ri k : Het Spotschip

R o t t e r d a m , Museum Boijmans van

B e u n i n g e n : 150 jaar jubileum

R o t t e r d a m , Museum Boijmans van

B e u n i n g e n : Classicisme in de

N e d e rlandse 17e-eeuwse schilderk u n s t

R o t t e r d a m , Museum Boijmans van

B e u n i n g e n : G e rrit Pietersz Swe e l i n c k

R o t t e r d a m , Museum Boijmans van

B e u n i n g e n :Veelzijdige talenten

R i j s w i j k , Museum Rijswijk: J o h a n n e s

B o s b o o m

S

S h i m a n e, Museum of A rt :T h e

Expression of Wa t e r

S o l i n g e n , Deutsches Klingen Museum:

The sword in the hand of wo m e n

S t e n d a l ,W i n c ke l m a n n mu s e u m : D i e

Homer Rezeption der Goetheze i t

S t o c k h o l m , N a t i o n a l mu s e u m : A d ri a e n

de V ri e s

S y d n e y, National Maritime Museum:

VO C

T

Te rs c h e l l i n g , Museum ‘s Behouden

H u y s : Lutine 200

T i l bu rg , N e d e rlands Te x t i e l mu s e u m :

Amsterdamse school-textiel 1915-1930

U

U d e n , Museum voor Religieuze Kunst:

Middeleeuwse beeldhouwkunst

U d i n e, Musei Civici: Nel Segno di

R e m b ra n d t

U t r e c h t , Het Cathari j n e c o nve n t :

L e ven na de dood

V

Va l ke n s w a a r d , Museum Van Gerwe n

L e m m e n s : B e r o e p s h e i l i g e n

Ve l s e n , B e e c ke s t i j n : H i s t o rische tuinen

Ve n e t i ë , Pa l a z zo Gra s s i : R e n a i s s a n c e

Venice and the Nort h

Ve rs a i l l e s , Musée du Château:

Les trésors du Sultan

V i a n e n , Stedelijk Museum: J o h a n

Wo l fe rt van Brederode 1599-1655

W

Wa s h i n g t o n , National Gallery of A rt :

Po rt raits by Ingres

Wa s h i n g t o n , National Gallery of A rt :

Tilman Riemenschneider

We e rt , G e m e e n t e mu s e u m :

Geschiedenis van We e rt

We l l i n g t o n ,V i c t o ria Unive rsity A rt

G a l l e ry : M a nu f a c t u ring meaning

We n e n ,A l b e rt i n a : Roma e lo stilo

classico di Raffaello

Z

Z a a n d i j k , Museum van het Nederl a n d s e

U u r we rk : S t e ven Hoogendijk

Z u t p h e n , Stedelijk Museum:

Glans langs de IJssel

Z wo l l e, Stedelijk Museum:

Glans langs de IJssel

89


Tentoonstellingen en presentaties

90

W i n t e rt e n t o o n s t e l l i n g e n

t/m 14 maart

Adriaen de Vries (1556-1626), ke i z e r-

lijk beeldhouwe r

p r o j e c t l e i d i n g : F rits Scholten/Otto de

R i j k

o n t we rp : Walter Nikke l s

g ra fische vo rm g e v i n g : Walter Nikke l s

11 december t/m 26 maart 2000

A m s t e rdams Zilve r

Het complete bezit van het

R i j k s mu s e u m

p r o j e c t l e i d i n g : Jan Rudolph de

L o rm / Wendela Brouwe r

o n t we rp :G racia Lebb i n k

g ra fische vo rm g e v i n g : G racia Lebb i n k

Z o m e rt e n t o o n s t e l l i n g

19 juni t/m 19 september

Het Nederlandse stilleven 1550-1720

p r o j e c t l e i d i n g : Wouter Kloek/Reina de

S m e t h

o n t we rp : afdeling mu s e u m i n ri c h t i n g

(Igor Santhagens)

g ra fische vo rm g e v i n g : B e rry Slok

R i j k s p re n t e n k a b i n e t

t/m 10 janu a ri

Het feest van de lithografie

p r o j e c t l e i d i n g : Helen Marr e s - S c h r e t l e n

16 janu a ri t/m 14 maart

E d u a rd Isaac Asser Pionier van de

Nederlandse fo t o g r a f i e

p r o j e c t l e i d i n g : Mattie Boom

20 maart t/m 27 juni

Vo g e l s

p r o j e c t l e i d i n g : Irene de Groot

3 juli t/m 3 oktober

Ku n s t , kennis en commerc i e

De kunsthandel E.J. van W i s s e l i n g h

p r o j e c t l e i d i n g : Freek Heijbroek

9 oktober t/m 9 janu a ri 2000

Antoon van Dyck en de pre n t k u n s t

p r o j e c t l e i d i n g : Ger Luijten

Afdeling Nederlandse geschiedenis

t/m 3 janu a ri

De Staatsregeling van 1798 en de

G ro n d wet van 1848

S p e e rpunt geschiedenis

p r o j e c t l e i d i n g : Kees Zandvliet

t/m 28 fe b ru a ri

S aw a s a ,J apanse export kunst in zwart

en go u d

p r o j e c t l e i d i n g : Bas Kist

vo rm g e v i n g : Pinxit (Pim van Schaik)

g ra fische vo rm g e v i n g :B e rry Slok

1 mei t/m 27 juni

De vre d e s c o n fe rentie van 1899

S p e e rpunt geschiedenis

p r o j e c t l e i d i n g : Kees Zandvliet

8 mei t/m 18 juli

De we reld van een kind van 7

F o t o ’s van Céline van Balen

p r o j e c t l e i d i n g : Jet Baru c h

15 mei t/m 18 juli

De zee op zakfo r m a a t ,N a u t i s c h e

modellen uit de 19 e e e u w

p r o j e c t l e i d i n g : Ab Hov i n g

7 augustus t/m 24 oktober

N e d e r l a n d e r s , J ap a n n e r s ,I n d o n e s i ë r s

Herinneringen aan de Japanse bezetting

van Nederlands-Indië

p r o j e c t l e i d i n g : Peter Sigmond/We n d y

J a n s e n

vo rm g e v i n g : Pinxit (Pim van Schaik)

18 september t/m 21 nove m b e r

Het kinderwetje van Van Houten:

18 september 1874

S p e e rpunt geschiedenis

p r o j e c t l e i d i n g : Kees Zandvliet

15 december t/m 13 fe b ru a ri 2000

De soeve re i n i t e i t s ove rdracht aan

I n d o n e s i ë : 15 december 1949

S p e e rpunt geschiedenis

p r o j e c t l e i d i n g : Kees Zandvliet

Z u i d v l e u g e l

t/m 28 fe b ru a ri

Chinees porselein

400 stukken uit de Ming- en Qingd

y n a s t i e ë n

p r o j e c t l e i d i n g : Jan van Campen

t/m 21 maart

De tand des tijds

Ve rval en behoud van textiel

p r o j e c t l e i d i n g : Ebeltje Hart k a m p - J o n x i s

en Bianca du Mort i e r

o n t we rp : afdeling Museuminri c h t i n g

( G e rrit Rave s l o o t )

g ra fische vo rm g e v i n g : B e rry Slok

t/m 1 mei

Van Gogh te gast

M e e s t e r we rken uit het Van Gogh

M u s e u m

p r o j e c t l e i d i n g : Ronald de Leeuw

g ra fische vo rm g e v i n g : B e rry Slok

20 maart t/m 2 mei en 4 mei t/m

13 juni

Het vlietende leve n

Japanse rolschilderingen uit het

Kumamoto Museum of A rt

p r o j e c t l e i d i n g : Menno Fitski

24 april t/m 19 september

Traditie en ve r n i e u w i n g , Kostuum en

textiel rond 1900

p r o j e c t l e i d i n g : Ebeltje Hart k a m p - J o n x i s

en Bianca du Mort i e r

o n t we rp : afdeling mu s e u m i n ri c h t i n g

( G e rrit Rave s l o o t )

g ra fische vo rm g e v i n g : B e rry Slok

19 juni t/m 19 september

Het Nederlandse stilleven 1550-1720

(zie bove n )

16 oktober t/m 27 fe b ru a ri 2000

C o u t u re! Hoogtepunten uit de

ko s t u u m verzameling Van Emmerik

1 9 0 0 - 1 9 4 0

p r o j e c t l e i d e r: Bianca du

M o rt i e r / Wendy Jansen

o n t we rp : afdeling mu s e u m i n ri c h t i n g

( G e rrit Rave s l o o t )

g ra fische vo rm g e v i n g : B e rry Slok


10 december t/m 11 april 2000

Miniatuurschilderingen uit India

p r o j e c t l e i d i n g : Pauline Lunsingh

S c h e u rl e e r

91

Tentoonstellingen buiten het

R i j k s mu s e u m

Nationaal Va k b o n d s mu s e u m ,

A m s t e r d a m

25 maart t/m 29 augustus

R . N . Roland Holst

p r o j e c t l e i d i n g : M a rijn Schapelhouman

Museum Plantin Moretus, A n t we rp e n

15 mei t/m 20 augustus

Antoon van Dyck en de pre n t k u n s t

p r o j e c t l e i d i n g : Ger Luijten

H e n ry Moore Institute, L e e d s

10 mei t/m 27 juni

A sense of heave n , 16th century boxwood

carvings for private devo t i o n

p r o j e c t l e i d i n g : F rits Scholten


Publicaties van het Rijksmuseum

92

Bulletin van het Rijksmu s e u m

j a a rgang 46 (1998) nr 4

j a a rgang 47 (1999) nrs 1, 2/3 en 4

J a a rverslag 1998 Rijksmu s e u m

A m s t e rd a m

A n nual report 1998 Rijksmu s e u m

A m s t e r d a m

R i j k s mu s e u m k u n s t k r a n t

j a a rgang 25 (1999), n rs 1-6

A m s t e rdams goud en zilve r

Jan Rudolph de Lorm

A m s t e r d a m : R i j k s mu s e u m ;

Z wo l l e : Wa a n d e rs

560 p. (Catalogi van de ve r z a m e l i n g

k u n s t n i j verheid van het Rijksmuseum

te A m s t e r d a m ; 3 )

Antoon van Dyck en de pre n t k u n s t

Antoine van Dyck et l’estampe

C a rl Depauw en Ger Luijten

A n t we rp e n : O p e n ;

A m s t e r d a m : R i j k s mu s e u m

400 p.

G e b r a n d s c h i l d e rde ruitjes uit de

Nederlanden 1480-1560

= Painted glass roundels from the

N e t h e rlands 1480-1560

Pieter C. Ritsema van Eck

A m s t e r d a m : R i j k s mu s e u m ;

Z wo l l e : Wa a n d e rs

103 p. (Aspecten van de ve r z a m e l i n g

beeldhouwkunst en kunstnijverheid =

Aspects of the collection sculpture and

d e c o ra t i ve art s ; 9 )

Neo tot Deco : traditie en ve r n i e u-

wing in kostuum en textiel 1880-1920

= Neo to Deco: t radition and innov a-

tion in costume and textiles 1880-1920

Ebeltje Hart k a m p - J o n x i s , Bianca du

M o rt i e r

A m s t e r d a m : R i j k s mu s e u m ;

Z wo l l e : Wa a n d e rs

54 p.

Alan Chong and Wouter Kloek

A m s t e r d a m : R i j k s mu s e u m ;

Z wo l l e : Wa a n d e rs

319 p.

Op de zeef van de tijd : e e n

geschiedenis van Nederland

N e l l e ke Noorderv l i e t

A m s t e r d a m : R i j k s mu s e u m ;

Z wo l l e : Wa a n d e rs

206 p.

Po rt ret van een kunsthandel : d e

firma Van Wisselingh en zijn

compagnons 1838-heden

J . F. Heijbroek en E.L. Wo u t h u y s e n

A m s t e r d a m : R i j k s mu s e u m ;

Z wo l l e : Wa a n d e rs ;

327 p.

Still life s : techniques and style : a n

examination of paintings from the

R i j k s mu s e u m

e d .A rie Wa l l e rt

A m s t e r d a m :R i j k s mu s e u m ;

Z wo l l e : Wa a n d e rs

112 p.

Het vlietende leven : J apanse ro l-

schilderingen uit het Ku m a m o t o

P re fectural Museum of A rt

= The floating wo rld : Japanese hanging

scrolls from the Kumamoto Prefe c t u ra l

Museum of A rt

Menno Fitski

80 p.

Vogels : p re n t e n , t e keningen en fo t o ’s

in de verzamelingen van het Rijksp

rentenkabinet en de Bibliotheek van

het Rijksmuseum A m s t e rd a m

= Birds : p ri n t s , d rawings and photog

raphs in the collections of the

R i j k s museum Printroom and Libra ry,

Amsterdam

Irene de Groot

64 p.

Het Nederlandse stilleven 1550-1720

S t i l l - l i fe paintings from the

Netherlands 1550-1720


Publicaties van medewerkers

94

Niet opgenomen zijn de bijdragen va n

m e d ew e rke rs aan de publicaties van het

Rijksmuseum met uitzondering van de

a rt i kelen in het Bulletin van het

R i j k s m u s e u m .

R . J . B a a r s e n

Bespreking van tentoonstelling ‘ G ri n l i n g

G i bbons and the art of carv i n g ’V i c t o ri a

and A l b e rt Museum, Londen 1998-’99,

The Burlington Magazine 141 (1999),

p p. 4 7 - 4 8 .

Mw M. B o o m

‘De vroegste fo t o ’s van Haarl e m ’ ,

H a e rlem Jaarboek 1998, H a a rlem 1999,

p p. 6 9 - 7 5 ;

‘Kunst uit de ko e t s . De vroegste fo t o ’s

van Breuke l e n - S t . P i e t e rs ca. 1 8 5 2 ’ ,

T i j d s c h rift Historische Kring Breuke l e n j rg

14 , nr 3, september 1999, p p. 1 0 2 - 1 0 5 ;

‘Alice in het Wo n d e rland van de

g ri j s t o n e n . O ver fo t o ’s in kinderboeke

n ’ , N i e u w s b rief Nederl a n d s

F o t o g e n o o t s c h a p, augustus 1999, n r. 2 6 ,

p p. 1 6 - 2 1 .

Mw C. Y. B u n n i g

– eindredactie van Ke rs t m i s, het ke rs t-

nummer van het Koninklijk Ve r b o n d

van Gra fische Ondern e m e rs , G ra fi s c h e

C u l t u u rs t i c h t i n g , n ovember 1999;

– samenstelling en redactie Va n

Nicolaas tot speelgoedbaas, de geschie -

denis van eengoedheilig man I d e e,

vo rmgeving en uitgave Studio Oly k a n

A m s t e r d a m .

J . D. van Dam

‘ ( N e d e rlandse) Vereniging van V ri e n d e n

van de (Nederlandse) Cera m i e k ;

Inhoud en register over de jaren

1 9 5 4 - 1 9 9 1 , a f l e ve ringen 1-143 van het

M e d e d e l i n g e n bl a d ’ , M e d e d e l i n g e n bl a d

N e d e rlandse Vereniging van V rienden va n

de Ceramiek 143A (1999/1), p p. 1 - 9 6 ;

‘The difference between dry and we t

c l ay mixing and the effect on the

d e t e ri o ration of Dutch tiles’, i n :

N . H . Tennent (ed.), The conservation of

Glass and Cera m i c s, Londen 1999,

p p. 1 4 6 - 1 4 9 ;

I n t r o d u c t o ry essay ‘ N e d e rl a n d s e

C e ramiek en Bloemen/Dutch Cera m i c s

and Flowe rs ’ , Catalogus C e ra m i c

M i l l e n n i u m, N e d e rlandse Va k g r o e p

K e ra m i s t e n , [Amsterdam z.j.], z . p.

‘ D e l f t s ’ uit de prov i n c i e. A a r d e we rk uit

Hollandse tegelfabri e ke n ’ , Vo rmen uit

V u u r 168/169 (1999/3-4), p p. 1 - 1 0 7 ;

‘Dutch Delftware 1620-1670’, c a t . T h e

I n t e rnational Ceramics Fair & Seminar,

Londen 1999, p p. 2 8 - 3 5 .

P. H . J . C. van Duin

‘The ‘ G ra c h t e n h u i s ’ , a mid-eighteenthc

e n t u ry doll’s house’, V. H o rie (ed.), T h e

C o n s e rvation of Decorative A rt s, L o n d o n

1 9 9 9 , p p. 9 5 - 1 0 8 .

J . P. Filedt Ko k

‘Flemish pri m i t i ves in the Rijksmu s e u m ,’

In Detail - New Studies of Nort h e rn

Renaissance A rt in Honor of Walter S.

G i b s o n ( e d . L a u rinda S. D i x o n ) ,

Tu rnhout (Brepols) 1998, p p. 1 6 5 - 1 8 7 ;

The New Hollstein - Dutch & Flemish

E t c h i n g s, e n g ravings and woodcuts 1450-

1700 - THE MULLER DY N A S T Y: p a rt I

(Jan Ewoutsz. and Harm e n s z . M u l l e r )

and II (Jan Harm e n s z . M u l l e r) ,

Rotterdam-Amsterdam 1999;

‘The Wo rkshop practice of Corn e l i s

E n g e b r e c h t s z . : Some Preliminary

R e m a rk s , ‘ H. Ve r o u g s t raete en R. v a n

Schoute (ed.), La Peinture dans les Pa y s -

Bas au 16ème siécle - Pra t i q u e s

d ’ A t e l i e r, i n f rarouges et autres méthodes

d ’ i nv e s t i g a t i o n , p p. 1 9 - 2 8 .

M .F i t s k i

‘Japanse kunst in Museum Mesdag’,

Museum Mesdag gids, p p. 7 0 - 7 9 .

Mw C. G reve n

(met J.J. Heij e.a.) G e o rg Rueter 1875-

1 9 6 6, Wa a n d e rs Uitgeve rs , Z wo l l e

1 9 9 9 .

Mw E. H a rt k a m p - Jo n x i s

Bespreking van J. G u y, Woven Carg o e s :

Indian Textiles in the East, Londen 1998,

O riental A rt 44 (1999/2000), n r. 4 ,p p.

6 8 - 7 1 .

J . F. H e i j b ro e k

(met E.L. Wouthuysen) ‘In gesprek met

Lodewijk Houthakke r ’ , De Boeke n w e r e l d

16 (1999), p p. 2 - 1 9 ;

‘ A rnold Josiah Ford’ en ‘ We n t wo rt h

A rthur Matthew’, A m e rican National

B i o g ra p h y, ( p p. 217–218) en

( p p. 7 1 2 - 7 1 3 ) .

A . H ov i n g

‘The Fluit’, The South Easter, S o u t h

A f rican Maritime Museum Model Society

volume 13 nrs 5, 6 en 7, p p. 4 - 7 ;

‘De Boeier’, Model Shipwri g h t 1 0 8 , p p.

5 - 8 ;

‘Een archeologisch experiment aan de

Ve i l i n g s t ra a t ’ , S c h e e p s b e ri c h t e n , k wa r -

t a a l blad voor bouwers en bew o n d e ra a rs

van het Utrechts Statenjacht nr 4,

december 1999, p p. 3 en 4.

G . M . C. J a n s e n

‘Willem van Mieri s , De ra r e k i e k ’ ,

Bulletin van de Vereniging Rembra n d t 9

( 1 9 9 9 ) , n r. 1 ,p p. 2 0 - 2 2 ;

‘Het offer van Iphigenia door A rn o l d

H o u b ra ke n ’ , Bulletin van het

R i j k s m u s e u m 47 (1999), p p. 9 3 - 9 9 ;

‘Hollands vee en Haagse School’, D.

D u i j zer e. a . , Het Haagse Platteland.

LTO - N e d e rl a n d , de Haagse School en de

nieuwe tijd, Den Haag 1999, p p. 1 5 - 1 9 .

Mw J. K i e r s

(met M. R ay m a ke rs) ‘De suppoost als

g a s t h e e r ’ , Museumvisie 3 (1999).

W. T h . K l o e k

‘ L’Age d’Or de la nature morte néerl

a n d a i s e ’ , L’ E s t a m p e / L’Objet d’Art n r.

3 3 7 , juin 1999, p p. 2 6 - 4 0

A . R . de Ko o m e n

‘ M a nupulating Memori e s : Po s t p o n e d

Tombs for Galileo and Machiave l l i ’,

M e m o ry and Obl i v i o n : Proceedings of the

XXIXth International Congress of the

H i s t o ry of A rt held in A m s t e r d a m , 1 - 7

September 1996, Dordrecht 1999,

p p. 5 3 7 - 5 4 3 ;

‘Schitterende Ondeugden’, Ku n s t s c h ri f t

1 9 9 9 / 4 , p p. 4 6 - 5 1 ;


Bespreking van E.H. G o m b ri c h ’s T h e

Uses of Images, NRC Handelsbl a d,

10 september 1999.

R . de Leeuw

‘ L’histoire de l’art au tournant du

s i è c l e ’ : D i o g è n e, 185 (1999), G a l l i m a r d ,

p p. 9 8 - 1 0 4 ;

‘Geschiedenis bloeit tussen kunst’:

De Vo l k s k ra n t 1 5 . 3 . 1 9 9 9 ;

‘ J o zef Israëls en Rembra n d t ’ ,c a t a l o g u s

tentoonstelling J o zef Isra ë l s, J o o d s

H i s t o risch Museum/Groninger

M u s e u m , U i t g e ve rij Wa a n d e rs , Z wo l l e

1 9 9 9 , p p. 4 2 - 5 3 .

J . R . de Lorm

‘Amsterdams goud en zilve r. Het complete

bezit van het Rijksmu s e u m ’ ,

De Stavelij 14 (1999), p p. 9 0 - 9 1 .

G . C. M .L u i j t e n

(met Carl Depauw en met bijdra g e n

van Erik Duve rg e r, Danielle Maufo rt ,

Saskia Sombogaart en Ad Stijnman)

Antoon van Dyck en de prentkunst/

Antoine van Dyck et l’estampe/ A n t h o n y

van Dyck as a pri n t m a ke r, catalogus bij

de tentoonstelling;

‘De vele handen van een teke n a a r:

Van Dycks we rk op papier’, A rt s,

A n t i q u e s, Auctions Van Dyck Extra num -

m e r, Gent 1999, p p. 3 4 - 4 1 ;

(met Christiaan Schuckman), r e d a c t i e

van J.P. Filedt Kok en Harri e t

S t r o o m b e rg , The New Hollstein Dutch &

Flemish etchings, e n g ravings and wood -

c u t s,The Muller Dynasty, 3 delen,

Rotterdam 1999.

Mw H. M a rre s - S c h re t l e n

‘ B i c e n t e n a ry of Lithogra p hy ’ , G ra p h e i o n ,

European rev i ew of modern pri n t s, b o o k

and paper art, 9de jaarg a n g , 1 9 9 9 ,

p p. 3 4 - 3 9 .

R . J . A . te Rijdt

‘Met art i s t i e ken omslagteekening en

platen door den bekenden kunstschilder

W i l ly Sluiter’. I l l u s t raties voor boeken

en tijdschri f t e n ’ , Moniek Pe t e rs en

Peter Marijnissen (red.), c a t . t e n t . Wi l l y

Sluiter 1873-1949. G e n t l e m a n - k u n s t e -

n a a r, Dordrecht (Dordrechts Museum),

p p. 1 3 5 - 1 5 3 ;

(met J. Spoelder) ‘Bij de vo o rp l a a t .E e n

p o rt r e t i d e n t i ficatie op grond van pri j s-

b o e ke n : Lucas van Rijp door W i l l e m

van Mieri s ,1 6 9 6 ’ , De Boeke n w e r e l d 1 5

( 1 9 9 9 ) ,p p. 2 2 6 - 2 3 1 ;

(met J. Spoelder) ‘Bij de vo o rp l a a t . E e n

M i d d e l bu rgse jongen met een pri j s-

boek over Romeinse oudheden: h e t

p o rtret van Isaac Brungé du Buisson

door Barent Luyten, 1 7 4 6 ’ , D e

B o e ke n w e r e l d 15 (1999), p p. 2 8 6 - 2 9 2 .

H . Rooseboom

‘Rondgang door een leeg gebouw. H e t

C e n t raal Station in 1889’, N i e u w s b ri e f

N e d e rlands Fotogenootschap n r. 2 4

(december 1998-janu a ri 1999),

p p. 1 4 - 1 6 ;

‘ F o t o ’s op de lengteas.Vo o rg a n g e rs van

A a rt Klein’, i n : Ku n s t s c h ri f t 1999 nr. 1 ,

p p. 2 0 - 2 3 ;

‘Het licht van de negentiende eeuw’,

D e c o ru m 17 nr. 1 (april 1999),

p p. 3 0 - 3 7 ;

‘ Tulpen uit Po t s d a m . O ver een kamers

c h e rm met autochromes in Paleis Het

L o o ’ , N i e u w s b rief Nederl a n d s

F o t o g e n o o t s c h a p n r. 27 (december

1 9 9 9 ) ,p p. 1 4 - 1 5 ;

‘ M a u rits Ve rve e r ’ (met Steven Wa c h l i n ) ,

I n g e b o rg T h . Leijerzapf (hoofdred.),

Geschiedenis van de Nederl a n d s e

fo t o g rafie in monografieën en themaa

rt i ke l e n, a f l . 35 (1999), 26 pp.

P. Schatborn

31 catalogusteksten van de etsen in de

t e n t o o n s t e l l i n g s c a t a l o g u s R e m b ra n d t

ze l f, Londen (National Gallery ) /

Den Haag (Mauri t s h u i s ) , 1 9 9 9 - 2 0 0 0 .

F. S c h o l t e n

‘Een Chinese poort en een Tu rk s e

bu s t e ’ , Ku n s t s c h ri f t 1 9 9 9 , n r. 2 , p p. 2 - 3 ;

‘ M a rs ’ , Bulletin van de Ve r e n i g i n g

R e m b ra n d t 9 (1999), n r. 1 ,p p. 1 7 - 1 9 ;

‘ A d riaen de V ries à l’apogée du maniérisme

et du baroque’, L’Objet d’Art n r.

333 (fe b ru a ri 1999), p p. 5 2 - 6 1 ;

‘ K e rs t ken Woetz heff dyt belt ghem

a c k t ’ , Ku n s t s c h ri f t 1 9 9 9 , n r. 3 , p p. 2 - 3 ;

‘ B e rnini in actie’, Ku n s t s c h ri f t 1 9 9 9 ,

n r. 4 , p p. 2 2 - 2 9 ;

‘Roomse schoonmaak’, Ku n s t s c h ri f t

1 9 9 9 , n r. 4 , p. 8 ;

‘Een ijvore Mars van Fra n c i s , de beeldsnijder

Van Bossuit en de familie De la

C o u rt ’ , Bulletin van het Rijksmuseum 4 7

( 1 9 9 9 ) , n r. 1 , p p. 2 6 - 4 4 ;

‘ P rayer nuts and other box wo o d

m i c r o - c a rv i n g s ’ , i n : F rits Scholten en

R e i n d e rt Falke n bu rg , A sense of heaven,

N e t h e rlandish miniature boxwood car -

v i n g s, 1 5 0 0 - 1 5 5 0 , Leeds (The Henry

Moore Institute), 1 9 9 9 , p p. 1 6 - 3 2 ;

‘Kan of leeuw?’, Ku n s t s c h ri f t 1 9 9 9 ,

n r. 5 , p. 2

‘ H e e rl i j ke resten’, Ku n s t s c h ri f t 1 9 9 9 ,

n r. 6 ,p p. 1 4 - 1 8 .

J . P. S i g m o n d

‘Object van historisch onderzo e k ’ .

Rede uitgesproken bij de aanv a a r d i n g

van het ambt van bijzonder hooglera a r

v a n wege het Koninklijk Oudheidkundig

Genootschap in de Nederlandse cult

u u rg e s c h i e d e n i s , in het bijzonder de

studie der vo o r we rp e n , aan de unive r-

siteit van Amsterdam op 19 nove m b e r

1998 (Amsterdam 1999);

‘Het legerkamp te Rijen, 1 8 3 1 ’ , B u l l e t i n

van het Rijksmuseum, 47 (1999),

n r. 4 , p p. 2 5 9 - 2 7 3 ;

‘Geschiedenis in het Rijksmu s e u m ’ ,

M u s e u m v i s i e, ( 1 9 9 9 ) , n r. 3 ,p p. 7 - 1 0 .

Mw S.H.G.Tissink

(met A . F.Tissink) ‘UFO bove n

B e t h l e h e m ’ , Ke rs t m i s, K e rs t nu m m e r

G ra fisch Nederl a n d ,A m s t e l veen 1999.

C. J . Z a n d v l i e t

‘ A d riaen de Lelies portret van de

VOC-examinator Hendrik de Hart o g ’ ,

Bulletin van het Rijksmuseum 47

( 1 9 9 9 ) , p p. 4 4 - 5 2 .

‘Zachtjes aan dan breekt het lijntje

n i e t ’ , Bulletin van het Rijksmuseum 4 7

( 1 9 9 9 ) , p p. 1 9 8 - 2 0 7 .

‘ R o o s d o rps militaire trophée ter heri n n e -

ring aan de volksgeest van 1830/’31’ ,

Bulletin van het Rijksmuseum 47

( 1 9 9 9 ) , p p. 2 9 0 - 3 1 5 .

‘The contri bution of cart o g ra p hy to

the creation of a Dutch colony and a

Chinese State in Ta i w a n ’ , C a rt o g ra p h i c a

35 (Autumn/Winter 1998) pp. 1 2 3 - 1 3 5

95


Externe activiteiten

96

F. van der Ave rt

– voorzitter van de sectie PR &

M a rketing van de NMV (tot begin

1 9 9 9 ) ;

– bestuurslid van de A s s o c i a t i e

Culturele Marketing & Commu n i c a t i e

(sectie van het Genootschap van

Reclame) (tot begin 1999);

– lid PR-we rkgroep Museumplein;

– voorzitter van Marketing Ove rl e g

Amsterdamse Musea;

– adviseerde het Amsterdams Uit Buro.

– reisde naar New Yo rk , L o n d e n ,

M i l a a n , To k i o, Stockholm voor ove rl e g

k a a rt ve rkoop Glorie met NBT, en naar

Pa ri j s , L o n d e n , M a d rid en Milaan vo o r

ove rleg met NBT kantoren.

R . J . B a a r s e n

– lid van het bestuur van de Stichting

Huis Doorn ;

– lid van het bestuur van de Stichting

Museum van Loon;

– lid van de vaste A d v i e s c o m m i s s i e

Beeldende Kunsten, P rins Bern h a r d

F o n d s ;

– lid van de adviescommissie voor de

r e s t a u ratie en heri n richting van Huis

S c h a t ze n bu rg te Dronri j p ;

– lid van het bestuur van de Stichting

tot bevo r d e ring van de bestuderi n g

van de kunstnijverheid (tevens jury

Mr J.W. F r e d e ri k s p ri j s ) ;

– lid van het bestuur van de Stichting

Hollands Po rselein (opgericht in

d e c e m b e r ) .

H .B ay a

– lid examencommissie van de

Opleiding Conservatie en Restaura t i e

van de K o n i n k l i j ke Academie voor Schone

Ku n s t e n, A n t we rpen (juni);

– deelname aan symposium R ev e rs i b i l i t y

– Does it Exist in het British Museum,

Londen (september);

– deelname aan het 4de Nederl a n d s e

H o u t s y m p o s i u m, Amsterdam

( d e c e m b e r ) .

Mw M. B o o m

– voorzitter Nederl a n d s

F o t o g e n o o t s c h a p ;

– lid van de Raad van To e z i c h t

Nationaal Fotorestauratie A t e l i e r;

– lid van de A d v i e s c o m m i s s i e

N e d e rlands Fotoarchief;

– lid van de redactie L ex i c o n

Geschiedenis Nederlandse Fotogra f i e ;

– lid van de we rkgroep Fotogra fi e

Museum A m s t e r d a m ;

– lid van de benoemingsadviescommissie

hoogleraar moderne beeldende

k u n s t , R i j k s u n i ve rsiteit Leiden;

– lid van de commissie visuele kunsten

k u n s t e n p l a n , gemeente Rotterdam;

– jurylid Zilveren Camera /

F o t o j o u rnalist van het Jaar.

Mw M.C. B ro e ke m a

– reisde in oktober naar Pa rijs als ve r-

t e g e n woordiger van het Rijksmu s e u m

op de vakbeurs MITCA R ;

– reisde in juni naar Pa rijs als ve rt e g e n-

woordiger van het Rijksmuseum op

een NBT wo rk s h o p.

Mw C. Y. B u n n i g

– lid van de stuurgroep Museumnacht

Amsterdam (de stuurgroep ontwikke l t

het plan tot een nachtelijke openstelling

van zoveel mogelijk A m s t e r d a m s e

Musea in samenwe rking met ve rs c h i l-

lende ve rvo e rs a a n b i e d e rs ) ;

– lid van de we rkgroep ter vo o r b e r e i-

ding van de jaarlijkse intocht van St.-

Nicolaas in A m s t e r d a m .

J . D. van Dam

– voorzitter van het bestuur van de

N e d e rlandse Vereniging van V ri e n d e n

van Ceramiek en Glas;

– gastconservator voor de tentoonstelling

‘’D e l f t s ’ uit de prov i n c i e ’ , M u s e u m

W i l l e t - H o l t h u y s e n , Amsterdam

(3 september geopend).

P. J . de Dre u

– lid van de Museumcommissie vo o r

de Kunstkijkuren;

– gaf college aan Masterclass studenten

van de Reinwardt Academie

(2 nove m b e r ) .

P. H . J . C. van Duin

– lid van de redactie van F o u rt h

I n t e rnational Symposium on Wood and

F u rniture Conserva t i o n , 10 december

1 9 9 8, Amsterdam 1999.

D. J .E l d e r s

– penningmeester Stichting Behoud

O lympisch Stadion;

– penningmeester Stichting

N e d e rlands-Vlaams T h e a t e r fe s t i v a l ;

– penningmeester Stichting A m s t e r d a m

M o nu m e n t e n s t a d ;

– voorzitter Stichting V rienden van de

Trinity House Light Ve s s e l ;

– lid CAO-delegatie van de V R M ;

– lid delegatie stelselwijziging Rgd van

de V R M .

J . P. Filedt Ko k

– voorzitter Stichting Kunsthistori s c h e

P u blicaties (uitgever van het

N e d e rlands Ku n s t h i s t o risch Jaarboek e n

S i m i o l u s) ;

– lid van de editorial board of P ri n t

Q u a rt e rl y en Member of Pri n t

Q u a rt e rly Publ i c a t i o n s ;

– lid van de Conseil de Surve i l l a n c e

van het Institut Néerl a n d a i s , namens de

Fondation Custodia, Pa ri j s ;

– voorzitter Stichting Bijzo n d e r e

L e e rstoel Chemische Aspecten van het

o n d e r zoek van kunstvo o r we rp e n ;

– voorzitter dwars ve r b a n d c o m m i s s i e

van het NWO - p ri o riteitsproject MOL-

A RT (Molecular Aspect of Ageing in

Painted Wo rks of A rt ) - p r o j e c t ;

– voorzitter Stichting 501 voor de cons

e rvatie en restauratie van vo o r we rp e n

van Kunst en Geschiedenis,

A m s t e r d a m ;

– voorzitter Onderzo e k s fonds voor de

geschiedenis van het Rijksmu s e u m ;

– lid van de onderzoekscommisie van

de Onderzo e k s s c h o o l

K u n s t g e s c h i e d e n i s ;

– voorzitter van de selectiecommissie

O n d e r zo e k s b e u r ze n , M o n d ri a a n - fo n d s ;

– mede-organisator van C u rrent dev e -

lopments in Dutch sev e n t e e n t h - c e n t u ry

A rt, voor The Amsterdam Summer

U n i ve rsity i.s.m. R i j k s museum en RKD,


die van 8 tot 20 augustus 1999

gehouden we r d ;

– lid van de International Committee

of Fine A rts A rt Museum (ICFA) en

deelnemer aan de ICFA Meeting in

S t o c k h o l m , (9-11 juni);

– deelnemer Peer Review on Research

in the British Museum, March 15th

1 9 9 9 , i n z a ke ‘access and resources’;

– organisatie en leiding colloquia ove r

i n richting in Rijksmuseum (19 nove m-

b e r ) , en over Rembra n d t ’s Heilige

Familie (6 december); g e s p r e k s l e i d e r

symposium 18e-eeuws verzamelen in

N e d e rl a n d , Den Haag ( 3 december).

H.A.A.van Gessel

– nam deel aan het projekt

Interculturele Museale Leerroutes

(een project van de NMV en A P S ) .

Mw I.M. de Gro o t

– lid Commissie van Beheer van het

W i t s e n - F o n d s .

Mw E. H a rt k a m p - Jo n x i s

– lid van het bestuur van de Stichting

D u i ve nvo o r d e ;

– lid van het bestuur van de ve r e n i g i n g

‘Het Kantsalet’;

– lid van de redactie van

Tex t i e l h i s t o rische Bijdra g e n.

J . F. H e i j b ro e k :

– lid van de redactie van D e

B o e ke n w e r e l d ;

– lid van het bestuur van het L e i d s

Ku n s t h i s t o risch Jaarboek;

– jurylid voor de Menno

H e rt z b e rg e rp rijs (nove m b e r ) .

A .H ov i n g

– adviseur/lid Bouwcommissie: U t r e c h t s

Statenjacht en Stichting Oorl o g s s c h i p

de Delft.

Mw E. K a m p h u i s :

– lid van de Uitmarkt we rkgroep 1999.

– reisde naar Londen en Pa rijs vo o r

ove rleg over de Glorie van de Gouden

eeuw tentoonstelling, (15-16 nove m-

b e r ) .

Mw J. K i e r s

– voorzitter bestuur sectie Publiek en

Presentatie van de NMV;

– bestuurslid Vereniging Museum

Contact A m s t e r d a m ;

– adviseur Mondriaan Stichting, c o m-

missie Publ i e k s a c t i v i t e i t e n ;

– lid adviescommissie Vo o r b e e l d mu s e a ,

Kunst en Cultuur Noord-Holland;

– lid begeleidingscommissie Masterclass

‘Een publ i e k s g e richt mu s e u m ’ ( E r f g o e d

A c t u e e l , N M V ) ;

– docent mu s e u m c o m mu n i c a t i e

Amsterdamse Hogeschool voor de

Kunsten/Reinwardt A c a d e m i e ;

– lid intermuseale studiegroep

Rondleiden in Musea, N e d e rl a n d ;

– cursusleider Rondleiden in Musea

( N M V ) ;

– adviseur Gastheerschap in mu s e a

( Tr o p e n museum Amsterdam en

S c h e e p v a a rt museum A m s t e r d a m ) ;

– nam deel aan een studiereis naar

C a n a d a , g e o rganiseerd door de sectie

P u bliek en Presentatie van de NMV,

(10-18 juni).

W. T h .K l o e k

– lid Conservation Panel for Pa i n t i n g s

Wallace Collection, Londen

(8 oktober).

A . R . de Ko o m e n

– lid van het bestuur van het Museum

voor Religieuze Kunst, U d e n ;

– docent Vakgroep Kunstgeschiedenis,

V rije Unive rsiteit A m s t e r d a m .

G . - J . Ko o t

– bestuurslid van de Ve r e n i g i n g

O ve rleg Kunst(historische) Bibl i o t h e ke n

N e d e rl a n d ;

– bestuurs l i d , s e c r e t a ris en info rm a t i o n

coordinator van de Section of A rt

L i b ra ri e s ,I n t e rnational Federation of

L i b ra ry Associations (IFLA);

– editor van de Newsletter Section of

A rt Libra ri e s ,I n t e rnational Federa t i o n

of Libra ry Associations (IFLA);

– secretaris van de redactiera a d

Roerend Erfgoed, G e t t y ’s A rt and

Architecture T h e s a u ru s ;

– nam deel als inleider en discussieleider

aan het Symposium Boek en Beeld,

g e o rganiseerd door de Ve r e n i g i n g

O ve rleg Kunsthistorische Bibl i o t h e ke n

in Nederland in de Koninklijke

B i bl i o t h e e k , (15 mei);

– nam deel aan de annual confe r e n c e

Taking stock: collection development into

the 21st century ARLIS/UK & Ireland,

U n i ve rsity of Wa r w i c k , (22-25 juli);

– nam deel aan 65de IFLA Council and

G e n e ral Conference in Bangkok als

s e c r e t a ris van de Section of A rt

L i b ra ri e s , (20-28 augustus). L e i d d e

d i ve rse groepsgesprekken en

ve rg a d e ri n g e n .

M . A . A . M . van de Laar

– adviserend bestuurslid Stichting P. M .

S l a g e r, ‘ s - H e rt o g e n b o s c h ;

– nam deel aan het I.I.C. 1 7 t h

I n t e rnational Congress Pa i n t i n g

Te c h n i q u e s,

H i s t o ry, M a t e rials and Studio Pra c t i c e,

D u bl i n , (7-11 september).

R . J . C. H . M . van Langh

– hoofddocent Instituut Collectie

N e d e rl a n d ;

– lid van de begeleidingscommissie van

het gra f m o nument van Willem van

O ra n j e.

R . de Leeuw

– bijzonder hoogleraar mu s e u m b e l e i d

en geschiedenis van het verzamelen in

de 19e en 20de eeuw, V rije Unive rs i t e i t

A m s t e r d a m ;

– Président Comité Intern a t i o n a l

d’Histoire de l’Art (CIHA);

– lid bestuur Onderzo e k s c h o o l

K u n s t g e s c h i e d e n i s ;

– lid Algemeen Bestuur Prins Bern h a r d

Fonds en voorzitter van de vaste

adviescommissie Beeldende Kunst;

– voorzitter Stichting ‘t Schou,

S c h i p l u i d e n ;

– vice-voorzitter bestuur Vereniging van

Rijksgesubsidieerde Musea (VRM);

– lid Réunion des org a n i s a t e u rs de

g randes expositions, Pa ri j s ;

– lid bestuur en ke rnbestuur Ve r e n i g i n g

R e m b ra n d t ;

– lid Raad van commissarissen NV

S t a d s h e rstel A m s t e r d a m ;

– lid bestuur Stichting Pra e m i u m

E ra s m i a nu m ;

– directeur Hollandsche Maatschappij

der We t e n s c h a p p e n , H a a rl e m ;

– lid International Committee of Fine

A r t Museums (ICOM, I C FA ) ;

A d v i e s f u n c t i e s :

– lid A d v i e s ra a d

G e e s t e s wetenschappen NWO ;

– lid A d v i e s raad Bibl i o g ra p hy of

H i s t o ry of A rt (BHA);

97


– lid UNESCO International A d v i s o ry

Committee for the Herm i t a g e, S t .

Pe t e rs bu rg ;

– voorzitter Museale we rk g r o e p

O o rl o g ve r we rvingen 1940-1948;

– lid Conseil de direction Gazette des

B e a u x - A rts Pa ri s ;

– lid Begeleidingscommissie evaluatie

ve r zelfstandiging ri j k s mu s e a ;

– lid Group of Consultants on Council

of Europe A rt Exhibitions;

– lid A d v i e s raad NEXUS, T i l bu rg ;

– voorzitter A d v i e s raad Stichting Jong

H o l l a n d ;

– lid A d v i e s raad restauratie Ora n j e z a a l

Huis ten Bosch;

– lid Raad van Advies en onders t e u-

ning Nationale Stichting De Nieuwe

K e rk ;

– voorzitter Jury David Roëllprijs PBF;

– voorzitter Jury Leonardo da V i n c i -

p rijs Rotary International 1999;

– lid Raad van Advies Stadsherstel N.V. ;

Comités van A a n b eveling (ke u s )

– SPKO (Po s t u n i ve rs i t a i r

K u n s t h i s t o risch Onderzo e k ) ;

– Japan-Nederland 400 jaar;

– Nationaal Muziekinstru m e n t e n

F o n d s ;

– Stichting De Witte A d e l a a r

( N e d e rl a n d - Po l e n ) ;

– Stichting Familiearchief Victor de

S t u e rs ;

– Stichting V rienden Nederl a n d s e

M u z i e k ;

Lopend wetenschappelijke project:

– begeleiding onderzoek ‘ C o rp u s

F ranse 19e-eeuwse schilderkunst in

N e d . museaal bezit’, V rije Unive rs i t e i t

en Van Gogh Museum met steun

M o n d riaan Stichting;

Buitenlandse confe r e n t i e s :

– Stockholm, opening A d riaen de V ri e s

(13-18 apri l ) ;

– Berl i j n , Réunion des Musées

I I n t e rnationaux (8-10 juli);

– St. Pe t e rs bu rg UNESCO Intern a t i o n a l

A d v i s o ry Committee for the

H e rm i t a g e, (26-29 augustus);

– Sao Pa u l o, Colloqium CIHA,

(4-10 september).

Mw D. B . L . M . van Loosdre c h t

– mede-organisator van het vierde

Nationale Symposium Hout- en

M e u b e l r e s t a u ra t i e, Het Ve e m ,

A m s t e r d a m , (12 oktober);

– lid van de redactie van F o u rt h

I n t e rnational Symposium on Wood and

F u rniture Conserva t i o n , 10 december

1 9 9 8, Amsterdam 1999.

J . R . de Lorm

– lid van het bestuur van Kasteel-

Museum Sypestein;

– lid van het algemeen bestuur van de

Stichting Schone Kunsten rond 1900;

– lid van het bestuur van het Museum

Jacobs van den Hof te Ove rve e n .

Mw P. C. M . Lunsingh Scheurleer

– q.q. b e s t u u rslid van de Vereniging van

V rienden der Aziatische Kunst

– lid van de Raad van Advies van de

Vereniging Rembra n d t ;

– begeleider bij het promotie-onderzoek

van J. van Campen ‘De amateursinoloog

J.Th. R oyer en zijn ve r z a m e l i n g

Chinese vo o r we rp e n ’ aan de

R i j k s u n i ve rsiteit Leiden (promotor is

p r o f . d r. W. F o c k ) ;

– lid van de examencommissie beëdigd

m a kelaar en taxateur in A z i a t i s c h e

k u n s t ;

– begon op 1 oktober aan een twe e j a-

rig onderzoeksproject naar

I n d o j avaanse gouden en zilveren vo o r-

we rpen (4e – 15e eeuw) in het

R i j k s museum voor Vo l kenkunde in

L e i d e n .

G . C. M . L u i j t e n

– redacteur S i m i o l u s. N e t h e rl a n d s

Q u a rt e rly for the history of art;

– lid redactieraad P rint Quart e rl y;

– lid redactieraad Studies in Prints &

P ri n t m a k i n g;

– lid promotiecommissie van mevrouw

Nadine Rogeaux, Wa l l e rant Va i l l a n t.

Pa ri j s , U n i ve rsité Sorbonne, n ove m b e r

1 9 9 9 .

Mw B.M.A.M. du Mort i e r

– lid van het bestuur van het Koninklijk

Oudheidkundig Genootschap;

– examinator Restauratie Opleiding

van het Instituut Collectie Nederl a n d .

P. C. Ritsema van Eck

– lid van het bestuur van de Stichting

Nationaal Glasmuseum Leerdam;

– editorial advisor van de J o u rnal of

Glass Studies, C o rn i n g , U S A ;

– lid van het exe c u t i ve committee

Association Internationale pour

l’Histoire du Ve rr e.

R . J . A . te Rijdt

– lid van de redactie van Delineavit et

S c u l p s i t .T i j d s c h rift voor Nederl a n d s e

prent- en tekenkunst tot omstreeks

1 8 5 0 ;

– conservator van de Atlas van

Amsterdam van het Koninklijk

Oudheidkundig Genootschap;

– bestuurslid van de Stichting Corn e l i s

B a k ker Collectie;

– lid van het Kura t o rium van de

Stiftung ‘ B. C. K o e k ko e k - H a u s ’ , K l e e f ,

D u i t s l a n d ;

– lid van de we rkgroep en auteur vo o r

de tentoonstelling ‘In helder licht.

A b raham en Jacob van Stri j . H o l l a n d s e

m e e s t e rs van landschap en interi e u r ’,

Dordrechts Museum, Dordrecht /

R i j k s museum Twe n t h e, E n s c h e d e.

H . R o o s e b o o m

– parttime we rkzaam voor Paleis Het

Loo Nationaal Museum (t/m 31

o k t o b e r ) ;

– freelance we rkzaam voor het

U n i ve rs i t e i t s museum Utrecht (vanaf

23 september).

M .S c h ap e l h o u m a n

– lid begeleidingscommissie catalogus

N e d e rlandse tekeningen uit de 16e

e e u w, Prentenkabinet der

R i j k s u n i ve rsiteit Leiden;

– voorzitter Oudheidkundige

Vereniging Graft-De Rijp;

– bestuurslid Stichting Behoud Rijper

G l a ze n ;

– bestuurslid Stichting Rijper Museum

‘in ‘t Houten Huis’.

P. Schatborn

– voorzitter Stichting het

R e m b ra n d t h u i s ;

– voorzitter International A d v i s o ry

Committee of Keepers of Publ i c

Collections of Graphic A rt .

K .S c h o e m a ke r

– secretaris van het bestuur van het

O n d e r zo e k s fonds voor de geschiedenis

van het Rijkmu s e u m ;

– lid redactiecommissie

M u s e u m r e c h t w i j ze r ( B o e k m a n s t i c h t i n g ) ;

– lid we rkgroep ‘ B e h e e rs ove r e e n ko m s t ’

98


van de Inspectie Cultuurbezit/

M i n i s t e rie van OCenW;

– secretaris Stichting Museumplein

A m s t e r d a m .

F. S c h o l t e n

– lid van de redactie van het

N e d e rlands Ku n s t h i s t o risch Jaarboek;

– lid van de redactie van Ku n s t s c h ri f t;

– lid redactie Studies in Netherl a n d i s h

A rt and Cultural History;

– lid editioral board van The Sculpture

J o u rn a l;

– lid van het bestuur van het Museum

voor Religieuze Kunst, U d e n ;

– adviseert bij de voorbereiding van de

r e s t a u ratie van het gra f m o nument van

Willem van Oranje in de Nieuwe Kerk

te Delft (in opdracht van Bureau

R i j k s b o u w m e e s t e r ) ;

– examinator opleiding restaura t o r e n

I C N , sectie metaalrestaura t i e ;

– nam deel aan het symposium

‘ A d riaen de V ries and developments

in sculpture around 1600’, J . Paul Getty

M u s e u m , Los A n g e l e s , 5 en 6

n ove m b e r.

J . P. S i g m o n d

– bijzonder hoogleraar Nederl a n d s e

C u l t u u rg e s c h i e d e n i s , in het bijzo n d e r

de studie der vo o r we rp e n , aan de

U n i ve rsiteit van Amsterdam vanwe g e

het Koninklijk Oudheidkundig

G e n o o t s c h a p ;

– voorzitter van de Nederl a n d s e

Vereniging voor Zeegeschiedenis;

– voorzitter van de mu s e u m c o m m i s s i e

van het Koninklijk Nederl a n d s

H i s t o risch Genootschap;

– lid van de raad van toezicht van het

R i j k s museum het Muiders l o t ;

– lid van de commissie voor de inwe n-

dige restauratie van het Muiders l o t ;

– lid van de interdepart e m e n t a l e

adviescommissie gemeenschappelijk

erfgoed ove r ze e ;

– lid van het cura t o rium van het

H i s t o rical Research Program Japan and

the Netherl a n d s;

– lid van de Maatschappij der

N e d e rlandse Letteren en vo o r z i t t e r

van de sectie Nederlandse geschieden

i s ;

– lid van de gebru i ke rs raad van het

Algemeen Rijksarchief;

– lid van de we t e n s c h a p p e l i j ke ra a d

van de Jan Wagenaar stichting tot

b e vo r d e ring van onderzoek naar de

geschiedenis van A m s t e r d a m ;

– lid van de jury van de Wy n a n d

F ra n c ke n p rijs van de Maatschappij der

N e d e rlandse Letterk u n d e ;

– deelname aan het Intern a t i o n a l

Association of Museums of A rms and

M i l i t a ry History congres in Praag en

een internationaal symposium van het

S a l z bu rg Seminar- S m i t h s o n i a n

Institution P u blic History and National

I d e n t i t y;

– bezocht culturele instellingen in

D j a k a rta in het kader van het restauratieproject

betreffende tekeningen van

C o rnelis Rach.

L .S o z z a n i

– nam deel aan het Cra q u e l u r e

S y m p o s i u m , ‘The causes of cracks in

paintings and the effect of cra q u e l u r e

upon the perception of the pictori a l

i m a g e ’ , B o n n e f a n t e n mu s e u m ,

M a a s t ri c h t , 14 en 15 juni;

– nam deel aan de 12th ICOM- CC

t riennial meeting, L yo n ,F ra n k ri j k ,2 9

augustus t/m 3 september; was lid van

Paintings group I, C o n s e rvation and

r e s t o ration of paintings, en van

Paintings group II, S c i e n t i fic study of

paintings – methods and techniques;

Mw S.H.G. T i s s i n k

– lid intermuseale studiegroep

Rondleiden in Musea, N e d e rl a n d ;

– lid NMV we rkgroep collectiei

n fo rm a t i e ;

– adviseur project interactief rondleiden

MUHKA, A n t we rp e n ;

– cursusleider Rondleiden in mu s e a ;

– nam deel aan een studiereis naar

C a n a d a , g e o rganiseerd door de sectie

P u bliek en Presentatie van de NMV,

(10-18 juni).

Mw M.M.Ve r b e r n e

– lid we rkgroep ‘ B e h e e rs ove r e e n ko m s t ’

van de Inspectie Cultuurbezit/

M i n i s t e rie van OCenW;

– secretaris van het directieove rl e g

Amsterdamse Culturele Instellingen

( ACI) (per 2000);

– lid bestuur Stichting Museumplein;

– plv. voorzitter commissie vo o r

bezwaar en beroep, s t a d s d e e l

G e u ze nve l d / S l o t e rm e e r.

99


Voordrachten en lezingen

100

Mw M. A l b e r s

– ‘De behandeling van een sitsen sprei’,

S p a ke n bu rg , 18 november (tijdens de

Textieldag ‘Beschilderd textiel’).

F. van der Ave rt

– Colleges (2) aan de Unive rsiteit van

U t r e c h t , j u n i ;

– Pe rs c o n ferentie over ‘ H e t

N e d e rlands Stilleve n ’ , B ru s s e l , 6 apri l ,

B e rlijn en Hambu rg , 19 en 20 mei,

M a d ri d , 9 juni;

– Pe rs c o n ferentie over ‘De Glorie van

de Gouden Eeuw’, A m s t e r d a m , 1 5

n ove m b e r, New Yo rk , 30 nove m b e r.

R . J . B a a r s e n

– ‘De geheimen van de Duitse meubelen

in het Rijksmu s e u m ’ , De Reeberg ,

L e u s d e n , 17 fe b ru a ri ;

– ‘ G e rman furniture at the

R i j k s mu s e u m ’ ,C h ri s t i e ’s ,A m s t e r d a m ,

21 maart ;

– ‘ O rnament in mid-17th-century

A m s t e r d a m , R i j k s mu s e u m ’ ,A m s t e r d a m ,

11 augustus (in het kader van de

Amsterdam Summer Unive rs i t y ) ;

– ‘ M e u b e l m a ke rs uit de kast – het toes

c h ri j ven van Nederlandse meubelen

aan met name bekende make rs ’ ,

R i j k s u n i ve rsiteit Leiden, 4 november

(in het kader van het responsiecollege

O n d e r zoek kunstnijve r h e i d / i n d u s t ri ë l e

vo rm g e v i n g ) .

J . D. van Dam

– ‘De ontwikkeling van de Nederl a n d s e

wandtegel tussen 1560 en 1800’,

P r ov i n c i e h u i s , M i d d e l bu rg , 8 maart

( voor het Koninklijk Zeeuws

Genootschap der We t e n s c h a p p e n ) ;

– ‘Dutch T i n g l a zed Walltiles 1560-1800:

A Cura t o r ’s Pe rs p e c t i ve ’ ,T h e

Metropolitan Museum of A rt ,

New Yo rk , 30 apri l ;

– ‘ D e l f t :The Development of T i n -

G l a zed Earthenware in 17th- and 18th-

C e n t u ry Holland’,The Minneapolis

Institute of A rt s , M i n n e a p o l i s , 6 mei

( voor de Decora t i ve A rts Council);

– ‘De grootste verzameling Delfts aard

e we rk in Nederland en de daarm e e

samenhangende probl e m a t i e k ’ ,

G e m e e n t e mu s e u m , Den Haag, 24 september

(tijdens het symposium Licht

op Delfts aardewe rk ) ;

– ‘Nanne Ottema als verzamelaar van

F ries A a r d e we rk ’ , Museum Het

P ri n c e s s e h o f , L e e u w a r d e n , 6 nove m b e r

( tijdens de studiedag ‘Nanne Ottema,

een verzamelaar aan het we rk ’ ) ;

– ‘ D e l f t s ’ uit de prov i n c i e ’ , M u s e u m

W i l l e t - H o l t h u y s e n ,A m s t e r d a m ,

9 december.

P. H . J . C. van Duin

– ‘Puppenhaüser haben nicht nu r

K o n s e rv i e ru n g s p r o bleme en miniature -

Das Puppenhausprojekt im

R i j k s mu s e u m ’ , U n i ve rsiteit Leipzig,

23 maart (tijdens de 28de

Arbeitsgemeinschaft der

R e s t a u ra t o r e n - Ta g u n g ) .

D. J .E l d e r s

– doceerde bij de post academische

c u rsus financieel management van

culturele instellingen, U t r e c h t .

J . P. Filedt Ko k

– Dive rse lezingen over de tentoonstelling

‘De Glorie van de Gouden

E e u w ’ .

H.van Gessel

– Vo o r d racht over CKV en het

R i j k s museum voor ODK (Org a n i s a t i e

Docenten Kunstgeschiedenis)

W. H e l mu s

– ‘The art libra rian as mediator: the art

of being a libra ri a n ’ , tijdens de wo rk s-

hop van de Section of A rt Libra ries in

de Silpako rn Unive rs i t y, van het 65de

IFLA Council and General Confe r e n c e

in Bangko k , 26 augustus.

A .H ov i n g

– ‘ O ver de voorbereidingen tot de

bouw van het Utrechts Statenjacht’.

Op het terrein van het Utrechts

S t a t e n j a c h t , 24 fe b ru a ri ;

– ‘ R i j k s museum en Replica-scheepsb

o u w ’, k u n s t h i s t o rische lunch in het

R i j k s mu s e u m , 25 fe b ru a ri ;

– ‘ H i s t o rische Modelbouw’, t wee

lezingen op 10 en 11 april in het

Z u i d e r ze e museum te Enkhuizen t.g.v.

open dagen;

– ‘Het Utrechts Statenjacht’, tijdens de

Houten Schepen dag te Spake n bu rg ,

6 nove m b e r.

W. T h . K l o e k

– To e s p raak bij de voltooiing van de

r e s t a u ratie van de plafo n d s c h i l d e ri n g e n

in de Urs u l a ke rk te Wa rm e n h u i ze n ,

25 mei;

– Dive rse toespra ken n.a.v. de tentoonstelling

‘Het Nederl a n d s e

S t i l l e ve n ’ , w. o. 16 juni, 17 juni, 22 juni,

24 juni, 25 juni, 25 augustus, 9 septemb

e r;

– Lezing over het Nederlandse stilleve

n , Amsterdam Summer Unive rs i t y,

11 augustus;

– Vo o r d racht over stillevenkunst vo o r

studenten internationale cursus

Des A rt s , 24 september.

A . R . de Ko o m e n

– ‘Bronssculptuur in Renaissance en

B a r o k ’ ,t wee gastcolleges bij de

Opleiding restaura t o r e n , I n s t i t u u t

Collectie Nederl a n d , 16 en 17

s e p t e m b e r.

M . A . A . M . van de Laar

– ‘ R e s t a u ratie in het Buitenland’, I . I . C. -

N e d e rland -themadag, D e l f t , 11 juni.

R . de Leeuw

– Nieuwjaars r e d e, R i j k s mu s e u m

A m s t e r d a m , 4 janu a ri ;

– ‘Het verzamelbeleid van Nederl a n d s e

musea en de rol die aanko o p fo n d s e n

h i e rin kunnen, moeten of mogen spel

e n ’ , N e d e rlandse Museum Ve r e n i g i n g ,

Museum Boijmans Van Beuningen

R o t t e r d a m , 25 fe b ru a ri ;

– ‘ Pe rs o o n l i j ke smaak ve rsus profe s s i e ’ ,

college in reeks ‘De passie van de

k u n s t h i s t o ri c u s ’ ,V rije Unive rs i t e i t

A m s t e r d a m , 8 maart ;

– Overhandiging Edison histori s c h e

o p n a m e n , De Rode Hoed A m s t e r d a m ,


17 maart ;

Presentatie Jury - ra p p o rt Leonardo da

V i n c i p rijs 1999, Oude Kerk A m s t e r d a m ,

29 mei;

– ‘ M e r c u ri u s ’ , R i j k s museum A m s t e r d a m

3 juni;

– ‘ R i j k s museum aan de Maas’,

Bonnefanten Museum Maastricht

27 juni;

– Openingscollege kunstgeschiedenis

Amsterdam Summer Unive rsity 1999,

Felix Meritis A m s t e r d a m , 8 augustus;

– Openingsspeech CIHA-colloquium

‘Landscape and art . The invention of

n a t u r e, the evolution of the eye ’ ,

U n i ve rsity Sao Pa u l o, 5 september;

– ‘The Golden Age Revisited: D u t c h

Landscape Painting in the 19th

c e n t u ry ’ , tijdens CIHA-colloquium

‘Landscape and A rt ’ , Museum vo o r

M o d e rne Kunst Sao Pa u l o, 9 septemb

e r;

– Aanbieding boek ‘ N i e u we

N e d e rl a n d e rs ’ aan Judith Belinfante, l i d

Tweede Kamer, R i j k s mu s e u m

A m s t e r d a m , 15 september;

– Opening fototentoonstelling A n t o n i o

Q u i n t e r o, kantine Rijksmu s e u m

A m s t e r d a m , 15 september ;

– Capita selecta museumbeleid in de

20de eeuw,V rije Unive rs i t e i t

A m s t e r d a m , s e p t e m b e r- d e c e m b e r;

– deelname aan fo rum ‘The role of

the arts for a cosmopolitan wo rl d ’ ,

N E X U S - c o n ferentie ‘No place for

c o s m o p o l i t a n s ’ ,T i l bu rg , 8 oktober;

– Opening tentoonstelling Henk

Chabot - Charley To o r o p, C h a b o t

Museum Rotterdam, 22 oktober;

– ‘200 jaar Rijksmu s e u m ’ ,A m s t e r d a m

Promotion (AMPRO ) ,A m s t e r d a m , 2 2

n ove m b e r;

– ‘Het Nieuwe Rijksmu s e u m ’ ,

N e d e rlandse Museumve r e n i g i n g ,

C e n t raal Museum Utrecht, 13

n ove m b e r;

– ‘Ode op Uytenwael’, C e n t ra a l

Museum Utrecht ;

– Interview met Michael Zeeman ove r

Richard Wa g n e rs Götterdämmeru n g ,

V P RO-televisie 1 december

( o p n a m e d a t u m ) ;

– Opening tentoonstelling ‘ C.

B a n t z i n g e r ’ , Museum Van der To g t

A m s t e l ve e n , 2 december;

– Opening tentoonstelling ‘ A m s t e r d a m s

goud en zilve r ’ , R i j k s mu s e u m

A m s t e r d a m , 9 december;

– ‘ I s raëls en Rembra n d t ’ , opening tentoonstelling

‘ J o zef Isra ë l s . Een zoon van

het oude vo l k ’ , Joods Histori s c h

Museum A m s t e r d a m , 16 december.

Mw D. B . L . M . van Loosdre c h t

– ‘ H o u t d e t e rminatie in een meubelrest

a u ra t i e a t e l i e r ’ , Het Ve e m ,A m s t e r d a m ,

12 oktober (tijdens het vierde

Nationale Symposium Hout– en

M e u b e l r e s t a u ra t i e ) .

J . R . de Lorm

– ‘Amsterdams goud en zilve r ’ , voor de

Z i l ve r b a n k ,R i j k s mu s e u m ,A m s t e r d a m ,

22 janu a ri ;

– ‘Bloemen op zilve r ’ ,R o t a ry

A a l s m e e r / U i t h o o rn , 11 fe b ru a ri ;

– ‘Amsterdams goud en zilve r ’ , R o t a ry

A m s t e r d a m - Z u i d , 28 juni;

– ‘Amsterdamse goud en zilve r ’ , vo o r

Booz.Allen & Hamilton Consultants,

R i j k s mu s e u m , 8 december;

– ‘Amsterdams goud en zilve r ’ ,

J a a rlezing Open Huis Spiegelkwart i e r,

R i j k s mu s e u m ,A m s t e r d a m ,

11 december.

G . C. M .L u i j t e n

– ‘Antoon van Dyck: een kunstenaar en

zijn prenten’, tijdens het symposium

Antoon van Dyck, R u b e n i a nu m ,

A n t we rp e n , 19 mei;

– ‘Anthonis van Dyck Zeichnungen und

D ru c k g ra p h i k ’ , B ra u n s c h we i g , H e r zo g

Anton Ulrich Museum, 2 juni.

Mw S. M e i j e r

– ‘ Z w a rt op wit en wit op zwart ’ , I C N ,

A m s t e r d a m , 18 april (tijdens de

Textieldag ‘ Z w a rt ’ ) ;

– Docent wo rkshop ‘ M e u b e l s t o f fe ri n g ’ ,

I C N , Amsterdam,16-19 nove m b e r

( voor de Opleiding Restaura t o r e n ) .

Mw B.M.A.M. du Mort i e r

– ‘De handel in tweedehands kleding in

de Nederlanden in de 17e eeuw’

Hogeschool Holland, D i e m e n , 18 mei;

– ‘De geschiedenis van de ko s t u u m ve r-

zameling van het Rijksmuseum en het

we rken met deze collectie’, lezing vo o r

Soropthimisten afd. A m s t e r d a m - Z u i d -

A m s t e l ve e n , 8 juni;

– ‘Kostuumpresentaties in het

R i j k s mu s e u m ’ , tijdens het Nationaal

K u n s t h i s t o risch Congres, U t r e c h t ,

13 nove m b e r;

– ‘ Voorbeelden voor waaierbladen in

de achttiende eeuw’, Aulalezing vo o r

studenten kunstgeschiedenis R.U.

Leiden in de serie ‘Aspecten van het

West-Europese ko s t u u m ’ ,

G e m e e n t e mu s e u m , Den Haag,

19 nove m b e r.

P. C. Ritsema van Eck

– ‘De collectie gebrandschilderde ru i t-

jes uit de Nederlanden 1480-1560 in

de collectie van het Rijksmu s e u m ’ ,

R i j k s mu s e u m ,A m s t e r d a m , 26 fe b ru a ri

(tijdens het eendaagse symposium ove r

g e b randschilderde ru i t j e s ) .

H .R o o s e b o o m

– ‘De we n s , de vader en de gedachte.

O ver my t h e vo rming in de fo t o g ra fi e ’

O n d e r zoeksschool Kunstgeschiedenis,

22 janu a ri .

K .S c h o e m a ke r

– ‘ J u ridische aspecten van collectievo r-

ming en collectiebeheer’, g a s t c o l l e g e

R e i n w a r d t - a c a d e m i e, A m s t e r d a m ,

24 nove m b e r.

F. S c h o l t e n

– ‘The statue of Era s mus in Rotterdam:

a case of a hostile env i r o n m e n t ’ , c o n ferentie

‘ G a l l e ry or Garden? Challenges

in the care of outdoor sculpture’,

L o n d e n ,V i c t o ria & A l b e rt Museum en

C l i veden (Ta p l ow ) , 22 mei;

– ‘ A d riaen de V ries and tactile traces in

s c u l p t u r e ’ , L o n d e n , Wa r bu rg Institute,

28 mei (conferentie ‘Sensation in

H i s t o ry, 1400 to the present’);

– The sculpture of A d riaen de V ri e s :

tactile values and the para g o n e, I C FA

c o n fe r e n t i e, N a t i o n a l mu s e u m ,

Stockholm 10 juni;

– ‘Dutch 17th century sculpture’,

Amsterdam Summer Unive rs i t y,

20 augustus;

– lezing en rondleiding Delft, g ra f m o-

nument Willem van Ora n j e, o p l e i d i n g

r e s t a u ratoren (restauratiereis) ICN,

9 september;

– ‘ A d riaen de V ri e s ’ , L o u v r e, Pa ri j s ,

17 september;

– rondleiding Delft, g ra f m o nu m e n t

Willem van Ora n j e : voor studenten

kunstgeschiedenis R.U. G r o n i n g e n ;

101


– ‘ A d riaen de V ri e s , t ra i l bl a zer of the

B a r o q u e ’ , J . Paul Gettymu s e u m ,

Los A n g e l e s , 4 nove m b e r.

Mw M. van Schinke l

– ‘ R e s t a u ratie van ruitjes van het

R i j k s mu s e u m ’, R i j k s mu s e u m ,

A m s t e r d a m , 26 fe b ru a ri (tijdens het

symposium over gebra n d s c h i l d e r d e

ru i t j e s ) .

102

J . P. S i g m o n d

– Vo o r d racht bij het internationale

colloquium van de expositie (14-15

m a a rt) ‘Les Indes et l’Europe’ in het

Museé d’ A q u i t a i n e, F ra n k ri j k ;

– ‘Geschiedenis in het Rijksmu s e u m ’

tijdens het symposium ter ere van

D. C o u v é e ;

– Gastcolleges aan de Unive rsiteit

van Amsterdam en de Reinwardta

c a d e m i e.

L .S o z z a n i

– ‘ R e s t o ration of Italian Pa i n t i n g s , c a s e

s t u d i e s ’ en ‘ C o n s e rvation of Labels

from the Backs of Paintings and

S t r e t c h e rs ’ , Stichting Restauratie A t e l i e r

L i m bu rg (SRAL), 22 juni.

A .Wa l l e rt

– ‘ H i s t o rische makelij van pigmenten

en kleurs t o f fen in de schilderk u n s t ’ ,

l e z i n g e n , d e m o n s t raties en reconstru c-

t i e s , Stichting Restauratie A t e l i e r

L i m bu rg (SRAL), j a nu a ri 1999;

– ‘ Technical Aspects of Still-life

Pa i n t i n g ’ , Recent Developments in the

Study of 17th Century Dutch A rt ,

The Amsterdam / Maastricht Summer

U n i ve rs i t y ;

– ‘The Holy Kinship: P r o blems of

A t t ri bu t i o n ’ , Colloque XIII pour l’étude

du dessin sous-jacent et la technologie

de la peinture, B ru g g e, 15 september,

1 9 9 9 ;

– ‘ Two out of many : a pair of dyptich

panels in the Rijksmu s e u m ’ , C o l l o q u e

XIII pour l’étude du dessin sous-jacent et

la technologie de la peinture, B ru g g e,

15 september, 1 9 9 9 ;

– ‘ P r o blems of connoisseurship and

t e c h n i q u e : the Holy Family at Night’,

symposium rondom Rembra n d t ’s

Heilige Families, R i j k s mu s e u m ,

6 december 1999.


L u n c h p a u z e l e z i n g e n

103

Vo o r j a a r s p ro g r a m m a

12 januari

F rits Scholten (conservator beeldhouwk

u n s t )

A d riaen de V ri e s ;K e i ze rlijk beeldhouwe r

19 januari

Mattie Boom (conservator fo t o ’s )

Eduard Isaac A s s e r, pionier van de

N e d e rlandse fo t o g ra fi e

26 januari

Arjan de Koomen (kunsthistori c u s )

De Europese tournee van A d riaen de

V ri e s

2 fe b ru a ri

Guus van den Hout (directeur

Museum A m s t e l k ri n g )

G i a m b o l o g n a , de leermeester van

A d riaen de V ri e s

9 fe b ru a ri

Kees Zandvliet (conserv a t o r

N e d e rlandse geschiedenis)

N i e u we lijnen in de Nederl a n d s e

g e s c h i e d e n i s

16 fe b ru a ri

Jan Piet Filedt Kok (directeur collecties)

A d riaen de V ries en zijn grave u rs

23 fe b ru a ri

G e o rge Maat (anatoom/fysisch

a n t r o p o l o o g ,R i j k s u n i ve rsiteit Leiden)

De zoektocht naar het graf van W i l l e m

Barentsz op Nova Zembl a

2 maart

Madelon Simons (docent kunstgeschiedenis

Unive rsiteit van A m s t e r d a m )

A d riaen de V ries aan het hof van Rudolf

II

9 maart

Reinier Baarsen (hoofd afdeling beeldhouwkunst

& kunstnijve r h e i d )

Willem IV, p rins van het rococo

16 maart

M a rgot van Schinkel (restaurator glas)

G e b randschilderde glasruitjes gerestaur

e e r d

23 maart

Wouter Ritsema van Eck (conserv a t o r

g l a s )

16e-eeuwse gebrandschilderde glasru i t-

jes in de Nederl a n d e n

30 maart

Menno Fitski (conservator Oost-

Aziatische kunst)

Het vlietende leve n ; Japanse rol-

s c h i l d e ri n g e n

6 apri l

F rits Scholten (conservator beeldhouwk

u n s t )

Vogels in het prentenkabinet

13 apri l

Liesbeth van Noortwijk (medewe rke r

e d u c a t i e ve afdeling)

G ra fi e k : kunst in ve e l vo u d

20 apri l

C h ristianne Niesten (kunsthistori c u s )

L i e f d e s p e ri kelen in het Rijks

27 april

M i e n ke Simon Thomas (hoofd afdeling

k u n s t n i j verheid en industriële vo rm g e-

ving Museum Boymans- van Beuningen)

Traditie en ve rn i e u w i n g

4 mei

Rivka Weiss-Blok (directeur Joods

H i s t o risch Museum)

P r o fe t e n , koningen en helden uit de

Gouden Eeuw

11 mei

Tracy Metz (journaliste Zaterdags

B i j voegsel NRC Handelsbl a d )

Document Nederland De wereld van

een kind van ze ve n

18 mei

K l o k h u i s film over het Rijksmu s e u m

25 mei

Dr A . E y f finger (verbonden aan het

I n t e rnationaal Gerechtshof, Den Haag)

De Eerste Haagse V r e d e s c o n fe r e n t i e :

honderd jaar - op de dag af

N a j a a r s p ro g r a m m a

7 september

Wouter Kloek (hoofd afdeling schilderi j-

e n )

De betove ring van het stilleve n

14 september

A rie Wa l l e rt (conservator schilderi j e n )

17e-eeuwse stillevens onder de loep

21 september

Freek Heijbroek (conservator prenten)

Po rtret van de kunsthandel Va n

Wisselingh & Co.

28 september

Wessel Krul (bijzonder hoogleraar cult

u u rgeschiedenis van de moderne tijd,

R i j k s u n i ve rsiteit Groningen

Omstreden bewo n d e ri n g : de appreciatie

van Rembra n d t

5 oktober

J o ke van Grootheest (conservator collectie

Nederl a n d e rs in Japanse kampen,

M u s e o n )

Te kenen uit Japanse intern e ri n g s k a m p e n

12 oktober

Remco Raben (onderzo e ke r

N e d e rlands Instituut vo o r

O o rl o g s d o c u m e n t a t i e )

O ve rl e ve ring in dri e vo u d

19 oktober

Hans van Emmerik (collectioneur van

mode 1900-1950)

Tot op de dra a d

26 oktober

Jan Daan van Dam (conservator ceram

i e k )

Delfts uit de prov i n c i e ; a a r d e we rk uit

Hollandse tegelfabri e ke n

2 nov e m b e r

Katlijne van der Stighelen (kunsthistoricus

en hoofddocent Unive rs i t e i t

L e u ve n )

Van sinjoor tot seigneur? Een aanzet tot

een biogra fische schets

9 nov e m b e r

M a rt Visser (couturi e r )

M a rt Visser en couture

16 november

Ger Luijten (conservator prenten)

Van Dycks portretten in prent

23 nov e m b e r

C a rl Depauw (tentoonstellingscommiss

a ris A n t we rpen Open)

Rubens en Van Dijck in de prentkunst

30 nov e m b e r

Jet van Kri e ke n - P i e t e rs (jurist en kunsth

i s t o ri c u s )

De bescherming van cultuurgoed in

o o rl o g s t i j d

7 december

Pe t ra Kana-Devilee (kunsthistoricus &

r o n d l e i d e r )

G o d d e l i j ke gebarentaal

14 december

Jan Rudolph de Lorm (conserv a t o r

edele metalen)

Amsterdams goud & zilve r

21 december

F i e ke Tissink (wetenschappelijk

m e d e we rker educatie)

Een UFO boven Bethlehem

Totaal aantal deelnemers : 5 . 7 5 0


E v e n e m e n t e n

104

Ro n d l e i d i n g e n

Door de rondleiders van het

R i j k s museum werden 1.567 rondleidingen

op aanv raag gegeve n .

De verschillende rondleidingen trokke n

met een gemiddelde van 15 personen per

rondleiding in totaal 23.505 deelnemers.

Aangeboden rondleidingen over de tentoonstelling

‘Het Nederlandse stillev e n ’ :

1 3 6

Vo l k s k r a n t l e z i n g e n

21 fe b ru a ri

Mattie Boom (conservator fo t o ’s )

Eduard Isaac A s s e r, pionier van de

N e d e rlandse fo t o g ra fi e

17 oktober

Ger Luijten (conservator prenten)

Antoon van Dyck en de prentkunst

Totaal aantal deelnemers : 2 7 5

Cursussen en symposia

26 fe b ru a ri

Symposium over gebrandschilderd glas

i . s . m . het Corpus V i t ri a nu m

Aantal deelnemers :5 5

2 mei

Symposium rond de tentoonstelling ‘ H e t

Vlietende Leve n ’

Aantal deelnemers :5 8

7 augustus

Symposium i.s.m. het Nederl a n d s

Instituut voor Oorl o g s d o c u m e n t a t i e

‘Beelden van de Japanse bezetting in

I n d o n e s i ë ’

Aantal deelnemers :2 8 0

19 september

Lezing i.s.m. C h ri s t i e ’s in het kader van

de tentoonstelling ‘ K u n s t , kennis en

c o m m e r c i e ; de kunsthandel Va n

W i s s e l i n g h ’

Aantal deelnemers :6 5

30 september

Japanse Theeceremonie i.s.m. de Enshu

School of Tea Ceremony op 30

s e p t e m b e r

Aantal deelnemers : 1 0 5

6 december

R e m b randt symposium voor besloten

groep specialisten

Aantal deelnemers : 40

O ve r i g e

C u rsussen uit het eve n e m e n t e n b o e k j e

Totaal aantal deelnemers :3 6 9

C u rsus van driemaal een bezoek aan

het Rijksmuseum i.s.m. Het Nationale

Ballet ‘Dansend door de collectie’

Aantal deelnemers : 4 5

C u rsus i.s.m. ICN voor we rk n e m e rs van

KLM Carg o

Aantal deelnemers :8 5

Wo e n s d a g avonden in het Rijksmu s e u m

Rond de tentoonstelling A d riaen de

V ri e s

27 januari

F rits Scholten

A d riaen de V ri e s , magiër van het brons

F rits Scholten, c o n s e rvator en samensteller

van de tentoonstelling ve rt e l d e

op deze avond over de techniek van

het bronsgieten. Hij ging met name

in op de ve r o n d e rstelde my s t e ri e u ze

samenhang tussen het gieten van

beelden en de alchemie.

10 fe b ru a ri

Jan Nuchelmans & Het Egidius Kwart e t

De klank van A d riaen de V ri e s

Een avond gewijd aan de muziek rond

het hof van Rudolf II met een toelichting

van Jan Nuchelmans, mu s i c o l o o g

en programma-samensteller bij de org a-

nisatie oude muziek in Utrecht. H e t

Egidius Kwartet omlijstte deze avo n d .

3 maart

Arjan de Koomen

A d riaen de V ri e s , meester en dienaar

aan Europese hove n

Arjan de Koomen, k u n s t h i s t o ri c u s ,

b e s p rak het fenomeen van beeldhouwe

rs die van hof naar hof trokke n . D e

dagelijkse praktijk voor kunstenaars aan

het hof werd nader toegelicht.

Totaal aantal deelnemers :1 8 5

L i t e ra i re avond

13 oktober

Avontuur met T i t i a van Henriette van Eyk

en Simon Ve s t d i j k

To n e e l t e k s t : I n e ke Cohen

G e l e zen door: I n e ke Cohen en Huis

B r o o s

Na afloop kon met een plattegrond van

het museum de beschreven tocht (ten

dele) gemaakt wo r d e n .

Totaal aantal deelnemers :1 5 5

Z o m e r p rogramma rondom Het

Nederlands Stilleve n

In het kader van deze zo m e rt e n t o o n-

stellingen had het Evenementen Bureau

een speciale reeks avonden georg a n i-

seerd om met name in de avo n d u r e n

p u bliek te trekke n . Er was een serie vri j-

d a g avonden van 6 augustus t/m 17 september

met een lezing en rondleiding.

Totaal aantal deelnemers :7 9 5

Ook was er een serie van vier themaavonden

rondom de Stilleven tentoons

t e l l i n g , waarbij we voor de leze rs van

NRC Handelsblad een speciale aanbieding

kregen. Tijdens deze avonden we r-

den ‘ verhalen op zaal’ g e g e ven door

c o n s e rv a t o r e n ,r o n d l e i d e rs ,r e s t a u ra t o-

ren en specialisten van buiten (een

bl o e m i s t , een moderne schilder, e e n

culinair recensent). Er waren speciale

hapjes in stijl en er werd een zingende

rondleiding gegeven door het Vo c a l

D e p a rt m e n t .

2 juli

B l o e m e n

9 juli

F ru i t

16 juli

Vlees & V i s

23 juli

O g e n b e d ri e g e rs

Totaal aantal deelnemers :6 8 5

VSB Museumzondagen

V r o l i j ke zondagen in het museum vo o r

jong en oud. Aan de striphand van Joost

de Suppoost ontdekken kinderen de

ri j ke verzameling van het mu s e u m .D e ze

dagen worden georganiseerd met steun

van het VSB Fonds.

7 fe b ru a ri

Joost de Suppoost aan tafe l

25 apri l

Joost de Suppoost trekt de wijde

wereld in

26 september

Joost de Suppoost telt zijn geld

21 nov e m b e r

Joost de Suppoost met de muziek mee

Totaal aantal deelnemers :9 . 2 5 0


O r g ano g ram

105


P e r s o n e e l s g e g e v e n s

106

D i re c t i e

R . de Leeuw h o o f d d i r e c t e u r

D. J . E l d e r s z a kelijk directeur

J . P. Filedt Ko k directeur collecties

D i re c t i e s e c re t a ri a a t

mw M.M.Ve r b e r n e d i r e c t i e s e c r e t a ri s

mw C. L .G o e d h a rt m e d e we rker

d i r e c t i e s e c r e t a riaat

A . H . Ko k m e d e we rker directies

e c r e t a ri a a t

mw M. S t e l s e c r e t a ris OR, in dienst per

1 5 - 0 2 - 9 9

A . W. B a k ke r c h a u f fe u r

Afdeling communicatie en marke t i n g

F. J . van der Ave rt senior medewe rke r

p e rs en publ i c i t e i t

mw S.B.A. van den Borg p r o j e c t m e d e-

we rker 2000, in dienst per 13-12-99

mw M.C. B ro e ke m a m e d e we rker pers

en publ i c i t e i t

mw E. K a m p h u i s m e d e we rker pers en

p u bl i c i t e i t

V. J . J . van Rest m e d e we rker extern e

b e t r e k k i n g e n , in dienst per 01-08-99

mw M.C. A .V i n k senior medewe rke r

e x t e rne betrekkingen, uit dienst per

2 3 - 1 2 - 9 9

mw E.W i l b r i n k m e d e we rker extern e

b e t r e k k i n g e n

Sector collecties

B i b l i o t h e e k

G . J . M . Ko o t hoofd bibl i o t h e e k

B i bl i o t h e e k

A .A m e s r e s t a u rator boeken en

b o e k b a n d e n

mw L.M. Blokhuizen-van der We r f f

b i bl i o t h e e k a s s i s t e n t

M . P. M .F a l ke m e d e we rker bibl i o t h e e k ,

in dienst per 01-10-99

mw Y. G ro s e assistent bibl i o t h e c a ri s

W. M . O u we r ke r k m e d e we rker bibl i o-

t h e e k , in dienst per 15-02-99

S t u d i e z a a l

P. C. A a f j e s m e d e we rker studiezaal, u i t

dienst per 31-05-99

J . P. B re i d e l m e d e we rker studiezaal

J . D ü rr fe l d m e d e we rker studiezaal

W. A .H e l mu s coördinator studiezaal,

per 01-09-99: coordinator collectiei

n fo rm a t i e

M . J .R o z e s t r a t e n m e d e we rker

s t u d i e z a a l

mw M. S t i j ke l coördinator studiezaal

J . R .S c h i n d l e r m e d e we rker studiezaal

L . P. J . C.Vo s t e r s m e d e we rker studiezaal

B u reau collecties

mw J.G.T. van Slingerland

s e c r e t a ri a a t s m e d e we rke r

C o l l e c t i e - s e c r e t a ri a a t

mw F. A . Ko e n s e e rste secretari a a t s-

m e d e we rker / medewe rker bru i k l e e n

mw C. J .M e f fe rt-van We e l e e e rs t e

s e c r e t a ri a a t s m e d e we rker / medewe r-

ker bru i k l e e n

C o l l e c t i e r eg i s t ra t i e

K . S c h o e m a ke r a d m i n i s t ratief collectieb

e h e e r d e r

mw V. de V re e project inve n t a ri s a t i e

b ru i k l e n e n

mw M.P. S .W i j n a n d s r e g i s t ra t o r

Fysiek collectiebeheer

mw G. de Beer b e h o u d s m e d e we rke r

J . M . van den Berg b e h o u d s m e d e we r-

ke r

mw J.M.M. B o e r k a m p b e h o u d s m e d e-

we rke r, uit dienst per 14-04-99

J . A . C o k c o n s e rv a t i e - a d v i s e u r

mw J. P u g h b e h o u d s m e d e we rke r

R . A .S c h o ev a a rt b e h o u d s m e d e we rke r,

uit dienst per 01-11-99

F o t o a d m i n i s t ratie en-archief

P. A . M . C. M o o k h o e k hoofd fo t o g ra fi e

en fotoarchief

mw F. D. F. A a l b e r s m e d e we rker fo t o-

a r c h i e f

mw T. C. G reve n coördinator fo t o-

a r c h i e f

mw M.E.Va l e t o n m e d e we rker fo t o-

a r c h i e f

F o t o a t e l i e r

H .B e k ke r v a k fo t o g ra a f

L . B e ko oy v a k fo t o g ra a f

mw M. ter Ku i l e v a k fo t o g ra a f

mw A . M .S ve n s s o n v a k fo t o g ra a f

C.We s s e l i u s v a k fo t o g ra a f

Afdeling sch i l d e ri j e n

W. T. K l o e k hoofd afdeling schilderi j e n

H .B a i j a r e s t a u rator lijsten

mw M.S.C. B e re n d s - A l b e rt d o c u m e n-

talist

M . P. B i j l h o o f d r e s t a u ra t o r, uit dienst

per 31-12-99

mw H.E. van Eendenburg m e d e we rke r

D e l t a p l a n , uit dienst per 09-02-99

W.A.P Hoeben m e d e we rker collectieb

e h e e r

G . M . C. J a n s e n c o n s e rv a t o r

mw H.W. K a t r e s t a u rator / plaatsve r-

vangend hoofd

mw F. E .K i e r s m e d e we rker collectieb

e h e e r

M . A . A . M . van de Laar r e s t a u ra t o r

mw J. R ave n b e h o u d s m e d e we rke r

D e l t a p l a n

W. de Ridd e r r e s t a u ra t o r, uit dienst per

0 9 - 0 4 - 9 9 , in dienst per 13-09-99

L . S . G .S o z z a n i r e s t a u rator

mw G.M. Ta u b e r r e s t a u ra t o r

mw F.T i m m e r m a n m e d e we rke r

c o l l e c t i e b e h e e r, in dienst per 01-05-99

A .Wa l l e rt c o n s e rvator /adviseur

n a t u u r wetenschappelijk onderzo e k , u i t

dienst per 31-08-99

mw M. Z e l d e n r u s t h o o f d r e s t a u rator

Afdeling beeldhouwkunst en kunstn

i j v e r h e i d

R . J . B a a r s e n hoofd afdeling beeldhouwkunst

en kunstnijve r h e i d

mw M.H.W. A l b e r s r e s t a u rator textiel

mw J.A.A.M. A s s e l b e r g s m e d e we rke r

c o l l e c t i e b e h e e r

mw G. van Berge m e d e we rke r

c o l l e c t i e b e h e e r

I . L .B re e b a a rt r e s t a u rator meubelen

J . D. van Dam c o n s e rvator cera m i e k

P. H . J . C. van Duin h o o f d r e s t a u ra t o r

m e u b e l e n

mw E. H a rt k a m p - Jo n x i s c o n s e rv a t o r

t e x t i e l

A . R . de Ko o m e n junior conserv a t o r, i n

dienst per 01-09-99

R . J . C. H . M . van Langh r e s t a u rator edele


en onedele metalen

mw D. B . L . M . van Loosdre c h t r e s t a u rator

meubelen

J . R . de Lorm c o n s e rvator edele

m e t a l e n

mw K.M. Mark-van der Wa t e re n

r e s t a u rator wandtapijten

mw S.L. M e i j e r h o o f d r e s t a u rator

t e x t i e l

mw B.M.A.M. du Mort i e r c o n s e rv a t o r

ko s t u u m s

mw I.R. P a rt h e s i u s - G a r a c h o n h o o f d-

r e s t a u rator ceramiek en sculptuur

P. C. Ritsema van Eck c o n s e rvator glas

mw A . J . W. R u t g e r s - R o z e n d a l r e s t a u rator

wandtapijten, uit dienst per

3 1 - 0 7 - 9 9

mw M.C. M . van Schinke l r e s t a u ra t o r

glas en cera m i e k

mw H. S m i t k u n s t h i s t o risch onderzo e-

ker

A . S m o l e n a a r s r e s t a u rator edele en

onedele metalen

mw H.V i s m a n m e d e we rker restaura t i e

t e x t i e l

Afdeling Nederlandse ge s ch i e d e n i s

J . P. S i g m o n d hoofd afdeling

N e d e rlandse geschiedenis

mw H.J. B a r u c h assistent conserv a t o r

J .B o s, p r o j e c t m e d e we rker in dienst

per 15-01-99

mw S. van Geldere n r e g i s t ra t o r / d o c u-

m e n t a l i s t , in dienst per 17-05-99

A . F. H o e k s t r a r e s t a u rator

A . J .H ov i n g h o o f d r e s t a u rator scheepsm

o d e l l e n

mw M.K. P r a g t r e g i s t ra t o r / d o c u m e n-

t a l i s t , uit dienst per 14-09-99

mw E. Sint Nicolaas junior conserv a-

t o r, in dienst per 01-02-99

H . J . S t eve n s p r o j e c t m e d e we rke r, i n

dienst per 15-02-99, uit dienst per

2 1 - 0 7 - 9 9

C. J .Z a n d v l i e t c o n s e rvator

R i j k s p re n t e n k a b i n e t

P. S c h a t b o r n hoofd Rijksprentenkabinet

mw S.E. A s s e r k u n s t h i s t o risch onderzo

e ke r, uit dienst per 31-08-99

mw M.M. B o o m c o n s e rvator fo t o c o l-

l e c t i e

H . J .D o l m a n s r e s t a u rator papier

mw I.M. de Gro o t c o n s e rvator prenten

J . F. H e i j b ro e k c o n s e rvator prenten

E . B . M . H i n t e rd i n g projectassistent tent

o o n s t e l l i n g , in dienst per 15-09-99

D. R .H o r s t p r o j e c t m e d e we rke r, i n

dienst per 01-11-99

mw E.L. Ko rt-van Kaam m e d e we rke r

c o l l e c t i e b e h e e r

G . C. M .L u i j t e n h o o f d c o n s e rvator

p r e n t e n

mw H.C. M .M a rre s - S c h re t l e n m e d e-

we rker collectiebeheer

P. M . Po l d e rv a a rt h o o f d r e s t a u ra t o r

t e keningen en prenten

R . J . A . te Rijdt c o n s e rvator teke n i n g e n

H . T. R o o s e b o o m a s s i s t e n t - c o n s e rv a t o r

fo t o g ra fi e

mw G. van Rossum-Bauknecht r e s t a u-

rator tekeningen en prenten

M .S c h ap e l h o u m a n h o o f d c o n s e rv a t o r

t e ke n i n g e n

mw B.M. van Sighem we t e n s c h a p p e l i j k

m e d e we rker bestandscatalogus, i n

dienst per 01-01-99

mw P.L.M Ve r h a a k m e d e we rke r

c o l l e c t i e b e h e e r

G . E .Wu e s t m a n we t e n s c h a p p e l i j k

m e d e we rker

mw I.M.T. O u d we t e n s c h a p p e l i j k

m e d e we rker

Afdeling A z i a t i s che kunst

mw P. C. M . Lunsingh Scheurleer h o o f d

afdeling Aziatische kunst

J . van Campen w a a rnemend conserv a-

t o r, in dienst per 01-09-99

M .F i t s k i c o n s e rvator Oost-Aziatische

kunst

Sector pre s e n t a t i e

Afdeling tentoonstellinge n

F. T. S c h o l t e n hoofd tentoonstellingen

mw E. S l o b s e c r e t a ri a a t s m e d e we rke r

mw A . M . T. van Strien s e c r e t a ri a a t s-

m e d e we rke r

Te n t o o n s t e l l i n g s p r o j e c t e n

O. de Rijk senior projectleider

t e n t o o n s t e l l i n g e n

mw W. B ro u we r projectleider tentoons

t e l l i n g e n , in dienst per 01-08-99

mw W. F. J a n s e n projectleider tentoons

t e l l i n g e n , in dienst per 01-06-99

mw E.R. de Smeth projectleider

t e n t o o n s t e l l i n g e n

mw M.M. S o e t h o u t projectleider

p u bl i c a t i e s

I n ri c h t i n g s p r o j e c t e n

I .S a n t h a g e n s hoofd inri c h t i n g s p r o j e c t e n

H . G . Jo n g e b l o e t bouwkundig teke n a a r

C. K r i g e r p l a a t s ve rvangend hoofd

i n ri c h t i n g s p r o j e c t e n

G . R ave s l o o t coördinator tentoonstell

i n g s i n ri c h t i n g

J . C.Ve e n e n d a a l g ra fisch vo rm g e ve r

Afdeling educatie en publieksi

n fo r m a t i e

T. G . S c h o e m a ke r hoofd afdeling educatie

en vo o rl i c h t i n g , uit dienst per

3 1 - 0 8 - 9 9

E d u c a t i e

P. J . de Dre u m e d e we rker educatie en

d o c u m e n t a t i e

H . A . A . van Gessel algemeen medewe

rke r

mw J. K i e r s wetenschappelijk medewe

rke r

T. van der Meer we t e n s c h a p p e l i j k

m e d e we rke r

mw R. M e i j e r wetenschappelijk medewe

rke r, in dienst per 17-05-99, u i t

dienst per 31-12-99

mw E.M. van Noort w i j k m e d e we rke r

educatie en documentatie, uit dienst

per 30-04-99

mw S.H.G.T i s s i n k we t e n s c h a p p e l i j k

m e d e we rke r

E v e n e m e n t e n

mw C. Y. B u n n i g coördinator

e ve n e m e n t e n

mw B. Ku i j p e r s bu r e a u m e d e we rke r

e ve n e m e n t e n , in dienst per 27-09-99,

uit dienst per 31-12-99

mw J.R.M.M. L i p s bu r e a u m e d e we rke r

e ve n e m e n t e n

mw H.J.M. S c h u e l e r bu r e a u m e d e-

we rker eve n e m e n t e n , in dienst per

2 9 - 0 9 - 9 9 , uit dienst per 31-12-99

P u bl i e k s i n fo rm a t i e

mw M.C. A rc h d a l e m e d e we rke r

p u bl i e k s i n fo rm a t i e

mw W. P. C. Bellaar Spruyt m e d e we rke r

p u bl i e k s i n fo rm a t i e

mw M.C. B ro e ke m a m e d e we rke r

p u bl i e k s i n fo rm a t i e

C. J . van Doornen m e d e we rke r

p u bl i e k s i n fo rm a t i e

mw L.A.H. van Egmond c o ö r d i n a t o r

p u bl i e k s b a l i e s

mw R.G.M. E m m e r i n k m e d e we rke r

p u bl i e k s i n fo rm a t i e

mw M.L. de Jo n g h m e d e we rke r

107


p u bl i e k s i n fo rm a t i e

mw M. L a m m e rt s e - C a t s m e d e we rke r

p u bl i e k s i n fo rm a t i e

mw M. M e e u w i s m e d e we rker ARIA /

A u d i o t o u r

Z a ke l i j ke sector

Afdeling personeel en organisatie

A . J .L a a n hoofd personeel & org a n i s a-

t i e, uit dienst per 31-10-99

mw A . A . D e k ke r m e d e we rker pers o-

n e e l s a d m i n i s t ra t i e

mw P. C. van de Griendt a f d e l i n g s-

a s s i s t e n t , in dienst per 13-12-99

mw A . de Haan senior pers o n e e l s-

f u n c t i o n a ri s

mw E.T. M .H u e t i n g - C o r n e l i s s e n s e n i o r

p e rs o n e e l s f u n c t i o n a ris uit dienst per

3 1 - 0 8 - 9 9

mw R.V. K i ev i t s p e rs o n e e l s f u n c t i o n a ri s ,

in dienst per 01-06-99

mw A . M .L a m m e rt s e s a l a ri s a d m i n i s t rat

e u r, in dienst per 01-07-99

mw P. E . C. van den Oudenrijn m e d e-

we rker publ i c a t i e s , in dienst per

0 1 - 1 1 - 9 9

mw Y. J . van Zoelen a f d e l i n g s a s s i s t e n t ,

in dienst per 01-01-99, uit dienst per

1 6 - 0 8 - 9 9

Afdeling financiële zake n

E . J . M . van Rooij c o n t r o l l e r

mw J.J.A. P l o m p - A g t e r b e r g c o ö r d i n a-

tor financiële zake n

mw T. A . C. van Box t e l m e d e we rke r

financiële zake n

mw M.A.E. van Geel fi n a n c i e e l - a d m i n i-

s t ratief medewe rke r, uit dienst per

3 1 - 0 5 - 9 9

J . V. G ro o t senior medewe rker fi n a n c i ë-

le zake n

R . J .M u n t s l a g, m e d e we rker fi n a n c i ë l e

z a ke n

mw S. N a r a i n m e d e we rker fi n a n c i ë l e

z a ke n

G . N i e u we n k a m p financieel administratief

medewe rke r / k a s s i e r

M . J . G . U r s e l m a n n m e d e we rker

financiële zake n

Afdeling automatiseri n g

R . H e n d r i k s hoofd afdeling automatiseri

n g

mw G. E t ke r m e d e we rker helpdesk, i n

dienst per 01-03-99

F. A . M . van ‘t Hoff systeembeheerder /

a p p l i c a t i e b e h e e r d e r

S . A .Vo s, n e t we rkbeheerder

Afdeling commerciële zake n

mw I. L i c h t e n w a g n e r, hoofd afdeling

commerciële zake n

I n k o o p, v o o rraadbeheer en administ

ra t i e

P. P. J . de V r i e s m e d e we rker bedri j f s-

economische commerciële zaken

mw C. B e r s a b a l m e d e we rker

t e l c e n t ru m

mw I.A.W. J ö r g e n s e n m e d e we rke r

t e l c e n t ru m

mw T. M e s e r-van Geemen m e d e we r-

ker telcentru m

B . N o u i c h i m a g a z i j n m e d e we rke r, u i t

dienst per 02-05-99

S .S o u d a g a r m a g a z i j n m e d e we rke r

H . U. M .S t i l l e r m e d e we rker commerciële

zake n

M . J . G . U r s e l m a n n m e d e we rker telcent

ru m

mw M.C. de V r i e s - Te s s e l a a r

a d m i n i s t ratief medewe rker

Wi n ke l s

mw L. Ay a l chef mu s e u m w i n ke l

mw M. van Dis ve rko o p s t e r, in dienst

per 01-01-99

mw C. van Egmond ve rko o p s t e r, u i t

dienst per 03-05-99

mw C. A . M . van Etten ve rko o p s t e r

S . D. M .G ro e n ve rko p e r, uit dienst per

1 4 - 0 4 - 9 9

mw C. A . C. ten Houten-Bakke r

ve rko o p s t e r

mw T. M . Ko c h - B o u m a ve rko o p s t e r

mw M. Ko o l ve rko o p s t e r, in dienst per

0 1 - 0 1 - 9 9

mw I. L a b e u r ve rko o p s t e r, uit dienst

per 14-04-99

mw M. M e i j e r ve rko o p s t e r, uit dienst

per 14-04-99

mw A . W. D. den Ouden ve rko o p s t e r,

uit dienst per 03-05-99

Y. S c h u t z ve rko p e r

mw M.G.M. S m i t p l a a t s ve rv a n g e n d

chef mu s e u m w i n ke l

M . M . Udo de Haes ve rko p e r, uit dienst

per 03-05-99

P. J . J . We s s e l s ve rko p e r

mw E.M.W i e s s n e r ve rko o p s t e r, i n

dienst per 01-01-99

mw J.C.Wolters-van Rooijen

ve rko o p s t e r

K a s s a d i e n s t

P. de Boer chef kassadienst

S .B a l b a h a d o e r k a s s i e r / p o rt i e r

mw H.H. C o s a r- S w a rt k a s s i e r / p o rt i e r

F. M .E d u a rd o k a s s i e r / p o rt i e r

G .O o s t e r b ro e k k a s s i e r / p o rt i e r

J . J .S t u i f b e r g e n k a s s i e r / p o rt i e r

S . R .T i r b e n i k a s s i e r / p o rt i e r

J .Ve e r l i n g k a s s i e r / p o rt i e r

Facilitair bedri j f

J . G . M .B a r n h o o r n facilitair manager, i n

dienst per 01-03-99

mw L.N. M e i j e r m a n a g e m e n t a s s i s t e n t e,

in dienst per 01-12-99

Facilitair bureau

F. E .B o n g a e rt s hoofd facilitair bu r e a u ,

in dienst per 15-03-99

A .J a c o b s i n ko p e r

R . J .G a s p e r s e rvice desk medewe rke r

A .G ü n t h e r r o o s t e r f u n c t i o n a ri s

mw G.H. van der Meer- O o m e n

s e rvice desk medewe rke r

K a n t i n e d i e n s t

J . P. M .Vo n ke n chef kantinedienst, u i t

dienst per 31-08-99

mw R.A. B a k ke r-de Ruiter ko f fi e d a m e

v i l l a , uit dienst per 30-06-99

mw C. M .B e n n ew i t z - E ve l e e n s m e d e-

we rker kantinedienst, uit dienst per

3 1 - 0 7 - 9 9

mw R. L e t h - E l e m i a m e d e we rker kant

i n e d i e n s t , uit dienst per 31-07-99

S . H .O e i m e d e we rker kantinedienst, u i t

dienst per 31-07-99

mw M.D. W i l l i a m m e d e we rker kantine

d i e n s t , uit dienst per 31-07-99

Afdeling post- en archiefzake n

W. D. J . van de Put hoofd post- en

a r c h i e f z a ke n

P. L . A .B u f f i n g b o d e / m e d e we rker postk

a m e r

mw A . G e e rt s m e d e we rker semistatisch

archief/documentatie

mw M.J. L a a m e r s t e l e fo n i s t , in dienst

per 01-12-99

mw K.A. M e i l a n d - R a a d m a n a r c h i e f-

m e d e we rke r

mw M. S t e i j n t e l e fo n i s t

F. G .We s s e l s b o d e / m e d e we rker postk

a m e r

108


Afdeling bewa k i n g , b eveiliging en

v e i l i g h e i d

A . G .C re m e r s hoofd bewaking,

b e veiliging & ve i l i g h e i d

B e d ri j f s h u l p v e rl e n i n g

T. B . Z u l t chef bedri j f s h u l p ve rl e n i n g

J . J . Ko k m e d e we rker bedri j f s h u l p-

ve rl e n i n g , uit dienst per 30-11-99

P. A .S a r a fo p o u l o s m e d e we rker bedri j f s-

h u l p ve rlening

C e n t rale meldkamer

J . R . J . I s a a k chef meldkamer

F. B a k ke r o p e rator meldkamer

P. J . M .D o n ke r o p e rator meldkamer

C. van Doore n o p e rator meldkamer, u i t

dienst per 31-12-99

L . El A s r i o p e rator meldkamer

T. Ku i j p e r s o p e rator meldkamer

N .L e f fe l a a r o p e rator meldkamer, u i t

dienst per 31-12-99

N . J . van der Meulen o p e rator meldk

a m e r

J . H .O o m e n o p e rator meldkamer

H . A .P a n h u y s e n o p e rator meldkamer

A . M . P l o m p o p e rator meldkamer

B .S u r i n g b ro e k o p e rator meldkamer

J . G .Vo n t e n i e o p e rator meldkamer

R . R .Wa g n e r o p e rator meldkamer

F. Z i j l m a o p e rator meldkamer

A . J .B re u re n m e d e we rker bouwtoezicht

H . K . van Deijk m e d e we rker bouwt

o e z i c h t

T. de Jo n g m e d e we rker bouwtoezicht

R . L .L e e g s t r a m e d e we rker bouwt

o e z i c h t

S u rv e i l l a n c e d i e n s t

mw H.A. Meeuwis-van Netten c h e f

s u rve i l l a n c e g r o e p

mw T. P r i n s - Wa l s chef surve i l l a n c e g r o e p

mw H.M. K r u s e p l a a t s ve rvangend chef

s u rve i l l a n c e g r o e p

K .O o s t e r b ro e k p l a a t s ve rvangend chef

s u rve i l l a n c e g r o e p

W. F. H .W i l d b re t p l a a t s ve rvangend chef

s u rveillancegroep

R . A . von A e s c h s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

mw M. von A e s c h - B a a s s u rve i l l a n c e-

m e d e we rke r

mw T.A l a k h r a m s i n g - C h i n n o e s u rve i l l a n-

c e m e d e we rke r

C. R .A r n o n s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

mw R.B. B a l b a h a d o e r- S ew t a h a l s u rve i l-

l a n c e m e d e we rke r

mw M.F. B a n e n s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

mw M. B a r a n i c - D e d a s u rve i l l a n c e-

m e d e we rke r

A .B a r b a s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

M .B e i j n e s u rve i l l a n c e m d e we rker /

p o rt i e r

mw W. A .B e n j a m i n s - S c h we i n s b e r g e n

s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

H .B o s s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

F. van den Braak s u rve i l l a n c e m e d e-

we rke r

L . J . E . de Bruijn s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

J . C. C a l d e ron Garc i a s u rve i l l a n c e-

m e d e we rke r

mw D. C h a d j o s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

J . M .C h a r l e s t o n s u rve i l l a n c e m e d e-

we rke r

mw M. C u p a c - S o p i c s u rve i l l a n c e m e d e-

we rke r

D. P. D e k ke r s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

mw D. D j u r i c s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

mw A . M .D o s l j a k - S t e b l a j s u rve i l l a n c e-

m e d e we rke r

mw C. H .E g g i n k s u rve i l l a n c e m e d e-

we rke r

N .E i j l e r s s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

J . G . van Gelder s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

W. T. H . J .G e rr i t s e n s u rve i l l a n c e m e d e-

we rke r, uit dienst per 28-02-99

M . M . A .G i e s e n s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

J . W. H e i t m a n s s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

mw W. J .H o l k a m p s u rve i l l a n c e m e d e-

we rke r

mw J.A. H o o g e n d o o r n s u rve i l l a n c e-

m e d e we rke r

F. de Jo n g s u rve i l l a n c e m e d e we rker

R . de Jo n g s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

mw D. Jo o s t e n s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

mw A . K a rt o p aw i ro s u rve i l l a n c e m e d e-

we rke r

mw H.W. Ke i z e r s u rve i l l a n c e m e d e-

we rke r

P. I . Ke i z e r s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

F. W. Ke l l e r s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

J . van Ke m p e n s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

A . W. Ke m p e r s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

mw E. K i l i e s u rve i l l a n c e m e d e we rke r, u i t

dienst per 31-12-99

mw E. Ko e l e m e i j - Pe t r a m s u rve i l l a n c e-

m e d e we rke r

J . Ko s s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

A . Ko u n b a r s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

mw W. T. K ro e s s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

N . R . H .K r u y f f s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

K . B . Ku i j p e r s s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

mw A . F. van der Laan s u rve i l l a n c e-

m e d e we rke r

N . M .L a n k h a a r s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

H . van Liero p s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

mw J. L o n t s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

C. A .L u i m é s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

G . S . T. M a i o r a n a s u rve i l l a n c e m e d e-

we rke r, uit dienst per 31-08-99

mw M. M e e u w i s s u rve i l l a n c e m e d e-

we rke r, uit dienst per 31-07-99

M .N a u t a s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

mw A . C. M .N e l l e n s u rve i l l a n c e m e d e-

we rke r

L . A .N o o rd a m s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

B .O ly s u rve i l l a n c e m e d e we rker / port i e r

H . C. F. O o rd s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

mw W. O o s t e r b ro e k s u rve i l l a n c e-

m e d e we rke r

mw D. M . C. den Ouden-van Ierssel s u r-

ve i l l a n c e m e d e we rke r

mw L.H. O ve rd u i j n - D r u y f s u rve i l l a n c e-

m e d e we rke r

A . E .P l e t s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

mw P. P l o m p - B e s s e s u rve i l l a n c e m e d e-

we rke r

S . Po e r a n s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

K .R a m l a l s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

mw R. R e n s - S t e n e ke s s u rve i l l a n c e-

m e d e we rke r

J .R e u t e r s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

mw D. R e u t e r- P a n t e l i c s u rve i l l a n c e-

m e d e we rke r

mw A .R o o s e m a n - F re e n s u rve i l l a n c e-

m e d e we rke r

H . G . H .S a b e l s u rve i l l a n c e m e d e we rke r,

uit dienst per 31-08-99

S . Sari Ko u z a l s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

J .S c h re u d e r b ri g a d e c h e f , uit dienst per

3 1 - 1 0 - 9 9

mw R. S i l l e m a n - B ro o s s u rve i l l a n c e-

m e d e we rke r

J . G .S i l l e m a n s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

mw B. S i m i c - N i c o l i c s u rve i l l a n c e m e d e-

we rke r

S . J . Sint Jago s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

P. J . van der Slot s u rve i l l a n c e m e d e-

we rke r

mw C. W. S o p a m e n a s u rve i l l a n c e m e d e-

we rke r

mw M. S t a n kov i c - A p e r l i c s u rve i l l a n c e-

m e d e we rke r

mw L. S t e b l a j - S a b l j o s u rve i l l a n c e m e d e-

we rke r

A . E .S t o c k h a m m e r s u rve i l l a n c e m e d e-

we rke r

W. A . S t o ry s u rve i l l a n c e m e d e we rker /

p o rt i e r

mw M.Y. van Straten s u rve i l l a n c e-

m e d e we rke r

109


J . J . S t u i f b e r g e n s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

G .Te r l o u w s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

K . R .T i r b e n i s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

mw B.M.T i r b e n i - G a j a d h a r s u rve i l l a n-

c e m e d e we rke r

C. P.To by s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

H . To m a s o u w s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

mw H.A. To m a s o u w s u rve i l l a n c e m e d e-

we rke r

F.To p a l s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

D. U s e n k i s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

A . C.Va n a xe l d o n g e n s u rve i l l a n c e m e d e-

we rke r

J .V i s s e r s u rve i l l a n c e m e d e we rker /

p o rt i e r

mw R.J.V i s s e r s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

mw S.Vo g e l s s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

T. E .W i l d n e r s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

mw C. D.W i l l e m s s u rve i l l a n c e m e d e-

we rke r, uit dienst per 31-08-99

mw J.H. de W i t t e s u rve i l l a n c e m e d e-

we rke r

R .Y i l m a z s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

J . H .Z we b e s u rve i l l a n c e m e d e we rker /

p o rt i e r

S y s t e e m t e c h n i e k

J . M .Ve r s t r a t e n b e ve i l i g i n g s s y s t e e m-

t e c h n i c u s

Afdeling gebouwenbeheer

mw A .Westendorp-van Dolder h o o f d

algemene dienst/plaatsve rv a n g e n d

i n t e n d a n t , uit dienst per 31-01-99

Gebouwen en terr e i n e n

L . H . Pe n n i n k x coördinator gebouwe n

en terr e i n e n

W. H . de Graaf m a g a z i j n b e h e e r d e r

M M M - l o o d s e n

B . O. H u i n i n g a t u i n m a n / h ove n i e r

L . M . Keuter jr. chef groenvo o r z i e n i n g

mw M. G e i s t d ö r fe r e l e k t r o m o n t e u r

H . H e i m e n s elektromonteur met

AV- t a ke n

E . J . H e r m e l i n k e l e k t r o m o n t e u r

C. J . T. van der Hulst t i m m e rm a n

A . K re n s elektromonteur gebouwe n

J . J . C. M a k o n d e r h o u d s m e d e we rke r

R . N . Ramos Cardoso Frazâo c h e f

g e b o u we n , uit dienst per 30-09-99

J . T. G . S a n d m a n n elektromonteur met

AV- t a ke n

J . de V r i e s t i m m e rm a n

D. C. W. Z i j l m a n s s c h i l d e r

I n s t a l l a t i e s

R .F ö r s t e r chef installaties

J . C. D a m m e d e we rker bouwtoezicht, u i t

dienst per 30-9-99

P. H .L a m m e r s meet- en regeltechnicus

B . P. S we m l e e e rste meet- en regeltechnicus

A . F.To m a s o u w meet- en regeltechnicus

E x p e d i t i e

P. J .R i g a chef expeditie

J . J . Couprie jr. e x p e d i t i e - / e m b a l l a g e-

m e d e we rke r

A . de Jo n g m e d e we rker expeditie

D. Ke m p e r m e d e we rker expeditie

E .K r i g e r e x p e d i t i e - / e m b a l l a g e m e d e we r-

ke r

B . da Silva Curiel m e d e we rke r

e x p e d i t i e

H u i s h o u d e l i j ke dienst

B . B .A f r i f a m e d e we rker huishoudelijke

d i e n s t , uit dienst per 14-09-99

L .Al Gam m e d e we rker huishoudelijke

d i e n s t

mw P. B a l a k m e d e we rker huishoudelijke

d i e n s t

mw C. B i r a m b i e m e d e we rke r

h u i s h o u d e l i j ke dienst

A . H .B o u a n a n i e e rste medewe rker huish

o u d e l i j ke dienst

M .B o u a z z a o u i e e rste medewe rke r

h u i s h o u d e l i j ke dienst

mw J.S. C h r i s p i j n - H u p p e n m e d e we rke r

h u i s h o u d e l i j ke dienst

mw W. J . van Geemen m e d e we rke r

h u i s h o u d e l i j ke dienst

mw J.S. G o m e s - M o n t e i ro m e d e we rke r

h u i s h o u d e l i j ke dienst

E . M .H a n nu n e e rste medewe rke r

h u i s h o u d e l i j ke dienst

H .H a n nu n m e d e we rker toilettendienst,

uit dienst per 30-09-99

J . van Hemert e e rste medewe rker huish

o u d e l i j ke dienst

mw S.M. van den Heuve l m e d e we rke r

h u i s h o u d e l i j ke dienst, uit dienst per

3 1 - 0 1 - 9 9

mw M.H. Ko s t e r- L a n k h e e t m e d e we rke r

h u i s h o u d e l i j ke dienst

mw L. L i c h e m e d e we rker huishoudelijke

d i e n s t

mw A .N eves Dias m e d e we rker toilett

e n d i e n s t

mw C. N eves Dias m e d e we rker toilett

e n d i e n s t

mw E. P a s s c h i e r- N o l t e n m e d e we rke r

h u i s h o u d e l i j ke dienst

P. P i n t o e e rste medewe rker huishoudel

i j ke dienst

J . A .Q u i n t e ro e e rste medewe rker huish

o u d e l i j ke dienst

G . van Rijsw i j k m a g a z i j n m e d e we rker /

m e e we rkend vo o rm a n

mw D. R o o s e n d a a l assistent chef huish

o u d e l i j ke dienst

mw J. Roosendaal-de Jager e e rs t e

m e d e we rker huishoudelijke dienst, u i t

dienst per 31-03-99

R . P. S c h m i d t chef huishoudelijke dienst

mw N.M. S l u i s, m e d e we rker huishoudel

i j ke dienst

mw H.L. Smit-van Hemert m e d e we rke r

h u i s h o u d e l i j ke dienst

mw M. S m i t m e d e we rker toilettend

i e n s t , uit dienst per 31-10-99

R . T. S t r i j d e r e e rste medewe rker huish

o u d e l i j ke dienst

mw H.M.T i m m e r m a n - V i s s e r m e d e we r-

ker huishoudelijke dienst

mw J.To m a n i c m e d e we rker huish

o u d e l i j ke dienst

mw M.V i l l a nu ev a m e d e we rker huishoud

e l i j ke dienst

J . W. R .V i s s e r m e d e we rker huish

o u d e l i j ke dienst

mw A . M .Vo n k e e rste medewe rker huish

o u d e l i j ke dienst

mw R.Yo u s s e f - S i l l e m a n e e rste medewe

rker huishoudelijke dienst

B o u w p r o j e c t e n

N . D. C a m m e l b e e k coördinator bouwp

r o j e c t e n

Stagiair(e)s

D. A .B e a u d i n in dienst per 01-05-99, u i t

dienst per 31-07-99

mw I.U. E . van der Beek in dienst per

0 4 - 0 1 - 9 9 , uit dienst per 31-07-99

mw A . van den Berg uit dienst per

0 1 - 0 3 - 9 9

mw N.J. B o a s in dienst per 01-01-99, u i t

dienst per 30-04-99

mw O. B o n e b a k ke r in dienst per

0 1 - 0 4 - 9 9 , uit dienst per 31-08-99

mw B.B.M. B r a ke l in dienst per 01-04-

9 9 , uit dienst per 31-07-99

M . P. J .B ro c h in dienst per 01-10-99

mw J.H. de Bruijn uit dienst per 30-04-

9 9

mw M.L.N. van de Burgt in dienst per

1 5 - 0 9 - 9 9

mw J.M. C l e m e n t s in dienst per 21-07-

110


9 9 , uit dienst per 31-12-99

mw W. D o n ke r s l o o t in dienst per

0 1 - 0 9 - 9 9 , uit dienst per 30-11-99

mw C. van Dijst in dienst per 01-02-99,

uit dienst per 01-07-99

mw G. G ro e n in dienst per 15-03-99,

uit dienst per 15-07-99

mw E.S. van der Haar in dienst per

0 1 - 0 2 - 9 9 , uit dienst per 31-05-99

mw N. I s e r i e f in dienst per 01-02-99,

uit dienst per 31-10-99

mw N.J. Ko l f f in dienst per 28-06-99, u i t

dienst per 29-07-99

mw G. Ko p p a t z in dienst per 01-04-99,

uit dienst per 31-08-99

mw O. Ko ro t kov a uit dienst per

1 4 - 0 5 - 9 9

mw M.J. van Lely ve l d in dienst per

1 5 - 0 2 - 9 9 , uit dienst per 31-07-99

mw G. M a r ke r i n k - M a n g i r in dienst per

0 1 - 0 4 - 9 9 , uit dienst per 15-07-99

mw N.S. M a t s e r in dienst per 01-11-99

mw M.P. M .M a t h i j s e n in dienst per

1 6 - 0 2 - 9 9 , uit dienst per 31-05-99

mw K. M e l v a s in dienst per 01-07-99,

uit dienst per 30-09-99

mw M.J.O. van Merr i e n b o e r uit dienst

per 31-01-99

mw G.A.B. M o l e n a a r in dienst per

0 1 - 0 9 - 9 9

mw H. P a k a r i n e n in dienst per 01-08-

9 9 , uit dienst per 15-10-99

A . S . Pe r l o t in dienst per 01-05-99, u i t

dienst per 30-09-99

P. M . W. van Schijndel uit dienst per

3 1 - 0 5 - 9 9

mw A .S p a a n s in dienst per 01-04-99,

uit dienst per 31-08-99

I . J .S p e k in dienst per 10-05-99, u i t

dienst per 31-12-99

E . van der Spek in dienst per 18-01-99,

uit dienst per 30-04-99

H . A . J .S t e g e m a n in dienst per 01-07-99,

uit dienst per 30-11-99

mw L.Ve r l i n d e n in dienst per 01-04-99,

uit dienst per 30-06-99

mw S.Vo l t a re l in dienst per 01-05-99,

uit dienst per 30-09-99

mw J. de Vo s in dienst per 15-10-99

mw J. I j f in dienst per 01-03-99, u i t

dienst per 01-09-99

L .Z i m m e r m a n in dienst per 22-03-99,

uit dienst per 22-08-99

V ri j w i l l i ge rs

R .H e u ke l o m N e d e rlandse geschiedenis,

in dienst per 01-07-99

mw P. M .G r i f f i t h - Wa rdle A f d e l i n g

beeldhouwkunst en kunstnijve r h e i d

M . D. H a g a R i j k s p r e n t e n k a b i n e t

mw M. Ku i p e r s - Ve r b u i j s post- en

a r c h i e f z a ke n , in dienst per 01-08-99

mw K.A.L. Schuckink Ko o l - O u d e n d a l

R i j k s p r e n t e n k a b i n e t

M a a t w e r k - b a n e n p o o l e rs

E . I .G o n d i N e d e rlandse geschiedenis

K .G r av i l bureau collecties

G .S c h u i t e n R i j k s p r e n t e n k a b i n e t

H . de V r i e s R i j k s p r e n t e n k a b i n e t

T. J . van der We e l N e d e rl a n d s e

g e s c h i e d e n i s

Q u a d o - m e d ew e r ke rs

P. B o s s u rve i l l a n c e m e d e we rke r

T. K ro e t s u rve i l l a n c e m e d e we rke r, u i t

dienst per 22-11-99

Aantal vrouwen we rkzaam bij het

R i j k s mu s e u m : 171 (45%).

Pe r s o n e e l s ve re n i g i n g

Het bestuur van de pers o n e e l s v e r e n i-

ging bestond uit: Dennis Dekke r, v o o r-

z i t t e r, M a rianne Geistdörfe r, E l l e s

K a m p h u i s, F e m ke Koens, Nico va n

der Meulen, Hilda To m a s o u w, Bas Vo s.

Louis Keuter jr. maakte tot 1-8 als

voorzitter deel uit van het bestuur.

O n d e r n e m i n g s r a a d

De Ondern e m i n g s raad bestond uit:

Pieter de Dreu (Abva / K a b o ) ,v o o r z i t-

t e r, Klaas Cammelbeeck (Abva / K a b o ) ,

S t eve Cok (Abva / K a b o ) ,A rn o u t

Gunther (Vrije Lijst), Wouter Kloek

( A b va / K a b o ) , Cees Kri g e r

( A b va / K a b o ) , Suzan Meijer

( A b va / K a b o ) , Joop Oomen

( A b va / K a b o ) , Joep van der Slot

( C F O ) .

De directie vergaderde in 1998 met

de Ondern e m i n g s raad op 18/2, 1 6 / 3 ,

2 1 / 4 ,1 1 / 5 , 1 6 / 6 ,2 9 / 6 , 2 1 / 7 ,2 1 / 9 ,

1 9 / 1 0 , 17/11 en 21/12.

Ve r z u i m c i j fe r s

Gemiddeld ziekteverzuim (ex c l u s i e f

z wa n g e rs c h a p s v e rl o f ) : 8 , 6 %

Gemiddeld ziekteverzuim (inclusief

z wa n g e rs c h a p s v e rl o f ) : 1 0 , 1 %

111


B e z o e k c i j f e r s

112

B e z o e ke r s overzicht nationaal versus internationaal 1999

m a a n d e n n a t i o n a a l i n t e r n a t i o n a a l t o t a a l

j a nu a ri 42 . 669 47 % 47 . 224 53 % 89 . 893

fe b ru a ri 46 . 552 45 % 57 . 149 55 % 103 . 701

m a a rt 50 . 342 40 % 76 . 958 60 % 127 . 300

a p ri l 49 . 984 30 % 114 . 447 70 % 164 . 431

H o u d e rs van mu s e u m j a a rk a a rt e n ,

b e zo e ke rs open dag en wintert e n t o o n-

stelling zijn geteld als nationaal bezo e k .

In verband met een gewijzigde prog

rammatuur van de kassa’s zijn de

percentages nationaal en intern a t i o n a a l

b e zoek in 1995 (tot augustus) niet

geheel correct gemeten; het percentage

internationaal bezoek was in die

p e riode hoger dan hierboven we e r-

g e g e ve n .

m e i 3 7 . 9 7 2 2 7 % 1 0 4 . 3 6 9 7 3 % 1 4 2 . 3 4 1

j u n i 3 6 . 5 3 7 3 2 % 7 9 . 3 9 8 6 8 % 1 1 5 . 9 3 5

j u l i 4 1 . 6 4 6 3 8 % 6 8 . 0 8 2 6 2 % 1 0 9 . 7 2 8

a u g u s t u s 5 5 . 8 4 2 4 0 % 8 2 . 5 1 7 6 0 % 1 3 8 . 3 5 6

s e p t e m b e r 4 0 . 6 9 8 4 3 % 5 4 . 4 7 9 5 7 % 9 5 . 1 7 7

o k t o b e r 4 0 . 1 7 5 4 4 % 5 1 . 5 9 9 5 6 % 9 1 . 7 7 4

n ove m b e r 3 4 . 6 0 8 4 8 % 3 7 . 4 8 6 5 2 % 7 2 . 0 9 4

d e c e m b e r 3 1 . 4 7 3 5 3 % 2 8 . 2 9 4 4 7 % 5 9 . 7 6 7

5 0 8 . 4 9 8 3 9 % 8 0 1 . 9 9 9 6 1 % 1 310.497

Vergelijking nationaal versus internationaal bezoek 1993-1997

j a a r n a t i o n a a l i n t e r n a t i o n a a l t o t a a l

1 9 9 3 328.250 35% 6 0 8 . 1 5 0 6 5 % 9 3 6 . 4 0 0

1 9 9 4 530.908 51% 513.191 49% 1 044.099

1 9 9 5 543.166 57% 4 0 2 . 6 9 7 4 3 % 9 4 5 . 8 6 3

1 9 9 6 770.949 58% 557.342 42% 1 328.291

1 9 9 7 519.735 48% 564.917 52% 1 084.652

1 9 9 8 593.463 48% 635.982 52% 1 229.445


113

B e z o e k c i j fers per maand (1994-1998)

1 9 9 5 1 9 9 6 1 9 9 7 1998 1 9 9 9

j a nu a ri 6 7 . 0 4 3 6 1 . 6 0 5 7 2 . 8 7 8 75.774 8 9 . 8 9 3

fe b ru a ri 7 2 . 4 8 3 6 2 . 8 9 0 5 9 . 8 8 0 90.782 1 0 3 . 7 0 1

m a a rt 68.834 9 9 . 5 9 7 8 0 . 8 7 7 82.071 1 2 7 . 3 0 0

a p ri l 1 0 8 . 0 2 9 1 2 2 . 4 4 1 1 0 4 . 8 1 0 120.253 1 6 4 . 4 3 1

m e i 9 1 . 7 9 0 1 3 9 . 6 4 1 1 1 5 . 3 2 8 118.071 1 4 2 . 3 4 1

j u n i 7 7 . 9 3 2 8 8 . 4 3 8 8 6 . 7 0 1 96.607 1 1 5 . 9 3 5

j u l i 8 4 . 0 1 7 101.004 1 0 9 . 1 5 9 1 0 1 . 4 7 1 1 0 9 . 7 2 8

a u g u s t u s 98.213 1 2 6 . 6 8 8 1 1 5 . 4 2 6 122.684 1 3 8 . 3 5 6

s e p t e m b e r 7 7 . 0 7 3 1 0 7 . 5 4 0 8 3 . 3 5 2 110.516 9 5 . 1 7 7

o k t o b e r 8 1 . 5 4 2 1 4 0 . 5 7 5 9 2 . 9 3 8 129.733 9 1 . 7 7 4

n ove m b e r 55.568 1 2 5 . 3 5 5 8 1 . 9 8 3 88.934 7 2 . 0 9 4

d e c e m b e r 6 3 . 3 3 9 152.517 8 1 . 3 2 0 92.549 5 9 . 7 6 7

t o t a a l 9 4 5 . 8 6 3 1 3 2 8 . 2 9 1 1 0 8 4 . 6 5 2 1 2 2 9 . 4 4 5 1 3 1 0 . 4 9 7

i n d e x . 098 .134 .112 .125 .135

( 1989 = 100 )

B e z o e k c i j fers studiezaal bibliotheek

en Rijkspre n t e n k a b i n e t

B e zo e ke rs studiezaal: ( raadplegen van

b o e ken uit de bibliotheek en we rke n

uit het Rijksprentenkabinet) 3.592

Door externen geraadpleegde boeke n

en tijdschriften en ve i l i n g c a t a l o g i : 7 . 1 6 2

( w a a rvan 5.132 boeke n , 859 tijdschri f-

t e n , 654 veilingcatalogi en 517 ko s t b a r e

we rke n )

Aantal aanv ragen prenten, t e ke n i n g e n

en fo t o ’s : 3.080 (waarvan 2.155

p r e n t e n , 889 tekeningen en 36 fo t o ’s )


Financieel overz i c h t 1 9 9 9

1 1 6 Bericht van de Raad van To e z i c h t

1 1 7 Verslag van de directie

1 2 2 Geconsolideerde balans

1 2 3 Geconsolideerde functionele

e x p l o i t a t i e r e k e n i n g

1 2 4 Geconsolideerd kasstroomoverzicht

1 2 6 Grondslagen voor waardering en

r e s u l t a a t b e p a l i n g

1 2 9 Toelichting op de geconsolideerde

b a l a n s

1 3 6 Toelichting op de geconsolideerde

functionele exploitatierekening

1 3 9 S t i c h t i n g s b a l a n s

1 4 0 Exploitatierekening van de

S t i c h t i n g

1 4 0 Toelichting op de stichtingsbalans

1 4 1 Overige gegevens

1 4 2 M e e r j a r e n o v e r z i c h t

1 4 3 Samenstelling Raad van To e z i c h t

115


116

Bericht van de Raad van To e z i c h t

Op 27 m a a rt 1999 is onze collega, de heer M.J. Drabbe op 57- jarige leeftijd overleden. Michael Drabbe heeft zich

niet alleen als lid van de Raad van Toezicht, maar ook als bestuurslid van de Stichting de Staalmeesters en het

Rijksmuseum Fonds en als bestuurslid van de Ve reniging van Vrienden voor Aziatische Kunst, altijd met veel enthou -

siasme en inspiratie ingezet voor het Rijksmuseum. Het museum zal hem node moeten missen.

J a a rrekening en bestemming van het exploitatiesaldo

De door de directie opgestelde jaarrekening over het boekjaar 1999 is gecontroleerd door Deloitte &

Touche Accountants (conform artikel 13 . 3 van de statuten). Hun accountantsverklaring is opgenomen bij

de overige gegevens. De jaarrekening is door de directie ter goedkeuring voorgelegd aan de Raad van

Toezicht. De Raad heeft mede op grond van de accountantsverklaring en hun verslag de jaarrekening goedgekeurd

waarna deze door de algemeen directeur van de Stichting is vastgesteld (conform artikel 13 . 4 v a n

de statuten). In overleg met de directie is besloten het exploitatiesaldo toe te voegen aan de vrije reserv e s .

M u t a t i e s

De voorzitter van de Raad van Toezicht, de heer Dr Ir Th. Quené, heeft zijn functie met ingang van 1

juni 1999 neergelegd. De heer Quené heeft vanaf de voorbereiding van de verzelfstandiging en de voorbereidende

onderhandelingen met het departement een belangrijke inbreng gehad. Hij heeft de functie

van voorzitter in alle opzichten op voortreffelijke wijze vervuld. Wij zijn hem daarvoor zeer erkentelijk.

De heer Mr J.M. Hessels heeft hem per 1 juni 1999 als voorzitter opgevolgd. Per 21 juni 1999 zijn de

heer Dr H.H.F Wijffels en mevrouw Drs P.M. Noordervliet-Bol als lid toegetreden.

To e z i c h t

Met de directie is in het verslagjaar regelmatig overleg geweest over de gang van zaken en is driemaal

vergaderd. Hierbij werd bijzondere aandacht besteed aan de administratieve organisatie en interne controle,

Het Nieuwe Rijksmuseum, beveiligingsaspecten, recuperatiekunst, de personele doelstellingen, de

herstructurering van bedrijfsprocessen, de operationele gang van zaken, het operationele en investeringsbudget

en de financiële resultaten. Daarnaast heeft de Raad de subsidieaanvraag voor de

Kunstenplan periode 2001 – 2004 en het financiële plan met betrekking tot de activiteiten rondom Het

Nieuwe Rijksmuseum gedurende de periode 2001 – 2008 goedgekeurd. Tevens heeft een lid van de Raad

van Toezicht een speciale overlegvergadering met de ondernemingsraad bijgewoond.

De Raad van Toezicht complimenteert de directie en de medewerkers met de behaalde resultaten over

1 9 9 9 en heeft waardering voor de wijze waarop dit is behaald.

Amsterdam, 21 maart 2000 De Raad van To e z i c h t Mr J.M. Hessels, voorzitter

Prof. Mr I.P. Asscher- Vo n k

Drs P.M. Noorderv l i e t - B o l

Prof. Dr J.R. Glasz

Dr H.H.F. Wijffels

Neil MacGregor


117

Verslag van de dire c t i e

R e s u l t a t e n

Het boekjaar 1 9 9 9 is afgesloten met een positief exploitatiesaldo van n l g 1.6 4 9.0 0 0 ten opzichte van

een begroot overschot van n l g 5 0 0.0 0 0.

Dit hoger dan begroot resultaat van n l g 1.149.000 is voornamelijk toe te schrijven aan hogere

baten (n l g 6.683.000). Deze hogere baten betreffen onder meer de hogere entreeopbrengsten (n l g

2.412.000) door grotere bezoekersaantallen, de bruto marge verkopen van de tijdelijke winkel in verband

met de tentoonstelling Van Gogh te Gast (n l g 488.000) en een niet begrootte bijdrage van de

VSB inzake projecten van de afdeling Nederlandse Geschiedenis (n l g 444.000). Tevens is de subsidie

OCenW hoger dan begroot (n l g 1.035.000) als gevolg van aanpassingen aan prijs/loonstijgingen. De

gevolgen van de fusie met Stichting De Staalmeesters zijn bij het opstellen van de begroting 1999 n i e t

meegenomen. In de jaarrekening 1999 is hierom sprake van een hogere vrijval uit de egalisatiereserve

investeringsbijdragen (n l g 1.841.000) .

Tegenover deze hogere baten stonden ook hogere kosten (n l g 3.363.000). Als gevolg van de fusie

met de voormalige Stichting De Staalmeesters stegen de afschrijvingslasten (n l g 2.101.000). De

dotatie aan de voorziening huisvesting waarmee in 1998 een aanzet werd gemaakt, is in 1999 g e c o n t i-

nueerd (n l g 500.000). Tijdens het jaar zijn er extra bedragen gefourneerd aan het tentoonstellingsbudget

(n l g 484.000) alsmede voor publiciteit algemeen (n l g 379.000) en digitaliseringsprojecten

(n l g 250.000). Tevens zijn er extra publicaties uitgebracht (n l g 468.000) .

De rente baten waren over 1 9 9 9 hoger dan begroot (n l g 4 4 5.0 0 0). Hier staat tegenover dat door

de fusie met de Stichting De Staalmeester in 1 9 9 9 sprake was van niet begrote rentelasten (n l g

5 6 4.0 0 0) inzake de hypotheek Druckerv l e u g e l .

Het saldo van de buitengewone baten en lasten bedraagt n l g 2.306.000 negatief. Belangrijkste

aandeel hiervan bestaat uit de toevoeging aan de voorziening herstructurering van n l g 1.370.000.

Daarnaast bleek bij een nauwkeurige analyse van de situatie met betrekking tot de tekorten bij het

S F P, als gevolg van de verzelfstandiging, inzake pensioen- en VUT voorzieningen, dat aanvullende

r e s e rveringen om deze tekorten op te vangen noodzakelijk zijn. Het jaarlijks tekort gedurende de

jaren 1999 tot en met 2001 bedraagt voor de musea gezamenlijk circa 3,2 miljoen op jaarbasis. In

verband hiermee is over 1999 een extra last genomen van n l g 1.072.000.

Fusie met de Stichting De Staalmeesters

Op 2 7 oktober 1 9 9 9 is het voorstel tot fusie tussen Stichting Het Rijksmuseum (verkrijgende rechtspersoon)

en Stichting De Staalmeesters (verdwijnende rechtspersoon) ondertekend. De fusie betreft

een juridische fusie, in de zin van artikel 2: 3 0 9 van het Burgerlijk Wetboek. De volgende redenen


118

waren aanleiding voor deze fusie:

Juridisch oogpunt

Stichting Het Rijksmuseum heeft zich steeds garant gesteld voor de schulden van Stichting

De Staalmeesters. De verbouwing van de Druckervleugel (Zuidvleugel), waarvoor Stichting De

Staalmeesters mede is opgericht, is inmiddels met succes afgerond. Het resterende batig saldo van

Stichting De Staalmeesters kan alleen in het belang van Stichting Het Rijksmuseum worden aangewend

en gaat middels deze juridische fusie onder algemene titel over naar Stichting Het

R i j k s m u s e u m .

Economisch oogpunt

De beide stichtingen werken reeds enige tijd op hechte wijze samen en zijn feitelijk bezien reeds

geïntegreerd. De juridische integratie zal een positieve invloed hebben op de aanwezige economische

spankracht en verdere uitbreiding van de bedrijfsactiviteiten ten goede komen. Voorts zal de fusie leiden

tot kostenbesparingen.

Sociaal oogpunt

De fusie heeft geen gevolgen op het sociale vlak aangezien er geen personele consequenties zijn verbonden

aan de fusie.

Overeenkomstig artikel 5 van het fusievoorstel, zijn de financiële gegevens van Stichting De

Staalmeesters met ingang van 1 januari 1 9 9 9 opgenomen en verantwoord in de jaarrekening van

Stichting Het Rijksmuseum.

Rijksmuseum Holding B.V. en Rijksmuseum Merchandising B.V.

Medio 1999 zijn de Rijksmuseum Holding B.V. (100 % deelneming van Stichting Het Rijksmuseum)

en de Rijksmuseum Merchandising B.V. (100 % deelneming van Rijksmuseum Holding B.V.) opgericht.

Aanleiding voor de oprichting van beide vennootschappen is de verdere uitbreiding van de

commerciële activiteiten van Het Rijksmuseum buiten de muren van het museum zelf. Door het

opzetten van een holdingstructuur voor deze activiteiten, wordt een organisatorische, financiële en

fiscale afgrenzing van deze activiteiten ten opzichte van de reguliere museale activiteiten bewerkstelligd.

Bij verdere uitbreiding van de commerciële activiteiten in de toekomst, zal ook verdere uitbreiding

van deze holdingstructuur plaatsvinden. Door de oprichting van eerder genoemde twee vennootschappen,

is bij het opstellen van de jaarrekening 1999 sprake van consolidatie van groepsbalansen

en exploitatierekeningen.

O p b rengsten en bezoekers

In het jaar 1 9 9 9 kwamen 1.3 1 0.4 9 7 bezoekers naar het Rijksmuseum. Hiermee werd bijna het succesvolle

Jan Steen Jaar 1 9 9 6 geëvenaard. De hoge bezoekersaantallen zijn voor een deel het resultaat

van de tentoonstelling "Van Gogh te gast" in de Zuidvleugel. Daarnaast is het bezoek in de zomerpe-


119

riode hoog geweest. Ook is er door de programmering een verschuiving te constateren van nationaal

(5 2 % in 1 9 9 8, 3 9 % in 1 9 9 9), naar internationaal publiek (4 8 % in 1 9 9 8, 6 1 % in 1 9 9 9) .

De in 1998 ingezette lijn van inkomstenoptimalisatie zet door. Naast de hogere opbrengsten van

entreegelden hebben met name de inkomsten uit merchandising en winkelverkoop in 1999 b i j g e d r a-

gen aan het positieve exploitatieresultaat. Er is tevens gestart met verkopen via Internet. Ook de

opbrengsten uit sponsoring zijn sterk verbeterd ten opzichte van voorgaande jaren. De verh o u d i n g

subsidie/eigen inkomsten is sinds de verzelfstandiging in 1995 sterk verbeterd.

1 9 9 5 1 9 9 6 1 9 9 7 1 9 9 8 1 9 9 9

Subsidie OCenW 7 0 % 6 5 % 6 8 % 6 0 % 5 7 %

Met de verhouding van 5 7 % subsidie ten opzichte van 4 3 % eigen inkomsten is het Rijksmuseum in

1 9 9 9 ruim boven de target uit het ondernemingsplan 1 9 9 9/2 0 0 0 b e l a n d .

H e r s t ru c t u rering bedrijfsprocessen en re d u c e ren van kosten

In 1999 is de nieuwe structuur van de Rijksmuseumorganisatie doorgevoerd en is de grote herstructureringsoperatie

beëindigd. De reorganisatie van het facilitair bedrijf is succesvol afgerond; de avonden

nachtdiensten bij de afdeling installaties zijn opgeheven, de personeelskantine is uitbesteed, er

heeft een afslanking plaatsgevonden bij het gebouwenbeheer en de procedure Europese aanbesteding

van de huishoudelijke dienst is opgestart. Daarnaast zijn er nieuwe afdelingen gevormd op

inhoudelijk gebied, te weten de afdeling Tentoonstellingen, de afdeling Marketing & Communicatie

en Bureau Collecties.

De voorziening herstructurering die op de balans ultimo 1999 te zien is betreft de afwikkeling van

rechten die voortvloeien uit het sociaal plan; de afwikkeling van de opleidingsverplichtingen voortvloeiend

uit de herstructurering, de kosten van de Europese aanbesteding huishoudelijke dienst en

de daaruit voortvloeiende personele kosten (waaronder pensioenverplichtingen). Daarnaast zijn er

posten opgenomen voor (juridische) adviezen en de in 2000 te houden evaluatie.

Pensioen & VUT

Gedurende 1999 is duidelijkheid verkregen over het verwachte tekort ultimo 1999 van de Ve r e n i g i n g

van Rijksgesubsidieerde Musea (VRM) bij de pensioenuitvoerder SFP. Dit verwachte tekort voor de

totale musea bedraagt circa n l g 5 miljoen. Voor 2000 en 2001 valt er jaarlijks nog eens een tekort te

v e rwachten voor de totale musea van circa n l g 3,2 miljoen per jaar. Deze tekorten ontstaan door de

hoge VUT-lasten (circa n l g 1,8 miljoen per jaar) en door verschillen tussen de doorsnee premie volgens

de bij de verzelfstandiging vastgestelde staffel, en de werkelijke actuariële premie benodigd voor

de inkoop van de rechten. Deze tekorten komen voor rekening van de Musea. Aangezien er geen volledig

inzicht is voor het Rijksmuseum en de andere musea, in welke mate zij individueel hebben bij-


120

gedragen in het totale tekort, is het aandeel van het Rijksmuseum in dit tekort bepaald uitgaande

van de relatieve omvang van het Rijksmuseum ten opzichte van het totaal. Dit houdt in dat het Rijksmuseum

circa 28 % van het tekort ultimo 1999 (circa n l g 1,5 miljoen) voor haar rekening zal moeten

nemen. Dit bedrag is per jaareinde opgenomen als nog te betalen. Tevens betekent dit voor de

jaren 2000 en 2001 jaarlijks een extra pensioenlast van circa n l g 1 miljoen.

Stelselwijziging Rijksgebouwendienst

In 1999 is de zogenaamde stelselwijziging van de Rijksgebouwendienst van kracht geworden. Omdat

de financiële gevolgen van deze omslag verregaand zijn, is er een werkgroep door de VRM in het

leven geroepen die in overleg met de Rijksgebouwendienst het voorbereidende werk voor de (huur)

contractswijzigingen met de musea zou voorbereiden. Gaandeweg is duidelijk geworden dat er geen

garantie van het Ministerie van OCenW komt om de financiële gevolgen hiervan budgettair neutraal

te laten plaatsvinden. Momenteel bevindt dit overleg zich in een patstelling.

Het Nieuwe Rijksmuseum

Het jaar 1999 heeft in het teken gestaan van de voorbereidingen voor de grootscheepse renovatie van

het Rijksmuseumcomplex. Naast het functioneel programma van eisen dat in 1998 gereed kwam, is er

in 1999 een technisch programma van eisen geformuleerd (maart 1999) en is er door een regiegroep

bestaande uit de Rijksgebouwendienst (VROM), het Ministerie van OCenW (cultureel erf g o e d )

en het Rijksmuseum, een structuurplan vervaardigd (VROM/RGD 16 augustus 1999) waarin de plannen

verwoord worden. De uitkomst van het structuurplan waren een drietal varianten (inpassingstudies)

waarbij als indicatieve kostenopstellingen bedragen variërend van n l g 430 miljoen tot n l g 485

miljoen (inclusief BTW) voorkomen. Op basis van dit structuurplan heeft het kabinet op 19 n o v e m-

ber 1999 een bijdrage van n l g 100 miljoen toegekend ten behoeve van het Rijksmuseum Amsterdam

(modernisering en gebruiksklaar maken voor de volgende eeuw). Er wordt verwacht dat het project

kan plaatsvinden in de periode 2003 tot en met 2006.

Vooruitlopend op het project zullen er een groot aantal maatregelen op het gebied van de brandveiligheid

getroffen moeten worden (aanschrijving tot het treffen van voorzieningen stadsdeel

Amsterdam Oud Zuid, 4 februari 2000) om de gebruiksvergunning van de brandweer te continueren

tot aan de renovatie.

Planning 2 0 0 0 tot en met 2 0 0 8

In 1998 is er een ondernemingsplan 1999/2000 v e rvaardigd waarin een groot aantal doelstellingen

op financieel en personeel gebied zijn geformuleerd. Er kan geconcludeerd worden dat sinds 1998

met name de doelstelling om het eigen vermogen van de Stichting op te bouwen naar een niveau

waarmee de benodigde weerstand voor calamiteiten (waaronder omzetderving) gewaarborgd is, voor

80 % gehaald is. In de toelichting op het vermogen is de opbouw per jaar vanaf 1997 u i t e e n g e z e t .

Het financiële plan 2001 tot en met 2008 is gebaseerd op de veronderstelling dat de grootscheepse


121

renovatie zijn beslag gaat krijgen in de periode 2003 tot en met 2006 waarbij voorwaarde scheppende

onderdelen al in 2001 tot en met 2002 uitgevoerd kunnen worden. Tevens wordt er rekening gehouden

met een substantiële bijdrage van het Rijksmuseum voor de museale herinrichting. Er is tevens

rekening gehouden met een zeer beperkte openstelling (Zuidvleugel) van het Rijksmuseum tijdens

het renovatieproces.

S u b s i d i e

De Stichting Het Rijksmuseum wordt gesubsidieerd door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en

Wetenschappen (OCenW). Voor de periode 1997-2000 is door het Ministerie van OCenW een meerjarig

instellingssubsidie verleend van in totaal n l g 120.132.000. Binnen de gereserveerd subsidie is

een bedrag opgenomen voor kunstaankopen van n l g 750.000. Jaarlijks wordt de subsidie aangepast

aan de ontwikkeling van de loonkosten en overige prijspeilwijzigingen.

Amsterdam, 2 1 maart 2 0 0 0

De Dire c t i e

Prof. Drs R. de Leeuw, hoofddirecteur

Dr J.P. Filedt Kok, directeur collecties

Drs D.J. Elders, zakelijk directeur


122

G e c o n s o l i d e e rde balans

(na bestemming exploitatiesaldo)

( b e d ragen x NLG 1.000) 31 december 1999 31 december 1998

Vaste activa

Immateriële vaste activa .329 . 000

Materiële vaste activa 21 . 520 10 . 130

Financiële vaste activa 8 . 400 . 000

3 0 . 2 4 9 1 0 . 1 3 0

Vlottende activa

Vo o r r a d e n 1 . 317 1 . 707

Vo r d e r i n g e n 6 . 851 4 . 439

Liquide middelen 18 . 646 15 . 590

2 6 . 8 1 4 2 1 . 7 3 6

Af: kortlopende schulden 1 6 . 4 9 4 1 4 . 0 0 5

We r k k a p i t a a l 1 0 . 3 2 0 7 . 7 3 1

Te fi n a n c i e ren vermoge n 4 0 . 5 6 9 1 7 . 8 6 1

G r o e p s v e r m o g e n 10 . 507 5 . 574

Bestemmingsfonds kunstaankopen . 078 .307

E g a l i s a t i e r e s e rve investeringsbijdragen 16 . 504 5 . 205

Vo o r z i e n i n g e n 6 . 430 6 . 703

Langlopende schulden 7 . 050 . 072

F i n a n c i e rend vermogen 4 0 . 5 6 9 1 7 . 8 6 1


123

G e c o n s o l i d e e rde functionele exploitatiere ke n i n g

( b e d ragen x NLG 1.000) 1 9 9 9 1 9 9 9 1 9 9 8

( u i t ko m s t ) ( b e g r o t i n g ) ( u i t ko m s t )

O p b re n g s t e n

Directe opbrengsten 2 0 . 6 3 7 1 6 . 8 7 5 1 8 . 6 0 8

Indirecte opbrengsten .7 2 7 .7 1 8 .526

totaal opbre n g s t e n 2 1 . 3 6 4 1 7 . 5 9 3 1 9 . 1 3 4

B i j d r a g e n

Subsidie Ministerie OCenW 3 3 . 0 3 2 3 1 . 9 9 7 3 1 . 8 1 0

Overige subsidies en bijdragen 3 . 2 9 9 1 . 4 2 2 1.499

totaal bijdra ge n 3 6 . 3 3 1 3 3 . 4 1 9 33.309

som der baten 5 7 . 6 9 5 5 1 . 0 1 2 5 2 . 4 4 3

L a s t e n

B e h e e r s l a s t e n 34 . 487 31 . 902 30 . 245

C o l l e c t i e f u n c t i e 9 . 056 9 . 576 9 . 392

P u b l i e k s f u n c t i e 10 . 436 9 . 138 9.577

som der lasten 5 3 . 9 7 9 5 0 . 6 1 6 4 9 . 2 1 4

Rentebaten en soortgelijke baten .8 9 6 .2 0 0 .7 7 1

Rentelasten en bankkosten -.6 5 7 .- 9 6 -.1 0 2

totaal saldo rentebaten en -lasten .2 3 9 .1 0 4 .6 6 9

saldo uit gewone bedri j f s u i t o e fe n i n g 3 . 9 5 5 -.5 0 0 3 . 8 9 8

Buitengewone baten .4 8 3 . 0 00 1 . 1 6 6

Buitengewone lasten - 2 . 7 8 9 . 0 00 -2.328

totaal saldo buitengewone baten en lasten - 2 . 3 0 6 . 0 00 - 1 . 1 6 2

E x p l o i t a t i e s a l d o 1 . 6 4 9 .5 0 0 2 . 7 3 6


124

G e c o n s o l i d e e rd kasstro o m ove r z i c h t

( b e d ragen x NLG 1.000) 1 9 9 9 1 9 9 9 1 9 9 8

( u i t ko m s t ) ( b e g r o t i n g ) ( u i t ko m s t )

K a s s t room uit operationele activiteiten

E x p l o i t a t i e r e s u l t a a t 1 . 6 4 9 .5 0 0 2 . 7 3 6

Aanpassingen voor:

Afschrijvingen materiële vaste activa 4 . 634 2 . 801 2.268

Afschrijvingen materiële vaste activa . 005 . 000 . 000

Vrijval egalisatiereserve investeringsbijdragen - 3 . 418 - 1 . 294 - 1 . 291

Mutatie voorzieningen -.273 -.120 1.657

bruto kasstroom uit operationele activiteiten 2 . 5 9 7 1 . 8 8 7 5.370

Mutatie in voorraden .3 9 0 . 0p m -.2 2 4

Mutatie in vorderingen -2 . 5 9 6 . 0p m -1 . 6 5 0

Mutatie in kortlopende schulden 1.8 4 7 . 0p m .8 2 6

netto kasstroom uit operationele activiteiten 2 . 2 3 8 1 . 8 8 7 4 . 3 2 2

K a s s t room uit inve s t e r i n g s a c t i v i t e i t e n

Investeringen in materiële vaste activa - 1 . 349 - 3 . 626 - 2 . 733

Investeringen in immateriële vaste activa -.334 . 000 . 000

Desinvesteringen in materiële vaste activa . 029 . 000 . 000

Ontvangen egalisatiereserve investeringsbijdragen . 076 . 000 .168

k a s s t room uit inv e s t e ri n g s a c t i v i t e i t e n - 1 . 5 7 8 - 3 . 6 2 6 - 2 . 5 6 5

K a s s t room uit financieringsactiviteiten

Ontvangsten op financiële vaste activa 1 . 400 1.400 1.400

Aflossingen op langlopende schulden - 1 . 244 - 2 . 141 - 2 . 724

Bijdragen en schenkingen kunstaankopen 5 . 657 2 . 230 3 . 682

K u n s t a a n k o p e n - 5 . 886 - 2 . 950 - 3 . 385

k a s s t room uit fi n a n c i e ri n g s a c t i v i t e i t e n .- 7 3 -1.461 - 1 . 0 2 7


125

1 9 9 9 1 9 9 9 1 9 9 8

( u i t ko m s t ) ( b e g r o t i n g ) ( u i t ko m s t )

netto kasstroom uit operationele activiteiten 2 . 2 3 8 1 . 8 8 7 4.322

k a s s t room uit inv e s t e ri n g s a c t i v i t e i t e n - 1 . 5 7 8 - 3 . 6 2 6 - 2 . 5 6 5

k a s s t room uit fi n a n c i e ri n g s a c t i v i t e i t e n .- 7 3 -1.461 - 1 . 0 2 7

mutatie liquide middelen 0 .5 8 7 - 3 . 2 0 0 .7 3 0

Fusie Rijksmuseum–Stichting . 0 00 . 0 00 1 . 6 6 0

Fusie Stichting de Staalmeesters 2 . 4 6 9 . 0 00 . 0 00

Liquide middelen begin boekjaar 1 5 . 5 9 0 1 5 . 5 9 0 1 3 . 2 0 0

Liquide middelen einde boekjaar 1 8 . 6 4 6 1 2 . 3 9 0 1 5 . 5 9 0

Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode.

Het verschil tussen de werkelijke toename van de liquide middelen van circa N L G 3 miljoen, ten

opzichte van een begrote afname van circa N L G 3 miljoen, is met name ontstaan door de fusie met

Stichting de Staalmeesters (N L G 2 , 5 miljoen), het uitstellen van een aantal belangrijke investeringen

naar 2000 (N L G 1 , 9 miljoen) en een hoger dan begroot resultaat (N L G 1 , 1 m i l j o e n ).


126

G rondslagen voor waardering en re s u l t a a t b e p a l i n g

1 . A l g e m e e n

1 . 1 . O p r i c h t i n g

De Stichting Het Rijksmuseum is statutair opgericht per 1 juli 1 9 9 5 en is gevestigd te Amsterdam.

1 . 2 . Doelstelling en activiteiten

De Stichting Het Rijksmuseum heeft statutair als doel:

– het in stand houden van het Rijksmuseum Amsterdam als museum van kunst en geschiedenis;

– het (inter)nationale publiek een representatief overzicht van de Nederlandse kunst en geschiedenis

vanaf de middeleeuwen en belangrijke aspecten van de Europese en Aziatische kunst te tonen.

Dit impliceert dat het Rijksmuseum voorwerpen van kunst en geschiedenis verzamelt, bewaart,

beheert, conserveert, restaureert, wetenschappelijk onderzoekt en bewerkt, presenteert, toegankelijk

maakt en tentoonstellingen organiseert. De Stichting is een permanente instelling, toegankelijk voor

het publiek en niet gericht op het maken van winst. De Stichting kan ter bereiking van haar doel

samenwerken met alle daarvoor in aanmerking komende (overh e i d s ) i n s t e l l i n g e n .

1 . 3 . M i d d e l e n

De Stichting verkrijgt haar middelen met name door:

– verkoop van toegangsbewijzen;

– opbrengst van copyrights, verkoop van prentbriefkaarten, posters, catalogi en dergelijke;

– schenkingen, legaten en erf s t e l l i n g e n ;

– subsidies, bijdragen van overheden en donaties.

2. Indeling jaarrekening en vergelijkende cijfers

De indeling van de jaarrekening is met ingang van 1997 gebaseerd op het op 6 februari 1998 v e r-

schenen Handboek financiële verantwoording cultuursubsidies Musea van het Ministerie van OCenW.

Deze indeling is grotendeels gelijk aan die van het Burgerlijk Wetboek, Boek 2, Titel 9.

De in het handboek gestelde eisen beogen enerzijds duidelijkheid te bieden aan de instellingen zelf

en anderzijds uniformiteit te bevorderen in de presentatie van de te leveren financiële gegevens.


Bericht van de Raad van To e z i c h t

127

3. Wa a rd e r i n g s g ro n d s l a g e n

3.1. Algemeen

De waardering en bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van historische kosten. Vo o r z o v e r

niet anders is vermeld zijn de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. Baten en lasten

worden toegerekend aan het jaar waarop ze betrekking hebben, ongeacht of ze tot ontvangsten of

uitgaven hebben geleid. Baten worden slechts opgenomen voorzover zij op balansdatum zijn gerealiseerd.

Lasten en risico’s die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar, worden in acht

genomen indien zij voor het maken van de jaarrekening bekend zijn geworden.

3 . 2. Criteria voor consolidatie

In de geconsolideerde jaarrekening zijn de financiële gegevens opgenomen van Stichting Het

Rijksmuseum en van de groepsmaatschappijen waarin Stichting Het Rijksmuseum direct of indirect

meer dan de helft van het stemgerechtigde kapitaal houdt of waarin Stichting Het Rijksmuseum op

grond van aanvullende regelingen beschikt over de beslissende zeggenschap ter zake van het bestuur

en het financiële beleid. De activa, passiva, resultaten en kasstromen van deze groepsmaatschappijen

zijn in de consolidatie betrokken onder eliminatie van de onderlinge verhoudingen en transacties.

De opgenomen groepsmaatschappijen, gevestigd te Amsterdam, zijn:

- Rijksmuseum Holding B.V. (deelname 1 0 0 % )

- Rijksmuseum Merchandising B.V. (deelname 1 0 0 % )

3 . 3. Omrekening van vreemde valuta

Vorderingen, schulden en verplichtingen in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koers per

balansdatum. Transacties in vreemde valuta gedurende verslagperiode zijn in de jaarrekening verwerkt

tegen de afwikkelingskoers. Uit de omrekening per balansdatum voortvloeiende koersverschillen

worden opgenomen in de exploitatierekening.

3 . 4. Kunstcollectie

De kunstcollectie is eigendom van de Staat der Nederlanden en is daarom niet in de balans opgenomen.

De collectie is ook niet verzekerd.


128

3 . 5. Grondslagen voor de waardering van activa en passiva

3 . 5 . 1. Immateriële vaste activa

De kosten van programmeren, vormgeven en overige bijkomende kosten inzake de We b - s i t e

Rijksmuseum, worden geactiveerd als ‘Web-site’ tot ten hoogste de aan derden gedane uitgaven

verminderd met de afschrijvingen. De afschrijvingen vinden lineair plaats en zijn gebaseerd op een

economische levensduur van 3 j a a r.

3 . 5 . 2. Materiële vaste activa

De materiële vaste activa worden gewaardeerd op verkrijgingsprijs, verminderd met de cumulatieve

afschrijvingen. De afschrijvingen zijn gebaseerd op de geschatte economische levensduur en worden

berekend op basis van een vast percentage van de verkrijgingsprijs. Er wordt afgeschreven vanaf het

moment van ingebruikneming.

De waarde en de resterende levensduur van de inventaris en de opstelling vaste presentatie collectie

van voor de verzelfstandiging, alsmede die van de Zuidvleugel (begin 1996 overgedragen aan de

Stichting Het Rijksmuseum) zijn gebaseerd op taxaties door onafhankelijke derden. Deze activa en

hun afschrijvingen zijn overeenkomstig deze taxaties opgenomen.

3 . 5 . 3. Vo o rr a d e n

De voorraden worden gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs of lagere netto-opbrengstwaarde.

3 . 5 . 4. Vo rd e r i n g e n

De vorderingen worden opgenomen tegen nominale waarde, onder aftrek van de noodzakelijk geachte

voorzieningen voor oninbaarheid. Deze voorzieningen zijn bepaald op basis van een beoordeling

van de individuele vorderingen.

3 . 5 . 5. Egalisatiere s e rve investeringsbijdragen

Ontvangen investeringssubsidies en bijdragen ten behoeve van de aanschaf van materiële vaste activa

worden verantwoord onder de post egalisatiereserve investeringsbijdragen. Deze post valt vrij ten gunste

van de exploitatierekening overeenkomstig de afschrijving op de met deze subsidies en bijdragen

verkregen materiële vaste activa.

3 . 5 . 6 . Vo o rz i e n i n g e n

De voorzieningen worden op nominale waarde gewaardeerd.


129

3 . 6 . G rondslagen voor de bepaling van het re s u l t a a t

3 . 6 . 1. Exploitatiesubsidie OCenW

De onderdelen van de subsidie die bestemd zijn voor kunstaankopen en de financiering van de

Zuidvleugel zijn gezien hun aard niet ten gunste van de exploitatierekening gebracht.

3 . 6 . 2. Schenkingen en kunstaankopen

Schenkingen en subsidies voor kunstaankopen worden gezien hun aard niet in de exploitatierekening

verantwoord, maar rechtstreeks aan het bestemmingsfonds toegevoegd. Kunstaankopen worden rechtstreeks

betaald uit dit bestemmingsfonds.

3 . 6 . 3. Buitengewone re s u l t a t e n

Buitengewone baten en lasten vloeien voort uit handelingen en gebeurtenissen die zich onderscheiden

van de normale bedrijfsactiviteiten en zijn derhalve van incidentele aard.

Toelichting op de geconsolideerde balans

Immateriële vaste activa

( b e d ragen x NLG 1.000)

We b s i t e

Stand 1 januari

A a n s c h a f w a a r d e 0

Cumulatieve afschrijvingen 0

B o e k wa a rde 1 januari 0

Mutaties boekjaar

I n v e s t e r i n g e n 3 3 4

A f s c h r i j v i n g e n -5

Stand per 31 december

3 2 9

A a n s c h a f w a a r d e 3 3 4

Cumulatieve Afschrijvingen -5

B o e k wa a rde 31 december 3 2 9


130

Materiële vaste activa Vo o ru i t Ve r b o u w i n g e n I nve n t a ri s M u s e a l e O ve ri g e To t a a l

( b e d ragen x NLG 1.000) betaald op a p p a ratuur en i nve n t a ri s vaste

m a t e ri ë l e I n ri c h t i n g b e d ri j f s -

vaste activa

m i d d e l e n

Stand 1 januari

A a n s c h a f w a a r d e 0 1 . 464 22 . 138 2 . 264 72 25 . 938

Cumulatieve afschrijvingen 0 - 24 -15. 082 -446 -38 -15. 808

B o e k wa a rde 1 januari 0 1 . 4 4 0 7.0 5 6 1.6 0 0 3 4 1 0 . 1 3 0

Mutaties boekjaar

Consolidatie: aanschafwaarde 0 21 . 006 0 0 0 21 . 006

Consolidatie: cumulatieve

a f s c h r i j v i n g e n 0 - 6 . 302 0 0 0 -6. 302

Aanschafwaarde desinvesteringen 0 0 0 0 - 72 - 72

Cumulatieve afschrijvingen

d e s i n v e s t e r i n g e n 0 0 0 0 43 43

I n v e s t e r i n g e n 379 38 821 21 90 1 . 349

A f s c h r i j v i n g e n 0 -2. 249 -2. 136 -227 -22 -4. 634

3 7 9 1 2 . 4 9 3 -1 . 3 1 5 -2 0 6 -3 9 1 1 . 3 9 0

Stand per 31 december

A a n s c h a f w a a r d e 3 7 9 2 2 . 5 0 8 2 2.9 5 9 2.2 8 5 9 0 4 8 . 2 2 1

Cumulatieve afschrijvingen 0 -8 . 5 7 5 -1 7 . 2 1 8 -8 9 1 -1 7 -2 6 . 7 0 1

B o e k wa a rde 31 december 3 7 9 1 3 . 9 3 3 5 . 7 4 1 1 . 3 9 4 7 3 2 1 . 5 2 0

De verzekerde waarde ultimo 1 9 9 9 bedraagt n l g 1 7.8 7 5 . 0 0 0.


131

Financiële vaste activa

O ve rige financiële

( b e d ragen x NLG 1.000) vaste activa

Stand 1 januari 0

Mutaties boekjaar

Consolidatie Stichting De Staalmeesters 9 . 8 0 0

Ontvangen op financiële vaste activa - 1 . 4 0 0

Stand per 31 december 8 . 4 0 0

De overige financiële vaste activa betreft een langlopende vordering, oorspronkelijk groot N L G

16 . 850 . 000, inzake de door het Ministerie van VROM toegezegde bijdrage in de verbouwingskosten

van de Druckervleugel conform contract d.d. 29 . 03 . 1993. Het restant van de lening wordt in zes jaarlijks

gelijkblijvende termijnen van N L G 1.400.000 a f g e l o s t .

Vo o rr a d e n

31 december

( b e d ragen x NLG 1.000) 1 9 9 9 1 9 9 8

Voorraad museumwinkels 1.3 1 7 1 . 5 9 2

Overige voorraden 0 1 1 5

1 . 3 1 7 1 . 7 0 7

Vo rd e r i n g e n

31 december

( b e d ragen x NLG 1.000) 1 9 9 9 1 9 9 8

D e b i t e u r e n 195 326

Vorderingen op gelieerde rechtspersonen 1 . 196 189

Belastingen en sociale premies 649 763

P e n s i o e n e n 2 . 292 1 . 815

Overige vorderingen 1 . 601 1 . 259

Overlopende activa 918 87

Liquide midd e l e n

6 . 8 5 1 4 . 4 3 9

De banktegoeden zijn direct opeisbaar.

De stichting beschikt over een kredietfaciliteit bij de ABN-AMRO bank van n l g 3.0 0 0.0 0 0.


132

G ro e p s ve r m o g e n

31 december

( b e d ragen x NLG 1.000) 1 9 9 9 1 9 9 8

Stand 1 januari 5 . 5 7 4 -2 . 8 0 0

Uit bestemming van het re s u l t a a t 1 . 6 4 9 2 . 7 3 6

Consolidatie Rijksmuseum-Stichting 0 1 . 576

Consolidatie Stichting De Staalmeesters:

Vermogen Stichting De Staalmeesters per 31 december 1998 333

Aanpassing activa en passiva aan waarderingsgrondslagen Rijksmuseum 2 . 951

I n b reng vermogen Stichting De Staalmeesters per 1 januari 1999 3 . 2 8 4 0

– Overboeking bestemmingsreserve herinrichting Nederlandse geschiedenis 0 8 0 0

– Overboeking bestemmingsreserve Masterplan 0 5 0 0

– Overboeking bestemmingsreserve tegenwaarde materiële vaste activa 0 2 . 7 6 2

Stand per 31 december 1 0 . 5 0 7 5 . 5 7 4

Het Ministerie van OCenW stelt, om ongewenste vermogensvorming middels subsidiegelden te voorkomen,

een maximum aan de met de subsidie gerealiseerde exploitatieoverschotten. Gedurende een subsidieperiode

mag maximaal tien procent van de totale subsidie over deze vierjaarsperiode worden ‘gereserveerd’. Vo o r

de periode 1997 – 2000 betekent dit een maximale reservering van circa 12 miljoen. Exploitatieoverschotten

uit een eerdere subsidieperiode worden meegenomen bij de beoordeling van de maximale reserv e r i n g .

Hierbij dient opgemerkt te worden dat bij de berekening van de met de subsidie behaalde exploitatieoverschotten,

rekening moet worden gehouden met de verhouding van de subsidieinkomsten ten opzichte van

de totale inkomsten. Dit houdt in dat bij de berekening van de met de subiside gerealiseerde exploitatieoverschotten,

niet het gehele, maar slechts een gedeelte van het exploitatieoverschot wordt toegerekend

aan de subsidie. Ultimo 1999 geeft dit, uitgaande van de veronderstelling dat de subsidie van het

Ministerie van OCenW circa 60 % van de totale inkomsten uitmaakt gedurende de subsidieperiode en

d a a rv o o r, het volgende beeld ultimo 1999:

( b e d ragen x NLG 1.000) E x p l o i t a t i e ove rs c h o t V rij ter To t a a l

s u b s i d i e

b e s c h i k k i n g

Vermogen per 1 januari 1997 0 1 . 055 1 . 055

Exploitatieoverschot 1997 124 83 207

Exploitatieoverschot 1998 1 . 642 1 . 094 2 . 736

Inbreng Fusievermogen Rijksmuseum Stichting per 1 januari 1998 0 1 . 576 1 . 576

Exploitatieoverschot 1999 989 660 1 . 649

Inbreng Fusievermogen Stichting De Staalmeesters januari 0 3 . 284 3 . 284

2 . 7 5 5 7 . 7 5 2 1 0 . 5 0 7


133

B e s t e m m i n g s fonds kunstaanko p e n

31 december

( b e d ragen x NLG 1.000) 1 9 9 9 1 9 9 8

Stand 1 januari 3 0 7 1 0

- Subsidie OCenW 750 750

- Toevoeging uit opbrengst museumwinkels 1.250 1 . 250

- Overige bijdragen en schenkingen t.b.v. kunstaankopen 3 . 657 1 . 682

- Kunstaankopen -5. 886 -3. 385

Stand per 31 december 7 8 3 0 7

E g a l i s a t i e re s e rve inve s t e r i n g s b i j d r a g e n Ve r b o u w i n g I nve n t a ris appara t u u r M u s e a l e

( b e d ragen x NLG 1.000) D ru c ke r- en inri c h t i n g i nve n t a ri s To t a a l

v l e u g e l

Stand 1 januari 0 4 . 0 1 5 1 . 1 9 0 5 . 2 0 5

Consolidatie Stichting De Staalmeesters 1 4 . 6 4 1 0 0 1 4 . 6 4 1

Aankopen materiële vaste activa uit barters 0 7 6 0 7 6

Vrijval ten gunste van de exploitatierekening - 2 . 0 9 2 - 1 . 1 8 2 -1 4 4 - 3 . 4 1 8

Stand per 31 december 1 2 . 5 4 9 2 . 9 0 9 1 . 0 4 6 1 6 . 5 0 4

Vo o r z i e n i n g e n H u i s ve s t i n g Wa c h t g e l d e n Suppletie- en H e rs t ru c t u r e ri n g

( b e d ragen x NLG 1.000) g e l d e n a f ko o p r e g e l i n g e n b e d ri j f s p r o c e s s e n To t a a l

Stand 1 januari 5 0 0 5 9 2 1 . 7 0 1 3 . 9 1 0 6 . 7 0 3

Dotatie boekjaar 500 0 0 1 . 370 1 . 870

Aangewend in boekjaar 0 - 48 - 101 - 1 . 767 - 1 . 916

O v e r b o e k i n g 0 1 . 342 0 -1. 342 0

Vrijval ten gunste van resultaat 0 -227 0 0 -227

Stand per 31 december 1 . 0 0 0 1 . 6 5 9 1 . 6 0 0 2 . 1 7 1 6.4 3 0


134

Personeelsverplichtingen: wachtgelden en suppletie- en afkoopregelingen

Deze voorzieningen betreffen de geschatte verplichtingen voor wachtgelden en suppletie- en afkoopregelingen

personeel. Deze voorzieningen hebben een langlopend karakter.

Herstructurering bedrijfsprocessen

De voorziening herstructurering bedrijfsprocessen is gevormd voor de geschatte kosten van herstructurering

van diverse bedrijfsprocessen. De hiermee gepaard gaande lasten zijn verantwoord als buitengewone

lasten. De voorziening heeft een langlopend karakter.

H u i s v e s t i n g

De voorziening huisvesting is gevormd ter dekking van de kosten voor rekening van de

g e b r u i k e r / h u u r d e r, opgeroepen door het gebruik van het pand. Deze voorziening heeft een kortlopend

karakter en is bedoeld voor kosten die tot de grote renovatie nog gemaakt moeten worden, met

name op het gebied van brandveiligheid. Het resterend saldo zal, conform het Financieel Plan

2001 – 2008, worden aangewend voor de inrichting na de renovatie.

Langlopende schulden H y p o t h e e k L e n i n g L e a s e - To t a a l

( b e d ragen x NLG 1.000) D ru c ke rv l e u g e l Z u i d v l e u g e l ve rp l i c h t i n g e n

Stand 1 januari 0 7 0 0 8 9 7 8 9

Consolidatie Stichting De Staalmeesters 9 . 4 0 0 -7 0 0 0 8 . 7 0 0

Aflossingen boekjaar -1 . 1 7 5 0 -6 9 -1 . 2 4 4

8 . 2 2 5 0 2 0 8 . 2 4 5

Aflossingen volgend boekjaar - 1 . 1 7 5 0 -2 0 -1 . 1 9 5

Stand per 31 december 7 . 0 5 0 0 0 7 . 0 5 0

Hypotheek Druckerv l e u g e l

De Hypotheek Druckervleugel betreft een 10 jarige lening bij de Generale Bank, oorspronkelijk

groot NLG 11 . 750 . 000 met een rentepercentage van 6 , 85 %. De lening wordt lineair afgelost met 10

jaarlijks gelijkblijvende termijnen van N L G 1 . 175 . 000 die per 1 januari vervallen. De resterende looptijd

bedraagt 6 j a a r. Het gedeelte dat binnen 1 jaar moet worden afgelost, is opgenomen onder de

kortlopende schulden.


135

Ko rtlopende schulden

31 december

( b e d ragen x NLG 1.000) 1 9 9 9 1 9 9 8

Schulden aan kredietinstellingen 859 631

Kortlopend deel langlopende schulden 1 . 195 717

Belastingen en sociale premies 639 1 . 000

SFP inzake tekorten pensioenen en VUT 1 . 500 0

Schulden aan gelieerde rechtspersonen 0 36

C r e d i t e u r e n 3 . 137 3 . 927

Overige schulden 694 369

Overlopende passiva 8 . 470 7 . 325

Niet uit de balans blijkende rechten en ve r p l i c h t i n g e n

1 6 . 4 9 4 1 4 . 0 0 5

H u u rv e r p l i c h t i n g e n

Met de Rijksgebouwendienst is een huurcontract gesloten voor de gebouwen van Stichting Het Rijksmuseum

van n l g 2,7 miljoen per jaar. Het contract is aangegaan op 1 juli 1 9 9 5 en heeft een looptijd van 2 0 j a a r.

S u b s i d i e

Voor de periode 1 9 9 8–2 0 0 0 is door het Ministerie van OCenW een jaarlijkse subsidie verleend van

n l g 3 1.7 3 1.0 0 0.


136

Toelichting op de geconsolideerde functionele exploitatiere ke n i n g

B a t e n

( B e d ragen x NLG 1.000) 1999 1999 1998

( u i t ko m s t ) ( b e g r o t i n g ) ( u i t komst)

D i recte opbre n g s t e n

Inkomsten uit entreegelden en museum jaarkaart 14 . 071 11 . 659 13 . 475

Directe sponsoring 1 . 695 1 . 263 .740

Inkomsten avondontvangsten horeca exploitatie .701 .705 .711

Inkomsten uit verkopen winkels 3 . 217 2 . 648 2 . 853

Overige directe opbrengsten .953 .600 .830

2 0 . 6 3 7 1 6 . 8 7 5 1 8 . 6 0 8

I n d i recte opbre n g s t e n

Indirecte sponsoring .4 7 0 .4 8 5 .2 1 7

Overige indirecte opbrengsten .2 5 7 .2 3 3 .3 0 9

.7 2 7 .7 1 8 .5 2 6

S u b s i d i e s

Subsidie Ministerie OCenW 33 . 032 31 . 997 31 . 810

Vrijval subsidie OCenW t.b.v. Zuidvleugel . 050 . 050 . 050

Vrijval egalisatiereserve investeringsbijdragen 3 . 167 1 . 294 1 . 291

Overige subsidies en bijdragen .082 . 078 .158

3 6 . 3 3 1 3 3 . 4 1 9 3 3 . 3 0 9


137

L a s t e n

( B e d ragen x NLG 1.000) 1 9 9 9 1 9 9 9 1 9 9 8

( u i t ko m s t ) ( b e g r o t i n g ) ( u i t komst)

B e h e e r s l a s t e n

Directie en administratie 10 . 229 9 . 727 8 . 728

Gebouwen en terreinen 14 . 430 12 . 086 12 . 004

Bewaking en beveiliging 9 . 828 10 . 089 9 . 513

3 4 . 4 8 7 3 1 . 9 0 2 3 0 . 2 4 5

C o l l e c t i e f u n c t i e

C o l l e c t i e v o r m i n g 6 . 811 7 . 167 7 . 040

C o l l e c t i e b e h e e r .691 .614 .494

Onderzoek en documentatie .498 .451 .332

C o n s e rvering en restauratie 1 . 056 1 . 344 1 . 526

9 . 0 5 6 9 . 5 7 6 9 . 3 9 2

P u b l i e k s f u n c t i e

Projecten en tentoonstellingen 4 . 707 4 . 298 4 . 790

Afdeling museuminrichting 1 . 009 .990 .902

Educatie en voorlichting, werving en PR 4 . 071 3 . 216 3 . 258

F o t o g r a f i e .649 .634 .627

1 0 . 4 3 6 9 . 1 3 8 9 . 5 7 7

B u i t e n g ewone baten

Vrijval voorziening wachtgelders en achterblijvers .227 . 000 .176

Vrijval schuld lening Zuidvleugel . 000 . 000 .600

Overige baten voorgaand jaar .256 . 000 .390

.4 8 3 . 0 00 1 . 1 6 6

B u i t e n g ewone lasten

Dotatie voorziening herstructurering

b e d r i j f s p r o c e s s e n 1 . 370 . 000 1 . 914

Aanvulling tekort SFP pensioenen & VUT 1 . 072 . 000 . 000

Overige lasten voorgaand jaar .347 . 000 .414

2 . 7 8 9 . 0 00 2 . 3 2 8


138

O verige gegevens met betrekking tot de personele lasten

Het gemiddeld aantal personeelsleden in 1999 op full time basis bedroeg 353 (1998: 3 4 6 ) .

De personele kosten bestaan uit: 1 9 9 9 1 9 9 9 1 9 9 8

( B e d ragen x NLG 1.000) ( u i t ko m s t ) ( b e g r o t i n g ) ( u i t ko m s t )

Lonen en salarissen 23 . 716 24 . 759 23 . 741

Sociale lasten 3 . 615 3 . 998 3 . 694

P e n s i o e n l a s t e n 2 . 323 2 . 410 2 . 454

Inhuur derden/uitzendkrachten 1 . 961 .651 .529

3 1 . 6 1 5 3 1 . 8 1 8 3 0 . 4 1 8


139

S t i c h t i n g s b a l a n s

(na bestemming exploitatiesaldo)

( b e d ragen x NLG 1.000) 31 december 1999 31 december 1998

Vaste activa

Immateriële vaste activa .329 . 000

Materiële vaste activa 21 . 520 10 . 130

Financiële vaste activa 8 . 283 . 000

3 0 . 1 3 2 1 0 . 1 3 0

Vlottende activa

Vo o r r a d e n 1 . 225 1 . 707

Vo r d e r i n g e n 6 . 825 4 . 439

Liquide middelen 18 . 562 15 . 590

2 6 . 6 1 2 2 1 . 7 3 6

Af: kortlopende schulden 1 6 . 1 7 5 1 4 . 0 0 5

We r k k a p i t a a l 1 0 . 4 3 7 7 . 7 3 1

Te fi n a n c i e ren vermoge n 4 0 . 5 6 9 1 7 . 8 6 1

Eigen vermogen 10 . 507 5 . 574

Bestemmingsfonds kunstaankopen . 078 .307

E g a l i s a t i e r e s e rve investeringsbijdragen 16 . 504 5 . 205

Vo o r z i e n i n g e n 6 . 430 6 . 703

Langlopende schulden 7 . 050 . 072

F i n a n c i e rend vermogen 4 0 . 5 6 9 1 7 . 8 6 1


140

E x p l o i t a t i e re kening van de Stichting

( b e d ragen x NLG 1.000) 1 9 9 9 1 9 9 9 1 9 9 8

( u i t ko m s t ) ( b e g r o t i n g ) ( u i t ko m s t )

Resultaat deelnemingen -.1 5 9 . 0 00 . 0 00

Overige baten en lasten 1 . 8 0 8 .5 0 0 2 . 7 3 6

E x p l o i t a t i e s a l d o 1 . 6 4 9 .5 0 0 2 . 7 3 6

Toelichting op de Stichtingsbalans

A l g e m e e n

De grondslagen voor de waardering van de activa en passiva en voor de bepaling van het resultaat zijn

gelijk aan de waarderingsgrondslagen vermeld in de toelichting op de geconsolideerde jaarrekening.

Financiële vaste activa

Deelnemingen waarop invloed van betekenis kan worden uitgeoefend zijn gewaardeerd tegen de

n e t t o - v e r m o g e n s w a a r d e .

Financiële vaste activa d e e l n e m i n g ove ri g e To t a a l

( b e d ragen x NLG 1.000) in groeps- fi n a n c i ë l e

m a a t s c h a p p i j e n vaste activa

Stand 1 januari 0 0 0

Mutaties boekjaar

Consolidatie Stichting De Staalmeesters 0 9 . 800 9 . 800

Investeringen in deelnemingen 42 0 42

Resultaat deelnemingen - 159 0 - 159

Ontvangen op financiële vaste activa 0 - 1 . 400 - 1 . 400

Stand per 31 december - 1 1 7 8 . 4 0 0 8 . 2 8 3


141

O verige gegevens

A c c o u n t a n t s ve r k l a r i n g

Wij hebben het in dit verslag opgenomen financieel overzicht van Stichting Het Rijksmuseum te

Amsterdam over 1999 gecontroleerd. Dit financieel overzicht is ontleend aan de door ons gecontroleerde

jaarrekening 1999 van Stichting Het Rijksmuseum te Amsterdam. Bij die jaarrekening hebben

wij op 21 maart 2000 een goedkeurende accountantsverklaring verstrekt.

Dit financieel overzicht is opgesteld onder verantwoordelijkheid van de Directie en de Raad van

Toezicht van de Stichting. Het is onze verantwoordelijkheid een accountantsverklaring inzake het

financieel overzicht te verstrekken.

Wij zijn van oordeel dat dit financieel overzicht op alle van materieel belang zijnde aspecten in overeenstemming

is met de jaarrekening waaraan deze is ontleend. Voor een beter inzicht in de financiële

positie en de resultaten van de Stichting en de reikwijdte van onze controle, dient het financieel

overzicht te worden gelezen in samenhang met de volledige jaarrekening, waaraan deze is ontleend,

alsmede met de door ons daarbij verstrekte accountantsverklaring.

Den Haag, 2 1 maart 2 0 0 0

Deloitte & To u c h e A c c o u n t a n t s

Voorstel bestemming exploitatiesaldo

De directie heeft besloten het exploitatiesaldo 1 9 9 9 ad N L G 1 . 6 4 9 . 0 0 0 toe te voegen aan de vrije

r e s e rves. Dit voorstel is reeds verwerkt in de balans ultimo 1 9 9 9.

G e b e u rtenissen na balansdatum

Begin 2 0 0 0 is een werkmaatschappij opgericht, Rijksmuseum E-commerce B.V., waarin de commerciële

verkoop van merchandising artikelen via internet zal worden geëxploiteerd.

Na balansdatum is een investeringsverplichting aangegaan van N L G 1 , 3 miljoen ten behoeve van de

verbouwing van het publieksrestaurant.


142

M e e r j a re n ove r z i c h t

( B e d ragen x NLG 1.000) 1 9 9 9 1 9 9 8 1997

R e s u l t a t e n

E n t r e e g e l d e n 14 . 071 13 . 475 9 . 834

W i n k e l s 3 . 217 2 . 852 .200

S p o n s o r i n g 2 . 165 .957 1 . 794

Subsidie OCen W 33 . 032 31 . 810 30 . 981

Vrijval egalisatiereserv e 3 . 167 1 . 291 1 . 281

Overige opbrengsten 2 . 043 2 . 058 1 . 644

Totaal opbrengsten 5 7 . 6 9 5 5 2 . 4 4 3 4 5 . 7 3 4

P e r s o n e e l s l a s t e n 31 . 615 30 . 418 27 . 943

Afschrijvingen vaste activa 4 . 639 2 . 268 1 . 881

Lasten collectie- en publieksfunctie 6 . 710 6 . 499 4 . 710

H u i s v e s t i n g s l a s t e n 5 . 763 5 . 476 5 . 235

Overige lasten 5 . 252 4 . 553 3 . 355

Totaal lasten 5 3 . 9 7 9 4 9 . 2 1 4 4 3 . 1 2 4

Financiële baten en lasten .2 3 9 .6 6 9 .4 4 2

Saldo uit gewone bedri j f s u i t v o e ri n g 3 . 9 5 5 3 . 8 9 8 3 . 0 5 2

Buitengewone baten en lasten - 2 . 3 0 6 - 1 . 1 6 2 - 2 . 8 4 5

E x p l o i t a t i e s a l d o 1 . 6 4 9 2 . 7 3 6 .2 0 7

Ve r m o g e n

Vaste activa 30 . 249 10 . 130 9 . 090

Vlottende activa 26 . 814 21 . 736 16 . 178

Kortlopende schulden 16 . 494 14 . 005 11 . 233

Eigen Ve r m o g e n 10 . 507 5 . 574 1 . 262

Bestemmingsfonds kunstaankopen . 078 .307 . 010

E g a l i s a t i e r e s e rv e 16 . 504 5 . 205 6 . 328

Vo o r z i e n i n g e n 6 . 430 6 . 703 5 . 046

Langlopende schulden 7 . 050 . 072 1 . 389

Totaal vermogen 57 . 063 31 . 866 25 . 268


143

1 9 9 9 1 9 9 8 1997

M e d ewe r kers (aantal)

Gemiddeld aantal medewerkers .3 5 3 .3 4 6 .3 4 3

B e z o e kers (aantal)

Totaal aantal bezoekers 1 310.497 1 229.445 1 084.652

N a t i o n a a l 508 . 498 593 . 463 519 . 735

I n t e r n a t i o n a a l 801 . 999 635 . 982 564 . 917

Betalende bezoekers 1 245.265 1 184.066 1 031.494

Gratis bezoek 65 . 232 45 . 379 53 . 158

Bezoekers MJK 224 . 191 206 . 679 190 . 435

Jeugd tot 18 jaar 176 . 182 159 . 709 150 . 552

Kengetallen (in %)

Subsidie OCenW/totale baten .57, 3 .60, 7 .67, 7

Personeelslasten/Subsidie OCenW .95, 7 .95, 6 .90, 2

Vlottende activa/kortlopende schulden .162, 6 .155, 2 .144, 0

Eigen vermogen/totaal vermogen .18, 4 .17, 5 .05, 0

Samenstelling Raad van To e z i c h t

Mr J.M. H e s s e l s , vo o r z i t t e r

Voorzitter Raad van Bestuur Vendex KBB

P ro f . Mr I.P. A s s c h e r- Vo n k

Hoogleraar sociaal recht aan de Katholieke Universiteit Nijmegen

Drs P. M . N o o rd e rv l i e t - B o l

S c h r i j v e r

P ro f . Dr J.R. G l a s z

Trenité van Doorne, advocaten en notarissen en

hoogleraar corporate governance aan de Universiteit van Amsterdam

Dr H.H.F. W i j f fe l s

Voorzitter Sociaal Economische Raad

Neil MacGre go r

Director of The National Gallery, London


Auteurs essay s

Reinier Baars e n

Mattie Boom

Ad Hoving

Guido Jansen

Wouter Kloek

Jan Rudolph de Lorm

Pauline Lunsingh Scheurl e e r

R o b e rt Jan te Rijdt

M a rijn Schapelhouman

Peter Sigmond

F i e ke T i s s i n k

Kees Zandvliet

ve rschillende auteurs

Een A u g s bu rgs pronkkabinet

Éduard Baldus F o t o g rafie van het

nieuwe Louvre 1854–1857

De Dirck Hart o g h s - s c h o t e l

De zomer in het hoofd

Een Hollander in Italië

Aanwinsten uit eigen collectie

Het restauratieproject stillev e n s

F rans historisme op zijn best

Zilveren kandelaren van Froment-M e u ri c e

K u ve ra , de Indo-Javaanse god van de ri j k d o m

Negentiende-eeuwse tekeningen

Aanwinsten uit de collectie Hans van Leeuwen

De schilder en zijn graveur

Een tekening naar Rubens, door de meester

g e c o rri g e e r d

Besef van tijd en gevoel van schoonheid

N e d e rlandse geschiedenis in een geïntegreerde

o p s t e l l i n g

W w w. ri j k s mu s e u m . n l

Pieter Isaacsz A l l eg o rie op Amsterdam als

c e n t rum van de wereldhandel

Het Nieuwe Rijksmuseum

Het Rijksmuseum in de 21e eeuw

Illustraties tussenbladen

U i t : Het Rijksmuseum te Amsterdam tekst van Victor de Stuers , platen van

P. J . H .C u y p e rs A m s t e r d a m , H o l kema en Wa r e n d o r f , 1 8 9 7

Woning van de hoofddirecteur, hoofddeur (plaat 24) – p. 8

Balk- en gewe l f s c h i l d e ring in de admiraliteits- en leeszaal (plaat 58) – p. 3 6

Windvaan en topve rs i e rselen (plaat 20) – p. 4 8

Eén van de vier winden in de klokkentoren (plaat 44) – p. 7 6

Mozaïkvloer in de Rembrandtzaal en in de Eregalerij (plaat 12) – p. 1 0 5

M u u rs c h i l d e ring vo o r z a a l , mu u rpijler (plaat 50) – p. 1 1 4

R e d a c t i e

T C O S ,A m s t e r d a m

E i n d re d a c t i e

Marcelle Ve r b e rn e

O n t we r p

Studio Rooze n ,A m s t e r d a m

L i t h o g r a f i e

Scanprofile, Oisterwijk

D r u k

Wa a n d e rs Dru k ke rs , Z wo l l e