Jaarverslag 1999 - Rijksmuseum

Rijksmuseum Amsterdam
Postbus 74888
1070 dn A m s t e r d a m
telefoon 020 674 70 00
t e l e f a x 020 674 70 01
e - m a i l i n f o @ r i j k s m u s e u m . n l
Internetsite www. r i j k s m u s e u m . n l

J a a rv e r s l a g 1 9 9 9
4 Schenkers en legatoren
5 Sponsoren en donaties
6 B e z o e k c i j f e r s
7 D o e l s t e l l i n g
9 Verslag van de directie
37 Het Nieuwe Rijksmuseum
49 E s s a y s
77 B i j l a g e n
115 Financieel overzicht 1999
3

Schenkers en legatoren
4
Afdeling Aziatische kunst
De heer en mevrouw G.J. Korteling, Bennebroek
De heer B.J. Peiser, Utrecht
De heer E. Lampe, Amsterdam (schenking aan
de Vereniging van Vrienden der Aziatische
k u n s t )
De heer en mevrouw Hülsmann-Stork,
Heemstede (legaat aan de Vereniging van
Vrienden der Aziatische kunst)
Afdeling beeldhouwkunst en kunstnijverheid
Mevrouw A.R. Brandsen, Amsterdam
E rven C.F. van Dorp, Katwijk
De heer en mevrouw Engels-de Lange,
Driebergen
Mevrouw W.M. Feenstra-von Saher, Leiden
S . F. barones van Höevell-Teding van Berkhout,
Bergen (NH)
Familie van der Hoeven, Zundert
Mevrouw M.G.A. Schipper-van Lottum,
Amsterdam
Jonkvrouwe A.C. Teding van Berkhout,
Bergen (NH)
Jaffé-Pierson Stichting, Amsterdam
Nederlandse Sponsor Loterij, Amsterdam
Mevrouw C.H. le Nobel-Mekkink, Oosterbeek
( l e g a a t )
Rijksmuseum Fonds
Afdeling Nederlandse geschiedenis
De heer H. Weijzig, Amsterdam
Mevrouw M. van Berkesteijn, Amsterdam
Mevrouw H. J. Baruch, Amsterdam
Mevrouw E. van der Vo s s e n - D e l b r ü c k ,
A m s t e r d a m
Rijksprentenkabinet
De heer E. Ariëns Kappers, Amsterdam
De heer A.J.E. Arnold Bik, Heemstede,
mevrouw A.H. Jager-Arnold Bik,
's Gravenhage, mevrouw G.L. Arnold Bik,
Epe (erven mevrouw G.L. Arnold Bik-
S t e m f o o r t )
De heer R.W. Asser, Amstelveen
Mevrouw S. Asser, Amsterdam
De heer J.W. de Boer, Koog aan de Zaan
Mevrouw M. Boom, Leiden
Mevrouw W. Buys, Amsterdam
De heer W. Diepraam, Amsterdam
De heer R. Farber, 's Gravenhage
Mevrouw W.M. Feenstra-von Saher, Leiden
De heer J.P. Filedt Kok, Amsterdam
De heer en mevrouw J.W. Goslings, Epse
Mevrouw N. Hartz, Haarlem
Mevrouw J.G. Heijenk, Amsterdam
Mevrouw Jansma-Pet, Amsterdam, ter
herinnering aan prof. dr. T.S. Jansma
De heer W. van Keulen, Amsterdam
De heer J.B. Kist, Amsterdam
De heer H. van Leeuwen, Amerongen
De heer F.G.E. Nilant, Trigg (Australië)
De heer J.W. Niemeijer, Broek in Wa t e r l a n d
De heer J.F.H. Perrée, Eindhoven
De heer A.C. Roose, Curaçao (NA)
De heer H. Rooseboom, Rotterdam
De heer Stelniceau, Parijs
De heer en mevrouw Van der Vo s s e n - D e l b r ü c k ,
A m s t e r d a m
Mevrouw F.S. Verduyn-Broers, Krimpen a/d
I J s s e l
Mevrouw M.S. van Westen, Middelburg
De heer K.J.M. We t s e l a a r, Krommenie
Mevrouw S.M.E. Willink-Quiëll, Amsterdam
Mrs. Eva Louise Merrill, Boston, USA (legaat)
Mevrouw T.A. Voûte, Amsterdam (legaat)
Afdeling schilderijen
De heer Th. Cool, Vo o r b u r g
Mevrouw A.M. de Jong-Hug, Naarden
Bibliotheek
Mevrouw A.M. de Jong-Hug, Naarden
De heer E.A. Moes, Amsterdam
Mevrouw W. Rutgers-de Mooy, Nijmegen

Sponsoren en donaties
5
S u b s i d i ë n t
Ministerie van OCenW
B e g u n s t i g e r s
A h r e n d
Deloitte & To u c h e
Drukkerij Industrie
Drukkerij Mercurius
F.G. Wa l l e r- F o n d s
Nederlandse Sponsor Loterij
KLM Royal Dutch Airlines
M o ë t - H e n n e s y
NMC Nijssen International
Philips Nederland B.V.
Rijksmuseum Fonds
Vereniging Rembrandt
VSB Fonds
S p o n s o re n
ABN AMRO
A h o l d
Booz.Allen & Hamilton
Sara Lee/DE
SAS Scandinavian Airlines System
D o n a t i e s
Energie Noord We s t
Erasmus Forum
Fonds Edwin vom Rath
Galderma Nederland
Gohagan & Co
IBM Nederland
Jaffé-Pierson Stichting
Mondriaan Stichting
NWO/Gebiedsbestuur Geesteswetenschappen
Prins Bernhard Cultuurf o n d s
Rops Trade Consultants
S i l p r o t
S N C F
S T E R
Stichting Charema Fonds voor Geschiedenis
en Kunst
Ve n d e x / K B B
Visa Card Serv i c e s
Warburg Dillon Read

B e z o e k c i j f e r s
6
1998 1999
Betalende bezoekers
Vo l w a s s e n e n 592.416 626 . 682
K i n d e r e n 31.679 35 . 917
Gezin (aantal personen) 55.557 55 . 076
Volwassenen in groepsverband 226.627 214 . 821
Houders museumjaarkaarten 206.679 238 . 214
Kinderen in groepsverband 20.231 15 . 357
Gereduceerd individueel 1.046 16 . 162
Vo l k s k r a n t l e z i n g e n .806
M u s e u m z o n d a g 1.035 1 . 066
S u b t o t a a l 1 136.076 1 202.295
Gratis bezoekers
Schoolverband en museumles 61.440 78 . 226
Av o n d o n t v a n g s t e n 9.903 5 . 540
R e l a t i e s 5.875 6 . 912
Bezoekers studiezaal 3.402 3 . 592
S p o n s o r e n .159 1 . 780
D i v e r s e n 12.590 26 . 175
S u b t o t a a l 93 . 369 122 . 225
Totaal aantal bezoekers 1 2 2 9.4 4 5 1 3 1 0 . 4 9 7
Enkele kengetallen
Totaal betalend bezoek 76% 73%
Totaal houders M.J.K. 16% 17,9%
Totaal gratis 8% 9%
Totaal bezo e ke rs 1999 is 8% hoger dan in 1998.
Totaal bezoek houders M.J.K. is 15% hoger dan in 1998.

D o e l s t e l l i n g
Het Rijksmuseum is een museum van kunst
en geschiedenis dat zich ten doel stelt voor
het nationale en internationale publiek een
representatief overzicht van de Nederlandse
kunst en geschiedenis vanaf de middeleeuwen
en belangrijke aspecten van Europese en
Aziatische kunst te tonen.
7
Dit impliceert dat het Rijksmuseum voorwerpen van
kunst en geschiedenis bewaart, beheert, conserv e e r t ,
restaureert, wetenschappelijk onderzoekt en
bewerkt, verzamelt, presenteert en toegankelijk
maakt, en tentoonstellingen organiseert.

Verslag van de dire c t i e 1 9 9 9
Het jaar 1 9 9 9
Collectie en collectiemobiliteit
A a n w i n s t e n
Wetenschappelijk onderzoek,
publicaties en projecten
Te n t o o n s t e l l i n g e n
Z u i d v l e u g e l
P r e n t e n k a b i n e t
Tentoonstellingen Nederlandse
g e s c h i e d e n i s
Amsterdams zilver
S a m e n w e r k i n g s p r o j e c t e n
Educatie en publieksinformatie
W w w. r i j k s m u s e u m . n l
Externe betrekkingen
Raad van To e z i c h t
Het Rijksmuseum Fonds
P u b l i c i t e i t
Fusie met Stichting De Staalmeesters
Rijksmuseum Holding bv en
Rijksmuseum Merchandising bv
B e z o e k e r s
Financiën
O r g a n i s a t i e
G e b o u w
O n d e r n e m i n g s r a a d
P e r s o n e e l s v e r e n i g i n g
Het jaar 2 0 0 0
9

Aan de vooravond van een millenniumwisseling
en al ruim over de drempel
van het digitale tijdperk ervaart het
Rijksmuseum dat het midden in een
beweeglijke maatschappij staat. Om die
plaats op een toonaangevende wijze te
kunnen blijven vervullen en de aspiraties
die in de stichting van het Rijksmuseum
belichaamd zijn te kunnen waarmaken, is
het nodig dat de Nationale Schatkamer
een museum voor alle Nederlanders
blijft. Dat stelt niet alleen hoge eisen aan
de toegankelijkheid en laagdrempeligheid
van het gebouw en de presentatie
van het daarin gebodene, maar ook aan
de kwaliteit van de totale beleving.
Het Rijksmuseum is gevestigd in een monument
van de eerste orde. Pierre Cuijpers’ Rijksmuseumgebouw
is een van de architectonische ‘landmarks’
van Amsterdam. Helaas wordt de belofte van de
magistrale buitenkant bij het betreden van het
gebouw niet meer waargemaakt. Het was dan ook
h a r t v e rwarmend dat de Tweede Kamer op 2 3 s e p-
tember 1 9 9 9 kamerbreed in de motie Melkert de
wens uitsprak dat het kabinet in tijden van economische
voorspoed niet alleen in de materiële noden
van de Nederlander verlichting zou brengen, maar
daarnaast ook andere waarden zou benadrukken
door te investeren in een renovatie van het interieur
van het Rijksmuseum. Op 1 9 november berichtte
de minister-president dat het kabinet aan die
oproep gaarne gehoor gaf. Met het beschikbaar
stellen van een eerste bedrag van 1 0 0 miljoen
gulden is de wens om te komen tot Het Nieuwe
Rijksmuseum van ambitie realiteit geworden.
In samenspraak met de ministeries van OCenW,
Financiën en VROM wordt de komende tijd verder
gewerkt aan de financiering van wat zonder meer
de grootste museale opgave van de komende tijd
zal worden: het renoveren en weer in optimale
staat aan de bezoeker teruggeven van het Rijksm
u s e u m g e b o u w.
De in 1998 opgestelde beleidsnota over Het
Nieuwe Rijksmuseum kreeg, na een uitvoerig
advies van de Raad voor Cultuur, in de loop van
1999 een voorlopig groen licht. De beleidsvisie
van het museum werd in 1999 door een interne
werkgroep verder uitgewerkt en met name op het
punt van de voorziene presentatie van geschiedenis,
die in historische kring enige ongerustheid
teweeg had gebracht, verfijnd. Het is de bedoeling
dat over de voorgestelde geïntegreerde presentatie
van beeldende kunst, kunstnijverheid en geschiedenis
nog vaak het openbare debat wordt gezocht.
1999 bood hiervan reeds een voorproef met lezingen,
interviews en artikelen. De hoofddirecteur
sprak onder meer op 13 november over de renovatieplannen
van het Rijksmuseum tijdens het
Nationaal Kunsthistorisch Congres in het
Centraal Museum te Utrecht.
Het spreekt voor zich dat de toezegging van het
kabinet met betrekking tot de renovatieplannen
ook de subsidieaanvraag voor de kunstenplanperiode
2001–2004 in belangrijke mate heeft geïnspireerd.
Hierin kregen tevens enkele van de ook
door het Rijksmuseum gedeelde beleidsprioriteiten
van de staatssecretaris van Cultuur op het
gebied van de verbreding van het publieksbereik
en de mobiliteit van de collecties nader gestalte.
Met al deze perspectieven voor ogen werd het
museum niet dusdanig verblind dat het de realiteit
van alledag veronachtzaamde. 1999 was in alle
opzichten een topjaar. Te rwijl de staf in hoog
tempo en op hoog niveau presenteerde en publiceerde,
koos eind 1999 het Engelse kunsttijdschrift
A p o l l o in zijn jaaroverzicht twee tentoonstellingen
van het Rijksmuseum als behorend tot de
acht mooiste van 1999: ‘Adriaen de Vr i e s .
Keizerlijk beeldhouwer’ en ‘Het Nederlandse
stilleven 1580 – 1720’ .
In augustus 1999 werd het vernieuwde Museumplein
feestelijk geopend. In een gezamenlijk
gesprek met de directies van de drie daar gevestigde
kunstmusea, het Amsterdams Historisch
10

Dank-u adve rtentie december 1999
11

12
Museum en de wethouder van cultuur van
Amsterdam op 15 n o v e m b e r, onderstreepte de
staatssecretaris van Cultuur het belang dat hij
hecht aan een voorbeeldfunctie van de instellingen
aan het Museumplein. Gezocht wordt naar
een gezamenlijke aanpak om nieuwe doelgroepen
te bereiken. De staatssecretaris is ook een voorstander
van langere openingstijden. Er is in 1999
door het Rijksmuseum geëxperimenteerd met
avondopenstelling en speciale ontvangsten tijdens
de zomertentoonstelling, maar van een werkelijk
grote belangstelling tijdens deze avonduren is
vooralsnog geen sprake. Ervaring in het buitenland
leert dat het publiek pas na vele jaren het
bezoekgedrag aanpast.
De al bestaande goede samenwerking van
de kunstinstellingen aan het plein kreeg in
1 9 9 9 meer gestalte in het winkelpaviljoen
dat het Van Gogh Museum en het Rijksmuseum
thans gezamenlijk exploiteren
tegenover de ingang van de Zuidvleugel.
Met grote interesse volgde het Rijksmuseum de
plannen om in Amsterdam aan de Van Baerlestraat
te komen tot een nieuw fotomuseum, een initiatief
dat het museum graag onderschrijft. Met 1.3 1 0.4 9 7
bezoekers beleefde het Rijksmuseum in 1 9 9 9 h e t
beste jaar sinds 1 9 9 6, toen er slechts 1 5.0 0 0 b e z o e-
kers meer geteld werden.
W i n ke l p aviljoen op het Museumplein

Op 1 juni werden tijdens een bijeenkomst in
een van de externe opslagruimtes van het Rijksmuseum
in Mijdrecht de collectie bouwfragmenten
van het Rijksmuseum in beheer overgedragen
aan de Rijksdienst Monumentenzorg (RDMZ).
Nadat veel energie was gestoken in de conserv e-
ring en registratie van deze collectie is deze nu
aan de RDMZ toevertrouwd, in de overtuiging
dat de voorwerpen hier een passender thuis
zullen krijgen en er een beter gebruik van kan
worden gemaakt. Met het Amsterdams Historisch
Museum is overeengekomen om de bij het Rijksmuseum
en KOG berustende scherv e n c o l l e c t i e s
(bodemvondsten) aan deze instelling over te
d r a g e n .
13
Collectie en collectiemobiliteit
Het Rijksmuseum verstrekte in 1999 aan 130
tentoonstellingen in binnen- en buitenland totaal
ruim 900 bruiklenen.
Parallel aan de herinrichting van het Museumplein,
kreeg ook de al enige jaren op handen zijnde en in
etappes gerealiseerde profilering van de collecties
aan het Museumplein in 1999 haar eerste afronding.
Bij een nieuwe collectie-afbakening, waarin
ook het Amsterdams Historisch Museum betrokken
werd, wordt ervan uitgegaan dat het Stedelijk
Museum niet langer actief de 19e-eeuwse kunst
verzamelt en presenteert, maar zich beperkt tot het
aangeven van het begin der moderne kunst met
werk van onder anderen Cézanne en Van Gogh.
In de catalogus ‘Poëzie der werkelijkheid’ (verschijningsdatum
februari 2000), die een overzicht van
de Nederlandse 19e-eeuwse schilderkunst in het
Rijksmuseum biedt, is voor een aantal bruiklenen
van de collega’s plaats ingeruimd.
Onder de titel ‘Rijksmuseum aan de Maas’ werd
van 27 juni tot 28 november in vier kabinetten
in het Bonnefanten Museum in Maastricht een
presentatie gewijd aan een keuze van 25 Duitse
en Zuid-Nederlandse schilderijen die door het
Rijksmuseum als langdurig bruikleen aan het
museum ter beschikking werd gesteld.
De directeur collecties woonde eind november
het tweedaags congres ‘Grenzen aan de groei:
selectieprocessen rond museale collecties’ in het
Tropeninstituut bij. Een eigen beleidsnotitie over
dit thema werd afgerond.
Helaas is de oplevering, en daarmee de afbouw,
van het ondergrondse tunneldepot vertraagd. De
gebrekkige bewaaromstandigheden (te kleine en
slecht toegankelijke depots) waarin grote delen
van de collecties nog verkeren, maken dat op dit
punt eigenlijk geen uitstel meer kan worden
g e v e e l d .
A a n w i n s t e n
Nederlandse schilderkunst mag zich nog steeds in
een bloeiende belangstelling op de internationale
kunstmarkt verheugen. Het joyeuze portret van
Tieleman Roosterman door Frans Hals werd voor
maar liefst 7,5 miljoen dollar aangekocht door
het Cleveland Museum. Door de topprijs (meer
dan 7 miljoen gulden) die een monumentaal
landschap van Wijnants op dezelfde veiling realiseerde,
ging dit werk aan de neus van het Rijksmuseum
voorbij. Ook de Nederlandse 19e - e e u w s e
kunst scoorde goed. De National Gallery in
Washington kocht een groot landschap van Jacob
Maris dat op de tentoonstelling ‘Langs velden en
wegen’ had gehangen.
O ve r d racht bouwfra g m e n t e n

14
Het Rijksmuseum wist in 1999 de hand te leggen
op een uniek paneel van de schilder Pieter Isaacsz,
dat in 1600 in opdracht van de stad Amsterdam
werd geschilderd als klavecimbeldeksel. De aankoop,
die ten behoeve van de afdeling Nederlandse
geschiedenis plaatsvond, werd gesteund door het
Rijksmuseum Fonds. Dat fonds maakte in hetzelfde
jaar ook de aankoop van twee kapitale kandelabers
van de Franse zilversmid Froment-Meurice mogelijk.
De afdeling Nederlandse geschiedenis verw i e rf
een aantal bijzonder interessante aanwinsten uit
de periode van de late 18e en vroege 19e e e u w.
Een schilderij van Hendrik Willem Schweickhardt
uit 1783 illustreert de turfwinning in het laagveen,
en een fles duinwater uit 1853 de vooruitgang in
de toenmalige drinkwatervoorziening in ons land.
De afdeling kocht in Parijs een krachtige portretbuste
in pleister van koning Lodewijk Napoleon
door de Franse beeldhouwer Cartellier, die
meteen model zou staan voor de poster voor de
begin 2000 aan de Lodewijk Napoleon gewijde
tentoonstelling. Charmant is de anonieme uitbeelding
van een Nederlands legerkamp tijdens de
10-daagse veldtocht van 1831.
De serie kunstenaarsportretten van het Rijksmuseum
werd verrijkt met het zelfportret van
Jacob van Loo uit ca. 1 6 6 0 en het 1 8 9 4 g e d a t e e r-
de portret van de beeldhouwer Pier Pander door
Thomas Cool. In de New Yorkse kunsthandel verw
i e rf het museum voorts een frisse landschapsimpressie
op fors formaat van de vroeg 1 9e- e e u w s e
italianisant Abraham Te e r l i n k .
Dankzij de steun van de Nederlandse
Sponsor Loterij kon het Rijksmuseum voor
de afdeling beeldhouwkunst en kunstnijv
e rheid ter gelegenheid van het 20 0- j a r i g
bestaan in het jaar 2 0 0 0 een schitterend
Augsburgs pronkkabinet kopen.
De Jaffé-Pierson Stichting steunde het museum bij
de aankoop van een Amsterdams zilveren theeservies
uit 1 8 3 3. De schenking Teding van Berkhout,
waarover vorige jaar reeds werd bericht, werd nog
aangevuld met enkele meubelen.
De Vereniging van Vrienden der Aziatische Kunst
voegde weer een dozijn objecten, vooral op het
Fles duinwater
Aanwinst afdeling Nederlandse geschiedenis
Jacob Van Loo Z e l f p o rt r e t
A a n w i n s t

15
gebied van Chinese ceramiek, aan haar bruikleen
aan het Rijksmuseum toe. Tevens werd een grote
collectie kleurhoutsneden en een aantal schilderingen
van de Japanse Meji-kunstenaar Okara
Shoson (1877– 1945) aan het museum geschonken.
Uit deze schenking zal een tentoonstelling in
de afdeling Aziatische kunst worden samengesteld.
Het prentenkabinet en de afdeling fotografie konden
op een goed jaar van verw e rvingen terugzien.
Het F.G. Waller Fonds was hier vanouds de belangrijkste
financier van Nederlandse en Duitse prentkunst,
maar ook de verw e rving van talloze Franse,
Italiaanse en Japanse bladen danken we aan deze
g e l d b r o n .
Bijzonder fraaie aanwinsten waren een door
Rubens opgewerkte tekening van Pieter Soutman
en een ontwerp voor een titelblad van Gilles-Marie
Oppenord. Uitzonderlijk is ook de anonieme M a n
van smart e n uit ca. 1520, een in Duitsland verv a a r-
digde houtsnede gedrukt van vijf blokken en met
de hand gekleurd.
Ook dienen enkele bijzondere ensembles die werden
verw o rven apart te worden genoemd. Een col-
T h e o d o rus Gerardus Bentvelt T h e e p o t , theebus en melk -
kan met leeuwtjes Amsterdam 1833
Aanwinst afdeling beeldhouwkunst en kunstnijve r h e i d
A a n g e kocht dankzij de Jaffé-Pierson Stichting
Gilles Marie Oppenord Ontwerp voor het titelblad voor
een reeks prenten naar tekeningen van de meester
Aanwinst Rijksprentenkabinet

16
lectie van 125 aquarellen en tekeningen van A.J.
Bik en J.Th. Bik, geschonken door de familie van
de kunstenaars, illustreert oudheden, topografie
en zeden in Nederlands-Indië tussen ca. 1815 e n
1840. Op de veiling van de verzameling Hans van
Leeuwen wist het museum een prachtige groep
19e-eeuwse Nederlandse tekeningen te verw e rv e n .
De verzamelaar zelf schonk het museum een blad
van Johan Daniel Koelman. De heer J.W. Goslings
schonk het museum twintig surimono’s en een
aantal alba amicorum. De fotografie-collectie werd
verrijkt met onder meer de vier monumentale
delen van Edouard Baldus’ Réunion des Tuileries
au Louvre.
De bibliotheek verw i e rf dankzij een anonieme
weldoener de boekerij van de Gerrit Rietveld
Academie die oorspronkelijk aan de Te e k e n s c h o o l
( v o o rheen: ‘s Rijks Opleidingsinstituut voor
Teekenleeraren) van het Rijksmuseum had toebehoord.
Het museum is bijzonder verheugd dit
historische bezit weer in huis te hebben. Het
betreft vooral theoretische werken en leerboeken
op het gebied van de tekenkunst en de architect
u u r, alsmede voorbeeldboeken met ornamenten.
Zoals gebruikelijk werkte het tentoonstellingsbeleid
door in de collectievorming. Zo werden in het
kader van de tentoonstelling ‘Nederland-Indonesië-
Japan’ schenkingen gedaan van tekeningen en
documenten.
In het kader van de tentoonstelling rond Va n
Wisselingh schonk mevrouw A.M. de Jong-Hug als
blijk van erkentelijkheid voor de inspanningen van
het museum het portret van de kunsthandelaar
E.J. van Wisselingh door Van der Maarel. Het Rijksbureau
voor Kunsthistorische Documentatie verw
i e rf tegelijkertijd het uiterst waardevolle archief
van de kunsthandel.
Anoniem C h ristus als de man van smart e n circa 1520
Aanwinst Rijksprentenkabinet

Jan Sanders van Hemessen A l l eg o rie op de harmonie in het huwelijk
B ruikleen van het Mauri t s h u i s , Den Haag
17

Het Rijksmuseum verkreeg van het Mauritshuis het
schilderij Allegorie op de harmonie in het huwelijk v a n
Hemessen in bruikleen.
Wetenschappelijk onderzoek,
publicaties en projecten
Wetenschappelijk onderzoek is zowel de
vrucht van als de ruggengraat voor veel
museumwerk. De indrukwekkende lijst
van publicaties van de Rijksmuseummedewerkers
getuigt van een hoge productiviteit,
die soms zelf het beschikbare
publicatiebudget onder druk zet! Het
onderzoek in het Rijksmuseum vond
wederom zijn neerslag in talloze catalogi
bij tentoonstellingen, in de bladzijden
van het Bulletin van het Rijksmuseum en
bestandscatalogi e.d.
Verder waren er legio publicaties van medewerkers
in vaktijdschriften en in catalogi van tentoonstellingen
elders (zie bijlage pp. 9 4).
Daarnaast werd ook regelmatig een beroep gedaan
op externe auteurs. Zo schreef Nelleke Noordervliet
in opdracht van het museum een aantrekkelijke
geschiedenis van Nederland aan de hand van
een veertigtal voorwerpen uit de Rijksmuseumcollectie
onder de titel Op de zeef der tijd.
Onderzoek naar de geschiedenis van het Rijksmuseum
werd verder gefaciliteerd door beurzen van
het Onderzoeksfonds. In 1999 zijn vier onderzoeksbeurzen
door het fonds verleend: aan Barbara Laan,
over de inrichting van het Nederlands Museum voor
Geschiedenis en Kunst, Auke van der Woud, over de
naoorlogse renovaties door de architect Eschauzier
in samenwerking met de hoofddirecteur Roëll en
aan Fieke Konijn, over de renovaties onder de architect
Wim Quist in samenwerking met Levie en Va n
Os. De eerste resultaten van dit lopende onderzoek
over de inrichting van het Rijksmuseum werden
gepresenteerd op een colloquium op 19 n o v e m b e r.
Daarnaast startte Benno Tempel op basis van de eerder
aan hem toegezegde beurs een onderzoek van
het kopiëren in het Rijkmuseum in de 19e e e u w.
18
G l a s ruitje met os en eze l D u i t s l a n d , circa 1460
N i e u we opstelling glasru i t j e s

19
Het Rijksmuseum deed in 1999 actief onderzoek
naar mogelijk dubieuze verw e rvingen gedurende
de periode 1940 – 1948. Mevrouw Drs E. Müller
kreeg opdracht de acquisities van het Rijksmuseum
te onderzoeken en in een rapport neer te
leggen. Dit is beschikbaar bij de presentatie begin
2000 van het rapport van de Commissie museale
v e rw e rvingen 1940 – 1948. De hoofddirecteur was
voorzitter van de commissie die dit landelijk
onderzoek in samenwerking met de Nederlandse
Museumvereniging stimuleert.
Intern houden de wetenschappers elkaar via maandelijkse
zogeheten (kunst)historische lunches op
de hoogte van lopend onderzoek. Het eigen publicatiebeleid
van het museum wordt sinds begin
1999 gecoördineerd via de publicatiecommissie,
waarin de relevante geledingen van het museum,
inclusief de commerciële afdeling, vertegenwoordigd
zijn. Eind 1999 droeg de directeur collecties
het voorzitterschap hiervan over aan het hoofd
tentoonstellingen. Met Uitgeverij Waanders in
Zwolle werd een meerjarenafspraak gemaakt om
te komen tot meer profilering en samenhang in de
vele Rijksmuseum-publicaties. De uitgavenreeks zal
voorzien zijn van een nieuw gezamenlijk logo.
Bij verschillende tentoonstellingen werden in
1999 studiedagen georganiseerd, veelal in samenwerking
met de Onderzoekschool Kunstgeschiedenis.
Op 19 februari werd een studiedag gewijd
aan ‘Adriaen de Vries en de beeldhouwkunst van
zijn tijd’. Op 26 februari werd het verschijnen van
het laatste deel in de reeks Aspecten van de verza-
R e m b randt
Heilige Familie bij avond
A a n g e kocht in 1965

20
een overzicht van VOC-vestigingen en afbeeldinmeling
beeldhouwkunst en kunstnijverheid, gewijd
aan ‘Gebrandschilderde ruitjes uit de Nederlanden
1480-1560’ alsmede de vernieuwde opstelling
van deze ruitjes op zaal gememoreerd met een
klein symposium in samenwerking met het
Corpus Vitrearum.
Van de aanwezigheid van veel deskundigen tijdens
de tentoonstelling ‘Rembrandt Zelf’ in het Mauritshuis
werd gebruik gemaakt om op 6 december in
het Rijksmuseum een symposium te organiseren
naar aanleiding van het schilderij De heilige familie
( i n v. nr SK-4 119). Dit hing in de studiecollectie
van het Rijksmuseum omdat aan de toeschrijving
aan Rembrandt reeds jaren getwijfeld werd. De
experts werden het eens dat het werk zeker niet
van Rembrandt is, maar als een goed werk uit zijn
atelier wel weer een plaats op zaal verdiende.
Aldus geschiedde. E e rherstel werd ook verleend
aan De Oosterling ( i n v. nr SK-A-3 340), het aanvanke-
lijk door het Rembrandt Research Project betwijfelde
werk dat nu toch weer als een eigenhandig werk
van Rembrandt wordt beschouwd.
Van 8 tot en met 2 0 augustus 1 9 9 9 o r g a n i-
seerde het Rijksmuseum in samenwerking
met het RKD en The Amsterdam-Maastricht
Summer University onder de titel
‘Recent Developments in the Study of
1 7th Century Dutch Art’ een zomercursus
waarin een groot aantal Rijksmuseummedewerkers
als docent participeerde.
Het Rijksmuseum neemt voorts deel aan verschillende
projecten die ontsluiting van de collecties in
gedigitaliseerde vorm tot doel hebben. Op 2 5
januari werd in de Aduardkapel de eerste demoversie
gepresenteerd van de digitale databank met
Dolle olifa n t R a j a s t h a n , Kotah circa 1720
Tentoonstelling ‘ M i n i a t u u rs c h i l d e ringen uit India’

21
gen hiervan, de Atlas Mutual Heritage (VOC
Settlements), in aanwezigheid van de directies van
de participerende instellingen: het Rijksmuseum,
het Algemeen Rijksarchief en de Rijksdienst voor
de Monumentenzorg. Het project levert een bijdrage
aan de kennis omtrent ons erfgoed overzee,
en het is de bedoeling dat ook andere instellingen
op den duur het systeem aanvullen met VOCbeeldmateriaal
uit hun collecties.
Op 30 augustus werden in de Koninklijke Bibliotheek
in Den Haag aan minister Hermans van
OCenW de eerste resultaten van het digitaliseringsproject
Nederlandse geschiedenis gedemonstreerd
waarin de KB en het Rijksmuseum samenwerken.
Het museum nam ook dit jaar deel aan het natuurwetenschappelijk
onderzoeksproject Mol-art, hetgeen
ondermeer resulteerde in de publicatie over
de restauratie van de 17e-eeuwse stillevens.
Tot de voorbereidingen voor het Het Nieuwe
Rijksmuseum behoort ook de bestudering van
onze bouwgeschiedenis en hoe onze zalen vroeger
ingericht waren, inclusief onderzoek naar de oorspronkelijke
inrichting van onze tuinen. Zeer toepasselijk
was het dat op 19 n o v e m b e r, tijdens een
colloquium gewijd aan de presentatie van onderzoek
naar de inrichtingsgeschiedenis van het
Rijksmuseum, het kabinet bekend maakte de van
het Rijksmuseum met 1 0 0 miljoen gulden zullen
s t e u n e n .
Te n t o o n s t e l l i n g e n
De wintertentoonstelling ‘Adriaen de Vries’ sloot
op 1 4 maart met een totaal van 1 0 0.0 0 0 b e z o e-
kers. In aanwezigheid van de Zweedse koning werd
de tentoonstelling op 1 4 april geopend in het
Nationalmuseum van Stockholm. Staatssecretaris
Rick van der Ploeg van Cultuur voerde het woord
en de opening werd muzikaal omlijst door het
Nederlands ensemble Musica ad Rhenum onder
dirigent-fluitist Jed Wentz. In oktober reisde de
tentoonstelling door naar het Getty Museum in
Los Angeles.
Z u i d v l e u g e l
Veel van de wisselende tentoonstellingen
vonden in 1 9 9 9 plaats in de Zuidvleugel.
Nog tot 2 mei was daar de presentatie ‘Va n
Gogh te gast’ te zien, die net als vorig jaar
heeft bijgedragen aan de voortreffelijke
bezoekcijfers en de riante omzet van de
museumwinkel. Gedurende de tijd tot aan
de heropening van het Van Gogh Museum
waren enkele topwerken van Van Gogh
ook kort in de Eregalerij geëxposeerd.

22
Vanaf 19 juni presenteerde het museum in de
Zuidvleugel zijn eerste zomertentoonstelling,
gewijd aan de mooiste voorbeelden van het
Nederlandse stilleven tussen 1550 en 1720. In
een 70-tal schilderijen werd voor het eerst een
totaaloverzicht van dit geliefde genre gegeven. De
tentoonstelling bevatte zowel alle te verw a c h t e n
grote namen van Pieter Aertsen en Jan Brueghel
tot Rembrandt, als bij het grote publiek onbekende
meesters als Pieter van Anraadt en Daniel
Seghers. De tentoonstelling werd georganiseerd in
samenwerking met het Cleveland Museum of Art,
waar de tentoonstelling na Amsterdam te zien
was, en werd gesponsord door ABN AMRO en
Ahold. Ruim 100.000 bezoekers zagen de tentoonstelling
in Amsterdam, in Cleveland werden
de stillevens door nog eens 50.000 b e z o e k e r s
bewonderd. In het kader van de tentoonstelling
was een groot aantal stillevens uit de eigen verzameling
gerestaureerd. Hieraan werd in het hoofdgebouw
een afzonderlijke presentatie met een
eigen, Engelstalige catalogus gewijd, gesponsord
door Sara Lee/DE.
volgde de tentoonstelling ‘Couture! Hoogtepunten
uit de kostuumverzameling Van Emmerik’.
In de zalen van de afdeling Aziatische kunst was
nog tot en met februari de presentatie van
Chinees porselein te zien. Van maart tot en met
juni werden onder de titel ‘Het vlietende leven’
twee keuzen uit de collectie Japanse (rol)schilderingen
van het Kumamoto Museum of Art in Japan
getoond. Vanaf december was een groep ‘Miniatuurschilderingen
uit India’ opgesteld.
In de Zuidvleugel vonden ook weer twee nieuwe
textielpresentaties plaats, beide de vroege 20e
eeuw betreffende. In april opende ‘Traditie en vernieuwing,
Kostuum en textiel rond 1900’. De catalogus
kreeg de titel ‘Neo to Deco’ mee. In oktober
I n richting van de tentoonstelling
‘ N e d e rland - Japan - Indonesië’

23
P r e n t e n k a b i n e t
Het Rijksprentenkabinet presenteerde weer een
gevarieerd aanbod uit zijn rijke bezit, en niet
alleen in eigen huis. In het voorjaar speelde het
een belangrijke rol bij de totstandkoming van de
tentoonstelling ‘Arbeid en Schoonheid vereend’
over het werk van R.N. Roland Holst in het
Nationaal Vakbondsmuseum te Amsterdam.
In de zalen van het eigen prentenkabinet stond
de fotografie centraal in de tentoonstelling
‘Eduard Isaac Asser, Pionier van de Nederlandse
fotografie’, die vergezeld ging van een mooie
publicatie in de fotografiereeks van het Prins
Bernhard Cultuurfonds. Het feit dat honderd
jaar geleden de Vereniging Vo g e l b e s c h e r m i n g
Nederland werd opgericht, vormde de aanleiding
voor een kleurige tentoonstelling over ‘Vo g e l s ’.
Behalve door prachtige bladen van d’Hondecoeter
en Audubon en door Edward Muybridge’s
momentopnamen van een vliegende vogel uit
1885, werden de bezoekers verrast door de
opstelling van opgezette exemplaren van bijzondere
vogelsoorten.
Op 3 juli opende de tentoonstelling gewijd aan de
kunsthandel Van Wisselingh, het tweede deel in de
reeks ‘Kunst, kennis en commercie’, waarin eerder
aan de Haarlemse kunsthandel Debois aandacht
was besteed. Niet alleen Van Wisselinghs grote
inzet voor Nederlandse kunstenaars als Matthijs
Maris, Bauer, Breitner en Witsen werd getoond,
maar ook de grote rol die hij speelde bij de introductie
van Franse schilderkunst (Courbet,
D a u m i e r, School van Barbizon). Tevens werd
aandacht geschonken aan zijn meubelwerkplaats.
Onder de titel ‘Portret van een kunsthandel’ geeft
de catalogus een aardige kijk in de keuken van
een internationale kunsthandel in de laatste
a n d e rhalve eeuw.
I n richting van de tentoonstelling
‘ N e d e rland - Japan - Indonesië’

24
Als Nederlandse bijdrage aan het Van Dyck-jaar
presenteerde het prentenkabinet een prachtig
overzicht van ‘Antoon van Dyck en de prentkunst’.
De kloeke catalogus mag stellig een standaardwerk
genoemd worden. De publieke belangstelling bleef
helaas bij de verwachting achter, mede omdat de
Nederlandse pers nauwelijks meer berichtte over
de tentoonstelling die voorafgaand aan Amsterdam
eerst in het Museum Plantin Moretus in
Antwerpen te zien was geweest.
Tentoonstellingen Nederlandse
g e s c h i e d e n i s
Van 1 5 mei tot en met 1 8 juli presenteerde
de vernieuwde afdeling Nederlandse
geschiedenis ‘De zee op zakformaat, nautische
modellen uit de 1 9de eeuw’. Een
selectie van ruim 7 5 authentieke modellen,
in de 1 9de eeuw bijeengebracht
door het Ministerie van Marine, werd
getoond in samenhang met enkele schilderijen.
Behalve modellen van schepen
waren er ook vuurtorens, droogdokken,
bakens e.d. te zien. De modellen werden
getoond als voorbeelden van hun uiteenlopende
functies: van experimenteel
model en octrooimodel tot pronkmodel.
Op 7 augustus opende mevrouw Jeltje van
Nieuwenhoven, voorzitter van de Tweede Kamer,
de tentoonstelling ‘Nederland-Japan-Indonesië.
De Japanse bezetting van Nederlands-Indië herinnerd’.
De tentoonstelling, georganiseerd in samenwerking
met het Nederlands Instituut voor
Oorlogsdocumentatie (NIOD), was gewijd aan de
herinneringen en beeldvorming van de bezetting
van Nederlands-Indië. Aan de hand van bijzondere
documenten, foto- en filmmateriaal, en getuigenissen
van direct betrokkenen werd zowel de persoonlijke
beleving als de naoorlogse beeldvorming
gepresenteerd. Voorafgaand aan de opening vond
in het auditorium een door ca. 275 m e n s e n
bezochte conferentie plaats, met sprekers uit
Indonesië, Japan en Nederland.
De tentoonstelling vond plaats in het kader van de
herdenking van 400 jaar relaties tussen Nederland
en Japan. De tentoonstelling en het begeleidende
boek onder redactie van R. Raben kregen veel aandacht
in de pers. Van het gastenboek dat aan het
eind van het tentoonstellingscircuit was neergelegd,
werd door de bezoekers veelvuldig gebruik
gemaakt. Er werden drie banden volgeschreven
met totaal ca. 1500 reacties, van positief tot zeer
negatief, die bijna zonder uitzondering zeer emotioneel
waren. De gastenboeken werden daarmee
I n richting van de tentoonstelling
‘Amsterdams goud en zilve r ’

25
zelf tot een waardevol document en er werd besloten
ze als collectie op te nemen.
De derde in een reeks actuele speerpunten die de
afdeling Nederlandse geschiedenis organiseert in
samenwerking met het Algemeen Rijksarchief was
getiteld ‘De Vredesconferentie van 1899’. Hierin
toonde het museum, tevens in samenwerking met
het Vredespaleis in Den Haag, van 1 mei tot 27
juni onder meer een waaier met de handtekeningen
van alle gezanten, de slotakte van de conferentie
en een herinneringsbord met het opschrift
‘ Vrede door Recht’ dat in 1913 door de firma
Regout werd vervaardigd ter gelegenheid van de
inhuldiging van het Vredespaleis. Aflevering 4 w a s
gewijd aan ‘Het kinderwetje van Van Houten: 18
september 1874’ en was te zien van 18 s e p t e m b e r
tot en met 21 n o v e m b e r. Vanaf 15 december werd
met de vijfde speerpunt ‘De Soevereiniteitsoverdracht
aan Indonesië, 27 december 1949’ herdacht.
De erfenis van dit historische moment werd
bovendien geëvalueerd in een klein symposium,
georganiseerd samen met de Sectie Militaire
Geschiedenis van de Koninklijke Landmacht, dat
werd bijgewoond door ca. 7 0 m e n s e n .
Amsterdams zilver
De wintertentoonstelling van 1 9 9 9 w a s
tevens de opmaat tot het jubileumjaar
2 0 0 0. Ter gelegenheid van de publicatie
van deel 4 in de serie bestandscatalogi
van de verzameling kunstnijverheid van
het Rijksmuseum, werd op 1 0 d e c e m b e r
door burgemeester Schelto Patijn van
Amsterdam de tentoonstelling ‘Amsterdams
Goud en Zilver’ geopend. Bij deze
gelegenheid is het museumbezit aan
Amsterdams zilver integraal opgesteld op
feestelijke buffetten.
S a m e n w e r k i n g s p r o j e c t e n
In co-productie met het Amsterdams Historisch
Museum ontstond de tentoonstelling ‘Delfts uit de
V i t rine in de tentoonstelling
‘Amsterdams Goud en Zilve r ’

provincie. Aardewerk uit Hollandse tegelfabrieken’
in Museum Willet-Holthuysen. De bijdrage
van het Rijksmuseum bestond uit zowel een
omvangrijk bruikleen als de inzet van de conserv a-
tor ceramiek van het Rijksmuseum. Ruim 17.000
mensen bezochten deze tentoonstelling.
26
Educatie en publieksinformatie
In 1999 werd onder de titel ‘Nieuwe Nederlanders.
Het Rijksmuseum – het museum voor alle
Nederlanders’ een uniek lespakket ontwikkeld met
het doel de nieuwe Nederlander wegwijs te maken
in de Nederlandse cultuur en hem vertrouwd te
maken met musea in Nederland in het algemeen
en het Rijksmuseum in het bijzonder. Het pakket
bestaat uit een videoband, een docentenhandleiding
en een souvenir. Het werd in september
gratis aangeboden aan de ROC’s, de Regionale
Opleidings Centra, waar het kan worden ingepast
in het inburgeringsprogramma van de Nieuwe
N e d e r l a n d e r. Door het lespakket op deze manier
in te bedden in een vastliggende structuur – namelijk
die van het onderwijs – wordt de kans op succes
vergroot. Hopelijk gaat het museum zo een
vanzelfsprekend onderdeel vormen van het leven
van de nieuwe landgenoten.
Het samenstellen van het pakket is mogelijk
gemaakt dankzij de steun van de Katholieke
Stichting ter Bevordering van Welzijnswerk en
het VSB Fonds. Op 15 september werd het eerste
exemplaar in de Aduardkapel door de hoofddirecteur
aangeboden aan mevrouw Judith Belinfante,
lid van de Tweede Kamer voor de PvdA.
Een vorm van informele kennismaking met het Rijksmuseum
werd mogelijk door een dankzij Vendex in
samenwerking met het museum ontwikkeld ‘Kunsten
kennisspel’, dat op 7 oktober in een wedstrijd
tussen Marthe Röling, Wim T. Schippers, voorzitter
J.M. Hessels van de Raad van Toezicht en de hoofddirecteur
in de Aduardkapel werd gepresenteerd.
Geen organisatie heeft de laatste decennia zozeer
het belang van kunstonderwijs aan kinderen bewe-
A a n kondiging voor de VSB Museumzondag
(‘Joost de Suppoost’)
Groep kinderen bij de VSB Museumzondag
(‘Joost de Suppoost’)

zen als die van de Amsterdamse kunstkijkuren.
Op 12 maart vierde de organisatie zijn 50- j a r i g
bestaan met een ontvangst in het Rijksmuseum.
De wekelijkse lunchpauzelezingen en de zondagochtendlezingen
in samenwerking met de Vo l k s-
krant kunnen intussen rekenen op een trouw
publiek. Zeer succesvol blijft ook de formule van
de VSB Museumzondag (‘Joost de Suppoost’),
w a a rvoor het museum in 1998 de Kunstsponsorprijs
werd verleend. Daarnaast waren er weer allerlei
specifieke cursussen en lezingen rondom them
a ’s uit de permanente collectie. Zoals gebruikelijk
werden ook de tijdelijke tentoonstellingen van
het Rijksmuseum door themadagen, cursussen,
rondleidingen en evenementen omlijst.
In het kader van ‘Adriaen de Vries’ werden drie
woensdagavond-lezingen gegeven en tijdens de
fototentoonstelling ‘Kinderen van zeven’ van
Céline van Balen werden op 7 en 12 mei speciale
middagen georganiseerd voor de gefotografeerde
kinderen en hun ouders. Bijna alle kinderen kwamen,
met broertjes en zusjes en oma’s. De meesten
waren nog nooit in het Rijksmuseum geweest,
en het grootste deel was van buitenlandse
afkomst. Na een tijdje verdween het merendeel
richting Nachtwacht! Als dank voor hun medewerking
kregen alle kinderen een exemplaar van
Lydia Roods boek Pip, de rattenvanger van het
R i j k s m u s e u m .
Bij de zomertentoonstelling over Nederlandse 17e-
eeuwse stillevens werden video-animaties geproduceerd
die door middel van bewegend beeld een
aantal aspecten van het componeren en schilderen
van stillevens illustreerden. Iedere vrijdagavond in
de maand juli was gewijd aan een thema van het
stilleven, zoals bloemen, vruchten, vlees en vis en
t rompe l’oeil. Specialisten gaven toelichting onder
het genot van wijn, water en ‘thematische hapjes’.
De avonden in juli werden door steeds 100 à 150
deelnemers bezocht en ook voor de wekelijkse
avondrondleidingen in augustus en september
bestond grote belangstelling.
Op woensdagavond 13 oktober organiseerde het
museum een literair evenement. Twee acteurs vertolkten
voor een uitverkochte Nachtwachtzaal, en
in aanwezigheid van de weduwe van de schrijver,
een bewerking van Simon Vestdijks brievenroman
Avontuur met Ti t i a, die het nachtelijke Rijksmuseum
als setting heeft.
W w w. r i j k s m u s e u m . n l
Naast al deze activiteiten in het museum werd
met het openen van de nieuwe website van het
Rijksmuseum ook een brug geslagen naar de virtuele
bezoeker van onze instelling. De productie van
de website was nog in gang gezet door het hoofd
van de afdeling, Theo Schoemaker, die echter per
1 september de museumwereld vaarwel zegde voor
een leidinggevende functie in die van de dans. Op
vrijdag 17 december ging w w w. R i j k s m u s e u m . n l h e t
net op met 6.000 p a g i n a ’s tekst en meer dan 4.000
illustraties. Reeds bestaande informatiesystemen
zoals de 1250 kunstwerkbeschrijvingen die in ARIA
v o o rhanden waren, werden in de website geïntegreerd.
Tevens zijn artikelen uit de museumwinkel
via de site te koop. Een redactie van vier medewerkers
heeft anderhalf jaar aan de totstandkoming
van de site gewerkt, in samenwerking met het
bedrijf Consultdata. Het ontwerpbureau Premsela
Vonk tekende voor de aantrekkelijke vormgeving.
Via radiospotjes en advertenties werd de nieuwe
website onder de aandacht van het publiek
gebracht. Het Rijksmuseum kwam met zijn website
tamelijk laat, maar heeft die achterstand nu in een
voorsprong omgezet. Zowel qua omvang als kwaliteit
van de presentatie behoort de site tot de beste
museumsites die wereldwijd beschikbaar zijn, zo
luidde het oordeel van de recensies in de pers.
Externe betrekkingen
Het Rijksmuseum vormt met zijn vijf grote verzamelafdelingen
en het enorme scala aan daarv a n
afgeleide actviteiten een wereld op zich. Die
wereld kent weer talloze verbindingen met zowel
een nationaal als internationaal netwerk waarin
van publiek tot professionals incidentele en reguliere
contacten onderhouden worden.
27

Vaste banden verbinden het museum met het
Koninklijk Oudheidkundig Genootschap (KOG),
dat medebewoner van het gebouw is, en de
Vereniging van Vrienden der Aziatische Kunst,
w a a rvan de door de Vereniging bijeengebrachte
verzameling door het museum wordt beheerd.
Evenals de Vereniging Rembrandt hielden zij ook
dit jaar weer vele van hun bestuurs- of ledenvergaderingen
in het Rijksmuseum. Ook aan vele andere
organisaties werd gastvrijheid verleend, vaak
ook als tegenprestatie in het kader van sponsoring.
Naast de elders vermelde symposia en studiedagen
kan nog een bijeenkomst van de historische sectie
van de Nederlandse Museum Vereniging (15
maart) worden genoemd.
Op 10 maart ontving de directie de leden van het
kabinet en hun partners voor een bezoek aan de
tentoonstelling ‘Adriaen de Vr i e s ’.
In december nam het museum afscheid van
mevrouw Marie Christine Vink die vele jaren met
grote stijl het gezicht was van de externe betrekkingen
en fondswerving van het museum.
Raad van To e z i c h t
Eind maart 1999 overleed Michael Drabbe. Niet
alleen als actief lid van de Raad van Toezicht, maar
ook als drijvende kracht achter het gezelschap ‘de
Staalmeesters’, als voorzitter van het Rijksmuseum
Fonds en als voorzitter van de Vereniging van
Vrienden der Aziatische Kunst had hij lange jaren
nauwe banden met het museum onderhouden. Het
museum zal hem node moeten missen. De ABN
AMRO stichtte te zijner nagedachtenis een naar
hem vernoemd aankoopfonds dat bedoeld is voor
aankopen op het gebied van de Aziatische kunst.
In juni 1999 legde Dr Ir Th. Quené het voorzitterschap
van de Raad van Toezicht neer. Het museum
is hem zeer veel dank verschuldigd voor de voorbeeldige
wijze waarop hij het museum door de
verzelfstandigingsoperatie loodste en verv o l g e n s
invulling gaf aan de nieuwe toezichtstructuur. Hij
heeft de functie van voorzitter in alle opzichten op
voortreffelijke wijze vervuld. Wij zijn hem daarv o o r
zeer erkentelijk. De heer Quené is per 1 juni 1999
als voorzitter opgevolgd door Mr J.M. Hessels. Als
nieuwe leden van de Raad traden per 21 juni 1999
toe Drs N. Noordervliet-Bol en Drs H.H.F. Wijffels.
De overige leden van de Raad zijn Prof. Mr I.P.
A s s c h e r- Vonk, Prof. Dr J.R. Glasz en N. MacGregor.
De Raad van Toezicht keurde het vaststellen van
de jaarcijfers over 1998 goed alsmede de begroting
voor het jaar 2000. De Raad stemde verder in
met de bekostigingsaanvraag voor de subsidieronde
2001 – 2004 in het kader van het komende
K u n s t e n p l a n .
Voorts fuseerde de Stichting het Rijksmuseum met
toestemming van de Raad van Toezicht met de
Stichting de Staalmeesters, van welke laatste stichting
het bestaan sinds de verzelfstandiging in
wezen overbodig was geworden.
De heer Quené woonde de door het Ministerie van
OCenW en de Vereniging van Rijksgesubsidieerde
Musea (VRM) belegde bijeenkomst inzake de toezichthoudende
structuur van cultuurinstellingen bij.
De heer Hessels nam deel aan een mini-conferentie
met de staatssecretaris van Cultuur bij in het kader
van de planvorming voor Het Nieuwe Rijksmuseum.
Op 7 oktober vond een kennismakingsbijeenkomst
van Raad van Toezicht, Directie en Ondernemingsraad
plaats, en op 17 november woonde Prof. Dr J.
Glasz namens de Raad van Toezicht een overlegvergadering
tussen directie en OR bij.
Het Rijksmuseum Fonds
De heer H.C. Broeksma volgde de heer M. Drabbe
op als voorzitter van Het Rijksmuseum Fonds. Als
nieuw bestuurslid zal de heer H. Wijffels de band
met de Raad van Toezicht in het Fonds verzorgen.
Het Rijksmuseum Fonds is een ‘endowment fund’
dat zich met name richt op het verw e rven van
fondsen via particulieren. In 1999 steunde het
opnieuw enkele belangrijke aankopen van het
museum: het eerder genoemde clavecimbel-deksel
28

‘Tien uit de kunst’
S e rie postze g e l s , u i t g e g e ven in 1999
29

van Pieter Isaacz en de kandelabers van Froment-
Meurice. Het bestuur nam ook het initiatief tot de
aanstelling van een speciale fondsenwerver ten
behoeve van particulieren.
P u b l i c i t e i t
1999 was in publicitair opzicht een roerig jaar.
Naast de gebruikelijke aandacht voor de lopende
tentoonstellingen en nieuwe aanwinsten van het
Rijksmuseum, moest de afdeling ook op andere
fronten alle zeilen bijzetten om de constante vraag
naar informatie aan te kunnen. Met name de werving
voor de jubileumtentoonstelling van het jaar
2000 vergde veel aandacht. Zo werd de nationale
en internationale voorverkoop van kaarten geregeld,
en werden talloze persbijeenkomsten in binnen-
en buitenland georganiseerd. Tijdens een
persontbijt in de Nachtwachtzaal werd op 19
november 1999 een handzaam jubileumboekje
met een opgave van alle evenementen gelanceerd.
Los hiervan ontving het museum in 1999 r u i m
500 journalisten en medewerkers uit de reisindustrie.
Ruim dertig filmploegen filmden buiten de
openingstijden in het museum.
De meeste activiteiten van enige omvang kregen
hun eigen persbericht, persconferentie of voorbezichtiging
en vaak ook eigen affiches. Het museum
manifesteerde zich bij tal van evenementen, waaronder
de Uitmarkt eind augustus.
Nieuw was het fenomeen van de grote zomertentoonstelling,
die in het bijzonder ook op de buitenlandse
bezoeker mikt. ‘Het Nederlandse
Stilleven’ bleek inderdaad op grote belangstelling
van de buitenlandse pers te kunnen rekenen.
Er werd hiervoor extra geafficheerd en geadverteerd.
Adriaen Coortes schilderijtje K ru i s b e s s e n,
dat de omslag van de catalogus sierde, behoorde
bovendien tot de geselecteerde schilderijen voor
een in juni door PTT Post aan de Gouden Eeuw
gewijde postzegelreeks, waarvan voorts ook
Het zieke kind van Gabriël Metsu en Rembrandts
Joodse Bru i d uit de Rijksmuseumcollectie deel
uitmaakten.
De oproep van de Tweede Kamer tot grootscheepse
renovatie van het Rijksmuseum in september
en de bekendmaking van de steun van het N e d e r-
landse kabinet aan de renovatieplannen met een
bedrag van 1 0 0 miljoen gulden in november leidden
vanzelfsprekend tot een lawine van reacties.
Voorts besteedden de media veel aandacht aan
het nieuwe Museumplein, het afscheid van Hans
Ruijssenaars als architect van het Rijksmuseum en
de toekomstige positie van Nederlandse geschiedenis
binnen de herinrichtingsplannen van het
R i j k s m u s e u m.
Als gevolg van de herstructurering van de organisatie
ging de afdeling pers- en publiciteit, voorheen
deel uitmakend van de educatieve afdeling,
eind 1 9 9 9 op in de nieuwe stafafdeling communicatie
en marketing.
Fusie met Stichting De Staalmeesters
De Stichting de Staalmeesters is een financieringsstichting,
destijds opgericht ten behoeve van de
f o n d s e n w e rving en financiering van de verbouwing
van de Zuidvleugel. Op 2 7 oktober 1 9 9 9 is het
voorstel voor de fusie tussen de Stichting Het
Rijksmuseum (verkrijgende rechtspersoon) en
Stichting De Staalmeesters (verdwijnende rechtspersoon)
ondertekend. Het betreft hier een juridische
fusie, in de zin van artikel 2: 3 0 9 van het
Burgerlijk Wetboek, waartoe om juridische,
economische en sociale redenen werd besloten.
Rijksmuseum Holding B.V. en
Rijksmuseum Merchandising B.V.
Medio 1 9 9 9 zijn de Rijksmuseum Holding B.V.
(1 0 0 % deelneming van Stichting Het Rijksmuseum)
en de Rijksmuseum Merchandising
B . V. (1 0 0 % deelneming van Rijksmuseum Holding
B . V.) opgericht. Aanleiding voor de oprichting van
beide vennootschappen is de verdere uitbreiding
van de commerciële activiteiten van Het Rijksmuseum
buiten de muren van het museum zelf.
Door het opzetten van een holdingstructuur voor
deze activiteiten wordt een organisatorische, financiële
en fiscale afgrenzing van deze activiteiten ten
30

opzichte van de reguliere museale activiteiten
bewerkstelligd. Bij een verdere groei van de commerciële
activiteiten in de toekomst zal ook een
verdere uitbreiding van deze holdingstructuur
kunnen plaatsvinden.
B e z o e k e r s
Zoals hierboven reeds werd aangegeven, was het
jaar qua aantallen bezoekers zeer succesvol: het jaar
1996, met de heropening van de Zuidvleugel en de
succesvolle Jan Steen-tentoonstelling, werd geëvenaard.
Uit het in de bijlage opgenomen meerjarenoverzicht
blijkt dat dit bezoekersaantal ver boven
het gemiddelde ligt. De hoge bezoekersaantallen
zijn voor een deel het resultaat van de tentoonstelling
‘Van Gogh te gast’ in de Zuidvleugel. Daarnaast
is het bezoek in de zomerperiode hoog geweest.
Ook is er door de programmering een verschuiving
te constateren van nationaal (52 % in 1998, 39 %
in 1999) naar internationaal publiek (48 % in
1998, 61 % in 1999) .
F i n a n c i ë n
De omzet nam in 1999 toe tot ruim 57 m i l j o e n
gulden; het eigen vermogen verdubbelde bijna tot
ruim 10 miljoen gulden. De in 1998 ingezette lijn
van inkomstenoptimalisatie zet door. Naast de
hogere opbrengsten van entreegelden hebben met
name de inkomsten uit merchandising en winkelverkoop
in 1999 bijgedragen aan het positieve
exploitatieresultaat van circa 1,7 miljoen gulden
(zie verder de bijlage met het financiële jaarv e r-
slag). Er is tevens gestart met verkopen via
Internet. Ook de opbrengsten uit sponsoring zijn
sterk verbeterd ten opzichte van voorgaande jaren.
De verhouding subsidie/eigen inkomsten is sinds
de verzelfstandiging in 1995 sterk verbeterd. Met
een verhouding van 57 % subsidie ten opzichte
van 43 % eigen inkomsten is het Rijksmuseum in
1999 ruim uitgekomen boven de doelstelling uit
het ondernemingsplan 1999/2000.
O r g a n i s a t i e
In 1999 kreeg de in 1998 ingezette herstructurering
van het Rijksmuseum haar beslag. De organisatie
kreeg een nieuwe vorm, waarbij het goede uit
de vorige reorganisatie werd behouden, en elders
aanzienlijke verbeteringen en stroomlijningen werden
doorgevoerd. Zo zijn tal van kleinere units
binnen het museum geclusterd en werd het aantal
budgethouders teruggebracht.
De scheiding tussen de sectoren presentatie en
collectie is in het nieuwe model in beginsel
gehandhaafd, zij het dat geen aparte directeur
presentatie meer is aangesteld. Er is nu sprake van
een driehoofdige directie, waarbij elk directielid
een sector als eerste verantwoordelijkheidsgebied
heeft. Zo is de hoofddirecteur de eerst verantwoordelijke
voor presentatie geworden, terwijl in diens
sector de nieuwe functie van hoofd tentoonstellingen
is belast met zowel tentoonstellings- als inrichtingsactiviteiten.
De fondswervingsactiviteiten en
pers- en publiciteit zijn bijeengebracht in een
nieuwe stafafdeling communicatie en marketing,
en de afdeling evenementen is gevoegd bij educatie
en publieksinformatie.
In de sector collecties is de vorming van het
coördinerende bureau collecties de belangrijkste
verandering. Hieronder vallen thans tevens het
fotoatelier en de fotoadministratie en het
fotoarchief.
De nieuwe afdeling facilitair bedrijf werd de opvolger
van de voormalige intendance en valt thans
onder de zakelijke sector. Nieuw is daarbij de
afdeling commerciële zaken waarin onder meer
de activiteiten van de museumwinkel en de voorverkoop
van kaarten zijn ondergebracht. Bij enkele
activiteiten werd besloten tot uitbesteding, te
weten de kantinedienst en de huishoudelijke
d i e n s t .
Iedere herstructurering is een ingreep van jewelste,
voor de direct betrokkenen zeker ook in
emotionele zin. Het museum heeft in 1999 d a n
ook zeker zijn momenten van onrust gekend.
De medewerkers werden met speciale voorlichtingsbijeenkomsten
en regelmatig verschijnende
31

Foto Antonio Quintero
32

nieuwsbrieven alsmede het R i j k s m u s e u m - N i e u w s
over de besluiten en procedures ingelicht. Het is
een compliment aan de collega’s dat de onvermijdelijke
onzekerheid niet heeft geleid tot een voor
de buitenwereld waarneembare vermindering van
kwaliteit van het gebodene. Dit jaarverslag geeft
h i e rvan meer dan blijk.
Een bijzonder woord van waardering verdienen de
diverse projectleiders, deelnemers aan de werkgroepen,
de leden van de Ondernemingsraad, de
herplaatsingscommissie en de bezwarencommissie,
de vertegenwoordigers van de vakbonden en niet
te vergeten de medewerkers van de afdeling personeel
& organisatie, welke laatsten nog geruime tijd
met de afwikkeling van de herstructurering doende
zullen zijn. Zo zullen alle functiebeschrijvingen
de komende periode nog een update krijgen.
G e b o u w
Op het terrein van de gebouwzorg zijn een aantal
activiteiten vermeldenswaardig. Medio 1999 k o n-
den de vernieuwde meldkamer, de kleedkamers
voor de afdeling bewaking, beveiliging en veiligheid
en een aantal kantoren voor het facilitair
bedrijf in gebruik worden genomen in gebied
tussen de torens 3 en 4. Aan het eind van het jaar
startte de verbouwing van de personeelskantine
tot volwaardig bedrijfsrestaurant. Tegelijkertijd is,
onder eigen regie, gestart met de voorbereiding
van een ingrijpende verbouwing van het bestaande
publieksrestaurant. De bedoeling bij dit project is
dat de ‘sfeer van Cuijpers’ zoveel mogelijk wordt
benaderd en dat de bestaande capaciteit wordt
verdubbeld. Eveneens onder eigen projectleiding
is gestart met de verbouwing van het bestaande
schilderijendepot. Bijzondere aandacht bij dit project
gaat uit naar verbeteringen van de arbeidsomstandigheden.
Getemporiseerd worden werkplekken
van medewerkers bij het museum verv a n g e n .
De nieuwe werkplekken voldoen volledig aan eisen
die in de Arbowet hieromtrent zijn gesteld. Door
de afdeling gebouwenbeheer werd begonnen met
het opstellen van een meerjarenonderh o u d s p l a n
voor het gebruikersonderhoud binnen de museumgebouwen
(schilderwerk, electrotechnische en
werktuigkundige werken).
In het kader van de brandveiligheid van de het
gebouw werd eind 1999 een algemeen rookverbod
in het museum van kracht.
O n d e r n e m i n g s r a a d
In 1999 is de samenstelling van de Ondernemingsraad
(OR) ongewijzigd gebleven. In februari trad
de parttime secretaris van de Ondernemingsraad
aan. Directie en OR hebben intensief overlegd
over de herstructurering van de organisatiestruct
u u r, die eind 1999 met enige vertraging, en met
het inlassen van een adempauze waarin op enkele
punten nog kleine aanpassingen werden gemaakt,
haar beslag kreeg. De afwikkeling van een enkele
individuele rechtspositie was eind december nog
niet afgerond. Slechts 3 van de 71 direct betrokken
medewerkers waren niet herplaatsbaar.
Op de agenda stonden naast de herstructurering
onder meer de jaarstukken 1998, de halfjaarcijfers
1999 en de begroting 2000, de subsidieaanvraag
2001 – 2004 en de procedures rond uitbesteding
van kantinedienst en huishoudelijke dienst, arbo
en veiligheid, interne communicatie, maaltijdvergoedingen
bij overwerk, roosterkwesties (waaronder
een tijdelijke arbeidstijdenregeling in verband
met avondopenstelling), privacy en ziekteverzuim.
P e r s o n e e l s v e r e n i g i n g
De personeelsvereniging van het Rijksmuseum
verzorgde ook in 1999 weer een heel scala aan
activiteiten. Op 18 juli werd de jaarlijkse kanotocht
georganiseerd en op 28 november verzorgde
de personeelsvereniging een sinterklaasmiddag
voor kinderen van medewerkers, rijk aan speculaas,
limonade en strooigoed.
Op 15 september opende de hoofddirecteur in de
personeelskantine een expositie van het werk van
Antonio Quintero van de huishoudelijke dienst.
Eerder had hij al zijn foto’s van poolhonden geëxposeerd.
Nu waren er 35 f o t o ’s van het exterieur
34

van het Rijksmuseumgebouw te bewonderen, een
project waaraan Quintero zo’n drie jaar heeft
gewerkt .
35
De toneelvereniging ‘Troost voor allen’ bracht met
veel verve een geactualiseerde versie van Nicolaj
Gogols De Inspecteur-generaal op de planken, die
voor de gelegenheid werd gesitueerd in Bergen op
Zoom anno 1989. Sander Israëls tekende wederom
voor de regie.
Het jaar 2000
De millenniumwisseling wierp in vele opzichten
zijn schaduw vooruit. De facilitaire dienst, in het
bijzonder de afdeling automatisering, zorgde in
overleg met de Rijksgebouwendienst dat het museum
bij de jaarwisseling in technische zin niet voor
onaangename verrassingen kwam te staan.
Het feit dat het Rijksmuseum in 2000 zijn 200-
jarig bestaan als museum herdenkt, kleurde in
sterke mate de werkzaamheden, in het bijzonder
die van de afdeling tentoonstellingen. Ten behoeve
van de hoofdmanifestatie ‘De Glorie van de
Gouden Eeuw’ werden reeds alle bruiklenen
g e w o rven en werd de catalogus door de auteurs uit
de educatieve staf van het museum geschreven in
nauwe samenwerking met de conservatoren.
Dat het museum zijn jubileumjaar én het nieuwe
millennium kan ingaan met het prachtige perspectief
van een integrale renovatie van het museumg
e b o u w, stemt zeer dankbaar. De wetenschap dat
het 200-jarige Rijksmuseum als nationale instelling
nog steeds kan rekenen op een breed draagvlak,
zowel bij het publiek als bij de overheid, sterkt ons
in onze ambities voor Het Nieuwe Rijksmuseum.
Ronald de Leeuw
H o o f d d i r e c t e u r

Het Nieuwe Rijksmuseum
3 8 Besef van tijd en gevoel van
schoonheid
Nederlandse geschiedenis in een
g e ï n t e r g re e rde opstelling
4 2 Het Nieuwe Rijksmuseum
Het Rijksmuseum in de 2 1e eeuw

Besef van tijd en gevoel van schoonheid
Nederlandse geschiedenis in een
g e ï n t e g re e rde opstelling
38
Vanaf 2 0 0 3 zal de grote verbouwing tot
Het Nieuwe Rijksmuseum plaatsvinden.
In de periode tot 2 0 0 7 is de vaste collectie
slechts gedeeltelijk voor het publiek
toegankelijk. Na de heropening wil het
museum de collecties van de afdelingen
schilderijen, beeldhouwkunst en kunstn
i j v e rheid, en Nederlandse geschiedenis
in onderlinge samenhang laten zien: de
geïntegreerde opstelling. Ook de geschiedeniscollectie
kan daar veel bij winnen.
‘Kijk, die staat in ons geschiedenisboek’. Een uitroep
die je veelvuldig kunt horen als een groep jongeren
de afdeling geschiedenis in het Rijksmuseum
bezoekt. ‘Ons’ geschiedenisboek, ‘onze’ geschiedenis.
Of het nu het schilderij met de St. Elisabethsvloed
of De grote vergadering in de Ridderz a a l door Va n
Delen is, of de indrukwekkende spiegelversiering
van de bij Chatham veroverde Royal Charles, ze
maken deel uit van de intellectuele bagage van de
Nederlander en daarmee van zijn nationale identiteit.
Dat geldt niet alleen voor schilderijen en voorwerpen
die in de afdeling Nederlandse geschiedenis
te zien zijn. Kunstwerken als Rembrandts N a c h t w a c h t,
Vermeers M e l k m e i s j e en de werken van Jan Steen in
de afdeling schilderijen maken eveneens deel uit van
dat collectieve geheugen. En hetzelfde kan gezegd
worden van de verzameling Delfts blauw in de afdeling
beeldhouwkunst en kunstnijverh e i d .
Het Rijksmuseum kan met zijn collecties met
recht de Nationale Schatkamer genoemd worden.
Een schatkamer van geschiedenis en kunst. Het is
een uitgangspunt dat al in het prille begin in 1798
met de instelling van de Nationale Konstgallerij
in Den Haag gehuldigd werd. Daar werden toen
De Chatham beke r
Nicolaas Loocke m a n s , 1 6 6 8
Goud en email
S c h u t t e rsmaaltijd ter viering van het sluiten van de
Vrede van Münster in de Voetboog- of St. J o risdoelen te
A m s t e r d a m , 1 6 4 8
B a rtholomeus van der Helst, 1 6 4 8
O l i e verf op doek

topstukken bijeengebracht waarbij het niet alleen
ging om de artistieke kwaliteit, maar vooral ook
om wat er op te zien was. Niet zomaar een schilderij
van Ferdinand Bol, maar een met de beeltenis
van de ‘doorluchtige’ zeeheld Michiel de Ruyter.
Bezoekers konden zich vergapen aan stukken met
kunst en geschiedenis duidelijk onderscheiden te
gaan presenteren. Zijn keuze leeft zowel organisatorisch
– met afdelingen schilderkunst, vaderlandse
geschiedenis, beeldhouwkunst en kunstnijverheid –
als op zaal – gescheiden presentaties – in grote
lijnen door tot op de dag van vandaag. Op het
gebied van verzamelen zijn de afdelingen hun
eigen weg gegaan. Zo verzamelt de afdeling beeldhouwkunst
en kunstnijverheid voorwerpen die zijn
gemaakt tot de jaren twintig van de 20e eeuw, maar
verbreedt de afdeling haar collectie wel met internationale
topstukken. Voor Nederlandse geschiedenis
zijn de landsgrenzen bepalend gebleven, met
oog voor relaties met het buitenland en Nederland
overzee. De chronologische lijn wordt daarentegen
doorgetrokken tot op de dag van vandaag.
Door Schmidt Degeners ingreep won de
publiekspresentatie in bepaalde opzichten aan
duidelijkheid, maar gingen mogelijkheden tot
samenhang en nuancering verloren. Zo werden
vanaf dat moment veel objecten, ontdaan van hun
historische lading, louter als kunstuitingen getoond
en werden collecties opgebroken en gescheiden als
kunst of als geschiedenis gepresenteerd.
Na de Tweede Wereldoorlog verzorgde R. van
L u t t e rvelt, hoofd van de afdeling geschiedenis,
een tijdelijke geschiedenispresentatie, maar door
39
artistieke en historische kwaliteiten.
In de loop van de 19e eeuw ontwikkelde het
museum zich tot een nationaal depot waar allerlei
uiteenlopende collecties werden ondergebracht.
Collecties van kunst, maar zeker ook van geschiedenis.
De penningenverzameling van Van Gelder,
de militariacollecties Roosdorp en Snouckaert van
Schauburg, de Nova Zembla-collectie en de
Marinemodellencollectie vonden hun plek in het
prestigieuze museumgebouw dat architect Cuypers
in Amsterdam voor het nationale museum had
o n t w o r p e n .
Door al deze uiteenlopende acquisities was aan
het begin van de 20e eeuw een onsamenhangend
conglomeraat ontstaan. Na hevige discussies waaraan
ook de historicus Huizinga deelnam, besloot
directeur Schmidt Degener eind jaren twintig
Buste van Lodewijk Napoleon, koning van Holland
P i e rre Cart e l i e r, 1 8 0 6
G i p s

zijn vroegtijdig overlijden in 1963 is hij nooit toegekomen
aan het realiseren van zijn plannen voor
een volwaardige historische opstelling. Dat was
voorbehouden aan de begin 2000 overleden D.H.
Couvée, die in 1971 een vernieuwende en geëngageerde
presentatie samenstelde. Typerend was dat
de afdeling vaderlandse geschiedenis door hem in
afdeling Nederlandse geschiedenis werd omgedoopt.
Zijn vooruitstrevende concept, dat onder
andere plaats bood aan beeld- en geluidsmateriaal
en in chronologisch opzicht tot en met de Tw e e d e
Wereldoorlog doorliep, vormt nog steeds de basis
voor de huidige presentatie.
Daarin krijgt de bezoeker, na de ingrijpende
facelift die in 1998 werd doorgevoerd, een beeld
van de Nederlandse geschiedenis vanaf de middeleeuwen
tot 1940, idealiter doorgetrokken tot het
recente verleden. Dat beeld is opgebouwd met
authentieke afbeeldingen en objecten, historische
en artistieke, waarbij de laatste in een historische
context functioneren.
Het doel van de presentatie is om de bezoeker
duidelijk te maken waarom Nederland het staatsbestel
heeft dat het nu heeft, waarom de mensen
er wonen die er nu wonen, waarom het landschap
en de grenzen geworden zijn wat ze nu zijn en hoe
de relaties met andere landen zich hebben ontwikkeld,
waarbij ook Nederland als koloniale macht
aan de orde komt.
Dit zijn noties die men sinds de jaren zestig
‘maatschappelijk relevant’ noemt en waarmee een
nationaal museum een bijdrage levert aan een groter
begrip van onze samenleving bij de leden van
deze samenleving. Bovendien lijkt het zo te zijn
dat hoewel landsgrenzen vervagen en andere culturen
steeds meer van invloed zijn op Nederland,
de interesse voor het eigen verleden groeit.
Mede daarom verheugt deze benadering zich
de laatste jaren in de algemene en politieke
belangstelling, en geeft zij aanleiding tot commentaren
en debatten in de media.
Het bericht dat de afdeling Nederlandse geschiedenis
onderdeel zal gaan uitmaken van de geïntegreerde
opstelling heeft echter ook negatieve reacties
in de publieke opinie opgewekt. Blijkbaar vreest
men dat in een geïntegreerde opstelling van kunst
en geschiedenis de functie van geschiedenis verloren
gaat. Die vrees wordt gevoed door de recente
voorbeelden in provinciale en grotere stedelijke
40
L u i t e n a n t - a d m i raal Michiel A d ri a e n s z . de Ruyter
Ferdinand Bol, 1 6 6 7
O l i e verf op doek
Het Sint Nicolaasfeest
Jan Steen
O l i e verf op doek

41
musea waar de (moderne) kunst de archeologie en
geschiedenis naar uithoeken heeft verbannen. In de
discussie over een geïntegreerde opstelling spelen
ook deze sentimenten een rol.
Zal geschiedenis in het Rijksmuseum in een
geïntegreerde opstelling veroordeeld worden tot
een rol in de marge? Integendeel: het uitgangspunt
is juist dat de combinatie van kunst- en
geschiedenisverzamelingen onder één dak het
Rijksmuseum unieke mogelijkheden biedt. Het is
een gegeven dat de publiekspresentatie een meerwaarde
moet opleveren.
Een aantal voorbeelden. Het onlangs met hulp
van de Nederlandse Sponsorloterij verw o rven P o rt re t
van Hortense de Beauharn a i s is belangrijk omdat het
de eerste koningin van Nederland afbeeldt, maar
tegelijk is het een meesterstuk van de Franse schilder
Girodet. Van der Helsts S c h u t t e rmaaltijd ter gele -
genheid van de Vrede van Münster is een artistiek meesterstuk,
maar heeft tevens een belangrijke historische
betekenis omdat de schutters met hun feest de
formele onafhankelijkheid van de Nederlandse
Republiek markeren. Het eerste stuk hangt nu in de
afdeling Nederlandse geschiedenis, het tweede in de
afdeling schilderijen. In een geïntegreerde opstelling
zullen oplossingen gezocht worden om beide
De grote zaal op het Binnenhof, Den Haag, tijdens
de Grote Ve rg a d e ring der Staten-Generaal in 1651
Dirck van Delen
O l i e verf op paneel
functies op een evenwichtige manier onder de aandacht
van het publiek te brengen. Een helder concept
en duidelijke kaders zullen hier de grondslag
moeten vormen voor een opstelling waarin kunst en
geschiedenis elkaar afwisselen en versterken, en
waarin besef van tijd en gevoel voor schoonheid
s a m e n g a a n .
De opzet is duidelijk, maar hoe kan deze worden
uitgewerkt? Hoe kan voorkomen worden dat zo’n
opstelling een optelsom wordt van de nu bestaande
presentaties, waardoor de bezoeker vermoeid
afhaakt, geplaagd door de veelheid aan invalshoeken,
boodschappen en indrukken? Hoe kan een
presentatie worden bereikt waarvan de chronologische
lijn de basis vormt, maar waarin deze toch niet
zo dwingend aanwezig is dat combineren en associëren
onmogelijk worden gemaakt? Kortom, hoe kan
de historische ontwikkeling van Nederland zichtbaar
worden gehouden zonder dat zij verwordt tot niet
meer dan een omlijsting van kunst?
Het zijn vragen die het museum ook zichzelf
zal stellen bij de verdere uitwerking van de geïntegreerde
opstelling. Het debat is in volle gang.
K ru i t h o o rn met cedelke n In deze kru i t h o o rn lieten
Barents en Heemskerck een briefje (het ‘ c e d e l ken’)
achter in het Behouden Huys op Nova Zembla
waarop zij schreven dat zij er overwinterd hadden en
op 13 juni 1597 in twee open boten weer ve rt r o k ke n

Het Nieuwe Rijksmuseum
Het Rijksmuseum in de 2 1e eeuw
42
Dankzij het bedrag van 1 0 0 miljoen gulden
dat de Staat in 1 9 9 9 schonk, is nu
duidelijk dat Het Nieuwe Rijksmuseum
werkelijkheid wordt. Het Rijksmuseumgebouw
zal worden aangepast aan de
eisen van de tijd, want sinds het meer
dan 1 0 0 jaar geleden werd geopend, is
niet alleen het bezoekersaantal, maar ook
de behoefte aan publieksvoorzieningen
drastisch toegenomen.
Sinds de opening in 1885 is het uiterlijk van het
m u s e u m g e b o u w, met uitzondering van de latere
uitbreiding met de Zuidvleugel, vrijwel ongewijzigd
gebleven. De buitenkant van het Rijksmuseum verkeert
in goede staat, maar de binnenzijde is gaandeweg
verstikt geraakt. Het oorspronkelijk heldere
concept van Cuypers, een logische plattegrond met
een reeks van zalen gegroepeerd rond de twee binnenplaatsen,
is door de toegenomen behoefte aan
ruimte en vele ad hoc-beslissingen verdwenen.
De vo o r h a l , gezien naar het we s t e n , circa 1900

Hoewel in de loop der tijd steeds aanpassingen
zijn uitgevoerd volgens hoge maatstaven en de
museale opvattingen van het moment, heeft de
opeenvolging van ingrepen door de successieve
generaties uiteindelijk tot een onbevredigend
geheel geleid. Ruimtegebrek ontstond al spoedig
doordat bij de oorspronkelijke bouw nauwelijks in
termen van voorzieningen als depots, ateliers en
werkplekken voor de staf was gedacht. Daarnaast
hebben nieuwe vormen van presentatie (bijvoorbeeld
het hangen van schilderijen op ooghoogte
in plaats van gestapeld in drie rijen boven elkaar),
de behoefte aan een winkel en een auditorium, en
vooral de groei van de collecties mede geleid tot
een steeds nijpender ruimtegebrek. Dit werd opgelost
door het volbouwen van de binnenhoven van
het museum en het in kleinere eenheden verkavelen
van de oorspronkelijke tentoonstellingszalen.
Ook werden ruimten die voor de presentatie van
de collectie waren gepland aan het publiekscircuit
onttrokken om dienst te doen als kantoor of werkplaats.
Het resultaat is een onoverzichtelijk circuit,
dat de beleving van de oorspronkelijke structuur
van het gebouw nagenoeg onmogelijk maakt, en
een verder verlies van kwaliteit door een onevenwichtige
verdeling van licht in het gebouw. Ook de
eenheid in de inrichting van het Cuypers-gebouw
ging verloren. Doordat afdelingen in verschillende
tijdperken werden gerenoveerd of ad hoc werden
aangepast, verloor het museum niet alleen zijn
oorspronkelijke decoratie, en daarmee veel van
zijn karakter en allure, maar werd het parcours
qua afwerking en stijl een lappendeken van kwalitatief
sterk wisselende elementen. Veel van de wisselvallige
kwaliteit die het gebouw thans kenmerkt,
hangt ook samen met de hogere conserv a t o r i s c h e
eisen die in de loop der tijd aan het collectiebeheer
werden gesteld. Om het daglicht te weren,
werden ramen en daklichten geblindeerd.
Klimaatbeheersing werd aangebracht in een periode
dat voor verwarming en luchtbehandeling grote
kanalen noodzakelijk waren. Daartoe werden voorzetwanden
geplaatst en plafonds verlaagd, waardoor
de oorspronkelijke architectuur verloren
43
August van Delden Pe rspectivische doorsnede van het
R i j k s m u s e u m circa 1890
Pen in zwart , penseel in gri j s
106 x 105 cm.

We s t e l i j ke binnenhof, z u i d o o s t e l i j ke hoek, circa 1885
44

ging en een in ruimtelijke zin esthetisch zeer
onbevredigend geheel ontstond.
Naast de feilen die het gebouw in esthetisch en
logistiek opzicht ten behoeve van het gebruik door
het publiek kenmerken, gaat het ook gebukt
onder aanzienlijk achterstallig onderhoud en voldoet
het op cruciale punten niet aan (wettelijke)
eisen op het punt van bewaaromstandigheden,
installatietechniek en arbo-voorschriften.
Dit leidde tot een door de directie van het
Rijksmuseum en de Rijksgebouwendienst gezamenlijk
ontwikkelde visie ten aanzien van een renovatie
en herstructurering van het gebouw.
U i t g a n g s p u n t daarbij is dat weer zoveel mogelijk
recht wordt gedaan aan de oorspronkelijke
structuur van Cuypers’ gebouw, daglicht weer een
belangrijker rol kan spelen in het museum en een
goede logistieke situatie ontstaat.
Een factor van betekenis is daarbij dat het Rijksmuseum
dankzij de herinrichting van het Museumplein
aan de zuidkant van het gebouw veel m e e r
gezicht heeft gekregen. Met zijn ligging ‘aan het
hoofd van de tafel’ is het museum zowel de monumentale
entree van het plein als de dominante
architectonische verschijning ter plekke. De
onderdoorrit kan fungeren als de ideale ‘foyer’
voor het Museumplein, zoals ook door de architect
van het Museumplein, Anderson, werd onderkend.
Daarnaast is de bestaande ingang van de Zuidvleugel
in een aantrekkelijker omgeving komen te
liggen, en zal het gebruik als de plaats voor grote
tijdelijke tentoonstellingen deze vleugel nog extra
p r o f i l e r e n .
De vorige directeur van het Rijksmuseum,
Henk van Os, formuleerde als zijn overtuiging dat
“een groter Rijksmuseum niet per definitie een
beter museum is”. In samenwerking met toenmalig
architect Ruijssenaars werd op basis van dit uitgangspunt
een eerste schets gemaakt van de mogelijkheden.
De opvatting van Van Os wordt nog
steeds gehuldigd, in die zin dat het huidige hoofdgebouw
plus Zuidvleugel de grens zal blijven
vormen voor het door het publiek te betreden
gebied. Eerder was het museum echter in facilitaire
zin al uitgebreid met het zogenaamde Ve i l i g-
heidsinstituut, en in 1997 werd begonnen met de
aanleg van het ‘tunnelgebouw’ ten behoeve van
die depots die het museum in zijn onmiddellijke
nabijheid dient te hebben. Daarnaast beschikt het
museum sinds 1994 over een aantal externe
opslagloodsen bij Mijdrecht, die in de toekomst
verbouwd zouden kunnen worden tot volwaardige
d e p o t s .
De voornaamste uitgangspunten voor Het
Nieuwe Rijksmuseum zijn daarmee:
– herstel van de oorspronkelijke ruimtelijke
h e l d e rheid, onder meer door het gedeeltelijk
terugbrengen van de oriënterende en ‘luchtscheppende’
functie van de beide binnenhoven
– de poortfunctie tussen binnenstad en Museumplein
benutten door deze poort voor voetgangers
als hoofdentree en centrale foyer voor het
Museumplein en het Rijksmuseum te laten
f u n g e r e n
– vanuit de nieuwe foyer een directere toegang
bieden tot een aantal publieksvoorzieningen, zoals
restaurant, museumwinkel en aula, waarbij deze
functies ook autonoom gebruikt zullen kunnen
w o r d e n
– het opnieuw bestemmen als publieke expositieruimte
van de in het oorspronkelijke plan van
Cuypers aangegeven tentoonstellingsruimte op de
begane grond en de bovenverdieping
– het onderbrengen van depots en atelier- en
expeditievoorzieningen op beter daarvoor geschikte
lokaties, met name een nieuw tunnelgebouw
tussen het Rijksmuseum en het ondergrondse busstation
in de Hobbemastraat, en in het Ve i l i g h e i d s-
i n s t i t u u t
– het opnieuw structureren van de installatietechnische
infrastructuur in samenhang met een bouwfysisch
beleidsplan
– het weer terugbrengen van de oorspronkelijke
decoratie uit de tijd van Cuypers in wanden en
vloeren, waar zulks met de huidige eisen van presentatie
verzoenbaar is
Bij de toedeling van functies aan het museumgebouw
zal zoveel mogelijk ruimte in het hoofdgebouw
en de Zuidvleugel aan het publiek ten goede
moeten komen. Dat betreft de tentoonstellingszalen
(tijdelijk en permanent), publieksruimten
(bibliotheek, ARIA, auditoria, kleine ontvangst- en
45

vergaderzalen), publieksvoorzieningen (winkel,
restaurant, garderobes, toiletten), en verkeersgebieden
(hallen, trappen). De publieksvoorzieningen
zullen zowel uit het oogpunt van publieksservice
als om commerciële redenen (aantrekkelijker
horeca- en winkelvoorzieningen) in Het Nieuwe
Rijksmuseum een grotere nadruk – en dus ook
ruimtebeslag – dienen te krijgen dan thans.
Daar waar functies niet het primaire doel van
het museum of een directe bediening van het
publiek betreffen, zullen zij veelal uitgeplaatst
moeten worden. Hiervoor beschikt het museum al
over enkele lokaties in de onmiddellijke nabijheid.
Het Veiligheidsinstituut lijkt de aangewezen plek
om via ver- en nieuwbouw de restauratieateliers
onder te brengen. Dit gebouw ligt logistiek
betrekkelijk gunstig ten opzichte van het tunnel
( d e p o t -) g e b o u w.
De verbouwing zal ook gevolgen hebben voor
de wijze van presentatie. Dat het museum als het
ware is opgedeeld in vijf sub-musea, wordt als
beperkend ervaren. Zoals de afdelingen thans fungeren,
vertellen zij elk hun eigen verhaal, hetzij in
chronologische volgorde (schilderkunst, geschiedenis,
beeldhouwkunst en kunstnijverheid), ofwel
thematisch (Aziatische kunst). Daarnaast manifesteert
de Aziatische kunst zich, evenals de textilia,
regulier in kleine wisselende presentaties, zoals
ook bij het Prentenkabinet het geval is. Aan een
aantal collectie-onderdelen, zoals de buitenlandse
beeldende kunst, kon echter tot dusver nooit een
passende plaats in zo’n concept geboden worden,
en vooral de strikte scheiding die tussen ‘historische’
en ‘kunsthistorische’ voorwerpen moet worden
gemaakt, leidt vaak tot problematische, geforceerde
keuzen.
Om in de toekomst de meerwaarde van het
onder één dak samenbrengen van deze vijf collecties
beter te benutten, is een gemengde, c.q. geïntegreerde
presentatie van schilderkunst, beeldhouwkunst,
toegepaste kunst en Nederlandse
geschiedenis het uitgangspunt. Op deze wijze kan
meer recht worden gedaan aan het specifieke
karakter dat het Rijksmuseum als nationaal museum
eigen is, en waarin het zich nogal opvallend
van andere ‘nationale musea’ onderscheidt. De
meeste Europese nationale musea kennen de combinatie
van vaderlandse geschiedenis én beeldende
en toegepaste kunst niet, en zeker niet in een ver
doorgevoerde vorm.
Wanneer een chronologische ordening van de
collectiebestanddelen hier wordt aangeduid als
een ‘integratiemodel’, wordt nadrukkelijk niet
bedoeld dat de objecten steeds per zaal gemengd
opgesteld worden. De gedachte gaat uit naar een
in zo logisch mogelijke volgorde afwisselend – en
met oog voor wisselwerking – vormgegeven circuit,
waarin schilderijenzalen worden gevolgd door
zalen met kunstnijverheid of een historisch gethematiseerde
opstelling.
Het Rijksmuseum hoopt met de realisatie van Het
Nieuwe Rijksmuseum beter uitgerust te zijn om
ook in de nieuwe eeuw te functioneren op een
eigentijdse wijze die de Nationale Schatkamer
waardig is, opdat het kan dienen als een up-to-date
cultureel visitekaartje van Nederland.
46
De Eregalerij met aan het einde de Nachtwachtzaal, 1 8 9 8

47
R i j k s museum 1 8 8 5 1 9 9 9
Aantal bezoekers 250.000 1.310.497
Collectie schilderijen 1.750 5.500
Collectie prenten en tekeningen 60.000 700.000
Collectie objecten 8.000 65.000
Aantal kassa’s en kaartcontrole g e e n * 5 k a s s a ’s
Capaciteit garderobe g e e n ** 1500 j a s s e n
Restaurant oppervlak 200 m 2 300 m 2
Aantal toiletten 6 60
Winkel opperv l a k 10 m 2 200 m 2
Huidige noodzake l i j ke facilitaire voorzieningen :
Capaciteit garderobes: 3000 jassen,berg ruimte voor rolstoelen, bu g g y ’s , minimaal 300 locke rs
Aantal kassa’s : 5 , 1 kassa voor vo o rve rko o p, elektronische controle mu s e u m k a a rten
W i n ke l o p p e rv l a k : minimaal 300 m 2 , t e vens toegankelijk voor niet-mu s e u m b e zo e ke rs
O p p e rvlak voor restaurant en zaalve r h u u r: minimaal 900 m 2 , t e vens toegankelijk voor niet-mu s e u m b e zo e ke rs
* het museum was gra t i s
* * het museum was slecht ve r w a rm d
De vo o r h a l , gezien naar het oosten, circa 1900

A a n w i n s t e n
5 0 Kuvera, de Indo-Javaanse god
van de rijkdom
5 2 Pieter Isaacsz
Allegorie op Amsterdam als centrum
van de were l d h a n d e l
5 4 De schilder en zijn graveur
Een tekening naar Rubens,
door de meester gecorr i g e e rd
5 6 Een Augsburgs pronkkabinet
5 8 De zomer in het hoofd
Een Hollander in Italië
6 0 Frans historisme op zijn best
Z i l v e ren kandelabers van
F roment Meurice
6 2 Éduard Baldus
Fotografie van het nieuwe Louvre
1854 –1857
6 6 Negentiende-eeuwse tekeningen
Aanwinsten uit de collectie
Hans van Leeuwen
49
O v e r i g e
6 8 De Dirck Hartoghs-schotel
7 0 Aanwinsten uit eigen collectie
Het re s t a u r a t i e p roject stillevens
7 4 W w w. r i j k s m u s e u m . n l

Kuvera, de Indo-Javaanse god
van de rijkdom
50
De godheid is zittend vo o r g e s t e l d . In zijn
rechterhand klemt hij een goed gevulde buidel
die tegen zijn rechterbeen aan ligt. D e
buidel is gemaakt van fijne stof, w a a rvan het
uiteinde in elegante plooien over zijn re c h-
t e ronderbeen naar vo ren valt. Op de palm
van zijn geopende linkerhand ligt een bal:
een pare l , edelsteen of vrucht. Deze vo o r-
werpen zijn, evenals de buidel, ke n m e r ke n d
voor Ku ve r a , de Indo-Javaanse god van de
r i j k d o m . Zijn goed doorvoede lichaam
straalt welstand uit.
Net als andere Indo-Javaanse godheden draagt hij
verschillende soorten sieraden; zijn gekruiste
borstsnoer is voorbehouden aan jonge, mannelijke
godheden. Hij zit op een lotus, waaroverheen een
kleed is gedrapeerd. Zijn aureool is geplaatst
tegen de rugleuning, waarvan de knoppen betekenisvol
de vorm van grote juwelen hebben.
Het beeld was in bezit van de familie die het in
1 9 3 2 naar Nederland meenam met toestemming
van de toenmalige Oudheidkundige Dienst van
het voormalige Nederlands Indië. De archeologische
vindplaats is precies bekend. Het beeld is
afkomstig uit een tempel behorend tot het
Midden-Javaanse tempelcomplex Gedong Songo,
dat in de jaren 1 9 1 6 tot 1 9 2 4 werd blootgelegd.
Het complex bestaat uit een aantal tempels die in
groepjes tegen de helling van de berg Ungaran
zijn gebouwd. Alle sporen wijzen erop dat de tempels
gewijd waren aan de hindoegod Shiva. Het
beeld van Kuvera dat door het Rijksmuseum werd
v e rw o rven, was het enige dat gevonden werd bij de
laagstgelegen groep tempels, bestaande uit slechts
een enkel gebouw. Anders dan de andere tempels
aan Shiva gewijd, heeft deze geen nissen voor beelden
in de buitenwanden. Er zijn wel kleine nissen
in de wanden van de binnenkamer, waar ook de
basis voor een l i n g g a, de symbolische vorm van de
god Shiva, werd aangetroffen. Helaas kan niet vastgesteld
worden waar het beeld van Kuvera in deze
tempel heeft gestaan.
In het Indo-Javaanse tijdperk, dat van de vierde
tot de 15de eeuw duurde, zijn gedurende twee
relatief korte perioden hindoeïstische en boeddhistische
heiligdommen op Java gebouwd: van circa
750 tot 850 tijdens de Midden-Javaanse periode, en
van circa 1250 tot 1450 tijdens de Oost-Javaanse
periode. De tempels van de Gedong Songo-groep
behoren samen met die van het Diëngplateau tot
de vroege Midden-Javaanse heiligdommen.
De beroemdste bouwwerken uit de Midden-Javaanse
periode zijn de boeddhistische Borobudur (eerste
kwart negende eeuw) en de hindoeïstische candi
Prambanan (circa 856). Deze behoren echter (met
een aantal andere tempels zoals bijvoorbeeld candi
Mendut, candi Sewu en candi Plaosan) tot de latere
fase van de Midden-Javaanse periode.
De Kuvera van Gedong Songo is typisch voor
de vroege fase van de Midden-Javaanse periode.
De godheid zit er losjes en ongedwongen bij en is
minder scherp uitgehakt dan een vergelijkbaar
beeld uit het eind van de Midden-Javaanse periode.
Het Rijksmuseum had nog geen beeld uit deze
vroege fase in zijn collectie. Dit kunstwerk voegt
dus een dimensie toe aan de verzameling Indo-
Javaanse beeldhouwkunst van de afdeling
Aziatische kunst.

Beeld van de rijkdomsgod Kuve ra
I n d o n e s i ë , M i d d e n - J av a , Gedong Songo, eind 8e eeuw
Vulkanisch gesteente (andesiet), H . 40 cm.
I nv. nr AK-RAK 1999-1
A a n koop met steun van het Rijksmuseum Fonds
51

Uit historische bronnen was bekend dat de
stad A m s t e rdam in het begin van de 17e
eeuw opdracht gaf aan de familie Ruckers in
A n t werpen tot de bouw van een clave c i m b e l
voor het stadhuis. De stadsorganist
S weelinck reisde in 1604 enkele malen naar
A n t werpen om de wensen van de stad ove r
te bre n g e n . Toen het clavecimbel eenmaal
was afgeleve rd , v roeg het stadsbestuur
Pieter Isaacsz het deksel te beschildere n .
C a rel van Mander assisteerde hem daarbij.
In kunsthistorische kring we rd aangenomen
dat het clavecimbel ve r l o ren was gegaan.
Vorig jaar dook het deksel echter op en ko n
het voor de afdeling Nederlandse geschiedenis
ve r wo rven wo rd e n .
52
Op het schilderij is links de Amsterdamse stedenmaagd
te zien. Twee vrouwelijke figuren bieden
haar een schip en een parelketting aan, symbolen
van zeevaart en rijkdom. Rechts van haar staan
twee zeelieden die met navigatie-instrumenten de
hemelglobe raadplegen. Centraal in de voorstelling
zijn drie schepen zichtbaar. Een van deze
schepen wordt gelost. Omdat de spiegel van het
grootste schip versierd is met het wapen van
Maurits, lijkt het aannemelijk dat het hier de
M a u r i t i u s betreft, die in1 602 voor het eerst naar
Indië uitvoer als admiraalsschip van Wybrand van
Wa rwyck. Rechtsonder heeft Isaacsz zich bij zijn
voorstellingen van Aziaten en beelden en tempels
laten inspireren door prenten in het I t i n e r a r i o v a n
de wereldreiziger Jan Huygen van Linschoten.
In de achtergrond van het schilderij is een
patroon zichtbaar van groene vlakken waartussen
blauwe vlakken met scheepjes. Dit is een weergave
in het platte vlak van de gehele wereld. Het is alsof
de toeschouwer ergens ten noorden van
N o o rwegen van grote hoogte schuin neerkijkt op
de toentertijd bekende wereld. Door de perspectivische
vertekening is Afrika verkort en is de
Middellandse Zee een smalle zeearm geworden.
De sleutel tot de voorstelling ligt besloten in
het vers dat op het tablet is weergegeven:
Exclusam hesperia perituram Hispane putasti
Me? Frustra: nam cura Dei mihi pandit ad Afro s
Primo iter, atque Indos, et qua patet extima China
Quaque etiam priscis non cognitus Orbis in Orbe.
Perge favere Deus, daque his agnoscere Christum
(Had je gedacht dat ik, uitgesloten van het Spaanse
we s t e n , ve rloren zou zijn? Onjuist: de zo rg van God
heeft mij vo o r e e rst de weg geopend naar A f rika en
I n d i ë , en waar het exotische China zich uitstrekt, e n
het gebied op de wereld waarvan zelfs de Ouden
geen weet hebb e n . Blijf ons begunstigen, G o d , e n
geef dat zij Christus leren ke n n e n . )

Pieter Isaacsz
Allegorie op Amsterdam als centrum
van de were l d h a n d e l
53
Pieter Isaacsz, geassisteerd door Carel van Mander
A l l eg o rie op Amsterdam als centrum van de wereldhandel 1 6 0 6
O l i e verf op paneel (clave c i m b e l d e k s e l ) , 79,4 x 165 cm.
I nv. nr SK-A-4947/NG-1999-19
A a n g e kocht dankzij het Rijksmuseum Fonds
De voorstelling en het gedicht tezamen verklaren
de bedoelingen: zij leggen getuigenis af van de
nieuw verw o rven status van Amsterdam als centrum
van de wereldhandel, ondanks de tegenwerking
van het gecombineerde Spaans-Portugese rijk.
Tevens wordt hulde gebracht aan de kennis en durf
van de zeevaarders en wordt de stadhouder geëerd,
die als kapitein- en admiraal-generaal de leider in
de strijd tegen de Spaanse Habsburgers was.
Het deksel, dat ooit door een brandende kaars
beschadigd is geraakt, wordt in het jaar 2000
gerestaureerd. Het zal worden gepresenteerd tijdens
de wintertentoonstelling die de stadhouder
en prins Maurits van Oranje tot onderwerp heeft.
Het Rijksmuseum is dankzij deze aankoop in het
bezit gekomen van een mooi gedocumenteerd
kunstwerk dat de beginjaren van de overzeese
expansie samenvat. Het is daarom begrijpelijk dat
het internationale kunsttijdschrift A p o l l o het tot de
belangrijkste aankopen van 1999 r e k e n d e .

De schilder en zijn graveur
Een tekening naar Rubens,
door de meester gecorr i g e e rd
54
Petrus Paulus Rubens heeft zich, meer dan
enige andere kunstenaar van zijn tijd, i n g e-
spannen om de roem van zijn geschilderd e
o e u v re te ve r b reiden door het uitgeven van
h o o g w a a rdige re p ro d u c t i e p re n t e n . D a a rt o e
ve r z e ke rde hij zich van de diensten van
begaafde graveurs die onder zijn toezicht
zijn schilderijen in prent brachten. H e t
R i j k s p rentenkabinet heeft een omvangrijke
verzameling van dergelijke met groot vakm
a n s c h ap en veel virtuositeit uitgevo e rd e
g r av u re s .Tot nu toe ontbrak echter in de
collectie een tekening die inzicht kan ve r-
s c h a f fen in het ontstaansproces van zulke
p re n t e n . In 1999 kwam daarin ve r a n d e r i n g .
Doorgaans verliep het productieproces van zo’n
prent als volgt. Een door Rubens daartoe capabel
geachte graveur maakte een tekening naar het voltooide
schilderij. Die tekening werd verv o l g e n s
door de meester zelf vaak uitgebreid gecorrigeerd
en opgewerkt en diende dan als uitgangspunt voor
de graveur. Tijdens het graveren werden op gezette
tijden proefdrukken van de prent aan Rubens
voorgelegd, die deze dan weer van correcties voorzag,
totdat het resultaat de toets van zijn kritiek
kon doorstaan.
De nieuw verw o rven tekening is een kopie naar
een schilderij van Rubens dat omstreeks 1 6 1 5 i s
v e rvaardigd en dat zich in de verzameling van het
Louvre bevindt. De voorstelling, Ixion door Zeus en
Hera bedro g e n, is nogal ongewoon. Ixion is een van
de onverbeterlijke wellustelingen uit de klassieke
mythologie. Bovendien kleeft er bloed aan zijn
handen: hij heeft zijn eigen schoonvader vermoord.
Oppergod Zeus wil hem die daad vergeven
en nodigt hem daarom uit naar de Olympus. Maar
zijn goedheid wordt beschaamd: Ixion probeert
zich te vergrijpen aan Zeus’ gemalin Hera. Zeus
weet dat te voorkomen door de wolk Nefele, die
de gedaante van Hera heeft aangenomen, op Ixion
af te sturen. Dit tafereel wordt op de tekening verbeeld.
Ixion wordt zwaar gestraft: hij zal ten eeuwige
dage op een rad moeten draaien in de diepste
krochten van de Ta r t a r o s .
De tekening is waarschijnlijk het werk van
Pieter Soutman, een van de graveurs wier werk
voldeed aan Rubens’ hoge kwaliteitseisen. Va n
Soutmans tekening is echter naar verhouding weinig
meer te zien. Rubens heeft de tekening op
veel plaatsen in zijn hoogst karakteristieke stijl
gecorrigeerd; vooral in de gezichten, handen en
voeten van de figuren heeft hij met de pen in
bruin heel wat verbeteringen aangebracht. De
tekening is daardoor bijna meer een werkstuk van
Rubens dan van Soutman geworden.
Om onbekende redenen is de uiteindelijke
gravure echter niet onder toezicht van Rubens tot
stand gekomen. Vermoedelijk heeft Soutman toen
hij uit Antwerpen naar Haarlem terugkeerde de
werktekening meegenomen. In Haarlem werd de
tekening door Pieter van Sompel in prent
gebracht, terwijl Soutman als uitgever fungeerde.
De tekening heeft een interessante herkomst.
Ze is afkomstig uit de verzamelingen van de kunstenaars
Benjamin West en Thomas Lawrence en
kwam vervolgens in het bezit van koning Willem
II. Na diens dood in 1849 werd zijn collectie
geveild. Deze tekening, die toen nog werd
beschouwd als een volledig eigenhandige voorstudie
voor het schilderij, werd echter teruggetrokken
en belandde met een aantal andere bladen in
de verzameling van de dochter van de koning, de
hertogin van Sachsen-We i m a r. Gedurende anderhalve
eeuw heeft het werk een onzichtbaar
bestaan geleid, tot het in 1999 in Londen
opdook.

Pieter Soutman (ca. 1580–1657) en Pe t rus Pa u l u s
Rubens (1577–1640)
Ixion door Zeus en Hera bedrogen
Z w a rt kri j t , pen in bru i n , penseel in gri j s , g e h o o g d
met witte dekve r f , 208 x 310 mm
I nv. nr RP-T- 1 9 9 9 - 1 2
55

Een Augsburgs pronkkabinet
Met de tentoonstelling 'Het geheim ontslot
e n , Duitse meubelen open', met bijbehorend
symposium en de publicatie van het
boekje Duitse meubelen/German furniture,
is in 1998 de aandacht gevestigd op de
k l e i n e, maar opmerkelijk fraaie ve r z a m e l i n g
Duitse meubelen van het Rijksmu s e u m . I n
diezelfde tijd liet het museum zijn oog vallen
op een kostbaar kabinet dat die ve r z a m e l i n g
op spectaculaire wijze zou aanv u l l e n . D e
a a n koop van het meubel is dit jaar mogelijk
gemaakt door de Nederlandse Sponsor
L o t e r i j .
Niet alleen voor de Duitse collectie, maar ook voor
de meubelverzameling als geheel, is het kabinet
een uitzonderlijke aanwinst. Het meubel, dat in
Augsburg omstreeks 1 6 6 0– 1 67 0 is gemaakt, is
geheel belijmd met ivoor. Ivoor was in de 1 7e e e u w
een geliefd materiaal, maar ermee belijmde meubelen
waren – en zijn – kostbaar en zeldzaam.
Beroemd is het garnituur zitmeubelen dat in
Brazilië voor prins Maurits van Nassau-Siegen (van
het Mauritshuis) is gemaakt en waarvan zich nog
enkele stukken in Potsdam bevinden. Een groot
met ivoor belijmd kabinet, waarvan wel is verondersteld
dat het in Nederland is gemaakt, staat al sinds
de 1 7e eeuw op Ham House bij Londen. In de
rijke verzameling 1 7de-eeuwse meubelen in het
Rijksmuseum ontbrak dit materiaal echter tot nu
toe. Hetzelfde gold voor p i e t re dure, de mozaïeken
van halfedelstenen waarvoor men toentertijd een
nog grotere voorkeur aan de dag legde. Op het
Augsburgs pronkkabinet zijn 2 6 prachtige p i e t re
d u re plaquettes aangebracht, vervaardigd in de hofwerkplaats
van de groothertogen van Florence, de
Opificio delle pietre dure. Ze stellen vogels en vruchten
voor en vallen op door de buitengewoon geraffineerde
toepassing van de verschillende steensoor-
ten, die zo zijn gebruikt dat ze door hun kleur en
tekening de voorgestelde substanties suggereren.
De combinatie van ivoor en p i e t re dure k o m t
eigenlijk alleen voor op een kleine groep
Augsburgse kabinetten, die wordt toegeschreven
aan de ebbenhoutwerker Melchior Baumgartner
(1621– 1686). Alle andere bekende voorbeelden
hebben een met ebbenhout belijmde buitenkant;
de sprookjesachtige combinatie van kleurrijke
materialen wordt pas zichtbaar bij opening van de
deuren. Op het meubel in het Rijksmuseum is
deze rijkdom echter op de buitenzijde geëtaleerd,
zodat ze direct in het oog springt. Daarmee verwijst
het meubel naar de toekomst. De Augsburgse
kabinetten uit de eerste helft van de 17e eeuw
waren voor privé-beschouwing gemaakt: om het
meubel te doorgronden, moest men deurtjes en
veelal verborgen laatjes openen, zodat de binnenzijde
bestudeerd kon worden. Een van de beste
voorbeelden van zo’n kabinet is het ebbenhouten
meubel uit de verzameling van het Rijksmuseum
dat omstreeks 1627– 1630 in opdracht van de
Augsburgse koopman Philipp Hainhofer werd
gemaakt. In de loop van de 17e eeuw kregen de
pronkmeubels echter geleidelijk een ander doel,
en daarmee verplaatste de nadruk zich naar de
buitenkant. Na de Dertigjarige Oorlog werden in
heel Europa tal van kastelen en paleizen gebouwd
of verfraaid, en de nieuwe heersers verlangden
interieurs die hun bezoekers al bij het betreden
e rvan overweldigden. Het nieuw verw o rven kabinet
was natuurlijk bij uitstek geschikt voor die rol.
De rijkdom van ivoor en p i e t re dure wordt nog verhoogd
door de zuilen van chrysopraas en de verguld
zilveren en koperen beslagen. Het pronkstuk
zal een centrale rol gaan vervullen in de nieuwe,
zogenaamde Grote Schatkamer die halverwege het
jaar 2000 wordt geopend.
56

57
K a b i n e t
N a a l d - , e i ke n - , e s d o o rn - , e bbenhout en jeneve r b e s ,
belijmd met ivoor en ebb e n - , l e t t e r- , olijf- en violethout,
ingelegd met lapis lazuli en pietre dure p l a q u e t t e s ,
beslag van ve rguld zilver en ve rguld ko p e r
H . 80,5 cm., b r. 69 cm., d . 40 cm
A u g s bu rg , c a . 1 6 6 0 – 1 6 7 0 ,
e n kele zilveren beslagen door Johann Spitzmacher
I nv. nr BK-1999-85
A a n koop met steun van de Nederlandse Sponsor Loteri j

De zomer in het hoofd
Een Hollander in Italië
58
De uit Dord recht afkomstige A b r a h a m
Teerlink was al een vo l l e e rd kunstenaar toen
hij in 1807 Nederland verliet om met een
beurs van koning Lodewijk Napoleon in
Parijs en Rome zijn opleiding tot landschapschilder
in een meer internationale richting
af te ro n d e n .
Nadat hij bijna anderhalf jaar in Parijs bij baron
Gérard in het atelier had gestudeerd, ging
Teerlink op diens aanraden vaker in de open lucht
naar de natuur studeren, een praktijk die hij na
zijn aankomst in Rome in december 1 8 0 8 v o o r t-
zette. Italië werd het nieuwe vaderland van de kunstenaar:
hij keerde nooit meer naar zijn geboortegrond
terug, net zo min overigens als zijn
Hollandse collega’s en vrienden Hendrik Vo o g d
en Anthonie Smick Pitloo. In Rome bouwde
Teerlink al snel een internationale klantenkring
op, die vooral bestond uit de continue stroom van
welgestelde Italië-gangers uit Engeland, Duitsland
en Scandinavië. Voor hen maakte de schilder zijn
landschappen met daarop steevast de door de toeristen
gewenste hoogtepunten van de Romeinse
campagna. Van dergelijke voor de export bedoelde,
grote landschappen bezit het Rijksmuseum al
sinds 1 8 2 5 twee belangrijke voorbeelden met
gezichten op de omgeving van Tivoli met de
beroemde waterv a l l e n .
Het nieuw verw o rven Gezicht in het park van de
Villa Chigi bij Ariccia is hierop een welkome aanvulling,
vooral vanwege de hoogst informele wijze
waarop een stuk natuur in beeld is gebracht zonder
enige referentie naar Rome of de beroemde
omgeving daarvan. In plaats van een van de vele
herkenbare en talloze malen in beeld gebrachte
hoogtepunten van Italië is hier uitsluitend een
landschap met een monnik die een stenen trap
afdaalt om in een beekje water te scheppen afgebeeld.
Het prachtige bladerdek van de bomen en
struiken is ongelooflijk lumineus en helder van
k l e u r, met talloze gradaties van geel en groen. Het
intieme natuurtoneel is bovendien geschilderd op
een formaat dat normaal gesproken was gereserveerd
voor de landschappelijke vergezichten voor
de toeristenmarkt. We kennen dergelijke informele
s o u s - b o i s -o n d e rwerpen eigenlijk alleen maar als
getekende natuurstudies. Ongetwijfeld stond zo'n
ter plaatse getekend blad aan de basis van het
schilderij, want Teerlink zal dit grote doek zeker
niet en plein air hebben vervaardigd. Het is ook
dankzij een dergelijke tekening van een Duitse
collega van Teerlink, Ernst Fries, dat we precies
weten waar zich de handeling afspeelt. Deze tekening,
die zich bevindt in het museum van
Karlsruhe, toont dezelfde plek en identificeert
deze als ‘in het park Chigi’.

A b raham Te e rlink
Gezicht in het park van de Villa Chigi bij A ri c c i a 1 8 2 2
Gesigneerd en gedateerd linksonder: Te e rl i n k . R o m a e /
1 8 2 2
O l i e verf op doek, 101 x 141 cm.
I nv. nr Sk-A-4955
59

Frans historisme op zijn best
Z i l v e ren kandelabers van Fro m e n t - M e u r i c e
60
François-Désiré Froment-Meurice (1802
–1855) was de belangrijkste Parijse zilve r-
smid van het tweede kwart van de 19e
e e u w. Hij we rd beschouwd als de Cellini van
zijn tijd. Deze monumentale kandelabers
b e h o ren tot de indrukwe k kendste we r ke n
binnen het oeuvre van de ‘Argentier de la
Ville de Paris’.
Van Froment-Meurice bezat het Rijksmuseum al
een verguld zilveren coupe versierd met parels uit
1 8 4 9. Dit kleine, uiterst verfijnde voorwerp toont
het juweliersachtige karakter van zijn werk. De
kandelabers illustreren een geheel ander aspect in
het oeuvre van de grote Parijse meester, namelijk
diens beeldhouwkundige allure. De fraai gemodelleerde
engelenfiguren die de stam van de kandelabers
vormen, verlenen het werk hun sculpturale
uiterlijk. De figuren zijn zeer verwant aan die op
de zijden van een spiegel die deel uitmaakt van
het belangrijkste werk van Froment-Meurice, het
t o i l e t s e rvies uit 1 8 4 5 –1 8 5 1, vervaardigd ter gelegenheid
van het huwelijk van prinses Louise
Marie-Thérèse de Bourbon- Artois (1 8 1 9 –1 8 6 4)
en de toekomstige hertog Charles III van Parma
(1 8 2 3 –1 8 5 4), dat bewaard wordt in het Musée
d ' O r s a y.
De modellen van de figuren werden waarschijnlijk
vervaardigd door de beeldhouwer Jean-
Jacques Feuchère (1 8 0 7 –1 8 5 2), die ook de
modellen van de meeste overige sculpturale elementen
op het toiletstel maakte. De engelen van
de kandelabers zijn vormgegeven in een gotischmaniëristisch
idioom, terwijl de voet en armen
een combinatie van neo-rococo en islamitische
motieven vertonen. Behalve door deze curieuze
stijlvermenging zijn de kandelabers ook opmerkelijk
door de geraffineerde wijze waarop ze zijn
afgewerkt. Van onder tot boven is het opperv l a k
uiterst fijn geciseleerd met verschillende patronen
die de kandelabers een zijdemat uiterlijk verlenen.
Zelfs de onversierde gedeelten, die doorgaans
in hoogglans werden gepolijst, zijn mat
gelaten. Op een aantal plaatsen zijn nog resten
van een zeer dunne ‘wrijfvergulding’ waarneemb
a a r. Hierdoor wordt het zijdeachtige karakter
van de huid geaccentueerd.
Het herhalen van bepaalde onderdelen of zelfs
van complete voorwerpen was niet ongebruikelijk
voor deze kunstenaar. Zo werden er varianten uitgevoerd
van andere onderdelen van het beroemde
toiletstel: een kan en schaal in 1859 en een
juwelenkist in 1867. Maar niet alleen binnen het
eigen oeuvre van Froment-Meurice werden delen
van het toiletstel herhaald. Het was blijkbaar zo
geliefd dat het zelfs in Nederland navolging vond.
In 1864 leverde de firma J.M. van Kempen en
Zonen een vereenvoudigde versie van eerdergenoemde
kan en schaal, bestemd als geschenk voor
het 25-jarig huwelijk van koning Willem III en
koningin Sophie.
Voor wie de kandelabers gemaakt zijn is nog
niet bekend, maar het zal zonder twijfel een
belangrijk opdrachtgever geweest zijn. De ambitieuze
opzet en het formaat van de voorwerpen wijzen
hierop. Bovendien zijn op de voetrand de signatuur
van de maker, het jaartal van verv a a r d i g i n g ,
het gewicht (ca. 12 kilo per stuk) en het (eerste)
zilvergehalte gegraveerd.
Met de aankoop van deze meesterwerken is een
nieuw hoogtepunt toegevoegd aan de nog bescheiden
verzameling Europese kunstnijverheid uit de
periode tussen circa 1830 en 1890, de tijd van de
zogenaamde neostijlen. Hiermee wordt gepoogd
voort te bouwen op hetgeen in het Rijksmuseum
is terechtgekomen met de verzameling Fritz
Mannheimer (1890 –1939), die hoogtepunten van
Europese ‘hofkunst’ van de gotiek tot de vroege
19e eeuw omvat.

F rançois-Désiré Froment-Meuri c e,
de figuren toegeschreven aan Jean-Jacques Feuchère
Twee kandelabers
Pa ri j s , 1 8 5 3
Gedeeltelijk ve rguld zilve r
H . 87 cm, b r. en d. voet 38,5 cm, b r. en d. a rmen
c a . 43 en 40 cm
I nv. nr BK-1999-68
A a n g e kocht dankzij het Rijksmuseum Fonds
61

Édouard Baldus
Fotografie van het nieuwe Louvre
1854 –1857
62
De bouw van het nieuwe Louvre was een
van de meest prestigieuze en omvangrijke
b o u w p rojecten van het Tweede Franse
Ke i z e rr i j k . Kosten noch moeite we rd e n
g e s p a a rd om de onderneming te doen slag
e n . E ven prestigieus was de opdracht van
de Franse regering aan de arc h i t e c t u u r fo t o-
graaf Édouard Baldus (1813 –1889) om de
bouw stap voor stap te documenteren door
m i ddel van fo t o g r a f i e, het nieuwe medium
van die tijd.
Gedurende drie jaar zwierf de fotograaf met zijn
twaalf assistenten over de bouwterreinen, altijd
weer wachtend op de juiste lichtval. Paviljoen na
paviljoen werd vastgelegd, onderdeel na onderdeel.
We kunnen slechts gissen welk een ingrijpende
onderneming dit moet zijn geweest. Om opnamen
te kunnen maken van alle gevels moeten de
mannen steigers hebben opgetrokken, opdat alle
onderdelen, ornamenten en details konden worden
vastgelegd. Na de opnamen klommen ze met
hun grote camera’s en van nat collodium druipende
glasplaten via de stellages weer naar beneden.
De negatiefplaten moesten na de opnamen
meteen worden ontwikkeld in een als donkere
kamer ingerichte bouwkeet aan de Seine.
De eerste beschouwers waren gefascineerd
door de nieuwe fotografische afbeeldingen. H e t
licht schildert zoo getrouw en nauwkeurig de fijnste bij -
zonderheden af, geeft zoo volkomen de natuur der stoff e n
t e rug, dat men, voor deze photographiën staande, een
volmaakt overzigt van het geheel verkrijgt […] beter dan
door aanschouwing van het oorspronkelijke zelf, dat bij
eenige uitgebreidheid slechts op een afstand die niet toe -
laat de détails waar te nemen, kan bezichtigd word e n .
Baldus heeft ook hiervan voort re ffelijke stukken geleverd ,
schreef de Amsterdamsche Courant naar aanleiding
van de Louvre-foto’s van Baldus op de internationale
fotografietentoonstelling die in 1855 i n
Amsterdam werd gehouden.
Tijdens de bouw droegen de architecten de
fotografische afbeeldingen in hun mappen bij
zich als referentie en voorbeeld. Na voltooiing van
de bouw dienden de foto’s vooral representatieve
doeleinden. In enkele maanden tijd werden in het

63
atelier van de fotograaf maar liefst 20.000 a f d r u k k e n
gemaakt. Het waren foto’s op zelfgemaakt zoutpapier,
prachtig van kleur en van de hoogst mogelijke kwaliteit.
De zoutdrukken geven een grote verscheidenheid
aan tinten te zien: van diepzwart naar paars en
rood. Ze waren bestemd voor monumentale albums
die als representatie-exemplaren werden rondgestuurd
naar de keizer, bevriende staatshoofden,
ministers en bibliotheken. Er werden 36 van dergelijke
sets van 4 albums samengesteld, elk met ong
e v e e r 550 f o t o ’s. Slechts vier van deze ensembles
zijn overgebleven. Eén ervan wordt bewaard in de
Bibliothèque Nationale de France, één in de bibliotheek
van de stad Parijs en een derde exemplaar
werd door het J. Paul Getty Museum verw o rven. De
vierde set werd aangekocht door het Rijksmuseum
op de veiling van de verzameling André en Marie-
Thérèse Jammes in Londen.
Het ensemble is belangrijk voor de opbouw van
onze verzameling Franse 19e -eeuwse fotografie.
Édouard Baldus
Réunion des Tu i l e ries au Louvre 1 8 5 2 - ‘ 5 7
Vier albums met 553 zo u t d ru k ken van papieren
n e g a t i e ven en natte collodiumglasnegatieve n ,
1 8 5 7
I nv. nr RP-F-1999-142/3/4/5
De vier albums getuigen van sublieme fotografie en
bevinden zich door de sterke verwantschap met de
ornamentprentkunst op het interessante overgangsterrein
van prentkunst naar fotografie. Zij vormen
daarnaast een aanvulling op de eerder verw o rv e n
werken van Baldus: drukken op grand form a t en op
kleiner formaat, tentoonstellingsdrukken en stereof
o t o ’s. Daarmee wordt ook recht gedaan aan een van
de doelstellingen van het verzamelbeleid fotografie:
het verkrijgen van een beter inzicht in de fondsen en
reeksen van de vroegste fotografen, opdat context,
functie en de verschillende fasen in de totstandkoming
van een kunstwerk kunnen worden gereconstrueerd.

Negentiende-eeuwse tekeningen
Aanwinsten uit de collectie Hans van Leeuwen
66
De verzameling Van Leeuwen was het
R i j k s p rentenkabinet goed beke n d . In 1975
we rd , vergezeld van een catalogus, e e n
selectie van 155 bladen uit de 16e tot 19e
eeuw tentoongesteld. Op de veiling van de
oude tekeningen uit de collectie in 1992
we rden diverse we r ken aangeko c h t ; b ove n-
dien schonk de verzamelaar toen een tekening
door Nicolaes Berc h e m .Voor de tentoonstelling
'Langs velden en wegen' in 1997
we rd een beroep op de verzameling gedaan.
Er we rden vier bladen geleend, v a n
B o s b o o m , M a u ve, Koelman en Schelfhout.
Deze kunstenaars waren met dat type we r k
nog niet zó mooi in Nederlands mu s e a a l
bezit ve rt e g e n wo o rd i g d .
De wens van het Rijksprentenkabinet om deze topstukken
te verw e rven, was de verzamelaar bekend.
Om het museum daarbij een steun in de rug te
geven, schonk hij een door het Rijksprentenkabinet
uit te kiezen tekening.
Dat werd het Heuvelachtig landschap in Frankrijk
door Johan Daniël Koelman (1 8 3 1 –1 8 5 7). Deze
j o n g g e s t o rven en weinig bekende Haagse kunstenaar
kan wat betreft de belofte die hij in zich
droeg op één lijn gesteld worden met Wijnand
Nuyen en Gerard Bilders. In 1 8 5 3 maakte Koelman
als afsluiting van zijn opleiding een studiereis naar
de Nivernais in Midden-Frankrijk, het gebied waar
zijn idool Rosa Bonheur toen inspiratie vond voor
grote werken. De tekening stamt van die reis en
getuigt van enorme directheid, een kwaliteit die
omstreeks 1 8 5 0 geenszins algemeen was. Koelman
had, zoals zijn necrologie vermeldde, een “vurige
liefde voor het natuurschoon, gepaard aan een
brandende ijver om hetgeen hem er in bekoorde
op het papier weder te geven”. In dit geval was het
ook zijn ambitie om met de simpele middelen die
hij had – penseel, bruine inkt en wit papier – een
indruk te geven van het felle zuidelijke licht. Hij
gebruikte een scala aan tinten, van sterk verdunde
inkt tot nauwelijks aangelengde donkere partijen
die met bijna droog penseel korrelig geveegd zijn.
Doeltreffende uitsparingen suggereren zonovergoten
plekken in het landschap.
Tijdens de veiling van de 19e-eeuwse tekeningen
uit de collectie Van Leeuwen in 1999 k o c h t
het museum daarnaast een aantal belangrijke bladen
aan. Pronkstuk is het Panoramisch gezicht op
Haarlem en de Ruïne van Bre d e ro d e door Andreas
Schelfhout (1787 –1870). Deze krijtschets biedt
een waardig vervolg op de 17e-eeuwse tekenkunst
en toont Schelfhout als tekenaar op zijn best. Hij
bediende zich hier van zijn meest virtuoze trant,
waarbij hij met eenvoudige middelen schetsmatig
werkte en tegelijk een veelheid aan details wist te
suggereren. Die manier van tekenen had de kunstenaar
omstreeks 1835 ontwikkeld onder invloed
van zijn schoonzoon en vroegere leerling Wijnand
Nuyen. In deze tekening komen diverse aspecten
samen, zoals het nog niet routinematig werken in
wat Schelfhouts beste tekenstijl zou worden, de
afbeelding van een plek die al vanaf de 17e eeuw
kunstenaars als Ruisdael en Koninck had geïnspireerd,
en een datering in de meest creatieve periode
van de kunstenaar. Schelfhout gebruikte de
tekening bovendien voor een in 1840 g e d a t e e r d
schilderij dat zonder meer beschouwd kan worden
als een van de mooiste, zo niet het mooiste, van
zijn zomerlandschappen.
Naast de genoemde tekeningen door A.
Schelfhout, J. Bosboom en A. Mauve werd ook
werk aangekocht van J.W. Bilders, H.F.C. ten Kate,
J.H. Weissenbruch, L. Hardenberg, J.H.
K a e m m e r e r, C. Kramm en M. van Raden.

67
Johan Daniël Koelman
Heuvelachtig landschap in Fra n k ri j k g e s i g n e e r d
met atelierm e rk en gedateerd Sept. 5 3
Te kening met penseel in bru i n
I nv. nr RP-T- 1 9 9 9 - 2 3
Schenking H. van Leeuwe n ,A m e r o n g e n
Andreas Schelfhout
Pa n o ramisch gezicht op Haarlem en de Ruïne va n
B r e d e r o d e gesigneerd met initialen
Te kening met zwart kri j t , g e d o e ze l d
I nv. nr RP-T-1999-33

De Dirck Hartoghs-schotel
In 1616 liet Dirck Hartoghs op de we s t k u s t
van A u s t r a l i ë , waar hij op weg naar Indië
bij toeval verzeild raakte, een platgeslagen
tinnen bord met inscriptie achter. Bijna
h o n d e rd jaar later bracht een andere zeem
a n , Willem de V l a m i n g , het terug naar
N e d e r l a n d . Dit object symboliseert de lange
relatie tussen Australië en Nederland.
Met een naderende uitleen in 2 0 0 0 aan Australië
in het verschiet was het nodig de staat van het
object en de verpakking te onderzoeken. Eind
jaren zestig was de schotel al eens behandeld en
geplaatst in een luchtdichte capsule, die zowel om
praktische als esthetische redenen niet meer aan
de eisen voldeed.
De schotel bleek bij opening van de capsule in
1 9 9 7 in elf stukken en stukjes te zijn gebroken.
Tin is een materiaal dat zich niet zonder problemen
koud laat vervormen of, zoals in dit geval,
platslaan. Er treden grote spanningen in het
metaal op, wat leidt tot vele microscopisch kleine
breukvlakjes, waar zich onder invloed van temper
a t u u rwisselingen kristalvorming voordoet. Het
gevolg is dat het object op den duur in stukken uit
elkaar valt, zeker wanneer zoals in dit geval door
corrosie veel van het oorspronkelijke materiaal
verloren is gegaan.
In de jaren zestig is geprobeerd het metaal te
ontharden om de spanningen op te heffen.
Daartoe werd de schotel gedurende vier dagen verhit
tot 1 1 5°C, ruim beneden het smeltpunt van
tin. Dit is de laagste temperatuur waarbij ontharding
nog effectief optreedt. De optimale temperatuur
voor een dergelijke ontharding is 1 9 0°C ,
maar de kans dat daarbij het patina zou afschilferen
was te groot. Nu is gebleken dat deze operatie
niet het gewenste resultaat heeft opgeleverd. Ook
werd de schotel destijds ondergedompeld in paraf-
fine om verdere corrosie tegen te gaan. Dit leverde
een extra probleem op: welke lijm was geschikt
om een dergelijk oppervlak weer aan elkaar te verbinden?
In samenwerking met het Centraal
Laboratorium werd gekozen voor een tweecomponenten
epoxyhars, waar op verzoek van fabrikant
Winsor de toevoeging van zwavel (om het droogproces
te versnellen) achterwege werd gelaten. Er
volgde een langdurig proces van opnieuw samenstellen,
waarbij alle deeltjes steeds maximaal moesten
worden ondersteund. Een volledige passing
kon nauwelijks worden bereikt, omdat de schotel
na het breken verder was gedeformeerd.
Het volgende probleem was de capsule waarin
het object zijn bestaan zonder verder risico zou
kunnen voortzetten. Fokker Aerospace ontwierp
een ‘ruimtecapsule’ van glas, waarin een lichte
overdruk van stikstof (om verdere corrosie te voorkomen)
kon worden gehandhaafd. Door bemiddeling
van de Universiteit van Nijmegen werd de uiteindelijke
capsule, na diverse nodige modificaties,
v e rvaardigd door de firma Coelen in Cuyk. Om
het object optimaal te ondersteunen werd op de
restauratieafdeling van de afdeling Nederlandse
geschiedenis een bed van zorgvuldig geselecteerde
medische siliconenmassa gegoten. Ook werd een
contravorm vervaardigd. In geval van transport
wordt de capsule geopend, de precies passende
contramal op het object gelegd en het deksel weer
aangebracht. Aangekomen op de plaats van
bestemming kan de contramal worden verw i j d e r d
en nieuwe stikstof in de kleine ruimte worden
g e sp o t e n .
Daarmee heeft het Rijksmuseum een veilige en
esthetisch verantwoorde behuizing voor dit historische
object gekregen. Bijkomend voordeel is dat
de Hartoghs-schotel nu in geval van bruikleen met
minder risico getransporteerd kan worden.
68

69
Dirck Hart o g h s - s c h o t e l
Tinnen schotel met platgeslagen ra n d , met als opschri f t :
1616 DEN 25 OCTOBER I S HIER A ENGECOMEN HET SCHIP
D E E N D R ACHT VAN A M S T E R DAM DE OPPERKOOPMAN GILLIS
M I B AIS VAN LVICK SCHIPPER DIRCK HATICHS VAN A M S T E R DA M
D E 27 D ITO TE SE IL GEGHN NA B ANTVM DE ONDE RKO P M A N
IAN STIN S DE OPPERSTIV IERMAN PIETR DOOKE VAN BILL (..)
D i a m . 36,5 cm.
I nv. nr NG-NM-825
Aanwinst 1875

Aanwinsten uit eigen collectie
Het re s t a u r a t i e p roject stillevens
70
Bij een grote collectie als die van het
R i j k s museum komt het voor dat het depot
een belangrijk meesterwerk bev a t . Dat kan
b i j voorbeeld het geval zijn wanneer een kunstenaar
of een art i s t i e ke stroming wo rd t
h e ro n t d e k t . Zo had het museum al enke l e
b e l a n g r i j ke we r ken van Hollandse carav a g g i s-
ten in zijn bezit toen deze stroming in de
v roege jaren ’50 opeens weer volop in de
aandacht stond. Hetzelfde was het geval toen
de fijnschilders zich, naar aanleiding van de
tentoonstelling in 1989, in een hernieuwde
belangstelling mochten ve r h e u g e n : er ware n
– en zijn – leemten, maar het aanwe z i g e
fonds was aanzienlijk. Ook restauraties kunnen
leiden tot een zodanige herwaard e r i n g
van een kunstwerk dat met recht gespro ke n
kan wo rden van een aanwinst uit eigen
c o l l e c t i e.
Gedurende de afgelopen jaren zijn enkele malen
restauratieprojecten uitgevoerd, soms verbonden
met een grote tentoonstelling. Bij het grote project
‘restauratie late Rembrandts’ kon de kwaliteit
van het late werk van deze meester in het
Rijksmuseum worden geëvalueerd. De restauratie
van werken van Jan Steen naar aanleiding van de
aan zijn werk gewijde tentoonstelling resulteerde
niet alleen in een nieuwe kijk op zijn werkwijze,
maar ook werden enkele werken als het ware herontdekt.
Dat gold bijvoorbeeld voor het schilderij
De Emmausgangers, dat voorheen vanwege de sterk
vergeelde vernis en storende overschilderingen
geen plaats meer had in de vaste opstelling. Na de
restauratie bleek het Rijksmuseum over een
‘nieuw’ hoofdwerk van Steen te beschikken.
Zelden is het gevoel van een verrassende
speurtocht zo sterk geweest als tijdens het restauratieproject
voor de tentoonstelling Het Nederlandse
s t i l l e v e n. Dat project, gesponsord door Sara
Lee/DE, verliep zo voorspoedig dat er in plaats
van de geplande zeven schilderijen twaalf werken
konden worden gerestaureerd en schoongemaakt.
Bovendien leidde het tot de herontdekking van
vijf belangrijke werken. De collectie stillevens van
het Rijksmuseum bleek niet alleen in een betere
conditie te verkeren dan vermoed, maar was ook
uit artistiek oogpunt van een hoger gehalte dan
men had aangenomen.
Er waren wel eerder aanwijzingen dat de stillevens
van het museum ondergewaardeerd waren.
Zo maakten de restauraties van het Stilleven met
g e v o g e l t e van Willem van Aelst in 1984 en het
Stilleven met festoen van Jan Davidsz de Heem in
1992 duidelijk dat de eigen collectie van het
Rijksmuseum belangrijke mogelijkheden bood. Bij
het restauratieproject in 1999 bleken deze zelfs
o n v e rwacht rijk.
Voor de stillevententoonstelling zelf, georganiseerd
in samenwerking met het Cleveland Museum
of Art, werden zes schilderijen gerestaureerd van
B o l l o n g i e r, Lievens, Kalf, Van Utrecht, De Heem
en Gijsels. Van de eerste drie werden de verw a c h-
tingen volledig waargemaakt. De werken van
Bollongier en Kalf behoren tot het beste van wat
er van deze kunstenaars voorhanden is. Het
B o e k e n s t i l l e v e n van Jan Lievens (s k - a-4 090) is een
met veel bravoure geschilderd topstuk. Het kleine
Stilleven met boeken en een luit van Jan Davidsz de
Heem (s k - a-2 565) bleek veel subtieler en vrijer
uitgewerkt dan vermoed. Met het grote S t i l l e v e n
met feesttafel van Adriaen van Utrecht (s k - c-3 01)
bleek het museum te beschikken over een indrukwekkend
werk met theatrale kwaliteit. Het kleine
Stilleven bij een fontein van Pieter Gijsels (s k - a-
2213) dat als een donkere schim in de studieverzameling
hing, bleek een voortreffelijk specimen van
de verfijnde manier van schilderen die in de laatste
decennia van de 17e eeuw in Antwerpen

Jan Baptist We e n i x
S t i l l even met dode reebok
Doek 180 x 162 cm.
I nv. nr SK-A-591
Aanwinst 1808
71

geliefd moet zijn geweest. Beide laatstgenoemde
werken vertegenwoordigen een aspect van stillevenkunst
dat tot voor kort nauwelijks werd geapprecieerd,
maar waarvoor tegenwoordig grote
belangstelling bestaat.
Daarnaast bestond allang de behoefte om de
kwaliteiten van het grote Stilleven met dode re e b o k
van Jan Baptist Weenix (s k - a-5 91) voor de vaste
opstelling te onderzoeken. Het schilderij dat in de
vorige eeuw een grote reputatie genoot, was
bedekt met een zeer vuile vernis en maakte bovendien
de indruk te zijn vergroot om het in de fraaie
lijst te kunnen passen. Zo werd een door niet
iedereen als smakelijk ervaren onderwerp gecombineerd
met een rommelig uiterlijk. Om deze
reden was het schilderij al geruime tijd geleden
weggehaald uit de vaste opstelling. Bij restauratie
bleek echter dat het schilderij niet was vergroot.
Zo is de signatuur in de uiterste hoek geplaatst.
Bovendien kwamen nu schitterende schilderkundige
kwaliteiten aan het licht, zoals de plastisch
geschilderde ingewanden van het dode dier, het
prachtig weergegeven groen fluwelen gordijn met
een roestbruine gloed en de fraai schematisch
weergegeven ruimte. Weenix’ R e e b o k bleek een
prachtig werk.
Er werden twee stillevens gerestaureerd van
Abraham Mignon, die geldt als een goede navolger
van Jan Davidsz de Heem. Eén van de twee
schilderijen, die beide in zeer goede staat van cons
e rvering bleken te zijn, is weliswaar aantrekkelijk
maar komt niet uit boven het niveau van goed
maakwerk. Het andere stuk, het Stilleven met vru c h -
ten, oesters en porseleinen kom (s k - a-2 329), wordt
gekenmerkt door die eigenaardige, uiterst tactiele
kwaliteit die Mignons werk zo fascinerend kan
maken. De reflecties van een raam in een roemer
zijn overtuigend, de vloeistof in de oesters lijkt
zichtbaar zilt en de daaruit vallende druppels zijn
van een bijna voelbaar taai vocht. Met dit schilderij
van een hard coloriet met krachtige kleuren
beschikt het museum over een karakteristiek werk
van deze kunstenaar.
De restauraties van de werken van Baltasar van
der Ast en Martinus Nellius leverden goede maar
niet uitzonderlijke werken van deze meesters op.
Het Stilleven met bloemen op een marm e ren tafelblad
van Rachel Ruysch (s k - a-2 338) verraste echter bij
de schoonmaak door de onberispelijke staat van
c o n s e rvering. Alle details zijn tot in hun finesse
behouden. Vooral de kwetsbaarheid van de papaver
in het midden van het schilderij is door
Ruysch schitterend tot uitdrukking gebracht. Wa a r
tot nog toe de indruk bestond dat het museum
geen goede werken van deze kunstenares bezat,
bewees dit kleine maar superieure werk het tegend
e e l .
Niet alle resultaten waren zo gunstig. Soms
bleek dat een restauratie grote problemen zou
kunnen geven. Dat was het geval bij het pronkstilleven
van Abraham van Beijeren, dat wel aan een
onderzoek werd onderworpen, maar niet werd
gerestaureerd omdat gevreesd werd dat het restauratieproces
problematisch en langdurig zou zijn.
De verrassende vondsten en het enthousiasme
dat de geraffineerde techniek van de stillevenkunstenaars
opwekte, vormden de aanleiding
voor een extra tentoonstelling van stillevens,
waarbij de nadruk op de technische kwaliteiten
van de werken lag. De meeste nieuw ontdekte
m e e s t e rwerken kregen daarin een plaats. Een
enkel werk was helaas toen nog niet gereed. Dat
gold voor het Stilleven met roemer en pijpen van Jan
Jansz van de Velde (s k - a-3 988). Dit was zo vuil
dat de kwaliteit niet beoordeeld kon worden. Na
de schoonmaak kwamen de mooie, verzadigde
kleuren en de bijzondere stofuitdrukking weer
prachtig tot uiting. Van deze meester, die zich
doorgaans onderscheidt door zijn eenvoud, blijkt
het Rijksmuseum een van zijn meest monumentale
werken te bezitten.
Al met al heeft het restauratieproject stillevens
naast nieuwe inzichten een schat aan vondsten
opgeleverd. Het gevoel dat het museum hiermee
aanwinsten uit eigen collectie heeft verw o rven is
zelden zo sterk geweest.
72

Jan Jansz van de Ve l d e
S t i l l even met roemer en pijpen
Doek 69 x 89,5 cm.
I nv. nr SK-A-3988
Aanwinst 1960, in bruikleen sinds 1948
73

W w w. r i j k s m u s e u m . n l
74
‘Het museum met de oudste kunst heeft
de modernste we b s i t e ’ , e n : ‘het is alsof je
na sluitingstijd door het lege museum mag
dolen en overal met je neus bovenop mag
s t a a n … ’ . Dit zijn twee van de vele zeer
p o s i t i eve reacties van de pers over de
n i e u we Rijksmu s e u m - s i t e.
Sinds 1 7 december 1 9 9 9 is het Rijksmuseum o n
l i n e. Met 6.0 0 0 p a g i n a ’s, meer dan 1.2 5 0 u i t g e-
breid beschreven voorwerpen uit de collectie, zo’n
4.0 0 0 illustraties van hoge kwaliteit, ruim 1 5 0 f i l m-
pjes die een virtuele rondgang mogelijk maken en
een bibliotheekcatalogus met 2 5 0.0 0 0 titels is het
niet alleen een zeer mooie site, maar ook een van
de grootste museale sites ter wereld. De
Rijksmuseum-site is ontworpen om de diverse doelgroepen
van het museum te bedienen, van buitenlandse
toerist tot potentiële sponsor, van absolute
leek tot hoogleraar in de kunstgeschiedenis. De
site dient ter promotie, informatie, educatie en zal
omzet moeten genereren en het museum een profiel
verlenen.
Om het museum via de site optimaal toegankelijk
te maken, is gekozen voor een informatiestructuur
met acht hoofdrubrieken: bezoekersinformatie,
collectie, tentoonstellingen, agenda, wetenschap,
educatie, winkel en Het Rijksmuseum. De
virtuele bezoeker komt binnen op de zogenaamde
bumperpagina, waar hij zijn keuze maakt voor een
van de zes talen Nederlands, Engels, Frans, Duits,
Italiaans of Spaans. De complete site is beschikbaar
in het Nederlands en Engels. De overige
talen tonen alleen bezoekersinformatie: praktische
gegevens zoals openingstijden, lopende tentoonstellingen,
bereikbaarheid, toegangsprijzen en
informatie over de bezoekersservice in het museum.
Na de taalkeuze komt de bezoeker op de
h o m e p a g e, waar hij kan kiezen tussen de genoemde
hoofdrubrieken.
De rubriek ‘collectie’ vormt het zwaartepunt
van de site. Wie kiest voor deze optie vindt een
schat aan informatie. Naast algemene gegevens
over de verschillende verzamelafdelingen en de
laatste aanwinsten zijn hier afbeeldingen en teksten
te vinden over meer dan 1.250 v o o rwerpen in
het Rijksmuseum. Het interactieve documentatiesysteem
ARIA, in het museum geopend in 1998, is
via het Internet toegankelijk gemaakt. Duizenden
schermen bieden interessante, helder geschreven
teksten met allerlei l i n k s en v e rd i e p i n g e n . M e t
behulp van de z o o m - k n o p kan elk object nauwkeurig
worden bestudeerd. Met de optie ‘rondwandeling’
kan de bezoeker een virtuele tocht maken
door zo’n 150 museumzalen.
Wie benieuwd is naar wat er binnenkort in het
museum te zien is, of nog eens wil terugkijken
naar een tentoonstelling die al voorbij is, kiest
voor de rubriek ‘tentoonstellingen’. Lopende tentoonstellingen
zijn overzichtelijk geplaatst in een
strip boven aan de pagina, daaronder staan de
opties ‘verwacht’ en ‘geweest’. Behalve praktische
informatie vindt de bezoeker hier de tentoongestelde
werken en persberichten over elke tentoonstelling.
In de ‘agenda’ treft de bezoeker alle activiteiten
die het Rijksmuseum organiseert: cursussen,
speciale rondleidingen, lezingen en themadagen.
Ook is hier het filmprogramma te vinden dat
dagelijks in de filmzaal draait. Een handige tijdbalk
helpt de bezoeker de activiteiten binnen een
gekozen periode op een rijtje te zetten.
De rubriek ‘wetenschap’ biedt toegang tot de
geautomatiseerde catalogus van de Rijksmuseumbibliotheek.
Vanaf medio 2000 kan de bezoeker
hier ook het collectiebestand van het museum

aadplegen. Verder bevat deze rubriek berichten
over restauratie- en conserveringsprojecten en het
wetenschappelijk onderzoek van museummedewerkers
bij het NIWI.
75
De activiteiten van de afdeling educatie zijn te
bekijken in de gelijknamige rubriek. De bezoeker
heeft de mogelijkheid om educatief materiaal en
tijdschriften (B u l l e t i n van het Rijksmuseum en
K u n s t k r a n t) te bestellen, een Kunstkrant in te kijken
en een lijst met recente publicaties van het
museum op te vragen.
In de virtuele winkel kan de bezoeker een
keuze maken uit ruim 100 artikelen van de Rijksmuseumwinkel.
De bestelling kan over de hele
wereld worden afgeleverd; de betaling gebeurt
per creditcard via een beveiligde verbinding.
De laatste rubriek, ‘Het Rijksmuseum’, informeert
de bezoeker over de geschiedenis van het
museum, het gebouw, de tuin en de organisatie.
Het jaarverslag is integraal op de site gezet, de
(bezoek)cijfers zijn hierin te zien, evenals informatie
over sponsors en fondsen. In de optie ‘ontvangsten’
zijn de mogelijkheden van zaalverh u u r
te vinden. Voor actuele gebeurtenissen in verband
met het Rijksmuseum kijkt de bezoeker in ‘nieuws’.
De opening van de site is geen eindstation: in
de toekomst zal de inhoud van de site evolueren
en steeds worden aangepast aan nieuwe ontwikkelingen.
Voor meer informatie en opmerkingen kan
de bezoeker zich wenden tot de webmaster van het
Rijksmuseum: we b m a s t e r @ r i j k s mu s e u m . n l

B i j l a g e n
78 A a n w i n s t e n
86 Restauratie en conserv a t i e
88 Bruiklenen aan tentoonstellingen
90 Tentoonstellingen en presentaties
92 Publicaties van het Rijksmuseum
94 Publicaties van medewerkers
96 Externe activiteiten
100 Voordrachten en lezingen
103 L u n c h p a u z e l e z i n g e n
104 E v e n e m e n t e n
105 O r g a n o g r a m
106 P e r s o n e e l s g e g e v e n s
112 B e z o e k c i j f e r s
77

Aanwinsten 1 9 9 9
78
Tenzij anders vermeld zijn de voorwerpen
door aankoop verworv e n
Afdeling Aziatische kunst
Fles met omhoogstaande tuit C h i n a ,
Liao-dynastie (907-1125) Schenking
van de heer B. J . Pe i s e r, Utrecht
A K - R A K - 1 9 9 9 - 2
Beeld van de rijkdomgod Ku ve r a
I n d o n e s i ë , M i d d e n - J av a , Gedong Songo,
775-825 A K - R A K - 1 9 9 9 - 1
Een paar schilderingen van een lands
c h ap door Kishi Ganku (1756-1838)
J a p a n , begin 19e eeuw
AK-RAK-1999-5A en B
Schenking van de heer en mevrouw
G . J . K o rt e l i n g , B e n n e b r o e k :
H a n g rolschildering met een vo o r s t e l-
ling van een tijger door Kishi Ganku
(1756-1838) Japan, begin 19e eeuw
A K - R A K - 1 9 9 9 - 3
Ke n d i , ve r s i e rd in onderglazuur
ko b a l t b l a u w C h i n a , e e rste helft 17e
eeuw A K - R A K - 1 9 9 9 - 4
To eg ev o egd aan het langdurig bru i k l e e n
van de Vereniging van V rienden der
Aziatische Ku n s t :
H a n g rolschildering met zes vo o r s t e l-
lingen van bamboe en chry s a n t , vo o r-
afgegaan door een kalligrafie d o o r
ve rschillende kunstenaars onder wie
Chikutô (1776-1853) Japan, 1800
A K - M A K - 1 7 1 0
Schildering met een voorstelling van
l a n goustines door Mori Sosen (1747-
1 8 2 1 )
J a p a n , begin 19e eeuw A K - M A K - 1 7 1 1
Spekstenen beeld, een vrouw vo o r-
stellende C h i n a , 17e eeuw Schenking
van de heer E. L a m p e, A m s t e r d a m , a a n
de Vereniging van V rienden der
Aziatische Kunst A K - M A K - 1 7 0 9
De navolgende 11 voorwerpen ontving
de Vereniging van V rienden der A z i a t i s c h e
Kunst als legaat uit de collectie van de
heer en mevrouw Hülsmann-Stork ,
H e e m s t e d e :
Graffiguur in de vorm van een staande
dame C h i n a , We s t e l i j ke Han-dynastie
(200-100 voor Chr.) A K - M A K - 1 6 8 4
Kop van een boeddhistische figuur
C h i n a , S o n g - p e riode (960-1279)
A K - M A K - 1 6 8 5
Adorant C h i n a , S o n g - p e riode
(960-1279) A K - M A K - 1 6 8 6
Schildering met een voorstelling van
k w a rtels bij gierststengels met sprinkhanen
C h i n a , 19e eeuw
A K - M A K - 1 6 8 7
Miniatuur met een voorstelling van
een vrouw die een offer aan Shiva
b rengt (l i n g a p u j a) I n d i a , t weede helft
18e eeuw A K - M A K - 1 6 8 8
Miniatuur met een voorstelling van
staand liefdespaar I n d i a , t weede helft
18e eeuw A K - M A K - 1 6 8 9
Fragment van een haarkam S ri Lanka,
18e eeuw A K - M A K - 1 6 9 0
W i e rookbrander J a p a n , 19e eeuw
A K - M A K - 1 6 9 1
W i e rookbrander op drie pootjes
C h i n a, M i n g - p e riode (1368-1644)
A K - M A K - 1 6 9 2
Kommetje met twee oren C h i n a ,
18e eeuw A K - M A K - 1 6 9 3
Afdeling beeldhouwkunst en
k u n s t n i j ve r h e i d
M e u b e l e n
K a b i n e t van naald-, e i ke n - , e s d o o r n -
en ebbenhout en jeneve r b e s, b e l i j m d
met ivoor en ebben-, l e t t e r- , olijf- en
v i o l e t h o u t , ingelegd met lapis lazuli en
p i e t re dure plaquettes, beslag van
verguld zilver en verguld ko p e r
A u g s bu rg , c a . 1 6 6 0 - 1 6 7 0 ,e n kele zilveren
beslagen door Johann Spitzmacher
A a n koop mogelijk gemaakt door de
N e d e rlandse Sponsor Loterij
B K - 1 9 9 9 - 8 5
Twee stoelen van mahoniehout,
bekleed met groene trijp Nederl a n d ,
c a . 1775-1780 Schenking van S.F. b a r o-
nes van Höeve l l - Teding van Berk h o u t
en jonkvrouwe A . C.Teding van
B e rk h o u t , B e rgen (NH)
B K - 1 9 9 9 - 1 4 - B / C
Armstoel van mahoniehout, b e k l e e d
met groene tri j p, bijgemaakt bij de
vo o rgaande Nederland ca. 1900 (?)
Schenking van S.F. barones van
H ö e ve l l - Teding van Berkhout en jonkv
r o u we A . C.Teding van Berk h o u t ,
B e rgen(NH) BK-1999-14-A
Prullenbak van mahoniehout met
bodem van eike n h o u t , ingelegd met
ebben- en vruchtenhout A m s t e r d a m ,
‘t Binnenhuis, c a . 1 9 2 0 - 1 9 3 0 , naar ontwe
rp van Jacques van den Bosch
Schenking van S.F. barones van
H ö e ve l l - Teding van Berkhout en jonkv
r o u we A . C.Teding van Berk h o u t ,
B e rgen (NH) BK-1999-1
Edele metalen
Driedelig theeservies van zilve r, h e t
oor van de theepot van ebbenhout
A m s t e r d a m , 1 8 3 3 ,F a .A s . B o n e b a k ke r
en Zoon, u i t g e voerd door T h e o d o ru s
G e rardus Bentvelt A a n koop met gelden
geschonken door de Jaffé-Piers o n
Stichting BK-1999-86
Twee kandelabers van gedeeltelijk
verguld zilve r Pa ri j s , 1 8 5 3 , d o o r
F rançois-Désiré Froment-Meuri c e
A a n koop met gelden geschonken door
het Rijksmuseum Fonds BK-1999-68
IJsemmer van glas met monturen van
ve r z i l ve rd , gedeeltelijk verguld ko p e r
u i t g e voerd in Egyptische stijl
B i rm i n g h a m , 1 8 7 8 , F a . Elkington & Co
B K - 1 9 9 9 - 6 9
C e ra m i e k
Beelden van Chinese man en vrouw
in ongebakken klei met poly c h ro m i e
C h i n a , begin 19e eeuw NG 878 a
en b
Porseleinen figuur van een engel
Meissen NG-443
G l a s
Vleugelglas van kleurloos en geel glas,
de kelk van ijsglas Wa a rs c h i j n l i j k
A m s t e r d a m , c a . 1600-1620 Schenking
van de heer A . J . Engels en mevrouw
A . E . Engels- de Lange, D ri e b e rgen
B K - 1 9 9 9 - 1
Vaas van rookkleurig glas, b e s c h i l d e rd
in poly c h room email met vo o rs t e l l i n-
gen in Japanse stijl Pa ri j s ,c a . 1 8 8 0 ,
door Auguste Jean BK-1999-5

Onedele metalen
B e ker van koper met de inscri p t i e
GEEN GODSDIENST BOVEN WA A R-
HEID A m s t e r d a m ,1 9 0 2 , door Fra n s
Z wollo sr. Legaat van mevrouw C. H .
le Nobel-Mekkink, Oosterbeek
B K - 1 9 9 9 - 2
Tex t i e l
G e b ro c h e e rd zijdeweefsel met een
patroon van boeke t t e n , gevat in cartouches
van gouden rocailles, op een
blauw gedamasseerd fond Lyo n , c a .
1840-1850 A a n koop met gelden
g e s c h o n ken door mevrouw A . R .
B ra n d s e n , Amsterdam BK-1999-3
G e b ro c h e e rd zijdeweefsel met een
patroon van boeke t t e n , gevat in gouden
oriëntaliserende cartouches op
een fond van rode lampas Lyo n , c a .
1840-1850 A a n koop met gelden
g e s c h o n ken door mevrouw A . R .
B ra n d s e n , Amsterdam BK-1999-4
Doosje met ijzeren sjablonen van letters
en cijfers en daarbij behorende
g e b ruiksaanwijzing voor het merke n
van linnen N e u r e n b e rg ,S c h a bl o n f a b ri k
Johann Merke n t h a l e r, c a . 1 9 1 0 - 1 9 2 0
Schenking van mevrouw W. M .
F e e n s t ra - von Saher, Leiden BK-1999-6
U n i ev l a g , rode witte en blauwe wo l
G r o o t - B ri t t a n n i ë , 1700-1800 NG 220
T. b. v. de afdeling Nederlandse geschiedenis
werd een inve n t a risatie gemaakt
van de collectie scheepsvlaggen en
v a a n d e l s , d . m . v. een standplaatscontrole
en een administra t i e ve controle.Vo o r
2000 is een verbeterde berging van
d e ze objecten vo o r z i e n .
Kostuums en accessoires
Voorschoot van linnen rondom afgezet
met linnen picots A m s t e r d a m , c a .
1590-1610 Schenking van familie van
der Hoeve n , Z u n d e rt BK-1999-91
Rotting van ro t a n ,g e m o n t e e rd met
goud en ko p e r Wellicht A n t we rp e n ,
c a . 1790 Schenking van S.F. b a r o n e s
van Höeve l l - Teding van Berkhout en
j o n k v r o u we A . C.Teding van Berk h o u t ,
B e rgen (NH) BK-1999-16
E n kellange japon van bedrukte katoen
met hoge taille en lange mouwe n ,
b oven de rokzoom ve rsierd met twe e
g e rimpelde stroken van dito katoen
w a a rtussen twee smalle r o u l e a u x
N e d e rl a n d , c a . 1810-1815 Schenking
van de erven C. F. van Dorp. K a t w i j k
B K - 1 9 9 9 - 8 8
Heuplang jasje van nature l k l e u r i g e
wollen kamgaren ve rsierd met bord
u u r we rk van oosterse motieven in
ve e l k l e u rige floszijde A m s t e r d a m , c a .
1 9 0 0 - 1 9 1 0 , o n t we rp toegeschreve n
aan H.J. W i n kelman (eigenaar fa.
W i n kelman & Van der Bijl) en uitvo e-
ring aan zijn echtgenote M.G.
W i n ke l m a n - S a n d e rs BK-1999-11
Wandelstok (‘canne plan’) van geve r-
nist hout met platte ko p e ren knop en
metalen rand w a a rin opgerold plattegrond
van de Exposition Universelle de
1 8 8 9 en van de stad Pa rijs Pa ri j s ,
1 8 8 9 , G .D r e y f u s , 32 Rue du Pa ra d i s
Schenking van mevrouw M.G.A.
S c h i p p e r-van Lottum, Amsterdam
B K - 1 9 9 9 - 9 0
Afdeling Nederlandse geschiedenis
40 Fo t o ’s gemaakt voor de tentoonstelling
‘Kinderen van Zeve n ’ d o o r
Céline van Balen A m s t e r d a m , 1 9 9 9
A a n g e kocht van de fo t o g ra fe
N G - 1 9 9 9 - 6
Avo n d k l e d i n g gedragen door T i ny
M i ddendorp-Repelaer van Driel bij de
inhuldiging van koningin Ju l i a n a,
bestaande uit twee japonnen en een
jasje Nederl a n d , 1948 Schenking van
mevrouw J. M i d d e n d o rp, Utrecht
N G - 1 9 9 9 - 1
Schilderij ‘Legerkamp van
Nederlandse troepen in de 10-daagse
veldtocht in 1831’ a n o n i e m ,
N e d e rl a n d , 1831-1863 SK-A-4945
( N G - 1 9 9 9 - 2 )
Po rt retmedaillon van Hugo de Gro o t
N e d e rl a n d , 17e eeuw NG-1999-3
Schilderij ‘ L a n d s c h ap met vissers en
t u r f s t e kende boeren in het laagve e n ’
door Hendrik Willem Schwe i c k h a r d t ,
1783 SK-A-4946 (NG-1999-4)
Fles duinwater N e d e rl a n d ,A m s t e r d a m ,
1853 NG-1999-5
S t a a t s i e p o rt ret koningin Beatrix en
prins Claus door fo t o g raaf Max Koot,
1980 Schenking van ABN A M RO N.V. ,
Amsterdam NG-1999-7
S t a a t s i e p o rt ret van koningin Ju l i a n a
door fo t o g raaf M.C. M e y b o o m , 1 9 4 8
Schenking van ABN A M RO N.V. ,
Amsterdam NG-1999-8
S t a a t s i e p o rt ret van koningin Juliana en
prins Bernhard door fo t o g raaf M.C.
M e y b o o m , S o e s t d i j k , 1948 Schenking
van ABN A M RO N.V. ,A m s t e r d a m
N G - 1 9 9 9 - 9
Wa n d b o rdje watersnoodramp 1953
ve rvaardigd door de Eerste Cura ç a o s e
A a r d e we rk f a b riek ‘ E . C. A . F ’ .C u ra ç a o,
1953 Ove r d racht van Stedelijk
Museum Het Schielandshuis, R o t t e r d a m
N G - 1 9 9 9 - 1 0
Borstbeeld van Lodewijk Nap o l e o n,
koning van Holland, door Pierr e
C a rt e l l i e r, 1806 NG-1999-11
P a s p o o rten en uittreksel van de
h u welijksakte van de heer en
m ev rouw Riphagen, architect in
Indonesië Sumatra , M e d a n , 1 9 1 9
Schenking van Mariska S. A d k i n s -
R i p h a g e n , Hampshire (Engeland)
N G - 1 9 9 9 - 1 2 - 1 , 2 en 3
S t a d s p l a t t e g rond van Medan, g e b ru i k t
door de architect H. R i p h a g e n
I n d o n e s i ë , S u m a t ra , M e d a n ,1 9 1 6 - 1 9 4 5
Schenking van Mariska S. A d k i n s -
R i p h a g e n , Hampshire (Engeland)
N G - 1 9 9 9 - 1 2 - 4
M apje met 7 tekeningen over Jap a n s e
V ro u wenkampen in Indonesië g e m a a k t
door T i n e ke Robson-Augustyn
I n d o n e s i ë , 1942-1945 Schenking van
mevrouw G.A. R i j ke n b e rg , H o o f d d o rp
N G - 1 9 9 9 - 1 3
Penning geschonken aan C. L . W.
G a rd i n e r, b r o n s , door J.P. M . M e n g e r
Het origineel in goud werd aan hem
ve rleend voor het afstaan van vo o r-
we rpen door hem op Nova Zembl a
g e vonden Nederl a n d , 1877
N G - 1 9 9 9 - 1 6
3 Gastenboeken van de tentoonstelling
Nederland–Jap a n – I n d o n e s i ë
N e d e rl a n d , 1999 NG-1999-17
S c h o rt met bord u u r werk en docum
e n t e n ter heri n n e ring aan het kampl
e ven in Nederlands-Indië Indonesië,
1942-1945 Schenking van mevrouw
d rs M.C. C o p p o o l s e, Rijswijk
N G - 1 9 9 9 - 1 8
K l avecimbeldeksel met beschildering
‘ A l l e gorische voorstelling van
A m s t e rdam als centrum van de
we reldhandel’ door Pieter Isaacsz.
N e d e rl a n d , 1600 SK-A-4947
(NG-1999-19) A a n koop dankzij
het Rijksmuseum Fonds
79

L a n g d u rige bru i k l e n e n
B o rd Nederlandse Ve reeniging van
S p o o r-en Tr a m we g p e r s o n e e l ,
Afdeeling Maastricht M a a s t ri c h t , 1 8 9 9
B ruikleen Internationaal Instituut vo o r
Sociale Geschiedenis, Amsterdam
N G - C - 1 9 9 9 - 1 - 1
B o rd Paasheuvel G o u d a , circa 1930-
1950 Bruikleen Internationaal Instituut
voor Sociale Geschiedenis, A m s t e r d a m
N G - C - 1 9 9 9 - 1 - 2
Collectebus R.K.Ve reniging tot
bestrijding der Tu b e rc u l o s e ;
H e r wonnen levenskracht N e d e rl a n d
B ruikleen Internationaal Instituut vo o r
Sociale Geschiedenis, Amsterdam
N G - C - 1 9 9 9 - 1 - 3
Collectebus Christelijk Nationaal
Va k ve r b o n d ,TBC bestrijding
N e d e rl a n d , circa 1930-1950 Bru i k l e e n
I n t e rnationaal Instituut voor Sociale
G e s c h i e d e n i s , Amsterdam
N G - C - 1 9 9 9 - 1 - 4
Collectebus Tu b e rc u l o s e fo n d s
Christelijk Nationaal Va k ve r b o n d
N e d e rl a n d , circa 1945-1960 Bru i k l e e n
I n t e rnationaal Instituut voor Sociale
G e s c h i e d e n i s , Amsterdam
N G - C - 1 9 9 9 - 1 - 5
Collectebus Vrije Unive r s i t e i t
N e d e rl a n d , 1937 Bru i k l e e n
I n t e rnationaal Instituut voor Sociale
G e s c h i e d e n i s , Amsterdam
N G - C - 1 9 9 9 - 1 - 6
Collectebus Zonnestraal - de sterke n
voor de zwakke n N e d e rl a n d ,c i r c a
1925-1935 Bruikleen Intern a t i o n a a l
Instituut voor Sociale Geschiedenis,
Amsterdam NG-C-1999-1-7
Collectebus NVV- fonds - de sterke n
voor de zwakke n N e d e rl a n d ,c i r c a
1945-1960 Bruikleen Intern a t i o n a a l
Instituut voor Sociale Geschiedenis,
Amsterdam NG-C-1999-1-8
R ap i e r B ruikleen Legermu s e u m , D e l f t
N G - C - 1 9 9 9 - 2
Buste van Mr J.R.T h o r b e c ke d o o r
Ferdinand Leenhoff, circa 1870-1880
B ruikleen Amsterdams Histori s c h
M u s e u m , Amsterdam NG-C-1999-4
Schilderij Sluiting der Zuiderzee d o o r
Johan Hendrik van Mastenbroek, 1 9 3 2 .
B ruikleen Het Zuiderze e mu s e u m ,
E n k h u i zen SK-C-1682
R i j k s p re n t e n k a b i n e t
Te ke n i n ge n
N e d e rlanden 17e e e u w
S o u t m a n , Pieter e n R u b e n s , Pe t r u s
Paulus Ixion omhelst de wo l k
N e p h e l e, die de gedaante van Hera
heeft aangenomen RP-T- 1 9 9 9 - 1 2
N e d e rland 18e e e u w
C a rr é e, H e n d r i k ‘De Dorp s b ru i l o f t ’ ,
kopie naar schilderij van Jan Steen
Schenking van erven mevrouw G.L.
A rnold Bik-Stemfo o rt RP-T-1999-61
Fo k ke, S i m o n Collectie van ve e rt i e n
t e ke n i n g e n , waarbij drie fi g u u rs t u d i e s
en ontwe rpen voor een titelbl a d , vo o r
de adreskaart van Jacob Roeters , f a b rikant
van stoffe n , voor een titelbl a d
voor dissertaties en voor acht boeki
l l u s t raties Schenking van erve n
mevrouw G.L. A rnold Bik-Stemfo o rt
R P - T- 1 9 9 9 - 4 6 / 5 9
T h i e r, B a rent Hendrik Een tak wilde
k a m p e r foelie RP-T- 1 9 9 9 - 3 6
A n o n i e m F i g u u rstudie Schenking van
e rven mevrouw G.L. A rnold Bik-
S t e m fo o rt RP-T- 1 9 9 9 - 6 0
N e d e rland 19e e e u w
B a r b i e r s , Pieter Bzn IV
S i l h o u e t p o rtret van ds Hendri k
C o rnelis Herm a nus Reijers
R P - T- 1 9 9 9 - 7
B e e s t ,A l b e rtus van Figuren in gesprek
aan de oever van een bevaren ri v i e r
R P - T-1999-13 V i s s e rs in een bootje bij
een ri e t k ra a g , in het ve rschiet ze i l b o t e n
en een stad RP-T- 1 9 9 9 - 1 4
B i k ,A d r i a nus Johannes en B i k , J a n n e s
Theodoor Collectie van 125 aquarell
e n , t e keningen en schetsen, op enke l e
na alle getekend in Nederl a n d s - I n d i ë ,
c a . 1815-1840 Afbeeldingen van vo l k s-
g e b ru i ke n , n e d e r ze t t i n g e n , l a n d s c h a p-
p e n ,i n l a n d e rs , m o numenten en plant
e n ; onder andere:
- Java - Gezicht op A nye r; B u i t e nve r bl i j f
A rgalingga op de Ciremai; R e g e n t s c h a p
Bandung (1840);
G o u ve rnementslogement Bondowo s o ;
Gezicht op de Bromo en de Zandze e
( 1 8 2 2 ) ; B u i t e n zo rg (5x); Wa t e rv a l
Lontar op het landgoed Ciampa;
C i a n j u r, P riangan (1844, 2 x ) ; C i b o d a s ,
P riangan (2x); Het dorp Cidadap, r e s i-
dentie Cirebon (1836); B u i t e nve r bl i j f
van de G.G. te Cipanas, P ri a n g a n
( 1 8 4 5 , 2 x ) ; Weg bij Cirebon (1836);
Gezicht op de kust bij Cirebon;
Gezicht op de Ciremai (1838, 2 x ) ;
Gezicht op de rivier Citaru m , P ri a n g a n ;
Gezicht op de Guntur vanaf Garu t ,
P ri a n g a n ;Ve r blijf van de regent van
G a ru t , P ri a n g a n ; Gezicht op het plein
van Majalaya ; M e l a n b o n g ,r e g e n t s c h a p
Sumedang (1835); Kamp aan de vo e t
van het Merapi-Ijen geberg t e ; N a n g o n g ;
Uitzicht uit de Pangerengo (1845);
Gezicht op de Salak; De Salak vanu i t
Pondok Gedé (4x); Gezicht bij
S u k a ra j a ; Landschap bij Sumedang,
P ri a n g a n ; Afbeelding van een fe e s t ,
w a a rschijnlijk te Cibodas, ter gelegenheid
van een besnijdenis (1819); K a m p
van een expeditie; D a n s g e ze l s c h a p ;
Gezicht op een plantage
- Noord-Celebes - Huis uit de
M i n a h a s a l a n d e n ; Gezicht opTo n d a n o ;
Tondano met ve rsierde bamboepalen
( 2 x ) ; Huis te To n d a n o ; Man van
To n d a n o
- Timor en Kisar (1821) - Kupang,
Timor (2x); K e rk op Kisar; K i s a r, h u i s
van de ra j a ;T i m o r; Po rtret van twe e
k ri j g e rs van T i m o r
- Molukken (1821/1824) - A m b o n ;
B a n d a - e i l a n d e n ; Te rn a t e, huis van de
s u l t a n ;Te rn a t e, k rater van de Gunu n g
G a m a l a m a ;T i d o r e, gezicht op de
G u nung Kiemtabu ; Gezicht op T i d o r e,
M a r e, Moti en Makian; Gezicht op een
n e d e r zetting op de A ru-eilanden (4x);
Va a rtuig van de A ru-eilanden (5x); M a n
van de A ru - e i l a n d e n ; Gezicht op het
fo rt Nassau en het fo rt Belgica; Po rt r e t
van de dochter van het hoofd van
A f a ra op Wo rk a i ; Po rtret van een
A l foer van Kobroor (6x); I n t e rieur van
een huis met afgodsbeeld te A f a ra op
Wo rk a i ;D u l a , gezicht op het dorp ;
Gezicht op het eiland Gorom; Po rt r e t
van een man van Makassar; Po rt r e t
van de vrouw van een der hoofden
(de raja van Tu a l ? )
- Oudheden - Candi Kalasan, b i j
Yo g ya k a rt a ; Beeld van een zittende
g o d i n ,g e vonden bij de candi Singasari ;
B e e l d e n g r o e p, g e vonden bij de candi
S i n g a s a ri ; Islamitische vo rs t e l i j ke grave n
op We s t - J av a ; Islamitisch vo rstelijk gra f
bij Banjara n ,P ri a n g a n , We s t - J av a ;
Islamitische grave n , w a a rschijnlijk bij
80

B a n j a ra n ,P ri a n g a n ,We s t - J av a
- Europa - De Breesaap,Ve l zen (1865;
2 x ) ; Huis V r e d e n - o o rt ,Vo o r bu rg ;S o d e n -
a m - Ta u nus (1868; 2x)
A f komstig uit familiebezit Bik Schenking
van erven mevrouw G.L. A rnold Bik-
S t e m fo o rt (de heer A . J . E .A rnold Bik,
H e e m s t e d e, mejuffrouw G.L. A rnold Bik,
E p e, en mevrouw A . H .J a g e r- A rnold Bik,
Den Haag)
R P - T- 1 9 9 9 - 7 6 / 2 0 0
B i l d e r s , Johannes We r n a rd u s
Bosgezicht met ri v i e rt j e, h o o g s t w a a r-
schijnlijk te Wo l f h e ze, 1870
R P - T- 1 9 9 9 - 1 5
B l e s ,D av i d D rie fi g u u rstudies voor illus
t raties in J. van Lennep, F e r d i n a n d
H u y c k, e d .A . W. S i j t h o f f , Leiden ca. 1 8 9 0 ,
t e g e n over pag. 4 0 ,7 8 , 114 Legaat
mevrouw T. A .Vo û t e, Amsterdam RP-T-
1 9 9 9 - 8 / 1 0
B o s b o o m , Jo h a n n e s R i v i e rgezicht met
ze i l b o o t , 1846 Legaat mevrouw Eva
Louise Merri l l , Boston (USA)
R P - T-1999-6 Boomgroep in de duinen
bij Wassenaar RP-T- 1 9 9 9 - 1 6
B re i t n e r, George Hendrik
A c h t e r bu u rtje te Gent, (1911) Legaat
mevrouw Eva Louise Merri l l ,B o s t o n
(USA) RP-T- 1 9 9 9 - 4
H a rd e n b e r g ,L a m b e rtus L a n d s c h a p
met gemeerde boten aan een ri v i e r o e-
ver RP-T- 1 9 9 9 - 1 7
H i l ve rd i n k , Johannes Gezicht op een
hoge rotskust, 1860 RP-T- 1 9 9 9 - 2 1
H o eve n a a r, Jozef W z n D i ve rse typen
naar het leven geobserve e r d ,1 8 6 0 ;o n t-
we rp voor een kari k a t u u rprent
R P - T-1999-30
H o eve n a a r,Willem Pieter 1 7 e - e e u w s
i n t e rieur met een familie en dienstmeisjes
RP-T- 1 9 9 9 - 2 9
H o p p e n b ro u we r s , Johannes Franciscus
D u i n l a n d s c h a p, 1844 RP-T- 1 9 9 9 - 1 8
Landschap met trekvaart
R P - T- 1 9 9 9 - 1 9
K a e m m e re r, F rederik Hendrik
H e u velachtig landschap met een ri v i e r-
tje in Duitsland of de Ardennen
R P - T- 1 9 9 9 - 2 0
K a i s e r, Johann Wilhelm Z e l f p o rt r e t
Schenking van de heer A . C. R o o s e,
C u raçao RP-T- 1 9 9 9 - 1 1
K a t e, Herman Frederik Carel ten
‘ S o u ve n i rs des Pays Bas’, 1 8 5 4 ; acht taferelen
uit het Hollandse leve n ,o n d e r
andere vissers ,s c h a a t s e rs , ze e m a n , f l i rt ,
melkmeisje RP-T- 1 9 9 9 - 2 2
Ko e l m a n , Johan Daniël H e u ve l a c h t i g
landschap in Fra n k ri j k , 1853 Schenking
van de heer Hans van Leeuwe n ,
Amerongen RP-T- 1 9 9 9 - 2 3
K r a m m , Christiaan V r o u welijk naakt in
een classicistisch interieur
R P - T- 1 9 9 9 - 2 4
L o o n , Pieter van Schoonmaakster in
het atelier van een kunstenaar, 1 8 3 9
R P - T-1999-25 Interieur van een slag
e rs w i n ke l , 1839 RP-T- 1 9 9 9 - 2 6
Zittende vrouw bij een papegaai in een
ko o i , 1843 RP-T-1999-27 Zittende
vrouw bij een papegaaienko o i ,1 8 4 3
R P - T- 1 9 9 9 - 2 8
M a u ve, Anton Achter het postkantoor
te Oosterbeek RP-T-1999-31
M e s d a g , Hendrik Willem Een bomschuit
wordt op het strand getrokke n
Legaat mevrouw Eva Louise Merri l l ,
Boston (USA) RP-T- 1 9 9 9 - 5
O b e r m a n ,A n t h o ny S t i l l e ven met bl o e-
men en fruit in een mandje van riet op
een marmeren blad
R P - T- 1 9 9 9 - 1
R a d e n ,M a r i nus van Gezicht op de
kades langs de Seine bij de Pont St.
Michel te Pa rijs RP-T- 1 9 9 9 - 3 2
S c h e l f h o u t ,A n d reas Pa n o ra m i s c h
gezicht op Haarlem en de Ruïne van
B r e d e r o d e, 1839 of 1840
R P - T- 1 9 9 9 - 3 3
S p r i n g e r, C o r n e l i s Twee teke n i n g e n
naar A d ri a nus Johannes Bik voor platen
in J a vaansche Oudheden, Den Haag,
1 8 5 2 : gezicht op de ruïnes van het heiligdom
Sewu en van het heiligdom Lara
J o n g g ra n g , beide Yo g ya k a rt a ,M i d d e n - J av a
Schenking van de erven mevrouw G.L.
A rnold Bik-Stemfo o rt RP-T- 1 9 9 9 - 7 4 / 7 5
We i s s e n b r u c h , Hendrik Jo h a n n e s
R i j n p a n o rama bij Oosterbeek
R P - T- 1 9 9 9 - 3 4
N e d e rland 20e e e u w
Ku p e r u s ,S j o e rd Po rtret van een man,
1962 Schenking van mevrouw J.G.
H e i j e n k , Amsterdam RP-T- 1 9 9 9 - 2
Vo s s e n , André van der Collectie van
vijf teke n i n g e n , d rie losbladige schetsb
o e ken en een verzameling van 116
vo o rstudies voor en tekeningen naar
s c h i l d e rijen en gouaches Schenking van
de heer en mevrouw E. van der Vo s s e n -
D e l b r ü c k , Amsterdam
R P - T- 1 9 9 9 - 3 7 / 4 5
F ra n k rijk 18e e e u w
O p p e n o rd , Gilles-Marie O n t we rp
voor het titelblad van een prentreeks
naar tekeningen van de kunstenaar, d e
z g n .‘ G rand Oppenord’ R P - T- 1 9 9 9 - 3
F ra n k rijk 19e e e u w
H a rd o u i n , Ernst A l f red Collectie van
twaalf aquarellen met afbeeldingen van
typen uit Nederl a n d s - I n d i ë , c a .1 8 4 1 -
1 8 4 6 ; onder andere: Chinese opiums
c h u i ve r, badende Javaanse slav i n ,
J avaanse ve rko o p s t e r, man van Kisar,
Timorees van Kupang, k rijger van de
A ru - e i l a n d e n , dochter van het dorp s-
hoofd van A f f a ra op het eiland Wo rk a i ,
d rie mannen met een vlieger
Schenking van de erven mevrouw G.L.
A rnold Bik-Stemfo o rt RP-T- 1 9 9 9 - 6 2 / 7 3
Japan 19e- 2 0e e e u w
Ohara Shoson (Ko z o n ) Negen schild
e ri n g e n , w a a rvan ze ven op zijde, m e t
vo o rstellingen van dieren en landschappen
Schenking van de heer J.F. H .
Pe rr é e, E i n d h oven RP-T- 1 9 9 9 - 2 0 1 / 2 0 9
Suzuki Kason D rie schilderingen met
vo o rstellingen van dieren Schenking
van de heer J.F. H . Pe rr é e, E i n d h ove n
R P - T- 1 9 9 9 - 2 1 0 / 2 1 2
P renten
(De prenten gemerkt met een* zijn
a a n kopen uit het F. G . Waller Fonds)
N e d e rland 15e en 16e e e u w
* A n o n i e m , c a . 1 4 8 0 - 1 4 9 0 M a ria met
Kind RP-P-1999-91
*Anoniem Z e ven landschapjes,
ca.1570 RP-P-1999-16/22
N e d e rland 17e e e u w
* B o s s c h e, Elias van den S e rie van acht
bl a d e n : Passie van Chri s t u s , n a a r
Johannes Sadeler I, naar Chri s t o p h
Schwarz RP-P-1999-74/81
* B o s s c h e, Elias van den L a a t s t e
Avo n d m a a l , naar Cornelis Cort , n a a r
Livio Agresti RP-P-1999-73
* B o s s c h e, Esaias van den A m b r o s i u s
Spinola te paard; slag bij Oostende op
de achterg r o n d , 1610 RP-P-1999-72
* B ro e c k , Crispijn van den Twaalf bl a-
den met de geschiedenis van To b i a s ,
naar Claes Jansz Visscher
R P - P - 1 9 9 9 - 4 / 1 5
81

* B u r g h e r s , M i c h a e l Po rtret van
F ranciscus Junius, naar Anthonie van
Dijck RP-P-1999-27
Rembrandt De teru g keer van de ve r-
loren zoon Schenking Jacques
S t e l n i c e a u , Pa rijs RP-P-1999-576
Velde II, Jan van de S e ri e : De Tw a a l f
M a a n d e n , met topogra fische aanduiding
in handschrift onder de vo o rs t e l l i n g
Schenking van mevrouw Jansma-Pe t ,
A m s t e r d a m , ter heri n n e ring aan prof.
d r.T. S . Jansma RP-P-1999-220/231
* V i s s c h e r, Claes Jansz.( t o e g e s c h r e ve n
aan) Gezicht op een kasteel
R P - P - 1 9 9 9 - 7 1
N e d e rland 18e e e u w
Anoniem Groep van 27 opticaprenten
met Hollandse, D u i t s e, Italiaanse en
Spaanse stadsgezichten, behorend bij
een eind-18e-eeuwse illumineerk a s t
( z i e : RP-D-1999-25) Schenking van de
heer J.W. de Boer, Koog aan de Zaan
RP-P-1999-262/288
* B a r b i e r s , we d u we ( u i t g e ve r )
S i l h o u e t p o rtret van Dingena Sophia
van Galen, echtgenote van Ds H.C. H .
R e i j e rs RP-P-1999-105
L e n s , B e r n a rd 62 bladen met anatomische
studies en landschappen en een
frontispice met portret van de kunstenaar
door Boutard, i n : For the curi o u s
gentlemen and ladies that study and
p ractice the nobl e [ … ] a rt of dra w i n g [ …
]a new and compleat dra w i n g b o o k, m e t
i n l . van Gerard De Lairesse, 1796
RP-P-1999-297/359 (Zie ook B i b l i o t h e e k)
N e d e rland 19e en 20e e e u w
* A n o n i e m ,c a . 1 8 2 0 Presentatie in de
t e m p e l , naar Samuel van Hoogstra t e n
R P - P - 1 9 9 9 - 1 0 7
Ku p e r u s ,S j o e rd Twee aalscholve rs ;
w i n t e rkoninkje en sneeuwbes; r o o d-
b o rstje in de sneeuw; jonge kievit
Schenking van mevrouw J.G. H e i j e n k ,
Amsterdam RP-P-1999-36/39
* L a u we r i k s ,J . L . M . Vijf vignetten en
o o rkonden RP-P-1999-64/68
We t s e l a a r, K . J . M . Vijf gezichten in
Noord-Holland en A m s t e r d a m
Schenking van de kunstenaar
R P - P - 1 9 9 9 - 2 9 2 / 2 9 6
Duitsland 16e e e u w
*Anonieme houtsnede, gedrukt van 5
b l o k ke n ,h a n d g e k l e u rd C h ristus als
Man van Smart e n , c a . 1520
R P - P - 1 9 9 9 - 8 9
*Jacob Cay Z e l f p o rt r e t , 1588
R P - P - 1 9 9 9 - 9 0
*Monogrammist HW (Heinrich
W i rr i c h ? ) Pa m f l e t : De narr e n s n i j d e r,
1588 RP-P-1999-1
* W i rr i c h ,H e i n r i c h Twee pamfletten
uit 1588: Hans Eissenbeisser (ofwel de
vogelvanger) en de zuster van Hans
Eissenbeisser RP-P-1999-2/3
Duitsland 17e e e u w
* K i l i a n , L u k a s Imagines sanctoru m
E va n g e l i s t a ru m, 1 6 2 9 : t i t e l blad en vier
bladen met evangelisten
R P - P - 1 9 9 9 - 9 2 / 9 6
* K i l i a n , L u k a s V i c t o ri a , 1 6 1 4 ,n a a r
Johannes Rottenhammer
R P - P - 1 9 9 9 - 9 7
M e r i a n , Mattheus H i s t o rica Natura l i s
de avibus, l i b ri V I ,Ta b.55 en 56 (bl a d e n
met resp. zes en negen vo g e l s )
Schenking van E. A riëns Kappers ,
Amsterdam RP-P-1999-23/24
* H o n d e rd e nvijf port retten uit de
1 7 e-, 18e- en 19e eeuw
R P - P - 1 9 9 9 - 1 1 7 / 2 1 9
Duitsland 18e e e u w
* K ü r z i n g e r, M a r i a n n e T h e a t e r fi g u u r:
Theseus RP-P-1999-30
* M a t h i e u , Georg Dav i d D a m s p e l e n d e
dames bij kaarslicht RP-P-1999-31
* N i l s o n , Johann Esaias Die Kunst,
gequält von Gewalt und Neid, g e r e t t e t
durch die Zeit RP-P-1999-98
* N i l s o n , Johann Esaias Der liebe
M o rg e n ; Der gesegnete Mittag; D e r
gute A b e n d ; Die fröhliche Nacht
R P - P - 1 9 9 9 - 9 9 / 1 0 2
* S i g r i s t , F r a n z Tobias geneest zijn bl i n-
de vader RP-P-1999-33
* We l t é , G o t t l i e b P y ra mus en T h i s b e
R P - P - 1 9 9 9 - 3 4
* Z i m b a l , Johann Gotlieb Johannes op
Patmos RP-P-1999-35 A l l e g o rie op
de schilderk u n s t , beeldhouwkunst en
architectuur RP-P-1999-103
Duitsland 19e en 20e e e u w
* D e s m a z i è re s ,E r i k G ra fisch atelier
van René Ta z é , 1993 RP-P-1999-25
* Ko c h , Je a n Landschap met monument
voor Newton RP-P-1999-29
F ra n k rijk 16e e e u w
* D u p e r a c, E t i e n n e Het Capitool,
1 5 6 8 , naar Bartolommeo Faletti
R P - P - 1 9 9 9 - 8 5
* R eve rd y, G e o r g e s D ri e
Planetengoden en de dronken Silenu s ,
op één blad gedrukt RP-P-1999-109a-d
Vier Planetengoden, op één bl a d
g e d rukt RP-P-1999-110a-d
F ra n k rijk 19e e e u w
* G roep van vierentwintig bladen popu
l a i re Franse grafiek rond de Franse
revo l u t i e R P - P - 1 9 9 9 - 4 0 - 6 3
Italië 16e e e u w
*Anoniem Blad met twee kari k a t u u r-
p a r e n , van 2 ko p e rplaten gedru k t , n a a r
Leonardo da Vinci RP-P-1999-108a-b
*Anoniem Blad met zes kari k a t u ra l e
ko p p e n , naar Leonardo da Vinci
R P - P - 1 9 9 9 - 1 1 1 a - f
* B e rt e l l i ,C r i s t o f a n o R u i t e rp o rt r e t
van Octavio Farnese RP-P-1999-84
* F u r l a n i , P a o l o Het grote concilie (Il
g ran Consiglio) in Venetië
RP-P-1999-86
* M o ro, M i c h e l a n g e l o De T i bu rt i j n s e
sybille toont ke i zer Augustus het
visioen van Maria RP-P-1999-114
* N e l l i , Niccolo A rt h e m i s i a ,L u c r e t i a ,
D i d o, p o rtret Pietro Aretino en portret
Michelangelo RP-P-1999-87
* S a l a m a n c a ,A n t o n i o Pe rs p e c t i v i s c h e
we e rg ave van straat en stadsplein
R P - P - 1 9 9 9 - 8 8
* S a nu t o, G i u l i o Vier bladen naar
Leonardo da V i n c i , Titiaan e.a
R P - P - 1 9 9 9 - 1 1 2 / 1 1 5
Italië 17e e e u w
* A n o n i e m ,c a .1 6 0 0 Po rtret van Pa u s
Paulus V als beschermer van de missie
R P - P - 1 9 9 9 - 1 1 6
* I m p e r i a l e, G i ro l a m o Madonna met
Kind en Johannes de Doper
R P - P - 1 9 9 9 - 2 8
Italië 18e e e u w
* C u n e go, D o m e n i c o Kop van de
apostel A n d r e a s , naar Guido Cagnacci
R P - P - 1 9 9 9 - 1 0 4
* M e n g a rd i ,G i ovanni Battista O f fe r
van Isaac, 1775 RP-P-1999-32
Japan 18e e e u w
* Ko b ayashi Kiyo c h i k a Po rtret van een
82

naaister RP-P-1999-70
* Torii Kiyonobu I Japans paar dat de
liefde bedri j f t , 1712 RP-P-1999-26
Japan 19e en 20e eeuw
Twintig surimono en tien alba amicorum
en boekjes met shunga vo o r s t e l-
lingen Schenking van de heer J.W.
G o s l i n g s , Epse RP-P-1999-232/261
* G oyo, H a s h i g u c h i Japanse dame die
zich poedert , 1920 RP-P-1999-83
K i yo c h i k a , Ko b ayashi Tijger met bl i k-
s e m s c h i c h t , c a . 1890 Schenking van
dr J.P. Filedt Kok, Amsterdam
R P - P - 1 9 9 9 - 5 7 6
H o k u s a i , Katsushika Vrouw op Nihon
b ru g , 1819 Schenking van dr J.P. F i l e d t
K o k , Amsterdam RP-P-1999-291
* S h i n s a i , R y u ry u k yo R e i z i g e rs die naar
de zon kijken in Enoshima Suri m o n o,
1810 RP-P-1999-106
H o k ke i ,To t oy a Aap als Sanbaso dans
e r, 1884 Schenking van dr J.P. F i l e d t
K o k , Amsterdam RP-P-1999-290
G a k u t e i ,Yashima M a a n s i k kel met
N i e u w j a a rs d e c o ra t i e, c a . 1 8 2 0
Schenking van dr J.P. Filedt Kok,
Amsterdam RP-P-1999-289
S h o s o n , Ohara genaamd Koson 2 1 5
houtsneden met vo o rnamelijk vo g e l s
Schenking van de heer J.F. H . Pe rr é e,
E i n d h oven RP-P-1999-360/575
Documenten en objecten
A n o n i e m Illuminatiekast uit het eind
van de 18e eeuw (met 27 bijbehorende
opticaprenten in een houten
‘ s c h o o l t a s ’ ( z i e :R P - P - 1 9 9 9 - 2 6 2 / 2 8 8 ) )
Schenking van de heer J.W. de Boer,
Koog aan de Zaan RP-D-1999-24
B r i e f k a a rt aan de fo t o g r a fen We g n e r
& Mottu, 1872 Schenking van de heer
R .A s s e r, A m s t e l veen RP-D-1999-25
Door de kunstenaar Sem Hart z
g e b ruikte doosjes, g u t s e n ,r o u l e t t e s ,
bu rijnen en ander grave e r- en teke n g e-
r e e d s c h a p Schenking van mevrouw N.
H a rt z , H a a rlem RP-D-1999-29/38
R o e l o f s ,A l b e rt Z e ven diploma’s
R P - D - 1 9 9 9 - 1 7 / 2 4
Ve r s t e r, Floris Zestien koperen en
z i n ken etsplaten Gedeeltelijk aanko o p,
gedeeltelijk schenking van mevrouw
N . H a rt z ,H a a rlem RP-D-1999-1/16
We t s e l a a r, K . J . M . B rief aan dr J.W.
Niemeijer dd. 28 december 1999, m e t
38 fo t o ’s Schenking van dr J.W.
N i e m e i j e r, Broek in Wa t e rland
RP-D-1999-26 Brief aan P. S c h a t b o rn
(hoofd Rijksprentenkabinet) dd. 2 8
december 1999, met 4 fo t o ’s
Schenking van P. S c h a t b o rn ,
Amsterdam RP-D-1999-27
F o t o ’s
A n o n i e m Fotoreproductie van een
19e-eeuwse gravure naar een kru i s a f-
name van Rubens Schenking van
Mattie Boom, Leiden RP-F-1999-225
A n o n i e m ( N e d e r l a n d s )
Fotoreproductie van een tekening van
de ke rk van Bodegraven Schenking van
Mattie Boom, Leiden RP-F-1999-226
A n o n i e m ( N e d e r l a n d s) Interieur van
een ke rk Schenking van Mattie Boom,
Leiden RP-F-1999-227
Anoniem Po rtret van een onbeke n d e
man Schenking van Saskia A s s e r,
Amsterdam RP-F-1999-92
A n o n i e m Po rtret van een onbeke n d e
vrouw RP-F-1999-9
A n o n i e m S t i l l e ven met tulpen
Schenking van Mattie Boom, L e i d e n
R P - F - 1 9 9 9 - 2 2 4
A n o n i e m ( A m e r i k a a n s ? ) R ö n t g e n fo t o
van magnolia’s RP-F-1999-138
Anoniem (Brits) S t e r e o fo t o : g e z i c h t
op Edinbu rgh Castle Schenking van
Mattie Boom, Leiden RP-F-1999-163
Anoniem (Duits) S t e r e o fo t o : b i d d e n-
de mensen voor Mariabeeld in Lourdes
Schenking van Mattie Boom, L e i d e n
R P - F - 1 9 9 9 - 1 6 2
A n o n i e m ( F r a n s ) Detail van Lorenzo
G h i b e rt i ’s Po rta del Pa ra d i s o
B a p t i s t e rium Florence RP-F-1999-14
Anoniem (Frans) Landschap met
h o u t z a g e rij RP-F-1999-68
A n o n i e m ( F r a n s ) S t i l l e ven
R P - F - 1 9 9 9 - 1 5 1
A n o n i e m ( F r a n s ) Vier fo t o l i t h o g ra fische
platen met vo o rstellingen van
p r e h i s t o rische vo o r we rpen gevo n d e n
in het stroomgebied van de Seine
RP-F-1999-15 t/m 18
Anoniem (Nederlands)
Fotoreproductie van een grav u r e :
gezicht op Hotel Rondeel, A m s t e r d a m
Schenking van Mattie Boom, L e i d e n
R P - F - 1 9 9 9 - 2 1 5
Anoniem (Nederlands) Gezicht op
een plein in een onbekende stad
Schenking van Mattie Boom, L e i d e n
R P - F - 1 9 9 9 - 2 1 7
A n o n i e m ( N e d e r l a n d s ) Gezicht op
Kasteel Vorden Schenking van
mevrouw W. B u y s , Amsterdam
R P - F - 1 9 9 9 - 9 1
Anoniem (Nederlands) Groep van 47
t o p o g ra fische fo t o ’s van Amsterdam en
omgeving rond 1900 Schenking van
de heer F. G . E . N i l a n t ,Trigg (Austra l i ë )
RP-F-1999-167 t/m 213
Anoniem (Nederlands) Po rtret van
Jetje de Neufville RP-F-1999-7
A n o n i e m ( N e d e r l a n d s ) S e rie van 49
fo t o g ra fische reproducties van grav u r e s
met vo o rstellingen uit de Ta c h t i g j a ri g e
O o rlog Schenking van Hans
R o o s e b o o m, Rotterdam
RP-F-1999-19 t/m 67
Anoniem (Nederlands) Twee daguerreotypieën
en één fe rr o t y p i e :f a m i l i e-
p o rtretten Schenking van mevrouw
F. S .Ve r d u y n - B r o e rs , K rimpen a/d IJssel
RP-F-1999-146 t/m 148
B a l d u s , É d o u a rd Réunion des Tu i l e ri e s
au Louvre 4 dln RP-F-1999-142 t/m
145 Stereofo t o : de arena van A rl e s
Schenking van Hans Rooseboom,
Rotterdam RP-F-1999-164
B a l d u s , É d o u a rd e. a. S t e r e o fo t o ’s
R P - F - 1 9 9 9 - 2 2 0
B a r b o n i ,A d r i e n Po rtret van een
o n b e kende vrouw RP-F-1999-8
B i n g h a m ,R o b e rt J. Twee cart e - d e - v i s i-
t e - p o rtretten van een onbekende man
Schenking van Saskia A s s e r, A m s t e r d a m
RP-F-1999-93 en 94
B o e k :The Adventures of a Sailor Boy.
Being Tales of the Sea and Exploits of
the British Navy Londen 1862
R P - F - 1 9 9 9 - 5
B r a u n ,A d o l p h e S t i l l e ven van een boeket
tulpen RP-F-1999-89 Stilleve n
met takken en varens RP-F-1999-90
Mobilisatie van Franse soldaten in
Mulhouse Schenking van Hans
R o o s e b o o m , Rotterdam
RP-F-1999-166
C h a u v a s s a i g n e s , F r a n k Po rtret van
een vrouw RP-F-1999-112
C i t ro e n ,P a u l Twee portretten van
Carel W i l l i n k ; p o rtret van Carel W i l l i n k
en Charles Roelofsz Schenking van
mevrouw S.M.E. W i l l i n k - Q u i ë l l ,
Amsterdam RP-F-1999-86, 87 en 88
C i t ro e n , Paul e. a. Tien portretten van
Carel Willink Schenking van mevr.
S . M . E .W i l l i n k - Q u i ë l l , Amsterdam
RP-F-1999-85-1 t/m 10
83

C o l l a rd , Auguste Hippoly t e ( t o e g e-
s c h reve n ) Landschap Schenking van
Willem Diepra a m , Amsterdam
R P - F - 1999 - 133
D a s s o nv i l l e,William E. Gezicht op
A l c a t raz Island vanaf Te l e g raph Hill, S a n
F rancisco RP-F-1999-135 Landschap
met bomen RP-F-1999-136
Wo l kenstudie RP-F-1999-137
Drie albums met cart e - d e - v i s i t e - p o r-
t retten van dive rse Franse fo t o g ra fe n
RP-F-1999-157 t/m 159
Drie optische speelgo e d vo o r we r p e n
RP-F-1999-11 t/m 13
F a r b e r, R i c h a rd S t i l l e ven met drie vo r-
ken Schenking van Richard Farber,
Den Haag RP-F-1999-125
Fo rt i e r, A . Po rtaal van de St. G e rm a i n
l ’ A u xe rre te Pa rijs RP-F-1999-153
F r i t h ,F r a n c i s ,R i c h e b o u r g ,A. e. a . 17
s t e r e o fo t o ’s Schenking van Mattie
B o o m , Leiden RP-F-1999-95 t/m 111
H e l d r i n g , L . R e i s i n d ru k ken in het
O o s t e n 2 dln., Rotterdam z.j
RP-F-1999-139-1 en 2
H e r z ,A t e l i e r Twee gezichten in de
tuinkamer van het pand Keize rs g ra c h t
58 , Amsterdam Schenking van
mevrouw W. F e e n s t ra - von Saher,
Leiden RP-F-1999-218 en 219
J . F. Amsterdam Volendam Marke n z . p l .
z . j . (circa 1910) RP-F-1999-6
Jones,Charles Drie tulpen RP-F-1999-1
S t i l l e ven met knolrapen RP-F-1999-2
S t i l l e ven met preien RP-F-1999-3
K i rchner & Comp. , E . Po rtret van
een onbekende vrouw Schenking van
Mattie Boom, Leiden RP-F-1999-214
K l e r k G r o e p s p o rtret van leden van
het ‘ M a a n d a g avo n d - G e s e l s c h a p ’ t e
Utrecht Schenking van Mattie Boom,
Leiden RP-F-1999-216
Ledot Je u n e ( u i t g e ver) Stereofo t o :
sculptuur van de Drie Gra t i ë n
Schenking van Hans Rooseboom,
Rotterdam RP-F-1999-165
M a r i s s i a u x ,G u s t ave Landschap (windstoot
op een hoogvlakte) Schenking
van Mattie Boom, Leiden
R P - F - 1999 - 223
Monogrammist M. Ruïne van een
abdij (?) RP-F-1999-152
M o n t o r g u e i l ,G e o r g e s C r o q u i s
Pa ri s i e n s. Les plaisirs du dimanche à tra -
v e rs les ru e s Pa rijs z.j. (circa 1900)
R P - F - 1999 - 154
O o s t e r h u i s , P i e t e r Amsterdam photo -
g ra p h i é Amsterdam z.j RP-F-1999-140
S t e r e o fo t o : gezicht op Huis ten Bosch
Schenking van Wim van Keulen,
Amsterdam RP-F-1999-161
Pauw van W i e l d re c h t , H . A l bum met
a m a t e u r fo t o ’s gemaakt op Isle of W i g h t
R P - F - 1 9 9 9 - 4
P l a u t , H e n r i Palais du Luxe m b o u rg ,
Pa rijs RP-F-1999-160
Po s t , William B. S n e e u w l a n d s c h a p
RP-F-1999-123 Sneeuwlandschap
R P - F - 1 9 9 9 - 1 2 4
Po t t e a u ,P h i l i p p e Po rtret van Sendiam
en fa c e RP-F-1999-155 Po rt r e t
van Sen-diam en profil R P - F - 1 9 9 9 - 1 5 6
R e m b r a n d t , Atelier De (Hulk &
Vlaanderen) Po r tret van een onbeke n-
de man Schenking van Mattie Boom,
Leiden RP-F-1999-221
R i c h a rd s o n ,V. L ,C o u rre t , H e r m a n o s
en Manoury, E . c a rt e - d e - v i s i t e - p o r-
tretten Schenking van W i l l e m
D i e p ra a m , Amsterdam RP-F-1999-78
t/m 84
R o o sw i n ke l ,A . T. Z e ven stereofo t o ’s
van het interieur van het Rijksmu s e u m
RP-F-1999-149 en 150
S eve r i n , R o b e rt Po rtret van een
o n b e kende vrouw Schenking van
Mattie Boom, Leiden RP-F-1999-222
S t e i c h e n , E d w a rd Gezicht in de tuin
van de fo t o g raaf te Vo u l a n g i s , F ra n k ri j k
R P - F - 1 9 9 9 - 1 3 4
Te rr i s , Adolphe en V i t i g l i a n o, F re d
( t o e g e s c h r e ven) Serie van 9 fo t o ’s van
de ke rk St.Vincent de Paul te Mars e i l l e
in aanbouw RP-F-1999-69 t/m 77
Ve rve e r, Maurits e. a . 10 fo t o g ra fi s c h e
kunstreproducties van we rken van
Willem Roelofs RP-F-1999-113 t/m
1 2 2
Wegner & Mottu B o r d , a a n g e b o d e n
door officieren van de schutterij aan
koning Willem III t.g.v. zijn 25-jari g
r e g e ringsjubileum Schenking van Bas
K i s t , Amsterdam RP-F-1999-228
We s t e n , H . J . v a n Z e ven A u t o c h r o m e s
Schenking van mevrouw M.S. v a n
We s t e n , M i d d e l bu rg RP-F-1999-126
t/m 132
Z i e g l e r, F r a n z Po rtret van een onbekende
man RP-F-1999-10
S t e re o k i j ke r R P - F - 1 9 9 9 - 1 4 1
Afdeling schilderijen
C o o l ,Thomas Po rtret van de beeldh
o u wer Pier Pander (1864-1919),
gedateerd 1894 Schenking van ir T h .
C o o l ,Vo o r bu rg SK-A-4944
M a a re l , Marius van der Po rtret van de
kunsthandelaar E.J. van W i s s e l i n g h
Schenking van mevrouw A . M . de Jong-
H u g , Naarden SK-A-4952
L o o, Jacob van Z e l f p o rt r e t , c a . 1 6 6 0
S K - A - 4 9 5 0
Te e r l i n k , Abraham Gezicht in het park
van de villa Chigi bij A ri c c i a , 1822
S K - A - 4 9 5 5
Voor de schilderijen met inve n t a ri s-
nu m m e rs SK-A-4945, 4946 en 4947 zie
de afdeling Nederlandse geschiedenis
L a n g d u rige bru i k l e n e n
B eve re n , Charles van Het duet
Amsterdams Historisch Museum
(SA 2141) SK-C-1671
B o s b o o m , Johannes I n t e rieur van de
G e e rt e ke rk te Utrecht met de vieri n g
van het heilig avo n d m a a l , 1 8 5 2
Amsterdams Historisch Museum
(SA 1774) SK-C-1659
B re i t n e r, George Hendrik Aan boord,
ca 1897 Stedelijk Museum, A m s t e r d a m
(A 2, 1999 203) SK-C-1675
B re i t n e r, George Hendrik L i g g e n d
n a a k t, 1888/’89 Stedelijk Museum,
A m s t e r d a m (A 390) SK-C-1674
B re i t n e r, George Hendrik M e v r o u w
Theo Mann-Bouwmeester als
F ra n c i l l o n , 1887 Stedelijk Museum,
Amsterdam (A 8285) SK-C-1668
G o g h ,Vincent van K e u ke n s t i l l e ve n
met aardewe rk en flessen, 1 8 8 4 / 8 5
Vincent van Gogh-Stichting, A m s t e r d a m
(S138V/1962 - F 53) SK-C-1670
G o g h ,Vincent van K o r e nveld bij A rl e s ,
1888 Vincent van Gogh-Stichting,
A m s t e r d a m , (S146V/1962 - F 411)
S K - C - 1 6 6 9
G re i ve, Johan Conrad De bomvri j e
k a ze rne te V l i s s i n g e n, c a . 1 8 6 0
Amsterdams Historisch Museum
(SA 1935) SK-C-1660
H e m e s s e n , Jan Sanders van A l l e g o ri e
op de natuur als voedster van de kunst
M a u ri t s h u i s , Den Haag (1067)
S K - C - 1 6 5 7 , 1 9 9 9
I s r a ë l s , Jozef Langs moeders gra f ,
1856 Stedelijk Museum, A m s t e r d a m
(A 371) SK-C-1663; I s r a ë l s , Jo z e f
84

Z e l f p o rtret met Saul en Dav i d , 1 9 0 8
Stedelijk Museum, Amsterdam
(A 2251) SK-C-1664
Jo n g k i n d , Johan Bartold S t raatje te
N e ve rs, 1874 Stedelijk Museum,
Amsterdam (A 2255) SK-C-1665
K r u s e m a n , Jan Adam Po rtret van
mevrouw Provo Kluit-Assink, 1 8 3 3
Amsterdams Historisch Museum
(SA 2144) SK-C-1672
L e l i e, Adriaan de De beeldenzaal van
Felix Meritis Amsterdams Histori s c h
Museum (SA 7364) SK-C-537 (eerder,
van 1885 tot 1975, onder dit nu m m e r
in bruikleen van de Stad A m s t e r d a m )
L e l i e, Adriaan de De tekenzaal van
Felix Meri t i s (SA 7363) SK-C-538
( e e r d e r, van 1885 tot 1975, onder dit
nummer in bruikleen van de Stad
A m s t e r d a m )
L o oy, J a c. van Z o m e r we e l d e, c a .1 9 0 0
Stedelijk Museum, Amsterdam (A 404)
S K - C - 1 6 4 5
M a r i s , Matthijs S t a d s g e z i c h t, 1 8 6 3
Stedelijk Museum, Amsterdam
(A 2674) SK-C-1676
M a r i s , Willem W i n t e rl a n d s c h a p, c a .
1875 Stedelijk Museum, A m s t e r d a m
(A 2280) SK-C-1677
M a s t e n b ro e k , Johan Hendrik van
Sluiting der Zuiderze e, 1 9 3 2
Z u i d e r ze e mu s e u m ,E n k h u i zen (ZZM-
1413) SK-C-1682/ NG-C-1999-3
R o b e rt s o n , Suze S t i l l e ven Stedelijk
M u s e u m , Amsterdam (A 2310)
S K - C - 1 6 7 8
R u y s c h , R a c h e l S t i l l e ven met bl o e m e n
in een glazen vaas A m s t e r d a m s
H i s t o risch Museum (SA 386) SK-C-
214 (eerder, van 1885 tot 1975, o n d e r
dit nummer in bruikleen van de Stad
A m s t e r d a m )
S c h e l f h o u t , A n d reas Gezicht op
H a a rl e m , 1844 Amsterdams Histori s c h
Museum (SA 1777) SK-C-1673
T h o l e n , Willem Bastiaan Het slachthuis
Stedelijk Museum, Amsterdam
(A 2334) SK-C-1679
To o ro p, Jan Oude eiken in Surr e y, c a
1890 Stedelijk Museum, A m s t e r d a m
(A 2337) SK-C-1667
To o ro p, Jan Annie Toorop-Hall te
L i s a d e n , K e n l e y, S u rr e y, 1885 Stedelijk
M u s e u m , Amsterdam (A 50) SK-C-1666
Ve r ko l j e, Nicolaas Po rtret van Dav i d
van Mollem (1670-1746) en Jacob
S y d e rvelt met diens gezin, 1 7 4 0
Amsterdams Historisch Museum (SB
5 7 2 8 ) , in bruikleen van het Instituut
Collectie Nederland (2663)
S K - C - 1 6 5 8
Ve r s t e r, Floris S t i l l e ven met pioenen,
1889 Stedelijk Museum, A m s t e r d a m
(A 2350) SK-C-1661
Ve t h ,J a n Po rtret van A l b e r t Ve r we y,
1885 Stedelijk Museum, A m s t e r d a m
(A 967) SK-C-1680
W i t s e n ,Willem De Oude Schans te
A m s t e r d a m, c a . 1898-99 Stedelijk
M u s e u m , Amsterdam (A 2368)
S K - C - 1 6 6 2
Z w a rt ,Willem de De wagenbrug in
Den Haag, ca 1890 Stedelijk Museum,
Amsterdam (A 2373) SK-C-1681
B i b l i o t h e e k
Selectie van bijzondere aanwinsten
Cours de dessin linéaire, à l’usage des
écoles d’arts et métiers, des écoles de
dessin et des écoles primaires =
Cursus in het re g lynig teeke n e n , t e n
g e b r u i ke der kunst-handwerk en teekenscholen
en der lagere scholen, p a r
B. Renard To u rn ay, B. R e n a r d , 1827
B I - 1 9 9 9 - 2 3 0 5
Deliniations of Fonthill and its A b b ey
John Britton London, C h a rles Knight &
C o, 1823 With the bookplate of the
6 t h . D u ke of Po rtland BI-1999-2191
For the curious young gentlemen and
ladies that study and practice the
noble and commendable art of draw
i n g , colouring and jap a n n i n g , a new
and compleat draw i n g - b o o k being the
close study … of the late Mr. L e n s
L o n d o n , B. D i c k i n s o n , 1751 Bevat 62
prenten van Bernard Lens Exe m p l a a r
uit de collectie van de Comte de
Neuville BI-1999-0500
Palazzo Te a Mantova = The Palazzo Te
in Mantua Amadeo Belluzzi Modena,
F ranco Cosimo Pa n i n i , 1998 (Mira b i l i a
i t a l i a e ; 8) BI-1999-1361a-b
Wegwyzer door A m s t e rd a m ,z y n d e
een beknopte verhandeling van dess
e l f s , eerste opko m s t , ve r g ro o t i n g e n ,
en teegenwo o rdigen staat met vo o r-
b e richt N. ten Hoorn A m s t e r d a m ,
Nicolaas ten Hoorn , 1726 Bevat 24
prenten BI-1999-0873
L a n g d u rig bru i k l e e n
Images of Dutch towns and villages in
the 18th century, the historical-topog
r aphical ‘atlas’ of A n d r i e s
S c h o e m a ker L i s s e, MMF Publ i c a t i o n s ,
1999 (278 microfiches) Bru i k l e e n
Koninklijk Oudheidkundig Genootschap
( KOG)
Lijst van nieuwe tijdschri f t -
a b o n n e m e n t e n
• A rte in Bologna, bolletino dei mu s e i
civici d’arte antica (1990-)
• A K M B - n e w s , I n fo rmationen zu Kunst,
Museum und Bibliothek (1995-)
•Boekman cahier, k w a rt a a l t i j d s c h ri f t
voor kunst, o n d e r zoek en beleid
( 1 9 8 8 - )
• D e c o ru m , t i j d s c h rift voor kunst en
cultuur (1983-)
• D e s i p i e n t i a , zin en waanzin (1994-)
•Imago Mundi, the international journ a l
of the history of cart o g ra p hy (1949-)
•Object (1998-)
• Pamiatky a múze á , revue pre kultúrn e
d e d i c s t vo (1999-)
• Q u a d e rno Centro Studi di Storia del
Tessuto e del Costume (1989-)
In totaal werden 3.852 aanwinsten
i n g e s c h r e ve n , w a a rvan 2.543 boektitels,
25 tijdschrifttitels en 1.284 ve i l i n g c a t a-
l o g i . Het aantal ingeschreven boek- en
t i j d s c h rifttitels bedraagt 2.568, e e n
daling van 17 ten opzichte van 1998,
terwijl het aantal veilingcatalogi steeg
met 85. Een omvangri j ke ve r we rv i n g
van de Gerrit Rietveld Academie ko n
nog niet worden ve r we rkt en is bu i t e n
de telling gebl e ve n .Van de 25 nieuwe
t i j d s c h rifttitels zijn 10 abonnementen, 5
j a a rve rslagen en 10 oudere, a f g e s l o t e n
t i j d s c h ri f t e n . Na opzegging of afsluiting
van 26 tijdschriften komt het totaal
aantal abonnementen op 526.
B ovendien werd de publicatie op
m i c r o fiches van de handschriften van
A n d ries Schoemaker in langdurig bru i k-
leen aanv a a r d . In het boekendepot is
c a . 1000 meter plankruimte gewo n n e n
als gevolg van het plaatsen van comp
a c t s t e l l i n g e n . Er ve rschenen twee systematische
aanwinstenlijsten in een
oplage van 80 exe m p l a r e n .
85

Restauratie en conserv a t i e
86
Afdeling beeldhouwkunst en kunstn
i j ve r h e i d
B e e l d h o u w k u n s t
G e b e d s n o o t, N e d e rl a n d , ca.1515
B K - 1 9 8 1 - 1
Jan Gre gor van der Schard t
Po rt r e t buste van een man, t e rra c o t t a ,
g e p o ly c h r o m e e r d , c a . 1570-1590
B K - C - 1 9 9 4
Jan Pieter van Baurscheit de Oude
Vier tuinbeelden van marm e r, d rie met
we rken van Hercules en één met
Androclus en de Leeuw, c a . 1 7 0 0 - 1 7 2 5
B K - N M - 1 3 2 1 5 - A / D
M e u b e l e n
Kast met bloemenmarq u e t e r i e,
N e d e rl a n d , c a . 1 7 0 0 , t o e g e s c h r e ven aan
Jan van Mekeren BK-1964-12
Model van het orgel van de Lutherse
ke r k, A m s t e r d a m , 1 7 1 5 , door Jurjan
We s t e rm a rk en Gerrit Eijsmarck
B K - N M - 8 9 3 2
Kabinet belijmd met ivoor en pietre
d u re plaquettes, A u g s bu rg , c a . 1 6 6 0 -
1 6 7 0 , e n kele ve rguld zilveren beslagen
door Johann Spitzmacher BK-1999-85
Edele metalen
Vijf zilve ren plaquettes A n t we rp e n ,
1 6 3 6 , door Matthias Melin, B K - N M -
6 0 3 - 6 0 7 , werden onderzocht op
s c h e u rvo rm i n g
De verzameling Amsterdams zilve r
werd geconserveerd en waar nodig
gerestaureerd voor de bestandscatalogus
en de tentoonstelling ‘ A m s t e r d a m s
goud en zilve r ’
Het voor een periode van drie jaar
geplande Silver protection (Silprot)
project we r d , in samenwe rking met het
Instituut Collectie Nederland en de
u n i ve rsiteiten van Oxford en Glasgow,
vo o rt g e ze t .
C e ra m i e k
Acht grote tegels van faïence naar
o n t werp van Daniel Maro t D e l f t ,
P l a t e e l b a k ke rij De Grieksche A , c a .
1689-1694 BK-KO G - 1 6 8 0 / 1 , B K - KO G -
2 5 6 6 / 8 , B K - N M - 1 3 0 9 4 / 5 , B K - 1 9 5 5 - 7 3
In het kader van de voorbereiding van
de bestandscatalogus van het Meissen
p o rselein is de conditie van alle vo o r-
we rpen in de vaste opstelling geïnve n-
t a riseerd en zijn de volgende vo o r we r-
pen gerestaureerd:
S o k kel van porselein van het
Z w a n e n s e rv i e s M e i s s e n ,
c a . 1737-1741 BK-1958-38
Theepot van porselein M e i s s e n ,
c a . 1725-1730 BK-14219
A ap van porselein M e i s s e n ,
c a . 1730-1733 BK-1969-106
B e ker van porselein M e i s s e n ,
c a . 1725 BK-17338-A
Kandelaar van porselein M e i s s e n ,
c a . 1725 BK-1976-50
Figuur van Urania, p o r s e l e i n M e i s s e n ,
c a . 1745-1750 BK-1964-21
G l a s
B o k a a l Engeland of Duitsland, c a .
1 7 2 5 - 1 7 5 0 , d i a m a n t g ravure en ets
door Daniel H. de Castro, 1861
B K - KO G - 1 6 0 2
Onedele metalen
Kandelaar van bro n s F l o r e n c e, 1 4 6 8 ,
door Andrea del Ve rrocchio BK-16933
Tex t i e l
Wa n d t ap i j t , wol en zijde, H e r c u l e s
gordt zich ten strijde Zuidelijke
N e d e rlanden (Doorn i k ? ) ,
c a . 1485-1500 BK-17251-C
Kostuums en kant
Paar here n h a n d s c h o e n e n , wit zeeml
e e r, g e b o rd u u rd Noord Nederl a n d ,
1630 BK-1958-27
Paar trippen, g e b o rd u u rd met zijde
N e d e rl a n d , c a . 1660 BK-1978-293 a/b
H e renkraag (col rabat), linnen met
kleinschalig Venetiaans naaldkant,
gedragen door Willem III Ve n e t i ë ,
c a . 1660-1680 BK-NM-1108
S t rook zwart zijden kloskant
F ra n k ri j k ,c a . 1670 BK-NM-VI-R-groen
D a m e s s c h o e n ,g roen fluwe e l
N e d e rl a n d ? , c a . 1690-1710
B K - N M - 9 3 7 1
Po p j e, gekleed in rok en schort
N e d e rland? , c a . 1700-1800
B K - N M - 3 3 9 5 - B
Paar damesschoenen, wit zeemleer
N e d e rl a n d ? , c a . 1740 BK-NM-9372
S t rook Brusselse kloskant Z u i d e l i j ke
N e d e rl a n d e n , c a . 1765-1780
B K - 1 9 7 5 - 3 5 9
Po p, gekleed in een zijden jap o n
E n g e l a n d ? ,c a . 1805 BK-3397
P a r a s o l , z w a rt kant op witte zijde
N e d e rl a n d ? , c a . 1840-1860 BK-15288
P a r a s o l , kloskant en tafzijde
F ra n k ri j k ? , c a . 1880 BK-1967-28
Schoudermantel van zwarte chenille
met zijden vo e r i n g N e d e rl a n d , 1 8 8 5
B K - 1 4 6 7 2
S c h o u d e r m a n t e l , wit en zalmro z e
s a t i j n ,c h e n i l l e Pa ri j s , Wo rt h ,
c a . 1890-1900 BK-15285
Ko r s e t , z w a rt satijn, g evo e rd met gele
z i j d e F ra n k ri j k ? , c a . 1900 BK-16408
J apon van Valenciennes kant
Wa a rschijnlijk België,1905 BK-2000-2
P a r a s o l , machinale Chantilly-kant en
z i j d e N e d e rl a n d , c a . 1905-1915
B K - 1 9 7 8 - 8 4 - A
P a r a s o l , roze ripszijde met ap p l i c a t i e s
van zwart kant F ra n k rijk of
N e d e rl a n d ? , c a . 1910 BK-15263-A
J ap o n , i j s b l a u we en crème crêpe met
z w a rte stippen N e d e rl a n d , c a .1 9 1 4
B K - 1 9 6 1 - 1 1 1
B a l j ap o n ,b ro k a a t , z i j d e N e d e rl a n d ,
c a . 1925 BK-1978-273
Ten behoeve van de opstelling
‘ C o u t u r e ! ’ , die in september opende,
werd een aantal vo o r we rpen uit de
verzameling van Hans van Emmeri k
b e h a n d e l d . Slechts een klein aantal
vo o r we rpen onderging een betrekke l i j k
uitgebreide conserve ri n g . In een aantal
andere gevallen werd een nieuwe
o n d e r j u rk bij een japon ve rv a a r d i g d
omdat de oors p r o n ke l i j ke ontbra k .
Verder werden bij veel japonnen kra l e n
en/of pailletten opnieuw beve s t i g d .
Afdeling Nederlandse geschiedenis
S c h e e p s m o d e l l e n
Model van een kanonneergalei,
MC 668
Model van het laat 18e-eeuws oorlogsschip
naar Engels model ‘Kamp en

E e re ’, NM 11530, b i j g e we rkt ten
b e h o e ve van een bruikleen aan
museum ‘Het Behouden Huys’ t e
Te rschelling voor de tentoonstelling
over het Engelse goudschip de ‘ L u t i n e ’
Rompmodel van de ‘ V r i j h e i d ’ , een laat
18e-eeuws A m s t e rdams oorlogsschip,
MC 500 en
Halfmodel van het achterschip van de
‘ Wa s h i n g t o n ’, MC 91, een laat 18eeeuws
Amsterdams oorl o g s s c h i p, b e i d e
gerestaureerd ten behoeve van een
b ruikleen aan het Helders Mari n e
Museum ter gelegenheid van de tentoonstelling
‘ 1 7 9 9 . S t rijd achter de
d u i n e n ! ’
Model van een Engels
Admiraliteitsschip van het vierd e
c h a rt e r, MC 499, in 1722 in
Po rtsmouth gekocht door kapitein
L i j n s l a g e r
Model van een kanonneergalei de
‘ Z e e d u i ve l ’, MC 666
Kleinere restauraties t.b. v. d i v e rs e
t e n t o o n s t e l l i n g e n
Dit betrof onder meer:
Foudraal pijp Kruger
N o t e n k r a ker Kruger
Hoezen voor pieken uit de ve r z a m e-
ling van Tro m p
MC 158 deel van een gekuipte steng
MC 1219 stuurt o e s t e l
Harnas Piet Hey n
Ko p e ren tro m m e l
C o n s e rvatie van scheepswra k-
vondsten
Dit betrof onder meer:
Ta b a k
H o u t re s t e n
Schoongemaakt t.b. v. het wa p e n-
p r o j e c t
C a . 100 vuistvuurwap e n s
C a . 80 stokwap e n s
C a . 40 sabels en degens
De we rkzaamheden t.b. v. de behuizing
van de D i rck Hart o g h s - s c h o t e l we r d e n
a f g e r o n d
R i j k s p re n t e n k a b i n e t
P r e n t e n
6.759 stuks,
Te ke n i n g e n
380 teke n i n g e n ; 85 Indiase miniaturen
F o t o ’s
120 fo t o ’s collectie Rijksprentenkabinet
212 fo t o ’s collectie afdeling Nederl a n d s e
g e s c h i e d e n i s
B ru i k l e n e n
835 stuks
Afdeling schilderijen
De volgende schilderijen werden vo l l e-
dig gerestaureerd:
A e rt s e n , Pieter De genezing van de
lamme van Bethesda S K - A - 4 8 9 2
A l b e rt i , Jean Eugène Charles K ri j g s m a n
met getrokken zwa a r d
S K - A - 6 5 1
A s t , Balthasar van der S t i l l even met
v ruchten en bloemen S K - A - 2 1 5 2
D i j c k ,A n t h o ny van D u bb e l p o rtret va n
Willem II en Maria Stuart S K - A - 1 0 2
F l i n c k ,G ove rt Isaac zegent Jacob
S K - A - 1 1 0
H e e m , Jan Davidsz de S t i l l ev e n
S K - A - 2 5 6 5
Ko s t e r,Antonie Lodewijk B o l l e nv e l d e n
S K - A - 3 5 6 5
L i eve n s , Jan Vanitas stillev e n
S K - A - 4 0 9 0
M i g n o n ,A b r a h a m S t i l l even met bl o e m e n
en een horloge S K - A - 2 6 8 ; S t i l l even met
o e s t e r, f ruit en een marmeren kom S K - A -
2 3 2 9
Roland Holst, R i c h a rd Nicolaus H u i ze r
vrouw zittend onder een boom S K - A -
4 7 4 2
R u y s c h , Rachel S t i l l even met bloemen op
een marmeren tafe l blad S K - A - 2 3 3 8
R u i s d a e l , Jacob van Gezicht op Haarl e m
S K - A - 3 5 1
S c o re l , Jan van De stervende Cleopatra
S K - A - 2 8 4 3
U t re c h t ,Adriaen van S t i l l even
S K - C - 3 0 1
Ve l d e, Jan van de S t i l l even met roemer
S K - A - 3 9 8 8
Ve r s p ro n c k , Johannes Cornelisz Po rt r e t
van een meisje in het blauw
S K - A - 3 0 6 4
We e n i x , Jan Baptist Een hond en een
kat bij een halfgeslachte ree S K - A - 5 9 1
Vo o rts werden 14 schilderijen aan een
u i t vo e rige behandeling onderwo rp e n ;
een minder ingrijpende behandeling
o n d e rgingen 24 schilderi j e n , vo o rn a m e-
lijk ten behoeve van de heri n richting van
de Zuidvleugel en bruiklenen aan tentoonstellingen
elders . Opnieuw ingelijst
werden 35 schilderi j e n , ove r wegend ten
b e h o e ve van de langdurige bru i k l e e n a f-
stand aan het Bonnefantenmuseum te
M a a s t ri c h t . Ruim 50 schilderijlijsten we r-
den volledig dan wel deels gerestaureerd
c. q .h e rs t e l d .Ten behoeve van tentoonstellingen
elders werden 24 schilderijen
in klimaatvitrines geplaatst..
Het restauratieatelier schilderijen ontving
een schenking van het Hubrecht
L a b o ra t o rium voor histologie van de
R i j k s u n i ve rsiteit Utrecht. D e ze schenking
bestond uit een microtoom en enke l e
stereomicroscopen ten behoeve van het
m a t e rieel onderzoek aan
s c h i l d e ri j e n .
Van de restaurator W. H e s t e rman te
Muiden ontving het atelier een aantal
s p i e ramen ten geschenke.
De heer W. F. Hardenbroich te
Amsterdam schonk namens zijn familie,
voorheen lijstenmake rs , 89 mallen en
i n s t rumenten voor de ve rvaardiging van
l i j s t o rn a m e n t e n .
B i b l i o t h e e k
O verzicht van de we rk z a a m h e d e n :
– 453 boeken gerepareerd, h e rsteld of
h e ri n g e b o n d e n
– restauratie van 10 delen Atlas A n d ri e s
S c h o e m a ker voor het KO G
– restauratie van de dactyliotheek van
Philip Daniel Lipper voor het
R i j k s museum van Oudheden t.b. v. d e
tentoonstelling Een Koninklijk Museum
– 5 luxe lederen banden met ve rg u l d i n g
gemaakt voor de publ i e k s i n fo rmatie bij
de tentoonstelling Een Koninklijk Museum
– 4 stofomslagen vastgezet t.b. v. d e
Afdeling Commerciële Zake n
– 14 boeken hersteld voor de A f d e l i n g
N e d e rlandse Geschiedenis
– monsterboekje gerestaureerd voor het
r e s t a u ratieatelier Te x t i e l
– 20 mappen gemaakt
– 22 etiketten opgeplakt
– 200 alfabetkaarten gesneden
– 302 stofomslagen ingeplakt
– 3780 etiketten gesneden
Voor andere afdelingen werden dive rs e
o p d rachten voor snijwe rk en plakwe rk
u i t g e vo e r d .
87

Bruiklenen aan tentoonstellingen
88
Dit jaar werden aan 130 tentoonstellingen
in binnen- en buitenland 96
s c h i l d e ri j e n , 10 aquarellen, 1 schilderi j-
l i j s t , 5 meubelstukke n , 23 zilveren vo o r-
we rp e n , 1 model van een org e l , 2 3
b e e l d e n , 9 koperen vo o r we rp e n , 3 1
stuks cera m i e k , 2 stuks pors e l e i n , 1 2
d i ve rse vo o r we rp e n , 12 glaze n ,1 2
stuks textiel, 2 ko s t u u m o n d e r d e l e n , 1
p ru i k , 3 juwe l e n , 1 penning, 2 vlaggen
en vaandels, 4 schilddra g e rs , 1 tromm
e l s t o k , 10 scheepsmodellen, 1 schaaks
t u k , 1 maquette, 32 documenten, 6
s c h e t s b o e ken en albu m s , 221 teke n i n-
g e n , 389 prenten en 2 boeken in
b ruikleen afgestaan ten behoeve van
de volgende tentoonstellingen:
A
A m s t e r d a m , Van Gogh Museum:
Hommage aan Theo van Gogh
A m s t e r d a m , Joods Historisch Museum:
D avid Henriques de Castro Mz
A m s t e r d a m , Joods Historisch Museum:
J o zef Isra ë l s
A m s t e r d a m , Joods Historisch Museum:
t i j d e l i j ke opstelling
A m s t e r d a m , Koninklijk Pa l e i s : O ra n j e
M u z i e k
A m s t e r d a m , Museum W i l l e t -
H o l t h u y s e n : D e l f t s , maar niet uit Delft
A m s t e r d a m , N i e u we Kerk : S p a n j e, h e t
land van Cervantes en Ve l a s q u e z
A m s t e r d a m , R e m b ra n d t h u i s : Goethe en
R e m b ra n d t
A m s t e r d a m , R e m b ra n d t h u i s :
R e m b randt en de bijbel
A m s t e r d a m , R e m b ra n d t h u i s :
R e m b randts schatkamer
A m s t e r d a m , S c h e e p v a a rt mu s e u m :
R i j ke lading, we l v a r e n
A m s t e r d a m , Va k b o n d s mu s e u m :
R . N . Roland Holst
A n t we rp e n , H e s s e n h u i s :R o m a n t i s c h e
R e c u p e ra t i e
A n t we rp e n ,K o n i n k l i j ke Musea vo o r
Schone Kunsten: Antoon van Dijck
A n t we rp e n , K o n i n k l i j ke Musea vo o r
Schone Kunsten: K u n s t e n a r e s s e n
A n t we rp e n , R u b e n s h u i s :The light of
N a t u r e
A n t we rp e n , Het Sterckshof: Z i l ver vo o r
Sir A n t h o ny
A rn h e m , Museum voor moderne kunst:
Magie en Zake l i j k h e i d
A s s e n , Drents Museum: O p g e d o l ve n
k l a n ke n
A s s e n , Drents Museum: R i j ke lading,
we l v a r e n
B
B e rgen (NH), Museum Het
S t e rke n h u i s : Slag bij Berg e n
B e rl i j n , Schloss Charl o t t e n bu rg :G e o rg
We n zeslaus von Knobelsdorff
B e rl i j n , Schloss Ora n i e n bu rg :O n d e r
den Ora n j e b o o m
B i rm i n g h a m ,The Barber Institute of
Fine A rt s : Mattias Stomer
B o n n , Kunst- und A u s s t e l l u n g s h a l l e :A rt
and Culture of High Renassance at the
Va t i c a n
B o r d e a u x , Musée d’Aquitaine: La Route
des Indes
B o r d e a u x , Musée des A rts Décora t i f s :
La Route des Indes
Den Bri e l , H i s t o risch Museum: B ri e l l e
aan Zee
C
C h i c h e s t e r, Pallant House Gallery :
Innocence and Decadence
C l e ve l a n d , O h i o,The Cleve l a n d
Museum of A rt : Still Life paintings
C o l m a r, Musée d’Unterl i n d e n : Le Tr é s o r
de Colmar
D
D a n t z i g , C e n t ralne Muzeum Mors k i e :
Goud uit Gra a n
D e ve n t e r, H i s t o risch Museum De
Wa a g : Glans langs de IJssel
E
E n k h u i ze n ,Z u i d e r ze e mu s e u m :
I J s ve rm a a k
E n k h u i ze n , Z u i d e r ze e mu s e u m :
Vroege Ve rl e i d e rs
E n s c h e d e, R i j k s museum Twe n t h e :
High Heads
E n s c h e d e, R i j k s museum Twe n t h e :
Meisje in kimono
F
F ra n k f u rt am Main, G a l e rie Liebieghaus:
Mehr Licht
G
G e n t , S t . P i e t e rs a b d i j : C a r o l u s
G o e s , Museum voor Zuid- en Noord-
B e ve l a n d : ‘k Heb drie hoven op een ri j
G o u d a , Ve r ze t s museum Zuid Holland:
De W van W i l h e l m i n a
G rand Rapids, M i c h i g a n , G rand Rapids
A rt Museum: A Moral Compass
‘ s - G rave n h a g e, H a a g s
G e m e e n t e mu s e u m : VO C - z i l ve r
‘ s - G rave n h a g e, H a a g s
G e m e e n t e mu s e u m : Theo van Hoy t e m a
‘ s - G rave n h a g e, Haags Histori s c h
M u s e u m : Haagse schilders in de
Gouden Eeuw
‘ s - G rave n h a g e, Haags Histori s c h
M u s e u m : Pieter Swart , architect van de
achttiende eeuw
‘ s - G rave n h a g e, Haags Histori s c h
M u s e u m : Weegschaal en Zwaard
‘ s - G rave n h a g e, K o n i n k l i j ke Bibl i o t h e e k :
De roep van het Roze n k ru i s
‘ s - G rave n h a g e, Louis Couperu s
M u s e u m : Louis Couperu s
‘ s - G rave n h a g e, M a u ri t s h u i s : Old Master
paintings on Copper
‘ s - G rave n h a g e, M a u ri t s h u i s :
R e m b randt Zelf
G r o n i n g e n , Groninger Museum:
J o zef Isra e l s
H
H a a rl e m , F rans Halsmu s e u m :
Aardse Pa ra d i j ze n
H a a rl e m , F rans Halsmu s e u m :
J a c o bus van Looy
H a a rl e m , F rans Halsmu s e u m :
Kees Ve r wey Po rt r e t t e n
H a a rl e m ,Te y l e rs Museum:
G e o rg Rueter
H a a rl e m ,Te y l e rs Museum:
J a c o bus van Looy
H a n n ove r, N i e d e rs ä c h s i s c h e s
L a n d e s mu s e u m : Dutch and Flemish
baroque paintings
H a rl i n g e n , H a n n e m a h u i s :
H a rlinger Stadsgezichten
H a rt fo r d , Wa d s wo rth A t h e n e u m :
Pieter de Hooch
H a t t e m ,Vo e rman Museum:
Vo e rman & Vo e rm a n
‘ s - H e e r e n b e rg , Huis Berg h :
De Kat in de Kunst
Den Helder, M a ri n e mu s e u m : 1 7 9 9 ,
S t rijd achter de duinen

H e l m o n d , G e m e e n t e mu s e u m :
J a c o bus van Looy
‘ s - H e rt o g e n b o s c h , N o o r d b ra b a n t s
M u s e u m : Bloemen in het Fin de Siècle
‘ s - H e rt o g e n b o s c h , N o o r d b ra b a n t s
M u s e u m :‘ s - H e rtogenbosch binnensk
a m e rs
K
Kansas City, Nelson-Atkins Museum of
A rt : Old Master Paintings on Copper
K a rl s ru h e, Staatliche Kunsthalle: J e a n
Siméon Chardin 1699-1779
K a t w i j k , Katwijks Museum: C h a rles van
Wijk
K e u l e n , Wa l l ra f - R i c h a rt z - M u s e u m :A a rt
de Gelder
K r e fe l d , Kaiser Wilhelm Museum:
Onder den Ora n j e b o o m
L
L e e d s , H e n ry Moore Institute: A rt and
the Senses
L e e n s , Koetshuis Borg Ve r h i l d e rs u m :
Oud Hout
L e e u w a r d e n , F ries Museum: B l o e m e n ,
bl o e m s t i l l e vens en tuinen
L e i d e n , Museum Boerhaave : Net echt
L e i d e n , Stedelijk Museum De Lake n h a l :
D a g e raad van de moderne kunst
L e i d e n , Stedelijk Museum De Lake n h a l :
Isaac Swanenbu rg h
L o n d e n , B ritish Museum:The A p o c a ly p s
and the shape of things to come
L o n d e n , B ritish Museum: The light of
N a t u r e
L o n d e n , National Gallery : Florence in
the 1470s
L o n d e n , National Gallery : Po rt raits by
I n g r e s
L o n d e n , National Gallery : R e m b ra n d t
Self Po rt ra i t s
L o n d e n , R oyal A c a d e my :A n h o ny van
D y c k
Los A n g e l e s , J . Paul Getty Museum:
A d riaen de V ri e s
M
M a a s t ri c h t ,B o n n e f a n t e n mu s e u m :
U i t g e l i c h t : D ü r e r
M a d ri d , Centro Culturel de la V i l l a :
Gold and Silver from A m e rica
M a d ri d , Stichting Carlos de A m b e r e s :
Het visuele geheugen van Rembra n d t
M a n n h e i m , R e i s s - M u s e u m : L i ve l i n e s s
and Piety
M a n t ov a , Pa l a z zo Te : Roma e lo Stile
C l a s s i c o
M i d d e l bu rg , Zeeuws Museum: De tuin
van Zeeland
M i l a a n , Pa l a z zo Reale: H o k u s a i
N
N a a r d e n , C o m e n i u s mu s e u m :
Ve rleden Tu i n
New Yo rk ,The Frick Collection:
H o u s e b o o k
O
O o s t e n d e, Museum voor Schone
K u n s t e n : Ensor gra fiek in confrontatie
O s s , Museum Jan Cunen: Jan Hendri k
We i s s e n b ru c h
O t t aw a , National Gallery of Canada:
D a u m i e r
P
Pa ri j s , G rand Pa l a i s : D a u m i e r
Pa ri j s , Institut Néerl a n d a i s : Symboles en
f l e u rs
Pa ri j s ,L o u v r e : Dominique V i v a n t - D e n o n
Pa ri j s ,L o u v r e : Le crépuscule de la ra i s-
o n
Pa ri j s , Musée d’Ors ay : Hommage aan
Theo van Gogh
P fo r z h e i m , S c h mu c k mu s e u m :A rt
N o u veau Jewe l l e ry
Po t s d a m , C h a rl o t t e n bu rg : S o p h i e
C h a rl o t t e
P u rm e r e n d ,P u rmerends Museum:
Jac Jongert
R
R o m e, Pa l a z zo delle Esposizione: F.
B o rr o m i n i
R o t t e r d a m ,H i s t o risch Museum:
K a n o n n e n , K l o k ken en Kandelaars
R o t t e r d a m , K u n s t h a l : B l o e m s t i l l e vens in
N e d e rland en België 1870-1940
R o t t e r d a m ,K u n s t h a l : Isaac Isra ë l s
R o t t e r d a m , M a ritiem Museum Pri n s
H e n d ri k : Het Spotschip
R o t t e r d a m , Museum Boijmans van
B e u n i n g e n : 150 jaar jubileum
R o t t e r d a m , Museum Boijmans van
B e u n i n g e n : Classicisme in de
N e d e rlandse 17e-eeuwse schilderk u n s t
R o t t e r d a m , Museum Boijmans van
B e u n i n g e n : G e rrit Pietersz Swe e l i n c k
R o t t e r d a m , Museum Boijmans van
B e u n i n g e n :Veelzijdige talenten
R i j s w i j k , Museum Rijswijk: J o h a n n e s
B o s b o o m
S
S h i m a n e, Museum of A rt :T h e
Expression of Wa t e r
S o l i n g e n , Deutsches Klingen Museum:
The sword in the hand of wo m e n
S t e n d a l ,W i n c ke l m a n n mu s e u m : D i e
Homer Rezeption der Goetheze i t
S t o c k h o l m , N a t i o n a l mu s e u m : A d ri a e n
de V ri e s
S y d n e y, National Maritime Museum:
VO C
T
Te rs c h e l l i n g , Museum ‘s Behouden
H u y s : Lutine 200
T i l bu rg , N e d e rlands Te x t i e l mu s e u m :
Amsterdamse school-textiel 1915-1930
U
U d e n , Museum voor Religieuze Kunst:
Middeleeuwse beeldhouwkunst
U d i n e, Musei Civici: Nel Segno di
R e m b ra n d t
U t r e c h t , Het Cathari j n e c o nve n t :
L e ven na de dood
V
Va l ke n s w a a r d , Museum Van Gerwe n
L e m m e n s : B e r o e p s h e i l i g e n
Ve l s e n , B e e c ke s t i j n : H i s t o rische tuinen
Ve n e t i ë , Pa l a z zo Gra s s i : R e n a i s s a n c e
Venice and the Nort h
Ve rs a i l l e s , Musée du Château:
Les trésors du Sultan
V i a n e n , Stedelijk Museum: J o h a n
Wo l fe rt van Brederode 1599-1655
W
Wa s h i n g t o n , National Gallery of A rt :
Po rt raits by Ingres
Wa s h i n g t o n , National Gallery of A rt :
Tilman Riemenschneider
We e rt , G e m e e n t e mu s e u m :
Geschiedenis van We e rt
We l l i n g t o n ,V i c t o ria Unive rsity A rt
G a l l e ry : M a nu f a c t u ring meaning
We n e n ,A l b e rt i n a : Roma e lo stilo
classico di Raffaello
Z
Z a a n d i j k , Museum van het Nederl a n d s e
U u r we rk : S t e ven Hoogendijk
Z u t p h e n , Stedelijk Museum:
Glans langs de IJssel
Z wo l l e, Stedelijk Museum:
Glans langs de IJssel
89

Tentoonstellingen en presentaties
90
W i n t e rt e n t o o n s t e l l i n g e n
t/m 14 maart
Adriaen de Vries (1556-1626), ke i z e r-
lijk beeldhouwe r
p r o j e c t l e i d i n g : F rits Scholten/Otto de
R i j k
o n t we rp : Walter Nikke l s
g ra fische vo rm g e v i n g : Walter Nikke l s
11 december t/m 26 maart 2000
A m s t e rdams Zilve r
Het complete bezit van het
R i j k s mu s e u m
p r o j e c t l e i d i n g : Jan Rudolph de
L o rm / Wendela Brouwe r
o n t we rp :G racia Lebb i n k
g ra fische vo rm g e v i n g : G racia Lebb i n k
Z o m e rt e n t o o n s t e l l i n g
19 juni t/m 19 september
Het Nederlandse stilleven 1550-1720
p r o j e c t l e i d i n g : Wouter Kloek/Reina de
S m e t h
o n t we rp : afdeling mu s e u m i n ri c h t i n g
(Igor Santhagens)
g ra fische vo rm g e v i n g : B e rry Slok
R i j k s p re n t e n k a b i n e t
t/m 10 janu a ri
Het feest van de lithografie
p r o j e c t l e i d i n g : Helen Marr e s - S c h r e t l e n
16 janu a ri t/m 14 maart
E d u a rd Isaac Asser Pionier van de
Nederlandse fo t o g r a f i e
p r o j e c t l e i d i n g : Mattie Boom
20 maart t/m 27 juni
Vo g e l s
p r o j e c t l e i d i n g : Irene de Groot
3 juli t/m 3 oktober
Ku n s t , kennis en commerc i e
De kunsthandel E.J. van W i s s e l i n g h
p r o j e c t l e i d i n g : Freek Heijbroek
9 oktober t/m 9 janu a ri 2000
Antoon van Dyck en de pre n t k u n s t
p r o j e c t l e i d i n g : Ger Luijten
Afdeling Nederlandse geschiedenis
t/m 3 janu a ri
De Staatsregeling van 1798 en de
G ro n d wet van 1848
S p e e rpunt geschiedenis
p r o j e c t l e i d i n g : Kees Zandvliet
t/m 28 fe b ru a ri
S aw a s a ,J apanse export kunst in zwart
en go u d
p r o j e c t l e i d i n g : Bas Kist
vo rm g e v i n g : Pinxit (Pim van Schaik)
g ra fische vo rm g e v i n g :B e rry Slok
1 mei t/m 27 juni
De vre d e s c o n fe rentie van 1899
S p e e rpunt geschiedenis
p r o j e c t l e i d i n g : Kees Zandvliet
8 mei t/m 18 juli
De we reld van een kind van 7
F o t o ’s van Céline van Balen
p r o j e c t l e i d i n g : Jet Baru c h
15 mei t/m 18 juli
De zee op zakfo r m a a t ,N a u t i s c h e
modellen uit de 19 e e e u w
p r o j e c t l e i d i n g : Ab Hov i n g
7 augustus t/m 24 oktober
N e d e r l a n d e r s , J ap a n n e r s ,I n d o n e s i ë r s
Herinneringen aan de Japanse bezetting
van Nederlands-Indië
p r o j e c t l e i d i n g : Peter Sigmond/We n d y
J a n s e n
vo rm g e v i n g : Pinxit (Pim van Schaik)
18 september t/m 21 nove m b e r
Het kinderwetje van Van Houten:
18 september 1874
S p e e rpunt geschiedenis
p r o j e c t l e i d i n g : Kees Zandvliet
15 december t/m 13 fe b ru a ri 2000
De soeve re i n i t e i t s ove rdracht aan
I n d o n e s i ë : 15 december 1949
S p e e rpunt geschiedenis
p r o j e c t l e i d i n g : Kees Zandvliet
Z u i d v l e u g e l
t/m 28 fe b ru a ri
Chinees porselein
400 stukken uit de Ming- en Qingd
y n a s t i e ë n
p r o j e c t l e i d i n g : Jan van Campen
t/m 21 maart
De tand des tijds
Ve rval en behoud van textiel
p r o j e c t l e i d i n g : Ebeltje Hart k a m p - J o n x i s
en Bianca du Mort i e r
o n t we rp : afdeling Museuminri c h t i n g
( G e rrit Rave s l o o t )
g ra fische vo rm g e v i n g : B e rry Slok
t/m 1 mei
Van Gogh te gast
M e e s t e r we rken uit het Van Gogh
M u s e u m
p r o j e c t l e i d i n g : Ronald de Leeuw
g ra fische vo rm g e v i n g : B e rry Slok
20 maart t/m 2 mei en 4 mei t/m
13 juni
Het vlietende leve n
Japanse rolschilderingen uit het
Kumamoto Museum of A rt
p r o j e c t l e i d i n g : Menno Fitski
24 april t/m 19 september
Traditie en ve r n i e u w i n g , Kostuum en
textiel rond 1900
p r o j e c t l e i d i n g : Ebeltje Hart k a m p - J o n x i s
en Bianca du Mort i e r
o n t we rp : afdeling mu s e u m i n ri c h t i n g
( G e rrit Rave s l o o t )
g ra fische vo rm g e v i n g : B e rry Slok
19 juni t/m 19 september
Het Nederlandse stilleven 1550-1720
(zie bove n )
16 oktober t/m 27 fe b ru a ri 2000
C o u t u re! Hoogtepunten uit de
ko s t u u m verzameling Van Emmerik
1 9 0 0 - 1 9 4 0
p r o j e c t l e i d e r: Bianca du
M o rt i e r / Wendy Jansen
o n t we rp : afdeling mu s e u m i n ri c h t i n g
( G e rrit Rave s l o o t )
g ra fische vo rm g e v i n g : B e rry Slok

10 december t/m 11 april 2000
Miniatuurschilderingen uit India
p r o j e c t l e i d i n g : Pauline Lunsingh
S c h e u rl e e r
91
Tentoonstellingen buiten het
R i j k s mu s e u m
Nationaal Va k b o n d s mu s e u m ,
A m s t e r d a m
25 maart t/m 29 augustus
R . N . Roland Holst
p r o j e c t l e i d i n g : M a rijn Schapelhouman
Museum Plantin Moretus, A n t we rp e n
15 mei t/m 20 augustus
Antoon van Dyck en de pre n t k u n s t
p r o j e c t l e i d i n g : Ger Luijten
H e n ry Moore Institute, L e e d s
10 mei t/m 27 juni
A sense of heave n , 16th century boxwood
carvings for private devo t i o n
p r o j e c t l e i d i n g : F rits Scholten

Publicaties van het Rijksmuseum
92
Bulletin van het Rijksmu s e u m
j a a rgang 46 (1998) nr 4
j a a rgang 47 (1999) nrs 1, 2/3 en 4
J a a rverslag 1998 Rijksmu s e u m
A m s t e rd a m
A n nual report 1998 Rijksmu s e u m
A m s t e r d a m
R i j k s mu s e u m k u n s t k r a n t
j a a rgang 25 (1999), n rs 1-6
A m s t e rdams goud en zilve r
Jan Rudolph de Lorm
A m s t e r d a m : R i j k s mu s e u m ;
Z wo l l e : Wa a n d e rs
560 p. (Catalogi van de ve r z a m e l i n g
k u n s t n i j verheid van het Rijksmuseum
te A m s t e r d a m ; 3 )
Antoon van Dyck en de pre n t k u n s t
Antoine van Dyck et l’estampe
C a rl Depauw en Ger Luijten
A n t we rp e n : O p e n ;
A m s t e r d a m : R i j k s mu s e u m
400 p.
G e b r a n d s c h i l d e rde ruitjes uit de
Nederlanden 1480-1560
= Painted glass roundels from the
N e t h e rlands 1480-1560
Pieter C. Ritsema van Eck
A m s t e r d a m : R i j k s mu s e u m ;
Z wo l l e : Wa a n d e rs
103 p. (Aspecten van de ve r z a m e l i n g
beeldhouwkunst en kunstnijverheid =
Aspects of the collection sculpture and
d e c o ra t i ve art s ; 9 )
Neo tot Deco : traditie en ve r n i e u-
wing in kostuum en textiel 1880-1920
= Neo to Deco: t radition and innov a-
tion in costume and textiles 1880-1920
Ebeltje Hart k a m p - J o n x i s , Bianca du
M o rt i e r
A m s t e r d a m : R i j k s mu s e u m ;
Z wo l l e : Wa a n d e rs
54 p.
Alan Chong and Wouter Kloek
A m s t e r d a m : R i j k s mu s e u m ;
Z wo l l e : Wa a n d e rs
319 p.
Op de zeef van de tijd : e e n
geschiedenis van Nederland
N e l l e ke Noorderv l i e t
A m s t e r d a m : R i j k s mu s e u m ;
Z wo l l e : Wa a n d e rs
206 p.
Po rt ret van een kunsthandel : d e
firma Van Wisselingh en zijn
compagnons 1838-heden
J . F. Heijbroek en E.L. Wo u t h u y s e n
A m s t e r d a m : R i j k s mu s e u m ;
Z wo l l e : Wa a n d e rs ;
327 p.
Still life s : techniques and style : a n
examination of paintings from the
R i j k s mu s e u m
e d .A rie Wa l l e rt
A m s t e r d a m :R i j k s mu s e u m ;
Z wo l l e : Wa a n d e rs
112 p.
Het vlietende leven : J apanse ro l-
schilderingen uit het Ku m a m o t o
P re fectural Museum of A rt
= The floating wo rld : Japanese hanging
scrolls from the Kumamoto Prefe c t u ra l
Museum of A rt
Menno Fitski
80 p.
Vogels : p re n t e n , t e keningen en fo t o ’s
in de verzamelingen van het Rijksp
rentenkabinet en de Bibliotheek van
het Rijksmuseum A m s t e rd a m
= Birds : p ri n t s , d rawings and photog
raphs in the collections of the
R i j k s museum Printroom and Libra ry,
Amsterdam
Irene de Groot
64 p.
Het Nederlandse stilleven 1550-1720
S t i l l - l i fe paintings from the
Netherlands 1550-1720

Publicaties van medewerkers
94
Niet opgenomen zijn de bijdragen va n
m e d ew e rke rs aan de publicaties van het
Rijksmuseum met uitzondering van de
a rt i kelen in het Bulletin van het
R i j k s m u s e u m .
R . J . B a a r s e n
Bespreking van tentoonstelling ‘ G ri n l i n g
G i bbons and the art of carv i n g ’V i c t o ri a
and A l b e rt Museum, Londen 1998-’99,
The Burlington Magazine 141 (1999),
p p. 4 7 - 4 8 .
Mw M. B o o m
‘De vroegste fo t o ’s van Haarl e m ’ ,
H a e rlem Jaarboek 1998, H a a rlem 1999,
p p. 6 9 - 7 5 ;
‘Kunst uit de ko e t s . De vroegste fo t o ’s
van Breuke l e n - S t . P i e t e rs ca. 1 8 5 2 ’ ,
T i j d s c h rift Historische Kring Breuke l e n j rg
14 , nr 3, september 1999, p p. 1 0 2 - 1 0 5 ;
‘Alice in het Wo n d e rland van de
g ri j s t o n e n . O ver fo t o ’s in kinderboeke
n ’ , N i e u w s b rief Nederl a n d s
F o t o g e n o o t s c h a p, augustus 1999, n r. 2 6 ,
p p. 1 6 - 2 1 .
Mw C. Y. B u n n i g
– eindredactie van Ke rs t m i s, het ke rs t-
nummer van het Koninklijk Ve r b o n d
van Gra fische Ondern e m e rs , G ra fi s c h e
C u l t u u rs t i c h t i n g , n ovember 1999;
– samenstelling en redactie Va n
Nicolaas tot speelgoedbaas, de geschie -
denis van eengoedheilig man I d e e,
vo rmgeving en uitgave Studio Oly k a n
A m s t e r d a m .
J . D. van Dam
‘ ( N e d e rlandse) Vereniging van V ri e n d e n
van de (Nederlandse) Cera m i e k ;
Inhoud en register over de jaren
1 9 5 4 - 1 9 9 1 , a f l e ve ringen 1-143 van het
M e d e d e l i n g e n bl a d ’ , M e d e d e l i n g e n bl a d
N e d e rlandse Vereniging van V rienden va n
de Ceramiek 143A (1999/1), p p. 1 - 9 6 ;
‘The difference between dry and we t
c l ay mixing and the effect on the
d e t e ri o ration of Dutch tiles’, i n :
N . H . Tennent (ed.), The conservation of
Glass and Cera m i c s, Londen 1999,
p p. 1 4 6 - 1 4 9 ;
I n t r o d u c t o ry essay ‘ N e d e rl a n d s e
C e ramiek en Bloemen/Dutch Cera m i c s
and Flowe rs ’ , Catalogus C e ra m i c
M i l l e n n i u m, N e d e rlandse Va k g r o e p
K e ra m i s t e n , [Amsterdam z.j.], z . p.
‘ D e l f t s ’ uit de prov i n c i e. A a r d e we rk uit
Hollandse tegelfabri e ke n ’ , Vo rmen uit
V u u r 168/169 (1999/3-4), p p. 1 - 1 0 7 ;
‘Dutch Delftware 1620-1670’, c a t . T h e
I n t e rnational Ceramics Fair & Seminar,
Londen 1999, p p. 2 8 - 3 5 .
P. H . J . C. van Duin
‘The ‘ G ra c h t e n h u i s ’ , a mid-eighteenthc
e n t u ry doll’s house’, V. H o rie (ed.), T h e
C o n s e rvation of Decorative A rt s, L o n d o n
1 9 9 9 , p p. 9 5 - 1 0 8 .
J . P. Filedt Ko k
‘Flemish pri m i t i ves in the Rijksmu s e u m ,’
In Detail - New Studies of Nort h e rn
Renaissance A rt in Honor of Walter S.
G i b s o n ( e d . L a u rinda S. D i x o n ) ,
Tu rnhout (Brepols) 1998, p p. 1 6 5 - 1 8 7 ;
The New Hollstein - Dutch & Flemish
E t c h i n g s, e n g ravings and woodcuts 1450-
1700 - THE MULLER DY N A S T Y: p a rt I
(Jan Ewoutsz. and Harm e n s z . M u l l e r )
and II (Jan Harm e n s z . M u l l e r) ,
Rotterdam-Amsterdam 1999;
‘The Wo rkshop practice of Corn e l i s
E n g e b r e c h t s z . : Some Preliminary
R e m a rk s , ‘ H. Ve r o u g s t raete en R. v a n
Schoute (ed.), La Peinture dans les Pa y s -
Bas au 16ème siécle - Pra t i q u e s
d ’ A t e l i e r, i n f rarouges et autres méthodes
d ’ i nv e s t i g a t i o n , p p. 1 9 - 2 8 .
M .F i t s k i
‘Japanse kunst in Museum Mesdag’,
Museum Mesdag gids, p p. 7 0 - 7 9 .
Mw C. G reve n
(met J.J. Heij e.a.) G e o rg Rueter 1875-
1 9 6 6, Wa a n d e rs Uitgeve rs , Z wo l l e
1 9 9 9 .
Mw E. H a rt k a m p - Jo n x i s
Bespreking van J. G u y, Woven Carg o e s :
Indian Textiles in the East, Londen 1998,
O riental A rt 44 (1999/2000), n r. 4 ,p p.
6 8 - 7 1 .
J . F. H e i j b ro e k
(met E.L. Wouthuysen) ‘In gesprek met
Lodewijk Houthakke r ’ , De Boeke n w e r e l d
16 (1999), p p. 2 - 1 9 ;
‘ A rnold Josiah Ford’ en ‘ We n t wo rt h
A rthur Matthew’, A m e rican National
B i o g ra p h y, ( p p. 217–218) en
( p p. 7 1 2 - 7 1 3 ) .
A . H ov i n g
‘The Fluit’, The South Easter, S o u t h
A f rican Maritime Museum Model Society
volume 13 nrs 5, 6 en 7, p p. 4 - 7 ;
‘De Boeier’, Model Shipwri g h t 1 0 8 , p p.
5 - 8 ;
‘Een archeologisch experiment aan de
Ve i l i n g s t ra a t ’ , S c h e e p s b e ri c h t e n , k wa r -
t a a l blad voor bouwers en bew o n d e ra a rs
van het Utrechts Statenjacht nr 4,
december 1999, p p. 3 en 4.
G . M . C. J a n s e n
‘Willem van Mieri s , De ra r e k i e k ’ ,
Bulletin van de Vereniging Rembra n d t 9
( 1 9 9 9 ) , n r. 1 ,p p. 2 0 - 2 2 ;
‘Het offer van Iphigenia door A rn o l d
H o u b ra ke n ’ , Bulletin van het
R i j k s m u s e u m 47 (1999), p p. 9 3 - 9 9 ;
‘Hollands vee en Haagse School’, D.
D u i j zer e. a . , Het Haagse Platteland.
LTO - N e d e rl a n d , de Haagse School en de
nieuwe tijd, Den Haag 1999, p p. 1 5 - 1 9 .
Mw J. K i e r s
(met M. R ay m a ke rs) ‘De suppoost als
g a s t h e e r ’ , Museumvisie 3 (1999).
W. T h . K l o e k
‘ L’Age d’Or de la nature morte néerl
a n d a i s e ’ , L’ E s t a m p e / L’Objet d’Art n r.
3 3 7 , juin 1999, p p. 2 6 - 4 0
A . R . de Ko o m e n
‘ M a nupulating Memori e s : Po s t p o n e d
Tombs for Galileo and Machiave l l i ’,
M e m o ry and Obl i v i o n : Proceedings of the
XXIXth International Congress of the
H i s t o ry of A rt held in A m s t e r d a m , 1 - 7
September 1996, Dordrecht 1999,
p p. 5 3 7 - 5 4 3 ;
‘Schitterende Ondeugden’, Ku n s t s c h ri f t
1 9 9 9 / 4 , p p. 4 6 - 5 1 ;

Bespreking van E.H. G o m b ri c h ’s T h e
Uses of Images, NRC Handelsbl a d,
10 september 1999.
R . de Leeuw
‘ L’histoire de l’art au tournant du
s i è c l e ’ : D i o g è n e, 185 (1999), G a l l i m a r d ,
p p. 9 8 - 1 0 4 ;
‘Geschiedenis bloeit tussen kunst’:
De Vo l k s k ra n t 1 5 . 3 . 1 9 9 9 ;
‘ J o zef Israëls en Rembra n d t ’ ,c a t a l o g u s
tentoonstelling J o zef Isra ë l s, J o o d s
H i s t o risch Museum/Groninger
M u s e u m , U i t g e ve rij Wa a n d e rs , Z wo l l e
1 9 9 9 , p p. 4 2 - 5 3 .
J . R . de Lorm
‘Amsterdams goud en zilve r. Het complete
bezit van het Rijksmu s e u m ’ ,
De Stavelij 14 (1999), p p. 9 0 - 9 1 .
G . C. M .L u i j t e n
(met Carl Depauw en met bijdra g e n
van Erik Duve rg e r, Danielle Maufo rt ,
Saskia Sombogaart en Ad Stijnman)
Antoon van Dyck en de prentkunst/
Antoine van Dyck et l’estampe/ A n t h o n y
van Dyck as a pri n t m a ke r, catalogus bij
de tentoonstelling;
‘De vele handen van een teke n a a r:
Van Dycks we rk op papier’, A rt s,
A n t i q u e s, Auctions Van Dyck Extra num -
m e r, Gent 1999, p p. 3 4 - 4 1 ;
(met Christiaan Schuckman), r e d a c t i e
van J.P. Filedt Kok en Harri e t
S t r o o m b e rg , The New Hollstein Dutch &
Flemish etchings, e n g ravings and wood -
c u t s,The Muller Dynasty, 3 delen,
Rotterdam 1999.
Mw H. M a rre s - S c h re t l e n
‘ B i c e n t e n a ry of Lithogra p hy ’ , G ra p h e i o n ,
European rev i ew of modern pri n t s, b o o k
and paper art, 9de jaarg a n g , 1 9 9 9 ,
p p. 3 4 - 3 9 .
R . J . A . te Rijdt
‘Met art i s t i e ken omslagteekening en
platen door den bekenden kunstschilder
W i l ly Sluiter’. I l l u s t raties voor boeken
en tijdschri f t e n ’ , Moniek Pe t e rs en
Peter Marijnissen (red.), c a t . t e n t . Wi l l y
Sluiter 1873-1949. G e n t l e m a n - k u n s t e -
n a a r, Dordrecht (Dordrechts Museum),
p p. 1 3 5 - 1 5 3 ;
(met J. Spoelder) ‘Bij de vo o rp l a a t .E e n
p o rt r e t i d e n t i ficatie op grond van pri j s-
b o e ke n : Lucas van Rijp door W i l l e m
van Mieri s ,1 6 9 6 ’ , De Boeke n w e r e l d 1 5
( 1 9 9 9 ) ,p p. 2 2 6 - 2 3 1 ;
(met J. Spoelder) ‘Bij de vo o rp l a a t . E e n
M i d d e l bu rgse jongen met een pri j s-
boek over Romeinse oudheden: h e t
p o rtret van Isaac Brungé du Buisson
door Barent Luyten, 1 7 4 6 ’ , D e
B o e ke n w e r e l d 15 (1999), p p. 2 8 6 - 2 9 2 .
H . Rooseboom
‘Rondgang door een leeg gebouw. H e t
C e n t raal Station in 1889’, N i e u w s b ri e f
N e d e rlands Fotogenootschap n r. 2 4
(december 1998-janu a ri 1999),
p p. 1 4 - 1 6 ;
‘ F o t o ’s op de lengteas.Vo o rg a n g e rs van
A a rt Klein’, i n : Ku n s t s c h ri f t 1999 nr. 1 ,
p p. 2 0 - 2 3 ;
‘Het licht van de negentiende eeuw’,
D e c o ru m 17 nr. 1 (april 1999),
p p. 3 0 - 3 7 ;
‘ Tulpen uit Po t s d a m . O ver een kamers
c h e rm met autochromes in Paleis Het
L o o ’ , N i e u w s b rief Nederl a n d s
F o t o g e n o o t s c h a p n r. 27 (december
1 9 9 9 ) ,p p. 1 4 - 1 5 ;
‘ M a u rits Ve rve e r ’ (met Steven Wa c h l i n ) ,
I n g e b o rg T h . Leijerzapf (hoofdred.),
Geschiedenis van de Nederl a n d s e
fo t o g rafie in monografieën en themaa
rt i ke l e n, a f l . 35 (1999), 26 pp.
P. Schatborn
31 catalogusteksten van de etsen in de
t e n t o o n s t e l l i n g s c a t a l o g u s R e m b ra n d t
ze l f, Londen (National Gallery ) /
Den Haag (Mauri t s h u i s ) , 1 9 9 9 - 2 0 0 0 .
F. S c h o l t e n
‘Een Chinese poort en een Tu rk s e
bu s t e ’ , Ku n s t s c h ri f t 1 9 9 9 , n r. 2 , p p. 2 - 3 ;
‘ M a rs ’ , Bulletin van de Ve r e n i g i n g
R e m b ra n d t 9 (1999), n r. 1 ,p p. 1 7 - 1 9 ;
‘ A d riaen de V ries à l’apogée du maniérisme
et du baroque’, L’Objet d’Art n r.
333 (fe b ru a ri 1999), p p. 5 2 - 6 1 ;
‘ K e rs t ken Woetz heff dyt belt ghem
a c k t ’ , Ku n s t s c h ri f t 1 9 9 9 , n r. 3 , p p. 2 - 3 ;
‘ B e rnini in actie’, Ku n s t s c h ri f t 1 9 9 9 ,
n r. 4 , p p. 2 2 - 2 9 ;
‘Roomse schoonmaak’, Ku n s t s c h ri f t
1 9 9 9 , n r. 4 , p. 8 ;
‘Een ijvore Mars van Fra n c i s , de beeldsnijder
Van Bossuit en de familie De la
C o u rt ’ , Bulletin van het Rijksmuseum 4 7
( 1 9 9 9 ) , n r. 1 , p p. 2 6 - 4 4 ;
‘ P rayer nuts and other box wo o d
m i c r o - c a rv i n g s ’ , i n : F rits Scholten en
R e i n d e rt Falke n bu rg , A sense of heaven,
N e t h e rlandish miniature boxwood car -
v i n g s, 1 5 0 0 - 1 5 5 0 , Leeds (The Henry
Moore Institute), 1 9 9 9 , p p. 1 6 - 3 2 ;
‘Kan of leeuw?’, Ku n s t s c h ri f t 1 9 9 9 ,
n r. 5 , p. 2
‘ H e e rl i j ke resten’, Ku n s t s c h ri f t 1 9 9 9 ,
n r. 6 ,p p. 1 4 - 1 8 .
J . P. S i g m o n d
‘Object van historisch onderzo e k ’ .
Rede uitgesproken bij de aanv a a r d i n g
van het ambt van bijzonder hooglera a r
v a n wege het Koninklijk Oudheidkundig
Genootschap in de Nederlandse cult
u u rg e s c h i e d e n i s , in het bijzonder de
studie der vo o r we rp e n , aan de unive r-
siteit van Amsterdam op 19 nove m b e r
1998 (Amsterdam 1999);
‘Het legerkamp te Rijen, 1 8 3 1 ’ , B u l l e t i n
van het Rijksmuseum, 47 (1999),
n r. 4 , p p. 2 5 9 - 2 7 3 ;
‘Geschiedenis in het Rijksmu s e u m ’ ,
M u s e u m v i s i e, ( 1 9 9 9 ) , n r. 3 ,p p. 7 - 1 0 .
Mw S.H.G.Tissink
(met A . F.Tissink) ‘UFO bove n
B e t h l e h e m ’ , Ke rs t m i s, K e rs t nu m m e r
G ra fisch Nederl a n d ,A m s t e l veen 1999.
C. J . Z a n d v l i e t
‘ A d riaen de Lelies portret van de
VOC-examinator Hendrik de Hart o g ’ ,
Bulletin van het Rijksmuseum 47
( 1 9 9 9 ) , p p. 4 4 - 5 2 .
‘Zachtjes aan dan breekt het lijntje
n i e t ’ , Bulletin van het Rijksmuseum 4 7
( 1 9 9 9 ) , p p. 1 9 8 - 2 0 7 .
‘ R o o s d o rps militaire trophée ter heri n n e -
ring aan de volksgeest van 1830/’31’ ,
Bulletin van het Rijksmuseum 47
( 1 9 9 9 ) , p p. 2 9 0 - 3 1 5 .
‘The contri bution of cart o g ra p hy to
the creation of a Dutch colony and a
Chinese State in Ta i w a n ’ , C a rt o g ra p h i c a
35 (Autumn/Winter 1998) pp. 1 2 3 - 1 3 5
95

Externe activiteiten
96
F. van der Ave rt
– voorzitter van de sectie PR &
M a rketing van de NMV (tot begin
1 9 9 9 ) ;
– bestuurslid van de A s s o c i a t i e
Culturele Marketing & Commu n i c a t i e
(sectie van het Genootschap van
Reclame) (tot begin 1999);
– lid PR-we rkgroep Museumplein;
– voorzitter van Marketing Ove rl e g
Amsterdamse Musea;
– adviseerde het Amsterdams Uit Buro.
– reisde naar New Yo rk , L o n d e n ,
M i l a a n , To k i o, Stockholm voor ove rl e g
k a a rt ve rkoop Glorie met NBT, en naar
Pa ri j s , L o n d e n , M a d rid en Milaan vo o r
ove rleg met NBT kantoren.
R . J . B a a r s e n
– lid van het bestuur van de Stichting
Huis Doorn ;
– lid van het bestuur van de Stichting
Museum van Loon;
– lid van de vaste A d v i e s c o m m i s s i e
Beeldende Kunsten, P rins Bern h a r d
F o n d s ;
– lid van de adviescommissie voor de
r e s t a u ratie en heri n richting van Huis
S c h a t ze n bu rg te Dronri j p ;
– lid van het bestuur van de Stichting
tot bevo r d e ring van de bestuderi n g
van de kunstnijverheid (tevens jury
Mr J.W. F r e d e ri k s p ri j s ) ;
– lid van het bestuur van de Stichting
Hollands Po rselein (opgericht in
d e c e m b e r ) .
H .B ay a
– lid examencommissie van de
Opleiding Conservatie en Restaura t i e
van de K o n i n k l i j ke Academie voor Schone
Ku n s t e n, A n t we rpen (juni);
– deelname aan symposium R ev e rs i b i l i t y
– Does it Exist in het British Museum,
Londen (september);
– deelname aan het 4de Nederl a n d s e
H o u t s y m p o s i u m, Amsterdam
( d e c e m b e r ) .
Mw M. B o o m
– voorzitter Nederl a n d s
F o t o g e n o o t s c h a p ;
– lid van de Raad van To e z i c h t
Nationaal Fotorestauratie A t e l i e r;
– lid van de A d v i e s c o m m i s s i e
N e d e rlands Fotoarchief;
– lid van de redactie L ex i c o n
Geschiedenis Nederlandse Fotogra f i e ;
– lid van de we rkgroep Fotogra fi e
Museum A m s t e r d a m ;
– lid van de benoemingsadviescommissie
hoogleraar moderne beeldende
k u n s t , R i j k s u n i ve rsiteit Leiden;
– lid van de commissie visuele kunsten
k u n s t e n p l a n , gemeente Rotterdam;
– jurylid Zilveren Camera /
F o t o j o u rnalist van het Jaar.
Mw M.C. B ro e ke m a
– reisde in oktober naar Pa rijs als ve r-
t e g e n woordiger van het Rijksmu s e u m
op de vakbeurs MITCA R ;
– reisde in juni naar Pa rijs als ve rt e g e n-
woordiger van het Rijksmuseum op
een NBT wo rk s h o p.
Mw C. Y. B u n n i g
– lid van de stuurgroep Museumnacht
Amsterdam (de stuurgroep ontwikke l t
het plan tot een nachtelijke openstelling
van zoveel mogelijk A m s t e r d a m s e
Musea in samenwe rking met ve rs c h i l-
lende ve rvo e rs a a n b i e d e rs ) ;
– lid van de we rkgroep ter vo o r b e r e i-
ding van de jaarlijkse intocht van St.-
Nicolaas in A m s t e r d a m .
J . D. van Dam
– voorzitter van het bestuur van de
N e d e rlandse Vereniging van V ri e n d e n
van Ceramiek en Glas;
– gastconservator voor de tentoonstelling
‘’D e l f t s ’ uit de prov i n c i e ’ , M u s e u m
W i l l e t - H o l t h u y s e n , Amsterdam
(3 september geopend).
P. J . de Dre u
– lid van de Museumcommissie vo o r
de Kunstkijkuren;
– gaf college aan Masterclass studenten
van de Reinwardt Academie
(2 nove m b e r ) .
P. H . J . C. van Duin
– lid van de redactie van F o u rt h
I n t e rnational Symposium on Wood and
F u rniture Conserva t i o n , 10 december
1 9 9 8, Amsterdam 1999.
D. J .E l d e r s
– penningmeester Stichting Behoud
O lympisch Stadion;
– penningmeester Stichting
N e d e rlands-Vlaams T h e a t e r fe s t i v a l ;
– penningmeester Stichting A m s t e r d a m
M o nu m e n t e n s t a d ;
– voorzitter Stichting V rienden van de
Trinity House Light Ve s s e l ;
– lid CAO-delegatie van de V R M ;
– lid delegatie stelselwijziging Rgd van
de V R M .
J . P. Filedt Ko k
– voorzitter Stichting Kunsthistori s c h e
P u blicaties (uitgever van het
N e d e rlands Ku n s t h i s t o risch Jaarboek e n
S i m i o l u s) ;
– lid van de editorial board of P ri n t
Q u a rt e rl y en Member of Pri n t
Q u a rt e rly Publ i c a t i o n s ;
– lid van de Conseil de Surve i l l a n c e
van het Institut Néerl a n d a i s , namens de
Fondation Custodia, Pa ri j s ;
– voorzitter Stichting Bijzo n d e r e
L e e rstoel Chemische Aspecten van het
o n d e r zoek van kunstvo o r we rp e n ;
– voorzitter dwars ve r b a n d c o m m i s s i e
van het NWO - p ri o riteitsproject MOL-
A RT (Molecular Aspect of Ageing in
Painted Wo rks of A rt ) - p r o j e c t ;
– voorzitter Stichting 501 voor de cons
e rvatie en restauratie van vo o r we rp e n
van Kunst en Geschiedenis,
A m s t e r d a m ;
– voorzitter Onderzo e k s fonds voor de
geschiedenis van het Rijksmu s e u m ;
– lid van de onderzoekscommisie van
de Onderzo e k s s c h o o l
K u n s t g e s c h i e d e n i s ;
– voorzitter van de selectiecommissie
O n d e r zo e k s b e u r ze n , M o n d ri a a n - fo n d s ;
– mede-organisator van C u rrent dev e -
lopments in Dutch sev e n t e e n t h - c e n t u ry
A rt, voor The Amsterdam Summer
U n i ve rsity i.s.m. R i j k s museum en RKD,

die van 8 tot 20 augustus 1999
gehouden we r d ;
– lid van de International Committee
of Fine A rts A rt Museum (ICFA) en
deelnemer aan de ICFA Meeting in
S t o c k h o l m , (9-11 juni);
– deelnemer Peer Review on Research
in the British Museum, March 15th
1 9 9 9 , i n z a ke ‘access and resources’;
– organisatie en leiding colloquia ove r
i n richting in Rijksmuseum (19 nove m-
b e r ) , en over Rembra n d t ’s Heilige
Familie (6 december); g e s p r e k s l e i d e r
symposium 18e-eeuws verzamelen in
N e d e rl a n d , Den Haag ( 3 december).
H.A.A.van Gessel
– nam deel aan het projekt
Interculturele Museale Leerroutes
(een project van de NMV en A P S ) .
Mw I.M. de Gro o t
– lid Commissie van Beheer van het
W i t s e n - F o n d s .
Mw E. H a rt k a m p - Jo n x i s
– lid van het bestuur van de Stichting
D u i ve nvo o r d e ;
– lid van het bestuur van de ve r e n i g i n g
‘Het Kantsalet’;
– lid van de redactie van
Tex t i e l h i s t o rische Bijdra g e n.
J . F. H e i j b ro e k :
– lid van de redactie van D e
B o e ke n w e r e l d ;
– lid van het bestuur van het L e i d s
Ku n s t h i s t o risch Jaarboek;
– jurylid voor de Menno
H e rt z b e rg e rp rijs (nove m b e r ) .
A .H ov i n g
– adviseur/lid Bouwcommissie: U t r e c h t s
Statenjacht en Stichting Oorl o g s s c h i p
de Delft.
Mw E. K a m p h u i s :
– lid van de Uitmarkt we rkgroep 1999.
– reisde naar Londen en Pa rijs vo o r
ove rleg over de Glorie van de Gouden
eeuw tentoonstelling, (15-16 nove m-
b e r ) .
Mw J. K i e r s
– voorzitter bestuur sectie Publiek en
Presentatie van de NMV;
– bestuurslid Vereniging Museum
Contact A m s t e r d a m ;
– adviseur Mondriaan Stichting, c o m-
missie Publ i e k s a c t i v i t e i t e n ;
– lid adviescommissie Vo o r b e e l d mu s e a ,
Kunst en Cultuur Noord-Holland;
– lid begeleidingscommissie Masterclass
‘Een publ i e k s g e richt mu s e u m ’ ( E r f g o e d
A c t u e e l , N M V ) ;
– docent mu s e u m c o m mu n i c a t i e
Amsterdamse Hogeschool voor de
Kunsten/Reinwardt A c a d e m i e ;
– lid intermuseale studiegroep
Rondleiden in Musea, N e d e rl a n d ;
– cursusleider Rondleiden in Musea
( N M V ) ;
– adviseur Gastheerschap in mu s e a
( Tr o p e n museum Amsterdam en
S c h e e p v a a rt museum A m s t e r d a m ) ;
– nam deel aan een studiereis naar
C a n a d a , g e o rganiseerd door de sectie
P u bliek en Presentatie van de NMV,
(10-18 juni).
W. T h .K l o e k
– lid Conservation Panel for Pa i n t i n g s
Wallace Collection, Londen
(8 oktober).
A . R . de Ko o m e n
– lid van het bestuur van het Museum
voor Religieuze Kunst, U d e n ;
– docent Vakgroep Kunstgeschiedenis,
V rije Unive rsiteit A m s t e r d a m .
G . - J . Ko o t
– bestuurslid van de Ve r e n i g i n g
O ve rleg Kunst(historische) Bibl i o t h e ke n
N e d e rl a n d ;
– bestuurs l i d , s e c r e t a ris en info rm a t i o n
coordinator van de Section of A rt
L i b ra ri e s ,I n t e rnational Federation of
L i b ra ry Associations (IFLA);
– editor van de Newsletter Section of
A rt Libra ri e s ,I n t e rnational Federa t i o n
of Libra ry Associations (IFLA);
– secretaris van de redactiera a d
Roerend Erfgoed, G e t t y ’s A rt and
Architecture T h e s a u ru s ;
– nam deel als inleider en discussieleider
aan het Symposium Boek en Beeld,
g e o rganiseerd door de Ve r e n i g i n g
O ve rleg Kunsthistorische Bibl i o t h e ke n
in Nederland in de Koninklijke
B i bl i o t h e e k , (15 mei);
– nam deel aan de annual confe r e n c e
Taking stock: collection development into
the 21st century ARLIS/UK & Ireland,
U n i ve rsity of Wa r w i c k , (22-25 juli);
– nam deel aan 65de IFLA Council and
G e n e ral Conference in Bangkok als
s e c r e t a ris van de Section of A rt
L i b ra ri e s , (20-28 augustus). L e i d d e
d i ve rse groepsgesprekken en
ve rg a d e ri n g e n .
M . A . A . M . van de Laar
– adviserend bestuurslid Stichting P. M .
S l a g e r, ‘ s - H e rt o g e n b o s c h ;
– nam deel aan het I.I.C. 1 7 t h
I n t e rnational Congress Pa i n t i n g
Te c h n i q u e s,
H i s t o ry, M a t e rials and Studio Pra c t i c e,
D u bl i n , (7-11 september).
R . J . C. H . M . van Langh
– hoofddocent Instituut Collectie
N e d e rl a n d ;
– lid van de begeleidingscommissie van
het gra f m o nument van Willem van
O ra n j e.
R . de Leeuw
– bijzonder hoogleraar mu s e u m b e l e i d
en geschiedenis van het verzamelen in
de 19e en 20de eeuw, V rije Unive rs i t e i t
A m s t e r d a m ;
– Président Comité Intern a t i o n a l
d’Histoire de l’Art (CIHA);
– lid bestuur Onderzo e k s c h o o l
K u n s t g e s c h i e d e n i s ;
– lid Algemeen Bestuur Prins Bern h a r d
Fonds en voorzitter van de vaste
adviescommissie Beeldende Kunst;
– voorzitter Stichting ‘t Schou,
S c h i p l u i d e n ;
– vice-voorzitter bestuur Vereniging van
Rijksgesubsidieerde Musea (VRM);
– lid Réunion des org a n i s a t e u rs de
g randes expositions, Pa ri j s ;
– lid bestuur en ke rnbestuur Ve r e n i g i n g
R e m b ra n d t ;
– lid Raad van commissarissen NV
S t a d s h e rstel A m s t e r d a m ;
– lid bestuur Stichting Pra e m i u m
E ra s m i a nu m ;
– directeur Hollandsche Maatschappij
der We t e n s c h a p p e n , H a a rl e m ;
– lid International Committee of Fine
A r t Museums (ICOM, I C FA ) ;
A d v i e s f u n c t i e s :
– lid A d v i e s ra a d
G e e s t e s wetenschappen NWO ;
– lid A d v i e s raad Bibl i o g ra p hy of
H i s t o ry of A rt (BHA);
97

– lid UNESCO International A d v i s o ry
Committee for the Herm i t a g e, S t .
Pe t e rs bu rg ;
– voorzitter Museale we rk g r o e p
O o rl o g ve r we rvingen 1940-1948;
– lid Conseil de direction Gazette des
B e a u x - A rts Pa ri s ;
– lid Begeleidingscommissie evaluatie
ve r zelfstandiging ri j k s mu s e a ;
– lid Group of Consultants on Council
of Europe A rt Exhibitions;
– lid A d v i e s raad NEXUS, T i l bu rg ;
– voorzitter A d v i e s raad Stichting Jong
H o l l a n d ;
– lid A d v i e s raad restauratie Ora n j e z a a l
Huis ten Bosch;
– lid Raad van Advies en onders t e u-
ning Nationale Stichting De Nieuwe
K e rk ;
– voorzitter Jury David Roëllprijs PBF;
– voorzitter Jury Leonardo da V i n c i -
p rijs Rotary International 1999;
– lid Raad van Advies Stadsherstel N.V. ;
Comités van A a n b eveling (ke u s )
– SPKO (Po s t u n i ve rs i t a i r
K u n s t h i s t o risch Onderzo e k ) ;
– Japan-Nederland 400 jaar;
– Nationaal Muziekinstru m e n t e n
F o n d s ;
– Stichting De Witte A d e l a a r
( N e d e rl a n d - Po l e n ) ;
– Stichting Familiearchief Victor de
S t u e rs ;
– Stichting V rienden Nederl a n d s e
M u z i e k ;
Lopend wetenschappelijke project:
– begeleiding onderzoek ‘ C o rp u s
F ranse 19e-eeuwse schilderkunst in
N e d . museaal bezit’, V rije Unive rs i t e i t
en Van Gogh Museum met steun
M o n d riaan Stichting;
Buitenlandse confe r e n t i e s :
– Stockholm, opening A d riaen de V ri e s
(13-18 apri l ) ;
– Berl i j n , Réunion des Musées
I I n t e rnationaux (8-10 juli);
– St. Pe t e rs bu rg UNESCO Intern a t i o n a l
A d v i s o ry Committee for the
H e rm i t a g e, (26-29 augustus);
– Sao Pa u l o, Colloqium CIHA,
(4-10 september).
Mw D. B . L . M . van Loosdre c h t
– mede-organisator van het vierde
Nationale Symposium Hout- en
M e u b e l r e s t a u ra t i e, Het Ve e m ,
A m s t e r d a m , (12 oktober);
– lid van de redactie van F o u rt h
I n t e rnational Symposium on Wood and
F u rniture Conserva t i o n , 10 december
1 9 9 8, Amsterdam 1999.
J . R . de Lorm
– lid van het bestuur van Kasteel-
Museum Sypestein;
– lid van het algemeen bestuur van de
Stichting Schone Kunsten rond 1900;
– lid van het bestuur van het Museum
Jacobs van den Hof te Ove rve e n .
Mw P. C. M . Lunsingh Scheurleer
– q.q. b e s t u u rslid van de Vereniging van
V rienden der Aziatische Kunst
– lid van de Raad van Advies van de
Vereniging Rembra n d t ;
– begeleider bij het promotie-onderzoek
van J. van Campen ‘De amateursinoloog
J.Th. R oyer en zijn ve r z a m e l i n g
Chinese vo o r we rp e n ’ aan de
R i j k s u n i ve rsiteit Leiden (promotor is
p r o f . d r. W. F o c k ) ;
– lid van de examencommissie beëdigd
m a kelaar en taxateur in A z i a t i s c h e
k u n s t ;
– begon op 1 oktober aan een twe e j a-
rig onderzoeksproject naar
I n d o j avaanse gouden en zilveren vo o r-
we rpen (4e – 15e eeuw) in het
R i j k s museum voor Vo l kenkunde in
L e i d e n .
G . C. M . L u i j t e n
– redacteur S i m i o l u s. N e t h e rl a n d s
Q u a rt e rly for the history of art;
– lid redactieraad P rint Quart e rl y;
– lid redactieraad Studies in Prints &
P ri n t m a k i n g;
– lid promotiecommissie van mevrouw
Nadine Rogeaux, Wa l l e rant Va i l l a n t.
Pa ri j s , U n i ve rsité Sorbonne, n ove m b e r
1 9 9 9 .
Mw B.M.A.M. du Mort i e r
– lid van het bestuur van het Koninklijk
Oudheidkundig Genootschap;
– examinator Restauratie Opleiding
van het Instituut Collectie Nederl a n d .
P. C. Ritsema van Eck
– lid van het bestuur van de Stichting
Nationaal Glasmuseum Leerdam;
– editorial advisor van de J o u rnal of
Glass Studies, C o rn i n g , U S A ;
– lid van het exe c u t i ve committee
Association Internationale pour
l’Histoire du Ve rr e.
R . J . A . te Rijdt
– lid van de redactie van Delineavit et
S c u l p s i t .T i j d s c h rift voor Nederl a n d s e
prent- en tekenkunst tot omstreeks
1 8 5 0 ;
– conservator van de Atlas van
Amsterdam van het Koninklijk
Oudheidkundig Genootschap;
– bestuurslid van de Stichting Corn e l i s
B a k ker Collectie;
– lid van het Kura t o rium van de
Stiftung ‘ B. C. K o e k ko e k - H a u s ’ , K l e e f ,
D u i t s l a n d ;
– lid van de we rkgroep en auteur vo o r
de tentoonstelling ‘In helder licht.
A b raham en Jacob van Stri j . H o l l a n d s e
m e e s t e rs van landschap en interi e u r ’,
Dordrechts Museum, Dordrecht /
R i j k s museum Twe n t h e, E n s c h e d e.
H . R o o s e b o o m
– parttime we rkzaam voor Paleis Het
Loo Nationaal Museum (t/m 31
o k t o b e r ) ;
– freelance we rkzaam voor het
U n i ve rs i t e i t s museum Utrecht (vanaf
23 september).
M .S c h ap e l h o u m a n
– lid begeleidingscommissie catalogus
N e d e rlandse tekeningen uit de 16e
e e u w, Prentenkabinet der
R i j k s u n i ve rsiteit Leiden;
– voorzitter Oudheidkundige
Vereniging Graft-De Rijp;
– bestuurslid Stichting Behoud Rijper
G l a ze n ;
– bestuurslid Stichting Rijper Museum
‘in ‘t Houten Huis’.
P. Schatborn
– voorzitter Stichting het
R e m b ra n d t h u i s ;
– voorzitter International A d v i s o ry
Committee of Keepers of Publ i c
Collections of Graphic A rt .
K .S c h o e m a ke r
– secretaris van het bestuur van het
O n d e r zo e k s fonds voor de geschiedenis
van het Rijkmu s e u m ;
– lid redactiecommissie
M u s e u m r e c h t w i j ze r ( B o e k m a n s t i c h t i n g ) ;
– lid we rkgroep ‘ B e h e e rs ove r e e n ko m s t ’
98

van de Inspectie Cultuurbezit/
M i n i s t e rie van OCenW;
– secretaris Stichting Museumplein
A m s t e r d a m .
F. S c h o l t e n
– lid van de redactie van het
N e d e rlands Ku n s t h i s t o risch Jaarboek;
– lid van de redactie van Ku n s t s c h ri f t;
– lid redactie Studies in Netherl a n d i s h
A rt and Cultural History;
– lid editioral board van The Sculpture
J o u rn a l;
– lid van het bestuur van het Museum
voor Religieuze Kunst, U d e n ;
– adviseert bij de voorbereiding van de
r e s t a u ratie van het gra f m o nument van
Willem van Oranje in de Nieuwe Kerk
te Delft (in opdracht van Bureau
R i j k s b o u w m e e s t e r ) ;
– examinator opleiding restaura t o r e n
I C N , sectie metaalrestaura t i e ;
– nam deel aan het symposium
‘ A d riaen de V ries and developments
in sculpture around 1600’, J . Paul Getty
M u s e u m , Los A n g e l e s , 5 en 6
n ove m b e r.
J . P. S i g m o n d
– bijzonder hoogleraar Nederl a n d s e
C u l t u u rg e s c h i e d e n i s , in het bijzo n d e r
de studie der vo o r we rp e n , aan de
U n i ve rsiteit van Amsterdam vanwe g e
het Koninklijk Oudheidkundig
G e n o o t s c h a p ;
– voorzitter van de Nederl a n d s e
Vereniging voor Zeegeschiedenis;
– voorzitter van de mu s e u m c o m m i s s i e
van het Koninklijk Nederl a n d s
H i s t o risch Genootschap;
– lid van de raad van toezicht van het
R i j k s museum het Muiders l o t ;
– lid van de commissie voor de inwe n-
dige restauratie van het Muiders l o t ;
– lid van de interdepart e m e n t a l e
adviescommissie gemeenschappelijk
erfgoed ove r ze e ;
– lid van het cura t o rium van het
H i s t o rical Research Program Japan and
the Netherl a n d s;
– lid van de Maatschappij der
N e d e rlandse Letteren en vo o r z i t t e r
van de sectie Nederlandse geschieden
i s ;
– lid van de gebru i ke rs raad van het
Algemeen Rijksarchief;
– lid van de we t e n s c h a p p e l i j ke ra a d
van de Jan Wagenaar stichting tot
b e vo r d e ring van onderzoek naar de
geschiedenis van A m s t e r d a m ;
– lid van de jury van de Wy n a n d
F ra n c ke n p rijs van de Maatschappij der
N e d e rlandse Letterk u n d e ;
– deelname aan het Intern a t i o n a l
Association of Museums of A rms and
M i l i t a ry History congres in Praag en
een internationaal symposium van het
S a l z bu rg Seminar- S m i t h s o n i a n
Institution P u blic History and National
I d e n t i t y;
– bezocht culturele instellingen in
D j a k a rta in het kader van het restauratieproject
betreffende tekeningen van
C o rnelis Rach.
L .S o z z a n i
– nam deel aan het Cra q u e l u r e
S y m p o s i u m , ‘The causes of cracks in
paintings and the effect of cra q u e l u r e
upon the perception of the pictori a l
i m a g e ’ , B o n n e f a n t e n mu s e u m ,
M a a s t ri c h t , 14 en 15 juni;
– nam deel aan de 12th ICOM- CC
t riennial meeting, L yo n ,F ra n k ri j k ,2 9
augustus t/m 3 september; was lid van
Paintings group I, C o n s e rvation and
r e s t o ration of paintings, en van
Paintings group II, S c i e n t i fic study of
paintings – methods and techniques;
Mw S.H.G. T i s s i n k
– lid intermuseale studiegroep
Rondleiden in Musea, N e d e rl a n d ;
– lid NMV we rkgroep collectiei
n fo rm a t i e ;
– adviseur project interactief rondleiden
MUHKA, A n t we rp e n ;
– cursusleider Rondleiden in mu s e a ;
– nam deel aan een studiereis naar
C a n a d a , g e o rganiseerd door de sectie
P u bliek en Presentatie van de NMV,
(10-18 juni).
Mw M.M.Ve r b e r n e
– lid we rkgroep ‘ B e h e e rs ove r e e n ko m s t ’
van de Inspectie Cultuurbezit/
M i n i s t e rie van OCenW;
– secretaris van het directieove rl e g
Amsterdamse Culturele Instellingen
( ACI) (per 2000);
– lid bestuur Stichting Museumplein;
– plv. voorzitter commissie vo o r
bezwaar en beroep, s t a d s d e e l
G e u ze nve l d / S l o t e rm e e r.
99

Voordrachten en lezingen
100
Mw M. A l b e r s
– ‘De behandeling van een sitsen sprei’,
S p a ke n bu rg , 18 november (tijdens de
Textieldag ‘Beschilderd textiel’).
F. van der Ave rt
– Colleges (2) aan de Unive rsiteit van
U t r e c h t , j u n i ;
– Pe rs c o n ferentie over ‘ H e t
N e d e rlands Stilleve n ’ , B ru s s e l , 6 apri l ,
B e rlijn en Hambu rg , 19 en 20 mei,
M a d ri d , 9 juni;
– Pe rs c o n ferentie over ‘De Glorie van
de Gouden Eeuw’, A m s t e r d a m , 1 5
n ove m b e r, New Yo rk , 30 nove m b e r.
R . J . B a a r s e n
– ‘De geheimen van de Duitse meubelen
in het Rijksmu s e u m ’ , De Reeberg ,
L e u s d e n , 17 fe b ru a ri ;
– ‘ G e rman furniture at the
R i j k s mu s e u m ’ ,C h ri s t i e ’s ,A m s t e r d a m ,
21 maart ;
– ‘ O rnament in mid-17th-century
A m s t e r d a m , R i j k s mu s e u m ’ ,A m s t e r d a m ,
11 augustus (in het kader van de
Amsterdam Summer Unive rs i t y ) ;
– ‘ M e u b e l m a ke rs uit de kast – het toes
c h ri j ven van Nederlandse meubelen
aan met name bekende make rs ’ ,
R i j k s u n i ve rsiteit Leiden, 4 november
(in het kader van het responsiecollege
O n d e r zoek kunstnijve r h e i d / i n d u s t ri ë l e
vo rm g e v i n g ) .
J . D. van Dam
– ‘De ontwikkeling van de Nederl a n d s e
wandtegel tussen 1560 en 1800’,
P r ov i n c i e h u i s , M i d d e l bu rg , 8 maart
( voor het Koninklijk Zeeuws
Genootschap der We t e n s c h a p p e n ) ;
– ‘Dutch T i n g l a zed Walltiles 1560-1800:
A Cura t o r ’s Pe rs p e c t i ve ’ ,T h e
Metropolitan Museum of A rt ,
New Yo rk , 30 apri l ;
– ‘ D e l f t :The Development of T i n -
G l a zed Earthenware in 17th- and 18th-
C e n t u ry Holland’,The Minneapolis
Institute of A rt s , M i n n e a p o l i s , 6 mei
( voor de Decora t i ve A rts Council);
– ‘De grootste verzameling Delfts aard
e we rk in Nederland en de daarm e e
samenhangende probl e m a t i e k ’ ,
G e m e e n t e mu s e u m , Den Haag, 24 september
(tijdens het symposium Licht
op Delfts aardewe rk ) ;
– ‘Nanne Ottema als verzamelaar van
F ries A a r d e we rk ’ , Museum Het
P ri n c e s s e h o f , L e e u w a r d e n , 6 nove m b e r
( tijdens de studiedag ‘Nanne Ottema,
een verzamelaar aan het we rk ’ ) ;
– ‘ D e l f t s ’ uit de prov i n c i e ’ , M u s e u m
W i l l e t - H o l t h u y s e n ,A m s t e r d a m ,
9 december.
P. H . J . C. van Duin
– ‘Puppenhaüser haben nicht nu r
K o n s e rv i e ru n g s p r o bleme en miniature -
Das Puppenhausprojekt im
R i j k s mu s e u m ’ , U n i ve rsiteit Leipzig,
23 maart (tijdens de 28de
Arbeitsgemeinschaft der
R e s t a u ra t o r e n - Ta g u n g ) .
D. J .E l d e r s
– doceerde bij de post academische
c u rsus financieel management van
culturele instellingen, U t r e c h t .
J . P. Filedt Ko k
– Dive rse lezingen over de tentoonstelling
‘De Glorie van de Gouden
E e u w ’ .
H.van Gessel
– Vo o r d racht over CKV en het
R i j k s museum voor ODK (Org a n i s a t i e
Docenten Kunstgeschiedenis)
W. H e l mu s
– ‘The art libra rian as mediator: the art
of being a libra ri a n ’ , tijdens de wo rk s-
hop van de Section of A rt Libra ries in
de Silpako rn Unive rs i t y, van het 65de
IFLA Council and General Confe r e n c e
in Bangko k , 26 augustus.
A .H ov i n g
– ‘ O ver de voorbereidingen tot de
bouw van het Utrechts Statenjacht’.
Op het terrein van het Utrechts
S t a t e n j a c h t , 24 fe b ru a ri ;
– ‘ R i j k s museum en Replica-scheepsb
o u w ’, k u n s t h i s t o rische lunch in het
R i j k s mu s e u m , 25 fe b ru a ri ;
– ‘ H i s t o rische Modelbouw’, t wee
lezingen op 10 en 11 april in het
Z u i d e r ze e museum te Enkhuizen t.g.v.
open dagen;
– ‘Het Utrechts Statenjacht’, tijdens de
Houten Schepen dag te Spake n bu rg ,
6 nove m b e r.
W. T h . K l o e k
– To e s p raak bij de voltooiing van de
r e s t a u ratie van de plafo n d s c h i l d e ri n g e n
in de Urs u l a ke rk te Wa rm e n h u i ze n ,
25 mei;
– Dive rse toespra ken n.a.v. de tentoonstelling
‘Het Nederl a n d s e
S t i l l e ve n ’ , w. o. 16 juni, 17 juni, 22 juni,
24 juni, 25 juni, 25 augustus, 9 septemb
e r;
– Lezing over het Nederlandse stilleve
n , Amsterdam Summer Unive rs i t y,
11 augustus;
– Vo o r d racht over stillevenkunst vo o r
studenten internationale cursus
Des A rt s , 24 september.
A . R . de Ko o m e n
– ‘Bronssculptuur in Renaissance en
B a r o k ’ ,t wee gastcolleges bij de
Opleiding restaura t o r e n , I n s t i t u u t
Collectie Nederl a n d , 16 en 17
s e p t e m b e r.
M . A . A . M . van de Laar
– ‘ R e s t a u ratie in het Buitenland’, I . I . C. -
N e d e rland -themadag, D e l f t , 11 juni.
R . de Leeuw
– Nieuwjaars r e d e, R i j k s mu s e u m
A m s t e r d a m , 4 janu a ri ;
– ‘Het verzamelbeleid van Nederl a n d s e
musea en de rol die aanko o p fo n d s e n
h i e rin kunnen, moeten of mogen spel
e n ’ , N e d e rlandse Museum Ve r e n i g i n g ,
Museum Boijmans Van Beuningen
R o t t e r d a m , 25 fe b ru a ri ;
– ‘ Pe rs o o n l i j ke smaak ve rsus profe s s i e ’ ,
college in reeks ‘De passie van de
k u n s t h i s t o ri c u s ’ ,V rije Unive rs i t e i t
A m s t e r d a m , 8 maart ;
– Overhandiging Edison histori s c h e
o p n a m e n , De Rode Hoed A m s t e r d a m ,

17 maart ;
Presentatie Jury - ra p p o rt Leonardo da
V i n c i p rijs 1999, Oude Kerk A m s t e r d a m ,
29 mei;
– ‘ M e r c u ri u s ’ , R i j k s museum A m s t e r d a m
3 juni;
– ‘ R i j k s museum aan de Maas’,
Bonnefanten Museum Maastricht
27 juni;
– Openingscollege kunstgeschiedenis
Amsterdam Summer Unive rsity 1999,
Felix Meritis A m s t e r d a m , 8 augustus;
– Openingsspeech CIHA-colloquium
‘Landscape and art . The invention of
n a t u r e, the evolution of the eye ’ ,
U n i ve rsity Sao Pa u l o, 5 september;
– ‘The Golden Age Revisited: D u t c h
Landscape Painting in the 19th
c e n t u ry ’ , tijdens CIHA-colloquium
‘Landscape and A rt ’ , Museum vo o r
M o d e rne Kunst Sao Pa u l o, 9 septemb
e r;
– Aanbieding boek ‘ N i e u we
N e d e rl a n d e rs ’ aan Judith Belinfante, l i d
Tweede Kamer, R i j k s mu s e u m
A m s t e r d a m , 15 september;
– Opening fototentoonstelling A n t o n i o
Q u i n t e r o, kantine Rijksmu s e u m
A m s t e r d a m , 15 september ;
– Capita selecta museumbeleid in de
20de eeuw,V rije Unive rs i t e i t
A m s t e r d a m , s e p t e m b e r- d e c e m b e r;
– deelname aan fo rum ‘The role of
the arts for a cosmopolitan wo rl d ’ ,
N E X U S - c o n ferentie ‘No place for
c o s m o p o l i t a n s ’ ,T i l bu rg , 8 oktober;
– Opening tentoonstelling Henk
Chabot - Charley To o r o p, C h a b o t
Museum Rotterdam, 22 oktober;
– ‘200 jaar Rijksmu s e u m ’ ,A m s t e r d a m
Promotion (AMPRO ) ,A m s t e r d a m , 2 2
n ove m b e r;
– ‘Het Nieuwe Rijksmu s e u m ’ ,
N e d e rlandse Museumve r e n i g i n g ,
C e n t raal Museum Utrecht, 13
n ove m b e r;
– ‘Ode op Uytenwael’, C e n t ra a l
Museum Utrecht ;
– Interview met Michael Zeeman ove r
Richard Wa g n e rs Götterdämmeru n g ,
V P RO-televisie 1 december
( o p n a m e d a t u m ) ;
– Opening tentoonstelling ‘ C.
B a n t z i n g e r ’ , Museum Van der To g t
A m s t e l ve e n , 2 december;
– Opening tentoonstelling ‘ A m s t e r d a m s
goud en zilve r ’ , R i j k s mu s e u m
A m s t e r d a m , 9 december;
– ‘ I s raëls en Rembra n d t ’ , opening tentoonstelling
‘ J o zef Isra ë l s . Een zoon van
het oude vo l k ’ , Joods Histori s c h
Museum A m s t e r d a m , 16 december.
Mw D. B . L . M . van Loosdre c h t
– ‘ H o u t d e t e rminatie in een meubelrest
a u ra t i e a t e l i e r ’ , Het Ve e m ,A m s t e r d a m ,
12 oktober (tijdens het vierde
Nationale Symposium Hout– en
M e u b e l r e s t a u ra t i e ) .
J . R . de Lorm
– ‘Amsterdams goud en zilve r ’ , voor de
Z i l ve r b a n k ,R i j k s mu s e u m ,A m s t e r d a m ,
22 janu a ri ;
– ‘Bloemen op zilve r ’ ,R o t a ry
A a l s m e e r / U i t h o o rn , 11 fe b ru a ri ;
– ‘Amsterdams goud en zilve r ’ , R o t a ry
A m s t e r d a m - Z u i d , 28 juni;
– ‘Amsterdamse goud en zilve r ’ , vo o r
Booz.Allen & Hamilton Consultants,
R i j k s mu s e u m , 8 december;
– ‘Amsterdams goud en zilve r ’ ,
J a a rlezing Open Huis Spiegelkwart i e r,
R i j k s mu s e u m ,A m s t e r d a m ,
11 december.
G . C. M .L u i j t e n
– ‘Antoon van Dyck: een kunstenaar en
zijn prenten’, tijdens het symposium
Antoon van Dyck, R u b e n i a nu m ,
A n t we rp e n , 19 mei;
– ‘Anthonis van Dyck Zeichnungen und
D ru c k g ra p h i k ’ , B ra u n s c h we i g , H e r zo g
Anton Ulrich Museum, 2 juni.
Mw S. M e i j e r
– ‘ Z w a rt op wit en wit op zwart ’ , I C N ,
A m s t e r d a m , 18 april (tijdens de
Textieldag ‘ Z w a rt ’ ) ;
– Docent wo rkshop ‘ M e u b e l s t o f fe ri n g ’ ,
I C N , Amsterdam,16-19 nove m b e r
( voor de Opleiding Restaura t o r e n ) .
Mw B.M.A.M. du Mort i e r
– ‘De handel in tweedehands kleding in
de Nederlanden in de 17e eeuw’
Hogeschool Holland, D i e m e n , 18 mei;
– ‘De geschiedenis van de ko s t u u m ve r-
zameling van het Rijksmuseum en het
we rken met deze collectie’, lezing vo o r
Soropthimisten afd. A m s t e r d a m - Z u i d -
A m s t e l ve e n , 8 juni;
– ‘Kostuumpresentaties in het
R i j k s mu s e u m ’ , tijdens het Nationaal
K u n s t h i s t o risch Congres, U t r e c h t ,
13 nove m b e r;
– ‘ Voorbeelden voor waaierbladen in
de achttiende eeuw’, Aulalezing vo o r
studenten kunstgeschiedenis R.U.
Leiden in de serie ‘Aspecten van het
West-Europese ko s t u u m ’ ,
G e m e e n t e mu s e u m , Den Haag,
19 nove m b e r.
P. C. Ritsema van Eck
– ‘De collectie gebrandschilderde ru i t-
jes uit de Nederlanden 1480-1560 in
de collectie van het Rijksmu s e u m ’ ,
R i j k s mu s e u m ,A m s t e r d a m , 26 fe b ru a ri
(tijdens het eendaagse symposium ove r
g e b randschilderde ru i t j e s ) .
H .R o o s e b o o m
– ‘De we n s , de vader en de gedachte.
O ver my t h e vo rming in de fo t o g ra fi e ’
O n d e r zoeksschool Kunstgeschiedenis,
22 janu a ri .
K .S c h o e m a ke r
– ‘ J u ridische aspecten van collectievo r-
ming en collectiebeheer’, g a s t c o l l e g e
R e i n w a r d t - a c a d e m i e, A m s t e r d a m ,
24 nove m b e r.
F. S c h o l t e n
– ‘The statue of Era s mus in Rotterdam:
a case of a hostile env i r o n m e n t ’ , c o n ferentie
‘ G a l l e ry or Garden? Challenges
in the care of outdoor sculpture’,
L o n d e n ,V i c t o ria & A l b e rt Museum en
C l i veden (Ta p l ow ) , 22 mei;
– ‘ A d riaen de V ries and tactile traces in
s c u l p t u r e ’ , L o n d e n , Wa r bu rg Institute,
28 mei (conferentie ‘Sensation in
H i s t o ry, 1400 to the present’);
– The sculpture of A d riaen de V ri e s :
tactile values and the para g o n e, I C FA
c o n fe r e n t i e, N a t i o n a l mu s e u m ,
Stockholm 10 juni;
– ‘Dutch 17th century sculpture’,
Amsterdam Summer Unive rs i t y,
20 augustus;
– lezing en rondleiding Delft, g ra f m o-
nument Willem van Ora n j e, o p l e i d i n g
r e s t a u ratoren (restauratiereis) ICN,
9 september;
– ‘ A d riaen de V ri e s ’ , L o u v r e, Pa ri j s ,
17 september;
– rondleiding Delft, g ra f m o nu m e n t
Willem van Ora n j e : voor studenten
kunstgeschiedenis R.U. G r o n i n g e n ;
101

– ‘ A d riaen de V ri e s , t ra i l bl a zer of the
B a r o q u e ’ , J . Paul Gettymu s e u m ,
Los A n g e l e s , 4 nove m b e r.
Mw M. van Schinke l
– ‘ R e s t a u ratie van ruitjes van het
R i j k s mu s e u m ’, R i j k s mu s e u m ,
A m s t e r d a m , 26 fe b ru a ri (tijdens het
symposium over gebra n d s c h i l d e r d e
ru i t j e s ) .
102
J . P. S i g m o n d
– Vo o r d racht bij het internationale
colloquium van de expositie (14-15
m a a rt) ‘Les Indes et l’Europe’ in het
Museé d’ A q u i t a i n e, F ra n k ri j k ;
– ‘Geschiedenis in het Rijksmu s e u m ’
tijdens het symposium ter ere van
D. C o u v é e ;
– Gastcolleges aan de Unive rsiteit
van Amsterdam en de Reinwardta
c a d e m i e.
L .S o z z a n i
– ‘ R e s t o ration of Italian Pa i n t i n g s , c a s e
s t u d i e s ’ en ‘ C o n s e rvation of Labels
from the Backs of Paintings and
S t r e t c h e rs ’ , Stichting Restauratie A t e l i e r
L i m bu rg (SRAL), 22 juni.
A .Wa l l e rt
– ‘ H i s t o rische makelij van pigmenten
en kleurs t o f fen in de schilderk u n s t ’ ,
l e z i n g e n , d e m o n s t raties en reconstru c-
t i e s , Stichting Restauratie A t e l i e r
L i m bu rg (SRAL), j a nu a ri 1999;
– ‘ Technical Aspects of Still-life
Pa i n t i n g ’ , Recent Developments in the
Study of 17th Century Dutch A rt ,
The Amsterdam / Maastricht Summer
U n i ve rs i t y ;
– ‘The Holy Kinship: P r o blems of
A t t ri bu t i o n ’ , Colloque XIII pour l’étude
du dessin sous-jacent et la technologie
de la peinture, B ru g g e, 15 september,
1 9 9 9 ;
– ‘ Two out of many : a pair of dyptich
panels in the Rijksmu s e u m ’ , C o l l o q u e
XIII pour l’étude du dessin sous-jacent et
la technologie de la peinture, B ru g g e,
15 september, 1 9 9 9 ;
– ‘ P r o blems of connoisseurship and
t e c h n i q u e : the Holy Family at Night’,
symposium rondom Rembra n d t ’s
Heilige Families, R i j k s mu s e u m ,
6 december 1999.

L u n c h p a u z e l e z i n g e n
103
Vo o r j a a r s p ro g r a m m a
12 januari
F rits Scholten (conservator beeldhouwk
u n s t )
A d riaen de V ri e s ;K e i ze rlijk beeldhouwe r
19 januari
Mattie Boom (conservator fo t o ’s )
Eduard Isaac A s s e r, pionier van de
N e d e rlandse fo t o g ra fi e
26 januari
Arjan de Koomen (kunsthistori c u s )
De Europese tournee van A d riaen de
V ri e s
2 fe b ru a ri
Guus van den Hout (directeur
Museum A m s t e l k ri n g )
G i a m b o l o g n a , de leermeester van
A d riaen de V ri e s
9 fe b ru a ri
Kees Zandvliet (conserv a t o r
N e d e rlandse geschiedenis)
N i e u we lijnen in de Nederl a n d s e
g e s c h i e d e n i s
16 fe b ru a ri
Jan Piet Filedt Kok (directeur collecties)
A d riaen de V ries en zijn grave u rs
23 fe b ru a ri
G e o rge Maat (anatoom/fysisch
a n t r o p o l o o g ,R i j k s u n i ve rsiteit Leiden)
De zoektocht naar het graf van W i l l e m
Barentsz op Nova Zembl a
2 maart
Madelon Simons (docent kunstgeschiedenis
Unive rsiteit van A m s t e r d a m )
A d riaen de V ries aan het hof van Rudolf
II
9 maart
Reinier Baarsen (hoofd afdeling beeldhouwkunst
& kunstnijve r h e i d )
Willem IV, p rins van het rococo
16 maart
M a rgot van Schinkel (restaurator glas)
G e b randschilderde glasruitjes gerestaur
e e r d
23 maart
Wouter Ritsema van Eck (conserv a t o r
g l a s )
16e-eeuwse gebrandschilderde glasru i t-
jes in de Nederl a n d e n
30 maart
Menno Fitski (conservator Oost-
Aziatische kunst)
Het vlietende leve n ; Japanse rol-
s c h i l d e ri n g e n
6 apri l
F rits Scholten (conservator beeldhouwk
u n s t )
Vogels in het prentenkabinet
13 apri l
Liesbeth van Noortwijk (medewe rke r
e d u c a t i e ve afdeling)
G ra fi e k : kunst in ve e l vo u d
20 apri l
C h ristianne Niesten (kunsthistori c u s )
L i e f d e s p e ri kelen in het Rijks
27 april
M i e n ke Simon Thomas (hoofd afdeling
k u n s t n i j verheid en industriële vo rm g e-
ving Museum Boymans- van Beuningen)
Traditie en ve rn i e u w i n g
4 mei
Rivka Weiss-Blok (directeur Joods
H i s t o risch Museum)
P r o fe t e n , koningen en helden uit de
Gouden Eeuw
11 mei
Tracy Metz (journaliste Zaterdags
B i j voegsel NRC Handelsbl a d )
Document Nederland De wereld van
een kind van ze ve n
18 mei
K l o k h u i s film over het Rijksmu s e u m
25 mei
Dr A . E y f finger (verbonden aan het
I n t e rnationaal Gerechtshof, Den Haag)
De Eerste Haagse V r e d e s c o n fe r e n t i e :
honderd jaar - op de dag af
N a j a a r s p ro g r a m m a
7 september
Wouter Kloek (hoofd afdeling schilderi j-
e n )
De betove ring van het stilleve n
14 september
A rie Wa l l e rt (conservator schilderi j e n )
17e-eeuwse stillevens onder de loep
21 september
Freek Heijbroek (conservator prenten)
Po rtret van de kunsthandel Va n
Wisselingh & Co.
28 september
Wessel Krul (bijzonder hoogleraar cult
u u rgeschiedenis van de moderne tijd,
R i j k s u n i ve rsiteit Groningen
Omstreden bewo n d e ri n g : de appreciatie
van Rembra n d t
5 oktober
J o ke van Grootheest (conservator collectie
Nederl a n d e rs in Japanse kampen,
M u s e o n )
Te kenen uit Japanse intern e ri n g s k a m p e n
12 oktober
Remco Raben (onderzo e ke r
N e d e rlands Instituut vo o r
O o rl o g s d o c u m e n t a t i e )
O ve rl e ve ring in dri e vo u d
19 oktober
Hans van Emmerik (collectioneur van
mode 1900-1950)
Tot op de dra a d
26 oktober
Jan Daan van Dam (conservator ceram
i e k )
Delfts uit de prov i n c i e ; a a r d e we rk uit
Hollandse tegelfabri e ke n
2 nov e m b e r
Katlijne van der Stighelen (kunsthistoricus
en hoofddocent Unive rs i t e i t
L e u ve n )
Van sinjoor tot seigneur? Een aanzet tot
een biogra fische schets
9 nov e m b e r
M a rt Visser (couturi e r )
M a rt Visser en couture
16 november
Ger Luijten (conservator prenten)
Van Dycks portretten in prent
23 nov e m b e r
C a rl Depauw (tentoonstellingscommiss
a ris A n t we rpen Open)
Rubens en Van Dijck in de prentkunst
30 nov e m b e r
Jet van Kri e ke n - P i e t e rs (jurist en kunsth
i s t o ri c u s )
De bescherming van cultuurgoed in
o o rl o g s t i j d
7 december
Pe t ra Kana-Devilee (kunsthistoricus &
r o n d l e i d e r )
G o d d e l i j ke gebarentaal
14 december
Jan Rudolph de Lorm (conserv a t o r
edele metalen)
Amsterdams goud & zilve r
21 december
F i e ke Tissink (wetenschappelijk
m e d e we rker educatie)
Een UFO boven Bethlehem
Totaal aantal deelnemers : 5 . 7 5 0

E v e n e m e n t e n
104
Ro n d l e i d i n g e n
Door de rondleiders van het
R i j k s museum werden 1.567 rondleidingen
op aanv raag gegeve n .
De verschillende rondleidingen trokke n
met een gemiddelde van 15 personen per
rondleiding in totaal 23.505 deelnemers.
Aangeboden rondleidingen over de tentoonstelling
‘Het Nederlandse stillev e n ’ :
1 3 6
Vo l k s k r a n t l e z i n g e n
21 fe b ru a ri
Mattie Boom (conservator fo t o ’s )
Eduard Isaac A s s e r, pionier van de
N e d e rlandse fo t o g ra fi e
17 oktober
Ger Luijten (conservator prenten)
Antoon van Dyck en de prentkunst
Totaal aantal deelnemers : 2 7 5
Cursussen en symposia
26 fe b ru a ri
Symposium over gebrandschilderd glas
i . s . m . het Corpus V i t ri a nu m
Aantal deelnemers :5 5
2 mei
Symposium rond de tentoonstelling ‘ H e t
Vlietende Leve n ’
Aantal deelnemers :5 8
7 augustus
Symposium i.s.m. het Nederl a n d s
Instituut voor Oorl o g s d o c u m e n t a t i e
‘Beelden van de Japanse bezetting in
I n d o n e s i ë ’
Aantal deelnemers :2 8 0
19 september
Lezing i.s.m. C h ri s t i e ’s in het kader van
de tentoonstelling ‘ K u n s t , kennis en
c o m m e r c i e ; de kunsthandel Va n
W i s s e l i n g h ’
Aantal deelnemers :6 5
30 september
Japanse Theeceremonie i.s.m. de Enshu
School of Tea Ceremony op 30
s e p t e m b e r
Aantal deelnemers : 1 0 5
6 december
R e m b randt symposium voor besloten
groep specialisten
Aantal deelnemers : 40
O ve r i g e
C u rsussen uit het eve n e m e n t e n b o e k j e
Totaal aantal deelnemers :3 6 9
C u rsus van driemaal een bezoek aan
het Rijksmuseum i.s.m. Het Nationale
Ballet ‘Dansend door de collectie’
Aantal deelnemers : 4 5
C u rsus i.s.m. ICN voor we rk n e m e rs van
KLM Carg o
Aantal deelnemers :8 5
Wo e n s d a g avonden in het Rijksmu s e u m
Rond de tentoonstelling A d riaen de
V ri e s
27 januari
F rits Scholten
A d riaen de V ri e s , magiër van het brons
F rits Scholten, c o n s e rvator en samensteller
van de tentoonstelling ve rt e l d e
op deze avond over de techniek van
het bronsgieten. Hij ging met name
in op de ve r o n d e rstelde my s t e ri e u ze
samenhang tussen het gieten van
beelden en de alchemie.
10 fe b ru a ri
Jan Nuchelmans & Het Egidius Kwart e t
De klank van A d riaen de V ri e s
Een avond gewijd aan de muziek rond
het hof van Rudolf II met een toelichting
van Jan Nuchelmans, mu s i c o l o o g
en programma-samensteller bij de org a-
nisatie oude muziek in Utrecht. H e t
Egidius Kwartet omlijstte deze avo n d .
3 maart
Arjan de Koomen
A d riaen de V ri e s , meester en dienaar
aan Europese hove n
Arjan de Koomen, k u n s t h i s t o ri c u s ,
b e s p rak het fenomeen van beeldhouwe
rs die van hof naar hof trokke n . D e
dagelijkse praktijk voor kunstenaars aan
het hof werd nader toegelicht.
Totaal aantal deelnemers :1 8 5
L i t e ra i re avond
13 oktober
Avontuur met T i t i a van Henriette van Eyk
en Simon Ve s t d i j k
To n e e l t e k s t : I n e ke Cohen
G e l e zen door: I n e ke Cohen en Huis
B r o o s
Na afloop kon met een plattegrond van
het museum de beschreven tocht (ten
dele) gemaakt wo r d e n .
Totaal aantal deelnemers :1 5 5
Z o m e r p rogramma rondom Het
Nederlands Stilleve n
In het kader van deze zo m e rt e n t o o n-
stellingen had het Evenementen Bureau
een speciale reeks avonden georg a n i-
seerd om met name in de avo n d u r e n
p u bliek te trekke n . Er was een serie vri j-
d a g avonden van 6 augustus t/m 17 september
met een lezing en rondleiding.
Totaal aantal deelnemers :7 9 5
Ook was er een serie van vier themaavonden
rondom de Stilleven tentoons
t e l l i n g , waarbij we voor de leze rs van
NRC Handelsblad een speciale aanbieding
kregen. Tijdens deze avonden we r-
den ‘ verhalen op zaal’ g e g e ven door
c o n s e rv a t o r e n ,r o n d l e i d e rs ,r e s t a u ra t o-
ren en specialisten van buiten (een
bl o e m i s t , een moderne schilder, e e n
culinair recensent). Er waren speciale
hapjes in stijl en er werd een zingende
rondleiding gegeven door het Vo c a l
D e p a rt m e n t .
2 juli
B l o e m e n
9 juli
F ru i t
16 juli
Vlees & V i s
23 juli
O g e n b e d ri e g e rs
Totaal aantal deelnemers :6 8 5
VSB Museumzondagen
V r o l i j ke zondagen in het museum vo o r
jong en oud. Aan de striphand van Joost
de Suppoost ontdekken kinderen de
ri j ke verzameling van het mu s e u m .D e ze
dagen worden georganiseerd met steun
van het VSB Fonds.
7 fe b ru a ri
Joost de Suppoost aan tafe l
25 apri l
Joost de Suppoost trekt de wijde
wereld in
26 september
Joost de Suppoost telt zijn geld
21 nov e m b e r
Joost de Suppoost met de muziek mee
Totaal aantal deelnemers :9 . 2 5 0

O r g ano g ram
105

P e r s o n e e l s g e g e v e n s
106
D i re c t i e
R . de Leeuw h o o f d d i r e c t e u r
D. J . E l d e r s z a kelijk directeur
J . P. Filedt Ko k directeur collecties
D i re c t i e s e c re t a ri a a t
mw M.M.Ve r b e r n e d i r e c t i e s e c r e t a ri s
mw C. L .G o e d h a rt m e d e we rker
d i r e c t i e s e c r e t a riaat
A . H . Ko k m e d e we rker directies
e c r e t a ri a a t
mw M. S t e l s e c r e t a ris OR, in dienst per
1 5 - 0 2 - 9 9
A . W. B a k ke r c h a u f fe u r
Afdeling communicatie en marke t i n g
F. J . van der Ave rt senior medewe rke r
p e rs en publ i c i t e i t
mw S.B.A. van den Borg p r o j e c t m e d e-
we rker 2000, in dienst per 13-12-99
mw M.C. B ro e ke m a m e d e we rker pers
en publ i c i t e i t
mw E. K a m p h u i s m e d e we rker pers en
p u bl i c i t e i t
V. J . J . van Rest m e d e we rker extern e
b e t r e k k i n g e n , in dienst per 01-08-99
mw M.C. A .V i n k senior medewe rke r
e x t e rne betrekkingen, uit dienst per
2 3 - 1 2 - 9 9
mw E.W i l b r i n k m e d e we rker extern e
b e t r e k k i n g e n
Sector collecties
B i b l i o t h e e k
G . J . M . Ko o t hoofd bibl i o t h e e k
B i bl i o t h e e k
A .A m e s r e s t a u rator boeken en
b o e k b a n d e n
mw L.M. Blokhuizen-van der We r f f
b i bl i o t h e e k a s s i s t e n t
M . P. M .F a l ke m e d e we rker bibl i o t h e e k ,
in dienst per 01-10-99
mw Y. G ro s e assistent bibl i o t h e c a ri s
W. M . O u we r ke r k m e d e we rker bibl i o-
t h e e k , in dienst per 15-02-99
S t u d i e z a a l
P. C. A a f j e s m e d e we rker studiezaal, u i t
dienst per 31-05-99
J . P. B re i d e l m e d e we rker studiezaal
J . D ü rr fe l d m e d e we rker studiezaal
W. A .H e l mu s coördinator studiezaal,
per 01-09-99: coordinator collectiei
n fo rm a t i e
M . J .R o z e s t r a t e n m e d e we rker
s t u d i e z a a l
mw M. S t i j ke l coördinator studiezaal
J . R .S c h i n d l e r m e d e we rker studiezaal
L . P. J . C.Vo s t e r s m e d e we rker studiezaal
B u reau collecties
mw J.G.T. van Slingerland
s e c r e t a ri a a t s m e d e we rke r
C o l l e c t i e - s e c r e t a ri a a t
mw F. A . Ko e n s e e rste secretari a a t s-
m e d e we rker / medewe rker bru i k l e e n
mw C. J .M e f fe rt-van We e l e e e rs t e
s e c r e t a ri a a t s m e d e we rker / medewe r-
ker bru i k l e e n
C o l l e c t i e r eg i s t ra t i e
K . S c h o e m a ke r a d m i n i s t ratief collectieb
e h e e r d e r
mw V. de V re e project inve n t a ri s a t i e
b ru i k l e n e n
mw M.P. S .W i j n a n d s r e g i s t ra t o r
Fysiek collectiebeheer
mw G. de Beer b e h o u d s m e d e we rke r
J . M . van den Berg b e h o u d s m e d e we r-
ke r
mw J.M.M. B o e r k a m p b e h o u d s m e d e-
we rke r, uit dienst per 14-04-99
J . A . C o k c o n s e rv a t i e - a d v i s e u r
mw J. P u g h b e h o u d s m e d e we rke r
R . A .S c h o ev a a rt b e h o u d s m e d e we rke r,
uit dienst per 01-11-99
F o t o a d m i n i s t ratie en-archief
P. A . M . C. M o o k h o e k hoofd fo t o g ra fi e
en fotoarchief
mw F. D. F. A a l b e r s m e d e we rker fo t o-
a r c h i e f
mw T. C. G reve n coördinator fo t o-
a r c h i e f
mw M.E.Va l e t o n m e d e we rker fo t o-
a r c h i e f
F o t o a t e l i e r
H .B e k ke r v a k fo t o g ra a f
L . B e ko oy v a k fo t o g ra a f
mw M. ter Ku i l e v a k fo t o g ra a f
mw A . M .S ve n s s o n v a k fo t o g ra a f
C.We s s e l i u s v a k fo t o g ra a f
Afdeling sch i l d e ri j e n
W. T. K l o e k hoofd afdeling schilderi j e n
H .B a i j a r e s t a u rator lijsten
mw M.S.C. B e re n d s - A l b e rt d o c u m e n-
talist
M . P. B i j l h o o f d r e s t a u ra t o r, uit dienst
per 31-12-99
mw H.E. van Eendenburg m e d e we rke r
D e l t a p l a n , uit dienst per 09-02-99
W.A.P Hoeben m e d e we rker collectieb
e h e e r
G . M . C. J a n s e n c o n s e rv a t o r
mw H.W. K a t r e s t a u rator / plaatsve r-
vangend hoofd
mw F. E .K i e r s m e d e we rker collectieb
e h e e r
M . A . A . M . van de Laar r e s t a u ra t o r
mw J. R ave n b e h o u d s m e d e we rke r
D e l t a p l a n
W. de Ridd e r r e s t a u ra t o r, uit dienst per
0 9 - 0 4 - 9 9 , in dienst per 13-09-99
L . S . G .S o z z a n i r e s t a u rator
mw G.M. Ta u b e r r e s t a u ra t o r
mw F.T i m m e r m a n m e d e we rke r
c o l l e c t i e b e h e e r, in dienst per 01-05-99
A .Wa l l e rt c o n s e rvator /adviseur
n a t u u r wetenschappelijk onderzo e k , u i t
dienst per 31-08-99
mw M. Z e l d e n r u s t h o o f d r e s t a u rator
Afdeling beeldhouwkunst en kunstn
i j v e r h e i d
R . J . B a a r s e n hoofd afdeling beeldhouwkunst
en kunstnijve r h e i d
mw M.H.W. A l b e r s r e s t a u rator textiel
mw J.A.A.M. A s s e l b e r g s m e d e we rke r
c o l l e c t i e b e h e e r
mw G. van Berge m e d e we rke r
c o l l e c t i e b e h e e r
I . L .B re e b a a rt r e s t a u rator meubelen
J . D. van Dam c o n s e rvator cera m i e k
P. H . J . C. van Duin h o o f d r e s t a u ra t o r
m e u b e l e n
mw E. H a rt k a m p - Jo n x i s c o n s e rv a t o r
t e x t i e l
A . R . de Ko o m e n junior conserv a t o r, i n
dienst per 01-09-99
R . J . C. H . M . van Langh r e s t a u rator edele

en onedele metalen
mw D. B . L . M . van Loosdre c h t r e s t a u rator
meubelen
J . R . de Lorm c o n s e rvator edele
m e t a l e n
mw K.M. Mark-van der Wa t e re n
r e s t a u rator wandtapijten
mw S.L. M e i j e r h o o f d r e s t a u rator
t e x t i e l
mw B.M.A.M. du Mort i e r c o n s e rv a t o r
ko s t u u m s
mw I.R. P a rt h e s i u s - G a r a c h o n h o o f d-
r e s t a u rator ceramiek en sculptuur
P. C. Ritsema van Eck c o n s e rvator glas
mw A . J . W. R u t g e r s - R o z e n d a l r e s t a u rator
wandtapijten, uit dienst per
3 1 - 0 7 - 9 9
mw M.C. M . van Schinke l r e s t a u ra t o r
glas en cera m i e k
mw H. S m i t k u n s t h i s t o risch onderzo e-
ker
A . S m o l e n a a r s r e s t a u rator edele en
onedele metalen
mw H.V i s m a n m e d e we rker restaura t i e
t e x t i e l
Afdeling Nederlandse ge s ch i e d e n i s
J . P. S i g m o n d hoofd afdeling
N e d e rlandse geschiedenis
mw H.J. B a r u c h assistent conserv a t o r
J .B o s, p r o j e c t m e d e we rker in dienst
per 15-01-99
mw S. van Geldere n r e g i s t ra t o r / d o c u-
m e n t a l i s t , in dienst per 17-05-99
A . F. H o e k s t r a r e s t a u rator
A . J .H ov i n g h o o f d r e s t a u rator scheepsm
o d e l l e n
mw M.K. P r a g t r e g i s t ra t o r / d o c u m e n-
t a l i s t , uit dienst per 14-09-99
mw E. Sint Nicolaas junior conserv a-
t o r, in dienst per 01-02-99
H . J . S t eve n s p r o j e c t m e d e we rke r, i n
dienst per 15-02-99, uit dienst per
2 1 - 0 7 - 9 9
C. J .Z a n d v l i e t c o n s e rvator
R i j k s p re n t e n k a b i n e t
P. S c h a t b o r n hoofd Rijksprentenkabinet
mw S.E. A s s e r k u n s t h i s t o risch onderzo
e ke r, uit dienst per 31-08-99
mw M.M. B o o m c o n s e rvator fo t o c o l-
l e c t i e
H . J .D o l m a n s r e s t a u rator papier
mw I.M. de Gro o t c o n s e rvator prenten
J . F. H e i j b ro e k c o n s e rvator prenten
E . B . M . H i n t e rd i n g projectassistent tent
o o n s t e l l i n g , in dienst per 15-09-99
D. R .H o r s t p r o j e c t m e d e we rke r, i n
dienst per 01-11-99
mw E.L. Ko rt-van Kaam m e d e we rke r
c o l l e c t i e b e h e e r
G . C. M .L u i j t e n h o o f d c o n s e rvator
p r e n t e n
mw H.C. M .M a rre s - S c h re t l e n m e d e-
we rker collectiebeheer
P. M . Po l d e rv a a rt h o o f d r e s t a u ra t o r
t e keningen en prenten
R . J . A . te Rijdt c o n s e rvator teke n i n g e n
H . T. R o o s e b o o m a s s i s t e n t - c o n s e rv a t o r
fo t o g ra fi e
mw G. van Rossum-Bauknecht r e s t a u-
rator tekeningen en prenten
M .S c h ap e l h o u m a n h o o f d c o n s e rv a t o r
t e ke n i n g e n
mw B.M. van Sighem we t e n s c h a p p e l i j k
m e d e we rker bestandscatalogus, i n
dienst per 01-01-99
mw P.L.M Ve r h a a k m e d e we rke r
c o l l e c t i e b e h e e r
G . E .Wu e s t m a n we t e n s c h a p p e l i j k
m e d e we rker
mw I.M.T. O u d we t e n s c h a p p e l i j k
m e d e we rker
Afdeling A z i a t i s che kunst
mw P. C. M . Lunsingh Scheurleer h o o f d
afdeling Aziatische kunst
J . van Campen w a a rnemend conserv a-
t o r, in dienst per 01-09-99
M .F i t s k i c o n s e rvator Oost-Aziatische
kunst
Sector pre s e n t a t i e
Afdeling tentoonstellinge n
F. T. S c h o l t e n hoofd tentoonstellingen
mw E. S l o b s e c r e t a ri a a t s m e d e we rke r
mw A . M . T. van Strien s e c r e t a ri a a t s-
m e d e we rke r
Te n t o o n s t e l l i n g s p r o j e c t e n
O. de Rijk senior projectleider
t e n t o o n s t e l l i n g e n
mw W. B ro u we r projectleider tentoons
t e l l i n g e n , in dienst per 01-08-99
mw W. F. J a n s e n projectleider tentoons
t e l l i n g e n , in dienst per 01-06-99
mw E.R. de Smeth projectleider
t e n t o o n s t e l l i n g e n
mw M.M. S o e t h o u t projectleider
p u bl i c a t i e s
I n ri c h t i n g s p r o j e c t e n
I .S a n t h a g e n s hoofd inri c h t i n g s p r o j e c t e n
H . G . Jo n g e b l o e t bouwkundig teke n a a r
C. K r i g e r p l a a t s ve rvangend hoofd
i n ri c h t i n g s p r o j e c t e n
G . R ave s l o o t coördinator tentoonstell
i n g s i n ri c h t i n g
J . C.Ve e n e n d a a l g ra fisch vo rm g e ve r
Afdeling educatie en publieksi
n fo r m a t i e
T. G . S c h o e m a ke r hoofd afdeling educatie
en vo o rl i c h t i n g , uit dienst per
3 1 - 0 8 - 9 9
E d u c a t i e
P. J . de Dre u m e d e we rker educatie en
d o c u m e n t a t i e
H . A . A . van Gessel algemeen medewe
rke r
mw J. K i e r s wetenschappelijk medewe
rke r
T. van der Meer we t e n s c h a p p e l i j k
m e d e we rke r
mw R. M e i j e r wetenschappelijk medewe
rke r, in dienst per 17-05-99, u i t
dienst per 31-12-99
mw E.M. van Noort w i j k m e d e we rke r
educatie en documentatie, uit dienst
per 30-04-99
mw S.H.G.T i s s i n k we t e n s c h a p p e l i j k
m e d e we rke r
E v e n e m e n t e n
mw C. Y. B u n n i g coördinator
e ve n e m e n t e n
mw B. Ku i j p e r s bu r e a u m e d e we rke r
e ve n e m e n t e n , in dienst per 27-09-99,
uit dienst per 31-12-99
mw J.R.M.M. L i p s bu r e a u m e d e we rke r
e ve n e m e n t e n
mw H.J.M. S c h u e l e r bu r e a u m e d e-
we rker eve n e m e n t e n , in dienst per
2 9 - 0 9 - 9 9 , uit dienst per 31-12-99
P u bl i e k s i n fo rm a t i e
mw M.C. A rc h d a l e m e d e we rke r
p u bl i e k s i n fo rm a t i e
mw W. P. C. Bellaar Spruyt m e d e we rke r
p u bl i e k s i n fo rm a t i e
mw M.C. B ro e ke m a m e d e we rke r
p u bl i e k s i n fo rm a t i e
C. J . van Doornen m e d e we rke r
p u bl i e k s i n fo rm a t i e
mw L.A.H. van Egmond c o ö r d i n a t o r
p u bl i e k s b a l i e s
mw R.G.M. E m m e r i n k m e d e we rke r
p u bl i e k s i n fo rm a t i e
mw M.L. de Jo n g h m e d e we rke r
107

p u bl i e k s i n fo rm a t i e
mw M. L a m m e rt s e - C a t s m e d e we rke r
p u bl i e k s i n fo rm a t i e
mw M. M e e u w i s m e d e we rker ARIA /
A u d i o t o u r
Z a ke l i j ke sector
Afdeling personeel en organisatie
A . J .L a a n hoofd personeel & org a n i s a-
t i e, uit dienst per 31-10-99
mw A . A . D e k ke r m e d e we rker pers o-
n e e l s a d m i n i s t ra t i e
mw P. C. van de Griendt a f d e l i n g s-
a s s i s t e n t , in dienst per 13-12-99
mw A . de Haan senior pers o n e e l s-
f u n c t i o n a ri s
mw E.T. M .H u e t i n g - C o r n e l i s s e n s e n i o r
p e rs o n e e l s f u n c t i o n a ris uit dienst per
3 1 - 0 8 - 9 9
mw R.V. K i ev i t s p e rs o n e e l s f u n c t i o n a ri s ,
in dienst per 01-06-99
mw A . M .L a m m e rt s e s a l a ri s a d m i n i s t rat
e u r, in dienst per 01-07-99
mw P. E . C. van den Oudenrijn m e d e-
we rker publ i c a t i e s , in dienst per
0 1 - 1 1 - 9 9
mw Y. J . van Zoelen a f d e l i n g s a s s i s t e n t ,
in dienst per 01-01-99, uit dienst per
1 6 - 0 8 - 9 9
Afdeling financiële zake n
E . J . M . van Rooij c o n t r o l l e r
mw J.J.A. P l o m p - A g t e r b e r g c o ö r d i n a-
tor financiële zake n
mw T. A . C. van Box t e l m e d e we rke r
financiële zake n
mw M.A.E. van Geel fi n a n c i e e l - a d m i n i-
s t ratief medewe rke r, uit dienst per
3 1 - 0 5 - 9 9
J . V. G ro o t senior medewe rker fi n a n c i ë-
le zake n
R . J .M u n t s l a g, m e d e we rker fi n a n c i ë l e
z a ke n
mw S. N a r a i n m e d e we rker fi n a n c i ë l e
z a ke n
G . N i e u we n k a m p financieel administratief
medewe rke r / k a s s i e r
M . J . G . U r s e l m a n n m e d e we rker
financiële zake n
Afdeling automatiseri n g
R . H e n d r i k s hoofd afdeling automatiseri
n g
mw G. E t ke r m e d e we rker helpdesk, i n
dienst per 01-03-99
F. A . M . van ‘t Hoff systeembeheerder /
a p p l i c a t i e b e h e e r d e r
S . A .Vo s, n e t we rkbeheerder
Afdeling commerciële zake n
mw I. L i c h t e n w a g n e r, hoofd afdeling
commerciële zake n
I n k o o p, v o o rraadbeheer en administ
ra t i e
P. P. J . de V r i e s m e d e we rker bedri j f s-
economische commerciële zaken
mw C. B e r s a b a l m e d e we rker
t e l c e n t ru m
mw I.A.W. J ö r g e n s e n m e d e we rke r
t e l c e n t ru m
mw T. M e s e r-van Geemen m e d e we r-
ker telcentru m
B . N o u i c h i m a g a z i j n m e d e we rke r, u i t
dienst per 02-05-99
S .S o u d a g a r m a g a z i j n m e d e we rke r
H . U. M .S t i l l e r m e d e we rker commerciële
zake n
M . J . G . U r s e l m a n n m e d e we rker telcent
ru m
mw M.C. de V r i e s - Te s s e l a a r
a d m i n i s t ratief medewe rker
Wi n ke l s
mw L. Ay a l chef mu s e u m w i n ke l
mw M. van Dis ve rko o p s t e r, in dienst
per 01-01-99
mw C. van Egmond ve rko o p s t e r, u i t
dienst per 03-05-99
mw C. A . M . van Etten ve rko o p s t e r
S . D. M .G ro e n ve rko p e r, uit dienst per
1 4 - 0 4 - 9 9
mw C. A . C. ten Houten-Bakke r
ve rko o p s t e r
mw T. M . Ko c h - B o u m a ve rko o p s t e r
mw M. Ko o l ve rko o p s t e r, in dienst per
0 1 - 0 1 - 9 9
mw I. L a b e u r ve rko o p s t e r, uit dienst
per 14-04-99
mw M. M e i j e r ve rko o p s t e r, uit dienst
per 14-04-99
mw A . W. D. den Ouden ve rko o p s t e r,
uit dienst per 03-05-99
Y. S c h u t z ve rko p e r
mw M.G.M. S m i t p l a a t s ve rv a n g e n d
chef mu s e u m w i n ke l
M . M . Udo de Haes ve rko p e r, uit dienst
per 03-05-99
P. J . J . We s s e l s ve rko p e r
mw E.M.W i e s s n e r ve rko o p s t e r, i n
dienst per 01-01-99
mw J.C.Wolters-van Rooijen
ve rko o p s t e r
K a s s a d i e n s t
P. de Boer chef kassadienst
S .B a l b a h a d o e r k a s s i e r / p o rt i e r
mw H.H. C o s a r- S w a rt k a s s i e r / p o rt i e r
F. M .E d u a rd o k a s s i e r / p o rt i e r
G .O o s t e r b ro e k k a s s i e r / p o rt i e r
J . J .S t u i f b e r g e n k a s s i e r / p o rt i e r
S . R .T i r b e n i k a s s i e r / p o rt i e r
J .Ve e r l i n g k a s s i e r / p o rt i e r
Facilitair bedri j f
J . G . M .B a r n h o o r n facilitair manager, i n
dienst per 01-03-99
mw L.N. M e i j e r m a n a g e m e n t a s s i s t e n t e,
in dienst per 01-12-99
Facilitair bureau
F. E .B o n g a e rt s hoofd facilitair bu r e a u ,
in dienst per 15-03-99
A .J a c o b s i n ko p e r
R . J .G a s p e r s e rvice desk medewe rke r
A .G ü n t h e r r o o s t e r f u n c t i o n a ri s
mw G.H. van der Meer- O o m e n
s e rvice desk medewe rke r
K a n t i n e d i e n s t
J . P. M .Vo n ke n chef kantinedienst, u i t
dienst per 31-08-99
mw R.A. B a k ke r-de Ruiter ko f fi e d a m e
v i l l a , uit dienst per 30-06-99
mw C. M .B e n n ew i t z - E ve l e e n s m e d e-
we rker kantinedienst, uit dienst per
3 1 - 0 7 - 9 9
mw R. L e t h - E l e m i a m e d e we rker kant
i n e d i e n s t , uit dienst per 31-07-99
S . H .O e i m e d e we rker kantinedienst, u i t
dienst per 31-07-99
mw M.D. W i l l i a m m e d e we rker kantine
d i e n s t , uit dienst per 31-07-99
Afdeling post- en archiefzake n
W. D. J . van de Put hoofd post- en
a r c h i e f z a ke n
P. L . A .B u f f i n g b o d e / m e d e we rker postk
a m e r
mw A . G e e rt s m e d e we rker semistatisch
archief/documentatie
mw M.J. L a a m e r s t e l e fo n i s t , in dienst
per 01-12-99
mw K.A. M e i l a n d - R a a d m a n a r c h i e f-
m e d e we rke r
mw M. S t e i j n t e l e fo n i s t
F. G .We s s e l s b o d e / m e d e we rker postk
a m e r
108

Afdeling bewa k i n g , b eveiliging en
v e i l i g h e i d
A . G .C re m e r s hoofd bewaking,
b e veiliging & ve i l i g h e i d
B e d ri j f s h u l p v e rl e n i n g
T. B . Z u l t chef bedri j f s h u l p ve rl e n i n g
J . J . Ko k m e d e we rker bedri j f s h u l p-
ve rl e n i n g , uit dienst per 30-11-99
P. A .S a r a fo p o u l o s m e d e we rker bedri j f s-
h u l p ve rlening
C e n t rale meldkamer
J . R . J . I s a a k chef meldkamer
F. B a k ke r o p e rator meldkamer
P. J . M .D o n ke r o p e rator meldkamer
C. van Doore n o p e rator meldkamer, u i t
dienst per 31-12-99
L . El A s r i o p e rator meldkamer
T. Ku i j p e r s o p e rator meldkamer
N .L e f fe l a a r o p e rator meldkamer, u i t
dienst per 31-12-99
N . J . van der Meulen o p e rator meldk
a m e r
J . H .O o m e n o p e rator meldkamer
H . A .P a n h u y s e n o p e rator meldkamer
A . M . P l o m p o p e rator meldkamer
B .S u r i n g b ro e k o p e rator meldkamer
J . G .Vo n t e n i e o p e rator meldkamer
R . R .Wa g n e r o p e rator meldkamer
F. Z i j l m a o p e rator meldkamer
A . J .B re u re n m e d e we rker bouwtoezicht
H . K . van Deijk m e d e we rker bouwt
o e z i c h t
T. de Jo n g m e d e we rker bouwtoezicht
R . L .L e e g s t r a m e d e we rker bouwt
o e z i c h t
S u rv e i l l a n c e d i e n s t
mw H.A. Meeuwis-van Netten c h e f
s u rve i l l a n c e g r o e p
mw T. P r i n s - Wa l s chef surve i l l a n c e g r o e p
mw H.M. K r u s e p l a a t s ve rvangend chef
s u rve i l l a n c e g r o e p
K .O o s t e r b ro e k p l a a t s ve rvangend chef
s u rve i l l a n c e g r o e p
W. F. H .W i l d b re t p l a a t s ve rvangend chef
s u rveillancegroep
R . A . von A e s c h s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
mw M. von A e s c h - B a a s s u rve i l l a n c e-
m e d e we rke r
mw T.A l a k h r a m s i n g - C h i n n o e s u rve i l l a n-
c e m e d e we rke r
C. R .A r n o n s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
mw R.B. B a l b a h a d o e r- S ew t a h a l s u rve i l-
l a n c e m e d e we rke r
mw M.F. B a n e n s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
mw M. B a r a n i c - D e d a s u rve i l l a n c e-
m e d e we rke r
A .B a r b a s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
M .B e i j n e s u rve i l l a n c e m d e we rker /
p o rt i e r
mw W. A .B e n j a m i n s - S c h we i n s b e r g e n
s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
H .B o s s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
F. van den Braak s u rve i l l a n c e m e d e-
we rke r
L . J . E . de Bruijn s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
J . C. C a l d e ron Garc i a s u rve i l l a n c e-
m e d e we rke r
mw D. C h a d j o s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
J . M .C h a r l e s t o n s u rve i l l a n c e m e d e-
we rke r
mw M. C u p a c - S o p i c s u rve i l l a n c e m e d e-
we rke r
D. P. D e k ke r s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
mw D. D j u r i c s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
mw A . M .D o s l j a k - S t e b l a j s u rve i l l a n c e-
m e d e we rke r
mw C. H .E g g i n k s u rve i l l a n c e m e d e-
we rke r
N .E i j l e r s s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
J . G . van Gelder s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
W. T. H . J .G e rr i t s e n s u rve i l l a n c e m e d e-
we rke r, uit dienst per 28-02-99
M . M . A .G i e s e n s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
J . W. H e i t m a n s s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
mw W. J .H o l k a m p s u rve i l l a n c e m e d e-
we rke r
mw J.A. H o o g e n d o o r n s u rve i l l a n c e-
m e d e we rke r
F. de Jo n g s u rve i l l a n c e m e d e we rker
R . de Jo n g s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
mw D. Jo o s t e n s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
mw A . K a rt o p aw i ro s u rve i l l a n c e m e d e-
we rke r
mw H.W. Ke i z e r s u rve i l l a n c e m e d e-
we rke r
P. I . Ke i z e r s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
F. W. Ke l l e r s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
J . van Ke m p e n s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
A . W. Ke m p e r s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
mw E. K i l i e s u rve i l l a n c e m e d e we rke r, u i t
dienst per 31-12-99
mw E. Ko e l e m e i j - Pe t r a m s u rve i l l a n c e-
m e d e we rke r
J . Ko s s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
A . Ko u n b a r s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
mw W. T. K ro e s s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
N . R . H .K r u y f f s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
K . B . Ku i j p e r s s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
mw A . F. van der Laan s u rve i l l a n c e-
m e d e we rke r
N . M .L a n k h a a r s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
H . van Liero p s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
mw J. L o n t s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
C. A .L u i m é s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
G . S . T. M a i o r a n a s u rve i l l a n c e m e d e-
we rke r, uit dienst per 31-08-99
mw M. M e e u w i s s u rve i l l a n c e m e d e-
we rke r, uit dienst per 31-07-99
M .N a u t a s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
mw A . C. M .N e l l e n s u rve i l l a n c e m e d e-
we rke r
L . A .N o o rd a m s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
B .O ly s u rve i l l a n c e m e d e we rker / port i e r
H . C. F. O o rd s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
mw W. O o s t e r b ro e k s u rve i l l a n c e-
m e d e we rke r
mw D. M . C. den Ouden-van Ierssel s u r-
ve i l l a n c e m e d e we rke r
mw L.H. O ve rd u i j n - D r u y f s u rve i l l a n c e-
m e d e we rke r
A . E .P l e t s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
mw P. P l o m p - B e s s e s u rve i l l a n c e m e d e-
we rke r
S . Po e r a n s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
K .R a m l a l s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
mw R. R e n s - S t e n e ke s s u rve i l l a n c e-
m e d e we rke r
J .R e u t e r s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
mw D. R e u t e r- P a n t e l i c s u rve i l l a n c e-
m e d e we rke r
mw A .R o o s e m a n - F re e n s u rve i l l a n c e-
m e d e we rke r
H . G . H .S a b e l s u rve i l l a n c e m e d e we rke r,
uit dienst per 31-08-99
S . Sari Ko u z a l s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
J .S c h re u d e r b ri g a d e c h e f , uit dienst per
3 1 - 1 0 - 9 9
mw R. S i l l e m a n - B ro o s s u rve i l l a n c e-
m e d e we rke r
J . G .S i l l e m a n s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
mw B. S i m i c - N i c o l i c s u rve i l l a n c e m e d e-
we rke r
S . J . Sint Jago s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
P. J . van der Slot s u rve i l l a n c e m e d e-
we rke r
mw C. W. S o p a m e n a s u rve i l l a n c e m e d e-
we rke r
mw M. S t a n kov i c - A p e r l i c s u rve i l l a n c e-
m e d e we rke r
mw L. S t e b l a j - S a b l j o s u rve i l l a n c e m e d e-
we rke r
A . E .S t o c k h a m m e r s u rve i l l a n c e m e d e-
we rke r
W. A . S t o ry s u rve i l l a n c e m e d e we rker /
p o rt i e r
mw M.Y. van Straten s u rve i l l a n c e-
m e d e we rke r
109

J . J . S t u i f b e r g e n s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
G .Te r l o u w s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
K . R .T i r b e n i s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
mw B.M.T i r b e n i - G a j a d h a r s u rve i l l a n-
c e m e d e we rke r
C. P.To by s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
H . To m a s o u w s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
mw H.A. To m a s o u w s u rve i l l a n c e m e d e-
we rke r
F.To p a l s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
D. U s e n k i s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
A . C.Va n a xe l d o n g e n s u rve i l l a n c e m e d e-
we rke r
J .V i s s e r s u rve i l l a n c e m e d e we rker /
p o rt i e r
mw R.J.V i s s e r s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
mw S.Vo g e l s s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
T. E .W i l d n e r s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
mw C. D.W i l l e m s s u rve i l l a n c e m e d e-
we rke r, uit dienst per 31-08-99
mw J.H. de W i t t e s u rve i l l a n c e m e d e-
we rke r
R .Y i l m a z s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
J . H .Z we b e s u rve i l l a n c e m e d e we rker /
p o rt i e r
S y s t e e m t e c h n i e k
J . M .Ve r s t r a t e n b e ve i l i g i n g s s y s t e e m-
t e c h n i c u s
Afdeling gebouwenbeheer
mw A .Westendorp-van Dolder h o o f d
algemene dienst/plaatsve rv a n g e n d
i n t e n d a n t , uit dienst per 31-01-99
Gebouwen en terr e i n e n
L . H . Pe n n i n k x coördinator gebouwe n
en terr e i n e n
W. H . de Graaf m a g a z i j n b e h e e r d e r
M M M - l o o d s e n
B . O. H u i n i n g a t u i n m a n / h ove n i e r
L . M . Keuter jr. chef groenvo o r z i e n i n g
mw M. G e i s t d ö r fe r e l e k t r o m o n t e u r
H . H e i m e n s elektromonteur met
AV- t a ke n
E . J . H e r m e l i n k e l e k t r o m o n t e u r
C. J . T. van der Hulst t i m m e rm a n
A . K re n s elektromonteur gebouwe n
J . J . C. M a k o n d e r h o u d s m e d e we rke r
R . N . Ramos Cardoso Frazâo c h e f
g e b o u we n , uit dienst per 30-09-99
J . T. G . S a n d m a n n elektromonteur met
AV- t a ke n
J . de V r i e s t i m m e rm a n
D. C. W. Z i j l m a n s s c h i l d e r
I n s t a l l a t i e s
R .F ö r s t e r chef installaties
J . C. D a m m e d e we rker bouwtoezicht, u i t
dienst per 30-9-99
P. H .L a m m e r s meet- en regeltechnicus
B . P. S we m l e e e rste meet- en regeltechnicus
A . F.To m a s o u w meet- en regeltechnicus
E x p e d i t i e
P. J .R i g a chef expeditie
J . J . Couprie jr. e x p e d i t i e - / e m b a l l a g e-
m e d e we rke r
A . de Jo n g m e d e we rker expeditie
D. Ke m p e r m e d e we rker expeditie
E .K r i g e r e x p e d i t i e - / e m b a l l a g e m e d e we r-
ke r
B . da Silva Curiel m e d e we rke r
e x p e d i t i e
H u i s h o u d e l i j ke dienst
B . B .A f r i f a m e d e we rker huishoudelijke
d i e n s t , uit dienst per 14-09-99
L .Al Gam m e d e we rker huishoudelijke
d i e n s t
mw P. B a l a k m e d e we rker huishoudelijke
d i e n s t
mw C. B i r a m b i e m e d e we rke r
h u i s h o u d e l i j ke dienst
A . H .B o u a n a n i e e rste medewe rker huish
o u d e l i j ke dienst
M .B o u a z z a o u i e e rste medewe rke r
h u i s h o u d e l i j ke dienst
mw J.S. C h r i s p i j n - H u p p e n m e d e we rke r
h u i s h o u d e l i j ke dienst
mw W. J . van Geemen m e d e we rke r
h u i s h o u d e l i j ke dienst
mw J.S. G o m e s - M o n t e i ro m e d e we rke r
h u i s h o u d e l i j ke dienst
E . M .H a n nu n e e rste medewe rke r
h u i s h o u d e l i j ke dienst
H .H a n nu n m e d e we rker toilettendienst,
uit dienst per 30-09-99
J . van Hemert e e rste medewe rker huish
o u d e l i j ke dienst
mw S.M. van den Heuve l m e d e we rke r
h u i s h o u d e l i j ke dienst, uit dienst per
3 1 - 0 1 - 9 9
mw M.H. Ko s t e r- L a n k h e e t m e d e we rke r
h u i s h o u d e l i j ke dienst
mw L. L i c h e m e d e we rker huishoudelijke
d i e n s t
mw A .N eves Dias m e d e we rker toilett
e n d i e n s t
mw C. N eves Dias m e d e we rker toilett
e n d i e n s t
mw E. P a s s c h i e r- N o l t e n m e d e we rke r
h u i s h o u d e l i j ke dienst
P. P i n t o e e rste medewe rker huishoudel
i j ke dienst
J . A .Q u i n t e ro e e rste medewe rker huish
o u d e l i j ke dienst
G . van Rijsw i j k m a g a z i j n m e d e we rker /
m e e we rkend vo o rm a n
mw D. R o o s e n d a a l assistent chef huish
o u d e l i j ke dienst
mw J. Roosendaal-de Jager e e rs t e
m e d e we rker huishoudelijke dienst, u i t
dienst per 31-03-99
R . P. S c h m i d t chef huishoudelijke dienst
mw N.M. S l u i s, m e d e we rker huishoudel
i j ke dienst
mw H.L. Smit-van Hemert m e d e we rke r
h u i s h o u d e l i j ke dienst
mw M. S m i t m e d e we rker toilettend
i e n s t , uit dienst per 31-10-99
R . T. S t r i j d e r e e rste medewe rker huish
o u d e l i j ke dienst
mw H.M.T i m m e r m a n - V i s s e r m e d e we r-
ker huishoudelijke dienst
mw J.To m a n i c m e d e we rker huish
o u d e l i j ke dienst
mw M.V i l l a nu ev a m e d e we rker huishoud
e l i j ke dienst
J . W. R .V i s s e r m e d e we rker huish
o u d e l i j ke dienst
mw A . M .Vo n k e e rste medewe rker huish
o u d e l i j ke dienst
mw R.Yo u s s e f - S i l l e m a n e e rste medewe
rker huishoudelijke dienst
B o u w p r o j e c t e n
N . D. C a m m e l b e e k coördinator bouwp
r o j e c t e n
Stagiair(e)s
D. A .B e a u d i n in dienst per 01-05-99, u i t
dienst per 31-07-99
mw I.U. E . van der Beek in dienst per
0 4 - 0 1 - 9 9 , uit dienst per 31-07-99
mw A . van den Berg uit dienst per
0 1 - 0 3 - 9 9
mw N.J. B o a s in dienst per 01-01-99, u i t
dienst per 30-04-99
mw O. B o n e b a k ke r in dienst per
0 1 - 0 4 - 9 9 , uit dienst per 31-08-99
mw B.B.M. B r a ke l in dienst per 01-04-
9 9 , uit dienst per 31-07-99
M . P. J .B ro c h in dienst per 01-10-99
mw J.H. de Bruijn uit dienst per 30-04-
9 9
mw M.L.N. van de Burgt in dienst per
1 5 - 0 9 - 9 9
mw J.M. C l e m e n t s in dienst per 21-07-
110

9 9 , uit dienst per 31-12-99
mw W. D o n ke r s l o o t in dienst per
0 1 - 0 9 - 9 9 , uit dienst per 30-11-99
mw C. van Dijst in dienst per 01-02-99,
uit dienst per 01-07-99
mw G. G ro e n in dienst per 15-03-99,
uit dienst per 15-07-99
mw E.S. van der Haar in dienst per
0 1 - 0 2 - 9 9 , uit dienst per 31-05-99
mw N. I s e r i e f in dienst per 01-02-99,
uit dienst per 31-10-99
mw N.J. Ko l f f in dienst per 28-06-99, u i t
dienst per 29-07-99
mw G. Ko p p a t z in dienst per 01-04-99,
uit dienst per 31-08-99
mw O. Ko ro t kov a uit dienst per
1 4 - 0 5 - 9 9
mw M.J. van Lely ve l d in dienst per
1 5 - 0 2 - 9 9 , uit dienst per 31-07-99
mw G. M a r ke r i n k - M a n g i r in dienst per
0 1 - 0 4 - 9 9 , uit dienst per 15-07-99
mw N.S. M a t s e r in dienst per 01-11-99
mw M.P. M .M a t h i j s e n in dienst per
1 6 - 0 2 - 9 9 , uit dienst per 31-05-99
mw K. M e l v a s in dienst per 01-07-99,
uit dienst per 30-09-99
mw M.J.O. van Merr i e n b o e r uit dienst
per 31-01-99
mw G.A.B. M o l e n a a r in dienst per
0 1 - 0 9 - 9 9
mw H. P a k a r i n e n in dienst per 01-08-
9 9 , uit dienst per 15-10-99
A . S . Pe r l o t in dienst per 01-05-99, u i t
dienst per 30-09-99
P. M . W. van Schijndel uit dienst per
3 1 - 0 5 - 9 9
mw A .S p a a n s in dienst per 01-04-99,
uit dienst per 31-08-99
I . J .S p e k in dienst per 10-05-99, u i t
dienst per 31-12-99
E . van der Spek in dienst per 18-01-99,
uit dienst per 30-04-99
H . A . J .S t e g e m a n in dienst per 01-07-99,
uit dienst per 30-11-99
mw L.Ve r l i n d e n in dienst per 01-04-99,
uit dienst per 30-06-99
mw S.Vo l t a re l in dienst per 01-05-99,
uit dienst per 30-09-99
mw J. de Vo s in dienst per 15-10-99
mw J. I j f in dienst per 01-03-99, u i t
dienst per 01-09-99
L .Z i m m e r m a n in dienst per 22-03-99,
uit dienst per 22-08-99
V ri j w i l l i ge rs
R .H e u ke l o m N e d e rlandse geschiedenis,
in dienst per 01-07-99
mw P. M .G r i f f i t h - Wa rdle A f d e l i n g
beeldhouwkunst en kunstnijve r h e i d
M . D. H a g a R i j k s p r e n t e n k a b i n e t
mw M. Ku i p e r s - Ve r b u i j s post- en
a r c h i e f z a ke n , in dienst per 01-08-99
mw K.A.L. Schuckink Ko o l - O u d e n d a l
R i j k s p r e n t e n k a b i n e t
M a a t w e r k - b a n e n p o o l e rs
E . I .G o n d i N e d e rlandse geschiedenis
K .G r av i l bureau collecties
G .S c h u i t e n R i j k s p r e n t e n k a b i n e t
H . de V r i e s R i j k s p r e n t e n k a b i n e t
T. J . van der We e l N e d e rl a n d s e
g e s c h i e d e n i s
Q u a d o - m e d ew e r ke rs
P. B o s s u rve i l l a n c e m e d e we rke r
T. K ro e t s u rve i l l a n c e m e d e we rke r, u i t
dienst per 22-11-99
Aantal vrouwen we rkzaam bij het
R i j k s mu s e u m : 171 (45%).
Pe r s o n e e l s ve re n i g i n g
Het bestuur van de pers o n e e l s v e r e n i-
ging bestond uit: Dennis Dekke r, v o o r-
z i t t e r, M a rianne Geistdörfe r, E l l e s
K a m p h u i s, F e m ke Koens, Nico va n
der Meulen, Hilda To m a s o u w, Bas Vo s.
Louis Keuter jr. maakte tot 1-8 als
voorzitter deel uit van het bestuur.
O n d e r n e m i n g s r a a d
De Ondern e m i n g s raad bestond uit:
Pieter de Dreu (Abva / K a b o ) ,v o o r z i t-
t e r, Klaas Cammelbeeck (Abva / K a b o ) ,
S t eve Cok (Abva / K a b o ) ,A rn o u t
Gunther (Vrije Lijst), Wouter Kloek
( A b va / K a b o ) , Cees Kri g e r
( A b va / K a b o ) , Suzan Meijer
( A b va / K a b o ) , Joop Oomen
( A b va / K a b o ) , Joep van der Slot
( C F O ) .
De directie vergaderde in 1998 met
de Ondern e m i n g s raad op 18/2, 1 6 / 3 ,
2 1 / 4 ,1 1 / 5 , 1 6 / 6 ,2 9 / 6 , 2 1 / 7 ,2 1 / 9 ,
1 9 / 1 0 , 17/11 en 21/12.
Ve r z u i m c i j fe r s
Gemiddeld ziekteverzuim (ex c l u s i e f
z wa n g e rs c h a p s v e rl o f ) : 8 , 6 %
Gemiddeld ziekteverzuim (inclusief
z wa n g e rs c h a p s v e rl o f ) : 1 0 , 1 %
111

B e z o e k c i j f e r s
112
B e z o e ke r s overzicht nationaal versus internationaal 1999
m a a n d e n n a t i o n a a l i n t e r n a t i o n a a l t o t a a l
j a nu a ri 42 . 669 47 % 47 . 224 53 % 89 . 893
fe b ru a ri 46 . 552 45 % 57 . 149 55 % 103 . 701
m a a rt 50 . 342 40 % 76 . 958 60 % 127 . 300
a p ri l 49 . 984 30 % 114 . 447 70 % 164 . 431
H o u d e rs van mu s e u m j a a rk a a rt e n ,
b e zo e ke rs open dag en wintert e n t o o n-
stelling zijn geteld als nationaal bezo e k .
In verband met een gewijzigde prog
rammatuur van de kassa’s zijn de
percentages nationaal en intern a t i o n a a l
b e zoek in 1995 (tot augustus) niet
geheel correct gemeten; het percentage
internationaal bezoek was in die
p e riode hoger dan hierboven we e r-
g e g e ve n .
m e i 3 7 . 9 7 2 2 7 % 1 0 4 . 3 6 9 7 3 % 1 4 2 . 3 4 1
j u n i 3 6 . 5 3 7 3 2 % 7 9 . 3 9 8 6 8 % 1 1 5 . 9 3 5
j u l i 4 1 . 6 4 6 3 8 % 6 8 . 0 8 2 6 2 % 1 0 9 . 7 2 8
a u g u s t u s 5 5 . 8 4 2 4 0 % 8 2 . 5 1 7 6 0 % 1 3 8 . 3 5 6
s e p t e m b e r 4 0 . 6 9 8 4 3 % 5 4 . 4 7 9 5 7 % 9 5 . 1 7 7
o k t o b e r 4 0 . 1 7 5 4 4 % 5 1 . 5 9 9 5 6 % 9 1 . 7 7 4
n ove m b e r 3 4 . 6 0 8 4 8 % 3 7 . 4 8 6 5 2 % 7 2 . 0 9 4
d e c e m b e r 3 1 . 4 7 3 5 3 % 2 8 . 2 9 4 4 7 % 5 9 . 7 6 7
5 0 8 . 4 9 8 3 9 % 8 0 1 . 9 9 9 6 1 % 1 310.497
Vergelijking nationaal versus internationaal bezoek 1993-1997
j a a r n a t i o n a a l i n t e r n a t i o n a a l t o t a a l
1 9 9 3 328.250 35% 6 0 8 . 1 5 0 6 5 % 9 3 6 . 4 0 0
1 9 9 4 530.908 51% 513.191 49% 1 044.099
1 9 9 5 543.166 57% 4 0 2 . 6 9 7 4 3 % 9 4 5 . 8 6 3
1 9 9 6 770.949 58% 557.342 42% 1 328.291
1 9 9 7 519.735 48% 564.917 52% 1 084.652
1 9 9 8 593.463 48% 635.982 52% 1 229.445

113
B e z o e k c i j fers per maand (1994-1998)
1 9 9 5 1 9 9 6 1 9 9 7 1998 1 9 9 9
j a nu a ri 6 7 . 0 4 3 6 1 . 6 0 5 7 2 . 8 7 8 75.774 8 9 . 8 9 3
fe b ru a ri 7 2 . 4 8 3 6 2 . 8 9 0 5 9 . 8 8 0 90.782 1 0 3 . 7 0 1
m a a rt 68.834 9 9 . 5 9 7 8 0 . 8 7 7 82.071 1 2 7 . 3 0 0
a p ri l 1 0 8 . 0 2 9 1 2 2 . 4 4 1 1 0 4 . 8 1 0 120.253 1 6 4 . 4 3 1
m e i 9 1 . 7 9 0 1 3 9 . 6 4 1 1 1 5 . 3 2 8 118.071 1 4 2 . 3 4 1
j u n i 7 7 . 9 3 2 8 8 . 4 3 8 8 6 . 7 0 1 96.607 1 1 5 . 9 3 5
j u l i 8 4 . 0 1 7 101.004 1 0 9 . 1 5 9 1 0 1 . 4 7 1 1 0 9 . 7 2 8
a u g u s t u s 98.213 1 2 6 . 6 8 8 1 1 5 . 4 2 6 122.684 1 3 8 . 3 5 6
s e p t e m b e r 7 7 . 0 7 3 1 0 7 . 5 4 0 8 3 . 3 5 2 110.516 9 5 . 1 7 7
o k t o b e r 8 1 . 5 4 2 1 4 0 . 5 7 5 9 2 . 9 3 8 129.733 9 1 . 7 7 4
n ove m b e r 55.568 1 2 5 . 3 5 5 8 1 . 9 8 3 88.934 7 2 . 0 9 4
d e c e m b e r 6 3 . 3 3 9 152.517 8 1 . 3 2 0 92.549 5 9 . 7 6 7
t o t a a l 9 4 5 . 8 6 3 1 3 2 8 . 2 9 1 1 0 8 4 . 6 5 2 1 2 2 9 . 4 4 5 1 3 1 0 . 4 9 7
i n d e x . 098 .134 .112 .125 .135
( 1989 = 100 )
B e z o e k c i j fers studiezaal bibliotheek
en Rijkspre n t e n k a b i n e t
B e zo e ke rs studiezaal: ( raadplegen van
b o e ken uit de bibliotheek en we rke n
uit het Rijksprentenkabinet) 3.592
Door externen geraadpleegde boeke n
en tijdschriften en ve i l i n g c a t a l o g i : 7 . 1 6 2
( w a a rvan 5.132 boeke n , 859 tijdschri f-
t e n , 654 veilingcatalogi en 517 ko s t b a r e
we rke n )
Aantal aanv ragen prenten, t e ke n i n g e n
en fo t o ’s : 3.080 (waarvan 2.155
p r e n t e n , 889 tekeningen en 36 fo t o ’s )

Financieel overz i c h t 1 9 9 9
1 1 6 Bericht van de Raad van To e z i c h t
1 1 7 Verslag van de directie
1 2 2 Geconsolideerde balans
1 2 3 Geconsolideerde functionele
e x p l o i t a t i e r e k e n i n g
1 2 4 Geconsolideerd kasstroomoverzicht
1 2 6 Grondslagen voor waardering en
r e s u l t a a t b e p a l i n g
1 2 9 Toelichting op de geconsolideerde
b a l a n s
1 3 6 Toelichting op de geconsolideerde
functionele exploitatierekening
1 3 9 S t i c h t i n g s b a l a n s
1 4 0 Exploitatierekening van de
S t i c h t i n g
1 4 0 Toelichting op de stichtingsbalans
1 4 1 Overige gegevens
1 4 2 M e e r j a r e n o v e r z i c h t
1 4 3 Samenstelling Raad van To e z i c h t
115

116
Bericht van de Raad van To e z i c h t
Op 27 m a a rt 1999 is onze collega, de heer M.J. Drabbe op 57- jarige leeftijd overleden. Michael Drabbe heeft zich
niet alleen als lid van de Raad van Toezicht, maar ook als bestuurslid van de Stichting de Staalmeesters en het
Rijksmuseum Fonds en als bestuurslid van de Ve reniging van Vrienden voor Aziatische Kunst, altijd met veel enthou -
siasme en inspiratie ingezet voor het Rijksmuseum. Het museum zal hem node moeten missen.
J a a rrekening en bestemming van het exploitatiesaldo
De door de directie opgestelde jaarrekening over het boekjaar 1999 is gecontroleerd door Deloitte &
Touche Accountants (conform artikel 13 . 3 van de statuten). Hun accountantsverklaring is opgenomen bij
de overige gegevens. De jaarrekening is door de directie ter goedkeuring voorgelegd aan de Raad van
Toezicht. De Raad heeft mede op grond van de accountantsverklaring en hun verslag de jaarrekening goedgekeurd
waarna deze door de algemeen directeur van de Stichting is vastgesteld (conform artikel 13 . 4 v a n
de statuten). In overleg met de directie is besloten het exploitatiesaldo toe te voegen aan de vrije reserv e s .
M u t a t i e s
De voorzitter van de Raad van Toezicht, de heer Dr Ir Th. Quené, heeft zijn functie met ingang van 1
juni 1999 neergelegd. De heer Quené heeft vanaf de voorbereiding van de verzelfstandiging en de voorbereidende
onderhandelingen met het departement een belangrijke inbreng gehad. Hij heeft de functie
van voorzitter in alle opzichten op voortreffelijke wijze vervuld. Wij zijn hem daarvoor zeer erkentelijk.
De heer Mr J.M. Hessels heeft hem per 1 juni 1999 als voorzitter opgevolgd. Per 21 juni 1999 zijn de
heer Dr H.H.F Wijffels en mevrouw Drs P.M. Noordervliet-Bol als lid toegetreden.
To e z i c h t
Met de directie is in het verslagjaar regelmatig overleg geweest over de gang van zaken en is driemaal
vergaderd. Hierbij werd bijzondere aandacht besteed aan de administratieve organisatie en interne controle,
Het Nieuwe Rijksmuseum, beveiligingsaspecten, recuperatiekunst, de personele doelstellingen, de
herstructurering van bedrijfsprocessen, de operationele gang van zaken, het operationele en investeringsbudget
en de financiële resultaten. Daarnaast heeft de Raad de subsidieaanvraag voor de
Kunstenplan periode 2001 – 2004 en het financiële plan met betrekking tot de activiteiten rondom Het
Nieuwe Rijksmuseum gedurende de periode 2001 – 2008 goedgekeurd. Tevens heeft een lid van de Raad
van Toezicht een speciale overlegvergadering met de ondernemingsraad bijgewoond.
De Raad van Toezicht complimenteert de directie en de medewerkers met de behaalde resultaten over
1 9 9 9 en heeft waardering voor de wijze waarop dit is behaald.
Amsterdam, 21 maart 2000 De Raad van To e z i c h t Mr J.M. Hessels, voorzitter
Prof. Mr I.P. Asscher- Vo n k
Drs P.M. Noorderv l i e t - B o l
Prof. Dr J.R. Glasz
Dr H.H.F. Wijffels
Neil MacGregor

117
Verslag van de dire c t i e
R e s u l t a t e n
Het boekjaar 1 9 9 9 is afgesloten met een positief exploitatiesaldo van n l g 1.6 4 9.0 0 0 ten opzichte van
een begroot overschot van n l g 5 0 0.0 0 0.
Dit hoger dan begroot resultaat van n l g 1.149.000 is voornamelijk toe te schrijven aan hogere
baten (n l g 6.683.000). Deze hogere baten betreffen onder meer de hogere entreeopbrengsten (n l g
2.412.000) door grotere bezoekersaantallen, de bruto marge verkopen van de tijdelijke winkel in verband
met de tentoonstelling Van Gogh te Gast (n l g 488.000) en een niet begrootte bijdrage van de
VSB inzake projecten van de afdeling Nederlandse Geschiedenis (n l g 444.000). Tevens is de subsidie
OCenW hoger dan begroot (n l g 1.035.000) als gevolg van aanpassingen aan prijs/loonstijgingen. De
gevolgen van de fusie met Stichting De Staalmeesters zijn bij het opstellen van de begroting 1999 n i e t
meegenomen. In de jaarrekening 1999 is hierom sprake van een hogere vrijval uit de egalisatiereserve
investeringsbijdragen (n l g 1.841.000) .
Tegenover deze hogere baten stonden ook hogere kosten (n l g 3.363.000). Als gevolg van de fusie
met de voormalige Stichting De Staalmeesters stegen de afschrijvingslasten (n l g 2.101.000). De
dotatie aan de voorziening huisvesting waarmee in 1998 een aanzet werd gemaakt, is in 1999 g e c o n t i-
nueerd (n l g 500.000). Tijdens het jaar zijn er extra bedragen gefourneerd aan het tentoonstellingsbudget
(n l g 484.000) alsmede voor publiciteit algemeen (n l g 379.000) en digitaliseringsprojecten
(n l g 250.000). Tevens zijn er extra publicaties uitgebracht (n l g 468.000) .
De rente baten waren over 1 9 9 9 hoger dan begroot (n l g 4 4 5.0 0 0). Hier staat tegenover dat door
de fusie met de Stichting De Staalmeester in 1 9 9 9 sprake was van niet begrote rentelasten (n l g
5 6 4.0 0 0) inzake de hypotheek Druckerv l e u g e l .
Het saldo van de buitengewone baten en lasten bedraagt n l g 2.306.000 negatief. Belangrijkste
aandeel hiervan bestaat uit de toevoeging aan de voorziening herstructurering van n l g 1.370.000.
Daarnaast bleek bij een nauwkeurige analyse van de situatie met betrekking tot de tekorten bij het
S F P, als gevolg van de verzelfstandiging, inzake pensioen- en VUT voorzieningen, dat aanvullende
r e s e rveringen om deze tekorten op te vangen noodzakelijk zijn. Het jaarlijks tekort gedurende de
jaren 1999 tot en met 2001 bedraagt voor de musea gezamenlijk circa 3,2 miljoen op jaarbasis. In
verband hiermee is over 1999 een extra last genomen van n l g 1.072.000.
Fusie met de Stichting De Staalmeesters
Op 2 7 oktober 1 9 9 9 is het voorstel tot fusie tussen Stichting Het Rijksmuseum (verkrijgende rechtspersoon)
en Stichting De Staalmeesters (verdwijnende rechtspersoon) ondertekend. De fusie betreft
een juridische fusie, in de zin van artikel 2: 3 0 9 van het Burgerlijk Wetboek. De volgende redenen

118
waren aanleiding voor deze fusie:
Juridisch oogpunt
Stichting Het Rijksmuseum heeft zich steeds garant gesteld voor de schulden van Stichting
De Staalmeesters. De verbouwing van de Druckervleugel (Zuidvleugel), waarvoor Stichting De
Staalmeesters mede is opgericht, is inmiddels met succes afgerond. Het resterende batig saldo van
Stichting De Staalmeesters kan alleen in het belang van Stichting Het Rijksmuseum worden aangewend
en gaat middels deze juridische fusie onder algemene titel over naar Stichting Het
R i j k s m u s e u m .
Economisch oogpunt
De beide stichtingen werken reeds enige tijd op hechte wijze samen en zijn feitelijk bezien reeds
geïntegreerd. De juridische integratie zal een positieve invloed hebben op de aanwezige economische
spankracht en verdere uitbreiding van de bedrijfsactiviteiten ten goede komen. Voorts zal de fusie leiden
tot kostenbesparingen.
Sociaal oogpunt
De fusie heeft geen gevolgen op het sociale vlak aangezien er geen personele consequenties zijn verbonden
aan de fusie.
Overeenkomstig artikel 5 van het fusievoorstel, zijn de financiële gegevens van Stichting De
Staalmeesters met ingang van 1 januari 1 9 9 9 opgenomen en verantwoord in de jaarrekening van
Stichting Het Rijksmuseum.
Rijksmuseum Holding B.V. en Rijksmuseum Merchandising B.V.
Medio 1999 zijn de Rijksmuseum Holding B.V. (100 % deelneming van Stichting Het Rijksmuseum)
en de Rijksmuseum Merchandising B.V. (100 % deelneming van Rijksmuseum Holding B.V.) opgericht.
Aanleiding voor de oprichting van beide vennootschappen is de verdere uitbreiding van de
commerciële activiteiten van Het Rijksmuseum buiten de muren van het museum zelf. Door het
opzetten van een holdingstructuur voor deze activiteiten, wordt een organisatorische, financiële en
fiscale afgrenzing van deze activiteiten ten opzichte van de reguliere museale activiteiten bewerkstelligd.
Bij verdere uitbreiding van de commerciële activiteiten in de toekomst, zal ook verdere uitbreiding
van deze holdingstructuur plaatsvinden. Door de oprichting van eerder genoemde twee vennootschappen,
is bij het opstellen van de jaarrekening 1999 sprake van consolidatie van groepsbalansen
en exploitatierekeningen.
O p b rengsten en bezoekers
In het jaar 1 9 9 9 kwamen 1.3 1 0.4 9 7 bezoekers naar het Rijksmuseum. Hiermee werd bijna het succesvolle
Jan Steen Jaar 1 9 9 6 geëvenaard. De hoge bezoekersaantallen zijn voor een deel het resultaat
van de tentoonstelling "Van Gogh te gast" in de Zuidvleugel. Daarnaast is het bezoek in de zomerpe-

119
riode hoog geweest. Ook is er door de programmering een verschuiving te constateren van nationaal
(5 2 % in 1 9 9 8, 3 9 % in 1 9 9 9), naar internationaal publiek (4 8 % in 1 9 9 8, 6 1 % in 1 9 9 9) .
De in 1998 ingezette lijn van inkomstenoptimalisatie zet door. Naast de hogere opbrengsten van
entreegelden hebben met name de inkomsten uit merchandising en winkelverkoop in 1999 b i j g e d r a-
gen aan het positieve exploitatieresultaat. Er is tevens gestart met verkopen via Internet. Ook de
opbrengsten uit sponsoring zijn sterk verbeterd ten opzichte van voorgaande jaren. De verh o u d i n g
subsidie/eigen inkomsten is sinds de verzelfstandiging in 1995 sterk verbeterd.
1 9 9 5 1 9 9 6 1 9 9 7 1 9 9 8 1 9 9 9
Subsidie OCenW 7 0 % 6 5 % 6 8 % 6 0 % 5 7 %
Met de verhouding van 5 7 % subsidie ten opzichte van 4 3 % eigen inkomsten is het Rijksmuseum in
1 9 9 9 ruim boven de target uit het ondernemingsplan 1 9 9 9/2 0 0 0 b e l a n d .
H e r s t ru c t u rering bedrijfsprocessen en re d u c e ren van kosten
In 1999 is de nieuwe structuur van de Rijksmuseumorganisatie doorgevoerd en is de grote herstructureringsoperatie
beëindigd. De reorganisatie van het facilitair bedrijf is succesvol afgerond; de avonden
nachtdiensten bij de afdeling installaties zijn opgeheven, de personeelskantine is uitbesteed, er
heeft een afslanking plaatsgevonden bij het gebouwenbeheer en de procedure Europese aanbesteding
van de huishoudelijke dienst is opgestart. Daarnaast zijn er nieuwe afdelingen gevormd op
inhoudelijk gebied, te weten de afdeling Tentoonstellingen, de afdeling Marketing & Communicatie
en Bureau Collecties.
De voorziening herstructurering die op de balans ultimo 1999 te zien is betreft de afwikkeling van
rechten die voortvloeien uit het sociaal plan; de afwikkeling van de opleidingsverplichtingen voortvloeiend
uit de herstructurering, de kosten van de Europese aanbesteding huishoudelijke dienst en
de daaruit voortvloeiende personele kosten (waaronder pensioenverplichtingen). Daarnaast zijn er
posten opgenomen voor (juridische) adviezen en de in 2000 te houden evaluatie.
Pensioen & VUT
Gedurende 1999 is duidelijkheid verkregen over het verwachte tekort ultimo 1999 van de Ve r e n i g i n g
van Rijksgesubsidieerde Musea (VRM) bij de pensioenuitvoerder SFP. Dit verwachte tekort voor de
totale musea bedraagt circa n l g 5 miljoen. Voor 2000 en 2001 valt er jaarlijks nog eens een tekort te
v e rwachten voor de totale musea van circa n l g 3,2 miljoen per jaar. Deze tekorten ontstaan door de
hoge VUT-lasten (circa n l g 1,8 miljoen per jaar) en door verschillen tussen de doorsnee premie volgens
de bij de verzelfstandiging vastgestelde staffel, en de werkelijke actuariële premie benodigd voor
de inkoop van de rechten. Deze tekorten komen voor rekening van de Musea. Aangezien er geen volledig
inzicht is voor het Rijksmuseum en de andere musea, in welke mate zij individueel hebben bij-

120
gedragen in het totale tekort, is het aandeel van het Rijksmuseum in dit tekort bepaald uitgaande
van de relatieve omvang van het Rijksmuseum ten opzichte van het totaal. Dit houdt in dat het Rijksmuseum
circa 28 % van het tekort ultimo 1999 (circa n l g 1,5 miljoen) voor haar rekening zal moeten
nemen. Dit bedrag is per jaareinde opgenomen als nog te betalen. Tevens betekent dit voor de
jaren 2000 en 2001 jaarlijks een extra pensioenlast van circa n l g 1 miljoen.
Stelselwijziging Rijksgebouwendienst
In 1999 is de zogenaamde stelselwijziging van de Rijksgebouwendienst van kracht geworden. Omdat
de financiële gevolgen van deze omslag verregaand zijn, is er een werkgroep door de VRM in het
leven geroepen die in overleg met de Rijksgebouwendienst het voorbereidende werk voor de (huur)
contractswijzigingen met de musea zou voorbereiden. Gaandeweg is duidelijk geworden dat er geen
garantie van het Ministerie van OCenW komt om de financiële gevolgen hiervan budgettair neutraal
te laten plaatsvinden. Momenteel bevindt dit overleg zich in een patstelling.
Het Nieuwe Rijksmuseum
Het jaar 1999 heeft in het teken gestaan van de voorbereidingen voor de grootscheepse renovatie van
het Rijksmuseumcomplex. Naast het functioneel programma van eisen dat in 1998 gereed kwam, is er
in 1999 een technisch programma van eisen geformuleerd (maart 1999) en is er door een regiegroep
bestaande uit de Rijksgebouwendienst (VROM), het Ministerie van OCenW (cultureel erf g o e d )
en het Rijksmuseum, een structuurplan vervaardigd (VROM/RGD 16 augustus 1999) waarin de plannen
verwoord worden. De uitkomst van het structuurplan waren een drietal varianten (inpassingstudies)
waarbij als indicatieve kostenopstellingen bedragen variërend van n l g 430 miljoen tot n l g 485
miljoen (inclusief BTW) voorkomen. Op basis van dit structuurplan heeft het kabinet op 19 n o v e m-
ber 1999 een bijdrage van n l g 100 miljoen toegekend ten behoeve van het Rijksmuseum Amsterdam
(modernisering en gebruiksklaar maken voor de volgende eeuw). Er wordt verwacht dat het project
kan plaatsvinden in de periode 2003 tot en met 2006.
Vooruitlopend op het project zullen er een groot aantal maatregelen op het gebied van de brandveiligheid
getroffen moeten worden (aanschrijving tot het treffen van voorzieningen stadsdeel
Amsterdam Oud Zuid, 4 februari 2000) om de gebruiksvergunning van de brandweer te continueren
tot aan de renovatie.
Planning 2 0 0 0 tot en met 2 0 0 8
In 1998 is er een ondernemingsplan 1999/2000 v e rvaardigd waarin een groot aantal doelstellingen
op financieel en personeel gebied zijn geformuleerd. Er kan geconcludeerd worden dat sinds 1998
met name de doelstelling om het eigen vermogen van de Stichting op te bouwen naar een niveau
waarmee de benodigde weerstand voor calamiteiten (waaronder omzetderving) gewaarborgd is, voor
80 % gehaald is. In de toelichting op het vermogen is de opbouw per jaar vanaf 1997 u i t e e n g e z e t .
Het financiële plan 2001 tot en met 2008 is gebaseerd op de veronderstelling dat de grootscheepse

121
renovatie zijn beslag gaat krijgen in de periode 2003 tot en met 2006 waarbij voorwaarde scheppende
onderdelen al in 2001 tot en met 2002 uitgevoerd kunnen worden. Tevens wordt er rekening gehouden
met een substantiële bijdrage van het Rijksmuseum voor de museale herinrichting. Er is tevens
rekening gehouden met een zeer beperkte openstelling (Zuidvleugel) van het Rijksmuseum tijdens
het renovatieproces.
S u b s i d i e
De Stichting Het Rijksmuseum wordt gesubsidieerd door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en
Wetenschappen (OCenW). Voor de periode 1997-2000 is door het Ministerie van OCenW een meerjarig
instellingssubsidie verleend van in totaal n l g 120.132.000. Binnen de gereserveerd subsidie is
een bedrag opgenomen voor kunstaankopen van n l g 750.000. Jaarlijks wordt de subsidie aangepast
aan de ontwikkeling van de loonkosten en overige prijspeilwijzigingen.
Amsterdam, 2 1 maart 2 0 0 0
De Dire c t i e
Prof. Drs R. de Leeuw, hoofddirecteur
Dr J.P. Filedt Kok, directeur collecties
Drs D.J. Elders, zakelijk directeur

122
G e c o n s o l i d e e rde balans
(na bestemming exploitatiesaldo)
( b e d ragen x NLG 1.000) 31 december 1999 31 december 1998
Vaste activa
Immateriële vaste activa .329 . 000
Materiële vaste activa 21 . 520 10 . 130
Financiële vaste activa 8 . 400 . 000
3 0 . 2 4 9 1 0 . 1 3 0
Vlottende activa
Vo o r r a d e n 1 . 317 1 . 707
Vo r d e r i n g e n 6 . 851 4 . 439
Liquide middelen 18 . 646 15 . 590
2 6 . 8 1 4 2 1 . 7 3 6
Af: kortlopende schulden 1 6 . 4 9 4 1 4 . 0 0 5
We r k k a p i t a a l 1 0 . 3 2 0 7 . 7 3 1
Te fi n a n c i e ren vermoge n 4 0 . 5 6 9 1 7 . 8 6 1
G r o e p s v e r m o g e n 10 . 507 5 . 574
Bestemmingsfonds kunstaankopen . 078 .307
E g a l i s a t i e r e s e rve investeringsbijdragen 16 . 504 5 . 205
Vo o r z i e n i n g e n 6 . 430 6 . 703
Langlopende schulden 7 . 050 . 072
F i n a n c i e rend vermogen 4 0 . 5 6 9 1 7 . 8 6 1

123
G e c o n s o l i d e e rde functionele exploitatiere ke n i n g
( b e d ragen x NLG 1.000) 1 9 9 9 1 9 9 9 1 9 9 8
( u i t ko m s t ) ( b e g r o t i n g ) ( u i t ko m s t )
O p b re n g s t e n
Directe opbrengsten 2 0 . 6 3 7 1 6 . 8 7 5 1 8 . 6 0 8
Indirecte opbrengsten .7 2 7 .7 1 8 .526
totaal opbre n g s t e n 2 1 . 3 6 4 1 7 . 5 9 3 1 9 . 1 3 4
B i j d r a g e n
Subsidie Ministerie OCenW 3 3 . 0 3 2 3 1 . 9 9 7 3 1 . 8 1 0
Overige subsidies en bijdragen 3 . 2 9 9 1 . 4 2 2 1.499
totaal bijdra ge n 3 6 . 3 3 1 3 3 . 4 1 9 33.309
som der baten 5 7 . 6 9 5 5 1 . 0 1 2 5 2 . 4 4 3
L a s t e n
B e h e e r s l a s t e n 34 . 487 31 . 902 30 . 245
C o l l e c t i e f u n c t i e 9 . 056 9 . 576 9 . 392
P u b l i e k s f u n c t i e 10 . 436 9 . 138 9.577
som der lasten 5 3 . 9 7 9 5 0 . 6 1 6 4 9 . 2 1 4
Rentebaten en soortgelijke baten .8 9 6 .2 0 0 .7 7 1
Rentelasten en bankkosten -.6 5 7 .- 9 6 -.1 0 2
totaal saldo rentebaten en -lasten .2 3 9 .1 0 4 .6 6 9
saldo uit gewone bedri j f s u i t o e fe n i n g 3 . 9 5 5 -.5 0 0 3 . 8 9 8
Buitengewone baten .4 8 3 . 0 00 1 . 1 6 6
Buitengewone lasten - 2 . 7 8 9 . 0 00 -2.328
totaal saldo buitengewone baten en lasten - 2 . 3 0 6 . 0 00 - 1 . 1 6 2
E x p l o i t a t i e s a l d o 1 . 6 4 9 .5 0 0 2 . 7 3 6

124
G e c o n s o l i d e e rd kasstro o m ove r z i c h t
( b e d ragen x NLG 1.000) 1 9 9 9 1 9 9 9 1 9 9 8
( u i t ko m s t ) ( b e g r o t i n g ) ( u i t ko m s t )
K a s s t room uit operationele activiteiten
E x p l o i t a t i e r e s u l t a a t 1 . 6 4 9 .5 0 0 2 . 7 3 6
Aanpassingen voor:
Afschrijvingen materiële vaste activa 4 . 634 2 . 801 2.268
Afschrijvingen materiële vaste activa . 005 . 000 . 000
Vrijval egalisatiereserve investeringsbijdragen - 3 . 418 - 1 . 294 - 1 . 291
Mutatie voorzieningen -.273 -.120 1.657
bruto kasstroom uit operationele activiteiten 2 . 5 9 7 1 . 8 8 7 5.370
Mutatie in voorraden .3 9 0 . 0p m -.2 2 4
Mutatie in vorderingen -2 . 5 9 6 . 0p m -1 . 6 5 0
Mutatie in kortlopende schulden 1.8 4 7 . 0p m .8 2 6
netto kasstroom uit operationele activiteiten 2 . 2 3 8 1 . 8 8 7 4 . 3 2 2
K a s s t room uit inve s t e r i n g s a c t i v i t e i t e n
Investeringen in materiële vaste activa - 1 . 349 - 3 . 626 - 2 . 733
Investeringen in immateriële vaste activa -.334 . 000 . 000
Desinvesteringen in materiële vaste activa . 029 . 000 . 000
Ontvangen egalisatiereserve investeringsbijdragen . 076 . 000 .168
k a s s t room uit inv e s t e ri n g s a c t i v i t e i t e n - 1 . 5 7 8 - 3 . 6 2 6 - 2 . 5 6 5
K a s s t room uit financieringsactiviteiten
Ontvangsten op financiële vaste activa 1 . 400 1.400 1.400
Aflossingen op langlopende schulden - 1 . 244 - 2 . 141 - 2 . 724
Bijdragen en schenkingen kunstaankopen 5 . 657 2 . 230 3 . 682
K u n s t a a n k o p e n - 5 . 886 - 2 . 950 - 3 . 385
k a s s t room uit fi n a n c i e ri n g s a c t i v i t e i t e n .- 7 3 -1.461 - 1 . 0 2 7

125
1 9 9 9 1 9 9 9 1 9 9 8
( u i t ko m s t ) ( b e g r o t i n g ) ( u i t ko m s t )
netto kasstroom uit operationele activiteiten 2 . 2 3 8 1 . 8 8 7 4.322
k a s s t room uit inv e s t e ri n g s a c t i v i t e i t e n - 1 . 5 7 8 - 3 . 6 2 6 - 2 . 5 6 5
k a s s t room uit fi n a n c i e ri n g s a c t i v i t e i t e n .- 7 3 -1.461 - 1 . 0 2 7
mutatie liquide middelen 0 .5 8 7 - 3 . 2 0 0 .7 3 0
Fusie Rijksmuseum–Stichting . 0 00 . 0 00 1 . 6 6 0
Fusie Stichting de Staalmeesters 2 . 4 6 9 . 0 00 . 0 00
Liquide middelen begin boekjaar 1 5 . 5 9 0 1 5 . 5 9 0 1 3 . 2 0 0
Liquide middelen einde boekjaar 1 8 . 6 4 6 1 2 . 3 9 0 1 5 . 5 9 0
Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode.
Het verschil tussen de werkelijke toename van de liquide middelen van circa N L G 3 miljoen, ten
opzichte van een begrote afname van circa N L G 3 miljoen, is met name ontstaan door de fusie met
Stichting de Staalmeesters (N L G 2 , 5 miljoen), het uitstellen van een aantal belangrijke investeringen
naar 2000 (N L G 1 , 9 miljoen) en een hoger dan begroot resultaat (N L G 1 , 1 m i l j o e n ).

126
G rondslagen voor waardering en re s u l t a a t b e p a l i n g
1 . A l g e m e e n
1 . 1 . O p r i c h t i n g
De Stichting Het Rijksmuseum is statutair opgericht per 1 juli 1 9 9 5 en is gevestigd te Amsterdam.
1 . 2 . Doelstelling en activiteiten
De Stichting Het Rijksmuseum heeft statutair als doel:
– het in stand houden van het Rijksmuseum Amsterdam als museum van kunst en geschiedenis;
– het (inter)nationale publiek een representatief overzicht van de Nederlandse kunst en geschiedenis
vanaf de middeleeuwen en belangrijke aspecten van de Europese en Aziatische kunst te tonen.
Dit impliceert dat het Rijksmuseum voorwerpen van kunst en geschiedenis verzamelt, bewaart,
beheert, conserveert, restaureert, wetenschappelijk onderzoekt en bewerkt, presenteert, toegankelijk
maakt en tentoonstellingen organiseert. De Stichting is een permanente instelling, toegankelijk voor
het publiek en niet gericht op het maken van winst. De Stichting kan ter bereiking van haar doel
samenwerken met alle daarvoor in aanmerking komende (overh e i d s ) i n s t e l l i n g e n .
1 . 3 . M i d d e l e n
De Stichting verkrijgt haar middelen met name door:
– verkoop van toegangsbewijzen;
– opbrengst van copyrights, verkoop van prentbriefkaarten, posters, catalogi en dergelijke;
– schenkingen, legaten en erf s t e l l i n g e n ;
– subsidies, bijdragen van overheden en donaties.
2. Indeling jaarrekening en vergelijkende cijfers
De indeling van de jaarrekening is met ingang van 1997 gebaseerd op het op 6 februari 1998 v e r-
schenen Handboek financiële verantwoording cultuursubsidies Musea van het Ministerie van OCenW.
Deze indeling is grotendeels gelijk aan die van het Burgerlijk Wetboek, Boek 2, Titel 9.
De in het handboek gestelde eisen beogen enerzijds duidelijkheid te bieden aan de instellingen zelf
en anderzijds uniformiteit te bevorderen in de presentatie van de te leveren financiële gegevens.

Bericht van de Raad van To e z i c h t
127
3. Wa a rd e r i n g s g ro n d s l a g e n
3.1. Algemeen
De waardering en bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van historische kosten. Vo o r z o v e r
niet anders is vermeld zijn de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. Baten en lasten
worden toegerekend aan het jaar waarop ze betrekking hebben, ongeacht of ze tot ontvangsten of
uitgaven hebben geleid. Baten worden slechts opgenomen voorzover zij op balansdatum zijn gerealiseerd.
Lasten en risico’s die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar, worden in acht
genomen indien zij voor het maken van de jaarrekening bekend zijn geworden.
3 . 2. Criteria voor consolidatie
In de geconsolideerde jaarrekening zijn de financiële gegevens opgenomen van Stichting Het
Rijksmuseum en van de groepsmaatschappijen waarin Stichting Het Rijksmuseum direct of indirect
meer dan de helft van het stemgerechtigde kapitaal houdt of waarin Stichting Het Rijksmuseum op
grond van aanvullende regelingen beschikt over de beslissende zeggenschap ter zake van het bestuur
en het financiële beleid. De activa, passiva, resultaten en kasstromen van deze groepsmaatschappijen
zijn in de consolidatie betrokken onder eliminatie van de onderlinge verhoudingen en transacties.
De opgenomen groepsmaatschappijen, gevestigd te Amsterdam, zijn:
- Rijksmuseum Holding B.V. (deelname 1 0 0 % )
- Rijksmuseum Merchandising B.V. (deelname 1 0 0 % )
3 . 3. Omrekening van vreemde valuta
Vorderingen, schulden en verplichtingen in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koers per
balansdatum. Transacties in vreemde valuta gedurende verslagperiode zijn in de jaarrekening verwerkt
tegen de afwikkelingskoers. Uit de omrekening per balansdatum voortvloeiende koersverschillen
worden opgenomen in de exploitatierekening.
3 . 4. Kunstcollectie
De kunstcollectie is eigendom van de Staat der Nederlanden en is daarom niet in de balans opgenomen.
De collectie is ook niet verzekerd.

128
3 . 5. Grondslagen voor de waardering van activa en passiva
3 . 5 . 1. Immateriële vaste activa
De kosten van programmeren, vormgeven en overige bijkomende kosten inzake de We b - s i t e
Rijksmuseum, worden geactiveerd als ‘Web-site’ tot ten hoogste de aan derden gedane uitgaven
verminderd met de afschrijvingen. De afschrijvingen vinden lineair plaats en zijn gebaseerd op een
economische levensduur van 3 j a a r.
3 . 5 . 2. Materiële vaste activa
De materiële vaste activa worden gewaardeerd op verkrijgingsprijs, verminderd met de cumulatieve
afschrijvingen. De afschrijvingen zijn gebaseerd op de geschatte economische levensduur en worden
berekend op basis van een vast percentage van de verkrijgingsprijs. Er wordt afgeschreven vanaf het
moment van ingebruikneming.
De waarde en de resterende levensduur van de inventaris en de opstelling vaste presentatie collectie
van voor de verzelfstandiging, alsmede die van de Zuidvleugel (begin 1996 overgedragen aan de
Stichting Het Rijksmuseum) zijn gebaseerd op taxaties door onafhankelijke derden. Deze activa en
hun afschrijvingen zijn overeenkomstig deze taxaties opgenomen.
3 . 5 . 3. Vo o rr a d e n
De voorraden worden gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs of lagere netto-opbrengstwaarde.
3 . 5 . 4. Vo rd e r i n g e n
De vorderingen worden opgenomen tegen nominale waarde, onder aftrek van de noodzakelijk geachte
voorzieningen voor oninbaarheid. Deze voorzieningen zijn bepaald op basis van een beoordeling
van de individuele vorderingen.
3 . 5 . 5. Egalisatiere s e rve investeringsbijdragen
Ontvangen investeringssubsidies en bijdragen ten behoeve van de aanschaf van materiële vaste activa
worden verantwoord onder de post egalisatiereserve investeringsbijdragen. Deze post valt vrij ten gunste
van de exploitatierekening overeenkomstig de afschrijving op de met deze subsidies en bijdragen
verkregen materiële vaste activa.
3 . 5 . 6 . Vo o rz i e n i n g e n
De voorzieningen worden op nominale waarde gewaardeerd.

129
3 . 6 . G rondslagen voor de bepaling van het re s u l t a a t
3 . 6 . 1. Exploitatiesubsidie OCenW
De onderdelen van de subsidie die bestemd zijn voor kunstaankopen en de financiering van de
Zuidvleugel zijn gezien hun aard niet ten gunste van de exploitatierekening gebracht.
3 . 6 . 2. Schenkingen en kunstaankopen
Schenkingen en subsidies voor kunstaankopen worden gezien hun aard niet in de exploitatierekening
verantwoord, maar rechtstreeks aan het bestemmingsfonds toegevoegd. Kunstaankopen worden rechtstreeks
betaald uit dit bestemmingsfonds.
3 . 6 . 3. Buitengewone re s u l t a t e n
Buitengewone baten en lasten vloeien voort uit handelingen en gebeurtenissen die zich onderscheiden
van de normale bedrijfsactiviteiten en zijn derhalve van incidentele aard.
Toelichting op de geconsolideerde balans
Immateriële vaste activa
( b e d ragen x NLG 1.000)
We b s i t e
Stand 1 januari
A a n s c h a f w a a r d e 0
Cumulatieve afschrijvingen 0
B o e k wa a rde 1 januari 0
Mutaties boekjaar
I n v e s t e r i n g e n 3 3 4
A f s c h r i j v i n g e n -5
Stand per 31 december
3 2 9
A a n s c h a f w a a r d e 3 3 4
Cumulatieve Afschrijvingen -5
B o e k wa a rde 31 december 3 2 9

130
Materiële vaste activa Vo o ru i t Ve r b o u w i n g e n I nve n t a ri s M u s e a l e O ve ri g e To t a a l
( b e d ragen x NLG 1.000) betaald op a p p a ratuur en i nve n t a ri s vaste
m a t e ri ë l e I n ri c h t i n g b e d ri j f s -
vaste activa
m i d d e l e n
Stand 1 januari
A a n s c h a f w a a r d e 0 1 . 464 22 . 138 2 . 264 72 25 . 938
Cumulatieve afschrijvingen 0 - 24 -15. 082 -446 -38 -15. 808
B o e k wa a rde 1 januari 0 1 . 4 4 0 7.0 5 6 1.6 0 0 3 4 1 0 . 1 3 0
Mutaties boekjaar
Consolidatie: aanschafwaarde 0 21 . 006 0 0 0 21 . 006
Consolidatie: cumulatieve
a f s c h r i j v i n g e n 0 - 6 . 302 0 0 0 -6. 302
Aanschafwaarde desinvesteringen 0 0 0 0 - 72 - 72
Cumulatieve afschrijvingen
d e s i n v e s t e r i n g e n 0 0 0 0 43 43
I n v e s t e r i n g e n 379 38 821 21 90 1 . 349
A f s c h r i j v i n g e n 0 -2. 249 -2. 136 -227 -22 -4. 634
3 7 9 1 2 . 4 9 3 -1 . 3 1 5 -2 0 6 -3 9 1 1 . 3 9 0
Stand per 31 december
A a n s c h a f w a a r d e 3 7 9 2 2 . 5 0 8 2 2.9 5 9 2.2 8 5 9 0 4 8 . 2 2 1
Cumulatieve afschrijvingen 0 -8 . 5 7 5 -1 7 . 2 1 8 -8 9 1 -1 7 -2 6 . 7 0 1
B o e k wa a rde 31 december 3 7 9 1 3 . 9 3 3 5 . 7 4 1 1 . 3 9 4 7 3 2 1 . 5 2 0
De verzekerde waarde ultimo 1 9 9 9 bedraagt n l g 1 7.8 7 5 . 0 0 0.

131
Financiële vaste activa
O ve rige financiële
( b e d ragen x NLG 1.000) vaste activa
Stand 1 januari 0
Mutaties boekjaar
Consolidatie Stichting De Staalmeesters 9 . 8 0 0
Ontvangen op financiële vaste activa - 1 . 4 0 0
Stand per 31 december 8 . 4 0 0
De overige financiële vaste activa betreft een langlopende vordering, oorspronkelijk groot N L G
16 . 850 . 000, inzake de door het Ministerie van VROM toegezegde bijdrage in de verbouwingskosten
van de Druckervleugel conform contract d.d. 29 . 03 . 1993. Het restant van de lening wordt in zes jaarlijks
gelijkblijvende termijnen van N L G 1.400.000 a f g e l o s t .
Vo o rr a d e n
31 december
( b e d ragen x NLG 1.000) 1 9 9 9 1 9 9 8
Voorraad museumwinkels 1.3 1 7 1 . 5 9 2
Overige voorraden 0 1 1 5
1 . 3 1 7 1 . 7 0 7
Vo rd e r i n g e n
31 december
( b e d ragen x NLG 1.000) 1 9 9 9 1 9 9 8
D e b i t e u r e n 195 326
Vorderingen op gelieerde rechtspersonen 1 . 196 189
Belastingen en sociale premies 649 763
P e n s i o e n e n 2 . 292 1 . 815
Overige vorderingen 1 . 601 1 . 259
Overlopende activa 918 87
Liquide midd e l e n
6 . 8 5 1 4 . 4 3 9
De banktegoeden zijn direct opeisbaar.
De stichting beschikt over een kredietfaciliteit bij de ABN-AMRO bank van n l g 3.0 0 0.0 0 0.

132
G ro e p s ve r m o g e n
31 december
( b e d ragen x NLG 1.000) 1 9 9 9 1 9 9 8
Stand 1 januari 5 . 5 7 4 -2 . 8 0 0
Uit bestemming van het re s u l t a a t 1 . 6 4 9 2 . 7 3 6
Consolidatie Rijksmuseum-Stichting 0 1 . 576
Consolidatie Stichting De Staalmeesters:
Vermogen Stichting De Staalmeesters per 31 december 1998 333
Aanpassing activa en passiva aan waarderingsgrondslagen Rijksmuseum 2 . 951
I n b reng vermogen Stichting De Staalmeesters per 1 januari 1999 3 . 2 8 4 0
– Overboeking bestemmingsreserve herinrichting Nederlandse geschiedenis 0 8 0 0
– Overboeking bestemmingsreserve Masterplan 0 5 0 0
– Overboeking bestemmingsreserve tegenwaarde materiële vaste activa 0 2 . 7 6 2
Stand per 31 december 1 0 . 5 0 7 5 . 5 7 4
Het Ministerie van OCenW stelt, om ongewenste vermogensvorming middels subsidiegelden te voorkomen,
een maximum aan de met de subsidie gerealiseerde exploitatieoverschotten. Gedurende een subsidieperiode
mag maximaal tien procent van de totale subsidie over deze vierjaarsperiode worden ‘gereserveerd’. Vo o r
de periode 1997 – 2000 betekent dit een maximale reservering van circa 12 miljoen. Exploitatieoverschotten
uit een eerdere subsidieperiode worden meegenomen bij de beoordeling van de maximale reserv e r i n g .
Hierbij dient opgemerkt te worden dat bij de berekening van de met de subsidie behaalde exploitatieoverschotten,
rekening moet worden gehouden met de verhouding van de subsidieinkomsten ten opzichte van
de totale inkomsten. Dit houdt in dat bij de berekening van de met de subiside gerealiseerde exploitatieoverschotten,
niet het gehele, maar slechts een gedeelte van het exploitatieoverschot wordt toegerekend
aan de subsidie. Ultimo 1999 geeft dit, uitgaande van de veronderstelling dat de subsidie van het
Ministerie van OCenW circa 60 % van de totale inkomsten uitmaakt gedurende de subsidieperiode en
d a a rv o o r, het volgende beeld ultimo 1999:
( b e d ragen x NLG 1.000) E x p l o i t a t i e ove rs c h o t V rij ter To t a a l
s u b s i d i e
b e s c h i k k i n g
Vermogen per 1 januari 1997 0 1 . 055 1 . 055
Exploitatieoverschot 1997 124 83 207
Exploitatieoverschot 1998 1 . 642 1 . 094 2 . 736
Inbreng Fusievermogen Rijksmuseum Stichting per 1 januari 1998 0 1 . 576 1 . 576
Exploitatieoverschot 1999 989 660 1 . 649
Inbreng Fusievermogen Stichting De Staalmeesters januari 0 3 . 284 3 . 284
2 . 7 5 5 7 . 7 5 2 1 0 . 5 0 7

133
B e s t e m m i n g s fonds kunstaanko p e n
31 december
( b e d ragen x NLG 1.000) 1 9 9 9 1 9 9 8
Stand 1 januari 3 0 7 1 0
- Subsidie OCenW 750 750
- Toevoeging uit opbrengst museumwinkels 1.250 1 . 250
- Overige bijdragen en schenkingen t.b.v. kunstaankopen 3 . 657 1 . 682
- Kunstaankopen -5. 886 -3. 385
Stand per 31 december 7 8 3 0 7
E g a l i s a t i e re s e rve inve s t e r i n g s b i j d r a g e n Ve r b o u w i n g I nve n t a ris appara t u u r M u s e a l e
( b e d ragen x NLG 1.000) D ru c ke r- en inri c h t i n g i nve n t a ri s To t a a l
v l e u g e l
Stand 1 januari 0 4 . 0 1 5 1 . 1 9 0 5 . 2 0 5
Consolidatie Stichting De Staalmeesters 1 4 . 6 4 1 0 0 1 4 . 6 4 1
Aankopen materiële vaste activa uit barters 0 7 6 0 7 6
Vrijval ten gunste van de exploitatierekening - 2 . 0 9 2 - 1 . 1 8 2 -1 4 4 - 3 . 4 1 8
Stand per 31 december 1 2 . 5 4 9 2 . 9 0 9 1 . 0 4 6 1 6 . 5 0 4
Vo o r z i e n i n g e n H u i s ve s t i n g Wa c h t g e l d e n Suppletie- en H e rs t ru c t u r e ri n g
( b e d ragen x NLG 1.000) g e l d e n a f ko o p r e g e l i n g e n b e d ri j f s p r o c e s s e n To t a a l
Stand 1 januari 5 0 0 5 9 2 1 . 7 0 1 3 . 9 1 0 6 . 7 0 3
Dotatie boekjaar 500 0 0 1 . 370 1 . 870
Aangewend in boekjaar 0 - 48 - 101 - 1 . 767 - 1 . 916
O v e r b o e k i n g 0 1 . 342 0 -1. 342 0
Vrijval ten gunste van resultaat 0 -227 0 0 -227
Stand per 31 december 1 . 0 0 0 1 . 6 5 9 1 . 6 0 0 2 . 1 7 1 6.4 3 0

134
Personeelsverplichtingen: wachtgelden en suppletie- en afkoopregelingen
Deze voorzieningen betreffen de geschatte verplichtingen voor wachtgelden en suppletie- en afkoopregelingen
personeel. Deze voorzieningen hebben een langlopend karakter.
Herstructurering bedrijfsprocessen
De voorziening herstructurering bedrijfsprocessen is gevormd voor de geschatte kosten van herstructurering
van diverse bedrijfsprocessen. De hiermee gepaard gaande lasten zijn verantwoord als buitengewone
lasten. De voorziening heeft een langlopend karakter.
H u i s v e s t i n g
De voorziening huisvesting is gevormd ter dekking van de kosten voor rekening van de
g e b r u i k e r / h u u r d e r, opgeroepen door het gebruik van het pand. Deze voorziening heeft een kortlopend
karakter en is bedoeld voor kosten die tot de grote renovatie nog gemaakt moeten worden, met
name op het gebied van brandveiligheid. Het resterend saldo zal, conform het Financieel Plan
2001 – 2008, worden aangewend voor de inrichting na de renovatie.
Langlopende schulden H y p o t h e e k L e n i n g L e a s e - To t a a l
( b e d ragen x NLG 1.000) D ru c ke rv l e u g e l Z u i d v l e u g e l ve rp l i c h t i n g e n
Stand 1 januari 0 7 0 0 8 9 7 8 9
Consolidatie Stichting De Staalmeesters 9 . 4 0 0 -7 0 0 0 8 . 7 0 0
Aflossingen boekjaar -1 . 1 7 5 0 -6 9 -1 . 2 4 4
8 . 2 2 5 0 2 0 8 . 2 4 5
Aflossingen volgend boekjaar - 1 . 1 7 5 0 -2 0 -1 . 1 9 5
Stand per 31 december 7 . 0 5 0 0 0 7 . 0 5 0
Hypotheek Druckerv l e u g e l
De Hypotheek Druckervleugel betreft een 10 jarige lening bij de Generale Bank, oorspronkelijk
groot NLG 11 . 750 . 000 met een rentepercentage van 6 , 85 %. De lening wordt lineair afgelost met 10
jaarlijks gelijkblijvende termijnen van N L G 1 . 175 . 000 die per 1 januari vervallen. De resterende looptijd
bedraagt 6 j a a r. Het gedeelte dat binnen 1 jaar moet worden afgelost, is opgenomen onder de
kortlopende schulden.

135
Ko rtlopende schulden
31 december
( b e d ragen x NLG 1.000) 1 9 9 9 1 9 9 8
Schulden aan kredietinstellingen 859 631
Kortlopend deel langlopende schulden 1 . 195 717
Belastingen en sociale premies 639 1 . 000
SFP inzake tekorten pensioenen en VUT 1 . 500 0
Schulden aan gelieerde rechtspersonen 0 36
C r e d i t e u r e n 3 . 137 3 . 927
Overige schulden 694 369
Overlopende passiva 8 . 470 7 . 325
Niet uit de balans blijkende rechten en ve r p l i c h t i n g e n
1 6 . 4 9 4 1 4 . 0 0 5
H u u rv e r p l i c h t i n g e n
Met de Rijksgebouwendienst is een huurcontract gesloten voor de gebouwen van Stichting Het Rijksmuseum
van n l g 2,7 miljoen per jaar. Het contract is aangegaan op 1 juli 1 9 9 5 en heeft een looptijd van 2 0 j a a r.
S u b s i d i e
Voor de periode 1 9 9 8–2 0 0 0 is door het Ministerie van OCenW een jaarlijkse subsidie verleend van
n l g 3 1.7 3 1.0 0 0.

136
Toelichting op de geconsolideerde functionele exploitatiere ke n i n g
B a t e n
( B e d ragen x NLG 1.000) 1999 1999 1998
( u i t ko m s t ) ( b e g r o t i n g ) ( u i t komst)
D i recte opbre n g s t e n
Inkomsten uit entreegelden en museum jaarkaart 14 . 071 11 . 659 13 . 475
Directe sponsoring 1 . 695 1 . 263 .740
Inkomsten avondontvangsten horeca exploitatie .701 .705 .711
Inkomsten uit verkopen winkels 3 . 217 2 . 648 2 . 853
Overige directe opbrengsten .953 .600 .830
2 0 . 6 3 7 1 6 . 8 7 5 1 8 . 6 0 8
I n d i recte opbre n g s t e n
Indirecte sponsoring .4 7 0 .4 8 5 .2 1 7
Overige indirecte opbrengsten .2 5 7 .2 3 3 .3 0 9
.7 2 7 .7 1 8 .5 2 6
S u b s i d i e s
Subsidie Ministerie OCenW 33 . 032 31 . 997 31 . 810
Vrijval subsidie OCenW t.b.v. Zuidvleugel . 050 . 050 . 050
Vrijval egalisatiereserve investeringsbijdragen 3 . 167 1 . 294 1 . 291
Overige subsidies en bijdragen .082 . 078 .158
3 6 . 3 3 1 3 3 . 4 1 9 3 3 . 3 0 9

137
L a s t e n
( B e d ragen x NLG 1.000) 1 9 9 9 1 9 9 9 1 9 9 8
( u i t ko m s t ) ( b e g r o t i n g ) ( u i t komst)
B e h e e r s l a s t e n
Directie en administratie 10 . 229 9 . 727 8 . 728
Gebouwen en terreinen 14 . 430 12 . 086 12 . 004
Bewaking en beveiliging 9 . 828 10 . 089 9 . 513
3 4 . 4 8 7 3 1 . 9 0 2 3 0 . 2 4 5
C o l l e c t i e f u n c t i e
C o l l e c t i e v o r m i n g 6 . 811 7 . 167 7 . 040
C o l l e c t i e b e h e e r .691 .614 .494
Onderzoek en documentatie .498 .451 .332
C o n s e rvering en restauratie 1 . 056 1 . 344 1 . 526
9 . 0 5 6 9 . 5 7 6 9 . 3 9 2
P u b l i e k s f u n c t i e
Projecten en tentoonstellingen 4 . 707 4 . 298 4 . 790
Afdeling museuminrichting 1 . 009 .990 .902
Educatie en voorlichting, werving en PR 4 . 071 3 . 216 3 . 258
F o t o g r a f i e .649 .634 .627
1 0 . 4 3 6 9 . 1 3 8 9 . 5 7 7
B u i t e n g ewone baten
Vrijval voorziening wachtgelders en achterblijvers .227 . 000 .176
Vrijval schuld lening Zuidvleugel . 000 . 000 .600
Overige baten voorgaand jaar .256 . 000 .390
.4 8 3 . 0 00 1 . 1 6 6
B u i t e n g ewone lasten
Dotatie voorziening herstructurering
b e d r i j f s p r o c e s s e n 1 . 370 . 000 1 . 914
Aanvulling tekort SFP pensioenen & VUT 1 . 072 . 000 . 000
Overige lasten voorgaand jaar .347 . 000 .414
2 . 7 8 9 . 0 00 2 . 3 2 8

138
O verige gegevens met betrekking tot de personele lasten
Het gemiddeld aantal personeelsleden in 1999 op full time basis bedroeg 353 (1998: 3 4 6 ) .
De personele kosten bestaan uit: 1 9 9 9 1 9 9 9 1 9 9 8
( B e d ragen x NLG 1.000) ( u i t ko m s t ) ( b e g r o t i n g ) ( u i t ko m s t )
Lonen en salarissen 23 . 716 24 . 759 23 . 741
Sociale lasten 3 . 615 3 . 998 3 . 694
P e n s i o e n l a s t e n 2 . 323 2 . 410 2 . 454
Inhuur derden/uitzendkrachten 1 . 961 .651 .529
3 1 . 6 1 5 3 1 . 8 1 8 3 0 . 4 1 8

139
S t i c h t i n g s b a l a n s
(na bestemming exploitatiesaldo)
( b e d ragen x NLG 1.000) 31 december 1999 31 december 1998
Vaste activa
Immateriële vaste activa .329 . 000
Materiële vaste activa 21 . 520 10 . 130
Financiële vaste activa 8 . 283 . 000
3 0 . 1 3 2 1 0 . 1 3 0
Vlottende activa
Vo o r r a d e n 1 . 225 1 . 707
Vo r d e r i n g e n 6 . 825 4 . 439
Liquide middelen 18 . 562 15 . 590
2 6 . 6 1 2 2 1 . 7 3 6
Af: kortlopende schulden 1 6 . 1 7 5 1 4 . 0 0 5
We r k k a p i t a a l 1 0 . 4 3 7 7 . 7 3 1
Te fi n a n c i e ren vermoge n 4 0 . 5 6 9 1 7 . 8 6 1
Eigen vermogen 10 . 507 5 . 574
Bestemmingsfonds kunstaankopen . 078 .307
E g a l i s a t i e r e s e rve investeringsbijdragen 16 . 504 5 . 205
Vo o r z i e n i n g e n 6 . 430 6 . 703
Langlopende schulden 7 . 050 . 072
F i n a n c i e rend vermogen 4 0 . 5 6 9 1 7 . 8 6 1

140
E x p l o i t a t i e re kening van de Stichting
( b e d ragen x NLG 1.000) 1 9 9 9 1 9 9 9 1 9 9 8
( u i t ko m s t ) ( b e g r o t i n g ) ( u i t ko m s t )
Resultaat deelnemingen -.1 5 9 . 0 00 . 0 00
Overige baten en lasten 1 . 8 0 8 .5 0 0 2 . 7 3 6
E x p l o i t a t i e s a l d o 1 . 6 4 9 .5 0 0 2 . 7 3 6
Toelichting op de Stichtingsbalans
A l g e m e e n
De grondslagen voor de waardering van de activa en passiva en voor de bepaling van het resultaat zijn
gelijk aan de waarderingsgrondslagen vermeld in de toelichting op de geconsolideerde jaarrekening.
Financiële vaste activa
Deelnemingen waarop invloed van betekenis kan worden uitgeoefend zijn gewaardeerd tegen de
n e t t o - v e r m o g e n s w a a r d e .
Financiële vaste activa d e e l n e m i n g ove ri g e To t a a l
( b e d ragen x NLG 1.000) in groeps- fi n a n c i ë l e
m a a t s c h a p p i j e n vaste activa
Stand 1 januari 0 0 0
Mutaties boekjaar
Consolidatie Stichting De Staalmeesters 0 9 . 800 9 . 800
Investeringen in deelnemingen 42 0 42
Resultaat deelnemingen - 159 0 - 159
Ontvangen op financiële vaste activa 0 - 1 . 400 - 1 . 400
Stand per 31 december - 1 1 7 8 . 4 0 0 8 . 2 8 3

141
O verige gegevens
A c c o u n t a n t s ve r k l a r i n g
Wij hebben het in dit verslag opgenomen financieel overzicht van Stichting Het Rijksmuseum te
Amsterdam over 1999 gecontroleerd. Dit financieel overzicht is ontleend aan de door ons gecontroleerde
jaarrekening 1999 van Stichting Het Rijksmuseum te Amsterdam. Bij die jaarrekening hebben
wij op 21 maart 2000 een goedkeurende accountantsverklaring verstrekt.
Dit financieel overzicht is opgesteld onder verantwoordelijkheid van de Directie en de Raad van
Toezicht van de Stichting. Het is onze verantwoordelijkheid een accountantsverklaring inzake het
financieel overzicht te verstrekken.
Wij zijn van oordeel dat dit financieel overzicht op alle van materieel belang zijnde aspecten in overeenstemming
is met de jaarrekening waaraan deze is ontleend. Voor een beter inzicht in de financiële
positie en de resultaten van de Stichting en de reikwijdte van onze controle, dient het financieel
overzicht te worden gelezen in samenhang met de volledige jaarrekening, waaraan deze is ontleend,
alsmede met de door ons daarbij verstrekte accountantsverklaring.
Den Haag, 2 1 maart 2 0 0 0
Deloitte & To u c h e A c c o u n t a n t s
Voorstel bestemming exploitatiesaldo
De directie heeft besloten het exploitatiesaldo 1 9 9 9 ad N L G 1 . 6 4 9 . 0 0 0 toe te voegen aan de vrije
r e s e rves. Dit voorstel is reeds verwerkt in de balans ultimo 1 9 9 9.
G e b e u rtenissen na balansdatum
Begin 2 0 0 0 is een werkmaatschappij opgericht, Rijksmuseum E-commerce B.V., waarin de commerciële
verkoop van merchandising artikelen via internet zal worden geëxploiteerd.
Na balansdatum is een investeringsverplichting aangegaan van N L G 1 , 3 miljoen ten behoeve van de
verbouwing van het publieksrestaurant.

142
M e e r j a re n ove r z i c h t
( B e d ragen x NLG 1.000) 1 9 9 9 1 9 9 8 1997
R e s u l t a t e n
E n t r e e g e l d e n 14 . 071 13 . 475 9 . 834
W i n k e l s 3 . 217 2 . 852 .200
S p o n s o r i n g 2 . 165 .957 1 . 794
Subsidie OCen W 33 . 032 31 . 810 30 . 981
Vrijval egalisatiereserv e 3 . 167 1 . 291 1 . 281
Overige opbrengsten 2 . 043 2 . 058 1 . 644
Totaal opbrengsten 5 7 . 6 9 5 5 2 . 4 4 3 4 5 . 7 3 4
P e r s o n e e l s l a s t e n 31 . 615 30 . 418 27 . 943
Afschrijvingen vaste activa 4 . 639 2 . 268 1 . 881
Lasten collectie- en publieksfunctie 6 . 710 6 . 499 4 . 710
H u i s v e s t i n g s l a s t e n 5 . 763 5 . 476 5 . 235
Overige lasten 5 . 252 4 . 553 3 . 355
Totaal lasten 5 3 . 9 7 9 4 9 . 2 1 4 4 3 . 1 2 4
Financiële baten en lasten .2 3 9 .6 6 9 .4 4 2
Saldo uit gewone bedri j f s u i t v o e ri n g 3 . 9 5 5 3 . 8 9 8 3 . 0 5 2
Buitengewone baten en lasten - 2 . 3 0 6 - 1 . 1 6 2 - 2 . 8 4 5
E x p l o i t a t i e s a l d o 1 . 6 4 9 2 . 7 3 6 .2 0 7
Ve r m o g e n
Vaste activa 30 . 249 10 . 130 9 . 090
Vlottende activa 26 . 814 21 . 736 16 . 178
Kortlopende schulden 16 . 494 14 . 005 11 . 233
Eigen Ve r m o g e n 10 . 507 5 . 574 1 . 262
Bestemmingsfonds kunstaankopen . 078 .307 . 010
E g a l i s a t i e r e s e rv e 16 . 504 5 . 205 6 . 328
Vo o r z i e n i n g e n 6 . 430 6 . 703 5 . 046
Langlopende schulden 7 . 050 . 072 1 . 389
Totaal vermogen 57 . 063 31 . 866 25 . 268

143
1 9 9 9 1 9 9 8 1997
M e d ewe r kers (aantal)
Gemiddeld aantal medewerkers .3 5 3 .3 4 6 .3 4 3
B e z o e kers (aantal)
Totaal aantal bezoekers 1 310.497 1 229.445 1 084.652
N a t i o n a a l 508 . 498 593 . 463 519 . 735
I n t e r n a t i o n a a l 801 . 999 635 . 982 564 . 917
Betalende bezoekers 1 245.265 1 184.066 1 031.494
Gratis bezoek 65 . 232 45 . 379 53 . 158
Bezoekers MJK 224 . 191 206 . 679 190 . 435
Jeugd tot 18 jaar 176 . 182 159 . 709 150 . 552
Kengetallen (in %)
Subsidie OCenW/totale baten .57, 3 .60, 7 .67, 7
Personeelslasten/Subsidie OCenW .95, 7 .95, 6 .90, 2
Vlottende activa/kortlopende schulden .162, 6 .155, 2 .144, 0
Eigen vermogen/totaal vermogen .18, 4 .17, 5 .05, 0
Samenstelling Raad van To e z i c h t
Mr J.M. H e s s e l s , vo o r z i t t e r
Voorzitter Raad van Bestuur Vendex KBB
P ro f . Mr I.P. A s s c h e r- Vo n k
Hoogleraar sociaal recht aan de Katholieke Universiteit Nijmegen
Drs P. M . N o o rd e rv l i e t - B o l
S c h r i j v e r
P ro f . Dr J.R. G l a s z
Trenité van Doorne, advocaten en notarissen en
hoogleraar corporate governance aan de Universiteit van Amsterdam
Dr H.H.F. W i j f fe l s
Voorzitter Sociaal Economische Raad
Neil MacGre go r
Director of The National Gallery, London

Auteurs essay s
Reinier Baars e n
Mattie Boom
Ad Hoving
Guido Jansen
Wouter Kloek
Jan Rudolph de Lorm
Pauline Lunsingh Scheurl e e r
R o b e rt Jan te Rijdt
M a rijn Schapelhouman
Peter Sigmond
F i e ke T i s s i n k
Kees Zandvliet
ve rschillende auteurs
Een A u g s bu rgs pronkkabinet
Éduard Baldus F o t o g rafie van het
nieuwe Louvre 1854–1857
De Dirck Hart o g h s - s c h o t e l
De zomer in het hoofd
Een Hollander in Italië
Aanwinsten uit eigen collectie
Het restauratieproject stillev e n s
F rans historisme op zijn best
Zilveren kandelaren van Froment-M e u ri c e
K u ve ra , de Indo-Javaanse god van de ri j k d o m
Negentiende-eeuwse tekeningen
Aanwinsten uit de collectie Hans van Leeuwen
De schilder en zijn graveur
Een tekening naar Rubens, door de meester
g e c o rri g e e r d
Besef van tijd en gevoel van schoonheid
N e d e rlandse geschiedenis in een geïntegreerde
o p s t e l l i n g
W w w. ri j k s mu s e u m . n l
Pieter Isaacsz A l l eg o rie op Amsterdam als
c e n t rum van de wereldhandel
Het Nieuwe Rijksmuseum
Het Rijksmuseum in de 21e eeuw
Illustraties tussenbladen
U i t : Het Rijksmuseum te Amsterdam tekst van Victor de Stuers , platen van
P. J . H .C u y p e rs A m s t e r d a m , H o l kema en Wa r e n d o r f , 1 8 9 7
Woning van de hoofddirecteur, hoofddeur (plaat 24) – p. 8
Balk- en gewe l f s c h i l d e ring in de admiraliteits- en leeszaal (plaat 58) – p. 3 6
Windvaan en topve rs i e rselen (plaat 20) – p. 4 8
Eén van de vier winden in de klokkentoren (plaat 44) – p. 7 6
Mozaïkvloer in de Rembrandtzaal en in de Eregalerij (plaat 12) – p. 1 0 5
M u u rs c h i l d e ring vo o r z a a l , mu u rpijler (plaat 50) – p. 1 1 4
R e d a c t i e
T C O S ,A m s t e r d a m
E i n d re d a c t i e
Marcelle Ve r b e rn e
O n t we r p
Studio Rooze n ,A m s t e r d a m
L i t h o g r a f i e
Scanprofile, Oisterwijk
D r u k
Wa a n d e rs Dru k ke rs , Z wo l l e