Jaarverslag 1999 - Rijksmuseum
Jaarverslag 1999 - Rijksmuseum
Jaarverslag 1999 - Rijksmuseum
Transform your PDFs into Flipbooks and boost your revenue!
Leverage SEO-optimized Flipbooks, powerful backlinks, and multimedia content to professionally showcase your products and significantly increase your reach.
<strong>Rijksmuseum</strong> Amsterdam<br />
Postbus 74888<br />
1070 dn A m s t e r d a m<br />
telefoon 020 674 70 00<br />
t e l e f a x 020 674 70 01<br />
e - m a i l i n f o @ r i j k s m u s e u m . n l<br />
Internetsite www. r i j k s m u s e u m . n l
J a a rv e r s l a g 1 9 9 9<br />
4 Schenkers en legatoren<br />
5 Sponsoren en donaties<br />
6 B e z o e k c i j f e r s<br />
7 D o e l s t e l l i n g<br />
9 Verslag van de directie<br />
37 Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong><br />
49 E s s a y s<br />
77 B i j l a g e n<br />
115 Financieel overzicht <strong>1999</strong><br />
3
Schenkers en legatoren<br />
4<br />
Afdeling Aziatische kunst<br />
De heer en mevrouw G.J. Korteling, Bennebroek<br />
De heer B.J. Peiser, Utrecht<br />
De heer E. Lampe, Amsterdam (schenking aan<br />
de Vereniging van Vrienden der Aziatische<br />
k u n s t )<br />
De heer en mevrouw Hülsmann-Stork,<br />
Heemstede (legaat aan de Vereniging van<br />
Vrienden der Aziatische kunst)<br />
Afdeling beeldhouwkunst en kunstnijverheid<br />
Mevrouw A.R. Brandsen, Amsterdam<br />
E rven C.F. van Dorp, Katwijk<br />
De heer en mevrouw Engels-de Lange,<br />
Driebergen<br />
Mevrouw W.M. Feenstra-von Saher, Leiden<br />
S . F. barones van Höevell-Teding van Berkhout,<br />
Bergen (NH)<br />
Familie van der Hoeven, Zundert<br />
Mevrouw M.G.A. Schipper-van Lottum,<br />
Amsterdam<br />
Jonkvrouwe A.C. Teding van Berkhout,<br />
Bergen (NH)<br />
Jaffé-Pierson Stichting, Amsterdam<br />
Nederlandse Sponsor Loterij, Amsterdam<br />
Mevrouw C.H. le Nobel-Mekkink, Oosterbeek<br />
( l e g a a t )<br />
<strong>Rijksmuseum</strong> Fonds<br />
Afdeling Nederlandse geschiedenis<br />
De heer H. Weijzig, Amsterdam<br />
Mevrouw M. van Berkesteijn, Amsterdam<br />
Mevrouw H. J. Baruch, Amsterdam<br />
Mevrouw E. van der Vo s s e n - D e l b r ü c k ,<br />
A m s t e r d a m<br />
Rijksprentenkabinet<br />
De heer E. Ariëns Kappers, Amsterdam<br />
De heer A.J.E. Arnold Bik, Heemstede,<br />
mevrouw A.H. Jager-Arnold Bik,<br />
's Gravenhage, mevrouw G.L. Arnold Bik,<br />
Epe (erven mevrouw G.L. Arnold Bik-<br />
S t e m f o o r t )<br />
De heer R.W. Asser, Amstelveen<br />
Mevrouw S. Asser, Amsterdam<br />
De heer J.W. de Boer, Koog aan de Zaan<br />
Mevrouw M. Boom, Leiden<br />
Mevrouw W. Buys, Amsterdam<br />
De heer W. Diepraam, Amsterdam<br />
De heer R. Farber, 's Gravenhage<br />
Mevrouw W.M. Feenstra-von Saher, Leiden<br />
De heer J.P. Filedt Kok, Amsterdam<br />
De heer en mevrouw J.W. Goslings, Epse<br />
Mevrouw N. Hartz, Haarlem<br />
Mevrouw J.G. Heijenk, Amsterdam<br />
Mevrouw Jansma-Pet, Amsterdam, ter<br />
herinnering aan prof. dr. T.S. Jansma<br />
De heer W. van Keulen, Amsterdam<br />
De heer J.B. Kist, Amsterdam<br />
De heer H. van Leeuwen, Amerongen<br />
De heer F.G.E. Nilant, Trigg (Australië)<br />
De heer J.W. Niemeijer, Broek in Wa t e r l a n d<br />
De heer J.F.H. Perrée, Eindhoven<br />
De heer A.C. Roose, Curaçao (NA)<br />
De heer H. Rooseboom, Rotterdam<br />
De heer Stelniceau, Parijs<br />
De heer en mevrouw Van der Vo s s e n - D e l b r ü c k ,<br />
A m s t e r d a m<br />
Mevrouw F.S. Verduyn-Broers, Krimpen a/d<br />
I J s s e l<br />
Mevrouw M.S. van Westen, Middelburg<br />
De heer K.J.M. We t s e l a a r, Krommenie<br />
Mevrouw S.M.E. Willink-Quiëll, Amsterdam<br />
Mrs. Eva Louise Merrill, Boston, USA (legaat)<br />
Mevrouw T.A. Voûte, Amsterdam (legaat)<br />
Afdeling schilderijen<br />
De heer Th. Cool, Vo o r b u r g<br />
Mevrouw A.M. de Jong-Hug, Naarden<br />
Bibliotheek<br />
Mevrouw A.M. de Jong-Hug, Naarden<br />
De heer E.A. Moes, Amsterdam<br />
Mevrouw W. Rutgers-de Mooy, Nijmegen
Sponsoren en donaties<br />
5<br />
S u b s i d i ë n t<br />
Ministerie van OCenW<br />
B e g u n s t i g e r s<br />
A h r e n d<br />
Deloitte & To u c h e<br />
Drukkerij Industrie<br />
Drukkerij Mercurius<br />
F.G. Wa l l e r- F o n d s<br />
Nederlandse Sponsor Loterij<br />
KLM Royal Dutch Airlines<br />
M o ë t - H e n n e s y<br />
NMC Nijssen International<br />
Philips Nederland B.V.<br />
<strong>Rijksmuseum</strong> Fonds<br />
Vereniging Rembrandt<br />
VSB Fonds<br />
S p o n s o re n<br />
ABN AMRO<br />
A h o l d<br />
Booz.Allen & Hamilton<br />
Sara Lee/DE<br />
SAS Scandinavian Airlines System<br />
D o n a t i e s<br />
Energie Noord We s t<br />
Erasmus Forum<br />
Fonds Edwin vom Rath<br />
Galderma Nederland<br />
Gohagan & Co<br />
IBM Nederland<br />
Jaffé-Pierson Stichting<br />
Mondriaan Stichting<br />
NWO/Gebiedsbestuur Geesteswetenschappen<br />
Prins Bernhard Cultuurf o n d s<br />
Rops Trade Consultants<br />
S i l p r o t<br />
S N C F<br />
S T E R<br />
Stichting Charema Fonds voor Geschiedenis<br />
en Kunst<br />
Ve n d e x / K B B<br />
Visa Card Serv i c e s<br />
Warburg Dillon Read
B e z o e k c i j f e r s<br />
6<br />
1998 <strong>1999</strong><br />
Betalende bezoekers<br />
Vo l w a s s e n e n 592.416 626 . 682<br />
K i n d e r e n 31.679 35 . 917<br />
Gezin (aantal personen) 55.557 55 . 076<br />
Volwassenen in groepsverband 226.627 214 . 821<br />
Houders museumjaarkaarten 206.679 238 . 214<br />
Kinderen in groepsverband 20.231 15 . 357<br />
Gereduceerd individueel 1.046 16 . 162<br />
Vo l k s k r a n t l e z i n g e n .806<br />
M u s e u m z o n d a g 1.035 1 . 066<br />
S u b t o t a a l 1 136.076 1 202.295<br />
Gratis bezoekers<br />
Schoolverband en museumles 61.440 78 . 226<br />
Av o n d o n t v a n g s t e n 9.903 5 . 540<br />
R e l a t i e s 5.875 6 . 912<br />
Bezoekers studiezaal 3.402 3 . 592<br />
S p o n s o r e n .159 1 . 780<br />
D i v e r s e n 12.590 26 . 175<br />
S u b t o t a a l 93 . 369 122 . 225<br />
Totaal aantal bezoekers 1 2 2 9.4 4 5 1 3 1 0 . 4 9 7<br />
Enkele kengetallen<br />
Totaal betalend bezoek 76% 73%<br />
Totaal houders M.J.K. 16% 17,9%<br />
Totaal gratis 8% 9%<br />
Totaal bezo e ke rs <strong>1999</strong> is 8% hoger dan in 1998.<br />
Totaal bezoek houders M.J.K. is 15% hoger dan in 1998.
D o e l s t e l l i n g<br />
Het <strong>Rijksmuseum</strong> is een museum van kunst<br />
en geschiedenis dat zich ten doel stelt voor<br />
het nationale en internationale publiek een<br />
representatief overzicht van de Nederlandse<br />
kunst en geschiedenis vanaf de middeleeuwen<br />
en belangrijke aspecten van Europese en<br />
Aziatische kunst te tonen.<br />
7<br />
Dit impliceert dat het <strong>Rijksmuseum</strong> voorwerpen van<br />
kunst en geschiedenis bewaart, beheert, conserv e e r t ,<br />
restaureert, wetenschappelijk onderzoekt en<br />
bewerkt, verzamelt, presenteert en toegankelijk<br />
maakt, en tentoonstellingen organiseert.
Verslag van de dire c t i e 1 9 9 9<br />
Het jaar 1 9 9 9<br />
Collectie en collectiemobiliteit<br />
A a n w i n s t e n<br />
Wetenschappelijk onderzoek,<br />
publicaties en projecten<br />
Te n t o o n s t e l l i n g e n<br />
Z u i d v l e u g e l<br />
P r e n t e n k a b i n e t<br />
Tentoonstellingen Nederlandse<br />
g e s c h i e d e n i s<br />
Amsterdams zilver<br />
S a m e n w e r k i n g s p r o j e c t e n<br />
Educatie en publieksinformatie<br />
W w w. r i j k s m u s e u m . n l<br />
Externe betrekkingen<br />
Raad van To e z i c h t<br />
Het <strong>Rijksmuseum</strong> Fonds<br />
P u b l i c i t e i t<br />
Fusie met Stichting De Staalmeesters<br />
<strong>Rijksmuseum</strong> Holding bv en<br />
<strong>Rijksmuseum</strong> Merchandising bv<br />
B e z o e k e r s<br />
Financiën<br />
O r g a n i s a t i e<br />
G e b o u w<br />
O n d e r n e m i n g s r a a d<br />
P e r s o n e e l s v e r e n i g i n g<br />
Het jaar 2 0 0 0<br />
9
Aan de vooravond van een millenniumwisseling<br />
en al ruim over de drempel<br />
van het digitale tijdperk ervaart het<br />
<strong>Rijksmuseum</strong> dat het midden in een<br />
beweeglijke maatschappij staat. Om die<br />
plaats op een toonaangevende wijze te<br />
kunnen blijven vervullen en de aspiraties<br />
die in de stichting van het <strong>Rijksmuseum</strong><br />
belichaamd zijn te kunnen waarmaken, is<br />
het nodig dat de Nationale Schatkamer<br />
een museum voor alle Nederlanders<br />
blijft. Dat stelt niet alleen hoge eisen aan<br />
de toegankelijkheid en laagdrempeligheid<br />
van het gebouw en de presentatie<br />
van het daarin gebodene, maar ook aan<br />
de kwaliteit van de totale beleving.<br />
Het <strong>Rijksmuseum</strong> is gevestigd in een monument<br />
van de eerste orde. Pierre Cuijpers’ <strong>Rijksmuseum</strong>gebouw<br />
is een van de architectonische ‘landmarks’<br />
van Amsterdam. Helaas wordt de belofte van de<br />
magistrale buitenkant bij het betreden van het<br />
gebouw niet meer waargemaakt. Het was dan ook<br />
h a r t v e rwarmend dat de Tweede Kamer op 2 3 s e p-<br />
tember 1 9 9 9 kamerbreed in de motie Melkert de<br />
wens uitsprak dat het kabinet in tijden van economische<br />
voorspoed niet alleen in de materiële noden<br />
van de Nederlander verlichting zou brengen, maar<br />
daarnaast ook andere waarden zou benadrukken<br />
door te investeren in een renovatie van het interieur<br />
van het <strong>Rijksmuseum</strong>. Op 1 9 november berichtte<br />
de minister-president dat het kabinet aan die<br />
oproep gaarne gehoor gaf. Met het beschikbaar<br />
stellen van een eerste bedrag van 1 0 0 miljoen<br />
gulden is de wens om te komen tot Het Nieuwe<br />
<strong>Rijksmuseum</strong> van ambitie realiteit geworden.<br />
In samenspraak met de ministeries van OCenW,<br />
Financiën en VROM wordt de komende tijd verder<br />
gewerkt aan de financiering van wat zonder meer<br />
de grootste museale opgave van de komende tijd<br />
zal worden: het renoveren en weer in optimale<br />
staat aan de bezoeker teruggeven van het Rijksm<br />
u s e u m g e b o u w.<br />
De in 1998 opgestelde beleidsnota over Het<br />
Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong> kreeg, na een uitvoerig<br />
advies van de Raad voor Cultuur, in de loop van<br />
<strong>1999</strong> een voorlopig groen licht. De beleidsvisie<br />
van het museum werd in <strong>1999</strong> door een interne<br />
werkgroep verder uitgewerkt en met name op het<br />
punt van de voorziene presentatie van geschiedenis,<br />
die in historische kring enige ongerustheid<br />
teweeg had gebracht, verfijnd. Het is de bedoeling<br />
dat over de voorgestelde geïntegreerde presentatie<br />
van beeldende kunst, kunstnijverheid en geschiedenis<br />
nog vaak het openbare debat wordt gezocht.<br />
<strong>1999</strong> bood hiervan reeds een voorproef met lezingen,<br />
interviews en artikelen. De hoofddirecteur<br />
sprak onder meer op 13 november over de renovatieplannen<br />
van het <strong>Rijksmuseum</strong> tijdens het<br />
Nationaal Kunsthistorisch Congres in het<br />
Centraal Museum te Utrecht.<br />
Het spreekt voor zich dat de toezegging van het<br />
kabinet met betrekking tot de renovatieplannen<br />
ook de subsidieaanvraag voor de kunstenplanperiode<br />
2001–2004 in belangrijke mate heeft geïnspireerd.<br />
Hierin kregen tevens enkele van de ook<br />
door het <strong>Rijksmuseum</strong> gedeelde beleidsprioriteiten<br />
van de staatssecretaris van Cultuur op het<br />
gebied van de verbreding van het publieksbereik<br />
en de mobiliteit van de collecties nader gestalte.<br />
Met al deze perspectieven voor ogen werd het<br />
museum niet dusdanig verblind dat het de realiteit<br />
van alledag veronachtzaamde. <strong>1999</strong> was in alle<br />
opzichten een topjaar. Te rwijl de staf in hoog<br />
tempo en op hoog niveau presenteerde en publiceerde,<br />
koos eind <strong>1999</strong> het Engelse kunsttijdschrift<br />
A p o l l o in zijn jaaroverzicht twee tentoonstellingen<br />
van het <strong>Rijksmuseum</strong> als behorend tot de<br />
acht mooiste van <strong>1999</strong>: ‘Adriaen de Vr i e s .<br />
Keizerlijk beeldhouwer’ en ‘Het Nederlandse<br />
stilleven 1580 – 1720’ .<br />
In augustus <strong>1999</strong> werd het vernieuwde Museumplein<br />
feestelijk geopend. In een gezamenlijk<br />
gesprek met de directies van de drie daar gevestigde<br />
kunstmusea, het Amsterdams Historisch<br />
10
Dank-u adve rtentie december <strong>1999</strong><br />
11
12<br />
Museum en de wethouder van cultuur van<br />
Amsterdam op 15 n o v e m b e r, onderstreepte de<br />
staatssecretaris van Cultuur het belang dat hij<br />
hecht aan een voorbeeldfunctie van de instellingen<br />
aan het Museumplein. Gezocht wordt naar<br />
een gezamenlijke aanpak om nieuwe doelgroepen<br />
te bereiken. De staatssecretaris is ook een voorstander<br />
van langere openingstijden. Er is in <strong>1999</strong><br />
door het <strong>Rijksmuseum</strong> geëxperimenteerd met<br />
avondopenstelling en speciale ontvangsten tijdens<br />
de zomertentoonstelling, maar van een werkelijk<br />
grote belangstelling tijdens deze avonduren is<br />
vooralsnog geen sprake. Ervaring in het buitenland<br />
leert dat het publiek pas na vele jaren het<br />
bezoekgedrag aanpast.<br />
De al bestaande goede samenwerking van<br />
de kunstinstellingen aan het plein kreeg in<br />
1 9 9 9 meer gestalte in het winkelpaviljoen<br />
dat het Van Gogh Museum en het <strong>Rijksmuseum</strong><br />
thans gezamenlijk exploiteren<br />
tegenover de ingang van de Zuidvleugel.<br />
Met grote interesse volgde het <strong>Rijksmuseum</strong> de<br />
plannen om in Amsterdam aan de Van Baerlestraat<br />
te komen tot een nieuw fotomuseum, een initiatief<br />
dat het museum graag onderschrijft. Met 1.3 1 0.4 9 7<br />
bezoekers beleefde het <strong>Rijksmuseum</strong> in 1 9 9 9 h e t<br />
beste jaar sinds 1 9 9 6, toen er slechts 1 5.0 0 0 b e z o e-<br />
kers meer geteld werden.<br />
W i n ke l p aviljoen op het Museumplein
Op 1 juni werden tijdens een bijeenkomst in<br />
een van de externe opslagruimtes van het <strong>Rijksmuseum</strong><br />
in Mijdrecht de collectie bouwfragmenten<br />
van het <strong>Rijksmuseum</strong> in beheer overgedragen<br />
aan de Rijksdienst Monumentenzorg (RDMZ).<br />
Nadat veel energie was gestoken in de conserv e-<br />
ring en registratie van deze collectie is deze nu<br />
aan de RDMZ toevertrouwd, in de overtuiging<br />
dat de voorwerpen hier een passender thuis<br />
zullen krijgen en er een beter gebruik van kan<br />
worden gemaakt. Met het Amsterdams Historisch<br />
Museum is overeengekomen om de bij het <strong>Rijksmuseum</strong><br />
en KOG berustende scherv e n c o l l e c t i e s<br />
(bodemvondsten) aan deze instelling over te<br />
d r a g e n .<br />
13<br />
Collectie en collectiemobiliteit<br />
Het <strong>Rijksmuseum</strong> verstrekte in <strong>1999</strong> aan 130<br />
tentoonstellingen in binnen- en buitenland totaal<br />
ruim 900 bruiklenen.<br />
Parallel aan de herinrichting van het Museumplein,<br />
kreeg ook de al enige jaren op handen zijnde en in<br />
etappes gerealiseerde profilering van de collecties<br />
aan het Museumplein in <strong>1999</strong> haar eerste afronding.<br />
Bij een nieuwe collectie-afbakening, waarin<br />
ook het Amsterdams Historisch Museum betrokken<br />
werd, wordt ervan uitgegaan dat het Stedelijk<br />
Museum niet langer actief de 19e-eeuwse kunst<br />
verzamelt en presenteert, maar zich beperkt tot het<br />
aangeven van het begin der moderne kunst met<br />
werk van onder anderen Cézanne en Van Gogh.<br />
In de catalogus ‘Poëzie der werkelijkheid’ (verschijningsdatum<br />
februari 2000), die een overzicht van<br />
de Nederlandse 19e-eeuwse schilderkunst in het<br />
<strong>Rijksmuseum</strong> biedt, is voor een aantal bruiklenen<br />
van de collega’s plaats ingeruimd.<br />
Onder de titel ‘<strong>Rijksmuseum</strong> aan de Maas’ werd<br />
van 27 juni tot 28 november in vier kabinetten<br />
in het Bonnefanten Museum in Maastricht een<br />
presentatie gewijd aan een keuze van 25 Duitse<br />
en Zuid-Nederlandse schilderijen die door het<br />
<strong>Rijksmuseum</strong> als langdurig bruikleen aan het<br />
museum ter beschikking werd gesteld.<br />
De directeur collecties woonde eind november<br />
het tweedaags congres ‘Grenzen aan de groei:<br />
selectieprocessen rond museale collecties’ in het<br />
Tropeninstituut bij. Een eigen beleidsnotitie over<br />
dit thema werd afgerond.<br />
Helaas is de oplevering, en daarmee de afbouw,<br />
van het ondergrondse tunneldepot vertraagd. De<br />
gebrekkige bewaaromstandigheden (te kleine en<br />
slecht toegankelijke depots) waarin grote delen<br />
van de collecties nog verkeren, maken dat op dit<br />
punt eigenlijk geen uitstel meer kan worden<br />
g e v e e l d .<br />
A a n w i n s t e n<br />
Nederlandse schilderkunst mag zich nog steeds in<br />
een bloeiende belangstelling op de internationale<br />
kunstmarkt verheugen. Het joyeuze portret van<br />
Tieleman Roosterman door Frans Hals werd voor<br />
maar liefst 7,5 miljoen dollar aangekocht door<br />
het Cleveland Museum. Door de topprijs (meer<br />
dan 7 miljoen gulden) die een monumentaal<br />
landschap van Wijnants op dezelfde veiling realiseerde,<br />
ging dit werk aan de neus van het <strong>Rijksmuseum</strong><br />
voorbij. Ook de Nederlandse 19e - e e u w s e<br />
kunst scoorde goed. De National Gallery in<br />
Washington kocht een groot landschap van Jacob<br />
Maris dat op de tentoonstelling ‘Langs velden en<br />
wegen’ had gehangen.<br />
O ve r d racht bouwfra g m e n t e n
14<br />
Het <strong>Rijksmuseum</strong> wist in <strong>1999</strong> de hand te leggen<br />
op een uniek paneel van de schilder Pieter Isaacsz,<br />
dat in 1600 in opdracht van de stad Amsterdam<br />
werd geschilderd als klavecimbeldeksel. De aankoop,<br />
die ten behoeve van de afdeling Nederlandse<br />
geschiedenis plaatsvond, werd gesteund door het<br />
<strong>Rijksmuseum</strong> Fonds. Dat fonds maakte in hetzelfde<br />
jaar ook de aankoop van twee kapitale kandelabers<br />
van de Franse zilversmid Froment-Meurice mogelijk.<br />
De afdeling Nederlandse geschiedenis verw i e rf<br />
een aantal bijzonder interessante aanwinsten uit<br />
de periode van de late 18e en vroege 19e e e u w.<br />
Een schilderij van Hendrik Willem Schweickhardt<br />
uit 1783 illustreert de turfwinning in het laagveen,<br />
en een fles duinwater uit 1853 de vooruitgang in<br />
de toenmalige drinkwatervoorziening in ons land.<br />
De afdeling kocht in Parijs een krachtige portretbuste<br />
in pleister van koning Lodewijk Napoleon<br />
door de Franse beeldhouwer Cartellier, die<br />
meteen model zou staan voor de poster voor de<br />
begin 2000 aan de Lodewijk Napoleon gewijde<br />
tentoonstelling. Charmant is de anonieme uitbeelding<br />
van een Nederlands legerkamp tijdens de<br />
10-daagse veldtocht van 1831.<br />
De serie kunstenaarsportretten van het <strong>Rijksmuseum</strong><br />
werd verrijkt met het zelfportret van<br />
Jacob van Loo uit ca. 1 6 6 0 en het 1 8 9 4 g e d a t e e r-<br />
de portret van de beeldhouwer Pier Pander door<br />
Thomas Cool. In de New Yorkse kunsthandel verw<br />
i e rf het museum voorts een frisse landschapsimpressie<br />
op fors formaat van de vroeg 1 9e- e e u w s e<br />
italianisant Abraham Te e r l i n k .<br />
Dankzij de steun van de Nederlandse<br />
Sponsor Loterij kon het <strong>Rijksmuseum</strong> voor<br />
de afdeling beeldhouwkunst en kunstnijv<br />
e rheid ter gelegenheid van het 20 0- j a r i g<br />
bestaan in het jaar 2 0 0 0 een schitterend<br />
Augsburgs pronkkabinet kopen.<br />
De Jaffé-Pierson Stichting steunde het museum bij<br />
de aankoop van een Amsterdams zilveren theeservies<br />
uit 1 8 3 3. De schenking Teding van Berkhout,<br />
waarover vorige jaar reeds werd bericht, werd nog<br />
aangevuld met enkele meubelen.<br />
De Vereniging van Vrienden der Aziatische Kunst<br />
voegde weer een dozijn objecten, vooral op het<br />
Fles duinwater<br />
Aanwinst afdeling Nederlandse geschiedenis<br />
Jacob Van Loo Z e l f p o rt r e t<br />
A a n w i n s t
15<br />
gebied van Chinese ceramiek, aan haar bruikleen<br />
aan het <strong>Rijksmuseum</strong> toe. Tevens werd een grote<br />
collectie kleurhoutsneden en een aantal schilderingen<br />
van de Japanse Meji-kunstenaar Okara<br />
Shoson (1877– 1945) aan het museum geschonken.<br />
Uit deze schenking zal een tentoonstelling in<br />
de afdeling Aziatische kunst worden samengesteld.<br />
Het prentenkabinet en de afdeling fotografie konden<br />
op een goed jaar van verw e rvingen terugzien.<br />
Het F.G. Waller Fonds was hier vanouds de belangrijkste<br />
financier van Nederlandse en Duitse prentkunst,<br />
maar ook de verw e rving van talloze Franse,<br />
Italiaanse en Japanse bladen danken we aan deze<br />
g e l d b r o n .<br />
Bijzonder fraaie aanwinsten waren een door<br />
Rubens opgewerkte tekening van Pieter Soutman<br />
en een ontwerp voor een titelblad van Gilles-Marie<br />
Oppenord. Uitzonderlijk is ook de anonieme M a n<br />
van smart e n uit ca. 1520, een in Duitsland verv a a r-<br />
digde houtsnede gedrukt van vijf blokken en met<br />
de hand gekleurd.<br />
Ook dienen enkele bijzondere ensembles die werden<br />
verw o rven apart te worden genoemd. Een col-<br />
T h e o d o rus Gerardus Bentvelt T h e e p o t , theebus en melk -<br />
kan met leeuwtjes Amsterdam 1833<br />
Aanwinst afdeling beeldhouwkunst en kunstnijve r h e i d<br />
A a n g e kocht dankzij de Jaffé-Pierson Stichting<br />
Gilles Marie Oppenord Ontwerp voor het titelblad voor<br />
een reeks prenten naar tekeningen van de meester<br />
Aanwinst Rijksprentenkabinet
16<br />
lectie van 125 aquarellen en tekeningen van A.J.<br />
Bik en J.Th. Bik, geschonken door de familie van<br />
de kunstenaars, illustreert oudheden, topografie<br />
en zeden in Nederlands-Indië tussen ca. 1815 e n<br />
1840. Op de veiling van de verzameling Hans van<br />
Leeuwen wist het museum een prachtige groep<br />
19e-eeuwse Nederlandse tekeningen te verw e rv e n .<br />
De verzamelaar zelf schonk het museum een blad<br />
van Johan Daniel Koelman. De heer J.W. Goslings<br />
schonk het museum twintig surimono’s en een<br />
aantal alba amicorum. De fotografie-collectie werd<br />
verrijkt met onder meer de vier monumentale<br />
delen van Edouard Baldus’ Réunion des Tuileries<br />
au Louvre.<br />
De bibliotheek verw i e rf dankzij een anonieme<br />
weldoener de boekerij van de Gerrit Rietveld<br />
Academie die oorspronkelijk aan de Te e k e n s c h o o l<br />
( v o o rheen: ‘s Rijks Opleidingsinstituut voor<br />
Teekenleeraren) van het <strong>Rijksmuseum</strong> had toebehoord.<br />
Het museum is bijzonder verheugd dit<br />
historische bezit weer in huis te hebben. Het<br />
betreft vooral theoretische werken en leerboeken<br />
op het gebied van de tekenkunst en de architect<br />
u u r, alsmede voorbeeldboeken met ornamenten.<br />
Zoals gebruikelijk werkte het tentoonstellingsbeleid<br />
door in de collectievorming. Zo werden in het<br />
kader van de tentoonstelling ‘Nederland-Indonesië-<br />
Japan’ schenkingen gedaan van tekeningen en<br />
documenten.<br />
In het kader van de tentoonstelling rond Va n<br />
Wisselingh schonk mevrouw A.M. de Jong-Hug als<br />
blijk van erkentelijkheid voor de inspanningen van<br />
het museum het portret van de kunsthandelaar<br />
E.J. van Wisselingh door Van der Maarel. Het Rijksbureau<br />
voor Kunsthistorische Documentatie verw<br />
i e rf tegelijkertijd het uiterst waardevolle archief<br />
van de kunsthandel.<br />
Anoniem C h ristus als de man van smart e n circa 1520<br />
Aanwinst Rijksprentenkabinet
Jan Sanders van Hemessen A l l eg o rie op de harmonie in het huwelijk<br />
B ruikleen van het Mauri t s h u i s , Den Haag<br />
17
Het <strong>Rijksmuseum</strong> verkreeg van het Mauritshuis het<br />
schilderij Allegorie op de harmonie in het huwelijk v a n<br />
Hemessen in bruikleen.<br />
Wetenschappelijk onderzoek,<br />
publicaties en projecten<br />
Wetenschappelijk onderzoek is zowel de<br />
vrucht van als de ruggengraat voor veel<br />
museumwerk. De indrukwekkende lijst<br />
van publicaties van de <strong>Rijksmuseum</strong>medewerkers<br />
getuigt van een hoge productiviteit,<br />
die soms zelf het beschikbare<br />
publicatiebudget onder druk zet! Het<br />
onderzoek in het <strong>Rijksmuseum</strong> vond<br />
wederom zijn neerslag in talloze catalogi<br />
bij tentoonstellingen, in de bladzijden<br />
van het Bulletin van het <strong>Rijksmuseum</strong> en<br />
bestandscatalogi e.d.<br />
Verder waren er legio publicaties van medewerkers<br />
in vaktijdschriften en in catalogi van tentoonstellingen<br />
elders (zie bijlage pp. 9 4).<br />
Daarnaast werd ook regelmatig een beroep gedaan<br />
op externe auteurs. Zo schreef Nelleke Noordervliet<br />
in opdracht van het museum een aantrekkelijke<br />
geschiedenis van Nederland aan de hand van<br />
een veertigtal voorwerpen uit de <strong>Rijksmuseum</strong>collectie<br />
onder de titel Op de zeef der tijd.<br />
Onderzoek naar de geschiedenis van het <strong>Rijksmuseum</strong><br />
werd verder gefaciliteerd door beurzen van<br />
het Onderzoeksfonds. In <strong>1999</strong> zijn vier onderzoeksbeurzen<br />
door het fonds verleend: aan Barbara Laan,<br />
over de inrichting van het Nederlands Museum voor<br />
Geschiedenis en Kunst, Auke van der Woud, over de<br />
naoorlogse renovaties door de architect Eschauzier<br />
in samenwerking met de hoofddirecteur Roëll en<br />
aan Fieke Konijn, over de renovaties onder de architect<br />
Wim Quist in samenwerking met Levie en Va n<br />
Os. De eerste resultaten van dit lopende onderzoek<br />
over de inrichting van het <strong>Rijksmuseum</strong> werden<br />
gepresenteerd op een colloquium op 19 n o v e m b e r.<br />
Daarnaast startte Benno Tempel op basis van de eerder<br />
aan hem toegezegde beurs een onderzoek van<br />
het kopiëren in het Rijkmuseum in de 19e e e u w.<br />
18<br />
G l a s ruitje met os en eze l D u i t s l a n d , circa 1460<br />
N i e u we opstelling glasru i t j e s
19<br />
Het <strong>Rijksmuseum</strong> deed in <strong>1999</strong> actief onderzoek<br />
naar mogelijk dubieuze verw e rvingen gedurende<br />
de periode 1940 – 1948. Mevrouw Drs E. Müller<br />
kreeg opdracht de acquisities van het <strong>Rijksmuseum</strong><br />
te onderzoeken en in een rapport neer te<br />
leggen. Dit is beschikbaar bij de presentatie begin<br />
2000 van het rapport van de Commissie museale<br />
v e rw e rvingen 1940 – 1948. De hoofddirecteur was<br />
voorzitter van de commissie die dit landelijk<br />
onderzoek in samenwerking met de Nederlandse<br />
Museumvereniging stimuleert.<br />
Intern houden de wetenschappers elkaar via maandelijkse<br />
zogeheten (kunst)historische lunches op<br />
de hoogte van lopend onderzoek. Het eigen publicatiebeleid<br />
van het museum wordt sinds begin<br />
<strong>1999</strong> gecoördineerd via de publicatiecommissie,<br />
waarin de relevante geledingen van het museum,<br />
inclusief de commerciële afdeling, vertegenwoordigd<br />
zijn. Eind <strong>1999</strong> droeg de directeur collecties<br />
het voorzitterschap hiervan over aan het hoofd<br />
tentoonstellingen. Met Uitgeverij Waanders in<br />
Zwolle werd een meerjarenafspraak gemaakt om<br />
te komen tot meer profilering en samenhang in de<br />
vele <strong>Rijksmuseum</strong>-publicaties. De uitgavenreeks zal<br />
voorzien zijn van een nieuw gezamenlijk logo.<br />
Bij verschillende tentoonstellingen werden in<br />
<strong>1999</strong> studiedagen georganiseerd, veelal in samenwerking<br />
met de Onderzoekschool Kunstgeschiedenis.<br />
Op 19 februari werd een studiedag gewijd<br />
aan ‘Adriaen de Vries en de beeldhouwkunst van<br />
zijn tijd’. Op 26 februari werd het verschijnen van<br />
het laatste deel in de reeks Aspecten van de verza-<br />
R e m b randt<br />
Heilige Familie bij avond<br />
A a n g e kocht in 1965
20<br />
een overzicht van VOC-vestigingen en afbeeldinmeling<br />
beeldhouwkunst en kunstnijverheid, gewijd<br />
aan ‘Gebrandschilderde ruitjes uit de Nederlanden<br />
1480-1560’ alsmede de vernieuwde opstelling<br />
van deze ruitjes op zaal gememoreerd met een<br />
klein symposium in samenwerking met het<br />
Corpus Vitrearum.<br />
Van de aanwezigheid van veel deskundigen tijdens<br />
de tentoonstelling ‘Rembrandt Zelf’ in het Mauritshuis<br />
werd gebruik gemaakt om op 6 december in<br />
het <strong>Rijksmuseum</strong> een symposium te organiseren<br />
naar aanleiding van het schilderij De heilige familie<br />
( i n v. nr SK-4 119). Dit hing in de studiecollectie<br />
van het <strong>Rijksmuseum</strong> omdat aan de toeschrijving<br />
aan Rembrandt reeds jaren getwijfeld werd. De<br />
experts werden het eens dat het werk zeker niet<br />
van Rembrandt is, maar als een goed werk uit zijn<br />
atelier wel weer een plaats op zaal verdiende.<br />
Aldus geschiedde. E e rherstel werd ook verleend<br />
aan De Oosterling ( i n v. nr SK-A-3 340), het aanvanke-<br />
lijk door het Rembrandt Research Project betwijfelde<br />
werk dat nu toch weer als een eigenhandig werk<br />
van Rembrandt wordt beschouwd.<br />
Van 8 tot en met 2 0 augustus 1 9 9 9 o r g a n i-<br />
seerde het <strong>Rijksmuseum</strong> in samenwerking<br />
met het RKD en The Amsterdam-Maastricht<br />
Summer University onder de titel<br />
‘Recent Developments in the Study of<br />
1 7th Century Dutch Art’ een zomercursus<br />
waarin een groot aantal <strong>Rijksmuseum</strong>medewerkers<br />
als docent participeerde.<br />
Het <strong>Rijksmuseum</strong> neemt voorts deel aan verschillende<br />
projecten die ontsluiting van de collecties in<br />
gedigitaliseerde vorm tot doel hebben. Op 2 5<br />
januari werd in de Aduardkapel de eerste demoversie<br />
gepresenteerd van de digitale databank met<br />
Dolle olifa n t R a j a s t h a n , Kotah circa 1720<br />
Tentoonstelling ‘ M i n i a t u u rs c h i l d e ringen uit India’
21<br />
gen hiervan, de Atlas Mutual Heritage (VOC<br />
Settlements), in aanwezigheid van de directies van<br />
de participerende instellingen: het <strong>Rijksmuseum</strong>,<br />
het Algemeen Rijksarchief en de Rijksdienst voor<br />
de Monumentenzorg. Het project levert een bijdrage<br />
aan de kennis omtrent ons erfgoed overzee,<br />
en het is de bedoeling dat ook andere instellingen<br />
op den duur het systeem aanvullen met VOCbeeldmateriaal<br />
uit hun collecties.<br />
Op 30 augustus werden in de Koninklijke Bibliotheek<br />
in Den Haag aan minister Hermans van<br />
OCenW de eerste resultaten van het digitaliseringsproject<br />
Nederlandse geschiedenis gedemonstreerd<br />
waarin de KB en het <strong>Rijksmuseum</strong> samenwerken.<br />
Het museum nam ook dit jaar deel aan het natuurwetenschappelijk<br />
onderzoeksproject Mol-art, hetgeen<br />
ondermeer resulteerde in de publicatie over<br />
de restauratie van de 17e-eeuwse stillevens.<br />
Tot de voorbereidingen voor het Het Nieuwe<br />
<strong>Rijksmuseum</strong> behoort ook de bestudering van<br />
onze bouwgeschiedenis en hoe onze zalen vroeger<br />
ingericht waren, inclusief onderzoek naar de oorspronkelijke<br />
inrichting van onze tuinen. Zeer toepasselijk<br />
was het dat op 19 n o v e m b e r, tijdens een<br />
colloquium gewijd aan de presentatie van onderzoek<br />
naar de inrichtingsgeschiedenis van het<br />
<strong>Rijksmuseum</strong>, het kabinet bekend maakte de van<br />
het <strong>Rijksmuseum</strong> met 1 0 0 miljoen gulden zullen<br />
s t e u n e n .<br />
Te n t o o n s t e l l i n g e n<br />
De wintertentoonstelling ‘Adriaen de Vries’ sloot<br />
op 1 4 maart met een totaal van 1 0 0.0 0 0 b e z o e-<br />
kers. In aanwezigheid van de Zweedse koning werd<br />
de tentoonstelling op 1 4 april geopend in het<br />
Nationalmuseum van Stockholm. Staatssecretaris<br />
Rick van der Ploeg van Cultuur voerde het woord<br />
en de opening werd muzikaal omlijst door het<br />
Nederlands ensemble Musica ad Rhenum onder<br />
dirigent-fluitist Jed Wentz. In oktober reisde de<br />
tentoonstelling door naar het Getty Museum in<br />
Los Angeles.<br />
Z u i d v l e u g e l<br />
Veel van de wisselende tentoonstellingen<br />
vonden in 1 9 9 9 plaats in de Zuidvleugel.<br />
Nog tot 2 mei was daar de presentatie ‘Va n<br />
Gogh te gast’ te zien, die net als vorig jaar<br />
heeft bijgedragen aan de voortreffelijke<br />
bezoekcijfers en de riante omzet van de<br />
museumwinkel. Gedurende de tijd tot aan<br />
de heropening van het Van Gogh Museum<br />
waren enkele topwerken van Van Gogh<br />
ook kort in de Eregalerij geëxposeerd.
22<br />
Vanaf 19 juni presenteerde het museum in de<br />
Zuidvleugel zijn eerste zomertentoonstelling,<br />
gewijd aan de mooiste voorbeelden van het<br />
Nederlandse stilleven tussen 1550 en 1720. In<br />
een 70-tal schilderijen werd voor het eerst een<br />
totaaloverzicht van dit geliefde genre gegeven. De<br />
tentoonstelling bevatte zowel alle te verw a c h t e n<br />
grote namen van Pieter Aertsen en Jan Brueghel<br />
tot Rembrandt, als bij het grote publiek onbekende<br />
meesters als Pieter van Anraadt en Daniel<br />
Seghers. De tentoonstelling werd georganiseerd in<br />
samenwerking met het Cleveland Museum of Art,<br />
waar de tentoonstelling na Amsterdam te zien<br />
was, en werd gesponsord door ABN AMRO en<br />
Ahold. Ruim 100.000 bezoekers zagen de tentoonstelling<br />
in Amsterdam, in Cleveland werden<br />
de stillevens door nog eens 50.000 b e z o e k e r s<br />
bewonderd. In het kader van de tentoonstelling<br />
was een groot aantal stillevens uit de eigen verzameling<br />
gerestaureerd. Hieraan werd in het hoofdgebouw<br />
een afzonderlijke presentatie met een<br />
eigen, Engelstalige catalogus gewijd, gesponsord<br />
door Sara Lee/DE.<br />
volgde de tentoonstelling ‘Couture! Hoogtepunten<br />
uit de kostuumverzameling Van Emmerik’.<br />
In de zalen van de afdeling Aziatische kunst was<br />
nog tot en met februari de presentatie van<br />
Chinees porselein te zien. Van maart tot en met<br />
juni werden onder de titel ‘Het vlietende leven’<br />
twee keuzen uit de collectie Japanse (rol)schilderingen<br />
van het Kumamoto Museum of Art in Japan<br />
getoond. Vanaf december was een groep ‘Miniatuurschilderingen<br />
uit India’ opgesteld.<br />
In de Zuidvleugel vonden ook weer twee nieuwe<br />
textielpresentaties plaats, beide de vroege 20e<br />
eeuw betreffende. In april opende ‘Traditie en vernieuwing,<br />
Kostuum en textiel rond 1900’. De catalogus<br />
kreeg de titel ‘Neo to Deco’ mee. In oktober<br />
I n richting van de tentoonstelling<br />
‘ N e d e rland - Japan - Indonesië’
23<br />
P r e n t e n k a b i n e t<br />
Het Rijksprentenkabinet presenteerde weer een<br />
gevarieerd aanbod uit zijn rijke bezit, en niet<br />
alleen in eigen huis. In het voorjaar speelde het<br />
een belangrijke rol bij de totstandkoming van de<br />
tentoonstelling ‘Arbeid en Schoonheid vereend’<br />
over het werk van R.N. Roland Holst in het<br />
Nationaal Vakbondsmuseum te Amsterdam.<br />
In de zalen van het eigen prentenkabinet stond<br />
de fotografie centraal in de tentoonstelling<br />
‘Eduard Isaac Asser, Pionier van de Nederlandse<br />
fotografie’, die vergezeld ging van een mooie<br />
publicatie in de fotografiereeks van het Prins<br />
Bernhard Cultuurfonds. Het feit dat honderd<br />
jaar geleden de Vereniging Vo g e l b e s c h e r m i n g<br />
Nederland werd opgericht, vormde de aanleiding<br />
voor een kleurige tentoonstelling over ‘Vo g e l s ’.<br />
Behalve door prachtige bladen van d’Hondecoeter<br />
en Audubon en door Edward Muybridge’s<br />
momentopnamen van een vliegende vogel uit<br />
1885, werden de bezoekers verrast door de<br />
opstelling van opgezette exemplaren van bijzondere<br />
vogelsoorten.<br />
Op 3 juli opende de tentoonstelling gewijd aan de<br />
kunsthandel Van Wisselingh, het tweede deel in de<br />
reeks ‘Kunst, kennis en commercie’, waarin eerder<br />
aan de Haarlemse kunsthandel Debois aandacht<br />
was besteed. Niet alleen Van Wisselinghs grote<br />
inzet voor Nederlandse kunstenaars als Matthijs<br />
Maris, Bauer, Breitner en Witsen werd getoond,<br />
maar ook de grote rol die hij speelde bij de introductie<br />
van Franse schilderkunst (Courbet,<br />
D a u m i e r, School van Barbizon). Tevens werd<br />
aandacht geschonken aan zijn meubelwerkplaats.<br />
Onder de titel ‘Portret van een kunsthandel’ geeft<br />
de catalogus een aardige kijk in de keuken van<br />
een internationale kunsthandel in de laatste<br />
a n d e rhalve eeuw.<br />
I n richting van de tentoonstelling<br />
‘ N e d e rland - Japan - Indonesië’
24<br />
Als Nederlandse bijdrage aan het Van Dyck-jaar<br />
presenteerde het prentenkabinet een prachtig<br />
overzicht van ‘Antoon van Dyck en de prentkunst’.<br />
De kloeke catalogus mag stellig een standaardwerk<br />
genoemd worden. De publieke belangstelling bleef<br />
helaas bij de verwachting achter, mede omdat de<br />
Nederlandse pers nauwelijks meer berichtte over<br />
de tentoonstelling die voorafgaand aan Amsterdam<br />
eerst in het Museum Plantin Moretus in<br />
Antwerpen te zien was geweest.<br />
Tentoonstellingen Nederlandse<br />
g e s c h i e d e n i s<br />
Van 1 5 mei tot en met 1 8 juli presenteerde<br />
de vernieuwde afdeling Nederlandse<br />
geschiedenis ‘De zee op zakformaat, nautische<br />
modellen uit de 1 9de eeuw’. Een<br />
selectie van ruim 7 5 authentieke modellen,<br />
in de 1 9de eeuw bijeengebracht<br />
door het Ministerie van Marine, werd<br />
getoond in samenhang met enkele schilderijen.<br />
Behalve modellen van schepen<br />
waren er ook vuurtorens, droogdokken,<br />
bakens e.d. te zien. De modellen werden<br />
getoond als voorbeelden van hun uiteenlopende<br />
functies: van experimenteel<br />
model en octrooimodel tot pronkmodel.<br />
Op 7 augustus opende mevrouw Jeltje van<br />
Nieuwenhoven, voorzitter van de Tweede Kamer,<br />
de tentoonstelling ‘Nederland-Japan-Indonesië.<br />
De Japanse bezetting van Nederlands-Indië herinnerd’.<br />
De tentoonstelling, georganiseerd in samenwerking<br />
met het Nederlands Instituut voor<br />
Oorlogsdocumentatie (NIOD), was gewijd aan de<br />
herinneringen en beeldvorming van de bezetting<br />
van Nederlands-Indië. Aan de hand van bijzondere<br />
documenten, foto- en filmmateriaal, en getuigenissen<br />
van direct betrokkenen werd zowel de persoonlijke<br />
beleving als de naoorlogse beeldvorming<br />
gepresenteerd. Voorafgaand aan de opening vond<br />
in het auditorium een door ca. 275 m e n s e n<br />
bezochte conferentie plaats, met sprekers uit<br />
Indonesië, Japan en Nederland.<br />
De tentoonstelling vond plaats in het kader van de<br />
herdenking van 400 jaar relaties tussen Nederland<br />
en Japan. De tentoonstelling en het begeleidende<br />
boek onder redactie van R. Raben kregen veel aandacht<br />
in de pers. Van het gastenboek dat aan het<br />
eind van het tentoonstellingscircuit was neergelegd,<br />
werd door de bezoekers veelvuldig gebruik<br />
gemaakt. Er werden drie banden volgeschreven<br />
met totaal ca. 1500 reacties, van positief tot zeer<br />
negatief, die bijna zonder uitzondering zeer emotioneel<br />
waren. De gastenboeken werden daarmee<br />
I n richting van de tentoonstelling<br />
‘Amsterdams goud en zilve r ’
25<br />
zelf tot een waardevol document en er werd besloten<br />
ze als collectie op te nemen.<br />
De derde in een reeks actuele speerpunten die de<br />
afdeling Nederlandse geschiedenis organiseert in<br />
samenwerking met het Algemeen Rijksarchief was<br />
getiteld ‘De Vredesconferentie van 1899’. Hierin<br />
toonde het museum, tevens in samenwerking met<br />
het Vredespaleis in Den Haag, van 1 mei tot 27<br />
juni onder meer een waaier met de handtekeningen<br />
van alle gezanten, de slotakte van de conferentie<br />
en een herinneringsbord met het opschrift<br />
‘ Vrede door Recht’ dat in 1913 door de firma<br />
Regout werd vervaardigd ter gelegenheid van de<br />
inhuldiging van het Vredespaleis. Aflevering 4 w a s<br />
gewijd aan ‘Het kinderwetje van Van Houten: 18<br />
september 1874’ en was te zien van 18 s e p t e m b e r<br />
tot en met 21 n o v e m b e r. Vanaf 15 december werd<br />
met de vijfde speerpunt ‘De Soevereiniteitsoverdracht<br />
aan Indonesië, 27 december 1949’ herdacht.<br />
De erfenis van dit historische moment werd<br />
bovendien geëvalueerd in een klein symposium,<br />
georganiseerd samen met de Sectie Militaire<br />
Geschiedenis van de Koninklijke Landmacht, dat<br />
werd bijgewoond door ca. 7 0 m e n s e n .<br />
Amsterdams zilver<br />
De wintertentoonstelling van 1 9 9 9 w a s<br />
tevens de opmaat tot het jubileumjaar<br />
2 0 0 0. Ter gelegenheid van de publicatie<br />
van deel 4 in de serie bestandscatalogi<br />
van de verzameling kunstnijverheid van<br />
het <strong>Rijksmuseum</strong>, werd op 1 0 d e c e m b e r<br />
door burgemeester Schelto Patijn van<br />
Amsterdam de tentoonstelling ‘Amsterdams<br />
Goud en Zilver’ geopend. Bij deze<br />
gelegenheid is het museumbezit aan<br />
Amsterdams zilver integraal opgesteld op<br />
feestelijke buffetten.<br />
S a m e n w e r k i n g s p r o j e c t e n<br />
In co-productie met het Amsterdams Historisch<br />
Museum ontstond de tentoonstelling ‘Delfts uit de<br />
V i t rine in de tentoonstelling<br />
‘Amsterdams Goud en Zilve r ’
provincie. Aardewerk uit Hollandse tegelfabrieken’<br />
in Museum Willet-Holthuysen. De bijdrage<br />
van het <strong>Rijksmuseum</strong> bestond uit zowel een<br />
omvangrijk bruikleen als de inzet van de conserv a-<br />
tor ceramiek van het <strong>Rijksmuseum</strong>. Ruim 17.000<br />
mensen bezochten deze tentoonstelling.<br />
26<br />
Educatie en publieksinformatie<br />
In <strong>1999</strong> werd onder de titel ‘Nieuwe Nederlanders.<br />
Het <strong>Rijksmuseum</strong> – het museum voor alle<br />
Nederlanders’ een uniek lespakket ontwikkeld met<br />
het doel de nieuwe Nederlander wegwijs te maken<br />
in de Nederlandse cultuur en hem vertrouwd te<br />
maken met musea in Nederland in het algemeen<br />
en het <strong>Rijksmuseum</strong> in het bijzonder. Het pakket<br />
bestaat uit een videoband, een docentenhandleiding<br />
en een souvenir. Het werd in september<br />
gratis aangeboden aan de ROC’s, de Regionale<br />
Opleidings Centra, waar het kan worden ingepast<br />
in het inburgeringsprogramma van de Nieuwe<br />
N e d e r l a n d e r. Door het lespakket op deze manier<br />
in te bedden in een vastliggende structuur – namelijk<br />
die van het onderwijs – wordt de kans op succes<br />
vergroot. Hopelijk gaat het museum zo een<br />
vanzelfsprekend onderdeel vormen van het leven<br />
van de nieuwe landgenoten.<br />
Het samenstellen van het pakket is mogelijk<br />
gemaakt dankzij de steun van de Katholieke<br />
Stichting ter Bevordering van Welzijnswerk en<br />
het VSB Fonds. Op 15 september werd het eerste<br />
exemplaar in de Aduardkapel door de hoofddirecteur<br />
aangeboden aan mevrouw Judith Belinfante,<br />
lid van de Tweede Kamer voor de PvdA.<br />
Een vorm van informele kennismaking met het <strong>Rijksmuseum</strong><br />
werd mogelijk door een dankzij Vendex in<br />
samenwerking met het museum ontwikkeld ‘Kunsten<br />
kennisspel’, dat op 7 oktober in een wedstrijd<br />
tussen Marthe Röling, Wim T. Schippers, voorzitter<br />
J.M. Hessels van de Raad van Toezicht en de hoofddirecteur<br />
in de Aduardkapel werd gepresenteerd.<br />
Geen organisatie heeft de laatste decennia zozeer<br />
het belang van kunstonderwijs aan kinderen bewe-<br />
A a n kondiging voor de VSB Museumzondag<br />
(‘Joost de Suppoost’)<br />
Groep kinderen bij de VSB Museumzondag<br />
(‘Joost de Suppoost’)
zen als die van de Amsterdamse kunstkijkuren.<br />
Op 12 maart vierde de organisatie zijn 50- j a r i g<br />
bestaan met een ontvangst in het <strong>Rijksmuseum</strong>.<br />
De wekelijkse lunchpauzelezingen en de zondagochtendlezingen<br />
in samenwerking met de Vo l k s-<br />
krant kunnen intussen rekenen op een trouw<br />
publiek. Zeer succesvol blijft ook de formule van<br />
de VSB Museumzondag (‘Joost de Suppoost’),<br />
w a a rvoor het museum in 1998 de Kunstsponsorprijs<br />
werd verleend. Daarnaast waren er weer allerlei<br />
specifieke cursussen en lezingen rondom them<br />
a ’s uit de permanente collectie. Zoals gebruikelijk<br />
werden ook de tijdelijke tentoonstellingen van<br />
het <strong>Rijksmuseum</strong> door themadagen, cursussen,<br />
rondleidingen en evenementen omlijst.<br />
In het kader van ‘Adriaen de Vries’ werden drie<br />
woensdagavond-lezingen gegeven en tijdens de<br />
fototentoonstelling ‘Kinderen van zeven’ van<br />
Céline van Balen werden op 7 en 12 mei speciale<br />
middagen georganiseerd voor de gefotografeerde<br />
kinderen en hun ouders. Bijna alle kinderen kwamen,<br />
met broertjes en zusjes en oma’s. De meesten<br />
waren nog nooit in het <strong>Rijksmuseum</strong> geweest,<br />
en het grootste deel was van buitenlandse<br />
afkomst. Na een tijdje verdween het merendeel<br />
richting Nachtwacht! Als dank voor hun medewerking<br />
kregen alle kinderen een exemplaar van<br />
Lydia Roods boek Pip, de rattenvanger van het<br />
R i j k s m u s e u m .<br />
Bij de zomertentoonstelling over Nederlandse 17e-<br />
eeuwse stillevens werden video-animaties geproduceerd<br />
die door middel van bewegend beeld een<br />
aantal aspecten van het componeren en schilderen<br />
van stillevens illustreerden. Iedere vrijdagavond in<br />
de maand juli was gewijd aan een thema van het<br />
stilleven, zoals bloemen, vruchten, vlees en vis en<br />
t rompe l’oeil. Specialisten gaven toelichting onder<br />
het genot van wijn, water en ‘thematische hapjes’.<br />
De avonden in juli werden door steeds 100 à 150<br />
deelnemers bezocht en ook voor de wekelijkse<br />
avondrondleidingen in augustus en september<br />
bestond grote belangstelling.<br />
Op woensdagavond 13 oktober organiseerde het<br />
museum een literair evenement. Twee acteurs vertolkten<br />
voor een uitverkochte Nachtwachtzaal, en<br />
in aanwezigheid van de weduwe van de schrijver,<br />
een bewerking van Simon Vestdijks brievenroman<br />
Avontuur met Ti t i a, die het nachtelijke <strong>Rijksmuseum</strong><br />
als setting heeft.<br />
W w w. r i j k s m u s e u m . n l<br />
Naast al deze activiteiten in het museum werd<br />
met het openen van de nieuwe website van het<br />
<strong>Rijksmuseum</strong> ook een brug geslagen naar de virtuele<br />
bezoeker van onze instelling. De productie van<br />
de website was nog in gang gezet door het hoofd<br />
van de afdeling, Theo Schoemaker, die echter per<br />
1 september de museumwereld vaarwel zegde voor<br />
een leidinggevende functie in die van de dans. Op<br />
vrijdag 17 december ging w w w. R i j k s m u s e u m . n l h e t<br />
net op met 6.000 p a g i n a ’s tekst en meer dan 4.000<br />
illustraties. Reeds bestaande informatiesystemen<br />
zoals de 1250 kunstwerkbeschrijvingen die in ARIA<br />
v o o rhanden waren, werden in de website geïntegreerd.<br />
Tevens zijn artikelen uit de museumwinkel<br />
via de site te koop. Een redactie van vier medewerkers<br />
heeft anderhalf jaar aan de totstandkoming<br />
van de site gewerkt, in samenwerking met het<br />
bedrijf Consultdata. Het ontwerpbureau Premsela<br />
Vonk tekende voor de aantrekkelijke vormgeving.<br />
Via radiospotjes en advertenties werd de nieuwe<br />
website onder de aandacht van het publiek<br />
gebracht. Het <strong>Rijksmuseum</strong> kwam met zijn website<br />
tamelijk laat, maar heeft die achterstand nu in een<br />
voorsprong omgezet. Zowel qua omvang als kwaliteit<br />
van de presentatie behoort de site tot de beste<br />
museumsites die wereldwijd beschikbaar zijn, zo<br />
luidde het oordeel van de recensies in de pers.<br />
Externe betrekkingen<br />
Het <strong>Rijksmuseum</strong> vormt met zijn vijf grote verzamelafdelingen<br />
en het enorme scala aan daarv a n<br />
afgeleide actviteiten een wereld op zich. Die<br />
wereld kent weer talloze verbindingen met zowel<br />
een nationaal als internationaal netwerk waarin<br />
van publiek tot professionals incidentele en reguliere<br />
contacten onderhouden worden.<br />
27
Vaste banden verbinden het museum met het<br />
Koninklijk Oudheidkundig Genootschap (KOG),<br />
dat medebewoner van het gebouw is, en de<br />
Vereniging van Vrienden der Aziatische Kunst,<br />
w a a rvan de door de Vereniging bijeengebrachte<br />
verzameling door het museum wordt beheerd.<br />
Evenals de Vereniging Rembrandt hielden zij ook<br />
dit jaar weer vele van hun bestuurs- of ledenvergaderingen<br />
in het <strong>Rijksmuseum</strong>. Ook aan vele andere<br />
organisaties werd gastvrijheid verleend, vaak<br />
ook als tegenprestatie in het kader van sponsoring.<br />
Naast de elders vermelde symposia en studiedagen<br />
kan nog een bijeenkomst van de historische sectie<br />
van de Nederlandse Museum Vereniging (15<br />
maart) worden genoemd.<br />
Op 10 maart ontving de directie de leden van het<br />
kabinet en hun partners voor een bezoek aan de<br />
tentoonstelling ‘Adriaen de Vr i e s ’.<br />
In december nam het museum afscheid van<br />
mevrouw Marie Christine Vink die vele jaren met<br />
grote stijl het gezicht was van de externe betrekkingen<br />
en fondswerving van het museum.<br />
Raad van To e z i c h t<br />
Eind maart <strong>1999</strong> overleed Michael Drabbe. Niet<br />
alleen als actief lid van de Raad van Toezicht, maar<br />
ook als drijvende kracht achter het gezelschap ‘de<br />
Staalmeesters’, als voorzitter van het <strong>Rijksmuseum</strong><br />
Fonds en als voorzitter van de Vereniging van<br />
Vrienden der Aziatische Kunst had hij lange jaren<br />
nauwe banden met het museum onderhouden. Het<br />
museum zal hem node moeten missen. De ABN<br />
AMRO stichtte te zijner nagedachtenis een naar<br />
hem vernoemd aankoopfonds dat bedoeld is voor<br />
aankopen op het gebied van de Aziatische kunst.<br />
In juni <strong>1999</strong> legde Dr Ir Th. Quené het voorzitterschap<br />
van de Raad van Toezicht neer. Het museum<br />
is hem zeer veel dank verschuldigd voor de voorbeeldige<br />
wijze waarop hij het museum door de<br />
verzelfstandigingsoperatie loodste en verv o l g e n s<br />
invulling gaf aan de nieuwe toezichtstructuur. Hij<br />
heeft de functie van voorzitter in alle opzichten op<br />
voortreffelijke wijze vervuld. Wij zijn hem daarv o o r<br />
zeer erkentelijk. De heer Quené is per 1 juni <strong>1999</strong><br />
als voorzitter opgevolgd door Mr J.M. Hessels. Als<br />
nieuwe leden van de Raad traden per 21 juni <strong>1999</strong><br />
toe Drs N. Noordervliet-Bol en Drs H.H.F. Wijffels.<br />
De overige leden van de Raad zijn Prof. Mr I.P.<br />
A s s c h e r- Vonk, Prof. Dr J.R. Glasz en N. MacGregor.<br />
De Raad van Toezicht keurde het vaststellen van<br />
de jaarcijfers over 1998 goed alsmede de begroting<br />
voor het jaar 2000. De Raad stemde verder in<br />
met de bekostigingsaanvraag voor de subsidieronde<br />
2001 – 2004 in het kader van het komende<br />
K u n s t e n p l a n .<br />
Voorts fuseerde de Stichting het <strong>Rijksmuseum</strong> met<br />
toestemming van de Raad van Toezicht met de<br />
Stichting de Staalmeesters, van welke laatste stichting<br />
het bestaan sinds de verzelfstandiging in<br />
wezen overbodig was geworden.<br />
De heer Quené woonde de door het Ministerie van<br />
OCenW en de Vereniging van Rijksgesubsidieerde<br />
Musea (VRM) belegde bijeenkomst inzake de toezichthoudende<br />
structuur van cultuurinstellingen bij.<br />
De heer Hessels nam deel aan een mini-conferentie<br />
met de staatssecretaris van Cultuur bij in het kader<br />
van de planvorming voor Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong>.<br />
Op 7 oktober vond een kennismakingsbijeenkomst<br />
van Raad van Toezicht, Directie en Ondernemingsraad<br />
plaats, en op 17 november woonde Prof. Dr J.<br />
Glasz namens de Raad van Toezicht een overlegvergadering<br />
tussen directie en OR bij.<br />
Het <strong>Rijksmuseum</strong> Fonds<br />
De heer H.C. Broeksma volgde de heer M. Drabbe<br />
op als voorzitter van Het <strong>Rijksmuseum</strong> Fonds. Als<br />
nieuw bestuurslid zal de heer H. Wijffels de band<br />
met de Raad van Toezicht in het Fonds verzorgen.<br />
Het <strong>Rijksmuseum</strong> Fonds is een ‘endowment fund’<br />
dat zich met name richt op het verw e rven van<br />
fondsen via particulieren. In <strong>1999</strong> steunde het<br />
opnieuw enkele belangrijke aankopen van het<br />
museum: het eerder genoemde clavecimbel-deksel<br />
28
‘Tien uit de kunst’<br />
S e rie postze g e l s , u i t g e g e ven in <strong>1999</strong><br />
29
van Pieter Isaacz en de kandelabers van Froment-<br />
Meurice. Het bestuur nam ook het initiatief tot de<br />
aanstelling van een speciale fondsenwerver ten<br />
behoeve van particulieren.<br />
P u b l i c i t e i t<br />
<strong>1999</strong> was in publicitair opzicht een roerig jaar.<br />
Naast de gebruikelijke aandacht voor de lopende<br />
tentoonstellingen en nieuwe aanwinsten van het<br />
<strong>Rijksmuseum</strong>, moest de afdeling ook op andere<br />
fronten alle zeilen bijzetten om de constante vraag<br />
naar informatie aan te kunnen. Met name de werving<br />
voor de jubileumtentoonstelling van het jaar<br />
2000 vergde veel aandacht. Zo werd de nationale<br />
en internationale voorverkoop van kaarten geregeld,<br />
en werden talloze persbijeenkomsten in binnen-<br />
en buitenland georganiseerd. Tijdens een<br />
persontbijt in de Nachtwachtzaal werd op 19<br />
november <strong>1999</strong> een handzaam jubileumboekje<br />
met een opgave van alle evenementen gelanceerd.<br />
Los hiervan ontving het museum in <strong>1999</strong> r u i m<br />
500 journalisten en medewerkers uit de reisindustrie.<br />
Ruim dertig filmploegen filmden buiten de<br />
openingstijden in het museum.<br />
De meeste activiteiten van enige omvang kregen<br />
hun eigen persbericht, persconferentie of voorbezichtiging<br />
en vaak ook eigen affiches. Het museum<br />
manifesteerde zich bij tal van evenementen, waaronder<br />
de Uitmarkt eind augustus.<br />
Nieuw was het fenomeen van de grote zomertentoonstelling,<br />
die in het bijzonder ook op de buitenlandse<br />
bezoeker mikt. ‘Het Nederlandse<br />
Stilleven’ bleek inderdaad op grote belangstelling<br />
van de buitenlandse pers te kunnen rekenen.<br />
Er werd hiervoor extra geafficheerd en geadverteerd.<br />
Adriaen Coortes schilderijtje K ru i s b e s s e n,<br />
dat de omslag van de catalogus sierde, behoorde<br />
bovendien tot de geselecteerde schilderijen voor<br />
een in juni door PTT Post aan de Gouden Eeuw<br />
gewijde postzegelreeks, waarvan voorts ook<br />
Het zieke kind van Gabriël Metsu en Rembrandts<br />
Joodse Bru i d uit de <strong>Rijksmuseum</strong>collectie deel<br />
uitmaakten.<br />
De oproep van de Tweede Kamer tot grootscheepse<br />
renovatie van het <strong>Rijksmuseum</strong> in september<br />
en de bekendmaking van de steun van het N e d e r-<br />
landse kabinet aan de renovatieplannen met een<br />
bedrag van 1 0 0 miljoen gulden in november leidden<br />
vanzelfsprekend tot een lawine van reacties.<br />
Voorts besteedden de media veel aandacht aan<br />
het nieuwe Museumplein, het afscheid van Hans<br />
Ruijssenaars als architect van het <strong>Rijksmuseum</strong> en<br />
de toekomstige positie van Nederlandse geschiedenis<br />
binnen de herinrichtingsplannen van het<br />
R i j k s m u s e u m.<br />
Als gevolg van de herstructurering van de organisatie<br />
ging de afdeling pers- en publiciteit, voorheen<br />
deel uitmakend van de educatieve afdeling,<br />
eind 1 9 9 9 op in de nieuwe stafafdeling communicatie<br />
en marketing.<br />
Fusie met Stichting De Staalmeesters<br />
De Stichting de Staalmeesters is een financieringsstichting,<br />
destijds opgericht ten behoeve van de<br />
f o n d s e n w e rving en financiering van de verbouwing<br />
van de Zuidvleugel. Op 2 7 oktober 1 9 9 9 is het<br />
voorstel voor de fusie tussen de Stichting Het<br />
<strong>Rijksmuseum</strong> (verkrijgende rechtspersoon) en<br />
Stichting De Staalmeesters (verdwijnende rechtspersoon)<br />
ondertekend. Het betreft hier een juridische<br />
fusie, in de zin van artikel 2: 3 0 9 van het<br />
Burgerlijk Wetboek, waartoe om juridische,<br />
economische en sociale redenen werd besloten.<br />
<strong>Rijksmuseum</strong> Holding B.V. en<br />
<strong>Rijksmuseum</strong> Merchandising B.V.<br />
Medio 1 9 9 9 zijn de <strong>Rijksmuseum</strong> Holding B.V.<br />
(1 0 0 % deelneming van Stichting Het <strong>Rijksmuseum</strong>)<br />
en de <strong>Rijksmuseum</strong> Merchandising<br />
B . V. (1 0 0 % deelneming van <strong>Rijksmuseum</strong> Holding<br />
B . V.) opgericht. Aanleiding voor de oprichting van<br />
beide vennootschappen is de verdere uitbreiding<br />
van de commerciële activiteiten van Het <strong>Rijksmuseum</strong><br />
buiten de muren van het museum zelf.<br />
Door het opzetten van een holdingstructuur voor<br />
deze activiteiten wordt een organisatorische, financiële<br />
en fiscale afgrenzing van deze activiteiten ten<br />
30
opzichte van de reguliere museale activiteiten<br />
bewerkstelligd. Bij een verdere groei van de commerciële<br />
activiteiten in de toekomst zal ook een<br />
verdere uitbreiding van deze holdingstructuur<br />
kunnen plaatsvinden.<br />
B e z o e k e r s<br />
Zoals hierboven reeds werd aangegeven, was het<br />
jaar qua aantallen bezoekers zeer succesvol: het jaar<br />
1996, met de heropening van de Zuidvleugel en de<br />
succesvolle Jan Steen-tentoonstelling, werd geëvenaard.<br />
Uit het in de bijlage opgenomen meerjarenoverzicht<br />
blijkt dat dit bezoekersaantal ver boven<br />
het gemiddelde ligt. De hoge bezoekersaantallen<br />
zijn voor een deel het resultaat van de tentoonstelling<br />
‘Van Gogh te gast’ in de Zuidvleugel. Daarnaast<br />
is het bezoek in de zomerperiode hoog geweest.<br />
Ook is er door de programmering een verschuiving<br />
te constateren van nationaal (52 % in 1998, 39 %<br />
in <strong>1999</strong>) naar internationaal publiek (48 % in<br />
1998, 61 % in <strong>1999</strong>) .<br />
F i n a n c i ë n<br />
De omzet nam in <strong>1999</strong> toe tot ruim 57 m i l j o e n<br />
gulden; het eigen vermogen verdubbelde bijna tot<br />
ruim 10 miljoen gulden. De in 1998 ingezette lijn<br />
van inkomstenoptimalisatie zet door. Naast de<br />
hogere opbrengsten van entreegelden hebben met<br />
name de inkomsten uit merchandising en winkelverkoop<br />
in <strong>1999</strong> bijgedragen aan het positieve<br />
exploitatieresultaat van circa 1,7 miljoen gulden<br />
(zie verder de bijlage met het financiële jaarv e r-<br />
slag). Er is tevens gestart met verkopen via<br />
Internet. Ook de opbrengsten uit sponsoring zijn<br />
sterk verbeterd ten opzichte van voorgaande jaren.<br />
De verhouding subsidie/eigen inkomsten is sinds<br />
de verzelfstandiging in 1995 sterk verbeterd. Met<br />
een verhouding van 57 % subsidie ten opzichte<br />
van 43 % eigen inkomsten is het <strong>Rijksmuseum</strong> in<br />
<strong>1999</strong> ruim uitgekomen boven de doelstelling uit<br />
het ondernemingsplan <strong>1999</strong>/2000.<br />
O r g a n i s a t i e<br />
In <strong>1999</strong> kreeg de in 1998 ingezette herstructurering<br />
van het <strong>Rijksmuseum</strong> haar beslag. De organisatie<br />
kreeg een nieuwe vorm, waarbij het goede uit<br />
de vorige reorganisatie werd behouden, en elders<br />
aanzienlijke verbeteringen en stroomlijningen werden<br />
doorgevoerd. Zo zijn tal van kleinere units<br />
binnen het museum geclusterd en werd het aantal<br />
budgethouders teruggebracht.<br />
De scheiding tussen de sectoren presentatie en<br />
collectie is in het nieuwe model in beginsel<br />
gehandhaafd, zij het dat geen aparte directeur<br />
presentatie meer is aangesteld. Er is nu sprake van<br />
een driehoofdige directie, waarbij elk directielid<br />
een sector als eerste verantwoordelijkheidsgebied<br />
heeft. Zo is de hoofddirecteur de eerst verantwoordelijke<br />
voor presentatie geworden, terwijl in diens<br />
sector de nieuwe functie van hoofd tentoonstellingen<br />
is belast met zowel tentoonstellings- als inrichtingsactiviteiten.<br />
De fondswervingsactiviteiten en<br />
pers- en publiciteit zijn bijeengebracht in een<br />
nieuwe stafafdeling communicatie en marketing,<br />
en de afdeling evenementen is gevoegd bij educatie<br />
en publieksinformatie.<br />
In de sector collecties is de vorming van het<br />
coördinerende bureau collecties de belangrijkste<br />
verandering. Hieronder vallen thans tevens het<br />
fotoatelier en de fotoadministratie en het<br />
fotoarchief.<br />
De nieuwe afdeling facilitair bedrijf werd de opvolger<br />
van de voormalige intendance en valt thans<br />
onder de zakelijke sector. Nieuw is daarbij de<br />
afdeling commerciële zaken waarin onder meer<br />
de activiteiten van de museumwinkel en de voorverkoop<br />
van kaarten zijn ondergebracht. Bij enkele<br />
activiteiten werd besloten tot uitbesteding, te<br />
weten de kantinedienst en de huishoudelijke<br />
d i e n s t .<br />
Iedere herstructurering is een ingreep van jewelste,<br />
voor de direct betrokkenen zeker ook in<br />
emotionele zin. Het museum heeft in <strong>1999</strong> d a n<br />
ook zeker zijn momenten van onrust gekend.<br />
De medewerkers werden met speciale voorlichtingsbijeenkomsten<br />
en regelmatig verschijnende<br />
31
Foto Antonio Quintero<br />
32
nieuwsbrieven alsmede het R i j k s m u s e u m - N i e u w s<br />
over de besluiten en procedures ingelicht. Het is<br />
een compliment aan de collega’s dat de onvermijdelijke<br />
onzekerheid niet heeft geleid tot een voor<br />
de buitenwereld waarneembare vermindering van<br />
kwaliteit van het gebodene. Dit jaarverslag geeft<br />
h i e rvan meer dan blijk.<br />
Een bijzonder woord van waardering verdienen de<br />
diverse projectleiders, deelnemers aan de werkgroepen,<br />
de leden van de Ondernemingsraad, de<br />
herplaatsingscommissie en de bezwarencommissie,<br />
de vertegenwoordigers van de vakbonden en niet<br />
te vergeten de medewerkers van de afdeling personeel<br />
& organisatie, welke laatsten nog geruime tijd<br />
met de afwikkeling van de herstructurering doende<br />
zullen zijn. Zo zullen alle functiebeschrijvingen<br />
de komende periode nog een update krijgen.<br />
G e b o u w<br />
Op het terrein van de gebouwzorg zijn een aantal<br />
activiteiten vermeldenswaardig. Medio <strong>1999</strong> k o n-<br />
den de vernieuwde meldkamer, de kleedkamers<br />
voor de afdeling bewaking, beveiliging en veiligheid<br />
en een aantal kantoren voor het facilitair<br />
bedrijf in gebruik worden genomen in gebied<br />
tussen de torens 3 en 4. Aan het eind van het jaar<br />
startte de verbouwing van de personeelskantine<br />
tot volwaardig bedrijfsrestaurant. Tegelijkertijd is,<br />
onder eigen regie, gestart met de voorbereiding<br />
van een ingrijpende verbouwing van het bestaande<br />
publieksrestaurant. De bedoeling bij dit project is<br />
dat de ‘sfeer van Cuijpers’ zoveel mogelijk wordt<br />
benaderd en dat de bestaande capaciteit wordt<br />
verdubbeld. Eveneens onder eigen projectleiding<br />
is gestart met de verbouwing van het bestaande<br />
schilderijendepot. Bijzondere aandacht bij dit project<br />
gaat uit naar verbeteringen van de arbeidsomstandigheden.<br />
Getemporiseerd worden werkplekken<br />
van medewerkers bij het museum verv a n g e n .<br />
De nieuwe werkplekken voldoen volledig aan eisen<br />
die in de Arbowet hieromtrent zijn gesteld. Door<br />
de afdeling gebouwenbeheer werd begonnen met<br />
het opstellen van een meerjarenonderh o u d s p l a n<br />
voor het gebruikersonderhoud binnen de museumgebouwen<br />
(schilderwerk, electrotechnische en<br />
werktuigkundige werken).<br />
In het kader van de brandveiligheid van de het<br />
gebouw werd eind <strong>1999</strong> een algemeen rookverbod<br />
in het museum van kracht.<br />
O n d e r n e m i n g s r a a d<br />
In <strong>1999</strong> is de samenstelling van de Ondernemingsraad<br />
(OR) ongewijzigd gebleven. In februari trad<br />
de parttime secretaris van de Ondernemingsraad<br />
aan. Directie en OR hebben intensief overlegd<br />
over de herstructurering van de organisatiestruct<br />
u u r, die eind <strong>1999</strong> met enige vertraging, en met<br />
het inlassen van een adempauze waarin op enkele<br />
punten nog kleine aanpassingen werden gemaakt,<br />
haar beslag kreeg. De afwikkeling van een enkele<br />
individuele rechtspositie was eind december nog<br />
niet afgerond. Slechts 3 van de 71 direct betrokken<br />
medewerkers waren niet herplaatsbaar.<br />
Op de agenda stonden naast de herstructurering<br />
onder meer de jaarstukken 1998, de halfjaarcijfers<br />
<strong>1999</strong> en de begroting 2000, de subsidieaanvraag<br />
2001 – 2004 en de procedures rond uitbesteding<br />
van kantinedienst en huishoudelijke dienst, arbo<br />
en veiligheid, interne communicatie, maaltijdvergoedingen<br />
bij overwerk, roosterkwesties (waaronder<br />
een tijdelijke arbeidstijdenregeling in verband<br />
met avondopenstelling), privacy en ziekteverzuim.<br />
P e r s o n e e l s v e r e n i g i n g<br />
De personeelsvereniging van het <strong>Rijksmuseum</strong><br />
verzorgde ook in <strong>1999</strong> weer een heel scala aan<br />
activiteiten. Op 18 juli werd de jaarlijkse kanotocht<br />
georganiseerd en op 28 november verzorgde<br />
de personeelsvereniging een sinterklaasmiddag<br />
voor kinderen van medewerkers, rijk aan speculaas,<br />
limonade en strooigoed.<br />
Op 15 september opende de hoofddirecteur in de<br />
personeelskantine een expositie van het werk van<br />
Antonio Quintero van de huishoudelijke dienst.<br />
Eerder had hij al zijn foto’s van poolhonden geëxposeerd.<br />
Nu waren er 35 f o t o ’s van het exterieur<br />
34
van het <strong>Rijksmuseum</strong>gebouw te bewonderen, een<br />
project waaraan Quintero zo’n drie jaar heeft<br />
gewerkt .<br />
35<br />
De toneelvereniging ‘Troost voor allen’ bracht met<br />
veel verve een geactualiseerde versie van Nicolaj<br />
Gogols De Inspecteur-generaal op de planken, die<br />
voor de gelegenheid werd gesitueerd in Bergen op<br />
Zoom anno 1989. Sander Israëls tekende wederom<br />
voor de regie.<br />
Het jaar 2000<br />
De millenniumwisseling wierp in vele opzichten<br />
zijn schaduw vooruit. De facilitaire dienst, in het<br />
bijzonder de afdeling automatisering, zorgde in<br />
overleg met de Rijksgebouwendienst dat het museum<br />
bij de jaarwisseling in technische zin niet voor<br />
onaangename verrassingen kwam te staan.<br />
Het feit dat het <strong>Rijksmuseum</strong> in 2000 zijn 200-<br />
jarig bestaan als museum herdenkt, kleurde in<br />
sterke mate de werkzaamheden, in het bijzonder<br />
die van de afdeling tentoonstellingen. Ten behoeve<br />
van de hoofdmanifestatie ‘De Glorie van de<br />
Gouden Eeuw’ werden reeds alle bruiklenen<br />
g e w o rven en werd de catalogus door de auteurs uit<br />
de educatieve staf van het museum geschreven in<br />
nauwe samenwerking met de conservatoren.<br />
Dat het museum zijn jubileumjaar én het nieuwe<br />
millennium kan ingaan met het prachtige perspectief<br />
van een integrale renovatie van het museumg<br />
e b o u w, stemt zeer dankbaar. De wetenschap dat<br />
het 200-jarige <strong>Rijksmuseum</strong> als nationale instelling<br />
nog steeds kan rekenen op een breed draagvlak,<br />
zowel bij het publiek als bij de overheid, sterkt ons<br />
in onze ambities voor Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong>.<br />
Ronald de Leeuw<br />
H o o f d d i r e c t e u r
Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong><br />
3 8 Besef van tijd en gevoel van<br />
schoonheid<br />
Nederlandse geschiedenis in een<br />
g e ï n t e r g re e rde opstelling<br />
4 2 Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong><br />
Het <strong>Rijksmuseum</strong> in de 2 1e eeuw
Besef van tijd en gevoel van schoonheid<br />
Nederlandse geschiedenis in een<br />
g e ï n t e g re e rde opstelling<br />
38<br />
Vanaf 2 0 0 3 zal de grote verbouwing tot<br />
Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong> plaatsvinden.<br />
In de periode tot 2 0 0 7 is de vaste collectie<br />
slechts gedeeltelijk voor het publiek<br />
toegankelijk. Na de heropening wil het<br />
museum de collecties van de afdelingen<br />
schilderijen, beeldhouwkunst en kunstn<br />
i j v e rheid, en Nederlandse geschiedenis<br />
in onderlinge samenhang laten zien: de<br />
geïntegreerde opstelling. Ook de geschiedeniscollectie<br />
kan daar veel bij winnen.<br />
‘Kijk, die staat in ons geschiedenisboek’. Een uitroep<br />
die je veelvuldig kunt horen als een groep jongeren<br />
de afdeling geschiedenis in het <strong>Rijksmuseum</strong><br />
bezoekt. ‘Ons’ geschiedenisboek, ‘onze’ geschiedenis.<br />
Of het nu het schilderij met de St. Elisabethsvloed<br />
of De grote vergadering in de Ridderz a a l door Va n<br />
Delen is, of de indrukwekkende spiegelversiering<br />
van de bij Chatham veroverde Royal Charles, ze<br />
maken deel uit van de intellectuele bagage van de<br />
Nederlander en daarmee van zijn nationale identiteit.<br />
Dat geldt niet alleen voor schilderijen en voorwerpen<br />
die in de afdeling Nederlandse geschiedenis<br />
te zien zijn. Kunstwerken als Rembrandts N a c h t w a c h t,<br />
Vermeers M e l k m e i s j e en de werken van Jan Steen in<br />
de afdeling schilderijen maken eveneens deel uit van<br />
dat collectieve geheugen. En hetzelfde kan gezegd<br />
worden van de verzameling Delfts blauw in de afdeling<br />
beeldhouwkunst en kunstnijverh e i d .<br />
Het <strong>Rijksmuseum</strong> kan met zijn collecties met<br />
recht de Nationale Schatkamer genoemd worden.<br />
Een schatkamer van geschiedenis en kunst. Het is<br />
een uitgangspunt dat al in het prille begin in 1798<br />
met de instelling van de Nationale Konstgallerij<br />
in Den Haag gehuldigd werd. Daar werden toen<br />
De Chatham beke r<br />
Nicolaas Loocke m a n s , 1 6 6 8<br />
Goud en email<br />
S c h u t t e rsmaaltijd ter viering van het sluiten van de<br />
Vrede van Münster in de Voetboog- of St. J o risdoelen te<br />
A m s t e r d a m , 1 6 4 8<br />
B a rtholomeus van der Helst, 1 6 4 8<br />
O l i e verf op doek
topstukken bijeengebracht waarbij het niet alleen<br />
ging om de artistieke kwaliteit, maar vooral ook<br />
om wat er op te zien was. Niet zomaar een schilderij<br />
van Ferdinand Bol, maar een met de beeltenis<br />
van de ‘doorluchtige’ zeeheld Michiel de Ruyter.<br />
Bezoekers konden zich vergapen aan stukken met<br />
kunst en geschiedenis duidelijk onderscheiden te<br />
gaan presenteren. Zijn keuze leeft zowel organisatorisch<br />
– met afdelingen schilderkunst, vaderlandse<br />
geschiedenis, beeldhouwkunst en kunstnijverheid –<br />
als op zaal – gescheiden presentaties – in grote<br />
lijnen door tot op de dag van vandaag. Op het<br />
gebied van verzamelen zijn de afdelingen hun<br />
eigen weg gegaan. Zo verzamelt de afdeling beeldhouwkunst<br />
en kunstnijverheid voorwerpen die zijn<br />
gemaakt tot de jaren twintig van de 20e eeuw, maar<br />
verbreedt de afdeling haar collectie wel met internationale<br />
topstukken. Voor Nederlandse geschiedenis<br />
zijn de landsgrenzen bepalend gebleven, met<br />
oog voor relaties met het buitenland en Nederland<br />
overzee. De chronologische lijn wordt daarentegen<br />
doorgetrokken tot op de dag van vandaag.<br />
Door Schmidt Degeners ingreep won de<br />
publiekspresentatie in bepaalde opzichten aan<br />
duidelijkheid, maar gingen mogelijkheden tot<br />
samenhang en nuancering verloren. Zo werden<br />
vanaf dat moment veel objecten, ontdaan van hun<br />
historische lading, louter als kunstuitingen getoond<br />
en werden collecties opgebroken en gescheiden als<br />
kunst of als geschiedenis gepresenteerd.<br />
Na de Tweede Wereldoorlog verzorgde R. van<br />
L u t t e rvelt, hoofd van de afdeling geschiedenis,<br />
een tijdelijke geschiedenispresentatie, maar door<br />
39<br />
artistieke en historische kwaliteiten.<br />
In de loop van de 19e eeuw ontwikkelde het<br />
museum zich tot een nationaal depot waar allerlei<br />
uiteenlopende collecties werden ondergebracht.<br />
Collecties van kunst, maar zeker ook van geschiedenis.<br />
De penningenverzameling van Van Gelder,<br />
de militariacollecties Roosdorp en Snouckaert van<br />
Schauburg, de Nova Zembla-collectie en de<br />
Marinemodellencollectie vonden hun plek in het<br />
prestigieuze museumgebouw dat architect Cuypers<br />
in Amsterdam voor het nationale museum had<br />
o n t w o r p e n .<br />
Door al deze uiteenlopende acquisities was aan<br />
het begin van de 20e eeuw een onsamenhangend<br />
conglomeraat ontstaan. Na hevige discussies waaraan<br />
ook de historicus Huizinga deelnam, besloot<br />
directeur Schmidt Degener eind jaren twintig<br />
Buste van Lodewijk Napoleon, koning van Holland<br />
P i e rre Cart e l i e r, 1 8 0 6<br />
G i p s
zijn vroegtijdig overlijden in 1963 is hij nooit toegekomen<br />
aan het realiseren van zijn plannen voor<br />
een volwaardige historische opstelling. Dat was<br />
voorbehouden aan de begin 2000 overleden D.H.<br />
Couvée, die in 1971 een vernieuwende en geëngageerde<br />
presentatie samenstelde. Typerend was dat<br />
de afdeling vaderlandse geschiedenis door hem in<br />
afdeling Nederlandse geschiedenis werd omgedoopt.<br />
Zijn vooruitstrevende concept, dat onder<br />
andere plaats bood aan beeld- en geluidsmateriaal<br />
en in chronologisch opzicht tot en met de Tw e e d e<br />
Wereldoorlog doorliep, vormt nog steeds de basis<br />
voor de huidige presentatie.<br />
Daarin krijgt de bezoeker, na de ingrijpende<br />
facelift die in 1998 werd doorgevoerd, een beeld<br />
van de Nederlandse geschiedenis vanaf de middeleeuwen<br />
tot 1940, idealiter doorgetrokken tot het<br />
recente verleden. Dat beeld is opgebouwd met<br />
authentieke afbeeldingen en objecten, historische<br />
en artistieke, waarbij de laatste in een historische<br />
context functioneren.<br />
Het doel van de presentatie is om de bezoeker<br />
duidelijk te maken waarom Nederland het staatsbestel<br />
heeft dat het nu heeft, waarom de mensen<br />
er wonen die er nu wonen, waarom het landschap<br />
en de grenzen geworden zijn wat ze nu zijn en hoe<br />
de relaties met andere landen zich hebben ontwikkeld,<br />
waarbij ook Nederland als koloniale macht<br />
aan de orde komt.<br />
Dit zijn noties die men sinds de jaren zestig<br />
‘maatschappelijk relevant’ noemt en waarmee een<br />
nationaal museum een bijdrage levert aan een groter<br />
begrip van onze samenleving bij de leden van<br />
deze samenleving. Bovendien lijkt het zo te zijn<br />
dat hoewel landsgrenzen vervagen en andere culturen<br />
steeds meer van invloed zijn op Nederland,<br />
de interesse voor het eigen verleden groeit.<br />
Mede daarom verheugt deze benadering zich<br />
de laatste jaren in de algemene en politieke<br />
belangstelling, en geeft zij aanleiding tot commentaren<br />
en debatten in de media.<br />
Het bericht dat de afdeling Nederlandse geschiedenis<br />
onderdeel zal gaan uitmaken van de geïntegreerde<br />
opstelling heeft echter ook negatieve reacties<br />
in de publieke opinie opgewekt. Blijkbaar vreest<br />
men dat in een geïntegreerde opstelling van kunst<br />
en geschiedenis de functie van geschiedenis verloren<br />
gaat. Die vrees wordt gevoed door de recente<br />
voorbeelden in provinciale en grotere stedelijke<br />
40<br />
L u i t e n a n t - a d m i raal Michiel A d ri a e n s z . de Ruyter<br />
Ferdinand Bol, 1 6 6 7<br />
O l i e verf op doek<br />
Het Sint Nicolaasfeest<br />
Jan Steen<br />
O l i e verf op doek
41<br />
musea waar de (moderne) kunst de archeologie en<br />
geschiedenis naar uithoeken heeft verbannen. In de<br />
discussie over een geïntegreerde opstelling spelen<br />
ook deze sentimenten een rol.<br />
Zal geschiedenis in het <strong>Rijksmuseum</strong> in een<br />
geïntegreerde opstelling veroordeeld worden tot<br />
een rol in de marge? Integendeel: het uitgangspunt<br />
is juist dat de combinatie van kunst- en<br />
geschiedenisverzamelingen onder één dak het<br />
<strong>Rijksmuseum</strong> unieke mogelijkheden biedt. Het is<br />
een gegeven dat de publiekspresentatie een meerwaarde<br />
moet opleveren.<br />
Een aantal voorbeelden. Het onlangs met hulp<br />
van de Nederlandse Sponsorloterij verw o rven P o rt re t<br />
van Hortense de Beauharn a i s is belangrijk omdat het<br />
de eerste koningin van Nederland afbeeldt, maar<br />
tegelijk is het een meesterstuk van de Franse schilder<br />
Girodet. Van der Helsts S c h u t t e rmaaltijd ter gele -<br />
genheid van de Vrede van Münster is een artistiek meesterstuk,<br />
maar heeft tevens een belangrijke historische<br />
betekenis omdat de schutters met hun feest de<br />
formele onafhankelijkheid van de Nederlandse<br />
Republiek markeren. Het eerste stuk hangt nu in de<br />
afdeling Nederlandse geschiedenis, het tweede in de<br />
afdeling schilderijen. In een geïntegreerde opstelling<br />
zullen oplossingen gezocht worden om beide<br />
De grote zaal op het Binnenhof, Den Haag, tijdens<br />
de Grote Ve rg a d e ring der Staten-Generaal in 1651<br />
Dirck van Delen<br />
O l i e verf op paneel<br />
functies op een evenwichtige manier onder de aandacht<br />
van het publiek te brengen. Een helder concept<br />
en duidelijke kaders zullen hier de grondslag<br />
moeten vormen voor een opstelling waarin kunst en<br />
geschiedenis elkaar afwisselen en versterken, en<br />
waarin besef van tijd en gevoel voor schoonheid<br />
s a m e n g a a n .<br />
De opzet is duidelijk, maar hoe kan deze worden<br />
uitgewerkt? Hoe kan voorkomen worden dat zo’n<br />
opstelling een optelsom wordt van de nu bestaande<br />
presentaties, waardoor de bezoeker vermoeid<br />
afhaakt, geplaagd door de veelheid aan invalshoeken,<br />
boodschappen en indrukken? Hoe kan een<br />
presentatie worden bereikt waarvan de chronologische<br />
lijn de basis vormt, maar waarin deze toch niet<br />
zo dwingend aanwezig is dat combineren en associëren<br />
onmogelijk worden gemaakt? Kortom, hoe kan<br />
de historische ontwikkeling van Nederland zichtbaar<br />
worden gehouden zonder dat zij verwordt tot niet<br />
meer dan een omlijsting van kunst?<br />
Het zijn vragen die het museum ook zichzelf<br />
zal stellen bij de verdere uitwerking van de geïntegreerde<br />
opstelling. Het debat is in volle gang.<br />
K ru i t h o o rn met cedelke n In deze kru i t h o o rn lieten<br />
Barents en Heemskerck een briefje (het ‘ c e d e l ken’)<br />
achter in het Behouden Huys op Nova Zembla<br />
waarop zij schreven dat zij er overwinterd hadden en<br />
op 13 juni 1597 in twee open boten weer ve rt r o k ke n
Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong><br />
Het <strong>Rijksmuseum</strong> in de 2 1e eeuw<br />
42<br />
Dankzij het bedrag van 1 0 0 miljoen gulden<br />
dat de Staat in 1 9 9 9 schonk, is nu<br />
duidelijk dat Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong><br />
werkelijkheid wordt. Het <strong>Rijksmuseum</strong>gebouw<br />
zal worden aangepast aan de<br />
eisen van de tijd, want sinds het meer<br />
dan 1 0 0 jaar geleden werd geopend, is<br />
niet alleen het bezoekersaantal, maar ook<br />
de behoefte aan publieksvoorzieningen<br />
drastisch toegenomen.<br />
Sinds de opening in 1885 is het uiterlijk van het<br />
m u s e u m g e b o u w, met uitzondering van de latere<br />
uitbreiding met de Zuidvleugel, vrijwel ongewijzigd<br />
gebleven. De buitenkant van het <strong>Rijksmuseum</strong> verkeert<br />
in goede staat, maar de binnenzijde is gaandeweg<br />
verstikt geraakt. Het oorspronkelijk heldere<br />
concept van Cuypers, een logische plattegrond met<br />
een reeks van zalen gegroepeerd rond de twee binnenplaatsen,<br />
is door de toegenomen behoefte aan<br />
ruimte en vele ad hoc-beslissingen verdwenen.<br />
De vo o r h a l , gezien naar het we s t e n , circa 1900
Hoewel in de loop der tijd steeds aanpassingen<br />
zijn uitgevoerd volgens hoge maatstaven en de<br />
museale opvattingen van het moment, heeft de<br />
opeenvolging van ingrepen door de successieve<br />
generaties uiteindelijk tot een onbevredigend<br />
geheel geleid. Ruimtegebrek ontstond al spoedig<br />
doordat bij de oorspronkelijke bouw nauwelijks in<br />
termen van voorzieningen als depots, ateliers en<br />
werkplekken voor de staf was gedacht. Daarnaast<br />
hebben nieuwe vormen van presentatie (bijvoorbeeld<br />
het hangen van schilderijen op ooghoogte<br />
in plaats van gestapeld in drie rijen boven elkaar),<br />
de behoefte aan een winkel en een auditorium, en<br />
vooral de groei van de collecties mede geleid tot<br />
een steeds nijpender ruimtegebrek. Dit werd opgelost<br />
door het volbouwen van de binnenhoven van<br />
het museum en het in kleinere eenheden verkavelen<br />
van de oorspronkelijke tentoonstellingszalen.<br />
Ook werden ruimten die voor de presentatie van<br />
de collectie waren gepland aan het publiekscircuit<br />
onttrokken om dienst te doen als kantoor of werkplaats.<br />
Het resultaat is een onoverzichtelijk circuit,<br />
dat de beleving van de oorspronkelijke structuur<br />
van het gebouw nagenoeg onmogelijk maakt, en<br />
een verder verlies van kwaliteit door een onevenwichtige<br />
verdeling van licht in het gebouw. Ook de<br />
eenheid in de inrichting van het Cuypers-gebouw<br />
ging verloren. Doordat afdelingen in verschillende<br />
tijdperken werden gerenoveerd of ad hoc werden<br />
aangepast, verloor het museum niet alleen zijn<br />
oorspronkelijke decoratie, en daarmee veel van<br />
zijn karakter en allure, maar werd het parcours<br />
qua afwerking en stijl een lappendeken van kwalitatief<br />
sterk wisselende elementen. Veel van de wisselvallige<br />
kwaliteit die het gebouw thans kenmerkt,<br />
hangt ook samen met de hogere conserv a t o r i s c h e<br />
eisen die in de loop der tijd aan het collectiebeheer<br />
werden gesteld. Om het daglicht te weren,<br />
werden ramen en daklichten geblindeerd.<br />
Klimaatbeheersing werd aangebracht in een periode<br />
dat voor verwarming en luchtbehandeling grote<br />
kanalen noodzakelijk waren. Daartoe werden voorzetwanden<br />
geplaatst en plafonds verlaagd, waardoor<br />
de oorspronkelijke architectuur verloren<br />
43<br />
August van Delden Pe rspectivische doorsnede van het<br />
R i j k s m u s e u m circa 1890<br />
Pen in zwart , penseel in gri j s<br />
106 x 105 cm.
We s t e l i j ke binnenhof, z u i d o o s t e l i j ke hoek, circa 1885<br />
44
ging en een in ruimtelijke zin esthetisch zeer<br />
onbevredigend geheel ontstond.<br />
Naast de feilen die het gebouw in esthetisch en<br />
logistiek opzicht ten behoeve van het gebruik door<br />
het publiek kenmerken, gaat het ook gebukt<br />
onder aanzienlijk achterstallig onderhoud en voldoet<br />
het op cruciale punten niet aan (wettelijke)<br />
eisen op het punt van bewaaromstandigheden,<br />
installatietechniek en arbo-voorschriften.<br />
Dit leidde tot een door de directie van het<br />
<strong>Rijksmuseum</strong> en de Rijksgebouwendienst gezamenlijk<br />
ontwikkelde visie ten aanzien van een renovatie<br />
en herstructurering van het gebouw.<br />
U i t g a n g s p u n t daarbij is dat weer zoveel mogelijk<br />
recht wordt gedaan aan de oorspronkelijke<br />
structuur van Cuypers’ gebouw, daglicht weer een<br />
belangrijker rol kan spelen in het museum en een<br />
goede logistieke situatie ontstaat.<br />
Een factor van betekenis is daarbij dat het <strong>Rijksmuseum</strong><br />
dankzij de herinrichting van het Museumplein<br />
aan de zuidkant van het gebouw veel m e e r<br />
gezicht heeft gekregen. Met zijn ligging ‘aan het<br />
hoofd van de tafel’ is het museum zowel de monumentale<br />
entree van het plein als de dominante<br />
architectonische verschijning ter plekke. De<br />
onderdoorrit kan fungeren als de ideale ‘foyer’<br />
voor het Museumplein, zoals ook door de architect<br />
van het Museumplein, Anderson, werd onderkend.<br />
Daarnaast is de bestaande ingang van de Zuidvleugel<br />
in een aantrekkelijker omgeving komen te<br />
liggen, en zal het gebruik als de plaats voor grote<br />
tijdelijke tentoonstellingen deze vleugel nog extra<br />
p r o f i l e r e n .<br />
De vorige directeur van het <strong>Rijksmuseum</strong>,<br />
Henk van Os, formuleerde als zijn overtuiging dat<br />
“een groter <strong>Rijksmuseum</strong> niet per definitie een<br />
beter museum is”. In samenwerking met toenmalig<br />
architect Ruijssenaars werd op basis van dit uitgangspunt<br />
een eerste schets gemaakt van de mogelijkheden.<br />
De opvatting van Van Os wordt nog<br />
steeds gehuldigd, in die zin dat het huidige hoofdgebouw<br />
plus Zuidvleugel de grens zal blijven<br />
vormen voor het door het publiek te betreden<br />
gebied. Eerder was het museum echter in facilitaire<br />
zin al uitgebreid met het zogenaamde Ve i l i g-<br />
heidsinstituut, en in 1997 werd begonnen met de<br />
aanleg van het ‘tunnelgebouw’ ten behoeve van<br />
die depots die het museum in zijn onmiddellijke<br />
nabijheid dient te hebben. Daarnaast beschikt het<br />
museum sinds 1994 over een aantal externe<br />
opslagloodsen bij Mijdrecht, die in de toekomst<br />
verbouwd zouden kunnen worden tot volwaardige<br />
d e p o t s .<br />
De voornaamste uitgangspunten voor Het<br />
Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong> zijn daarmee:<br />
– herstel van de oorspronkelijke ruimtelijke<br />
h e l d e rheid, onder meer door het gedeeltelijk<br />
terugbrengen van de oriënterende en ‘luchtscheppende’<br />
functie van de beide binnenhoven<br />
– de poortfunctie tussen binnenstad en Museumplein<br />
benutten door deze poort voor voetgangers<br />
als hoofdentree en centrale foyer voor het<br />
Museumplein en het <strong>Rijksmuseum</strong> te laten<br />
f u n g e r e n<br />
– vanuit de nieuwe foyer een directere toegang<br />
bieden tot een aantal publieksvoorzieningen, zoals<br />
restaurant, museumwinkel en aula, waarbij deze<br />
functies ook autonoom gebruikt zullen kunnen<br />
w o r d e n<br />
– het opnieuw bestemmen als publieke expositieruimte<br />
van de in het oorspronkelijke plan van<br />
Cuypers aangegeven tentoonstellingsruimte op de<br />
begane grond en de bovenverdieping<br />
– het onderbrengen van depots en atelier- en<br />
expeditievoorzieningen op beter daarvoor geschikte<br />
lokaties, met name een nieuw tunnelgebouw<br />
tussen het <strong>Rijksmuseum</strong> en het ondergrondse busstation<br />
in de Hobbemastraat, en in het Ve i l i g h e i d s-<br />
i n s t i t u u t<br />
– het opnieuw structureren van de installatietechnische<br />
infrastructuur in samenhang met een bouwfysisch<br />
beleidsplan<br />
– het weer terugbrengen van de oorspronkelijke<br />
decoratie uit de tijd van Cuypers in wanden en<br />
vloeren, waar zulks met de huidige eisen van presentatie<br />
verzoenbaar is<br />
Bij de toedeling van functies aan het museumgebouw<br />
zal zoveel mogelijk ruimte in het hoofdgebouw<br />
en de Zuidvleugel aan het publiek ten goede<br />
moeten komen. Dat betreft de tentoonstellingszalen<br />
(tijdelijk en permanent), publieksruimten<br />
(bibliotheek, ARIA, auditoria, kleine ontvangst- en<br />
45
vergaderzalen), publieksvoorzieningen (winkel,<br />
restaurant, garderobes, toiletten), en verkeersgebieden<br />
(hallen, trappen). De publieksvoorzieningen<br />
zullen zowel uit het oogpunt van publieksservice<br />
als om commerciële redenen (aantrekkelijker<br />
horeca- en winkelvoorzieningen) in Het Nieuwe<br />
<strong>Rijksmuseum</strong> een grotere nadruk – en dus ook<br />
ruimtebeslag – dienen te krijgen dan thans.<br />
Daar waar functies niet het primaire doel van<br />
het museum of een directe bediening van het<br />
publiek betreffen, zullen zij veelal uitgeplaatst<br />
moeten worden. Hiervoor beschikt het museum al<br />
over enkele lokaties in de onmiddellijke nabijheid.<br />
Het Veiligheidsinstituut lijkt de aangewezen plek<br />
om via ver- en nieuwbouw de restauratieateliers<br />
onder te brengen. Dit gebouw ligt logistiek<br />
betrekkelijk gunstig ten opzichte van het tunnel<br />
( d e p o t -) g e b o u w.<br />
De verbouwing zal ook gevolgen hebben voor<br />
de wijze van presentatie. Dat het museum als het<br />
ware is opgedeeld in vijf sub-musea, wordt als<br />
beperkend ervaren. Zoals de afdelingen thans fungeren,<br />
vertellen zij elk hun eigen verhaal, hetzij in<br />
chronologische volgorde (schilderkunst, geschiedenis,<br />
beeldhouwkunst en kunstnijverheid), ofwel<br />
thematisch (Aziatische kunst). Daarnaast manifesteert<br />
de Aziatische kunst zich, evenals de textilia,<br />
regulier in kleine wisselende presentaties, zoals<br />
ook bij het Prentenkabinet het geval is. Aan een<br />
aantal collectie-onderdelen, zoals de buitenlandse<br />
beeldende kunst, kon echter tot dusver nooit een<br />
passende plaats in zo’n concept geboden worden,<br />
en vooral de strikte scheiding die tussen ‘historische’<br />
en ‘kunsthistorische’ voorwerpen moet worden<br />
gemaakt, leidt vaak tot problematische, geforceerde<br />
keuzen.<br />
Om in de toekomst de meerwaarde van het<br />
onder één dak samenbrengen van deze vijf collecties<br />
beter te benutten, is een gemengde, c.q. geïntegreerde<br />
presentatie van schilderkunst, beeldhouwkunst,<br />
toegepaste kunst en Nederlandse<br />
geschiedenis het uitgangspunt. Op deze wijze kan<br />
meer recht worden gedaan aan het specifieke<br />
karakter dat het <strong>Rijksmuseum</strong> als nationaal museum<br />
eigen is, en waarin het zich nogal opvallend<br />
van andere ‘nationale musea’ onderscheidt. De<br />
meeste Europese nationale musea kennen de combinatie<br />
van vaderlandse geschiedenis én beeldende<br />
en toegepaste kunst niet, en zeker niet in een ver<br />
doorgevoerde vorm.<br />
Wanneer een chronologische ordening van de<br />
collectiebestanddelen hier wordt aangeduid als<br />
een ‘integratiemodel’, wordt nadrukkelijk niet<br />
bedoeld dat de objecten steeds per zaal gemengd<br />
opgesteld worden. De gedachte gaat uit naar een<br />
in zo logisch mogelijke volgorde afwisselend – en<br />
met oog voor wisselwerking – vormgegeven circuit,<br />
waarin schilderijenzalen worden gevolgd door<br />
zalen met kunstnijverheid of een historisch gethematiseerde<br />
opstelling.<br />
Het <strong>Rijksmuseum</strong> hoopt met de realisatie van Het<br />
Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong> beter uitgerust te zijn om<br />
ook in de nieuwe eeuw te functioneren op een<br />
eigentijdse wijze die de Nationale Schatkamer<br />
waardig is, opdat het kan dienen als een up-to-date<br />
cultureel visitekaartje van Nederland.<br />
46<br />
De Eregalerij met aan het einde de Nachtwachtzaal, 1 8 9 8
47<br />
R i j k s museum 1 8 8 5 1 9 9 9<br />
Aantal bezoekers 250.000 1.310.497<br />
Collectie schilderijen 1.750 5.500<br />
Collectie prenten en tekeningen 60.000 700.000<br />
Collectie objecten 8.000 65.000<br />
Aantal kassa’s en kaartcontrole g e e n * 5 k a s s a ’s<br />
Capaciteit garderobe g e e n ** 1500 j a s s e n<br />
Restaurant oppervlak 200 m 2 300 m 2<br />
Aantal toiletten 6 60<br />
Winkel opperv l a k 10 m 2 200 m 2<br />
Huidige noodzake l i j ke facilitaire voorzieningen :<br />
Capaciteit garderobes: 3000 jassen,berg ruimte voor rolstoelen, bu g g y ’s , minimaal 300 locke rs<br />
Aantal kassa’s : 5 , 1 kassa voor vo o rve rko o p, elektronische controle mu s e u m k a a rten<br />
W i n ke l o p p e rv l a k : minimaal 300 m 2 , t e vens toegankelijk voor niet-mu s e u m b e zo e ke rs<br />
O p p e rvlak voor restaurant en zaalve r h u u r: minimaal 900 m 2 , t e vens toegankelijk voor niet-mu s e u m b e zo e ke rs<br />
* het museum was gra t i s<br />
* * het museum was slecht ve r w a rm d<br />
De vo o r h a l , gezien naar het oosten, circa 1900
A a n w i n s t e n<br />
5 0 Kuvera, de Indo-Javaanse god<br />
van de rijkdom<br />
5 2 Pieter Isaacsz<br />
Allegorie op Amsterdam als centrum<br />
van de were l d h a n d e l<br />
5 4 De schilder en zijn graveur<br />
Een tekening naar Rubens,<br />
door de meester gecorr i g e e rd<br />
5 6 Een Augsburgs pronkkabinet<br />
5 8 De zomer in het hoofd<br />
Een Hollander in Italië<br />
6 0 Frans historisme op zijn best<br />
Z i l v e ren kandelabers van<br />
F roment Meurice<br />
6 2 Éduard Baldus<br />
Fotografie van het nieuwe Louvre<br />
1854 –1857<br />
6 6 Negentiende-eeuwse tekeningen<br />
Aanwinsten uit de collectie<br />
Hans van Leeuwen<br />
49<br />
O v e r i g e<br />
6 8 De Dirck Hartoghs-schotel<br />
7 0 Aanwinsten uit eigen collectie<br />
Het re s t a u r a t i e p roject stillevens<br />
7 4 W w w. r i j k s m u s e u m . n l
Kuvera, de Indo-Javaanse god<br />
van de rijkdom<br />
50<br />
De godheid is zittend vo o r g e s t e l d . In zijn<br />
rechterhand klemt hij een goed gevulde buidel<br />
die tegen zijn rechterbeen aan ligt. D e<br />
buidel is gemaakt van fijne stof, w a a rvan het<br />
uiteinde in elegante plooien over zijn re c h-<br />
t e ronderbeen naar vo ren valt. Op de palm<br />
van zijn geopende linkerhand ligt een bal:<br />
een pare l , edelsteen of vrucht. Deze vo o r-<br />
werpen zijn, evenals de buidel, ke n m e r ke n d<br />
voor Ku ve r a , de Indo-Javaanse god van de<br />
r i j k d o m . Zijn goed doorvoede lichaam<br />
straalt welstand uit.<br />
Net als andere Indo-Javaanse godheden draagt hij<br />
verschillende soorten sieraden; zijn gekruiste<br />
borstsnoer is voorbehouden aan jonge, mannelijke<br />
godheden. Hij zit op een lotus, waaroverheen een<br />
kleed is gedrapeerd. Zijn aureool is geplaatst<br />
tegen de rugleuning, waarvan de knoppen betekenisvol<br />
de vorm van grote juwelen hebben.<br />
Het beeld was in bezit van de familie die het in<br />
1 9 3 2 naar Nederland meenam met toestemming<br />
van de toenmalige Oudheidkundige Dienst van<br />
het voormalige Nederlands Indië. De archeologische<br />
vindplaats is precies bekend. Het beeld is<br />
afkomstig uit een tempel behorend tot het<br />
Midden-Javaanse tempelcomplex Gedong Songo,<br />
dat in de jaren 1 9 1 6 tot 1 9 2 4 werd blootgelegd.<br />
Het complex bestaat uit een aantal tempels die in<br />
groepjes tegen de helling van de berg Ungaran<br />
zijn gebouwd. Alle sporen wijzen erop dat de tempels<br />
gewijd waren aan de hindoegod Shiva. Het<br />
beeld van Kuvera dat door het <strong>Rijksmuseum</strong> werd<br />
v e rw o rven, was het enige dat gevonden werd bij de<br />
laagstgelegen groep tempels, bestaande uit slechts<br />
een enkel gebouw. Anders dan de andere tempels<br />
aan Shiva gewijd, heeft deze geen nissen voor beelden<br />
in de buitenwanden. Er zijn wel kleine nissen<br />
in de wanden van de binnenkamer, waar ook de<br />
basis voor een l i n g g a, de symbolische vorm van de<br />
god Shiva, werd aangetroffen. Helaas kan niet vastgesteld<br />
worden waar het beeld van Kuvera in deze<br />
tempel heeft gestaan.<br />
In het Indo-Javaanse tijdperk, dat van de vierde<br />
tot de 15de eeuw duurde, zijn gedurende twee<br />
relatief korte perioden hindoeïstische en boeddhistische<br />
heiligdommen op Java gebouwd: van circa<br />
750 tot 850 tijdens de Midden-Javaanse periode, en<br />
van circa 1250 tot 1450 tijdens de Oost-Javaanse<br />
periode. De tempels van de Gedong Songo-groep<br />
behoren samen met die van het Diëngplateau tot<br />
de vroege Midden-Javaanse heiligdommen.<br />
De beroemdste bouwwerken uit de Midden-Javaanse<br />
periode zijn de boeddhistische Borobudur (eerste<br />
kwart negende eeuw) en de hindoeïstische candi<br />
Prambanan (circa 856). Deze behoren echter (met<br />
een aantal andere tempels zoals bijvoorbeeld candi<br />
Mendut, candi Sewu en candi Plaosan) tot de latere<br />
fase van de Midden-Javaanse periode.<br />
De Kuvera van Gedong Songo is typisch voor<br />
de vroege fase van de Midden-Javaanse periode.<br />
De godheid zit er losjes en ongedwongen bij en is<br />
minder scherp uitgehakt dan een vergelijkbaar<br />
beeld uit het eind van de Midden-Javaanse periode.<br />
Het <strong>Rijksmuseum</strong> had nog geen beeld uit deze<br />
vroege fase in zijn collectie. Dit kunstwerk voegt<br />
dus een dimensie toe aan de verzameling Indo-<br />
Javaanse beeldhouwkunst van de afdeling<br />
Aziatische kunst.
Beeld van de rijkdomsgod Kuve ra<br />
I n d o n e s i ë , M i d d e n - J av a , Gedong Songo, eind 8e eeuw<br />
Vulkanisch gesteente (andesiet), H . 40 cm.<br />
I nv. nr AK-RAK <strong>1999</strong>-1<br />
A a n koop met steun van het <strong>Rijksmuseum</strong> Fonds<br />
51
Uit historische bronnen was bekend dat de<br />
stad A m s t e rdam in het begin van de 17e<br />
eeuw opdracht gaf aan de familie Ruckers in<br />
A n t werpen tot de bouw van een clave c i m b e l<br />
voor het stadhuis. De stadsorganist<br />
S weelinck reisde in 1604 enkele malen naar<br />
A n t werpen om de wensen van de stad ove r<br />
te bre n g e n . Toen het clavecimbel eenmaal<br />
was afgeleve rd , v roeg het stadsbestuur<br />
Pieter Isaacsz het deksel te beschildere n .<br />
C a rel van Mander assisteerde hem daarbij.<br />
In kunsthistorische kring we rd aangenomen<br />
dat het clavecimbel ve r l o ren was gegaan.<br />
Vorig jaar dook het deksel echter op en ko n<br />
het voor de afdeling Nederlandse geschiedenis<br />
ve r wo rven wo rd e n .<br />
52<br />
Op het schilderij is links de Amsterdamse stedenmaagd<br />
te zien. Twee vrouwelijke figuren bieden<br />
haar een schip en een parelketting aan, symbolen<br />
van zeevaart en rijkdom. Rechts van haar staan<br />
twee zeelieden die met navigatie-instrumenten de<br />
hemelglobe raadplegen. Centraal in de voorstelling<br />
zijn drie schepen zichtbaar. Een van deze<br />
schepen wordt gelost. Omdat de spiegel van het<br />
grootste schip versierd is met het wapen van<br />
Maurits, lijkt het aannemelijk dat het hier de<br />
M a u r i t i u s betreft, die in1 602 voor het eerst naar<br />
Indië uitvoer als admiraalsschip van Wybrand van<br />
Wa rwyck. Rechtsonder heeft Isaacsz zich bij zijn<br />
voorstellingen van Aziaten en beelden en tempels<br />
laten inspireren door prenten in het I t i n e r a r i o v a n<br />
de wereldreiziger Jan Huygen van Linschoten.<br />
In de achtergrond van het schilderij is een<br />
patroon zichtbaar van groene vlakken waartussen<br />
blauwe vlakken met scheepjes. Dit is een weergave<br />
in het platte vlak van de gehele wereld. Het is alsof<br />
de toeschouwer ergens ten noorden van<br />
N o o rwegen van grote hoogte schuin neerkijkt op<br />
de toentertijd bekende wereld. Door de perspectivische<br />
vertekening is Afrika verkort en is de<br />
Middellandse Zee een smalle zeearm geworden.<br />
De sleutel tot de voorstelling ligt besloten in<br />
het vers dat op het tablet is weergegeven:<br />
Exclusam hesperia perituram Hispane putasti<br />
Me? Frustra: nam cura Dei mihi pandit ad Afro s<br />
Primo iter, atque Indos, et qua patet extima China<br />
Quaque etiam priscis non cognitus Orbis in Orbe.<br />
Perge favere Deus, daque his agnoscere Christum<br />
(Had je gedacht dat ik, uitgesloten van het Spaanse<br />
we s t e n , ve rloren zou zijn? Onjuist: de zo rg van God<br />
heeft mij vo o r e e rst de weg geopend naar A f rika en<br />
I n d i ë , en waar het exotische China zich uitstrekt, e n<br />
het gebied op de wereld waarvan zelfs de Ouden<br />
geen weet hebb e n . Blijf ons begunstigen, G o d , e n<br />
geef dat zij Christus leren ke n n e n . )
Pieter Isaacsz<br />
Allegorie op Amsterdam als centrum<br />
van de were l d h a n d e l<br />
53<br />
Pieter Isaacsz, geassisteerd door Carel van Mander<br />
A l l eg o rie op Amsterdam als centrum van de wereldhandel 1 6 0 6<br />
O l i e verf op paneel (clave c i m b e l d e k s e l ) , 79,4 x 165 cm.<br />
I nv. nr SK-A-4947/NG-<strong>1999</strong>-19<br />
A a n g e kocht dankzij het <strong>Rijksmuseum</strong> Fonds<br />
De voorstelling en het gedicht tezamen verklaren<br />
de bedoelingen: zij leggen getuigenis af van de<br />
nieuw verw o rven status van Amsterdam als centrum<br />
van de wereldhandel, ondanks de tegenwerking<br />
van het gecombineerde Spaans-Portugese rijk.<br />
Tevens wordt hulde gebracht aan de kennis en durf<br />
van de zeevaarders en wordt de stadhouder geëerd,<br />
die als kapitein- en admiraal-generaal de leider in<br />
de strijd tegen de Spaanse Habsburgers was.<br />
Het deksel, dat ooit door een brandende kaars<br />
beschadigd is geraakt, wordt in het jaar 2000<br />
gerestaureerd. Het zal worden gepresenteerd tijdens<br />
de wintertentoonstelling die de stadhouder<br />
en prins Maurits van Oranje tot onderwerp heeft.<br />
Het <strong>Rijksmuseum</strong> is dankzij deze aankoop in het<br />
bezit gekomen van een mooi gedocumenteerd<br />
kunstwerk dat de beginjaren van de overzeese<br />
expansie samenvat. Het is daarom begrijpelijk dat<br />
het internationale kunsttijdschrift A p o l l o het tot de<br />
belangrijkste aankopen van <strong>1999</strong> r e k e n d e .
De schilder en zijn graveur<br />
Een tekening naar Rubens,<br />
door de meester gecorr i g e e rd<br />
54<br />
Petrus Paulus Rubens heeft zich, meer dan<br />
enige andere kunstenaar van zijn tijd, i n g e-<br />
spannen om de roem van zijn geschilderd e<br />
o e u v re te ve r b reiden door het uitgeven van<br />
h o o g w a a rdige re p ro d u c t i e p re n t e n . D a a rt o e<br />
ve r z e ke rde hij zich van de diensten van<br />
begaafde graveurs die onder zijn toezicht<br />
zijn schilderijen in prent brachten. H e t<br />
R i j k s p rentenkabinet heeft een omvangrijke<br />
verzameling van dergelijke met groot vakm<br />
a n s c h ap en veel virtuositeit uitgevo e rd e<br />
g r av u re s .Tot nu toe ontbrak echter in de<br />
collectie een tekening die inzicht kan ve r-<br />
s c h a f fen in het ontstaansproces van zulke<br />
p re n t e n . In <strong>1999</strong> kwam daarin ve r a n d e r i n g .<br />
Doorgaans verliep het productieproces van zo’n<br />
prent als volgt. Een door Rubens daartoe capabel<br />
geachte graveur maakte een tekening naar het voltooide<br />
schilderij. Die tekening werd verv o l g e n s<br />
door de meester zelf vaak uitgebreid gecorrigeerd<br />
en opgewerkt en diende dan als uitgangspunt voor<br />
de graveur. Tijdens het graveren werden op gezette<br />
tijden proefdrukken van de prent aan Rubens<br />
voorgelegd, die deze dan weer van correcties voorzag,<br />
totdat het resultaat de toets van zijn kritiek<br />
kon doorstaan.<br />
De nieuw verw o rven tekening is een kopie naar<br />
een schilderij van Rubens dat omstreeks 1 6 1 5 i s<br />
v e rvaardigd en dat zich in de verzameling van het<br />
Louvre bevindt. De voorstelling, Ixion door Zeus en<br />
Hera bedro g e n, is nogal ongewoon. Ixion is een van<br />
de onverbeterlijke wellustelingen uit de klassieke<br />
mythologie. Bovendien kleeft er bloed aan zijn<br />
handen: hij heeft zijn eigen schoonvader vermoord.<br />
Oppergod Zeus wil hem die daad vergeven<br />
en nodigt hem daarom uit naar de Olympus. Maar<br />
zijn goedheid wordt beschaamd: Ixion probeert<br />
zich te vergrijpen aan Zeus’ gemalin Hera. Zeus<br />
weet dat te voorkomen door de wolk Nefele, die<br />
de gedaante van Hera heeft aangenomen, op Ixion<br />
af te sturen. Dit tafereel wordt op de tekening verbeeld.<br />
Ixion wordt zwaar gestraft: hij zal ten eeuwige<br />
dage op een rad moeten draaien in de diepste<br />
krochten van de Ta r t a r o s .<br />
De tekening is waarschijnlijk het werk van<br />
Pieter Soutman, een van de graveurs wier werk<br />
voldeed aan Rubens’ hoge kwaliteitseisen. Va n<br />
Soutmans tekening is echter naar verhouding weinig<br />
meer te zien. Rubens heeft de tekening op<br />
veel plaatsen in zijn hoogst karakteristieke stijl<br />
gecorrigeerd; vooral in de gezichten, handen en<br />
voeten van de figuren heeft hij met de pen in<br />
bruin heel wat verbeteringen aangebracht. De<br />
tekening is daardoor bijna meer een werkstuk van<br />
Rubens dan van Soutman geworden.<br />
Om onbekende redenen is de uiteindelijke<br />
gravure echter niet onder toezicht van Rubens tot<br />
stand gekomen. Vermoedelijk heeft Soutman toen<br />
hij uit Antwerpen naar Haarlem terugkeerde de<br />
werktekening meegenomen. In Haarlem werd de<br />
tekening door Pieter van Sompel in prent<br />
gebracht, terwijl Soutman als uitgever fungeerde.<br />
De tekening heeft een interessante herkomst.<br />
Ze is afkomstig uit de verzamelingen van de kunstenaars<br />
Benjamin West en Thomas Lawrence en<br />
kwam vervolgens in het bezit van koning Willem<br />
II. Na diens dood in 1849 werd zijn collectie<br />
geveild. Deze tekening, die toen nog werd<br />
beschouwd als een volledig eigenhandige voorstudie<br />
voor het schilderij, werd echter teruggetrokken<br />
en belandde met een aantal andere bladen in<br />
de verzameling van de dochter van de koning, de<br />
hertogin van Sachsen-We i m a r. Gedurende anderhalve<br />
eeuw heeft het werk een onzichtbaar<br />
bestaan geleid, tot het in <strong>1999</strong> in Londen<br />
opdook.
Pieter Soutman (ca. 1580–1657) en Pe t rus Pa u l u s<br />
Rubens (1577–1640)<br />
Ixion door Zeus en Hera bedrogen<br />
Z w a rt kri j t , pen in bru i n , penseel in gri j s , g e h o o g d<br />
met witte dekve r f , 208 x 310 mm<br />
I nv. nr RP-T- 1 9 9 9 - 1 2<br />
55
Een Augsburgs pronkkabinet<br />
Met de tentoonstelling 'Het geheim ontslot<br />
e n , Duitse meubelen open', met bijbehorend<br />
symposium en de publicatie van het<br />
boekje Duitse meubelen/German furniture,<br />
is in 1998 de aandacht gevestigd op de<br />
k l e i n e, maar opmerkelijk fraaie ve r z a m e l i n g<br />
Duitse meubelen van het Rijksmu s e u m . I n<br />
diezelfde tijd liet het museum zijn oog vallen<br />
op een kostbaar kabinet dat die ve r z a m e l i n g<br />
op spectaculaire wijze zou aanv u l l e n . D e<br />
a a n koop van het meubel is dit jaar mogelijk<br />
gemaakt door de Nederlandse Sponsor<br />
L o t e r i j .<br />
Niet alleen voor de Duitse collectie, maar ook voor<br />
de meubelverzameling als geheel, is het kabinet<br />
een uitzonderlijke aanwinst. Het meubel, dat in<br />
Augsburg omstreeks 1 6 6 0– 1 67 0 is gemaakt, is<br />
geheel belijmd met ivoor. Ivoor was in de 1 7e e e u w<br />
een geliefd materiaal, maar ermee belijmde meubelen<br />
waren – en zijn – kostbaar en zeldzaam.<br />
Beroemd is het garnituur zitmeubelen dat in<br />
Brazilië voor prins Maurits van Nassau-Siegen (van<br />
het Mauritshuis) is gemaakt en waarvan zich nog<br />
enkele stukken in Potsdam bevinden. Een groot<br />
met ivoor belijmd kabinet, waarvan wel is verondersteld<br />
dat het in Nederland is gemaakt, staat al sinds<br />
de 1 7e eeuw op Ham House bij Londen. In de<br />
rijke verzameling 1 7de-eeuwse meubelen in het<br />
<strong>Rijksmuseum</strong> ontbrak dit materiaal echter tot nu<br />
toe. Hetzelfde gold voor p i e t re dure, de mozaïeken<br />
van halfedelstenen waarvoor men toentertijd een<br />
nog grotere voorkeur aan de dag legde. Op het<br />
Augsburgs pronkkabinet zijn 2 6 prachtige p i e t re<br />
d u re plaquettes aangebracht, vervaardigd in de hofwerkplaats<br />
van de groothertogen van Florence, de<br />
Opificio delle pietre dure. Ze stellen vogels en vruchten<br />
voor en vallen op door de buitengewoon geraffineerde<br />
toepassing van de verschillende steensoor-<br />
ten, die zo zijn gebruikt dat ze door hun kleur en<br />
tekening de voorgestelde substanties suggereren.<br />
De combinatie van ivoor en p i e t re dure k o m t<br />
eigenlijk alleen voor op een kleine groep<br />
Augsburgse kabinetten, die wordt toegeschreven<br />
aan de ebbenhoutwerker Melchior Baumgartner<br />
(1621– 1686). Alle andere bekende voorbeelden<br />
hebben een met ebbenhout belijmde buitenkant;<br />
de sprookjesachtige combinatie van kleurrijke<br />
materialen wordt pas zichtbaar bij opening van de<br />
deuren. Op het meubel in het <strong>Rijksmuseum</strong> is<br />
deze rijkdom echter op de buitenzijde geëtaleerd,<br />
zodat ze direct in het oog springt. Daarmee verwijst<br />
het meubel naar de toekomst. De Augsburgse<br />
kabinetten uit de eerste helft van de 17e eeuw<br />
waren voor privé-beschouwing gemaakt: om het<br />
meubel te doorgronden, moest men deurtjes en<br />
veelal verborgen laatjes openen, zodat de binnenzijde<br />
bestudeerd kon worden. Een van de beste<br />
voorbeelden van zo’n kabinet is het ebbenhouten<br />
meubel uit de verzameling van het <strong>Rijksmuseum</strong><br />
dat omstreeks 1627– 1630 in opdracht van de<br />
Augsburgse koopman Philipp Hainhofer werd<br />
gemaakt. In de loop van de 17e eeuw kregen de<br />
pronkmeubels echter geleidelijk een ander doel,<br />
en daarmee verplaatste de nadruk zich naar de<br />
buitenkant. Na de Dertigjarige Oorlog werden in<br />
heel Europa tal van kastelen en paleizen gebouwd<br />
of verfraaid, en de nieuwe heersers verlangden<br />
interieurs die hun bezoekers al bij het betreden<br />
e rvan overweldigden. Het nieuw verw o rven kabinet<br />
was natuurlijk bij uitstek geschikt voor die rol.<br />
De rijkdom van ivoor en p i e t re dure wordt nog verhoogd<br />
door de zuilen van chrysopraas en de verguld<br />
zilveren en koperen beslagen. Het pronkstuk<br />
zal een centrale rol gaan vervullen in de nieuwe,<br />
zogenaamde Grote Schatkamer die halverwege het<br />
jaar 2000 wordt geopend.<br />
56
57<br />
K a b i n e t<br />
N a a l d - , e i ke n - , e s d o o rn - , e bbenhout en jeneve r b e s ,<br />
belijmd met ivoor en ebb e n - , l e t t e r- , olijf- en violethout,<br />
ingelegd met lapis lazuli en pietre dure p l a q u e t t e s ,<br />
beslag van ve rguld zilver en ve rguld ko p e r<br />
H . 80,5 cm., b r. 69 cm., d . 40 cm<br />
A u g s bu rg , c a . 1 6 6 0 – 1 6 7 0 ,<br />
e n kele zilveren beslagen door Johann Spitzmacher<br />
I nv. nr BK-<strong>1999</strong>-85<br />
A a n koop met steun van de Nederlandse Sponsor Loteri j
De zomer in het hoofd<br />
Een Hollander in Italië<br />
58<br />
De uit Dord recht afkomstige A b r a h a m<br />
Teerlink was al een vo l l e e rd kunstenaar toen<br />
hij in 1807 Nederland verliet om met een<br />
beurs van koning Lodewijk Napoleon in<br />
Parijs en Rome zijn opleiding tot landschapschilder<br />
in een meer internationale richting<br />
af te ro n d e n .<br />
Nadat hij bijna anderhalf jaar in Parijs bij baron<br />
Gérard in het atelier had gestudeerd, ging<br />
Teerlink op diens aanraden vaker in de open lucht<br />
naar de natuur studeren, een praktijk die hij na<br />
zijn aankomst in Rome in december 1 8 0 8 v o o r t-<br />
zette. Italië werd het nieuwe vaderland van de kunstenaar:<br />
hij keerde nooit meer naar zijn geboortegrond<br />
terug, net zo min overigens als zijn<br />
Hollandse collega’s en vrienden Hendrik Vo o g d<br />
en Anthonie Smick Pitloo. In Rome bouwde<br />
Teerlink al snel een internationale klantenkring<br />
op, die vooral bestond uit de continue stroom van<br />
welgestelde Italië-gangers uit Engeland, Duitsland<br />
en Scandinavië. Voor hen maakte de schilder zijn<br />
landschappen met daarop steevast de door de toeristen<br />
gewenste hoogtepunten van de Romeinse<br />
campagna. Van dergelijke voor de export bedoelde,<br />
grote landschappen bezit het <strong>Rijksmuseum</strong> al<br />
sinds 1 8 2 5 twee belangrijke voorbeelden met<br />
gezichten op de omgeving van Tivoli met de<br />
beroemde waterv a l l e n .<br />
Het nieuw verw o rven Gezicht in het park van de<br />
Villa Chigi bij Ariccia is hierop een welkome aanvulling,<br />
vooral vanwege de hoogst informele wijze<br />
waarop een stuk natuur in beeld is gebracht zonder<br />
enige referentie naar Rome of de beroemde<br />
omgeving daarvan. In plaats van een van de vele<br />
herkenbare en talloze malen in beeld gebrachte<br />
hoogtepunten van Italië is hier uitsluitend een<br />
landschap met een monnik die een stenen trap<br />
afdaalt om in een beekje water te scheppen afgebeeld.<br />
Het prachtige bladerdek van de bomen en<br />
struiken is ongelooflijk lumineus en helder van<br />
k l e u r, met talloze gradaties van geel en groen. Het<br />
intieme natuurtoneel is bovendien geschilderd op<br />
een formaat dat normaal gesproken was gereserveerd<br />
voor de landschappelijke vergezichten voor<br />
de toeristenmarkt. We kennen dergelijke informele<br />
s o u s - b o i s -o n d e rwerpen eigenlijk alleen maar als<br />
getekende natuurstudies. Ongetwijfeld stond zo'n<br />
ter plaatse getekend blad aan de basis van het<br />
schilderij, want Teerlink zal dit grote doek zeker<br />
niet en plein air hebben vervaardigd. Het is ook<br />
dankzij een dergelijke tekening van een Duitse<br />
collega van Teerlink, Ernst Fries, dat we precies<br />
weten waar zich de handeling afspeelt. Deze tekening,<br />
die zich bevindt in het museum van<br />
Karlsruhe, toont dezelfde plek en identificeert<br />
deze als ‘in het park Chigi’.
A b raham Te e rlink<br />
Gezicht in het park van de Villa Chigi bij A ri c c i a 1 8 2 2<br />
Gesigneerd en gedateerd linksonder: Te e rl i n k . R o m a e /<br />
1 8 2 2<br />
O l i e verf op doek, 101 x 141 cm.<br />
I nv. nr Sk-A-4955<br />
59
Frans historisme op zijn best<br />
Z i l v e ren kandelabers van Fro m e n t - M e u r i c e<br />
60<br />
François-Désiré Froment-Meurice (1802<br />
–1855) was de belangrijkste Parijse zilve r-<br />
smid van het tweede kwart van de 19e<br />
e e u w. Hij we rd beschouwd als de Cellini van<br />
zijn tijd. Deze monumentale kandelabers<br />
b e h o ren tot de indrukwe k kendste we r ke n<br />
binnen het oeuvre van de ‘Argentier de la<br />
Ville de Paris’.<br />
Van Froment-Meurice bezat het <strong>Rijksmuseum</strong> al<br />
een verguld zilveren coupe versierd met parels uit<br />
1 8 4 9. Dit kleine, uiterst verfijnde voorwerp toont<br />
het juweliersachtige karakter van zijn werk. De<br />
kandelabers illustreren een geheel ander aspect in<br />
het oeuvre van de grote Parijse meester, namelijk<br />
diens beeldhouwkundige allure. De fraai gemodelleerde<br />
engelenfiguren die de stam van de kandelabers<br />
vormen, verlenen het werk hun sculpturale<br />
uiterlijk. De figuren zijn zeer verwant aan die op<br />
de zijden van een spiegel die deel uitmaakt van<br />
het belangrijkste werk van Froment-Meurice, het<br />
t o i l e t s e rvies uit 1 8 4 5 –1 8 5 1, vervaardigd ter gelegenheid<br />
van het huwelijk van prinses Louise<br />
Marie-Thérèse de Bourbon- Artois (1 8 1 9 –1 8 6 4)<br />
en de toekomstige hertog Charles III van Parma<br />
(1 8 2 3 –1 8 5 4), dat bewaard wordt in het Musée<br />
d ' O r s a y.<br />
De modellen van de figuren werden waarschijnlijk<br />
vervaardigd door de beeldhouwer Jean-<br />
Jacques Feuchère (1 8 0 7 –1 8 5 2), die ook de<br />
modellen van de meeste overige sculpturale elementen<br />
op het toiletstel maakte. De engelen van<br />
de kandelabers zijn vormgegeven in een gotischmaniëristisch<br />
idioom, terwijl de voet en armen<br />
een combinatie van neo-rococo en islamitische<br />
motieven vertonen. Behalve door deze curieuze<br />
stijlvermenging zijn de kandelabers ook opmerkelijk<br />
door de geraffineerde wijze waarop ze zijn<br />
afgewerkt. Van onder tot boven is het opperv l a k<br />
uiterst fijn geciseleerd met verschillende patronen<br />
die de kandelabers een zijdemat uiterlijk verlenen.<br />
Zelfs de onversierde gedeelten, die doorgaans<br />
in hoogglans werden gepolijst, zijn mat<br />
gelaten. Op een aantal plaatsen zijn nog resten<br />
van een zeer dunne ‘wrijfvergulding’ waarneemb<br />
a a r. Hierdoor wordt het zijdeachtige karakter<br />
van de huid geaccentueerd.<br />
Het herhalen van bepaalde onderdelen of zelfs<br />
van complete voorwerpen was niet ongebruikelijk<br />
voor deze kunstenaar. Zo werden er varianten uitgevoerd<br />
van andere onderdelen van het beroemde<br />
toiletstel: een kan en schaal in 1859 en een<br />
juwelenkist in 1867. Maar niet alleen binnen het<br />
eigen oeuvre van Froment-Meurice werden delen<br />
van het toiletstel herhaald. Het was blijkbaar zo<br />
geliefd dat het zelfs in Nederland navolging vond.<br />
In 1864 leverde de firma J.M. van Kempen en<br />
Zonen een vereenvoudigde versie van eerdergenoemde<br />
kan en schaal, bestemd als geschenk voor<br />
het 25-jarig huwelijk van koning Willem III en<br />
koningin Sophie.<br />
Voor wie de kandelabers gemaakt zijn is nog<br />
niet bekend, maar het zal zonder twijfel een<br />
belangrijk opdrachtgever geweest zijn. De ambitieuze<br />
opzet en het formaat van de voorwerpen wijzen<br />
hierop. Bovendien zijn op de voetrand de signatuur<br />
van de maker, het jaartal van verv a a r d i g i n g ,<br />
het gewicht (ca. 12 kilo per stuk) en het (eerste)<br />
zilvergehalte gegraveerd.<br />
Met de aankoop van deze meesterwerken is een<br />
nieuw hoogtepunt toegevoegd aan de nog bescheiden<br />
verzameling Europese kunstnijverheid uit de<br />
periode tussen circa 1830 en 1890, de tijd van de<br />
zogenaamde neostijlen. Hiermee wordt gepoogd<br />
voort te bouwen op hetgeen in het <strong>Rijksmuseum</strong><br />
is terechtgekomen met de verzameling Fritz<br />
Mannheimer (1890 –1939), die hoogtepunten van<br />
Europese ‘hofkunst’ van de gotiek tot de vroege<br />
19e eeuw omvat.
F rançois-Désiré Froment-Meuri c e,<br />
de figuren toegeschreven aan Jean-Jacques Feuchère<br />
Twee kandelabers<br />
Pa ri j s , 1 8 5 3<br />
Gedeeltelijk ve rguld zilve r<br />
H . 87 cm, b r. en d. voet 38,5 cm, b r. en d. a rmen<br />
c a . 43 en 40 cm<br />
I nv. nr BK-<strong>1999</strong>-68<br />
A a n g e kocht dankzij het <strong>Rijksmuseum</strong> Fonds<br />
61
Édouard Baldus<br />
Fotografie van het nieuwe Louvre<br />
1854 –1857<br />
62<br />
De bouw van het nieuwe Louvre was een<br />
van de meest prestigieuze en omvangrijke<br />
b o u w p rojecten van het Tweede Franse<br />
Ke i z e rr i j k . Kosten noch moeite we rd e n<br />
g e s p a a rd om de onderneming te doen slag<br />
e n . E ven prestigieus was de opdracht van<br />
de Franse regering aan de arc h i t e c t u u r fo t o-<br />
graaf Édouard Baldus (1813 –1889) om de<br />
bouw stap voor stap te documenteren door<br />
m i ddel van fo t o g r a f i e, het nieuwe medium<br />
van die tijd.<br />
Gedurende drie jaar zwierf de fotograaf met zijn<br />
twaalf assistenten over de bouwterreinen, altijd<br />
weer wachtend op de juiste lichtval. Paviljoen na<br />
paviljoen werd vastgelegd, onderdeel na onderdeel.<br />
We kunnen slechts gissen welk een ingrijpende<br />
onderneming dit moet zijn geweest. Om opnamen<br />
te kunnen maken van alle gevels moeten de<br />
mannen steigers hebben opgetrokken, opdat alle<br />
onderdelen, ornamenten en details konden worden<br />
vastgelegd. Na de opnamen klommen ze met<br />
hun grote camera’s en van nat collodium druipende<br />
glasplaten via de stellages weer naar beneden.<br />
De negatiefplaten moesten na de opnamen<br />
meteen worden ontwikkeld in een als donkere<br />
kamer ingerichte bouwkeet aan de Seine.<br />
De eerste beschouwers waren gefascineerd<br />
door de nieuwe fotografische afbeeldingen. H e t<br />
licht schildert zoo getrouw en nauwkeurig de fijnste bij -<br />
zonderheden af, geeft zoo volkomen de natuur der stoff e n<br />
t e rug, dat men, voor deze photographiën staande, een<br />
volmaakt overzigt van het geheel verkrijgt […] beter dan<br />
door aanschouwing van het oorspronkelijke zelf, dat bij<br />
eenige uitgebreidheid slechts op een afstand die niet toe -<br />
laat de détails waar te nemen, kan bezichtigd word e n .<br />
Baldus heeft ook hiervan voort re ffelijke stukken geleverd ,<br />
schreef de Amsterdamsche Courant naar aanleiding<br />
van de Louvre-foto’s van Baldus op de internationale<br />
fotografietentoonstelling die in 1855 i n<br />
Amsterdam werd gehouden.<br />
Tijdens de bouw droegen de architecten de<br />
fotografische afbeeldingen in hun mappen bij<br />
zich als referentie en voorbeeld. Na voltooiing van<br />
de bouw dienden de foto’s vooral representatieve<br />
doeleinden. In enkele maanden tijd werden in het
63<br />
atelier van de fotograaf maar liefst 20.000 a f d r u k k e n<br />
gemaakt. Het waren foto’s op zelfgemaakt zoutpapier,<br />
prachtig van kleur en van de hoogst mogelijke kwaliteit.<br />
De zoutdrukken geven een grote verscheidenheid<br />
aan tinten te zien: van diepzwart naar paars en<br />
rood. Ze waren bestemd voor monumentale albums<br />
die als representatie-exemplaren werden rondgestuurd<br />
naar de keizer, bevriende staatshoofden,<br />
ministers en bibliotheken. Er werden 36 van dergelijke<br />
sets van 4 albums samengesteld, elk met ong<br />
e v e e r 550 f o t o ’s. Slechts vier van deze ensembles<br />
zijn overgebleven. Eén ervan wordt bewaard in de<br />
Bibliothèque Nationale de France, één in de bibliotheek<br />
van de stad Parijs en een derde exemplaar<br />
werd door het J. Paul Getty Museum verw o rven. De<br />
vierde set werd aangekocht door het <strong>Rijksmuseum</strong><br />
op de veiling van de verzameling André en Marie-<br />
Thérèse Jammes in Londen.<br />
Het ensemble is belangrijk voor de opbouw van<br />
onze verzameling Franse 19e -eeuwse fotografie.<br />
Édouard Baldus<br />
Réunion des Tu i l e ries au Louvre 1 8 5 2 - ‘ 5 7<br />
Vier albums met 553 zo u t d ru k ken van papieren<br />
n e g a t i e ven en natte collodiumglasnegatieve n ,<br />
1 8 5 7<br />
I nv. nr RP-F-<strong>1999</strong>-142/3/4/5<br />
De vier albums getuigen van sublieme fotografie en<br />
bevinden zich door de sterke verwantschap met de<br />
ornamentprentkunst op het interessante overgangsterrein<br />
van prentkunst naar fotografie. Zij vormen<br />
daarnaast een aanvulling op de eerder verw o rv e n<br />
werken van Baldus: drukken op grand form a t en op<br />
kleiner formaat, tentoonstellingsdrukken en stereof<br />
o t o ’s. Daarmee wordt ook recht gedaan aan een van<br />
de doelstellingen van het verzamelbeleid fotografie:<br />
het verkrijgen van een beter inzicht in de fondsen en<br />
reeksen van de vroegste fotografen, opdat context,<br />
functie en de verschillende fasen in de totstandkoming<br />
van een kunstwerk kunnen worden gereconstrueerd.
Negentiende-eeuwse tekeningen<br />
Aanwinsten uit de collectie Hans van Leeuwen<br />
66<br />
De verzameling Van Leeuwen was het<br />
R i j k s p rentenkabinet goed beke n d . In 1975<br />
we rd , vergezeld van een catalogus, e e n<br />
selectie van 155 bladen uit de 16e tot 19e<br />
eeuw tentoongesteld. Op de veiling van de<br />
oude tekeningen uit de collectie in 1992<br />
we rden diverse we r ken aangeko c h t ; b ove n-<br />
dien schonk de verzamelaar toen een tekening<br />
door Nicolaes Berc h e m .Voor de tentoonstelling<br />
'Langs velden en wegen' in 1997<br />
we rd een beroep op de verzameling gedaan.<br />
Er we rden vier bladen geleend, v a n<br />
B o s b o o m , M a u ve, Koelman en Schelfhout.<br />
Deze kunstenaars waren met dat type we r k<br />
nog niet zó mooi in Nederlands mu s e a a l<br />
bezit ve rt e g e n wo o rd i g d .<br />
De wens van het Rijksprentenkabinet om deze topstukken<br />
te verw e rven, was de verzamelaar bekend.<br />
Om het museum daarbij een steun in de rug te<br />
geven, schonk hij een door het Rijksprentenkabinet<br />
uit te kiezen tekening.<br />
Dat werd het Heuvelachtig landschap in Frankrijk<br />
door Johan Daniël Koelman (1 8 3 1 –1 8 5 7). Deze<br />
j o n g g e s t o rven en weinig bekende Haagse kunstenaar<br />
kan wat betreft de belofte die hij in zich<br />
droeg op één lijn gesteld worden met Wijnand<br />
Nuyen en Gerard Bilders. In 1 8 5 3 maakte Koelman<br />
als afsluiting van zijn opleiding een studiereis naar<br />
de Nivernais in Midden-Frankrijk, het gebied waar<br />
zijn idool Rosa Bonheur toen inspiratie vond voor<br />
grote werken. De tekening stamt van die reis en<br />
getuigt van enorme directheid, een kwaliteit die<br />
omstreeks 1 8 5 0 geenszins algemeen was. Koelman<br />
had, zoals zijn necrologie vermeldde, een “vurige<br />
liefde voor het natuurschoon, gepaard aan een<br />
brandende ijver om hetgeen hem er in bekoorde<br />
op het papier weder te geven”. In dit geval was het<br />
ook zijn ambitie om met de simpele middelen die<br />
hij had – penseel, bruine inkt en wit papier – een<br />
indruk te geven van het felle zuidelijke licht. Hij<br />
gebruikte een scala aan tinten, van sterk verdunde<br />
inkt tot nauwelijks aangelengde donkere partijen<br />
die met bijna droog penseel korrelig geveegd zijn.<br />
Doeltreffende uitsparingen suggereren zonovergoten<br />
plekken in het landschap.<br />
Tijdens de veiling van de 19e-eeuwse tekeningen<br />
uit de collectie Van Leeuwen in <strong>1999</strong> k o c h t<br />
het museum daarnaast een aantal belangrijke bladen<br />
aan. Pronkstuk is het Panoramisch gezicht op<br />
Haarlem en de Ruïne van Bre d e ro d e door Andreas<br />
Schelfhout (1787 –1870). Deze krijtschets biedt<br />
een waardig vervolg op de 17e-eeuwse tekenkunst<br />
en toont Schelfhout als tekenaar op zijn best. Hij<br />
bediende zich hier van zijn meest virtuoze trant,<br />
waarbij hij met eenvoudige middelen schetsmatig<br />
werkte en tegelijk een veelheid aan details wist te<br />
suggereren. Die manier van tekenen had de kunstenaar<br />
omstreeks 1835 ontwikkeld onder invloed<br />
van zijn schoonzoon en vroegere leerling Wijnand<br />
Nuyen. In deze tekening komen diverse aspecten<br />
samen, zoals het nog niet routinematig werken in<br />
wat Schelfhouts beste tekenstijl zou worden, de<br />
afbeelding van een plek die al vanaf de 17e eeuw<br />
kunstenaars als Ruisdael en Koninck had geïnspireerd,<br />
en een datering in de meest creatieve periode<br />
van de kunstenaar. Schelfhout gebruikte de<br />
tekening bovendien voor een in 1840 g e d a t e e r d<br />
schilderij dat zonder meer beschouwd kan worden<br />
als een van de mooiste, zo niet het mooiste, van<br />
zijn zomerlandschappen.<br />
Naast de genoemde tekeningen door A.<br />
Schelfhout, J. Bosboom en A. Mauve werd ook<br />
werk aangekocht van J.W. Bilders, H.F.C. ten Kate,<br />
J.H. Weissenbruch, L. Hardenberg, J.H.<br />
K a e m m e r e r, C. Kramm en M. van Raden.
67<br />
Johan Daniël Koelman<br />
Heuvelachtig landschap in Fra n k ri j k g e s i g n e e r d<br />
met atelierm e rk en gedateerd Sept. 5 3<br />
Te kening met penseel in bru i n<br />
I nv. nr RP-T- 1 9 9 9 - 2 3<br />
Schenking H. van Leeuwe n ,A m e r o n g e n<br />
Andreas Schelfhout<br />
Pa n o ramisch gezicht op Haarlem en de Ruïne va n<br />
B r e d e r o d e gesigneerd met initialen<br />
Te kening met zwart kri j t , g e d o e ze l d<br />
I nv. nr RP-T-<strong>1999</strong>-33
De Dirck Hartoghs-schotel<br />
In 1616 liet Dirck Hartoghs op de we s t k u s t<br />
van A u s t r a l i ë , waar hij op weg naar Indië<br />
bij toeval verzeild raakte, een platgeslagen<br />
tinnen bord met inscriptie achter. Bijna<br />
h o n d e rd jaar later bracht een andere zeem<br />
a n , Willem de V l a m i n g , het terug naar<br />
N e d e r l a n d . Dit object symboliseert de lange<br />
relatie tussen Australië en Nederland.<br />
Met een naderende uitleen in 2 0 0 0 aan Australië<br />
in het verschiet was het nodig de staat van het<br />
object en de verpakking te onderzoeken. Eind<br />
jaren zestig was de schotel al eens behandeld en<br />
geplaatst in een luchtdichte capsule, die zowel om<br />
praktische als esthetische redenen niet meer aan<br />
de eisen voldeed.<br />
De schotel bleek bij opening van de capsule in<br />
1 9 9 7 in elf stukken en stukjes te zijn gebroken.<br />
Tin is een materiaal dat zich niet zonder problemen<br />
koud laat vervormen of, zoals in dit geval,<br />
platslaan. Er treden grote spanningen in het<br />
metaal op, wat leidt tot vele microscopisch kleine<br />
breukvlakjes, waar zich onder invloed van temper<br />
a t u u rwisselingen kristalvorming voordoet. Het<br />
gevolg is dat het object op den duur in stukken uit<br />
elkaar valt, zeker wanneer zoals in dit geval door<br />
corrosie veel van het oorspronkelijke materiaal<br />
verloren is gegaan.<br />
In de jaren zestig is geprobeerd het metaal te<br />
ontharden om de spanningen op te heffen.<br />
Daartoe werd de schotel gedurende vier dagen verhit<br />
tot 1 1 5°C, ruim beneden het smeltpunt van<br />
tin. Dit is de laagste temperatuur waarbij ontharding<br />
nog effectief optreedt. De optimale temperatuur<br />
voor een dergelijke ontharding is 1 9 0°C ,<br />
maar de kans dat daarbij het patina zou afschilferen<br />
was te groot. Nu is gebleken dat deze operatie<br />
niet het gewenste resultaat heeft opgeleverd. Ook<br />
werd de schotel destijds ondergedompeld in paraf-<br />
fine om verdere corrosie tegen te gaan. Dit leverde<br />
een extra probleem op: welke lijm was geschikt<br />
om een dergelijk oppervlak weer aan elkaar te verbinden?<br />
In samenwerking met het Centraal<br />
Laboratorium werd gekozen voor een tweecomponenten<br />
epoxyhars, waar op verzoek van fabrikant<br />
Winsor de toevoeging van zwavel (om het droogproces<br />
te versnellen) achterwege werd gelaten. Er<br />
volgde een langdurig proces van opnieuw samenstellen,<br />
waarbij alle deeltjes steeds maximaal moesten<br />
worden ondersteund. Een volledige passing<br />
kon nauwelijks worden bereikt, omdat de schotel<br />
na het breken verder was gedeformeerd.<br />
Het volgende probleem was de capsule waarin<br />
het object zijn bestaan zonder verder risico zou<br />
kunnen voortzetten. Fokker Aerospace ontwierp<br />
een ‘ruimtecapsule’ van glas, waarin een lichte<br />
overdruk van stikstof (om verdere corrosie te voorkomen)<br />
kon worden gehandhaafd. Door bemiddeling<br />
van de Universiteit van Nijmegen werd de uiteindelijke<br />
capsule, na diverse nodige modificaties,<br />
v e rvaardigd door de firma Coelen in Cuyk. Om<br />
het object optimaal te ondersteunen werd op de<br />
restauratieafdeling van de afdeling Nederlandse<br />
geschiedenis een bed van zorgvuldig geselecteerde<br />
medische siliconenmassa gegoten. Ook werd een<br />
contravorm vervaardigd. In geval van transport<br />
wordt de capsule geopend, de precies passende<br />
contramal op het object gelegd en het deksel weer<br />
aangebracht. Aangekomen op de plaats van<br />
bestemming kan de contramal worden verw i j d e r d<br />
en nieuwe stikstof in de kleine ruimte worden<br />
g e sp o t e n .<br />
Daarmee heeft het <strong>Rijksmuseum</strong> een veilige en<br />
esthetisch verantwoorde behuizing voor dit historische<br />
object gekregen. Bijkomend voordeel is dat<br />
de Hartoghs-schotel nu in geval van bruikleen met<br />
minder risico getransporteerd kan worden.<br />
68
69<br />
Dirck Hart o g h s - s c h o t e l<br />
Tinnen schotel met platgeslagen ra n d , met als opschri f t :<br />
1616 DEN 25 OCTOBER I S HIER A ENGECOMEN HET SCHIP<br />
D E E N D R ACHT VAN A M S T E R DAM DE OPPERKOOPMAN GILLIS<br />
M I B AIS VAN LVICK SCHIPPER DIRCK HATICHS VAN A M S T E R DA M<br />
D E 27 D ITO TE SE IL GEGHN NA B ANTVM DE ONDE RKO P M A N<br />
IAN STIN S DE OPPERSTIV IERMAN PIETR DOOKE VAN BILL (..)<br />
D i a m . 36,5 cm.<br />
I nv. nr NG-NM-825<br />
Aanwinst 1875
Aanwinsten uit eigen collectie<br />
Het re s t a u r a t i e p roject stillevens<br />
70<br />
Bij een grote collectie als die van het<br />
R i j k s museum komt het voor dat het depot<br />
een belangrijk meesterwerk bev a t . Dat kan<br />
b i j voorbeeld het geval zijn wanneer een kunstenaar<br />
of een art i s t i e ke stroming wo rd t<br />
h e ro n t d e k t . Zo had het museum al enke l e<br />
b e l a n g r i j ke we r ken van Hollandse carav a g g i s-<br />
ten in zijn bezit toen deze stroming in de<br />
v roege jaren ’50 opeens weer volop in de<br />
aandacht stond. Hetzelfde was het geval toen<br />
de fijnschilders zich, naar aanleiding van de<br />
tentoonstelling in 1989, in een hernieuwde<br />
belangstelling mochten ve r h e u g e n : er ware n<br />
– en zijn – leemten, maar het aanwe z i g e<br />
fonds was aanzienlijk. Ook restauraties kunnen<br />
leiden tot een zodanige herwaard e r i n g<br />
van een kunstwerk dat met recht gespro ke n<br />
kan wo rden van een aanwinst uit eigen<br />
c o l l e c t i e.<br />
Gedurende de afgelopen jaren zijn enkele malen<br />
restauratieprojecten uitgevoerd, soms verbonden<br />
met een grote tentoonstelling. Bij het grote project<br />
‘restauratie late Rembrandts’ kon de kwaliteit<br />
van het late werk van deze meester in het<br />
<strong>Rijksmuseum</strong> worden geëvalueerd. De restauratie<br />
van werken van Jan Steen naar aanleiding van de<br />
aan zijn werk gewijde tentoonstelling resulteerde<br />
niet alleen in een nieuwe kijk op zijn werkwijze,<br />
maar ook werden enkele werken als het ware herontdekt.<br />
Dat gold bijvoorbeeld voor het schilderij<br />
De Emmausgangers, dat voorheen vanwege de sterk<br />
vergeelde vernis en storende overschilderingen<br />
geen plaats meer had in de vaste opstelling. Na de<br />
restauratie bleek het <strong>Rijksmuseum</strong> over een<br />
‘nieuw’ hoofdwerk van Steen te beschikken.<br />
Zelden is het gevoel van een verrassende<br />
speurtocht zo sterk geweest als tijdens het restauratieproject<br />
voor de tentoonstelling Het Nederlandse<br />
s t i l l e v e n. Dat project, gesponsord door Sara<br />
Lee/DE, verliep zo voorspoedig dat er in plaats<br />
van de geplande zeven schilderijen twaalf werken<br />
konden worden gerestaureerd en schoongemaakt.<br />
Bovendien leidde het tot de herontdekking van<br />
vijf belangrijke werken. De collectie stillevens van<br />
het <strong>Rijksmuseum</strong> bleek niet alleen in een betere<br />
conditie te verkeren dan vermoed, maar was ook<br />
uit artistiek oogpunt van een hoger gehalte dan<br />
men had aangenomen.<br />
Er waren wel eerder aanwijzingen dat de stillevens<br />
van het museum ondergewaardeerd waren.<br />
Zo maakten de restauraties van het Stilleven met<br />
g e v o g e l t e van Willem van Aelst in 1984 en het<br />
Stilleven met festoen van Jan Davidsz de Heem in<br />
1992 duidelijk dat de eigen collectie van het<br />
<strong>Rijksmuseum</strong> belangrijke mogelijkheden bood. Bij<br />
het restauratieproject in <strong>1999</strong> bleken deze zelfs<br />
o n v e rwacht rijk.<br />
Voor de stillevententoonstelling zelf, georganiseerd<br />
in samenwerking met het Cleveland Museum<br />
of Art, werden zes schilderijen gerestaureerd van<br />
B o l l o n g i e r, Lievens, Kalf, Van Utrecht, De Heem<br />
en Gijsels. Van de eerste drie werden de verw a c h-<br />
tingen volledig waargemaakt. De werken van<br />
Bollongier en Kalf behoren tot het beste van wat<br />
er van deze kunstenaars voorhanden is. Het<br />
B o e k e n s t i l l e v e n van Jan Lievens (s k - a-4 090) is een<br />
met veel bravoure geschilderd topstuk. Het kleine<br />
Stilleven met boeken en een luit van Jan Davidsz de<br />
Heem (s k - a-2 565) bleek veel subtieler en vrijer<br />
uitgewerkt dan vermoed. Met het grote S t i l l e v e n<br />
met feesttafel van Adriaen van Utrecht (s k - c-3 01)<br />
bleek het museum te beschikken over een indrukwekkend<br />
werk met theatrale kwaliteit. Het kleine<br />
Stilleven bij een fontein van Pieter Gijsels (s k - a-<br />
2213) dat als een donkere schim in de studieverzameling<br />
hing, bleek een voortreffelijk specimen van<br />
de verfijnde manier van schilderen die in de laatste<br />
decennia van de 17e eeuw in Antwerpen
Jan Baptist We e n i x<br />
S t i l l even met dode reebok<br />
Doek 180 x 162 cm.<br />
I nv. nr SK-A-591<br />
Aanwinst 1808<br />
71
geliefd moet zijn geweest. Beide laatstgenoemde<br />
werken vertegenwoordigen een aspect van stillevenkunst<br />
dat tot voor kort nauwelijks werd geapprecieerd,<br />
maar waarvoor tegenwoordig grote<br />
belangstelling bestaat.<br />
Daarnaast bestond allang de behoefte om de<br />
kwaliteiten van het grote Stilleven met dode re e b o k<br />
van Jan Baptist Weenix (s k - a-5 91) voor de vaste<br />
opstelling te onderzoeken. Het schilderij dat in de<br />
vorige eeuw een grote reputatie genoot, was<br />
bedekt met een zeer vuile vernis en maakte bovendien<br />
de indruk te zijn vergroot om het in de fraaie<br />
lijst te kunnen passen. Zo werd een door niet<br />
iedereen als smakelijk ervaren onderwerp gecombineerd<br />
met een rommelig uiterlijk. Om deze<br />
reden was het schilderij al geruime tijd geleden<br />
weggehaald uit de vaste opstelling. Bij restauratie<br />
bleek echter dat het schilderij niet was vergroot.<br />
Zo is de signatuur in de uiterste hoek geplaatst.<br />
Bovendien kwamen nu schitterende schilderkundige<br />
kwaliteiten aan het licht, zoals de plastisch<br />
geschilderde ingewanden van het dode dier, het<br />
prachtig weergegeven groen fluwelen gordijn met<br />
een roestbruine gloed en de fraai schematisch<br />
weergegeven ruimte. Weenix’ R e e b o k bleek een<br />
prachtig werk.<br />
Er werden twee stillevens gerestaureerd van<br />
Abraham Mignon, die geldt als een goede navolger<br />
van Jan Davidsz de Heem. Eén van de twee<br />
schilderijen, die beide in zeer goede staat van cons<br />
e rvering bleken te zijn, is weliswaar aantrekkelijk<br />
maar komt niet uit boven het niveau van goed<br />
maakwerk. Het andere stuk, het Stilleven met vru c h -<br />
ten, oesters en porseleinen kom (s k - a-2 329), wordt<br />
gekenmerkt door die eigenaardige, uiterst tactiele<br />
kwaliteit die Mignons werk zo fascinerend kan<br />
maken. De reflecties van een raam in een roemer<br />
zijn overtuigend, de vloeistof in de oesters lijkt<br />
zichtbaar zilt en de daaruit vallende druppels zijn<br />
van een bijna voelbaar taai vocht. Met dit schilderij<br />
van een hard coloriet met krachtige kleuren<br />
beschikt het museum over een karakteristiek werk<br />
van deze kunstenaar.<br />
De restauraties van de werken van Baltasar van<br />
der Ast en Martinus Nellius leverden goede maar<br />
niet uitzonderlijke werken van deze meesters op.<br />
Het Stilleven met bloemen op een marm e ren tafelblad<br />
van Rachel Ruysch (s k - a-2 338) verraste echter bij<br />
de schoonmaak door de onberispelijke staat van<br />
c o n s e rvering. Alle details zijn tot in hun finesse<br />
behouden. Vooral de kwetsbaarheid van de papaver<br />
in het midden van het schilderij is door<br />
Ruysch schitterend tot uitdrukking gebracht. Wa a r<br />
tot nog toe de indruk bestond dat het museum<br />
geen goede werken van deze kunstenares bezat,<br />
bewees dit kleine maar superieure werk het tegend<br />
e e l .<br />
Niet alle resultaten waren zo gunstig. Soms<br />
bleek dat een restauratie grote problemen zou<br />
kunnen geven. Dat was het geval bij het pronkstilleven<br />
van Abraham van Beijeren, dat wel aan een<br />
onderzoek werd onderworpen, maar niet werd<br />
gerestaureerd omdat gevreesd werd dat het restauratieproces<br />
problematisch en langdurig zou zijn.<br />
De verrassende vondsten en het enthousiasme<br />
dat de geraffineerde techniek van de stillevenkunstenaars<br />
opwekte, vormden de aanleiding<br />
voor een extra tentoonstelling van stillevens,<br />
waarbij de nadruk op de technische kwaliteiten<br />
van de werken lag. De meeste nieuw ontdekte<br />
m e e s t e rwerken kregen daarin een plaats. Een<br />
enkel werk was helaas toen nog niet gereed. Dat<br />
gold voor het Stilleven met roemer en pijpen van Jan<br />
Jansz van de Velde (s k - a-3 988). Dit was zo vuil<br />
dat de kwaliteit niet beoordeeld kon worden. Na<br />
de schoonmaak kwamen de mooie, verzadigde<br />
kleuren en de bijzondere stofuitdrukking weer<br />
prachtig tot uiting. Van deze meester, die zich<br />
doorgaans onderscheidt door zijn eenvoud, blijkt<br />
het <strong>Rijksmuseum</strong> een van zijn meest monumentale<br />
werken te bezitten.<br />
Al met al heeft het restauratieproject stillevens<br />
naast nieuwe inzichten een schat aan vondsten<br />
opgeleverd. Het gevoel dat het museum hiermee<br />
aanwinsten uit eigen collectie heeft verw o rven is<br />
zelden zo sterk geweest.<br />
72
Jan Jansz van de Ve l d e<br />
S t i l l even met roemer en pijpen<br />
Doek 69 x 89,5 cm.<br />
I nv. nr SK-A-3988<br />
Aanwinst 1960, in bruikleen sinds 1948<br />
73
W w w. r i j k s m u s e u m . n l<br />
74<br />
‘Het museum met de oudste kunst heeft<br />
de modernste we b s i t e ’ , e n : ‘het is alsof je<br />
na sluitingstijd door het lege museum mag<br />
dolen en overal met je neus bovenop mag<br />
s t a a n … ’ . Dit zijn twee van de vele zeer<br />
p o s i t i eve reacties van de pers over de<br />
n i e u we Rijksmu s e u m - s i t e.<br />
Sinds 1 7 december 1 9 9 9 is het <strong>Rijksmuseum</strong> o n<br />
l i n e. Met 6.0 0 0 p a g i n a ’s, meer dan 1.2 5 0 u i t g e-<br />
breid beschreven voorwerpen uit de collectie, zo’n<br />
4.0 0 0 illustraties van hoge kwaliteit, ruim 1 5 0 f i l m-<br />
pjes die een virtuele rondgang mogelijk maken en<br />
een bibliotheekcatalogus met 2 5 0.0 0 0 titels is het<br />
niet alleen een zeer mooie site, maar ook een van<br />
de grootste museale sites ter wereld. De<br />
<strong>Rijksmuseum</strong>-site is ontworpen om de diverse doelgroepen<br />
van het museum te bedienen, van buitenlandse<br />
toerist tot potentiële sponsor, van absolute<br />
leek tot hoogleraar in de kunstgeschiedenis. De<br />
site dient ter promotie, informatie, educatie en zal<br />
omzet moeten genereren en het museum een profiel<br />
verlenen.<br />
Om het museum via de site optimaal toegankelijk<br />
te maken, is gekozen voor een informatiestructuur<br />
met acht hoofdrubrieken: bezoekersinformatie,<br />
collectie, tentoonstellingen, agenda, wetenschap,<br />
educatie, winkel en Het <strong>Rijksmuseum</strong>. De<br />
virtuele bezoeker komt binnen op de zogenaamde<br />
bumperpagina, waar hij zijn keuze maakt voor een<br />
van de zes talen Nederlands, Engels, Frans, Duits,<br />
Italiaans of Spaans. De complete site is beschikbaar<br />
in het Nederlands en Engels. De overige<br />
talen tonen alleen bezoekersinformatie: praktische<br />
gegevens zoals openingstijden, lopende tentoonstellingen,<br />
bereikbaarheid, toegangsprijzen en<br />
informatie over de bezoekersservice in het museum.<br />
Na de taalkeuze komt de bezoeker op de<br />
h o m e p a g e, waar hij kan kiezen tussen de genoemde<br />
hoofdrubrieken.<br />
De rubriek ‘collectie’ vormt het zwaartepunt<br />
van de site. Wie kiest voor deze optie vindt een<br />
schat aan informatie. Naast algemene gegevens<br />
over de verschillende verzamelafdelingen en de<br />
laatste aanwinsten zijn hier afbeeldingen en teksten<br />
te vinden over meer dan 1.250 v o o rwerpen in<br />
het <strong>Rijksmuseum</strong>. Het interactieve documentatiesysteem<br />
ARIA, in het museum geopend in 1998, is<br />
via het Internet toegankelijk gemaakt. Duizenden<br />
schermen bieden interessante, helder geschreven<br />
teksten met allerlei l i n k s en v e rd i e p i n g e n . M e t<br />
behulp van de z o o m - k n o p kan elk object nauwkeurig<br />
worden bestudeerd. Met de optie ‘rondwandeling’<br />
kan de bezoeker een virtuele tocht maken<br />
door zo’n 150 museumzalen.<br />
Wie benieuwd is naar wat er binnenkort in het<br />
museum te zien is, of nog eens wil terugkijken<br />
naar een tentoonstelling die al voorbij is, kiest<br />
voor de rubriek ‘tentoonstellingen’. Lopende tentoonstellingen<br />
zijn overzichtelijk geplaatst in een<br />
strip boven aan de pagina, daaronder staan de<br />
opties ‘verwacht’ en ‘geweest’. Behalve praktische<br />
informatie vindt de bezoeker hier de tentoongestelde<br />
werken en persberichten over elke tentoonstelling.<br />
In de ‘agenda’ treft de bezoeker alle activiteiten<br />
die het <strong>Rijksmuseum</strong> organiseert: cursussen,<br />
speciale rondleidingen, lezingen en themadagen.<br />
Ook is hier het filmprogramma te vinden dat<br />
dagelijks in de filmzaal draait. Een handige tijdbalk<br />
helpt de bezoeker de activiteiten binnen een<br />
gekozen periode op een rijtje te zetten.<br />
De rubriek ‘wetenschap’ biedt toegang tot de<br />
geautomatiseerde catalogus van de <strong>Rijksmuseum</strong>bibliotheek.<br />
Vanaf medio 2000 kan de bezoeker<br />
hier ook het collectiebestand van het museum
aadplegen. Verder bevat deze rubriek berichten<br />
over restauratie- en conserveringsprojecten en het<br />
wetenschappelijk onderzoek van museummedewerkers<br />
bij het NIWI.<br />
75<br />
De activiteiten van de afdeling educatie zijn te<br />
bekijken in de gelijknamige rubriek. De bezoeker<br />
heeft de mogelijkheid om educatief materiaal en<br />
tijdschriften (B u l l e t i n van het <strong>Rijksmuseum</strong> en<br />
K u n s t k r a n t) te bestellen, een Kunstkrant in te kijken<br />
en een lijst met recente publicaties van het<br />
museum op te vragen.<br />
In de virtuele winkel kan de bezoeker een<br />
keuze maken uit ruim 100 artikelen van de <strong>Rijksmuseum</strong>winkel.<br />
De bestelling kan over de hele<br />
wereld worden afgeleverd; de betaling gebeurt<br />
per creditcard via een beveiligde verbinding.<br />
De laatste rubriek, ‘Het <strong>Rijksmuseum</strong>’, informeert<br />
de bezoeker over de geschiedenis van het<br />
museum, het gebouw, de tuin en de organisatie.<br />
Het jaarverslag is integraal op de site gezet, de<br />
(bezoek)cijfers zijn hierin te zien, evenals informatie<br />
over sponsors en fondsen. In de optie ‘ontvangsten’<br />
zijn de mogelijkheden van zaalverh u u r<br />
te vinden. Voor actuele gebeurtenissen in verband<br />
met het <strong>Rijksmuseum</strong> kijkt de bezoeker in ‘nieuws’.<br />
De opening van de site is geen eindstation: in<br />
de toekomst zal de inhoud van de site evolueren<br />
en steeds worden aangepast aan nieuwe ontwikkelingen.<br />
Voor meer informatie en opmerkingen kan<br />
de bezoeker zich wenden tot de webmaster van het<br />
<strong>Rijksmuseum</strong>: we b m a s t e r @ r i j k s mu s e u m . n l
B i j l a g e n<br />
78 A a n w i n s t e n<br />
86 Restauratie en conserv a t i e<br />
88 Bruiklenen aan tentoonstellingen<br />
90 Tentoonstellingen en presentaties<br />
92 Publicaties van het <strong>Rijksmuseum</strong><br />
94 Publicaties van medewerkers<br />
96 Externe activiteiten<br />
100 Voordrachten en lezingen<br />
103 L u n c h p a u z e l e z i n g e n<br />
104 E v e n e m e n t e n<br />
105 O r g a n o g r a m<br />
106 P e r s o n e e l s g e g e v e n s<br />
112 B e z o e k c i j f e r s<br />
77
Aanwinsten 1 9 9 9<br />
78<br />
Tenzij anders vermeld zijn de voorwerpen<br />
door aankoop verworv e n<br />
Afdeling Aziatische kunst<br />
Fles met omhoogstaande tuit C h i n a ,<br />
Liao-dynastie (907-1125) Schenking<br />
van de heer B. J . Pe i s e r, Utrecht<br />
A K - R A K - 1 9 9 9 - 2<br />
Beeld van de rijkdomgod Ku ve r a<br />
I n d o n e s i ë , M i d d e n - J av a , Gedong Songo,<br />
775-825 A K - R A K - 1 9 9 9 - 1<br />
Een paar schilderingen van een lands<br />
c h ap door Kishi Ganku (1756-1838)<br />
J a p a n , begin 19e eeuw<br />
AK-RAK-<strong>1999</strong>-5A en B<br />
Schenking van de heer en mevrouw<br />
G . J . K o rt e l i n g , B e n n e b r o e k :<br />
H a n g rolschildering met een vo o r s t e l-<br />
ling van een tijger door Kishi Ganku<br />
(1756-1838) Japan, begin 19e eeuw<br />
A K - R A K - 1 9 9 9 - 3<br />
Ke n d i , ve r s i e rd in onderglazuur<br />
ko b a l t b l a u w C h i n a , e e rste helft 17e<br />
eeuw A K - R A K - 1 9 9 9 - 4<br />
To eg ev o egd aan het langdurig bru i k l e e n<br />
van de Vereniging van V rienden der<br />
Aziatische Ku n s t :<br />
H a n g rolschildering met zes vo o r s t e l-<br />
lingen van bamboe en chry s a n t , vo o r-<br />
afgegaan door een kalligrafie d o o r<br />
ve rschillende kunstenaars onder wie<br />
Chikutô (1776-1853) Japan, 1800<br />
A K - M A K - 1 7 1 0<br />
Schildering met een voorstelling van<br />
l a n goustines door Mori Sosen (1747-<br />
1 8 2 1 )<br />
J a p a n , begin 19e eeuw A K - M A K - 1 7 1 1<br />
Spekstenen beeld, een vrouw vo o r-<br />
stellende C h i n a , 17e eeuw Schenking<br />
van de heer E. L a m p e, A m s t e r d a m , a a n<br />
de Vereniging van V rienden der<br />
Aziatische Kunst A K - M A K - 1 7 0 9<br />
De navolgende 11 voorwerpen ontving<br />
de Vereniging van V rienden der A z i a t i s c h e<br />
Kunst als legaat uit de collectie van de<br />
heer en mevrouw Hülsmann-Stork ,<br />
H e e m s t e d e :<br />
Graffiguur in de vorm van een staande<br />
dame C h i n a , We s t e l i j ke Han-dynastie<br />
(200-100 voor Chr.) A K - M A K - 1 6 8 4<br />
Kop van een boeddhistische figuur<br />
C h i n a , S o n g - p e riode (960-1279)<br />
A K - M A K - 1 6 8 5<br />
Adorant C h i n a , S o n g - p e riode<br />
(960-1279) A K - M A K - 1 6 8 6<br />
Schildering met een voorstelling van<br />
k w a rtels bij gierststengels met sprinkhanen<br />
C h i n a , 19e eeuw<br />
A K - M A K - 1 6 8 7<br />
Miniatuur met een voorstelling van<br />
een vrouw die een offer aan Shiva<br />
b rengt (l i n g a p u j a) I n d i a , t weede helft<br />
18e eeuw A K - M A K - 1 6 8 8<br />
Miniatuur met een voorstelling van<br />
staand liefdespaar I n d i a , t weede helft<br />
18e eeuw A K - M A K - 1 6 8 9<br />
Fragment van een haarkam S ri Lanka,<br />
18e eeuw A K - M A K - 1 6 9 0<br />
W i e rookbrander J a p a n , 19e eeuw<br />
A K - M A K - 1 6 9 1<br />
W i e rookbrander op drie pootjes<br />
C h i n a, M i n g - p e riode (1368-1644)<br />
A K - M A K - 1 6 9 2<br />
Kommetje met twee oren C h i n a ,<br />
18e eeuw A K - M A K - 1 6 9 3<br />
Afdeling beeldhouwkunst en<br />
k u n s t n i j ve r h e i d<br />
M e u b e l e n<br />
K a b i n e t van naald-, e i ke n - , e s d o o r n -<br />
en ebbenhout en jeneve r b e s, b e l i j m d<br />
met ivoor en ebben-, l e t t e r- , olijf- en<br />
v i o l e t h o u t , ingelegd met lapis lazuli en<br />
p i e t re dure plaquettes, beslag van<br />
verguld zilver en verguld ko p e r<br />
A u g s bu rg , c a . 1 6 6 0 - 1 6 7 0 ,e n kele zilveren<br />
beslagen door Johann Spitzmacher<br />
A a n koop mogelijk gemaakt door de<br />
N e d e rlandse Sponsor Loterij<br />
B K - 1 9 9 9 - 8 5<br />
Twee stoelen van mahoniehout,<br />
bekleed met groene trijp Nederl a n d ,<br />
c a . 1775-1780 Schenking van S.F. b a r o-<br />
nes van Höeve l l - Teding van Berk h o u t<br />
en jonkvrouwe A . C.Teding van<br />
B e rk h o u t , B e rgen (NH)<br />
B K - 1 9 9 9 - 1 4 - B / C<br />
Armstoel van mahoniehout, b e k l e e d<br />
met groene tri j p, bijgemaakt bij de<br />
vo o rgaande Nederland ca. 1900 (?)<br />
Schenking van S.F. barones van<br />
H ö e ve l l - Teding van Berkhout en jonkv<br />
r o u we A . C.Teding van Berk h o u t ,<br />
B e rgen(NH) BK-<strong>1999</strong>-14-A<br />
Prullenbak van mahoniehout met<br />
bodem van eike n h o u t , ingelegd met<br />
ebben- en vruchtenhout A m s t e r d a m ,<br />
‘t Binnenhuis, c a . 1 9 2 0 - 1 9 3 0 , naar ontwe<br />
rp van Jacques van den Bosch<br />
Schenking van S.F. barones van<br />
H ö e ve l l - Teding van Berkhout en jonkv<br />
r o u we A . C.Teding van Berk h o u t ,<br />
B e rgen (NH) BK-<strong>1999</strong>-1<br />
Edele metalen<br />
Driedelig theeservies van zilve r, h e t<br />
oor van de theepot van ebbenhout<br />
A m s t e r d a m , 1 8 3 3 ,F a .A s . B o n e b a k ke r<br />
en Zoon, u i t g e voerd door T h e o d o ru s<br />
G e rardus Bentvelt A a n koop met gelden<br />
geschonken door de Jaffé-Piers o n<br />
Stichting BK-<strong>1999</strong>-86<br />
Twee kandelabers van gedeeltelijk<br />
verguld zilve r Pa ri j s , 1 8 5 3 , d o o r<br />
F rançois-Désiré Froment-Meuri c e<br />
A a n koop met gelden geschonken door<br />
het <strong>Rijksmuseum</strong> Fonds BK-<strong>1999</strong>-68<br />
IJsemmer van glas met monturen van<br />
ve r z i l ve rd , gedeeltelijk verguld ko p e r<br />
u i t g e voerd in Egyptische stijl<br />
B i rm i n g h a m , 1 8 7 8 , F a . Elkington & Co<br />
B K - 1 9 9 9 - 6 9<br />
C e ra m i e k<br />
Beelden van Chinese man en vrouw<br />
in ongebakken klei met poly c h ro m i e<br />
C h i n a , begin 19e eeuw NG 878 a<br />
en b<br />
Porseleinen figuur van een engel<br />
Meissen NG-443<br />
G l a s<br />
Vleugelglas van kleurloos en geel glas,<br />
de kelk van ijsglas Wa a rs c h i j n l i j k<br />
A m s t e r d a m , c a . 1600-1620 Schenking<br />
van de heer A . J . Engels en mevrouw<br />
A . E . Engels- de Lange, D ri e b e rgen<br />
B K - 1 9 9 9 - 1<br />
Vaas van rookkleurig glas, b e s c h i l d e rd<br />
in poly c h room email met vo o rs t e l l i n-<br />
gen in Japanse stijl Pa ri j s ,c a . 1 8 8 0 ,<br />
door Auguste Jean BK-<strong>1999</strong>-5
Onedele metalen<br />
B e ker van koper met de inscri p t i e<br />
GEEN GODSDIENST BOVEN WA A R-<br />
HEID A m s t e r d a m ,1 9 0 2 , door Fra n s<br />
Z wollo sr. Legaat van mevrouw C. H .<br />
le Nobel-Mekkink, Oosterbeek<br />
B K - 1 9 9 9 - 2<br />
Tex t i e l<br />
G e b ro c h e e rd zijdeweefsel met een<br />
patroon van boeke t t e n , gevat in cartouches<br />
van gouden rocailles, op een<br />
blauw gedamasseerd fond Lyo n , c a .<br />
1840-1850 A a n koop met gelden<br />
g e s c h o n ken door mevrouw A . R .<br />
B ra n d s e n , Amsterdam BK-<strong>1999</strong>-3<br />
G e b ro c h e e rd zijdeweefsel met een<br />
patroon van boeke t t e n , gevat in gouden<br />
oriëntaliserende cartouches op<br />
een fond van rode lampas Lyo n , c a .<br />
1840-1850 A a n koop met gelden<br />
g e s c h o n ken door mevrouw A . R .<br />
B ra n d s e n , Amsterdam BK-<strong>1999</strong>-4<br />
Doosje met ijzeren sjablonen van letters<br />
en cijfers en daarbij behorende<br />
g e b ruiksaanwijzing voor het merke n<br />
van linnen N e u r e n b e rg ,S c h a bl o n f a b ri k<br />
Johann Merke n t h a l e r, c a . 1 9 1 0 - 1 9 2 0<br />
Schenking van mevrouw W. M .<br />
F e e n s t ra - von Saher, Leiden BK-<strong>1999</strong>-6<br />
U n i ev l a g , rode witte en blauwe wo l<br />
G r o o t - B ri t t a n n i ë , 1700-1800 NG 220<br />
T. b. v. de afdeling Nederlandse geschiedenis<br />
werd een inve n t a risatie gemaakt<br />
van de collectie scheepsvlaggen en<br />
v a a n d e l s , d . m . v. een standplaatscontrole<br />
en een administra t i e ve controle.Vo o r<br />
2000 is een verbeterde berging van<br />
d e ze objecten vo o r z i e n .<br />
Kostuums en accessoires<br />
Voorschoot van linnen rondom afgezet<br />
met linnen picots A m s t e r d a m , c a .<br />
1590-1610 Schenking van familie van<br />
der Hoeve n , Z u n d e rt BK-<strong>1999</strong>-91<br />
Rotting van ro t a n ,g e m o n t e e rd met<br />
goud en ko p e r Wellicht A n t we rp e n ,<br />
c a . 1790 Schenking van S.F. b a r o n e s<br />
van Höeve l l - Teding van Berkhout en<br />
j o n k v r o u we A . C.Teding van Berk h o u t ,<br />
B e rgen (NH) BK-<strong>1999</strong>-16<br />
E n kellange japon van bedrukte katoen<br />
met hoge taille en lange mouwe n ,<br />
b oven de rokzoom ve rsierd met twe e<br />
g e rimpelde stroken van dito katoen<br />
w a a rtussen twee smalle r o u l e a u x<br />
N e d e rl a n d , c a . 1810-1815 Schenking<br />
van de erven C. F. van Dorp. K a t w i j k<br />
B K - 1 9 9 9 - 8 8<br />
Heuplang jasje van nature l k l e u r i g e<br />
wollen kamgaren ve rsierd met bord<br />
u u r we rk van oosterse motieven in<br />
ve e l k l e u rige floszijde A m s t e r d a m , c a .<br />
1 9 0 0 - 1 9 1 0 , o n t we rp toegeschreve n<br />
aan H.J. W i n kelman (eigenaar fa.<br />
W i n kelman & Van der Bijl) en uitvo e-<br />
ring aan zijn echtgenote M.G.<br />
W i n ke l m a n - S a n d e rs BK-<strong>1999</strong>-11<br />
Wandelstok (‘canne plan’) van geve r-<br />
nist hout met platte ko p e ren knop en<br />
metalen rand w a a rin opgerold plattegrond<br />
van de Exposition Universelle de<br />
1 8 8 9 en van de stad Pa rijs Pa ri j s ,<br />
1 8 8 9 , G .D r e y f u s , 32 Rue du Pa ra d i s<br />
Schenking van mevrouw M.G.A.<br />
S c h i p p e r-van Lottum, Amsterdam<br />
B K - 1 9 9 9 - 9 0<br />
Afdeling Nederlandse geschiedenis<br />
40 Fo t o ’s gemaakt voor de tentoonstelling<br />
‘Kinderen van Zeve n ’ d o o r<br />
Céline van Balen A m s t e r d a m , 1 9 9 9<br />
A a n g e kocht van de fo t o g ra fe<br />
N G - 1 9 9 9 - 6<br />
Avo n d k l e d i n g gedragen door T i ny<br />
M i ddendorp-Repelaer van Driel bij de<br />
inhuldiging van koningin Ju l i a n a,<br />
bestaande uit twee japonnen en een<br />
jasje Nederl a n d , 1948 Schenking van<br />
mevrouw J. M i d d e n d o rp, Utrecht<br />
N G - 1 9 9 9 - 1<br />
Schilderij ‘Legerkamp van<br />
Nederlandse troepen in de 10-daagse<br />
veldtocht in 1831’ a n o n i e m ,<br />
N e d e rl a n d , 1831-1863 SK-A-4945<br />
( N G - 1 9 9 9 - 2 )<br />
Po rt retmedaillon van Hugo de Gro o t<br />
N e d e rl a n d , 17e eeuw NG-<strong>1999</strong>-3<br />
Schilderij ‘ L a n d s c h ap met vissers en<br />
t u r f s t e kende boeren in het laagve e n ’<br />
door Hendrik Willem Schwe i c k h a r d t ,<br />
1783 SK-A-4946 (NG-<strong>1999</strong>-4)<br />
Fles duinwater N e d e rl a n d ,A m s t e r d a m ,<br />
1853 NG-<strong>1999</strong>-5<br />
S t a a t s i e p o rt ret koningin Beatrix en<br />
prins Claus door fo t o g raaf Max Koot,<br />
1980 Schenking van ABN A M RO N.V. ,<br />
Amsterdam NG-<strong>1999</strong>-7<br />
S t a a t s i e p o rt ret van koningin Ju l i a n a<br />
door fo t o g raaf M.C. M e y b o o m , 1 9 4 8<br />
Schenking van ABN A M RO N.V. ,<br />
Amsterdam NG-<strong>1999</strong>-8<br />
S t a a t s i e p o rt ret van koningin Juliana en<br />
prins Bernhard door fo t o g raaf M.C.<br />
M e y b o o m , S o e s t d i j k , 1948 Schenking<br />
van ABN A M RO N.V. ,A m s t e r d a m<br />
N G - 1 9 9 9 - 9<br />
Wa n d b o rdje watersnoodramp 1953<br />
ve rvaardigd door de Eerste Cura ç a o s e<br />
A a r d e we rk f a b riek ‘ E . C. A . F ’ .C u ra ç a o,<br />
1953 Ove r d racht van Stedelijk<br />
Museum Het Schielandshuis, R o t t e r d a m<br />
N G - 1 9 9 9 - 1 0<br />
Borstbeeld van Lodewijk Nap o l e o n,<br />
koning van Holland, door Pierr e<br />
C a rt e l l i e r, 1806 NG-<strong>1999</strong>-11<br />
P a s p o o rten en uittreksel van de<br />
h u welijksakte van de heer en<br />
m ev rouw Riphagen, architect in<br />
Indonesië Sumatra , M e d a n , 1 9 1 9<br />
Schenking van Mariska S. A d k i n s -<br />
R i p h a g e n , Hampshire (Engeland)<br />
N G - 1 9 9 9 - 1 2 - 1 , 2 en 3<br />
S t a d s p l a t t e g rond van Medan, g e b ru i k t<br />
door de architect H. R i p h a g e n<br />
I n d o n e s i ë , S u m a t ra , M e d a n ,1 9 1 6 - 1 9 4 5<br />
Schenking van Mariska S. A d k i n s -<br />
R i p h a g e n , Hampshire (Engeland)<br />
N G - 1 9 9 9 - 1 2 - 4<br />
M apje met 7 tekeningen over Jap a n s e<br />
V ro u wenkampen in Indonesië g e m a a k t<br />
door T i n e ke Robson-Augustyn<br />
I n d o n e s i ë , 1942-1945 Schenking van<br />
mevrouw G.A. R i j ke n b e rg , H o o f d d o rp<br />
N G - 1 9 9 9 - 1 3<br />
Penning geschonken aan C. L . W.<br />
G a rd i n e r, b r o n s , door J.P. M . M e n g e r<br />
Het origineel in goud werd aan hem<br />
ve rleend voor het afstaan van vo o r-<br />
we rpen door hem op Nova Zembl a<br />
g e vonden Nederl a n d , 1877<br />
N G - 1 9 9 9 - 1 6<br />
3 Gastenboeken van de tentoonstelling<br />
Nederland–Jap a n – I n d o n e s i ë<br />
N e d e rl a n d , <strong>1999</strong> NG-<strong>1999</strong>-17<br />
S c h o rt met bord u u r werk en docum<br />
e n t e n ter heri n n e ring aan het kampl<br />
e ven in Nederlands-Indië Indonesië,<br />
1942-1945 Schenking van mevrouw<br />
d rs M.C. C o p p o o l s e, Rijswijk<br />
N G - 1 9 9 9 - 1 8<br />
K l avecimbeldeksel met beschildering<br />
‘ A l l e gorische voorstelling van<br />
A m s t e rdam als centrum van de<br />
we reldhandel’ door Pieter Isaacsz.<br />
N e d e rl a n d , 1600 SK-A-4947<br />
(NG-<strong>1999</strong>-19) A a n koop dankzij<br />
het <strong>Rijksmuseum</strong> Fonds<br />
79
L a n g d u rige bru i k l e n e n<br />
B o rd Nederlandse Ve reeniging van<br />
S p o o r-en Tr a m we g p e r s o n e e l ,<br />
Afdeeling Maastricht M a a s t ri c h t , 1 8 9 9<br />
B ruikleen Internationaal Instituut vo o r<br />
Sociale Geschiedenis, Amsterdam<br />
N G - C - 1 9 9 9 - 1 - 1<br />
B o rd Paasheuvel G o u d a , circa 1930-<br />
1950 Bruikleen Internationaal Instituut<br />
voor Sociale Geschiedenis, A m s t e r d a m<br />
N G - C - 1 9 9 9 - 1 - 2<br />
Collectebus R.K.Ve reniging tot<br />
bestrijding der Tu b e rc u l o s e ;<br />
H e r wonnen levenskracht N e d e rl a n d<br />
B ruikleen Internationaal Instituut vo o r<br />
Sociale Geschiedenis, Amsterdam<br />
N G - C - 1 9 9 9 - 1 - 3<br />
Collectebus Christelijk Nationaal<br />
Va k ve r b o n d ,TBC bestrijding<br />
N e d e rl a n d , circa 1930-1950 Bru i k l e e n<br />
I n t e rnationaal Instituut voor Sociale<br />
G e s c h i e d e n i s , Amsterdam<br />
N G - C - 1 9 9 9 - 1 - 4<br />
Collectebus Tu b e rc u l o s e fo n d s<br />
Christelijk Nationaal Va k ve r b o n d<br />
N e d e rl a n d , circa 1945-1960 Bru i k l e e n<br />
I n t e rnationaal Instituut voor Sociale<br />
G e s c h i e d e n i s , Amsterdam<br />
N G - C - 1 9 9 9 - 1 - 5<br />
Collectebus Vrije Unive r s i t e i t<br />
N e d e rl a n d , 1937 Bru i k l e e n<br />
I n t e rnationaal Instituut voor Sociale<br />
G e s c h i e d e n i s , Amsterdam<br />
N G - C - 1 9 9 9 - 1 - 6<br />
Collectebus Zonnestraal - de sterke n<br />
voor de zwakke n N e d e rl a n d ,c i r c a<br />
1925-1935 Bruikleen Intern a t i o n a a l<br />
Instituut voor Sociale Geschiedenis,<br />
Amsterdam NG-C-<strong>1999</strong>-1-7<br />
Collectebus NVV- fonds - de sterke n<br />
voor de zwakke n N e d e rl a n d ,c i r c a<br />
1945-1960 Bruikleen Intern a t i o n a a l<br />
Instituut voor Sociale Geschiedenis,<br />
Amsterdam NG-C-<strong>1999</strong>-1-8<br />
R ap i e r B ruikleen Legermu s e u m , D e l f t<br />
N G - C - 1 9 9 9 - 2<br />
Buste van Mr J.R.T h o r b e c ke d o o r<br />
Ferdinand Leenhoff, circa 1870-1880<br />
B ruikleen Amsterdams Histori s c h<br />
M u s e u m , Amsterdam NG-C-<strong>1999</strong>-4<br />
Schilderij Sluiting der Zuiderzee d o o r<br />
Johan Hendrik van Mastenbroek, 1 9 3 2 .<br />
B ruikleen Het Zuiderze e mu s e u m ,<br />
E n k h u i zen SK-C-1682<br />
R i j k s p re n t e n k a b i n e t<br />
Te ke n i n ge n<br />
N e d e rlanden 17e e e u w<br />
S o u t m a n , Pieter e n R u b e n s , Pe t r u s<br />
Paulus Ixion omhelst de wo l k<br />
N e p h e l e, die de gedaante van Hera<br />
heeft aangenomen RP-T- 1 9 9 9 - 1 2<br />
N e d e rland 18e e e u w<br />
C a rr é e, H e n d r i k ‘De Dorp s b ru i l o f t ’ ,<br />
kopie naar schilderij van Jan Steen<br />
Schenking van erven mevrouw G.L.<br />
A rnold Bik-Stemfo o rt RP-T-<strong>1999</strong>-61<br />
Fo k ke, S i m o n Collectie van ve e rt i e n<br />
t e ke n i n g e n , waarbij drie fi g u u rs t u d i e s<br />
en ontwe rpen voor een titelbl a d , vo o r<br />
de adreskaart van Jacob Roeters , f a b rikant<br />
van stoffe n , voor een titelbl a d<br />
voor dissertaties en voor acht boeki<br />
l l u s t raties Schenking van erve n<br />
mevrouw G.L. A rnold Bik-Stemfo o rt<br />
R P - T- 1 9 9 9 - 4 6 / 5 9<br />
T h i e r, B a rent Hendrik Een tak wilde<br />
k a m p e r foelie RP-T- 1 9 9 9 - 3 6<br />
A n o n i e m F i g u u rstudie Schenking van<br />
e rven mevrouw G.L. A rnold Bik-<br />
S t e m fo o rt RP-T- 1 9 9 9 - 6 0<br />
N e d e rland 19e e e u w<br />
B a r b i e r s , Pieter Bzn IV<br />
S i l h o u e t p o rtret van ds Hendri k<br />
C o rnelis Herm a nus Reijers<br />
R P - T- 1 9 9 9 - 7<br />
B e e s t ,A l b e rtus van Figuren in gesprek<br />
aan de oever van een bevaren ri v i e r<br />
R P - T-<strong>1999</strong>-13 V i s s e rs in een bootje bij<br />
een ri e t k ra a g , in het ve rschiet ze i l b o t e n<br />
en een stad RP-T- 1 9 9 9 - 1 4<br />
B i k ,A d r i a nus Johannes en B i k , J a n n e s<br />
Theodoor Collectie van 125 aquarell<br />
e n , t e keningen en schetsen, op enke l e<br />
na alle getekend in Nederl a n d s - I n d i ë ,<br />
c a . 1815-1840 Afbeeldingen van vo l k s-<br />
g e b ru i ke n , n e d e r ze t t i n g e n , l a n d s c h a p-<br />
p e n ,i n l a n d e rs , m o numenten en plant<br />
e n ; onder andere:<br />
- Java - Gezicht op A nye r; B u i t e nve r bl i j f<br />
A rgalingga op de Ciremai; R e g e n t s c h a p<br />
Bandung (1840);<br />
G o u ve rnementslogement Bondowo s o ;<br />
Gezicht op de Bromo en de Zandze e<br />
( 1 8 2 2 ) ; B u i t e n zo rg (5x); Wa t e rv a l<br />
Lontar op het landgoed Ciampa;<br />
C i a n j u r, P riangan (1844, 2 x ) ; C i b o d a s ,<br />
P riangan (2x); Het dorp Cidadap, r e s i-<br />
dentie Cirebon (1836); B u i t e nve r bl i j f<br />
van de G.G. te Cipanas, P ri a n g a n<br />
( 1 8 4 5 , 2 x ) ; Weg bij Cirebon (1836);<br />
Gezicht op de kust bij Cirebon;<br />
Gezicht op de Ciremai (1838, 2 x ) ;<br />
Gezicht op de rivier Citaru m , P ri a n g a n ;<br />
Gezicht op de Guntur vanaf Garu t ,<br />
P ri a n g a n ;Ve r blijf van de regent van<br />
G a ru t , P ri a n g a n ; Gezicht op het plein<br />
van Majalaya ; M e l a n b o n g ,r e g e n t s c h a p<br />
Sumedang (1835); Kamp aan de vo e t<br />
van het Merapi-Ijen geberg t e ; N a n g o n g ;<br />
Uitzicht uit de Pangerengo (1845);<br />
Gezicht op de Salak; De Salak vanu i t<br />
Pondok Gedé (4x); Gezicht bij<br />
S u k a ra j a ; Landschap bij Sumedang,<br />
P ri a n g a n ; Afbeelding van een fe e s t ,<br />
w a a rschijnlijk te Cibodas, ter gelegenheid<br />
van een besnijdenis (1819); K a m p<br />
van een expeditie; D a n s g e ze l s c h a p ;<br />
Gezicht op een plantage<br />
- Noord-Celebes - Huis uit de<br />
M i n a h a s a l a n d e n ; Gezicht opTo n d a n o ;<br />
Tondano met ve rsierde bamboepalen<br />
( 2 x ) ; Huis te To n d a n o ; Man van<br />
To n d a n o<br />
- Timor en Kisar (1821) - Kupang,<br />
Timor (2x); K e rk op Kisar; K i s a r, h u i s<br />
van de ra j a ;T i m o r; Po rtret van twe e<br />
k ri j g e rs van T i m o r<br />
- Molukken (1821/1824) - A m b o n ;<br />
B a n d a - e i l a n d e n ; Te rn a t e, huis van de<br />
s u l t a n ;Te rn a t e, k rater van de Gunu n g<br />
G a m a l a m a ;T i d o r e, gezicht op de<br />
G u nung Kiemtabu ; Gezicht op T i d o r e,<br />
M a r e, Moti en Makian; Gezicht op een<br />
n e d e r zetting op de A ru-eilanden (4x);<br />
Va a rtuig van de A ru-eilanden (5x); M a n<br />
van de A ru - e i l a n d e n ; Gezicht op het<br />
fo rt Nassau en het fo rt Belgica; Po rt r e t<br />
van de dochter van het hoofd van<br />
A f a ra op Wo rk a i ; Po rtret van een<br />
A l foer van Kobroor (6x); I n t e rieur van<br />
een huis met afgodsbeeld te A f a ra op<br />
Wo rk a i ;D u l a , gezicht op het dorp ;<br />
Gezicht op het eiland Gorom; Po rt r e t<br />
van een man van Makassar; Po rt r e t<br />
van de vrouw van een der hoofden<br />
(de raja van Tu a l ? )<br />
- Oudheden - Candi Kalasan, b i j<br />
Yo g ya k a rt a ; Beeld van een zittende<br />
g o d i n ,g e vonden bij de candi Singasari ;<br />
B e e l d e n g r o e p, g e vonden bij de candi<br />
S i n g a s a ri ; Islamitische vo rs t e l i j ke grave n<br />
op We s t - J av a ; Islamitisch vo rstelijk gra f<br />
bij Banjara n ,P ri a n g a n , We s t - J av a ;<br />
Islamitische grave n , w a a rschijnlijk bij<br />
80
B a n j a ra n ,P ri a n g a n ,We s t - J av a<br />
- Europa - De Breesaap,Ve l zen (1865;<br />
2 x ) ; Huis V r e d e n - o o rt ,Vo o r bu rg ;S o d e n -<br />
a m - Ta u nus (1868; 2x)<br />
A f komstig uit familiebezit Bik Schenking<br />
van erven mevrouw G.L. A rnold Bik-<br />
S t e m fo o rt (de heer A . J . E .A rnold Bik,<br />
H e e m s t e d e, mejuffrouw G.L. A rnold Bik,<br />
E p e, en mevrouw A . H .J a g e r- A rnold Bik,<br />
Den Haag)<br />
R P - T- 1 9 9 9 - 7 6 / 2 0 0<br />
B i l d e r s , Johannes We r n a rd u s<br />
Bosgezicht met ri v i e rt j e, h o o g s t w a a r-<br />
schijnlijk te Wo l f h e ze, 1870<br />
R P - T- 1 9 9 9 - 1 5<br />
B l e s ,D av i d D rie fi g u u rstudies voor illus<br />
t raties in J. van Lennep, F e r d i n a n d<br />
H u y c k, e d .A . W. S i j t h o f f , Leiden ca. 1 8 9 0 ,<br />
t e g e n over pag. 4 0 ,7 8 , 114 Legaat<br />
mevrouw T. A .Vo û t e, Amsterdam RP-T-<br />
1 9 9 9 - 8 / 1 0<br />
B o s b o o m , Jo h a n n e s R i v i e rgezicht met<br />
ze i l b o o t , 1846 Legaat mevrouw Eva<br />
Louise Merri l l , Boston (USA)<br />
R P - T-<strong>1999</strong>-6 Boomgroep in de duinen<br />
bij Wassenaar RP-T- 1 9 9 9 - 1 6<br />
B re i t n e r, George Hendrik<br />
A c h t e r bu u rtje te Gent, (1911) Legaat<br />
mevrouw Eva Louise Merri l l ,B o s t o n<br />
(USA) RP-T- 1 9 9 9 - 4<br />
H a rd e n b e r g ,L a m b e rtus L a n d s c h a p<br />
met gemeerde boten aan een ri v i e r o e-<br />
ver RP-T- 1 9 9 9 - 1 7<br />
H i l ve rd i n k , Johannes Gezicht op een<br />
hoge rotskust, 1860 RP-T- 1 9 9 9 - 2 1<br />
H o eve n a a r, Jozef W z n D i ve rse typen<br />
naar het leven geobserve e r d ,1 8 6 0 ;o n t-<br />
we rp voor een kari k a t u u rprent<br />
R P - T-<strong>1999</strong>-30<br />
H o eve n a a r,Willem Pieter 1 7 e - e e u w s<br />
i n t e rieur met een familie en dienstmeisjes<br />
RP-T- 1 9 9 9 - 2 9<br />
H o p p e n b ro u we r s , Johannes Franciscus<br />
D u i n l a n d s c h a p, 1844 RP-T- 1 9 9 9 - 1 8<br />
Landschap met trekvaart<br />
R P - T- 1 9 9 9 - 1 9<br />
K a e m m e re r, F rederik Hendrik<br />
H e u velachtig landschap met een ri v i e r-<br />
tje in Duitsland of de Ardennen<br />
R P - T- 1 9 9 9 - 2 0<br />
K a i s e r, Johann Wilhelm Z e l f p o rt r e t<br />
Schenking van de heer A . C. R o o s e,<br />
C u raçao RP-T- 1 9 9 9 - 1 1<br />
K a t e, Herman Frederik Carel ten<br />
‘ S o u ve n i rs des Pays Bas’, 1 8 5 4 ; acht taferelen<br />
uit het Hollandse leve n ,o n d e r<br />
andere vissers ,s c h a a t s e rs , ze e m a n , f l i rt ,<br />
melkmeisje RP-T- 1 9 9 9 - 2 2<br />
Ko e l m a n , Johan Daniël H e u ve l a c h t i g<br />
landschap in Fra n k ri j k , 1853 Schenking<br />
van de heer Hans van Leeuwe n ,<br />
Amerongen RP-T- 1 9 9 9 - 2 3<br />
K r a m m , Christiaan V r o u welijk naakt in<br />
een classicistisch interieur<br />
R P - T- 1 9 9 9 - 2 4<br />
L o o n , Pieter van Schoonmaakster in<br />
het atelier van een kunstenaar, 1 8 3 9<br />
R P - T-<strong>1999</strong>-25 Interieur van een slag<br />
e rs w i n ke l , 1839 RP-T- 1 9 9 9 - 2 6<br />
Zittende vrouw bij een papegaai in een<br />
ko o i , 1843 RP-T-<strong>1999</strong>-27 Zittende<br />
vrouw bij een papegaaienko o i ,1 8 4 3<br />
R P - T- 1 9 9 9 - 2 8<br />
M a u ve, Anton Achter het postkantoor<br />
te Oosterbeek RP-T-<strong>1999</strong>-31<br />
M e s d a g , Hendrik Willem Een bomschuit<br />
wordt op het strand getrokke n<br />
Legaat mevrouw Eva Louise Merri l l ,<br />
Boston (USA) RP-T- 1 9 9 9 - 5<br />
O b e r m a n ,A n t h o ny S t i l l e ven met bl o e-<br />
men en fruit in een mandje van riet op<br />
een marmeren blad<br />
R P - T- 1 9 9 9 - 1<br />
R a d e n ,M a r i nus van Gezicht op de<br />
kades langs de Seine bij de Pont St.<br />
Michel te Pa rijs RP-T- 1 9 9 9 - 3 2<br />
S c h e l f h o u t ,A n d reas Pa n o ra m i s c h<br />
gezicht op Haarlem en de Ruïne van<br />
B r e d e r o d e, 1839 of 1840<br />
R P - T- 1 9 9 9 - 3 3<br />
S p r i n g e r, C o r n e l i s Twee teke n i n g e n<br />
naar A d ri a nus Johannes Bik voor platen<br />
in J a vaansche Oudheden, Den Haag,<br />
1 8 5 2 : gezicht op de ruïnes van het heiligdom<br />
Sewu en van het heiligdom Lara<br />
J o n g g ra n g , beide Yo g ya k a rt a ,M i d d e n - J av a<br />
Schenking van de erven mevrouw G.L.<br />
A rnold Bik-Stemfo o rt RP-T- 1 9 9 9 - 7 4 / 7 5<br />
We i s s e n b r u c h , Hendrik Jo h a n n e s<br />
R i j n p a n o rama bij Oosterbeek<br />
R P - T- 1 9 9 9 - 3 4<br />
N e d e rland 20e e e u w<br />
Ku p e r u s ,S j o e rd Po rtret van een man,<br />
1962 Schenking van mevrouw J.G.<br />
H e i j e n k , Amsterdam RP-T- 1 9 9 9 - 2<br />
Vo s s e n , André van der Collectie van<br />
vijf teke n i n g e n , d rie losbladige schetsb<br />
o e ken en een verzameling van 116<br />
vo o rstudies voor en tekeningen naar<br />
s c h i l d e rijen en gouaches Schenking van<br />
de heer en mevrouw E. van der Vo s s e n -<br />
D e l b r ü c k , Amsterdam<br />
R P - T- 1 9 9 9 - 3 7 / 4 5<br />
F ra n k rijk 18e e e u w<br />
O p p e n o rd , Gilles-Marie O n t we rp<br />
voor het titelblad van een prentreeks<br />
naar tekeningen van de kunstenaar, d e<br />
z g n .‘ G rand Oppenord’ R P - T- 1 9 9 9 - 3<br />
F ra n k rijk 19e e e u w<br />
H a rd o u i n , Ernst A l f red Collectie van<br />
twaalf aquarellen met afbeeldingen van<br />
typen uit Nederl a n d s - I n d i ë , c a .1 8 4 1 -<br />
1 8 4 6 ; onder andere: Chinese opiums<br />
c h u i ve r, badende Javaanse slav i n ,<br />
J avaanse ve rko o p s t e r, man van Kisar,<br />
Timorees van Kupang, k rijger van de<br />
A ru - e i l a n d e n , dochter van het dorp s-<br />
hoofd van A f f a ra op het eiland Wo rk a i ,<br />
d rie mannen met een vlieger<br />
Schenking van de erven mevrouw G.L.<br />
A rnold Bik-Stemfo o rt RP-T- 1 9 9 9 - 6 2 / 7 3<br />
Japan 19e- 2 0e e e u w<br />
Ohara Shoson (Ko z o n ) Negen schild<br />
e ri n g e n , w a a rvan ze ven op zijde, m e t<br />
vo o rstellingen van dieren en landschappen<br />
Schenking van de heer J.F. H .<br />
Pe rr é e, E i n d h oven RP-T- 1 9 9 9 - 2 0 1 / 2 0 9<br />
Suzuki Kason D rie schilderingen met<br />
vo o rstellingen van dieren Schenking<br />
van de heer J.F. H . Pe rr é e, E i n d h ove n<br />
R P - T- 1 9 9 9 - 2 1 0 / 2 1 2<br />
P renten<br />
(De prenten gemerkt met een* zijn<br />
a a n kopen uit het F. G . Waller Fonds)<br />
N e d e rland 15e en 16e e e u w<br />
* A n o n i e m , c a . 1 4 8 0 - 1 4 9 0 M a ria met<br />
Kind RP-P-<strong>1999</strong>-91<br />
*Anoniem Z e ven landschapjes,<br />
ca.1570 RP-P-<strong>1999</strong>-16/22<br />
N e d e rland 17e e e u w<br />
* B o s s c h e, Elias van den S e rie van acht<br />
bl a d e n : Passie van Chri s t u s , n a a r<br />
Johannes Sadeler I, naar Chri s t o p h<br />
Schwarz RP-P-<strong>1999</strong>-74/81<br />
* B o s s c h e, Elias van den L a a t s t e<br />
Avo n d m a a l , naar Cornelis Cort , n a a r<br />
Livio Agresti RP-P-<strong>1999</strong>-73<br />
* B o s s c h e, Esaias van den A m b r o s i u s<br />
Spinola te paard; slag bij Oostende op<br />
de achterg r o n d , 1610 RP-P-<strong>1999</strong>-72<br />
* B ro e c k , Crispijn van den Twaalf bl a-<br />
den met de geschiedenis van To b i a s ,<br />
naar Claes Jansz Visscher<br />
R P - P - 1 9 9 9 - 4 / 1 5<br />
81
* B u r g h e r s , M i c h a e l Po rtret van<br />
F ranciscus Junius, naar Anthonie van<br />
Dijck RP-P-<strong>1999</strong>-27<br />
Rembrandt De teru g keer van de ve r-<br />
loren zoon Schenking Jacques<br />
S t e l n i c e a u , Pa rijs RP-P-<strong>1999</strong>-576<br />
Velde II, Jan van de S e ri e : De Tw a a l f<br />
M a a n d e n , met topogra fische aanduiding<br />
in handschrift onder de vo o rs t e l l i n g<br />
Schenking van mevrouw Jansma-Pe t ,<br />
A m s t e r d a m , ter heri n n e ring aan prof.<br />
d r.T. S . Jansma RP-P-<strong>1999</strong>-220/231<br />
* V i s s c h e r, Claes Jansz.( t o e g e s c h r e ve n<br />
aan) Gezicht op een kasteel<br />
R P - P - 1 9 9 9 - 7 1<br />
N e d e rland 18e e e u w<br />
Anoniem Groep van 27 opticaprenten<br />
met Hollandse, D u i t s e, Italiaanse en<br />
Spaanse stadsgezichten, behorend bij<br />
een eind-18e-eeuwse illumineerk a s t<br />
( z i e : RP-D-<strong>1999</strong>-25) Schenking van de<br />
heer J.W. de Boer, Koog aan de Zaan<br />
RP-P-<strong>1999</strong>-262/288<br />
* B a r b i e r s , we d u we ( u i t g e ve r )<br />
S i l h o u e t p o rtret van Dingena Sophia<br />
van Galen, echtgenote van Ds H.C. H .<br />
R e i j e rs RP-P-<strong>1999</strong>-105<br />
L e n s , B e r n a rd 62 bladen met anatomische<br />
studies en landschappen en een<br />
frontispice met portret van de kunstenaar<br />
door Boutard, i n : For the curi o u s<br />
gentlemen and ladies that study and<br />
p ractice the nobl e [ … ] a rt of dra w i n g [ …<br />
]a new and compleat dra w i n g b o o k, m e t<br />
i n l . van Gerard De Lairesse, 1796<br />
RP-P-<strong>1999</strong>-297/359 (Zie ook B i b l i o t h e e k)<br />
N e d e rland 19e en 20e e e u w<br />
* A n o n i e m ,c a . 1 8 2 0 Presentatie in de<br />
t e m p e l , naar Samuel van Hoogstra t e n<br />
R P - P - 1 9 9 9 - 1 0 7<br />
Ku p e r u s ,S j o e rd Twee aalscholve rs ;<br />
w i n t e rkoninkje en sneeuwbes; r o o d-<br />
b o rstje in de sneeuw; jonge kievit<br />
Schenking van mevrouw J.G. H e i j e n k ,<br />
Amsterdam RP-P-<strong>1999</strong>-36/39<br />
* L a u we r i k s ,J . L . M . Vijf vignetten en<br />
o o rkonden RP-P-<strong>1999</strong>-64/68<br />
We t s e l a a r, K . J . M . Vijf gezichten in<br />
Noord-Holland en A m s t e r d a m<br />
Schenking van de kunstenaar<br />
R P - P - 1 9 9 9 - 2 9 2 / 2 9 6<br />
Duitsland 16e e e u w<br />
*Anonieme houtsnede, gedrukt van 5<br />
b l o k ke n ,h a n d g e k l e u rd C h ristus als<br />
Man van Smart e n , c a . 1520<br />
R P - P - 1 9 9 9 - 8 9<br />
*Jacob Cay Z e l f p o rt r e t , 1588<br />
R P - P - 1 9 9 9 - 9 0<br />
*Monogrammist HW (Heinrich<br />
W i rr i c h ? ) Pa m f l e t : De narr e n s n i j d e r,<br />
1588 RP-P-<strong>1999</strong>-1<br />
* W i rr i c h ,H e i n r i c h Twee pamfletten<br />
uit 1588: Hans Eissenbeisser (ofwel de<br />
vogelvanger) en de zuster van Hans<br />
Eissenbeisser RP-P-<strong>1999</strong>-2/3<br />
Duitsland 17e e e u w<br />
* K i l i a n , L u k a s Imagines sanctoru m<br />
E va n g e l i s t a ru m, 1 6 2 9 : t i t e l blad en vier<br />
bladen met evangelisten<br />
R P - P - 1 9 9 9 - 9 2 / 9 6<br />
* K i l i a n , L u k a s V i c t o ri a , 1 6 1 4 ,n a a r<br />
Johannes Rottenhammer<br />
R P - P - 1 9 9 9 - 9 7<br />
M e r i a n , Mattheus H i s t o rica Natura l i s<br />
de avibus, l i b ri V I ,Ta b.55 en 56 (bl a d e n<br />
met resp. zes en negen vo g e l s )<br />
Schenking van E. A riëns Kappers ,<br />
Amsterdam RP-P-<strong>1999</strong>-23/24<br />
* H o n d e rd e nvijf port retten uit de<br />
1 7 e-, 18e- en 19e eeuw<br />
R P - P - 1 9 9 9 - 1 1 7 / 2 1 9<br />
Duitsland 18e e e u w<br />
* K ü r z i n g e r, M a r i a n n e T h e a t e r fi g u u r:<br />
Theseus RP-P-<strong>1999</strong>-30<br />
* M a t h i e u , Georg Dav i d D a m s p e l e n d e<br />
dames bij kaarslicht RP-P-<strong>1999</strong>-31<br />
* N i l s o n , Johann Esaias Die Kunst,<br />
gequält von Gewalt und Neid, g e r e t t e t<br />
durch die Zeit RP-P-<strong>1999</strong>-98<br />
* N i l s o n , Johann Esaias Der liebe<br />
M o rg e n ; Der gesegnete Mittag; D e r<br />
gute A b e n d ; Die fröhliche Nacht<br />
R P - P - 1 9 9 9 - 9 9 / 1 0 2<br />
* S i g r i s t , F r a n z Tobias geneest zijn bl i n-<br />
de vader RP-P-<strong>1999</strong>-33<br />
* We l t é , G o t t l i e b P y ra mus en T h i s b e<br />
R P - P - 1 9 9 9 - 3 4<br />
* Z i m b a l , Johann Gotlieb Johannes op<br />
Patmos RP-P-<strong>1999</strong>-35 A l l e g o rie op<br />
de schilderk u n s t , beeldhouwkunst en<br />
architectuur RP-P-<strong>1999</strong>-103<br />
Duitsland 19e en 20e e e u w<br />
* D e s m a z i è re s ,E r i k G ra fisch atelier<br />
van René Ta z é , 1993 RP-P-<strong>1999</strong>-25<br />
* Ko c h , Je a n Landschap met monument<br />
voor Newton RP-P-<strong>1999</strong>-29<br />
F ra n k rijk 16e e e u w<br />
* D u p e r a c, E t i e n n e Het Capitool,<br />
1 5 6 8 , naar Bartolommeo Faletti<br />
R P - P - 1 9 9 9 - 8 5<br />
* R eve rd y, G e o r g e s D ri e<br />
Planetengoden en de dronken Silenu s ,<br />
op één blad gedrukt RP-P-<strong>1999</strong>-109a-d<br />
Vier Planetengoden, op één bl a d<br />
g e d rukt RP-P-<strong>1999</strong>-110a-d<br />
F ra n k rijk 19e e e u w<br />
* G roep van vierentwintig bladen popu<br />
l a i re Franse grafiek rond de Franse<br />
revo l u t i e R P - P - 1 9 9 9 - 4 0 - 6 3<br />
Italië 16e e e u w<br />
*Anoniem Blad met twee kari k a t u u r-<br />
p a r e n , van 2 ko p e rplaten gedru k t , n a a r<br />
Leonardo da Vinci RP-P-<strong>1999</strong>-108a-b<br />
*Anoniem Blad met zes kari k a t u ra l e<br />
ko p p e n , naar Leonardo da Vinci<br />
R P - P - 1 9 9 9 - 1 1 1 a - f<br />
* B e rt e l l i ,C r i s t o f a n o R u i t e rp o rt r e t<br />
van Octavio Farnese RP-P-<strong>1999</strong>-84<br />
* F u r l a n i , P a o l o Het grote concilie (Il<br />
g ran Consiglio) in Venetië<br />
RP-P-<strong>1999</strong>-86<br />
* M o ro, M i c h e l a n g e l o De T i bu rt i j n s e<br />
sybille toont ke i zer Augustus het<br />
visioen van Maria RP-P-<strong>1999</strong>-114<br />
* N e l l i , Niccolo A rt h e m i s i a ,L u c r e t i a ,<br />
D i d o, p o rtret Pietro Aretino en portret<br />
Michelangelo RP-P-<strong>1999</strong>-87<br />
* S a l a m a n c a ,A n t o n i o Pe rs p e c t i v i s c h e<br />
we e rg ave van straat en stadsplein<br />
R P - P - 1 9 9 9 - 8 8<br />
* S a nu t o, G i u l i o Vier bladen naar<br />
Leonardo da V i n c i , Titiaan e.a<br />
R P - P - 1 9 9 9 - 1 1 2 / 1 1 5<br />
Italië 17e e e u w<br />
* A n o n i e m ,c a .1 6 0 0 Po rtret van Pa u s<br />
Paulus V als beschermer van de missie<br />
R P - P - 1 9 9 9 - 1 1 6<br />
* I m p e r i a l e, G i ro l a m o Madonna met<br />
Kind en Johannes de Doper<br />
R P - P - 1 9 9 9 - 2 8<br />
Italië 18e e e u w<br />
* C u n e go, D o m e n i c o Kop van de<br />
apostel A n d r e a s , naar Guido Cagnacci<br />
R P - P - 1 9 9 9 - 1 0 4<br />
* M e n g a rd i ,G i ovanni Battista O f fe r<br />
van Isaac, 1775 RP-P-<strong>1999</strong>-32<br />
Japan 18e e e u w<br />
* Ko b ayashi Kiyo c h i k a Po rtret van een<br />
82
naaister RP-P-<strong>1999</strong>-70<br />
* Torii Kiyonobu I Japans paar dat de<br />
liefde bedri j f t , 1712 RP-P-<strong>1999</strong>-26<br />
Japan 19e en 20e eeuw<br />
Twintig surimono en tien alba amicorum<br />
en boekjes met shunga vo o r s t e l-<br />
lingen Schenking van de heer J.W.<br />
G o s l i n g s , Epse RP-P-<strong>1999</strong>-232/261<br />
* G oyo, H a s h i g u c h i Japanse dame die<br />
zich poedert , 1920 RP-P-<strong>1999</strong>-83<br />
K i yo c h i k a , Ko b ayashi Tijger met bl i k-<br />
s e m s c h i c h t , c a . 1890 Schenking van<br />
dr J.P. Filedt Kok, Amsterdam<br />
R P - P - 1 9 9 9 - 5 7 6<br />
H o k u s a i , Katsushika Vrouw op Nihon<br />
b ru g , 1819 Schenking van dr J.P. F i l e d t<br />
K o k , Amsterdam RP-P-<strong>1999</strong>-291<br />
* S h i n s a i , R y u ry u k yo R e i z i g e rs die naar<br />
de zon kijken in Enoshima Suri m o n o,<br />
1810 RP-P-<strong>1999</strong>-106<br />
H o k ke i ,To t oy a Aap als Sanbaso dans<br />
e r, 1884 Schenking van dr J.P. F i l e d t<br />
K o k , Amsterdam RP-P-<strong>1999</strong>-290<br />
G a k u t e i ,Yashima M a a n s i k kel met<br />
N i e u w j a a rs d e c o ra t i e, c a . 1 8 2 0<br />
Schenking van dr J.P. Filedt Kok,<br />
Amsterdam RP-P-<strong>1999</strong>-289<br />
S h o s o n , Ohara genaamd Koson 2 1 5<br />
houtsneden met vo o rnamelijk vo g e l s<br />
Schenking van de heer J.F. H . Pe rr é e,<br />
E i n d h oven RP-P-<strong>1999</strong>-360/575<br />
Documenten en objecten<br />
A n o n i e m Illuminatiekast uit het eind<br />
van de 18e eeuw (met 27 bijbehorende<br />
opticaprenten in een houten<br />
‘ s c h o o l t a s ’ ( z i e :R P - P - 1 9 9 9 - 2 6 2 / 2 8 8 ) )<br />
Schenking van de heer J.W. de Boer,<br />
Koog aan de Zaan RP-D-<strong>1999</strong>-24<br />
B r i e f k a a rt aan de fo t o g r a fen We g n e r<br />
& Mottu, 1872 Schenking van de heer<br />
R .A s s e r, A m s t e l veen RP-D-<strong>1999</strong>-25<br />
Door de kunstenaar Sem Hart z<br />
g e b ruikte doosjes, g u t s e n ,r o u l e t t e s ,<br />
bu rijnen en ander grave e r- en teke n g e-<br />
r e e d s c h a p Schenking van mevrouw N.<br />
H a rt z , H a a rlem RP-D-<strong>1999</strong>-29/38<br />
R o e l o f s ,A l b e rt Z e ven diploma’s<br />
R P - D - 1 9 9 9 - 1 7 / 2 4<br />
Ve r s t e r, Floris Zestien koperen en<br />
z i n ken etsplaten Gedeeltelijk aanko o p,<br />
gedeeltelijk schenking van mevrouw<br />
N . H a rt z ,H a a rlem RP-D-<strong>1999</strong>-1/16<br />
We t s e l a a r, K . J . M . B rief aan dr J.W.<br />
Niemeijer dd. 28 december <strong>1999</strong>, m e t<br />
38 fo t o ’s Schenking van dr J.W.<br />
N i e m e i j e r, Broek in Wa t e rland<br />
RP-D-<strong>1999</strong>-26 Brief aan P. S c h a t b o rn<br />
(hoofd Rijksprentenkabinet) dd. 2 8<br />
december <strong>1999</strong>, met 4 fo t o ’s<br />
Schenking van P. S c h a t b o rn ,<br />
Amsterdam RP-D-<strong>1999</strong>-27<br />
F o t o ’s<br />
A n o n i e m Fotoreproductie van een<br />
19e-eeuwse gravure naar een kru i s a f-<br />
name van Rubens Schenking van<br />
Mattie Boom, Leiden RP-F-<strong>1999</strong>-225<br />
A n o n i e m ( N e d e r l a n d s )<br />
Fotoreproductie van een tekening van<br />
de ke rk van Bodegraven Schenking van<br />
Mattie Boom, Leiden RP-F-<strong>1999</strong>-226<br />
A n o n i e m ( N e d e r l a n d s) Interieur van<br />
een ke rk Schenking van Mattie Boom,<br />
Leiden RP-F-<strong>1999</strong>-227<br />
Anoniem Po rtret van een onbeke n d e<br />
man Schenking van Saskia A s s e r,<br />
Amsterdam RP-F-<strong>1999</strong>-92<br />
A n o n i e m Po rtret van een onbeke n d e<br />
vrouw RP-F-<strong>1999</strong>-9<br />
A n o n i e m S t i l l e ven met tulpen<br />
Schenking van Mattie Boom, L e i d e n<br />
R P - F - 1 9 9 9 - 2 2 4<br />
A n o n i e m ( A m e r i k a a n s ? ) R ö n t g e n fo t o<br />
van magnolia’s RP-F-<strong>1999</strong>-138<br />
Anoniem (Brits) S t e r e o fo t o : g e z i c h t<br />
op Edinbu rgh Castle Schenking van<br />
Mattie Boom, Leiden RP-F-<strong>1999</strong>-163<br />
Anoniem (Duits) S t e r e o fo t o : b i d d e n-<br />
de mensen voor Mariabeeld in Lourdes<br />
Schenking van Mattie Boom, L e i d e n<br />
R P - F - 1 9 9 9 - 1 6 2<br />
A n o n i e m ( F r a n s ) Detail van Lorenzo<br />
G h i b e rt i ’s Po rta del Pa ra d i s o<br />
B a p t i s t e rium Florence RP-F-<strong>1999</strong>-14<br />
Anoniem (Frans) Landschap met<br />
h o u t z a g e rij RP-F-<strong>1999</strong>-68<br />
A n o n i e m ( F r a n s ) S t i l l e ven<br />
R P - F - 1 9 9 9 - 1 5 1<br />
A n o n i e m ( F r a n s ) Vier fo t o l i t h o g ra fische<br />
platen met vo o rstellingen van<br />
p r e h i s t o rische vo o r we rpen gevo n d e n<br />
in het stroomgebied van de Seine<br />
RP-F-<strong>1999</strong>-15 t/m 18<br />
Anoniem (Nederlands)<br />
Fotoreproductie van een grav u r e :<br />
gezicht op Hotel Rondeel, A m s t e r d a m<br />
Schenking van Mattie Boom, L e i d e n<br />
R P - F - 1 9 9 9 - 2 1 5<br />
Anoniem (Nederlands) Gezicht op<br />
een plein in een onbekende stad<br />
Schenking van Mattie Boom, L e i d e n<br />
R P - F - 1 9 9 9 - 2 1 7<br />
A n o n i e m ( N e d e r l a n d s ) Gezicht op<br />
Kasteel Vorden Schenking van<br />
mevrouw W. B u y s , Amsterdam<br />
R P - F - 1 9 9 9 - 9 1<br />
Anoniem (Nederlands) Groep van 47<br />
t o p o g ra fische fo t o ’s van Amsterdam en<br />
omgeving rond 1900 Schenking van<br />
de heer F. G . E . N i l a n t ,Trigg (Austra l i ë )<br />
RP-F-<strong>1999</strong>-167 t/m 213<br />
Anoniem (Nederlands) Po rtret van<br />
Jetje de Neufville RP-F-<strong>1999</strong>-7<br />
A n o n i e m ( N e d e r l a n d s ) S e rie van 49<br />
fo t o g ra fische reproducties van grav u r e s<br />
met vo o rstellingen uit de Ta c h t i g j a ri g e<br />
O o rlog Schenking van Hans<br />
R o o s e b o o m, Rotterdam<br />
RP-F-<strong>1999</strong>-19 t/m 67<br />
Anoniem (Nederlands) Twee daguerreotypieën<br />
en één fe rr o t y p i e :f a m i l i e-<br />
p o rtretten Schenking van mevrouw<br />
F. S .Ve r d u y n - B r o e rs , K rimpen a/d IJssel<br />
RP-F-<strong>1999</strong>-146 t/m 148<br />
B a l d u s , É d o u a rd Réunion des Tu i l e ri e s<br />
au Louvre 4 dln RP-F-<strong>1999</strong>-142 t/m<br />
145 Stereofo t o : de arena van A rl e s<br />
Schenking van Hans Rooseboom,<br />
Rotterdam RP-F-<strong>1999</strong>-164<br />
B a l d u s , É d o u a rd e. a. S t e r e o fo t o ’s<br />
R P - F - 1 9 9 9 - 2 2 0<br />
B a r b o n i ,A d r i e n Po rtret van een<br />
o n b e kende vrouw RP-F-<strong>1999</strong>-8<br />
B i n g h a m ,R o b e rt J. Twee cart e - d e - v i s i-<br />
t e - p o rtretten van een onbekende man<br />
Schenking van Saskia A s s e r, A m s t e r d a m<br />
RP-F-<strong>1999</strong>-93 en 94<br />
B o e k :The Adventures of a Sailor Boy.<br />
Being Tales of the Sea and Exploits of<br />
the British Navy Londen 1862<br />
R P - F - 1 9 9 9 - 5<br />
B r a u n ,A d o l p h e S t i l l e ven van een boeket<br />
tulpen RP-F-<strong>1999</strong>-89 Stilleve n<br />
met takken en varens RP-F-<strong>1999</strong>-90<br />
Mobilisatie van Franse soldaten in<br />
Mulhouse Schenking van Hans<br />
R o o s e b o o m , Rotterdam<br />
RP-F-<strong>1999</strong>-166<br />
C h a u v a s s a i g n e s , F r a n k Po rtret van<br />
een vrouw RP-F-<strong>1999</strong>-112<br />
C i t ro e n ,P a u l Twee portretten van<br />
Carel W i l l i n k ; p o rtret van Carel W i l l i n k<br />
en Charles Roelofsz Schenking van<br />
mevrouw S.M.E. W i l l i n k - Q u i ë l l ,<br />
Amsterdam RP-F-<strong>1999</strong>-86, 87 en 88<br />
C i t ro e n , Paul e. a. Tien portretten van<br />
Carel Willink Schenking van mevr.<br />
S . M . E .W i l l i n k - Q u i ë l l , Amsterdam<br />
RP-F-<strong>1999</strong>-85-1 t/m 10<br />
83
C o l l a rd , Auguste Hippoly t e ( t o e g e-<br />
s c h reve n ) Landschap Schenking van<br />
Willem Diepra a m , Amsterdam<br />
R P - F - <strong>1999</strong> - 133<br />
D a s s o nv i l l e,William E. Gezicht op<br />
A l c a t raz Island vanaf Te l e g raph Hill, S a n<br />
F rancisco RP-F-<strong>1999</strong>-135 Landschap<br />
met bomen RP-F-<strong>1999</strong>-136<br />
Wo l kenstudie RP-F-<strong>1999</strong>-137<br />
Drie albums met cart e - d e - v i s i t e - p o r-<br />
t retten van dive rse Franse fo t o g ra fe n<br />
RP-F-<strong>1999</strong>-157 t/m 159<br />
Drie optische speelgo e d vo o r we r p e n<br />
RP-F-<strong>1999</strong>-11 t/m 13<br />
F a r b e r, R i c h a rd S t i l l e ven met drie vo r-<br />
ken Schenking van Richard Farber,<br />
Den Haag RP-F-<strong>1999</strong>-125<br />
Fo rt i e r, A . Po rtaal van de St. G e rm a i n<br />
l ’ A u xe rre te Pa rijs RP-F-<strong>1999</strong>-153<br />
F r i t h ,F r a n c i s ,R i c h e b o u r g ,A. e. a . 17<br />
s t e r e o fo t o ’s Schenking van Mattie<br />
B o o m , Leiden RP-F-<strong>1999</strong>-95 t/m 111<br />
H e l d r i n g , L . R e i s i n d ru k ken in het<br />
O o s t e n 2 dln., Rotterdam z.j<br />
RP-F-<strong>1999</strong>-139-1 en 2<br />
H e r z ,A t e l i e r Twee gezichten in de<br />
tuinkamer van het pand Keize rs g ra c h t<br />
58 , Amsterdam Schenking van<br />
mevrouw W. F e e n s t ra - von Saher,<br />
Leiden RP-F-<strong>1999</strong>-218 en 219<br />
J . F. Amsterdam Volendam Marke n z . p l .<br />
z . j . (circa 1910) RP-F-<strong>1999</strong>-6<br />
Jones,Charles Drie tulpen RP-F-<strong>1999</strong>-1<br />
S t i l l e ven met knolrapen RP-F-<strong>1999</strong>-2<br />
S t i l l e ven met preien RP-F-<strong>1999</strong>-3<br />
K i rchner & Comp. , E . Po rtret van<br />
een onbekende vrouw Schenking van<br />
Mattie Boom, Leiden RP-F-<strong>1999</strong>-214<br />
K l e r k G r o e p s p o rtret van leden van<br />
het ‘ M a a n d a g avo n d - G e s e l s c h a p ’ t e<br />
Utrecht Schenking van Mattie Boom,<br />
Leiden RP-F-<strong>1999</strong>-216<br />
Ledot Je u n e ( u i t g e ver) Stereofo t o :<br />
sculptuur van de Drie Gra t i ë n<br />
Schenking van Hans Rooseboom,<br />
Rotterdam RP-F-<strong>1999</strong>-165<br />
M a r i s s i a u x ,G u s t ave Landschap (windstoot<br />
op een hoogvlakte) Schenking<br />
van Mattie Boom, Leiden<br />
R P - F - <strong>1999</strong> - 223<br />
Monogrammist M. Ruïne van een<br />
abdij (?) RP-F-<strong>1999</strong>-152<br />
M o n t o r g u e i l ,G e o r g e s C r o q u i s<br />
Pa ri s i e n s. Les plaisirs du dimanche à tra -<br />
v e rs les ru e s Pa rijs z.j. (circa 1900)<br />
R P - F - <strong>1999</strong> - 154<br />
O o s t e r h u i s , P i e t e r Amsterdam photo -<br />
g ra p h i é Amsterdam z.j RP-F-<strong>1999</strong>-140<br />
S t e r e o fo t o : gezicht op Huis ten Bosch<br />
Schenking van Wim van Keulen,<br />
Amsterdam RP-F-<strong>1999</strong>-161<br />
Pauw van W i e l d re c h t , H . A l bum met<br />
a m a t e u r fo t o ’s gemaakt op Isle of W i g h t<br />
R P - F - 1 9 9 9 - 4<br />
P l a u t , H e n r i Palais du Luxe m b o u rg ,<br />
Pa rijs RP-F-<strong>1999</strong>-160<br />
Po s t , William B. S n e e u w l a n d s c h a p<br />
RP-F-<strong>1999</strong>-123 Sneeuwlandschap<br />
R P - F - 1 9 9 9 - 1 2 4<br />
Po t t e a u ,P h i l i p p e Po rtret van Sendiam<br />
en fa c e RP-F-<strong>1999</strong>-155 Po rt r e t<br />
van Sen-diam en profil R P - F - 1 9 9 9 - 1 5 6<br />
R e m b r a n d t , Atelier De (Hulk &<br />
Vlaanderen) Po r tret van een onbeke n-<br />
de man Schenking van Mattie Boom,<br />
Leiden RP-F-<strong>1999</strong>-221<br />
R i c h a rd s o n ,V. L ,C o u rre t , H e r m a n o s<br />
en Manoury, E . c a rt e - d e - v i s i t e - p o r-<br />
tretten Schenking van W i l l e m<br />
D i e p ra a m , Amsterdam RP-F-<strong>1999</strong>-78<br />
t/m 84<br />
R o o sw i n ke l ,A . T. Z e ven stereofo t o ’s<br />
van het interieur van het Rijksmu s e u m<br />
RP-F-<strong>1999</strong>-149 en 150<br />
S eve r i n , R o b e rt Po rtret van een<br />
o n b e kende vrouw Schenking van<br />
Mattie Boom, Leiden RP-F-<strong>1999</strong>-222<br />
S t e i c h e n , E d w a rd Gezicht in de tuin<br />
van de fo t o g raaf te Vo u l a n g i s , F ra n k ri j k<br />
R P - F - 1 9 9 9 - 1 3 4<br />
Te rr i s , Adolphe en V i t i g l i a n o, F re d<br />
( t o e g e s c h r e ven) Serie van 9 fo t o ’s van<br />
de ke rk St.Vincent de Paul te Mars e i l l e<br />
in aanbouw RP-F-<strong>1999</strong>-69 t/m 77<br />
Ve rve e r, Maurits e. a . 10 fo t o g ra fi s c h e<br />
kunstreproducties van we rken van<br />
Willem Roelofs RP-F-<strong>1999</strong>-113 t/m<br />
1 2 2<br />
Wegner & Mottu B o r d , a a n g e b o d e n<br />
door officieren van de schutterij aan<br />
koning Willem III t.g.v. zijn 25-jari g<br />
r e g e ringsjubileum Schenking van Bas<br />
K i s t , Amsterdam RP-F-<strong>1999</strong>-228<br />
We s t e n , H . J . v a n Z e ven A u t o c h r o m e s<br />
Schenking van mevrouw M.S. v a n<br />
We s t e n , M i d d e l bu rg RP-F-<strong>1999</strong>-126<br />
t/m 132<br />
Z i e g l e r, F r a n z Po rtret van een onbekende<br />
man RP-F-<strong>1999</strong>-10<br />
S t e re o k i j ke r R P - F - 1 9 9 9 - 1 4 1<br />
Afdeling schilderijen<br />
C o o l ,Thomas Po rtret van de beeldh<br />
o u wer Pier Pander (1864-1919),<br />
gedateerd 1894 Schenking van ir T h .<br />
C o o l ,Vo o r bu rg SK-A-4944<br />
M a a re l , Marius van der Po rtret van de<br />
kunsthandelaar E.J. van W i s s e l i n g h<br />
Schenking van mevrouw A . M . de Jong-<br />
H u g , Naarden SK-A-4952<br />
L o o, Jacob van Z e l f p o rt r e t , c a . 1 6 6 0<br />
S K - A - 4 9 5 0<br />
Te e r l i n k , Abraham Gezicht in het park<br />
van de villa Chigi bij A ri c c i a , 1822<br />
S K - A - 4 9 5 5<br />
Voor de schilderijen met inve n t a ri s-<br />
nu m m e rs SK-A-4945, 4946 en 4947 zie<br />
de afdeling Nederlandse geschiedenis<br />
L a n g d u rige bru i k l e n e n<br />
B eve re n , Charles van Het duet<br />
Amsterdams Historisch Museum<br />
(SA 2141) SK-C-1671<br />
B o s b o o m , Johannes I n t e rieur van de<br />
G e e rt e ke rk te Utrecht met de vieri n g<br />
van het heilig avo n d m a a l , 1 8 5 2<br />
Amsterdams Historisch Museum<br />
(SA 1774) SK-C-1659<br />
B re i t n e r, George Hendrik Aan boord,<br />
ca 1897 Stedelijk Museum, A m s t e r d a m<br />
(A 2, <strong>1999</strong> 203) SK-C-1675<br />
B re i t n e r, George Hendrik L i g g e n d<br />
n a a k t, 1888/’89 Stedelijk Museum,<br />
A m s t e r d a m (A 390) SK-C-1674<br />
B re i t n e r, George Hendrik M e v r o u w<br />
Theo Mann-Bouwmeester als<br />
F ra n c i l l o n , 1887 Stedelijk Museum,<br />
Amsterdam (A 8285) SK-C-1668<br />
G o g h ,Vincent van K e u ke n s t i l l e ve n<br />
met aardewe rk en flessen, 1 8 8 4 / 8 5<br />
Vincent van Gogh-Stichting, A m s t e r d a m<br />
(S138V/1962 - F 53) SK-C-1670<br />
G o g h ,Vincent van K o r e nveld bij A rl e s ,<br />
1888 Vincent van Gogh-Stichting,<br />
A m s t e r d a m , (S146V/1962 - F 411)<br />
S K - C - 1 6 6 9<br />
G re i ve, Johan Conrad De bomvri j e<br />
k a ze rne te V l i s s i n g e n, c a . 1 8 6 0<br />
Amsterdams Historisch Museum<br />
(SA 1935) SK-C-1660<br />
H e m e s s e n , Jan Sanders van A l l e g o ri e<br />
op de natuur als voedster van de kunst<br />
M a u ri t s h u i s , Den Haag (1067)<br />
S K - C - 1 6 5 7 , 1 9 9 9<br />
I s r a ë l s , Jozef Langs moeders gra f ,<br />
1856 Stedelijk Museum, A m s t e r d a m<br />
(A 371) SK-C-1663; I s r a ë l s , Jo z e f<br />
84
Z e l f p o rtret met Saul en Dav i d , 1 9 0 8<br />
Stedelijk Museum, Amsterdam<br />
(A 2251) SK-C-1664<br />
Jo n g k i n d , Johan Bartold S t raatje te<br />
N e ve rs, 1874 Stedelijk Museum,<br />
Amsterdam (A 2255) SK-C-1665<br />
K r u s e m a n , Jan Adam Po rtret van<br />
mevrouw Provo Kluit-Assink, 1 8 3 3<br />
Amsterdams Historisch Museum<br />
(SA 2144) SK-C-1672<br />
L e l i e, Adriaan de De beeldenzaal van<br />
Felix Meritis Amsterdams Histori s c h<br />
Museum (SA 7364) SK-C-537 (eerder,<br />
van 1885 tot 1975, onder dit nu m m e r<br />
in bruikleen van de Stad A m s t e r d a m )<br />
L e l i e, Adriaan de De tekenzaal van<br />
Felix Meri t i s (SA 7363) SK-C-538<br />
( e e r d e r, van 1885 tot 1975, onder dit<br />
nummer in bruikleen van de Stad<br />
A m s t e r d a m )<br />
L o oy, J a c. van Z o m e r we e l d e, c a .1 9 0 0<br />
Stedelijk Museum, Amsterdam (A 404)<br />
S K - C - 1 6 4 5<br />
M a r i s , Matthijs S t a d s g e z i c h t, 1 8 6 3<br />
Stedelijk Museum, Amsterdam<br />
(A 2674) SK-C-1676<br />
M a r i s , Willem W i n t e rl a n d s c h a p, c a .<br />
1875 Stedelijk Museum, A m s t e r d a m<br />
(A 2280) SK-C-1677<br />
M a s t e n b ro e k , Johan Hendrik van<br />
Sluiting der Zuiderze e, 1 9 3 2<br />
Z u i d e r ze e mu s e u m ,E n k h u i zen (ZZM-<br />
1413) SK-C-1682/ NG-C-<strong>1999</strong>-3<br />
R o b e rt s o n , Suze S t i l l e ven Stedelijk<br />
M u s e u m , Amsterdam (A 2310)<br />
S K - C - 1 6 7 8<br />
R u y s c h , R a c h e l S t i l l e ven met bl o e m e n<br />
in een glazen vaas A m s t e r d a m s<br />
H i s t o risch Museum (SA 386) SK-C-<br />
214 (eerder, van 1885 tot 1975, o n d e r<br />
dit nummer in bruikleen van de Stad<br />
A m s t e r d a m )<br />
S c h e l f h o u t , A n d reas Gezicht op<br />
H a a rl e m , 1844 Amsterdams Histori s c h<br />
Museum (SA 1777) SK-C-1673<br />
T h o l e n , Willem Bastiaan Het slachthuis<br />
Stedelijk Museum, Amsterdam<br />
(A 2334) SK-C-1679<br />
To o ro p, Jan Oude eiken in Surr e y, c a<br />
1890 Stedelijk Museum, A m s t e r d a m<br />
(A 2337) SK-C-1667<br />
To o ro p, Jan Annie Toorop-Hall te<br />
L i s a d e n , K e n l e y, S u rr e y, 1885 Stedelijk<br />
M u s e u m , Amsterdam (A 50) SK-C-1666<br />
Ve r ko l j e, Nicolaas Po rtret van Dav i d<br />
van Mollem (1670-1746) en Jacob<br />
S y d e rvelt met diens gezin, 1 7 4 0<br />
Amsterdams Historisch Museum (SB<br />
5 7 2 8 ) , in bruikleen van het Instituut<br />
Collectie Nederland (2663)<br />
S K - C - 1 6 5 8<br />
Ve r s t e r, Floris S t i l l e ven met pioenen,<br />
1889 Stedelijk Museum, A m s t e r d a m<br />
(A 2350) SK-C-1661<br />
Ve t h ,J a n Po rtret van A l b e r t Ve r we y,<br />
1885 Stedelijk Museum, A m s t e r d a m<br />
(A 967) SK-C-1680<br />
W i t s e n ,Willem De Oude Schans te<br />
A m s t e r d a m, c a . 1898-99 Stedelijk<br />
M u s e u m , Amsterdam (A 2368)<br />
S K - C - 1 6 6 2<br />
Z w a rt ,Willem de De wagenbrug in<br />
Den Haag, ca 1890 Stedelijk Museum,<br />
Amsterdam (A 2373) SK-C-1681<br />
B i b l i o t h e e k<br />
Selectie van bijzondere aanwinsten<br />
Cours de dessin linéaire, à l’usage des<br />
écoles d’arts et métiers, des écoles de<br />
dessin et des écoles primaires =<br />
Cursus in het re g lynig teeke n e n , t e n<br />
g e b r u i ke der kunst-handwerk en teekenscholen<br />
en der lagere scholen, p a r<br />
B. Renard To u rn ay, B. R e n a r d , 1827<br />
B I - 1 9 9 9 - 2 3 0 5<br />
Deliniations of Fonthill and its A b b ey<br />
John Britton London, C h a rles Knight &<br />
C o, 1823 With the bookplate of the<br />
6 t h . D u ke of Po rtland BI-<strong>1999</strong>-2191<br />
For the curious young gentlemen and<br />
ladies that study and practice the<br />
noble and commendable art of draw<br />
i n g , colouring and jap a n n i n g , a new<br />
and compleat draw i n g - b o o k being the<br />
close study … of the late Mr. L e n s<br />
L o n d o n , B. D i c k i n s o n , 1751 Bevat 62<br />
prenten van Bernard Lens Exe m p l a a r<br />
uit de collectie van de Comte de<br />
Neuville BI-<strong>1999</strong>-0500<br />
Palazzo Te a Mantova = The Palazzo Te<br />
in Mantua Amadeo Belluzzi Modena,<br />
F ranco Cosimo Pa n i n i , 1998 (Mira b i l i a<br />
i t a l i a e ; 8) BI-<strong>1999</strong>-1361a-b<br />
Wegwyzer door A m s t e rd a m ,z y n d e<br />
een beknopte verhandeling van dess<br />
e l f s , eerste opko m s t , ve r g ro o t i n g e n ,<br />
en teegenwo o rdigen staat met vo o r-<br />
b e richt N. ten Hoorn A m s t e r d a m ,<br />
Nicolaas ten Hoorn , 1726 Bevat 24<br />
prenten BI-<strong>1999</strong>-0873<br />
L a n g d u rig bru i k l e e n<br />
Images of Dutch towns and villages in<br />
the 18th century, the historical-topog<br />
r aphical ‘atlas’ of A n d r i e s<br />
S c h o e m a ker L i s s e, MMF Publ i c a t i o n s ,<br />
<strong>1999</strong> (278 microfiches) Bru i k l e e n<br />
Koninklijk Oudheidkundig Genootschap<br />
( KOG)<br />
Lijst van nieuwe tijdschri f t -<br />
a b o n n e m e n t e n<br />
• A rte in Bologna, bolletino dei mu s e i<br />
civici d’arte antica (1990-)<br />
• A K M B - n e w s , I n fo rmationen zu Kunst,<br />
Museum und Bibliothek (1995-)<br />
•Boekman cahier, k w a rt a a l t i j d s c h ri f t<br />
voor kunst, o n d e r zoek en beleid<br />
( 1 9 8 8 - )<br />
• D e c o ru m , t i j d s c h rift voor kunst en<br />
cultuur (1983-)<br />
• D e s i p i e n t i a , zin en waanzin (1994-)<br />
•Imago Mundi, the international journ a l<br />
of the history of cart o g ra p hy (1949-)<br />
•Object (1998-)<br />
• Pamiatky a múze á , revue pre kultúrn e<br />
d e d i c s t vo (<strong>1999</strong>-)<br />
• Q u a d e rno Centro Studi di Storia del<br />
Tessuto e del Costume (1989-)<br />
In totaal werden 3.852 aanwinsten<br />
i n g e s c h r e ve n , w a a rvan 2.543 boektitels,<br />
25 tijdschrifttitels en 1.284 ve i l i n g c a t a-<br />
l o g i . Het aantal ingeschreven boek- en<br />
t i j d s c h rifttitels bedraagt 2.568, e e n<br />
daling van 17 ten opzichte van 1998,<br />
terwijl het aantal veilingcatalogi steeg<br />
met 85. Een omvangri j ke ve r we rv i n g<br />
van de Gerrit Rietveld Academie ko n<br />
nog niet worden ve r we rkt en is bu i t e n<br />
de telling gebl e ve n .Van de 25 nieuwe<br />
t i j d s c h rifttitels zijn 10 abonnementen, 5<br />
j a a rve rslagen en 10 oudere, a f g e s l o t e n<br />
t i j d s c h ri f t e n . Na opzegging of afsluiting<br />
van 26 tijdschriften komt het totaal<br />
aantal abonnementen op 526.<br />
B ovendien werd de publicatie op<br />
m i c r o fiches van de handschriften van<br />
A n d ries Schoemaker in langdurig bru i k-<br />
leen aanv a a r d . In het boekendepot is<br />
c a . 1000 meter plankruimte gewo n n e n<br />
als gevolg van het plaatsen van comp<br />
a c t s t e l l i n g e n . Er ve rschenen twee systematische<br />
aanwinstenlijsten in een<br />
oplage van 80 exe m p l a r e n .<br />
85
Restauratie en conserv a t i e<br />
86<br />
Afdeling beeldhouwkunst en kunstn<br />
i j ve r h e i d<br />
B e e l d h o u w k u n s t<br />
G e b e d s n o o t, N e d e rl a n d , ca.1515<br />
B K - 1 9 8 1 - 1<br />
Jan Gre gor van der Schard t<br />
Po rt r e t buste van een man, t e rra c o t t a ,<br />
g e p o ly c h r o m e e r d , c a . 1570-1590<br />
B K - C - 1 9 9 4<br />
Jan Pieter van Baurscheit de Oude<br />
Vier tuinbeelden van marm e r, d rie met<br />
we rken van Hercules en één met<br />
Androclus en de Leeuw, c a . 1 7 0 0 - 1 7 2 5<br />
B K - N M - 1 3 2 1 5 - A / D<br />
M e u b e l e n<br />
Kast met bloemenmarq u e t e r i e,<br />
N e d e rl a n d , c a . 1 7 0 0 , t o e g e s c h r e ven aan<br />
Jan van Mekeren BK-1964-12<br />
Model van het orgel van de Lutherse<br />
ke r k, A m s t e r d a m , 1 7 1 5 , door Jurjan<br />
We s t e rm a rk en Gerrit Eijsmarck<br />
B K - N M - 8 9 3 2<br />
Kabinet belijmd met ivoor en pietre<br />
d u re plaquettes, A u g s bu rg , c a . 1 6 6 0 -<br />
1 6 7 0 , e n kele ve rguld zilveren beslagen<br />
door Johann Spitzmacher BK-<strong>1999</strong>-85<br />
Edele metalen<br />
Vijf zilve ren plaquettes A n t we rp e n ,<br />
1 6 3 6 , door Matthias Melin, B K - N M -<br />
6 0 3 - 6 0 7 , werden onderzocht op<br />
s c h e u rvo rm i n g<br />
De verzameling Amsterdams zilve r<br />
werd geconserveerd en waar nodig<br />
gerestaureerd voor de bestandscatalogus<br />
en de tentoonstelling ‘ A m s t e r d a m s<br />
goud en zilve r ’<br />
Het voor een periode van drie jaar<br />
geplande Silver protection (Silprot)<br />
project we r d , in samenwe rking met het<br />
Instituut Collectie Nederland en de<br />
u n i ve rsiteiten van Oxford en Glasgow,<br />
vo o rt g e ze t .<br />
C e ra m i e k<br />
Acht grote tegels van faïence naar<br />
o n t werp van Daniel Maro t D e l f t ,<br />
P l a t e e l b a k ke rij De Grieksche A , c a .<br />
1689-1694 BK-KO G - 1 6 8 0 / 1 , B K - KO G -<br />
2 5 6 6 / 8 , B K - N M - 1 3 0 9 4 / 5 , B K - 1 9 5 5 - 7 3<br />
In het kader van de voorbereiding van<br />
de bestandscatalogus van het Meissen<br />
p o rselein is de conditie van alle vo o r-<br />
we rpen in de vaste opstelling geïnve n-<br />
t a riseerd en zijn de volgende vo o r we r-<br />
pen gerestaureerd:<br />
S o k kel van porselein van het<br />
Z w a n e n s e rv i e s M e i s s e n ,<br />
c a . 1737-1741 BK-1958-38<br />
Theepot van porselein M e i s s e n ,<br />
c a . 1725-1730 BK-14219<br />
A ap van porselein M e i s s e n ,<br />
c a . 1730-1733 BK-1969-106<br />
B e ker van porselein M e i s s e n ,<br />
c a . 1725 BK-17338-A<br />
Kandelaar van porselein M e i s s e n ,<br />
c a . 1725 BK-1976-50<br />
Figuur van Urania, p o r s e l e i n M e i s s e n ,<br />
c a . 1745-1750 BK-1964-21<br />
G l a s<br />
B o k a a l Engeland of Duitsland, c a .<br />
1 7 2 5 - 1 7 5 0 , d i a m a n t g ravure en ets<br />
door Daniel H. de Castro, 1861<br />
B K - KO G - 1 6 0 2<br />
Onedele metalen<br />
Kandelaar van bro n s F l o r e n c e, 1 4 6 8 ,<br />
door Andrea del Ve rrocchio BK-16933<br />
Tex t i e l<br />
Wa n d t ap i j t , wol en zijde, H e r c u l e s<br />
gordt zich ten strijde Zuidelijke<br />
N e d e rlanden (Doorn i k ? ) ,<br />
c a . 1485-1500 BK-17251-C<br />
Kostuums en kant<br />
Paar here n h a n d s c h o e n e n , wit zeeml<br />
e e r, g e b o rd u u rd Noord Nederl a n d ,<br />
1630 BK-1958-27<br />
Paar trippen, g e b o rd u u rd met zijde<br />
N e d e rl a n d , c a . 1660 BK-1978-293 a/b<br />
H e renkraag (col rabat), linnen met<br />
kleinschalig Venetiaans naaldkant,<br />
gedragen door Willem III Ve n e t i ë ,<br />
c a . 1660-1680 BK-NM-1108<br />
S t rook zwart zijden kloskant<br />
F ra n k ri j k ,c a . 1670 BK-NM-VI-R-groen<br />
D a m e s s c h o e n ,g roen fluwe e l<br />
N e d e rl a n d ? , c a . 1690-1710<br />
B K - N M - 9 3 7 1<br />
Po p j e, gekleed in rok en schort<br />
N e d e rland? , c a . 1700-1800<br />
B K - N M - 3 3 9 5 - B<br />
Paar damesschoenen, wit zeemleer<br />
N e d e rl a n d ? , c a . 1740 BK-NM-9372<br />
S t rook Brusselse kloskant Z u i d e l i j ke<br />
N e d e rl a n d e n , c a . 1765-1780<br />
B K - 1 9 7 5 - 3 5 9<br />
Po p, gekleed in een zijden jap o n<br />
E n g e l a n d ? ,c a . 1805 BK-3397<br />
P a r a s o l , z w a rt kant op witte zijde<br />
N e d e rl a n d ? , c a . 1840-1860 BK-15288<br />
P a r a s o l , kloskant en tafzijde<br />
F ra n k ri j k ? , c a . 1880 BK-1967-28<br />
Schoudermantel van zwarte chenille<br />
met zijden vo e r i n g N e d e rl a n d , 1 8 8 5<br />
B K - 1 4 6 7 2<br />
S c h o u d e r m a n t e l , wit en zalmro z e<br />
s a t i j n ,c h e n i l l e Pa ri j s , Wo rt h ,<br />
c a . 1890-1900 BK-15285<br />
Ko r s e t , z w a rt satijn, g evo e rd met gele<br />
z i j d e F ra n k ri j k ? , c a . 1900 BK-16408<br />
J apon van Valenciennes kant<br />
Wa a rschijnlijk België,1905 BK-2000-2<br />
P a r a s o l , machinale Chantilly-kant en<br />
z i j d e N e d e rl a n d , c a . 1905-1915<br />
B K - 1 9 7 8 - 8 4 - A<br />
P a r a s o l , roze ripszijde met ap p l i c a t i e s<br />
van zwart kant F ra n k rijk of<br />
N e d e rl a n d ? , c a . 1910 BK-15263-A<br />
J ap o n , i j s b l a u we en crème crêpe met<br />
z w a rte stippen N e d e rl a n d , c a .1 9 1 4<br />
B K - 1 9 6 1 - 1 1 1<br />
B a l j ap o n ,b ro k a a t , z i j d e N e d e rl a n d ,<br />
c a . 1925 BK-1978-273<br />
Ten behoeve van de opstelling<br />
‘ C o u t u r e ! ’ , die in september opende,<br />
werd een aantal vo o r we rpen uit de<br />
verzameling van Hans van Emmeri k<br />
b e h a n d e l d . Slechts een klein aantal<br />
vo o r we rpen onderging een betrekke l i j k<br />
uitgebreide conserve ri n g . In een aantal<br />
andere gevallen werd een nieuwe<br />
o n d e r j u rk bij een japon ve rv a a r d i g d<br />
omdat de oors p r o n ke l i j ke ontbra k .<br />
Verder werden bij veel japonnen kra l e n<br />
en/of pailletten opnieuw beve s t i g d .<br />
Afdeling Nederlandse geschiedenis<br />
S c h e e p s m o d e l l e n<br />
Model van een kanonneergalei,<br />
MC 668<br />
Model van het laat 18e-eeuws oorlogsschip<br />
naar Engels model ‘Kamp en
E e re ’, NM 11530, b i j g e we rkt ten<br />
b e h o e ve van een bruikleen aan<br />
museum ‘Het Behouden Huys’ t e<br />
Te rschelling voor de tentoonstelling<br />
over het Engelse goudschip de ‘ L u t i n e ’<br />
Rompmodel van de ‘ V r i j h e i d ’ , een laat<br />
18e-eeuws A m s t e rdams oorlogsschip,<br />
MC 500 en<br />
Halfmodel van het achterschip van de<br />
‘ Wa s h i n g t o n ’, MC 91, een laat 18eeeuws<br />
Amsterdams oorl o g s s c h i p, b e i d e<br />
gerestaureerd ten behoeve van een<br />
b ruikleen aan het Helders Mari n e<br />
Museum ter gelegenheid van de tentoonstelling<br />
‘ 1 7 9 9 . S t rijd achter de<br />
d u i n e n ! ’<br />
Model van een Engels<br />
Admiraliteitsschip van het vierd e<br />
c h a rt e r, MC 499, in 1722 in<br />
Po rtsmouth gekocht door kapitein<br />
L i j n s l a g e r<br />
Model van een kanonneergalei de<br />
‘ Z e e d u i ve l ’, MC 666<br />
Kleinere restauraties t.b. v. d i v e rs e<br />
t e n t o o n s t e l l i n g e n<br />
Dit betrof onder meer:<br />
Foudraal pijp Kruger<br />
N o t e n k r a ker Kruger<br />
Hoezen voor pieken uit de ve r z a m e-<br />
ling van Tro m p<br />
MC 158 deel van een gekuipte steng<br />
MC 1219 stuurt o e s t e l<br />
Harnas Piet Hey n<br />
Ko p e ren tro m m e l<br />
C o n s e rvatie van scheepswra k-<br />
vondsten<br />
Dit betrof onder meer:<br />
Ta b a k<br />
H o u t re s t e n<br />
Schoongemaakt t.b. v. het wa p e n-<br />
p r o j e c t<br />
C a . 100 vuistvuurwap e n s<br />
C a . 80 stokwap e n s<br />
C a . 40 sabels en degens<br />
De we rkzaamheden t.b. v. de behuizing<br />
van de D i rck Hart o g h s - s c h o t e l we r d e n<br />
a f g e r o n d<br />
R i j k s p re n t e n k a b i n e t<br />
P r e n t e n<br />
6.759 stuks,<br />
Te ke n i n g e n<br />
380 teke n i n g e n ; 85 Indiase miniaturen<br />
F o t o ’s<br />
120 fo t o ’s collectie Rijksprentenkabinet<br />
212 fo t o ’s collectie afdeling Nederl a n d s e<br />
g e s c h i e d e n i s<br />
B ru i k l e n e n<br />
835 stuks<br />
Afdeling schilderijen<br />
De volgende schilderijen werden vo l l e-<br />
dig gerestaureerd:<br />
A e rt s e n , Pieter De genezing van de<br />
lamme van Bethesda S K - A - 4 8 9 2<br />
A l b e rt i , Jean Eugène Charles K ri j g s m a n<br />
met getrokken zwa a r d<br />
S K - A - 6 5 1<br />
A s t , Balthasar van der S t i l l even met<br />
v ruchten en bloemen S K - A - 2 1 5 2<br />
D i j c k ,A n t h o ny van D u bb e l p o rtret va n<br />
Willem II en Maria Stuart S K - A - 1 0 2<br />
F l i n c k ,G ove rt Isaac zegent Jacob<br />
S K - A - 1 1 0<br />
H e e m , Jan Davidsz de S t i l l ev e n<br />
S K - A - 2 5 6 5<br />
Ko s t e r,Antonie Lodewijk B o l l e nv e l d e n<br />
S K - A - 3 5 6 5<br />
L i eve n s , Jan Vanitas stillev e n<br />
S K - A - 4 0 9 0<br />
M i g n o n ,A b r a h a m S t i l l even met bl o e m e n<br />
en een horloge S K - A - 2 6 8 ; S t i l l even met<br />
o e s t e r, f ruit en een marmeren kom S K - A -<br />
2 3 2 9<br />
Roland Holst, R i c h a rd Nicolaus H u i ze r<br />
vrouw zittend onder een boom S K - A -<br />
4 7 4 2<br />
R u y s c h , Rachel S t i l l even met bloemen op<br />
een marmeren tafe l blad S K - A - 2 3 3 8<br />
R u i s d a e l , Jacob van Gezicht op Haarl e m<br />
S K - A - 3 5 1<br />
S c o re l , Jan van De stervende Cleopatra<br />
S K - A - 2 8 4 3<br />
U t re c h t ,Adriaen van S t i l l even<br />
S K - C - 3 0 1<br />
Ve l d e, Jan van de S t i l l even met roemer<br />
S K - A - 3 9 8 8<br />
Ve r s p ro n c k , Johannes Cornelisz Po rt r e t<br />
van een meisje in het blauw<br />
S K - A - 3 0 6 4<br />
We e n i x , Jan Baptist Een hond en een<br />
kat bij een halfgeslachte ree S K - A - 5 9 1<br />
Vo o rts werden 14 schilderijen aan een<br />
u i t vo e rige behandeling onderwo rp e n ;<br />
een minder ingrijpende behandeling<br />
o n d e rgingen 24 schilderi j e n , vo o rn a m e-<br />
lijk ten behoeve van de heri n richting van<br />
de Zuidvleugel en bruiklenen aan tentoonstellingen<br />
elders . Opnieuw ingelijst<br />
werden 35 schilderi j e n , ove r wegend ten<br />
b e h o e ve van de langdurige bru i k l e e n a f-<br />
stand aan het Bonnefantenmuseum te<br />
M a a s t ri c h t . Ruim 50 schilderijlijsten we r-<br />
den volledig dan wel deels gerestaureerd<br />
c. q .h e rs t e l d .Ten behoeve van tentoonstellingen<br />
elders werden 24 schilderijen<br />
in klimaatvitrines geplaatst..<br />
Het restauratieatelier schilderijen ontving<br />
een schenking van het Hubrecht<br />
L a b o ra t o rium voor histologie van de<br />
R i j k s u n i ve rsiteit Utrecht. D e ze schenking<br />
bestond uit een microtoom en enke l e<br />
stereomicroscopen ten behoeve van het<br />
m a t e rieel onderzoek aan<br />
s c h i l d e ri j e n .<br />
Van de restaurator W. H e s t e rman te<br />
Muiden ontving het atelier een aantal<br />
s p i e ramen ten geschenke.<br />
De heer W. F. Hardenbroich te<br />
Amsterdam schonk namens zijn familie,<br />
voorheen lijstenmake rs , 89 mallen en<br />
i n s t rumenten voor de ve rvaardiging van<br />
l i j s t o rn a m e n t e n .<br />
B i b l i o t h e e k<br />
O verzicht van de we rk z a a m h e d e n :<br />
– 453 boeken gerepareerd, h e rsteld of<br />
h e ri n g e b o n d e n<br />
– restauratie van 10 delen Atlas A n d ri e s<br />
S c h o e m a ker voor het KO G<br />
– restauratie van de dactyliotheek van<br />
Philip Daniel Lipper voor het<br />
R i j k s museum van Oudheden t.b. v. d e<br />
tentoonstelling Een Koninklijk Museum<br />
– 5 luxe lederen banden met ve rg u l d i n g<br />
gemaakt voor de publ i e k s i n fo rmatie bij<br />
de tentoonstelling Een Koninklijk Museum<br />
– 4 stofomslagen vastgezet t.b. v. d e<br />
Afdeling Commerciële Zake n<br />
– 14 boeken hersteld voor de A f d e l i n g<br />
N e d e rlandse Geschiedenis<br />
– monsterboekje gerestaureerd voor het<br />
r e s t a u ratieatelier Te x t i e l<br />
– 20 mappen gemaakt<br />
– 22 etiketten opgeplakt<br />
– 200 alfabetkaarten gesneden<br />
– 302 stofomslagen ingeplakt<br />
– 3780 etiketten gesneden<br />
Voor andere afdelingen werden dive rs e<br />
o p d rachten voor snijwe rk en plakwe rk<br />
u i t g e vo e r d .<br />
87
Bruiklenen aan tentoonstellingen<br />
88<br />
Dit jaar werden aan 130 tentoonstellingen<br />
in binnen- en buitenland 96<br />
s c h i l d e ri j e n , 10 aquarellen, 1 schilderi j-<br />
l i j s t , 5 meubelstukke n , 23 zilveren vo o r-<br />
we rp e n , 1 model van een org e l , 2 3<br />
b e e l d e n , 9 koperen vo o r we rp e n , 3 1<br />
stuks cera m i e k , 2 stuks pors e l e i n , 1 2<br />
d i ve rse vo o r we rp e n , 12 glaze n ,1 2<br />
stuks textiel, 2 ko s t u u m o n d e r d e l e n , 1<br />
p ru i k , 3 juwe l e n , 1 penning, 2 vlaggen<br />
en vaandels, 4 schilddra g e rs , 1 tromm<br />
e l s t o k , 10 scheepsmodellen, 1 schaaks<br />
t u k , 1 maquette, 32 documenten, 6<br />
s c h e t s b o e ken en albu m s , 221 teke n i n-<br />
g e n , 389 prenten en 2 boeken in<br />
b ruikleen afgestaan ten behoeve van<br />
de volgende tentoonstellingen:<br />
A<br />
A m s t e r d a m , Van Gogh Museum:<br />
Hommage aan Theo van Gogh<br />
A m s t e r d a m , Joods Historisch Museum:<br />
D avid Henriques de Castro Mz<br />
A m s t e r d a m , Joods Historisch Museum:<br />
J o zef Isra ë l s<br />
A m s t e r d a m , Joods Historisch Museum:<br />
t i j d e l i j ke opstelling<br />
A m s t e r d a m , Koninklijk Pa l e i s : O ra n j e<br />
M u z i e k<br />
A m s t e r d a m , Museum W i l l e t -<br />
H o l t h u y s e n : D e l f t s , maar niet uit Delft<br />
A m s t e r d a m , N i e u we Kerk : S p a n j e, h e t<br />
land van Cervantes en Ve l a s q u e z<br />
A m s t e r d a m , R e m b ra n d t h u i s : Goethe en<br />
R e m b ra n d t<br />
A m s t e r d a m , R e m b ra n d t h u i s :<br />
R e m b randt en de bijbel<br />
A m s t e r d a m , R e m b ra n d t h u i s :<br />
R e m b randts schatkamer<br />
A m s t e r d a m , S c h e e p v a a rt mu s e u m :<br />
R i j ke lading, we l v a r e n<br />
A m s t e r d a m , Va k b o n d s mu s e u m :<br />
R . N . Roland Holst<br />
A n t we rp e n , H e s s e n h u i s :R o m a n t i s c h e<br />
R e c u p e ra t i e<br />
A n t we rp e n ,K o n i n k l i j ke Musea vo o r<br />
Schone Kunsten: Antoon van Dijck<br />
A n t we rp e n , K o n i n k l i j ke Musea vo o r<br />
Schone Kunsten: K u n s t e n a r e s s e n<br />
A n t we rp e n , R u b e n s h u i s :The light of<br />
N a t u r e<br />
A n t we rp e n , Het Sterckshof: Z i l ver vo o r<br />
Sir A n t h o ny<br />
A rn h e m , Museum voor moderne kunst:<br />
Magie en Zake l i j k h e i d<br />
A s s e n , Drents Museum: O p g e d o l ve n<br />
k l a n ke n<br />
A s s e n , Drents Museum: R i j ke lading,<br />
we l v a r e n<br />
B<br />
B e rgen (NH), Museum Het<br />
S t e rke n h u i s : Slag bij Berg e n<br />
B e rl i j n , Schloss Charl o t t e n bu rg :G e o rg<br />
We n zeslaus von Knobelsdorff<br />
B e rl i j n , Schloss Ora n i e n bu rg :O n d e r<br />
den Ora n j e b o o m<br />
B i rm i n g h a m ,The Barber Institute of<br />
Fine A rt s : Mattias Stomer<br />
B o n n , Kunst- und A u s s t e l l u n g s h a l l e :A rt<br />
and Culture of High Renassance at the<br />
Va t i c a n<br />
B o r d e a u x , Musée d’Aquitaine: La Route<br />
des Indes<br />
B o r d e a u x , Musée des A rts Décora t i f s :<br />
La Route des Indes<br />
Den Bri e l , H i s t o risch Museum: B ri e l l e<br />
aan Zee<br />
C<br />
C h i c h e s t e r, Pallant House Gallery :<br />
Innocence and Decadence<br />
C l e ve l a n d , O h i o,The Cleve l a n d<br />
Museum of A rt : Still Life paintings<br />
C o l m a r, Musée d’Unterl i n d e n : Le Tr é s o r<br />
de Colmar<br />
D<br />
D a n t z i g , C e n t ralne Muzeum Mors k i e :<br />
Goud uit Gra a n<br />
D e ve n t e r, H i s t o risch Museum De<br />
Wa a g : Glans langs de IJssel<br />
E<br />
E n k h u i ze n ,Z u i d e r ze e mu s e u m :<br />
I J s ve rm a a k<br />
E n k h u i ze n , Z u i d e r ze e mu s e u m :<br />
Vroege Ve rl e i d e rs<br />
E n s c h e d e, R i j k s museum Twe n t h e :<br />
High Heads<br />
E n s c h e d e, R i j k s museum Twe n t h e :<br />
Meisje in kimono<br />
F<br />
F ra n k f u rt am Main, G a l e rie Liebieghaus:<br />
Mehr Licht<br />
G<br />
G e n t , S t . P i e t e rs a b d i j : C a r o l u s<br />
G o e s , Museum voor Zuid- en Noord-<br />
B e ve l a n d : ‘k Heb drie hoven op een ri j<br />
G o u d a , Ve r ze t s museum Zuid Holland:<br />
De W van W i l h e l m i n a<br />
G rand Rapids, M i c h i g a n , G rand Rapids<br />
A rt Museum: A Moral Compass<br />
‘ s - G rave n h a g e, H a a g s<br />
G e m e e n t e mu s e u m : VO C - z i l ve r<br />
‘ s - G rave n h a g e, H a a g s<br />
G e m e e n t e mu s e u m : Theo van Hoy t e m a<br />
‘ s - G rave n h a g e, Haags Histori s c h<br />
M u s e u m : Haagse schilders in de<br />
Gouden Eeuw<br />
‘ s - G rave n h a g e, Haags Histori s c h<br />
M u s e u m : Pieter Swart , architect van de<br />
achttiende eeuw<br />
‘ s - G rave n h a g e, Haags Histori s c h<br />
M u s e u m : Weegschaal en Zwaard<br />
‘ s - G rave n h a g e, K o n i n k l i j ke Bibl i o t h e e k :<br />
De roep van het Roze n k ru i s<br />
‘ s - G rave n h a g e, Louis Couperu s<br />
M u s e u m : Louis Couperu s<br />
‘ s - G rave n h a g e, M a u ri t s h u i s : Old Master<br />
paintings on Copper<br />
‘ s - G rave n h a g e, M a u ri t s h u i s :<br />
R e m b randt Zelf<br />
G r o n i n g e n , Groninger Museum:<br />
J o zef Isra e l s<br />
H<br />
H a a rl e m , F rans Halsmu s e u m :<br />
Aardse Pa ra d i j ze n<br />
H a a rl e m , F rans Halsmu s e u m :<br />
J a c o bus van Looy<br />
H a a rl e m , F rans Halsmu s e u m :<br />
Kees Ve r wey Po rt r e t t e n<br />
H a a rl e m ,Te y l e rs Museum:<br />
G e o rg Rueter<br />
H a a rl e m ,Te y l e rs Museum:<br />
J a c o bus van Looy<br />
H a n n ove r, N i e d e rs ä c h s i s c h e s<br />
L a n d e s mu s e u m : Dutch and Flemish<br />
baroque paintings<br />
H a rl i n g e n , H a n n e m a h u i s :<br />
H a rlinger Stadsgezichten<br />
H a rt fo r d , Wa d s wo rth A t h e n e u m :<br />
Pieter de Hooch<br />
H a t t e m ,Vo e rman Museum:<br />
Vo e rman & Vo e rm a n<br />
‘ s - H e e r e n b e rg , Huis Berg h :<br />
De Kat in de Kunst<br />
Den Helder, M a ri n e mu s e u m : 1 7 9 9 ,<br />
S t rijd achter de duinen
H e l m o n d , G e m e e n t e mu s e u m :<br />
J a c o bus van Looy<br />
‘ s - H e rt o g e n b o s c h , N o o r d b ra b a n t s<br />
M u s e u m : Bloemen in het Fin de Siècle<br />
‘ s - H e rt o g e n b o s c h , N o o r d b ra b a n t s<br />
M u s e u m :‘ s - H e rtogenbosch binnensk<br />
a m e rs<br />
K<br />
Kansas City, Nelson-Atkins Museum of<br />
A rt : Old Master Paintings on Copper<br />
K a rl s ru h e, Staatliche Kunsthalle: J e a n<br />
Siméon Chardin 1699-1779<br />
K a t w i j k , Katwijks Museum: C h a rles van<br />
Wijk<br />
K e u l e n , Wa l l ra f - R i c h a rt z - M u s e u m :A a rt<br />
de Gelder<br />
K r e fe l d , Kaiser Wilhelm Museum:<br />
Onder den Ora n j e b o o m<br />
L<br />
L e e d s , H e n ry Moore Institute: A rt and<br />
the Senses<br />
L e e n s , Koetshuis Borg Ve r h i l d e rs u m :<br />
Oud Hout<br />
L e e u w a r d e n , F ries Museum: B l o e m e n ,<br />
bl o e m s t i l l e vens en tuinen<br />
L e i d e n , Museum Boerhaave : Net echt<br />
L e i d e n , Stedelijk Museum De Lake n h a l :<br />
D a g e raad van de moderne kunst<br />
L e i d e n , Stedelijk Museum De Lake n h a l :<br />
Isaac Swanenbu rg h<br />
L o n d e n , B ritish Museum:The A p o c a ly p s<br />
and the shape of things to come<br />
L o n d e n , B ritish Museum: The light of<br />
N a t u r e<br />
L o n d e n , National Gallery : Florence in<br />
the 1470s<br />
L o n d e n , National Gallery : Po rt raits by<br />
I n g r e s<br />
L o n d e n , National Gallery : R e m b ra n d t<br />
Self Po rt ra i t s<br />
L o n d e n , R oyal A c a d e my :A n h o ny van<br />
D y c k<br />
Los A n g e l e s , J . Paul Getty Museum:<br />
A d riaen de V ri e s<br />
M<br />
M a a s t ri c h t ,B o n n e f a n t e n mu s e u m :<br />
U i t g e l i c h t : D ü r e r<br />
M a d ri d , Centro Culturel de la V i l l a :<br />
Gold and Silver from A m e rica<br />
M a d ri d , Stichting Carlos de A m b e r e s :<br />
Het visuele geheugen van Rembra n d t<br />
M a n n h e i m , R e i s s - M u s e u m : L i ve l i n e s s<br />
and Piety<br />
M a n t ov a , Pa l a z zo Te : Roma e lo Stile<br />
C l a s s i c o<br />
M i d d e l bu rg , Zeeuws Museum: De tuin<br />
van Zeeland<br />
M i l a a n , Pa l a z zo Reale: H o k u s a i<br />
N<br />
N a a r d e n , C o m e n i u s mu s e u m :<br />
Ve rleden Tu i n<br />
New Yo rk ,The Frick Collection:<br />
H o u s e b o o k<br />
O<br />
O o s t e n d e, Museum voor Schone<br />
K u n s t e n : Ensor gra fiek in confrontatie<br />
O s s , Museum Jan Cunen: Jan Hendri k<br />
We i s s e n b ru c h<br />
O t t aw a , National Gallery of Canada:<br />
D a u m i e r<br />
P<br />
Pa ri j s , G rand Pa l a i s : D a u m i e r<br />
Pa ri j s , Institut Néerl a n d a i s : Symboles en<br />
f l e u rs<br />
Pa ri j s ,L o u v r e : Dominique V i v a n t - D e n o n<br />
Pa ri j s ,L o u v r e : Le crépuscule de la ra i s-<br />
o n<br />
Pa ri j s , Musée d’Ors ay : Hommage aan<br />
Theo van Gogh<br />
P fo r z h e i m , S c h mu c k mu s e u m :A rt<br />
N o u veau Jewe l l e ry<br />
Po t s d a m , C h a rl o t t e n bu rg : S o p h i e<br />
C h a rl o t t e<br />
P u rm e r e n d ,P u rmerends Museum:<br />
Jac Jongert<br />
R<br />
R o m e, Pa l a z zo delle Esposizione: F.<br />
B o rr o m i n i<br />
R o t t e r d a m ,H i s t o risch Museum:<br />
K a n o n n e n , K l o k ken en Kandelaars<br />
R o t t e r d a m , K u n s t h a l : B l o e m s t i l l e vens in<br />
N e d e rland en België 1870-1940<br />
R o t t e r d a m ,K u n s t h a l : Isaac Isra ë l s<br />
R o t t e r d a m , M a ritiem Museum Pri n s<br />
H e n d ri k : Het Spotschip<br />
R o t t e r d a m , Museum Boijmans van<br />
B e u n i n g e n : 150 jaar jubileum<br />
R o t t e r d a m , Museum Boijmans van<br />
B e u n i n g e n : Classicisme in de<br />
N e d e rlandse 17e-eeuwse schilderk u n s t<br />
R o t t e r d a m , Museum Boijmans van<br />
B e u n i n g e n : G e rrit Pietersz Swe e l i n c k<br />
R o t t e r d a m , Museum Boijmans van<br />
B e u n i n g e n :Veelzijdige talenten<br />
R i j s w i j k , Museum Rijswijk: J o h a n n e s<br />
B o s b o o m<br />
S<br />
S h i m a n e, Museum of A rt :T h e<br />
Expression of Wa t e r<br />
S o l i n g e n , Deutsches Klingen Museum:<br />
The sword in the hand of wo m e n<br />
S t e n d a l ,W i n c ke l m a n n mu s e u m : D i e<br />
Homer Rezeption der Goetheze i t<br />
S t o c k h o l m , N a t i o n a l mu s e u m : A d ri a e n<br />
de V ri e s<br />
S y d n e y, National Maritime Museum:<br />
VO C<br />
T<br />
Te rs c h e l l i n g , Museum ‘s Behouden<br />
H u y s : Lutine 200<br />
T i l bu rg , N e d e rlands Te x t i e l mu s e u m :<br />
Amsterdamse school-textiel 1915-1930<br />
U<br />
U d e n , Museum voor Religieuze Kunst:<br />
Middeleeuwse beeldhouwkunst<br />
U d i n e, Musei Civici: Nel Segno di<br />
R e m b ra n d t<br />
U t r e c h t , Het Cathari j n e c o nve n t :<br />
L e ven na de dood<br />
V<br />
Va l ke n s w a a r d , Museum Van Gerwe n<br />
L e m m e n s : B e r o e p s h e i l i g e n<br />
Ve l s e n , B e e c ke s t i j n : H i s t o rische tuinen<br />
Ve n e t i ë , Pa l a z zo Gra s s i : R e n a i s s a n c e<br />
Venice and the Nort h<br />
Ve rs a i l l e s , Musée du Château:<br />
Les trésors du Sultan<br />
V i a n e n , Stedelijk Museum: J o h a n<br />
Wo l fe rt van Brederode 1599-1655<br />
W<br />
Wa s h i n g t o n , National Gallery of A rt :<br />
Po rt raits by Ingres<br />
Wa s h i n g t o n , National Gallery of A rt :<br />
Tilman Riemenschneider<br />
We e rt , G e m e e n t e mu s e u m :<br />
Geschiedenis van We e rt<br />
We l l i n g t o n ,V i c t o ria Unive rsity A rt<br />
G a l l e ry : M a nu f a c t u ring meaning<br />
We n e n ,A l b e rt i n a : Roma e lo stilo<br />
classico di Raffaello<br />
Z<br />
Z a a n d i j k , Museum van het Nederl a n d s e<br />
U u r we rk : S t e ven Hoogendijk<br />
Z u t p h e n , Stedelijk Museum:<br />
Glans langs de IJssel<br />
Z wo l l e, Stedelijk Museum:<br />
Glans langs de IJssel<br />
89
Tentoonstellingen en presentaties<br />
90<br />
W i n t e rt e n t o o n s t e l l i n g e n<br />
t/m 14 maart<br />
Adriaen de Vries (1556-1626), ke i z e r-<br />
lijk beeldhouwe r<br />
p r o j e c t l e i d i n g : F rits Scholten/Otto de<br />
R i j k<br />
o n t we rp : Walter Nikke l s<br />
g ra fische vo rm g e v i n g : Walter Nikke l s<br />
11 december t/m 26 maart 2000<br />
A m s t e rdams Zilve r<br />
Het complete bezit van het<br />
R i j k s mu s e u m<br />
p r o j e c t l e i d i n g : Jan Rudolph de<br />
L o rm / Wendela Brouwe r<br />
o n t we rp :G racia Lebb i n k<br />
g ra fische vo rm g e v i n g : G racia Lebb i n k<br />
Z o m e rt e n t o o n s t e l l i n g<br />
19 juni t/m 19 september<br />
Het Nederlandse stilleven 1550-1720<br />
p r o j e c t l e i d i n g : Wouter Kloek/Reina de<br />
S m e t h<br />
o n t we rp : afdeling mu s e u m i n ri c h t i n g<br />
(Igor Santhagens)<br />
g ra fische vo rm g e v i n g : B e rry Slok<br />
R i j k s p re n t e n k a b i n e t<br />
t/m 10 janu a ri<br />
Het feest van de lithografie<br />
p r o j e c t l e i d i n g : Helen Marr e s - S c h r e t l e n<br />
16 janu a ri t/m 14 maart<br />
E d u a rd Isaac Asser Pionier van de<br />
Nederlandse fo t o g r a f i e<br />
p r o j e c t l e i d i n g : Mattie Boom<br />
20 maart t/m 27 juni<br />
Vo g e l s<br />
p r o j e c t l e i d i n g : Irene de Groot<br />
3 juli t/m 3 oktober<br />
Ku n s t , kennis en commerc i e<br />
De kunsthandel E.J. van W i s s e l i n g h<br />
p r o j e c t l e i d i n g : Freek Heijbroek<br />
9 oktober t/m 9 janu a ri 2000<br />
Antoon van Dyck en de pre n t k u n s t<br />
p r o j e c t l e i d i n g : Ger Luijten<br />
Afdeling Nederlandse geschiedenis<br />
t/m 3 janu a ri<br />
De Staatsregeling van 1798 en de<br />
G ro n d wet van 1848<br />
S p e e rpunt geschiedenis<br />
p r o j e c t l e i d i n g : Kees Zandvliet<br />
t/m 28 fe b ru a ri<br />
S aw a s a ,J apanse export kunst in zwart<br />
en go u d<br />
p r o j e c t l e i d i n g : Bas Kist<br />
vo rm g e v i n g : Pinxit (Pim van Schaik)<br />
g ra fische vo rm g e v i n g :B e rry Slok<br />
1 mei t/m 27 juni<br />
De vre d e s c o n fe rentie van 1899<br />
S p e e rpunt geschiedenis<br />
p r o j e c t l e i d i n g : Kees Zandvliet<br />
8 mei t/m 18 juli<br />
De we reld van een kind van 7<br />
F o t o ’s van Céline van Balen<br />
p r o j e c t l e i d i n g : Jet Baru c h<br />
15 mei t/m 18 juli<br />
De zee op zakfo r m a a t ,N a u t i s c h e<br />
modellen uit de 19 e e e u w<br />
p r o j e c t l e i d i n g : Ab Hov i n g<br />
7 augustus t/m 24 oktober<br />
N e d e r l a n d e r s , J ap a n n e r s ,I n d o n e s i ë r s<br />
Herinneringen aan de Japanse bezetting<br />
van Nederlands-Indië<br />
p r o j e c t l e i d i n g : Peter Sigmond/We n d y<br />
J a n s e n<br />
vo rm g e v i n g : Pinxit (Pim van Schaik)<br />
18 september t/m 21 nove m b e r<br />
Het kinderwetje van Van Houten:<br />
18 september 1874<br />
S p e e rpunt geschiedenis<br />
p r o j e c t l e i d i n g : Kees Zandvliet<br />
15 december t/m 13 fe b ru a ri 2000<br />
De soeve re i n i t e i t s ove rdracht aan<br />
I n d o n e s i ë : 15 december 1949<br />
S p e e rpunt geschiedenis<br />
p r o j e c t l e i d i n g : Kees Zandvliet<br />
Z u i d v l e u g e l<br />
t/m 28 fe b ru a ri<br />
Chinees porselein<br />
400 stukken uit de Ming- en Qingd<br />
y n a s t i e ë n<br />
p r o j e c t l e i d i n g : Jan van Campen<br />
t/m 21 maart<br />
De tand des tijds<br />
Ve rval en behoud van textiel<br />
p r o j e c t l e i d i n g : Ebeltje Hart k a m p - J o n x i s<br />
en Bianca du Mort i e r<br />
o n t we rp : afdeling Museuminri c h t i n g<br />
( G e rrit Rave s l o o t )<br />
g ra fische vo rm g e v i n g : B e rry Slok<br />
t/m 1 mei<br />
Van Gogh te gast<br />
M e e s t e r we rken uit het Van Gogh<br />
M u s e u m<br />
p r o j e c t l e i d i n g : Ronald de Leeuw<br />
g ra fische vo rm g e v i n g : B e rry Slok<br />
20 maart t/m 2 mei en 4 mei t/m<br />
13 juni<br />
Het vlietende leve n<br />
Japanse rolschilderingen uit het<br />
Kumamoto Museum of A rt<br />
p r o j e c t l e i d i n g : Menno Fitski<br />
24 april t/m 19 september<br />
Traditie en ve r n i e u w i n g , Kostuum en<br />
textiel rond 1900<br />
p r o j e c t l e i d i n g : Ebeltje Hart k a m p - J o n x i s<br />
en Bianca du Mort i e r<br />
o n t we rp : afdeling mu s e u m i n ri c h t i n g<br />
( G e rrit Rave s l o o t )<br />
g ra fische vo rm g e v i n g : B e rry Slok<br />
19 juni t/m 19 september<br />
Het Nederlandse stilleven 1550-1720<br />
(zie bove n )<br />
16 oktober t/m 27 fe b ru a ri 2000<br />
C o u t u re! Hoogtepunten uit de<br />
ko s t u u m verzameling Van Emmerik<br />
1 9 0 0 - 1 9 4 0<br />
p r o j e c t l e i d e r: Bianca du<br />
M o rt i e r / Wendy Jansen<br />
o n t we rp : afdeling mu s e u m i n ri c h t i n g<br />
( G e rrit Rave s l o o t )<br />
g ra fische vo rm g e v i n g : B e rry Slok
10 december t/m 11 april 2000<br />
Miniatuurschilderingen uit India<br />
p r o j e c t l e i d i n g : Pauline Lunsingh<br />
S c h e u rl e e r<br />
91<br />
Tentoonstellingen buiten het<br />
R i j k s mu s e u m<br />
Nationaal Va k b o n d s mu s e u m ,<br />
A m s t e r d a m<br />
25 maart t/m 29 augustus<br />
R . N . Roland Holst<br />
p r o j e c t l e i d i n g : M a rijn Schapelhouman<br />
Museum Plantin Moretus, A n t we rp e n<br />
15 mei t/m 20 augustus<br />
Antoon van Dyck en de pre n t k u n s t<br />
p r o j e c t l e i d i n g : Ger Luijten<br />
H e n ry Moore Institute, L e e d s<br />
10 mei t/m 27 juni<br />
A sense of heave n , 16th century boxwood<br />
carvings for private devo t i o n<br />
p r o j e c t l e i d i n g : F rits Scholten
Publicaties van het <strong>Rijksmuseum</strong><br />
92<br />
Bulletin van het Rijksmu s e u m<br />
j a a rgang 46 (1998) nr 4<br />
j a a rgang 47 (<strong>1999</strong>) nrs 1, 2/3 en 4<br />
J a a rverslag 1998 Rijksmu s e u m<br />
A m s t e rd a m<br />
A n nual report 1998 Rijksmu s e u m<br />
A m s t e r d a m<br />
R i j k s mu s e u m k u n s t k r a n t<br />
j a a rgang 25 (<strong>1999</strong>), n rs 1-6<br />
A m s t e rdams goud en zilve r<br />
Jan Rudolph de Lorm<br />
A m s t e r d a m : R i j k s mu s e u m ;<br />
Z wo l l e : Wa a n d e rs<br />
560 p. (Catalogi van de ve r z a m e l i n g<br />
k u n s t n i j verheid van het <strong>Rijksmuseum</strong><br />
te A m s t e r d a m ; 3 )<br />
Antoon van Dyck en de pre n t k u n s t<br />
Antoine van Dyck et l’estampe<br />
C a rl Depauw en Ger Luijten<br />
A n t we rp e n : O p e n ;<br />
A m s t e r d a m : R i j k s mu s e u m<br />
400 p.<br />
G e b r a n d s c h i l d e rde ruitjes uit de<br />
Nederlanden 1480-1560<br />
= Painted glass roundels from the<br />
N e t h e rlands 1480-1560<br />
Pieter C. Ritsema van Eck<br />
A m s t e r d a m : R i j k s mu s e u m ;<br />
Z wo l l e : Wa a n d e rs<br />
103 p. (Aspecten van de ve r z a m e l i n g<br />
beeldhouwkunst en kunstnijverheid =<br />
Aspects of the collection sculpture and<br />
d e c o ra t i ve art s ; 9 )<br />
Neo tot Deco : traditie en ve r n i e u-<br />
wing in kostuum en textiel 1880-1920<br />
= Neo to Deco: t radition and innov a-<br />
tion in costume and textiles 1880-1920<br />
Ebeltje Hart k a m p - J o n x i s , Bianca du<br />
M o rt i e r<br />
A m s t e r d a m : R i j k s mu s e u m ;<br />
Z wo l l e : Wa a n d e rs<br />
54 p.<br />
Alan Chong and Wouter Kloek<br />
A m s t e r d a m : R i j k s mu s e u m ;<br />
Z wo l l e : Wa a n d e rs<br />
319 p.<br />
Op de zeef van de tijd : e e n<br />
geschiedenis van Nederland<br />
N e l l e ke Noorderv l i e t<br />
A m s t e r d a m : R i j k s mu s e u m ;<br />
Z wo l l e : Wa a n d e rs<br />
206 p.<br />
Po rt ret van een kunsthandel : d e<br />
firma Van Wisselingh en zijn<br />
compagnons 1838-heden<br />
J . F. Heijbroek en E.L. Wo u t h u y s e n<br />
A m s t e r d a m : R i j k s mu s e u m ;<br />
Z wo l l e : Wa a n d e rs ;<br />
327 p.<br />
Still life s : techniques and style : a n<br />
examination of paintings from the<br />
R i j k s mu s e u m<br />
e d .A rie Wa l l e rt<br />
A m s t e r d a m :R i j k s mu s e u m ;<br />
Z wo l l e : Wa a n d e rs<br />
112 p.<br />
Het vlietende leven : J apanse ro l-<br />
schilderingen uit het Ku m a m o t o<br />
P re fectural Museum of A rt<br />
= The floating wo rld : Japanese hanging<br />
scrolls from the Kumamoto Prefe c t u ra l<br />
Museum of A rt<br />
Menno Fitski<br />
80 p.<br />
Vogels : p re n t e n , t e keningen en fo t o ’s<br />
in de verzamelingen van het Rijksp<br />
rentenkabinet en de Bibliotheek van<br />
het <strong>Rijksmuseum</strong> A m s t e rd a m<br />
= Birds : p ri n t s , d rawings and photog<br />
raphs in the collections of the<br />
R i j k s museum Printroom and Libra ry,<br />
Amsterdam<br />
Irene de Groot<br />
64 p.<br />
Het Nederlandse stilleven 1550-1720<br />
S t i l l - l i fe paintings from the<br />
Netherlands 1550-1720
Publicaties van medewerkers<br />
94<br />
Niet opgenomen zijn de bijdragen va n<br />
m e d ew e rke rs aan de publicaties van het<br />
<strong>Rijksmuseum</strong> met uitzondering van de<br />
a rt i kelen in het Bulletin van het<br />
R i j k s m u s e u m .<br />
R . J . B a a r s e n<br />
Bespreking van tentoonstelling ‘ G ri n l i n g<br />
G i bbons and the art of carv i n g ’V i c t o ri a<br />
and A l b e rt Museum, Londen 1998-’99,<br />
The Burlington Magazine 141 (<strong>1999</strong>),<br />
p p. 4 7 - 4 8 .<br />
Mw M. B o o m<br />
‘De vroegste fo t o ’s van Haarl e m ’ ,<br />
H a e rlem Jaarboek 1998, H a a rlem <strong>1999</strong>,<br />
p p. 6 9 - 7 5 ;<br />
‘Kunst uit de ko e t s . De vroegste fo t o ’s<br />
van Breuke l e n - S t . P i e t e rs ca. 1 8 5 2 ’ ,<br />
T i j d s c h rift Historische Kring Breuke l e n j rg<br />
14 , nr 3, september <strong>1999</strong>, p p. 1 0 2 - 1 0 5 ;<br />
‘Alice in het Wo n d e rland van de<br />
g ri j s t o n e n . O ver fo t o ’s in kinderboeke<br />
n ’ , N i e u w s b rief Nederl a n d s<br />
F o t o g e n o o t s c h a p, augustus <strong>1999</strong>, n r. 2 6 ,<br />
p p. 1 6 - 2 1 .<br />
Mw C. Y. B u n n i g<br />
– eindredactie van Ke rs t m i s, het ke rs t-<br />
nummer van het Koninklijk Ve r b o n d<br />
van Gra fische Ondern e m e rs , G ra fi s c h e<br />
C u l t u u rs t i c h t i n g , n ovember <strong>1999</strong>;<br />
– samenstelling en redactie Va n<br />
Nicolaas tot speelgoedbaas, de geschie -<br />
denis van eengoedheilig man I d e e,<br />
vo rmgeving en uitgave Studio Oly k a n<br />
A m s t e r d a m .<br />
J . D. van Dam<br />
‘ ( N e d e rlandse) Vereniging van V ri e n d e n<br />
van de (Nederlandse) Cera m i e k ;<br />
Inhoud en register over de jaren<br />
1 9 5 4 - 1 9 9 1 , a f l e ve ringen 1-143 van het<br />
M e d e d e l i n g e n bl a d ’ , M e d e d e l i n g e n bl a d<br />
N e d e rlandse Vereniging van V rienden va n<br />
de Ceramiek 143A (<strong>1999</strong>/1), p p. 1 - 9 6 ;<br />
‘The difference between dry and we t<br />
c l ay mixing and the effect on the<br />
d e t e ri o ration of Dutch tiles’, i n :<br />
N . H . Tennent (ed.), The conservation of<br />
Glass and Cera m i c s, Londen <strong>1999</strong>,<br />
p p. 1 4 6 - 1 4 9 ;<br />
I n t r o d u c t o ry essay ‘ N e d e rl a n d s e<br />
C e ramiek en Bloemen/Dutch Cera m i c s<br />
and Flowe rs ’ , Catalogus C e ra m i c<br />
M i l l e n n i u m, N e d e rlandse Va k g r o e p<br />
K e ra m i s t e n , [Amsterdam z.j.], z . p.<br />
‘ D e l f t s ’ uit de prov i n c i e. A a r d e we rk uit<br />
Hollandse tegelfabri e ke n ’ , Vo rmen uit<br />
V u u r 168/169 (<strong>1999</strong>/3-4), p p. 1 - 1 0 7 ;<br />
‘Dutch Delftware 1620-1670’, c a t . T h e<br />
I n t e rnational Ceramics Fair & Seminar,<br />
Londen <strong>1999</strong>, p p. 2 8 - 3 5 .<br />
P. H . J . C. van Duin<br />
‘The ‘ G ra c h t e n h u i s ’ , a mid-eighteenthc<br />
e n t u ry doll’s house’, V. H o rie (ed.), T h e<br />
C o n s e rvation of Decorative A rt s, L o n d o n<br />
1 9 9 9 , p p. 9 5 - 1 0 8 .<br />
J . P. Filedt Ko k<br />
‘Flemish pri m i t i ves in the Rijksmu s e u m ,’<br />
In Detail - New Studies of Nort h e rn<br />
Renaissance A rt in Honor of Walter S.<br />
G i b s o n ( e d . L a u rinda S. D i x o n ) ,<br />
Tu rnhout (Brepols) 1998, p p. 1 6 5 - 1 8 7 ;<br />
The New Hollstein - Dutch & Flemish<br />
E t c h i n g s, e n g ravings and woodcuts 1450-<br />
1700 - THE MULLER DY N A S T Y: p a rt I<br />
(Jan Ewoutsz. and Harm e n s z . M u l l e r )<br />
and II (Jan Harm e n s z . M u l l e r) ,<br />
Rotterdam-Amsterdam <strong>1999</strong>;<br />
‘The Wo rkshop practice of Corn e l i s<br />
E n g e b r e c h t s z . : Some Preliminary<br />
R e m a rk s , ‘ H. Ve r o u g s t raete en R. v a n<br />
Schoute (ed.), La Peinture dans les Pa y s -<br />
Bas au 16ème siécle - Pra t i q u e s<br />
d ’ A t e l i e r, i n f rarouges et autres méthodes<br />
d ’ i nv e s t i g a t i o n , p p. 1 9 - 2 8 .<br />
M .F i t s k i<br />
‘Japanse kunst in Museum Mesdag’,<br />
Museum Mesdag gids, p p. 7 0 - 7 9 .<br />
Mw C. G reve n<br />
(met J.J. Heij e.a.) G e o rg Rueter 1875-<br />
1 9 6 6, Wa a n d e rs Uitgeve rs , Z wo l l e<br />
1 9 9 9 .<br />
Mw E. H a rt k a m p - Jo n x i s<br />
Bespreking van J. G u y, Woven Carg o e s :<br />
Indian Textiles in the East, Londen 1998,<br />
O riental A rt 44 (<strong>1999</strong>/2000), n r. 4 ,p p.<br />
6 8 - 7 1 .<br />
J . F. H e i j b ro e k<br />
(met E.L. Wouthuysen) ‘In gesprek met<br />
Lodewijk Houthakke r ’ , De Boeke n w e r e l d<br />
16 (<strong>1999</strong>), p p. 2 - 1 9 ;<br />
‘ A rnold Josiah Ford’ en ‘ We n t wo rt h<br />
A rthur Matthew’, A m e rican National<br />
B i o g ra p h y, ( p p. 217–218) en<br />
( p p. 7 1 2 - 7 1 3 ) .<br />
A . H ov i n g<br />
‘The Fluit’, The South Easter, S o u t h<br />
A f rican Maritime Museum Model Society<br />
volume 13 nrs 5, 6 en 7, p p. 4 - 7 ;<br />
‘De Boeier’, Model Shipwri g h t 1 0 8 , p p.<br />
5 - 8 ;<br />
‘Een archeologisch experiment aan de<br />
Ve i l i n g s t ra a t ’ , S c h e e p s b e ri c h t e n , k wa r -<br />
t a a l blad voor bouwers en bew o n d e ra a rs<br />
van het Utrechts Statenjacht nr 4,<br />
december <strong>1999</strong>, p p. 3 en 4.<br />
G . M . C. J a n s e n<br />
‘Willem van Mieri s , De ra r e k i e k ’ ,<br />
Bulletin van de Vereniging Rembra n d t 9<br />
( 1 9 9 9 ) , n r. 1 ,p p. 2 0 - 2 2 ;<br />
‘Het offer van Iphigenia door A rn o l d<br />
H o u b ra ke n ’ , Bulletin van het<br />
R i j k s m u s e u m 47 (<strong>1999</strong>), p p. 9 3 - 9 9 ;<br />
‘Hollands vee en Haagse School’, D.<br />
D u i j zer e. a . , Het Haagse Platteland.<br />
LTO - N e d e rl a n d , de Haagse School en de<br />
nieuwe tijd, Den Haag <strong>1999</strong>, p p. 1 5 - 1 9 .<br />
Mw J. K i e r s<br />
(met M. R ay m a ke rs) ‘De suppoost als<br />
g a s t h e e r ’ , Museumvisie 3 (<strong>1999</strong>).<br />
W. T h . K l o e k<br />
‘ L’Age d’Or de la nature morte néerl<br />
a n d a i s e ’ , L’ E s t a m p e / L’Objet d’Art n r.<br />
3 3 7 , juin <strong>1999</strong>, p p. 2 6 - 4 0<br />
A . R . de Ko o m e n<br />
‘ M a nupulating Memori e s : Po s t p o n e d<br />
Tombs for Galileo and Machiave l l i ’,<br />
M e m o ry and Obl i v i o n : Proceedings of the<br />
XXIXth International Congress of the<br />
H i s t o ry of A rt held in A m s t e r d a m , 1 - 7<br />
September 1996, Dordrecht <strong>1999</strong>,<br />
p p. 5 3 7 - 5 4 3 ;<br />
‘Schitterende Ondeugden’, Ku n s t s c h ri f t<br />
1 9 9 9 / 4 , p p. 4 6 - 5 1 ;
Bespreking van E.H. G o m b ri c h ’s T h e<br />
Uses of Images, NRC Handelsbl a d,<br />
10 september <strong>1999</strong>.<br />
R . de Leeuw<br />
‘ L’histoire de l’art au tournant du<br />
s i è c l e ’ : D i o g è n e, 185 (<strong>1999</strong>), G a l l i m a r d ,<br />
p p. 9 8 - 1 0 4 ;<br />
‘Geschiedenis bloeit tussen kunst’:<br />
De Vo l k s k ra n t 1 5 . 3 . 1 9 9 9 ;<br />
‘ J o zef Israëls en Rembra n d t ’ ,c a t a l o g u s<br />
tentoonstelling J o zef Isra ë l s, J o o d s<br />
H i s t o risch Museum/Groninger<br />
M u s e u m , U i t g e ve rij Wa a n d e rs , Z wo l l e<br />
1 9 9 9 , p p. 4 2 - 5 3 .<br />
J . R . de Lorm<br />
‘Amsterdams goud en zilve r. Het complete<br />
bezit van het Rijksmu s e u m ’ ,<br />
De Stavelij 14 (<strong>1999</strong>), p p. 9 0 - 9 1 .<br />
G . C. M .L u i j t e n<br />
(met Carl Depauw en met bijdra g e n<br />
van Erik Duve rg e r, Danielle Maufo rt ,<br />
Saskia Sombogaart en Ad Stijnman)<br />
Antoon van Dyck en de prentkunst/<br />
Antoine van Dyck et l’estampe/ A n t h o n y<br />
van Dyck as a pri n t m a ke r, catalogus bij<br />
de tentoonstelling;<br />
‘De vele handen van een teke n a a r:<br />
Van Dycks we rk op papier’, A rt s,<br />
A n t i q u e s, Auctions Van Dyck Extra num -<br />
m e r, Gent <strong>1999</strong>, p p. 3 4 - 4 1 ;<br />
(met Christiaan Schuckman), r e d a c t i e<br />
van J.P. Filedt Kok en Harri e t<br />
S t r o o m b e rg , The New Hollstein Dutch &<br />
Flemish etchings, e n g ravings and wood -<br />
c u t s,The Muller Dynasty, 3 delen,<br />
Rotterdam <strong>1999</strong>.<br />
Mw H. M a rre s - S c h re t l e n<br />
‘ B i c e n t e n a ry of Lithogra p hy ’ , G ra p h e i o n ,<br />
European rev i ew of modern pri n t s, b o o k<br />
and paper art, 9de jaarg a n g , 1 9 9 9 ,<br />
p p. 3 4 - 3 9 .<br />
R . J . A . te Rijdt<br />
‘Met art i s t i e ken omslagteekening en<br />
platen door den bekenden kunstschilder<br />
W i l ly Sluiter’. I l l u s t raties voor boeken<br />
en tijdschri f t e n ’ , Moniek Pe t e rs en<br />
Peter Marijnissen (red.), c a t . t e n t . Wi l l y<br />
Sluiter 1873-1949. G e n t l e m a n - k u n s t e -<br />
n a a r, Dordrecht (Dordrechts Museum),<br />
p p. 1 3 5 - 1 5 3 ;<br />
(met J. Spoelder) ‘Bij de vo o rp l a a t .E e n<br />
p o rt r e t i d e n t i ficatie op grond van pri j s-<br />
b o e ke n : Lucas van Rijp door W i l l e m<br />
van Mieri s ,1 6 9 6 ’ , De Boeke n w e r e l d 1 5<br />
( 1 9 9 9 ) ,p p. 2 2 6 - 2 3 1 ;<br />
(met J. Spoelder) ‘Bij de vo o rp l a a t . E e n<br />
M i d d e l bu rgse jongen met een pri j s-<br />
boek over Romeinse oudheden: h e t<br />
p o rtret van Isaac Brungé du Buisson<br />
door Barent Luyten, 1 7 4 6 ’ , D e<br />
B o e ke n w e r e l d 15 (<strong>1999</strong>), p p. 2 8 6 - 2 9 2 .<br />
H . Rooseboom<br />
‘Rondgang door een leeg gebouw. H e t<br />
C e n t raal Station in 1889’, N i e u w s b ri e f<br />
N e d e rlands Fotogenootschap n r. 2 4<br />
(december 1998-janu a ri <strong>1999</strong>),<br />
p p. 1 4 - 1 6 ;<br />
‘ F o t o ’s op de lengteas.Vo o rg a n g e rs van<br />
A a rt Klein’, i n : Ku n s t s c h ri f t <strong>1999</strong> nr. 1 ,<br />
p p. 2 0 - 2 3 ;<br />
‘Het licht van de negentiende eeuw’,<br />
D e c o ru m 17 nr. 1 (april <strong>1999</strong>),<br />
p p. 3 0 - 3 7 ;<br />
‘ Tulpen uit Po t s d a m . O ver een kamers<br />
c h e rm met autochromes in Paleis Het<br />
L o o ’ , N i e u w s b rief Nederl a n d s<br />
F o t o g e n o o t s c h a p n r. 27 (december<br />
1 9 9 9 ) ,p p. 1 4 - 1 5 ;<br />
‘ M a u rits Ve rve e r ’ (met Steven Wa c h l i n ) ,<br />
I n g e b o rg T h . Leijerzapf (hoofdred.),<br />
Geschiedenis van de Nederl a n d s e<br />
fo t o g rafie in monografieën en themaa<br />
rt i ke l e n, a f l . 35 (<strong>1999</strong>), 26 pp.<br />
P. Schatborn<br />
31 catalogusteksten van de etsen in de<br />
t e n t o o n s t e l l i n g s c a t a l o g u s R e m b ra n d t<br />
ze l f, Londen (National Gallery ) /<br />
Den Haag (Mauri t s h u i s ) , 1 9 9 9 - 2 0 0 0 .<br />
F. S c h o l t e n<br />
‘Een Chinese poort en een Tu rk s e<br />
bu s t e ’ , Ku n s t s c h ri f t 1 9 9 9 , n r. 2 , p p. 2 - 3 ;<br />
‘ M a rs ’ , Bulletin van de Ve r e n i g i n g<br />
R e m b ra n d t 9 (<strong>1999</strong>), n r. 1 ,p p. 1 7 - 1 9 ;<br />
‘ A d riaen de V ries à l’apogée du maniérisme<br />
et du baroque’, L’Objet d’Art n r.<br />
333 (fe b ru a ri <strong>1999</strong>), p p. 5 2 - 6 1 ;<br />
‘ K e rs t ken Woetz heff dyt belt ghem<br />
a c k t ’ , Ku n s t s c h ri f t 1 9 9 9 , n r. 3 , p p. 2 - 3 ;<br />
‘ B e rnini in actie’, Ku n s t s c h ri f t 1 9 9 9 ,<br />
n r. 4 , p p. 2 2 - 2 9 ;<br />
‘Roomse schoonmaak’, Ku n s t s c h ri f t<br />
1 9 9 9 , n r. 4 , p. 8 ;<br />
‘Een ijvore Mars van Fra n c i s , de beeldsnijder<br />
Van Bossuit en de familie De la<br />
C o u rt ’ , Bulletin van het <strong>Rijksmuseum</strong> 4 7<br />
( 1 9 9 9 ) , n r. 1 , p p. 2 6 - 4 4 ;<br />
‘ P rayer nuts and other box wo o d<br />
m i c r o - c a rv i n g s ’ , i n : F rits Scholten en<br />
R e i n d e rt Falke n bu rg , A sense of heaven,<br />
N e t h e rlandish miniature boxwood car -<br />
v i n g s, 1 5 0 0 - 1 5 5 0 , Leeds (The Henry<br />
Moore Institute), 1 9 9 9 , p p. 1 6 - 3 2 ;<br />
‘Kan of leeuw?’, Ku n s t s c h ri f t 1 9 9 9 ,<br />
n r. 5 , p. 2<br />
‘ H e e rl i j ke resten’, Ku n s t s c h ri f t 1 9 9 9 ,<br />
n r. 6 ,p p. 1 4 - 1 8 .<br />
J . P. S i g m o n d<br />
‘Object van historisch onderzo e k ’ .<br />
Rede uitgesproken bij de aanv a a r d i n g<br />
van het ambt van bijzonder hooglera a r<br />
v a n wege het Koninklijk Oudheidkundig<br />
Genootschap in de Nederlandse cult<br />
u u rg e s c h i e d e n i s , in het bijzonder de<br />
studie der vo o r we rp e n , aan de unive r-<br />
siteit van Amsterdam op 19 nove m b e r<br />
1998 (Amsterdam <strong>1999</strong>);<br />
‘Het legerkamp te Rijen, 1 8 3 1 ’ , B u l l e t i n<br />
van het <strong>Rijksmuseum</strong>, 47 (<strong>1999</strong>),<br />
n r. 4 , p p. 2 5 9 - 2 7 3 ;<br />
‘Geschiedenis in het Rijksmu s e u m ’ ,<br />
M u s e u m v i s i e, ( 1 9 9 9 ) , n r. 3 ,p p. 7 - 1 0 .<br />
Mw S.H.G.Tissink<br />
(met A . F.Tissink) ‘UFO bove n<br />
B e t h l e h e m ’ , Ke rs t m i s, K e rs t nu m m e r<br />
G ra fisch Nederl a n d ,A m s t e l veen <strong>1999</strong>.<br />
C. J . Z a n d v l i e t<br />
‘ A d riaen de Lelies portret van de<br />
VOC-examinator Hendrik de Hart o g ’ ,<br />
Bulletin van het <strong>Rijksmuseum</strong> 47<br />
( 1 9 9 9 ) , p p. 4 4 - 5 2 .<br />
‘Zachtjes aan dan breekt het lijntje<br />
n i e t ’ , Bulletin van het <strong>Rijksmuseum</strong> 4 7<br />
( 1 9 9 9 ) , p p. 1 9 8 - 2 0 7 .<br />
‘ R o o s d o rps militaire trophée ter heri n n e -<br />
ring aan de volksgeest van 1830/’31’ ,<br />
Bulletin van het <strong>Rijksmuseum</strong> 47<br />
( 1 9 9 9 ) , p p. 2 9 0 - 3 1 5 .<br />
‘The contri bution of cart o g ra p hy to<br />
the creation of a Dutch colony and a<br />
Chinese State in Ta i w a n ’ , C a rt o g ra p h i c a<br />
35 (Autumn/Winter 1998) pp. 1 2 3 - 1 3 5<br />
95
Externe activiteiten<br />
96<br />
F. van der Ave rt<br />
– voorzitter van de sectie PR &<br />
M a rketing van de NMV (tot begin<br />
1 9 9 9 ) ;<br />
– bestuurslid van de A s s o c i a t i e<br />
Culturele Marketing & Commu n i c a t i e<br />
(sectie van het Genootschap van<br />
Reclame) (tot begin <strong>1999</strong>);<br />
– lid PR-we rkgroep Museumplein;<br />
– voorzitter van Marketing Ove rl e g<br />
Amsterdamse Musea;<br />
– adviseerde het Amsterdams Uit Buro.<br />
– reisde naar New Yo rk , L o n d e n ,<br />
M i l a a n , To k i o, Stockholm voor ove rl e g<br />
k a a rt ve rkoop Glorie met NBT, en naar<br />
Pa ri j s , L o n d e n , M a d rid en Milaan vo o r<br />
ove rleg met NBT kantoren.<br />
R . J . B a a r s e n<br />
– lid van het bestuur van de Stichting<br />
Huis Doorn ;<br />
– lid van het bestuur van de Stichting<br />
Museum van Loon;<br />
– lid van de vaste A d v i e s c o m m i s s i e<br />
Beeldende Kunsten, P rins Bern h a r d<br />
F o n d s ;<br />
– lid van de adviescommissie voor de<br />
r e s t a u ratie en heri n richting van Huis<br />
S c h a t ze n bu rg te Dronri j p ;<br />
– lid van het bestuur van de Stichting<br />
tot bevo r d e ring van de bestuderi n g<br />
van de kunstnijverheid (tevens jury<br />
Mr J.W. F r e d e ri k s p ri j s ) ;<br />
– lid van het bestuur van de Stichting<br />
Hollands Po rselein (opgericht in<br />
d e c e m b e r ) .<br />
H .B ay a<br />
– lid examencommissie van de<br />
Opleiding Conservatie en Restaura t i e<br />
van de K o n i n k l i j ke Academie voor Schone<br />
Ku n s t e n, A n t we rpen (juni);<br />
– deelname aan symposium R ev e rs i b i l i t y<br />
– Does it Exist in het British Museum,<br />
Londen (september);<br />
– deelname aan het 4de Nederl a n d s e<br />
H o u t s y m p o s i u m, Amsterdam<br />
( d e c e m b e r ) .<br />
Mw M. B o o m<br />
– voorzitter Nederl a n d s<br />
F o t o g e n o o t s c h a p ;<br />
– lid van de Raad van To e z i c h t<br />
Nationaal Fotorestauratie A t e l i e r;<br />
– lid van de A d v i e s c o m m i s s i e<br />
N e d e rlands Fotoarchief;<br />
– lid van de redactie L ex i c o n<br />
Geschiedenis Nederlandse Fotogra f i e ;<br />
– lid van de we rkgroep Fotogra fi e<br />
Museum A m s t e r d a m ;<br />
– lid van de benoemingsadviescommissie<br />
hoogleraar moderne beeldende<br />
k u n s t , R i j k s u n i ve rsiteit Leiden;<br />
– lid van de commissie visuele kunsten<br />
k u n s t e n p l a n , gemeente Rotterdam;<br />
– jurylid Zilveren Camera /<br />
F o t o j o u rnalist van het Jaar.<br />
Mw M.C. B ro e ke m a<br />
– reisde in oktober naar Pa rijs als ve r-<br />
t e g e n woordiger van het Rijksmu s e u m<br />
op de vakbeurs MITCA R ;<br />
– reisde in juni naar Pa rijs als ve rt e g e n-<br />
woordiger van het <strong>Rijksmuseum</strong> op<br />
een NBT wo rk s h o p.<br />
Mw C. Y. B u n n i g<br />
– lid van de stuurgroep Museumnacht<br />
Amsterdam (de stuurgroep ontwikke l t<br />
het plan tot een nachtelijke openstelling<br />
van zoveel mogelijk A m s t e r d a m s e<br />
Musea in samenwe rking met ve rs c h i l-<br />
lende ve rvo e rs a a n b i e d e rs ) ;<br />
– lid van de we rkgroep ter vo o r b e r e i-<br />
ding van de jaarlijkse intocht van St.-<br />
Nicolaas in A m s t e r d a m .<br />
J . D. van Dam<br />
– voorzitter van het bestuur van de<br />
N e d e rlandse Vereniging van V ri e n d e n<br />
van Ceramiek en Glas;<br />
– gastconservator voor de tentoonstelling<br />
‘’D e l f t s ’ uit de prov i n c i e ’ , M u s e u m<br />
W i l l e t - H o l t h u y s e n , Amsterdam<br />
(3 september geopend).<br />
P. J . de Dre u<br />
– lid van de Museumcommissie vo o r<br />
de Kunstkijkuren;<br />
– gaf college aan Masterclass studenten<br />
van de Reinwardt Academie<br />
(2 nove m b e r ) .<br />
P. H . J . C. van Duin<br />
– lid van de redactie van F o u rt h<br />
I n t e rnational Symposium on Wood and<br />
F u rniture Conserva t i o n , 10 december<br />
1 9 9 8, Amsterdam <strong>1999</strong>.<br />
D. J .E l d e r s<br />
– penningmeester Stichting Behoud<br />
O lympisch Stadion;<br />
– penningmeester Stichting<br />
N e d e rlands-Vlaams T h e a t e r fe s t i v a l ;<br />
– penningmeester Stichting A m s t e r d a m<br />
M o nu m e n t e n s t a d ;<br />
– voorzitter Stichting V rienden van de<br />
Trinity House Light Ve s s e l ;<br />
– lid CAO-delegatie van de V R M ;<br />
– lid delegatie stelselwijziging Rgd van<br />
de V R M .<br />
J . P. Filedt Ko k<br />
– voorzitter Stichting Kunsthistori s c h e<br />
P u blicaties (uitgever van het<br />
N e d e rlands Ku n s t h i s t o risch Jaarboek e n<br />
S i m i o l u s) ;<br />
– lid van de editorial board of P ri n t<br />
Q u a rt e rl y en Member of Pri n t<br />
Q u a rt e rly Publ i c a t i o n s ;<br />
– lid van de Conseil de Surve i l l a n c e<br />
van het Institut Néerl a n d a i s , namens de<br />
Fondation Custodia, Pa ri j s ;<br />
– voorzitter Stichting Bijzo n d e r e<br />
L e e rstoel Chemische Aspecten van het<br />
o n d e r zoek van kunstvo o r we rp e n ;<br />
– voorzitter dwars ve r b a n d c o m m i s s i e<br />
van het NWO - p ri o riteitsproject MOL-<br />
A RT (Molecular Aspect of Ageing in<br />
Painted Wo rks of A rt ) - p r o j e c t ;<br />
– voorzitter Stichting 501 voor de cons<br />
e rvatie en restauratie van vo o r we rp e n<br />
van Kunst en Geschiedenis,<br />
A m s t e r d a m ;<br />
– voorzitter Onderzo e k s fonds voor de<br />
geschiedenis van het Rijksmu s e u m ;<br />
– lid van de onderzoekscommisie van<br />
de Onderzo e k s s c h o o l<br />
K u n s t g e s c h i e d e n i s ;<br />
– voorzitter van de selectiecommissie<br />
O n d e r zo e k s b e u r ze n , M o n d ri a a n - fo n d s ;<br />
– mede-organisator van C u rrent dev e -<br />
lopments in Dutch sev e n t e e n t h - c e n t u ry<br />
A rt, voor The Amsterdam Summer<br />
U n i ve rsity i.s.m. R i j k s museum en RKD,
die van 8 tot 20 augustus <strong>1999</strong><br />
gehouden we r d ;<br />
– lid van de International Committee<br />
of Fine A rts A rt Museum (ICFA) en<br />
deelnemer aan de ICFA Meeting in<br />
S t o c k h o l m , (9-11 juni);<br />
– deelnemer Peer Review on Research<br />
in the British Museum, March 15th<br />
1 9 9 9 , i n z a ke ‘access and resources’;<br />
– organisatie en leiding colloquia ove r<br />
i n richting in <strong>Rijksmuseum</strong> (19 nove m-<br />
b e r ) , en over Rembra n d t ’s Heilige<br />
Familie (6 december); g e s p r e k s l e i d e r<br />
symposium 18e-eeuws verzamelen in<br />
N e d e rl a n d , Den Haag ( 3 december).<br />
H.A.A.van Gessel<br />
– nam deel aan het projekt<br />
Interculturele Museale Leerroutes<br />
(een project van de NMV en A P S ) .<br />
Mw I.M. de Gro o t<br />
– lid Commissie van Beheer van het<br />
W i t s e n - F o n d s .<br />
Mw E. H a rt k a m p - Jo n x i s<br />
– lid van het bestuur van de Stichting<br />
D u i ve nvo o r d e ;<br />
– lid van het bestuur van de ve r e n i g i n g<br />
‘Het Kantsalet’;<br />
– lid van de redactie van<br />
Tex t i e l h i s t o rische Bijdra g e n.<br />
J . F. H e i j b ro e k :<br />
– lid van de redactie van D e<br />
B o e ke n w e r e l d ;<br />
– lid van het bestuur van het L e i d s<br />
Ku n s t h i s t o risch Jaarboek;<br />
– jurylid voor de Menno<br />
H e rt z b e rg e rp rijs (nove m b e r ) .<br />
A .H ov i n g<br />
– adviseur/lid Bouwcommissie: U t r e c h t s<br />
Statenjacht en Stichting Oorl o g s s c h i p<br />
de Delft.<br />
Mw E. K a m p h u i s :<br />
– lid van de Uitmarkt we rkgroep <strong>1999</strong>.<br />
– reisde naar Londen en Pa rijs vo o r<br />
ove rleg over de Glorie van de Gouden<br />
eeuw tentoonstelling, (15-16 nove m-<br />
b e r ) .<br />
Mw J. K i e r s<br />
– voorzitter bestuur sectie Publiek en<br />
Presentatie van de NMV;<br />
– bestuurslid Vereniging Museum<br />
Contact A m s t e r d a m ;<br />
– adviseur Mondriaan Stichting, c o m-<br />
missie Publ i e k s a c t i v i t e i t e n ;<br />
– lid adviescommissie Vo o r b e e l d mu s e a ,<br />
Kunst en Cultuur Noord-Holland;<br />
– lid begeleidingscommissie Masterclass<br />
‘Een publ i e k s g e richt mu s e u m ’ ( E r f g o e d<br />
A c t u e e l , N M V ) ;<br />
– docent mu s e u m c o m mu n i c a t i e<br />
Amsterdamse Hogeschool voor de<br />
Kunsten/Reinwardt A c a d e m i e ;<br />
– lid intermuseale studiegroep<br />
Rondleiden in Musea, N e d e rl a n d ;<br />
– cursusleider Rondleiden in Musea<br />
( N M V ) ;<br />
– adviseur Gastheerschap in mu s e a<br />
( Tr o p e n museum Amsterdam en<br />
S c h e e p v a a rt museum A m s t e r d a m ) ;<br />
– nam deel aan een studiereis naar<br />
C a n a d a , g e o rganiseerd door de sectie<br />
P u bliek en Presentatie van de NMV,<br />
(10-18 juni).<br />
W. T h .K l o e k<br />
– lid Conservation Panel for Pa i n t i n g s<br />
Wallace Collection, Londen<br />
(8 oktober).<br />
A . R . de Ko o m e n<br />
– lid van het bestuur van het Museum<br />
voor Religieuze Kunst, U d e n ;<br />
– docent Vakgroep Kunstgeschiedenis,<br />
V rije Unive rsiteit A m s t e r d a m .<br />
G . - J . Ko o t<br />
– bestuurslid van de Ve r e n i g i n g<br />
O ve rleg Kunst(historische) Bibl i o t h e ke n<br />
N e d e rl a n d ;<br />
– bestuurs l i d , s e c r e t a ris en info rm a t i o n<br />
coordinator van de Section of A rt<br />
L i b ra ri e s ,I n t e rnational Federation of<br />
L i b ra ry Associations (IFLA);<br />
– editor van de Newsletter Section of<br />
A rt Libra ri e s ,I n t e rnational Federa t i o n<br />
of Libra ry Associations (IFLA);<br />
– secretaris van de redactiera a d<br />
Roerend Erfgoed, G e t t y ’s A rt and<br />
Architecture T h e s a u ru s ;<br />
– nam deel als inleider en discussieleider<br />
aan het Symposium Boek en Beeld,<br />
g e o rganiseerd door de Ve r e n i g i n g<br />
O ve rleg Kunsthistorische Bibl i o t h e ke n<br />
in Nederland in de Koninklijke<br />
B i bl i o t h e e k , (15 mei);<br />
– nam deel aan de annual confe r e n c e<br />
Taking stock: collection development into<br />
the 21st century ARLIS/UK & Ireland,<br />
U n i ve rsity of Wa r w i c k , (22-25 juli);<br />
– nam deel aan 65de IFLA Council and<br />
G e n e ral Conference in Bangkok als<br />
s e c r e t a ris van de Section of A rt<br />
L i b ra ri e s , (20-28 augustus). L e i d d e<br />
d i ve rse groepsgesprekken en<br />
ve rg a d e ri n g e n .<br />
M . A . A . M . van de Laar<br />
– adviserend bestuurslid Stichting P. M .<br />
S l a g e r, ‘ s - H e rt o g e n b o s c h ;<br />
– nam deel aan het I.I.C. 1 7 t h<br />
I n t e rnational Congress Pa i n t i n g<br />
Te c h n i q u e s,<br />
H i s t o ry, M a t e rials and Studio Pra c t i c e,<br />
D u bl i n , (7-11 september).<br />
R . J . C. H . M . van Langh<br />
– hoofddocent Instituut Collectie<br />
N e d e rl a n d ;<br />
– lid van de begeleidingscommissie van<br />
het gra f m o nument van Willem van<br />
O ra n j e.<br />
R . de Leeuw<br />
– bijzonder hoogleraar mu s e u m b e l e i d<br />
en geschiedenis van het verzamelen in<br />
de 19e en 20de eeuw, V rije Unive rs i t e i t<br />
A m s t e r d a m ;<br />
– Président Comité Intern a t i o n a l<br />
d’Histoire de l’Art (CIHA);<br />
– lid bestuur Onderzo e k s c h o o l<br />
K u n s t g e s c h i e d e n i s ;<br />
– lid Algemeen Bestuur Prins Bern h a r d<br />
Fonds en voorzitter van de vaste<br />
adviescommissie Beeldende Kunst;<br />
– voorzitter Stichting ‘t Schou,<br />
S c h i p l u i d e n ;<br />
– vice-voorzitter bestuur Vereniging van<br />
Rijksgesubsidieerde Musea (VRM);<br />
– lid Réunion des org a n i s a t e u rs de<br />
g randes expositions, Pa ri j s ;<br />
– lid bestuur en ke rnbestuur Ve r e n i g i n g<br />
R e m b ra n d t ;<br />
– lid Raad van commissarissen NV<br />
S t a d s h e rstel A m s t e r d a m ;<br />
– lid bestuur Stichting Pra e m i u m<br />
E ra s m i a nu m ;<br />
– directeur Hollandsche Maatschappij<br />
der We t e n s c h a p p e n , H a a rl e m ;<br />
– lid International Committee of Fine<br />
A r t Museums (ICOM, I C FA ) ;<br />
A d v i e s f u n c t i e s :<br />
– lid A d v i e s ra a d<br />
G e e s t e s wetenschappen NWO ;<br />
– lid A d v i e s raad Bibl i o g ra p hy of<br />
H i s t o ry of A rt (BHA);<br />
97
– lid UNESCO International A d v i s o ry<br />
Committee for the Herm i t a g e, S t .<br />
Pe t e rs bu rg ;<br />
– voorzitter Museale we rk g r o e p<br />
O o rl o g ve r we rvingen 1940-1948;<br />
– lid Conseil de direction Gazette des<br />
B e a u x - A rts Pa ri s ;<br />
– lid Begeleidingscommissie evaluatie<br />
ve r zelfstandiging ri j k s mu s e a ;<br />
– lid Group of Consultants on Council<br />
of Europe A rt Exhibitions;<br />
– lid A d v i e s raad NEXUS, T i l bu rg ;<br />
– voorzitter A d v i e s raad Stichting Jong<br />
H o l l a n d ;<br />
– lid A d v i e s raad restauratie Ora n j e z a a l<br />
Huis ten Bosch;<br />
– lid Raad van Advies en onders t e u-<br />
ning Nationale Stichting De Nieuwe<br />
K e rk ;<br />
– voorzitter Jury David Roëllprijs PBF;<br />
– voorzitter Jury Leonardo da V i n c i -<br />
p rijs Rotary International <strong>1999</strong>;<br />
– lid Raad van Advies Stadsherstel N.V. ;<br />
Comités van A a n b eveling (ke u s )<br />
– SPKO (Po s t u n i ve rs i t a i r<br />
K u n s t h i s t o risch Onderzo e k ) ;<br />
– Japan-Nederland 400 jaar;<br />
– Nationaal Muziekinstru m e n t e n<br />
F o n d s ;<br />
– Stichting De Witte A d e l a a r<br />
( N e d e rl a n d - Po l e n ) ;<br />
– Stichting Familiearchief Victor de<br />
S t u e rs ;<br />
– Stichting V rienden Nederl a n d s e<br />
M u z i e k ;<br />
Lopend wetenschappelijke project:<br />
– begeleiding onderzoek ‘ C o rp u s<br />
F ranse 19e-eeuwse schilderkunst in<br />
N e d . museaal bezit’, V rije Unive rs i t e i t<br />
en Van Gogh Museum met steun<br />
M o n d riaan Stichting;<br />
Buitenlandse confe r e n t i e s :<br />
– Stockholm, opening A d riaen de V ri e s<br />
(13-18 apri l ) ;<br />
– Berl i j n , Réunion des Musées<br />
I I n t e rnationaux (8-10 juli);<br />
– St. Pe t e rs bu rg UNESCO Intern a t i o n a l<br />
A d v i s o ry Committee for the<br />
H e rm i t a g e, (26-29 augustus);<br />
– Sao Pa u l o, Colloqium CIHA,<br />
(4-10 september).<br />
Mw D. B . L . M . van Loosdre c h t<br />
– mede-organisator van het vierde<br />
Nationale Symposium Hout- en<br />
M e u b e l r e s t a u ra t i e, Het Ve e m ,<br />
A m s t e r d a m , (12 oktober);<br />
– lid van de redactie van F o u rt h<br />
I n t e rnational Symposium on Wood and<br />
F u rniture Conserva t i o n , 10 december<br />
1 9 9 8, Amsterdam <strong>1999</strong>.<br />
J . R . de Lorm<br />
– lid van het bestuur van Kasteel-<br />
Museum Sypestein;<br />
– lid van het algemeen bestuur van de<br />
Stichting Schone Kunsten rond 1900;<br />
– lid van het bestuur van het Museum<br />
Jacobs van den Hof te Ove rve e n .<br />
Mw P. C. M . Lunsingh Scheurleer<br />
– q.q. b e s t u u rslid van de Vereniging van<br />
V rienden der Aziatische Kunst<br />
– lid van de Raad van Advies van de<br />
Vereniging Rembra n d t ;<br />
– begeleider bij het promotie-onderzoek<br />
van J. van Campen ‘De amateursinoloog<br />
J.Th. R oyer en zijn ve r z a m e l i n g<br />
Chinese vo o r we rp e n ’ aan de<br />
R i j k s u n i ve rsiteit Leiden (promotor is<br />
p r o f . d r. W. F o c k ) ;<br />
– lid van de examencommissie beëdigd<br />
m a kelaar en taxateur in A z i a t i s c h e<br />
k u n s t ;<br />
– begon op 1 oktober aan een twe e j a-<br />
rig onderzoeksproject naar<br />
I n d o j avaanse gouden en zilveren vo o r-<br />
we rpen (4e – 15e eeuw) in het<br />
R i j k s museum voor Vo l kenkunde in<br />
L e i d e n .<br />
G . C. M . L u i j t e n<br />
– redacteur S i m i o l u s. N e t h e rl a n d s<br />
Q u a rt e rly for the history of art;<br />
– lid redactieraad P rint Quart e rl y;<br />
– lid redactieraad Studies in Prints &<br />
P ri n t m a k i n g;<br />
– lid promotiecommissie van mevrouw<br />
Nadine Rogeaux, Wa l l e rant Va i l l a n t.<br />
Pa ri j s , U n i ve rsité Sorbonne, n ove m b e r<br />
1 9 9 9 .<br />
Mw B.M.A.M. du Mort i e r<br />
– lid van het bestuur van het Koninklijk<br />
Oudheidkundig Genootschap;<br />
– examinator Restauratie Opleiding<br />
van het Instituut Collectie Nederl a n d .<br />
P. C. Ritsema van Eck<br />
– lid van het bestuur van de Stichting<br />
Nationaal Glasmuseum Leerdam;<br />
– editorial advisor van de J o u rnal of<br />
Glass Studies, C o rn i n g , U S A ;<br />
– lid van het exe c u t i ve committee<br />
Association Internationale pour<br />
l’Histoire du Ve rr e.<br />
R . J . A . te Rijdt<br />
– lid van de redactie van Delineavit et<br />
S c u l p s i t .T i j d s c h rift voor Nederl a n d s e<br />
prent- en tekenkunst tot omstreeks<br />
1 8 5 0 ;<br />
– conservator van de Atlas van<br />
Amsterdam van het Koninklijk<br />
Oudheidkundig Genootschap;<br />
– bestuurslid van de Stichting Corn e l i s<br />
B a k ker Collectie;<br />
– lid van het Kura t o rium van de<br />
Stiftung ‘ B. C. K o e k ko e k - H a u s ’ , K l e e f ,<br />
D u i t s l a n d ;<br />
– lid van de we rkgroep en auteur vo o r<br />
de tentoonstelling ‘In helder licht.<br />
A b raham en Jacob van Stri j . H o l l a n d s e<br />
m e e s t e rs van landschap en interi e u r ’,<br />
Dordrechts Museum, Dordrecht /<br />
R i j k s museum Twe n t h e, E n s c h e d e.<br />
H . R o o s e b o o m<br />
– parttime we rkzaam voor Paleis Het<br />
Loo Nationaal Museum (t/m 31<br />
o k t o b e r ) ;<br />
– freelance we rkzaam voor het<br />
U n i ve rs i t e i t s museum Utrecht (vanaf<br />
23 september).<br />
M .S c h ap e l h o u m a n<br />
– lid begeleidingscommissie catalogus<br />
N e d e rlandse tekeningen uit de 16e<br />
e e u w, Prentenkabinet der<br />
R i j k s u n i ve rsiteit Leiden;<br />
– voorzitter Oudheidkundige<br />
Vereniging Graft-De Rijp;<br />
– bestuurslid Stichting Behoud Rijper<br />
G l a ze n ;<br />
– bestuurslid Stichting Rijper Museum<br />
‘in ‘t Houten Huis’.<br />
P. Schatborn<br />
– voorzitter Stichting het<br />
R e m b ra n d t h u i s ;<br />
– voorzitter International A d v i s o ry<br />
Committee of Keepers of Publ i c<br />
Collections of Graphic A rt .<br />
K .S c h o e m a ke r<br />
– secretaris van het bestuur van het<br />
O n d e r zo e k s fonds voor de geschiedenis<br />
van het Rijkmu s e u m ;<br />
– lid redactiecommissie<br />
M u s e u m r e c h t w i j ze r ( B o e k m a n s t i c h t i n g ) ;<br />
– lid we rkgroep ‘ B e h e e rs ove r e e n ko m s t ’<br />
98
van de Inspectie Cultuurbezit/<br />
M i n i s t e rie van OCenW;<br />
– secretaris Stichting Museumplein<br />
A m s t e r d a m .<br />
F. S c h o l t e n<br />
– lid van de redactie van het<br />
N e d e rlands Ku n s t h i s t o risch Jaarboek;<br />
– lid van de redactie van Ku n s t s c h ri f t;<br />
– lid redactie Studies in Netherl a n d i s h<br />
A rt and Cultural History;<br />
– lid editioral board van The Sculpture<br />
J o u rn a l;<br />
– lid van het bestuur van het Museum<br />
voor Religieuze Kunst, U d e n ;<br />
– adviseert bij de voorbereiding van de<br />
r e s t a u ratie van het gra f m o nument van<br />
Willem van Oranje in de Nieuwe Kerk<br />
te Delft (in opdracht van Bureau<br />
R i j k s b o u w m e e s t e r ) ;<br />
– examinator opleiding restaura t o r e n<br />
I C N , sectie metaalrestaura t i e ;<br />
– nam deel aan het symposium<br />
‘ A d riaen de V ries and developments<br />
in sculpture around 1600’, J . Paul Getty<br />
M u s e u m , Los A n g e l e s , 5 en 6<br />
n ove m b e r.<br />
J . P. S i g m o n d<br />
– bijzonder hoogleraar Nederl a n d s e<br />
C u l t u u rg e s c h i e d e n i s , in het bijzo n d e r<br />
de studie der vo o r we rp e n , aan de<br />
U n i ve rsiteit van Amsterdam vanwe g e<br />
het Koninklijk Oudheidkundig<br />
G e n o o t s c h a p ;<br />
– voorzitter van de Nederl a n d s e<br />
Vereniging voor Zeegeschiedenis;<br />
– voorzitter van de mu s e u m c o m m i s s i e<br />
van het Koninklijk Nederl a n d s<br />
H i s t o risch Genootschap;<br />
– lid van de raad van toezicht van het<br />
R i j k s museum het Muiders l o t ;<br />
– lid van de commissie voor de inwe n-<br />
dige restauratie van het Muiders l o t ;<br />
– lid van de interdepart e m e n t a l e<br />
adviescommissie gemeenschappelijk<br />
erfgoed ove r ze e ;<br />
– lid van het cura t o rium van het<br />
H i s t o rical Research Program Japan and<br />
the Netherl a n d s;<br />
– lid van de Maatschappij der<br />
N e d e rlandse Letteren en vo o r z i t t e r<br />
van de sectie Nederlandse geschieden<br />
i s ;<br />
– lid van de gebru i ke rs raad van het<br />
Algemeen Rijksarchief;<br />
– lid van de we t e n s c h a p p e l i j ke ra a d<br />
van de Jan Wagenaar stichting tot<br />
b e vo r d e ring van onderzoek naar de<br />
geschiedenis van A m s t e r d a m ;<br />
– lid van de jury van de Wy n a n d<br />
F ra n c ke n p rijs van de Maatschappij der<br />
N e d e rlandse Letterk u n d e ;<br />
– deelname aan het Intern a t i o n a l<br />
Association of Museums of A rms and<br />
M i l i t a ry History congres in Praag en<br />
een internationaal symposium van het<br />
S a l z bu rg Seminar- S m i t h s o n i a n<br />
Institution P u blic History and National<br />
I d e n t i t y;<br />
– bezocht culturele instellingen in<br />
D j a k a rta in het kader van het restauratieproject<br />
betreffende tekeningen van<br />
C o rnelis Rach.<br />
L .S o z z a n i<br />
– nam deel aan het Cra q u e l u r e<br />
S y m p o s i u m , ‘The causes of cracks in<br />
paintings and the effect of cra q u e l u r e<br />
upon the perception of the pictori a l<br />
i m a g e ’ , B o n n e f a n t e n mu s e u m ,<br />
M a a s t ri c h t , 14 en 15 juni;<br />
– nam deel aan de 12th ICOM- CC<br />
t riennial meeting, L yo n ,F ra n k ri j k ,2 9<br />
augustus t/m 3 september; was lid van<br />
Paintings group I, C o n s e rvation and<br />
r e s t o ration of paintings, en van<br />
Paintings group II, S c i e n t i fic study of<br />
paintings – methods and techniques;<br />
Mw S.H.G. T i s s i n k<br />
– lid intermuseale studiegroep<br />
Rondleiden in Musea, N e d e rl a n d ;<br />
– lid NMV we rkgroep collectiei<br />
n fo rm a t i e ;<br />
– adviseur project interactief rondleiden<br />
MUHKA, A n t we rp e n ;<br />
– cursusleider Rondleiden in mu s e a ;<br />
– nam deel aan een studiereis naar<br />
C a n a d a , g e o rganiseerd door de sectie<br />
P u bliek en Presentatie van de NMV,<br />
(10-18 juni).<br />
Mw M.M.Ve r b e r n e<br />
– lid we rkgroep ‘ B e h e e rs ove r e e n ko m s t ’<br />
van de Inspectie Cultuurbezit/<br />
M i n i s t e rie van OCenW;<br />
– secretaris van het directieove rl e g<br />
Amsterdamse Culturele Instellingen<br />
( ACI) (per 2000);<br />
– lid bestuur Stichting Museumplein;<br />
– plv. voorzitter commissie vo o r<br />
bezwaar en beroep, s t a d s d e e l<br />
G e u ze nve l d / S l o t e rm e e r.<br />
99
Voordrachten en lezingen<br />
100<br />
Mw M. A l b e r s<br />
– ‘De behandeling van een sitsen sprei’,<br />
S p a ke n bu rg , 18 november (tijdens de<br />
Textieldag ‘Beschilderd textiel’).<br />
F. van der Ave rt<br />
– Colleges (2) aan de Unive rsiteit van<br />
U t r e c h t , j u n i ;<br />
– Pe rs c o n ferentie over ‘ H e t<br />
N e d e rlands Stilleve n ’ , B ru s s e l , 6 apri l ,<br />
B e rlijn en Hambu rg , 19 en 20 mei,<br />
M a d ri d , 9 juni;<br />
– Pe rs c o n ferentie over ‘De Glorie van<br />
de Gouden Eeuw’, A m s t e r d a m , 1 5<br />
n ove m b e r, New Yo rk , 30 nove m b e r.<br />
R . J . B a a r s e n<br />
– ‘De geheimen van de Duitse meubelen<br />
in het Rijksmu s e u m ’ , De Reeberg ,<br />
L e u s d e n , 17 fe b ru a ri ;<br />
– ‘ G e rman furniture at the<br />
R i j k s mu s e u m ’ ,C h ri s t i e ’s ,A m s t e r d a m ,<br />
21 maart ;<br />
– ‘ O rnament in mid-17th-century<br />
A m s t e r d a m , R i j k s mu s e u m ’ ,A m s t e r d a m ,<br />
11 augustus (in het kader van de<br />
Amsterdam Summer Unive rs i t y ) ;<br />
– ‘ M e u b e l m a ke rs uit de kast – het toes<br />
c h ri j ven van Nederlandse meubelen<br />
aan met name bekende make rs ’ ,<br />
R i j k s u n i ve rsiteit Leiden, 4 november<br />
(in het kader van het responsiecollege<br />
O n d e r zoek kunstnijve r h e i d / i n d u s t ri ë l e<br />
vo rm g e v i n g ) .<br />
J . D. van Dam<br />
– ‘De ontwikkeling van de Nederl a n d s e<br />
wandtegel tussen 1560 en 1800’,<br />
P r ov i n c i e h u i s , M i d d e l bu rg , 8 maart<br />
( voor het Koninklijk Zeeuws<br />
Genootschap der We t e n s c h a p p e n ) ;<br />
– ‘Dutch T i n g l a zed Walltiles 1560-1800:<br />
A Cura t o r ’s Pe rs p e c t i ve ’ ,T h e<br />
Metropolitan Museum of A rt ,<br />
New Yo rk , 30 apri l ;<br />
– ‘ D e l f t :The Development of T i n -<br />
G l a zed Earthenware in 17th- and 18th-<br />
C e n t u ry Holland’,The Minneapolis<br />
Institute of A rt s , M i n n e a p o l i s , 6 mei<br />
( voor de Decora t i ve A rts Council);<br />
– ‘De grootste verzameling Delfts aard<br />
e we rk in Nederland en de daarm e e<br />
samenhangende probl e m a t i e k ’ ,<br />
G e m e e n t e mu s e u m , Den Haag, 24 september<br />
(tijdens het symposium Licht<br />
op Delfts aardewe rk ) ;<br />
– ‘Nanne Ottema als verzamelaar van<br />
F ries A a r d e we rk ’ , Museum Het<br />
P ri n c e s s e h o f , L e e u w a r d e n , 6 nove m b e r<br />
( tijdens de studiedag ‘Nanne Ottema,<br />
een verzamelaar aan het we rk ’ ) ;<br />
– ‘ D e l f t s ’ uit de prov i n c i e ’ , M u s e u m<br />
W i l l e t - H o l t h u y s e n ,A m s t e r d a m ,<br />
9 december.<br />
P. H . J . C. van Duin<br />
– ‘Puppenhaüser haben nicht nu r<br />
K o n s e rv i e ru n g s p r o bleme en miniature -<br />
Das Puppenhausprojekt im<br />
R i j k s mu s e u m ’ , U n i ve rsiteit Leipzig,<br />
23 maart (tijdens de 28de<br />
Arbeitsgemeinschaft der<br />
R e s t a u ra t o r e n - Ta g u n g ) .<br />
D. J .E l d e r s<br />
– doceerde bij de post academische<br />
c u rsus financieel management van<br />
culturele instellingen, U t r e c h t .<br />
J . P. Filedt Ko k<br />
– Dive rse lezingen over de tentoonstelling<br />
‘De Glorie van de Gouden<br />
E e u w ’ .<br />
H.van Gessel<br />
– Vo o r d racht over CKV en het<br />
R i j k s museum voor ODK (Org a n i s a t i e<br />
Docenten Kunstgeschiedenis)<br />
W. H e l mu s<br />
– ‘The art libra rian as mediator: the art<br />
of being a libra ri a n ’ , tijdens de wo rk s-<br />
hop van de Section of A rt Libra ries in<br />
de Silpako rn Unive rs i t y, van het 65de<br />
IFLA Council and General Confe r e n c e<br />
in Bangko k , 26 augustus.<br />
A .H ov i n g<br />
– ‘ O ver de voorbereidingen tot de<br />
bouw van het Utrechts Statenjacht’.<br />
Op het terrein van het Utrechts<br />
S t a t e n j a c h t , 24 fe b ru a ri ;<br />
– ‘ R i j k s museum en Replica-scheepsb<br />
o u w ’, k u n s t h i s t o rische lunch in het<br />
R i j k s mu s e u m , 25 fe b ru a ri ;<br />
– ‘ H i s t o rische Modelbouw’, t wee<br />
lezingen op 10 en 11 april in het<br />
Z u i d e r ze e museum te Enkhuizen t.g.v.<br />
open dagen;<br />
– ‘Het Utrechts Statenjacht’, tijdens de<br />
Houten Schepen dag te Spake n bu rg ,<br />
6 nove m b e r.<br />
W. T h . K l o e k<br />
– To e s p raak bij de voltooiing van de<br />
r e s t a u ratie van de plafo n d s c h i l d e ri n g e n<br />
in de Urs u l a ke rk te Wa rm e n h u i ze n ,<br />
25 mei;<br />
– Dive rse toespra ken n.a.v. de tentoonstelling<br />
‘Het Nederl a n d s e<br />
S t i l l e ve n ’ , w. o. 16 juni, 17 juni, 22 juni,<br />
24 juni, 25 juni, 25 augustus, 9 septemb<br />
e r;<br />
– Lezing over het Nederlandse stilleve<br />
n , Amsterdam Summer Unive rs i t y,<br />
11 augustus;<br />
– Vo o r d racht over stillevenkunst vo o r<br />
studenten internationale cursus<br />
Des A rt s , 24 september.<br />
A . R . de Ko o m e n<br />
– ‘Bronssculptuur in Renaissance en<br />
B a r o k ’ ,t wee gastcolleges bij de<br />
Opleiding restaura t o r e n , I n s t i t u u t<br />
Collectie Nederl a n d , 16 en 17<br />
s e p t e m b e r.<br />
M . A . A . M . van de Laar<br />
– ‘ R e s t a u ratie in het Buitenland’, I . I . C. -<br />
N e d e rland -themadag, D e l f t , 11 juni.<br />
R . de Leeuw<br />
– Nieuwjaars r e d e, R i j k s mu s e u m<br />
A m s t e r d a m , 4 janu a ri ;<br />
– ‘Het verzamelbeleid van Nederl a n d s e<br />
musea en de rol die aanko o p fo n d s e n<br />
h i e rin kunnen, moeten of mogen spel<br />
e n ’ , N e d e rlandse Museum Ve r e n i g i n g ,<br />
Museum Boijmans Van Beuningen<br />
R o t t e r d a m , 25 fe b ru a ri ;<br />
– ‘ Pe rs o o n l i j ke smaak ve rsus profe s s i e ’ ,<br />
college in reeks ‘De passie van de<br />
k u n s t h i s t o ri c u s ’ ,V rije Unive rs i t e i t<br />
A m s t e r d a m , 8 maart ;<br />
– Overhandiging Edison histori s c h e<br />
o p n a m e n , De Rode Hoed A m s t e r d a m ,
17 maart ;<br />
Presentatie Jury - ra p p o rt Leonardo da<br />
V i n c i p rijs <strong>1999</strong>, Oude Kerk A m s t e r d a m ,<br />
29 mei;<br />
– ‘ M e r c u ri u s ’ , R i j k s museum A m s t e r d a m<br />
3 juni;<br />
– ‘ R i j k s museum aan de Maas’,<br />
Bonnefanten Museum Maastricht<br />
27 juni;<br />
– Openingscollege kunstgeschiedenis<br />
Amsterdam Summer Unive rsity <strong>1999</strong>,<br />
Felix Meritis A m s t e r d a m , 8 augustus;<br />
– Openingsspeech CIHA-colloquium<br />
‘Landscape and art . The invention of<br />
n a t u r e, the evolution of the eye ’ ,<br />
U n i ve rsity Sao Pa u l o, 5 september;<br />
– ‘The Golden Age Revisited: D u t c h<br />
Landscape Painting in the 19th<br />
c e n t u ry ’ , tijdens CIHA-colloquium<br />
‘Landscape and A rt ’ , Museum vo o r<br />
M o d e rne Kunst Sao Pa u l o, 9 septemb<br />
e r;<br />
– Aanbieding boek ‘ N i e u we<br />
N e d e rl a n d e rs ’ aan Judith Belinfante, l i d<br />
Tweede Kamer, R i j k s mu s e u m<br />
A m s t e r d a m , 15 september;<br />
– Opening fototentoonstelling A n t o n i o<br />
Q u i n t e r o, kantine Rijksmu s e u m<br />
A m s t e r d a m , 15 september ;<br />
– Capita selecta museumbeleid in de<br />
20de eeuw,V rije Unive rs i t e i t<br />
A m s t e r d a m , s e p t e m b e r- d e c e m b e r;<br />
– deelname aan fo rum ‘The role of<br />
the arts for a cosmopolitan wo rl d ’ ,<br />
N E X U S - c o n ferentie ‘No place for<br />
c o s m o p o l i t a n s ’ ,T i l bu rg , 8 oktober;<br />
– Opening tentoonstelling Henk<br />
Chabot - Charley To o r o p, C h a b o t<br />
Museum Rotterdam, 22 oktober;<br />
– ‘200 jaar Rijksmu s e u m ’ ,A m s t e r d a m<br />
Promotion (AMPRO ) ,A m s t e r d a m , 2 2<br />
n ove m b e r;<br />
– ‘Het Nieuwe Rijksmu s e u m ’ ,<br />
N e d e rlandse Museumve r e n i g i n g ,<br />
C e n t raal Museum Utrecht, 13<br />
n ove m b e r;<br />
– ‘Ode op Uytenwael’, C e n t ra a l<br />
Museum Utrecht ;<br />
– Interview met Michael Zeeman ove r<br />
Richard Wa g n e rs Götterdämmeru n g ,<br />
V P RO-televisie 1 december<br />
( o p n a m e d a t u m ) ;<br />
– Opening tentoonstelling ‘ C.<br />
B a n t z i n g e r ’ , Museum Van der To g t<br />
A m s t e l ve e n , 2 december;<br />
– Opening tentoonstelling ‘ A m s t e r d a m s<br />
goud en zilve r ’ , R i j k s mu s e u m<br />
A m s t e r d a m , 9 december;<br />
– ‘ I s raëls en Rembra n d t ’ , opening tentoonstelling<br />
‘ J o zef Isra ë l s . Een zoon van<br />
het oude vo l k ’ , Joods Histori s c h<br />
Museum A m s t e r d a m , 16 december.<br />
Mw D. B . L . M . van Loosdre c h t<br />
– ‘ H o u t d e t e rminatie in een meubelrest<br />
a u ra t i e a t e l i e r ’ , Het Ve e m ,A m s t e r d a m ,<br />
12 oktober (tijdens het vierde<br />
Nationale Symposium Hout– en<br />
M e u b e l r e s t a u ra t i e ) .<br />
J . R . de Lorm<br />
– ‘Amsterdams goud en zilve r ’ , voor de<br />
Z i l ve r b a n k ,R i j k s mu s e u m ,A m s t e r d a m ,<br />
22 janu a ri ;<br />
– ‘Bloemen op zilve r ’ ,R o t a ry<br />
A a l s m e e r / U i t h o o rn , 11 fe b ru a ri ;<br />
– ‘Amsterdams goud en zilve r ’ , R o t a ry<br />
A m s t e r d a m - Z u i d , 28 juni;<br />
– ‘Amsterdamse goud en zilve r ’ , vo o r<br />
Booz.Allen & Hamilton Consultants,<br />
R i j k s mu s e u m , 8 december;<br />
– ‘Amsterdams goud en zilve r ’ ,<br />
J a a rlezing Open Huis Spiegelkwart i e r,<br />
R i j k s mu s e u m ,A m s t e r d a m ,<br />
11 december.<br />
G . C. M .L u i j t e n<br />
– ‘Antoon van Dyck: een kunstenaar en<br />
zijn prenten’, tijdens het symposium<br />
Antoon van Dyck, R u b e n i a nu m ,<br />
A n t we rp e n , 19 mei;<br />
– ‘Anthonis van Dyck Zeichnungen und<br />
D ru c k g ra p h i k ’ , B ra u n s c h we i g , H e r zo g<br />
Anton Ulrich Museum, 2 juni.<br />
Mw S. M e i j e r<br />
– ‘ Z w a rt op wit en wit op zwart ’ , I C N ,<br />
A m s t e r d a m , 18 april (tijdens de<br />
Textieldag ‘ Z w a rt ’ ) ;<br />
– Docent wo rkshop ‘ M e u b e l s t o f fe ri n g ’ ,<br />
I C N , Amsterdam,16-19 nove m b e r<br />
( voor de Opleiding Restaura t o r e n ) .<br />
Mw B.M.A.M. du Mort i e r<br />
– ‘De handel in tweedehands kleding in<br />
de Nederlanden in de 17e eeuw’<br />
Hogeschool Holland, D i e m e n , 18 mei;<br />
– ‘De geschiedenis van de ko s t u u m ve r-<br />
zameling van het <strong>Rijksmuseum</strong> en het<br />
we rken met deze collectie’, lezing vo o r<br />
Soropthimisten afd. A m s t e r d a m - Z u i d -<br />
A m s t e l ve e n , 8 juni;<br />
– ‘Kostuumpresentaties in het<br />
R i j k s mu s e u m ’ , tijdens het Nationaal<br />
K u n s t h i s t o risch Congres, U t r e c h t ,<br />
13 nove m b e r;<br />
– ‘ Voorbeelden voor waaierbladen in<br />
de achttiende eeuw’, Aulalezing vo o r<br />
studenten kunstgeschiedenis R.U.<br />
Leiden in de serie ‘Aspecten van het<br />
West-Europese ko s t u u m ’ ,<br />
G e m e e n t e mu s e u m , Den Haag,<br />
19 nove m b e r.<br />
P. C. Ritsema van Eck<br />
– ‘De collectie gebrandschilderde ru i t-<br />
jes uit de Nederlanden 1480-1560 in<br />
de collectie van het Rijksmu s e u m ’ ,<br />
R i j k s mu s e u m ,A m s t e r d a m , 26 fe b ru a ri<br />
(tijdens het eendaagse symposium ove r<br />
g e b randschilderde ru i t j e s ) .<br />
H .R o o s e b o o m<br />
– ‘De we n s , de vader en de gedachte.<br />
O ver my t h e vo rming in de fo t o g ra fi e ’<br />
O n d e r zoeksschool Kunstgeschiedenis,<br />
22 janu a ri .<br />
K .S c h o e m a ke r<br />
– ‘ J u ridische aspecten van collectievo r-<br />
ming en collectiebeheer’, g a s t c o l l e g e<br />
R e i n w a r d t - a c a d e m i e, A m s t e r d a m ,<br />
24 nove m b e r.<br />
F. S c h o l t e n<br />
– ‘The statue of Era s mus in Rotterdam:<br />
a case of a hostile env i r o n m e n t ’ , c o n ferentie<br />
‘ G a l l e ry or Garden? Challenges<br />
in the care of outdoor sculpture’,<br />
L o n d e n ,V i c t o ria & A l b e rt Museum en<br />
C l i veden (Ta p l ow ) , 22 mei;<br />
– ‘ A d riaen de V ries and tactile traces in<br />
s c u l p t u r e ’ , L o n d e n , Wa r bu rg Institute,<br />
28 mei (conferentie ‘Sensation in<br />
H i s t o ry, 1400 to the present’);<br />
– The sculpture of A d riaen de V ri e s :<br />
tactile values and the para g o n e, I C FA<br />
c o n fe r e n t i e, N a t i o n a l mu s e u m ,<br />
Stockholm 10 juni;<br />
– ‘Dutch 17th century sculpture’,<br />
Amsterdam Summer Unive rs i t y,<br />
20 augustus;<br />
– lezing en rondleiding Delft, g ra f m o-<br />
nument Willem van Ora n j e, o p l e i d i n g<br />
r e s t a u ratoren (restauratiereis) ICN,<br />
9 september;<br />
– ‘ A d riaen de V ri e s ’ , L o u v r e, Pa ri j s ,<br />
17 september;<br />
– rondleiding Delft, g ra f m o nu m e n t<br />
Willem van Ora n j e : voor studenten<br />
kunstgeschiedenis R.U. G r o n i n g e n ;<br />
101
– ‘ A d riaen de V ri e s , t ra i l bl a zer of the<br />
B a r o q u e ’ , J . Paul Gettymu s e u m ,<br />
Los A n g e l e s , 4 nove m b e r.<br />
Mw M. van Schinke l<br />
– ‘ R e s t a u ratie van ruitjes van het<br />
R i j k s mu s e u m ’, R i j k s mu s e u m ,<br />
A m s t e r d a m , 26 fe b ru a ri (tijdens het<br />
symposium over gebra n d s c h i l d e r d e<br />
ru i t j e s ) .<br />
102<br />
J . P. S i g m o n d<br />
– Vo o r d racht bij het internationale<br />
colloquium van de expositie (14-15<br />
m a a rt) ‘Les Indes et l’Europe’ in het<br />
Museé d’ A q u i t a i n e, F ra n k ri j k ;<br />
– ‘Geschiedenis in het Rijksmu s e u m ’<br />
tijdens het symposium ter ere van<br />
D. C o u v é e ;<br />
– Gastcolleges aan de Unive rsiteit<br />
van Amsterdam en de Reinwardta<br />
c a d e m i e.<br />
L .S o z z a n i<br />
– ‘ R e s t o ration of Italian Pa i n t i n g s , c a s e<br />
s t u d i e s ’ en ‘ C o n s e rvation of Labels<br />
from the Backs of Paintings and<br />
S t r e t c h e rs ’ , Stichting Restauratie A t e l i e r<br />
L i m bu rg (SRAL), 22 juni.<br />
A .Wa l l e rt<br />
– ‘ H i s t o rische makelij van pigmenten<br />
en kleurs t o f fen in de schilderk u n s t ’ ,<br />
l e z i n g e n , d e m o n s t raties en reconstru c-<br />
t i e s , Stichting Restauratie A t e l i e r<br />
L i m bu rg (SRAL), j a nu a ri <strong>1999</strong>;<br />
– ‘ Technical Aspects of Still-life<br />
Pa i n t i n g ’ , Recent Developments in the<br />
Study of 17th Century Dutch A rt ,<br />
The Amsterdam / Maastricht Summer<br />
U n i ve rs i t y ;<br />
– ‘The Holy Kinship: P r o blems of<br />
A t t ri bu t i o n ’ , Colloque XIII pour l’étude<br />
du dessin sous-jacent et la technologie<br />
de la peinture, B ru g g e, 15 september,<br />
1 9 9 9 ;<br />
– ‘ Two out of many : a pair of dyptich<br />
panels in the Rijksmu s e u m ’ , C o l l o q u e<br />
XIII pour l’étude du dessin sous-jacent et<br />
la technologie de la peinture, B ru g g e,<br />
15 september, 1 9 9 9 ;<br />
– ‘ P r o blems of connoisseurship and<br />
t e c h n i q u e : the Holy Family at Night’,<br />
symposium rondom Rembra n d t ’s<br />
Heilige Families, R i j k s mu s e u m ,<br />
6 december <strong>1999</strong>.
L u n c h p a u z e l e z i n g e n<br />
103<br />
Vo o r j a a r s p ro g r a m m a<br />
12 januari<br />
F rits Scholten (conservator beeldhouwk<br />
u n s t )<br />
A d riaen de V ri e s ;K e i ze rlijk beeldhouwe r<br />
19 januari<br />
Mattie Boom (conservator fo t o ’s )<br />
Eduard Isaac A s s e r, pionier van de<br />
N e d e rlandse fo t o g ra fi e<br />
26 januari<br />
Arjan de Koomen (kunsthistori c u s )<br />
De Europese tournee van A d riaen de<br />
V ri e s<br />
2 fe b ru a ri<br />
Guus van den Hout (directeur<br />
Museum A m s t e l k ri n g )<br />
G i a m b o l o g n a , de leermeester van<br />
A d riaen de V ri e s<br />
9 fe b ru a ri<br />
Kees Zandvliet (conserv a t o r<br />
N e d e rlandse geschiedenis)<br />
N i e u we lijnen in de Nederl a n d s e<br />
g e s c h i e d e n i s<br />
16 fe b ru a ri<br />
Jan Piet Filedt Kok (directeur collecties)<br />
A d riaen de V ries en zijn grave u rs<br />
23 fe b ru a ri<br />
G e o rge Maat (anatoom/fysisch<br />
a n t r o p o l o o g ,R i j k s u n i ve rsiteit Leiden)<br />
De zoektocht naar het graf van W i l l e m<br />
Barentsz op Nova Zembl a<br />
2 maart<br />
Madelon Simons (docent kunstgeschiedenis<br />
Unive rsiteit van A m s t e r d a m )<br />
A d riaen de V ries aan het hof van Rudolf<br />
II<br />
9 maart<br />
Reinier Baarsen (hoofd afdeling beeldhouwkunst<br />
& kunstnijve r h e i d )<br />
Willem IV, p rins van het rococo<br />
16 maart<br />
M a rgot van Schinkel (restaurator glas)<br />
G e b randschilderde glasruitjes gerestaur<br />
e e r d<br />
23 maart<br />
Wouter Ritsema van Eck (conserv a t o r<br />
g l a s )<br />
16e-eeuwse gebrandschilderde glasru i t-<br />
jes in de Nederl a n d e n<br />
30 maart<br />
Menno Fitski (conservator Oost-<br />
Aziatische kunst)<br />
Het vlietende leve n ; Japanse rol-<br />
s c h i l d e ri n g e n<br />
6 apri l<br />
F rits Scholten (conservator beeldhouwk<br />
u n s t )<br />
Vogels in het prentenkabinet<br />
13 apri l<br />
Liesbeth van Noortwijk (medewe rke r<br />
e d u c a t i e ve afdeling)<br />
G ra fi e k : kunst in ve e l vo u d<br />
20 apri l<br />
C h ristianne Niesten (kunsthistori c u s )<br />
L i e f d e s p e ri kelen in het Rijks<br />
27 april<br />
M i e n ke Simon Thomas (hoofd afdeling<br />
k u n s t n i j verheid en industriële vo rm g e-<br />
ving Museum Boymans- van Beuningen)<br />
Traditie en ve rn i e u w i n g<br />
4 mei<br />
Rivka Weiss-Blok (directeur Joods<br />
H i s t o risch Museum)<br />
P r o fe t e n , koningen en helden uit de<br />
Gouden Eeuw<br />
11 mei<br />
Tracy Metz (journaliste Zaterdags<br />
B i j voegsel NRC Handelsbl a d )<br />
Document Nederland De wereld van<br />
een kind van ze ve n<br />
18 mei<br />
K l o k h u i s film over het Rijksmu s e u m<br />
25 mei<br />
Dr A . E y f finger (verbonden aan het<br />
I n t e rnationaal Gerechtshof, Den Haag)<br />
De Eerste Haagse V r e d e s c o n fe r e n t i e :<br />
honderd jaar - op de dag af<br />
N a j a a r s p ro g r a m m a<br />
7 september<br />
Wouter Kloek (hoofd afdeling schilderi j-<br />
e n )<br />
De betove ring van het stilleve n<br />
14 september<br />
A rie Wa l l e rt (conservator schilderi j e n )<br />
17e-eeuwse stillevens onder de loep<br />
21 september<br />
Freek Heijbroek (conservator prenten)<br />
Po rtret van de kunsthandel Va n<br />
Wisselingh & Co.<br />
28 september<br />
Wessel Krul (bijzonder hoogleraar cult<br />
u u rgeschiedenis van de moderne tijd,<br />
R i j k s u n i ve rsiteit Groningen<br />
Omstreden bewo n d e ri n g : de appreciatie<br />
van Rembra n d t<br />
5 oktober<br />
J o ke van Grootheest (conservator collectie<br />
Nederl a n d e rs in Japanse kampen,<br />
M u s e o n )<br />
Te kenen uit Japanse intern e ri n g s k a m p e n<br />
12 oktober<br />
Remco Raben (onderzo e ke r<br />
N e d e rlands Instituut vo o r<br />
O o rl o g s d o c u m e n t a t i e )<br />
O ve rl e ve ring in dri e vo u d<br />
19 oktober<br />
Hans van Emmerik (collectioneur van<br />
mode 1900-1950)<br />
Tot op de dra a d<br />
26 oktober<br />
Jan Daan van Dam (conservator ceram<br />
i e k )<br />
Delfts uit de prov i n c i e ; a a r d e we rk uit<br />
Hollandse tegelfabri e ke n<br />
2 nov e m b e r<br />
Katlijne van der Stighelen (kunsthistoricus<br />
en hoofddocent Unive rs i t e i t<br />
L e u ve n )<br />
Van sinjoor tot seigneur? Een aanzet tot<br />
een biogra fische schets<br />
9 nov e m b e r<br />
M a rt Visser (couturi e r )<br />
M a rt Visser en couture<br />
16 november<br />
Ger Luijten (conservator prenten)<br />
Van Dycks portretten in prent<br />
23 nov e m b e r<br />
C a rl Depauw (tentoonstellingscommiss<br />
a ris A n t we rpen Open)<br />
Rubens en Van Dijck in de prentkunst<br />
30 nov e m b e r<br />
Jet van Kri e ke n - P i e t e rs (jurist en kunsth<br />
i s t o ri c u s )<br />
De bescherming van cultuurgoed in<br />
o o rl o g s t i j d<br />
7 december<br />
Pe t ra Kana-Devilee (kunsthistoricus &<br />
r o n d l e i d e r )<br />
G o d d e l i j ke gebarentaal<br />
14 december<br />
Jan Rudolph de Lorm (conserv a t o r<br />
edele metalen)<br />
Amsterdams goud & zilve r<br />
21 december<br />
F i e ke Tissink (wetenschappelijk<br />
m e d e we rker educatie)<br />
Een UFO boven Bethlehem<br />
Totaal aantal deelnemers : 5 . 7 5 0
E v e n e m e n t e n<br />
104<br />
Ro n d l e i d i n g e n<br />
Door de rondleiders van het<br />
R i j k s museum werden 1.567 rondleidingen<br />
op aanv raag gegeve n .<br />
De verschillende rondleidingen trokke n<br />
met een gemiddelde van 15 personen per<br />
rondleiding in totaal 23.505 deelnemers.<br />
Aangeboden rondleidingen over de tentoonstelling<br />
‘Het Nederlandse stillev e n ’ :<br />
1 3 6<br />
Vo l k s k r a n t l e z i n g e n<br />
21 fe b ru a ri<br />
Mattie Boom (conservator fo t o ’s )<br />
Eduard Isaac A s s e r, pionier van de<br />
N e d e rlandse fo t o g ra fi e<br />
17 oktober<br />
Ger Luijten (conservator prenten)<br />
Antoon van Dyck en de prentkunst<br />
Totaal aantal deelnemers : 2 7 5<br />
Cursussen en symposia<br />
26 fe b ru a ri<br />
Symposium over gebrandschilderd glas<br />
i . s . m . het Corpus V i t ri a nu m<br />
Aantal deelnemers :5 5<br />
2 mei<br />
Symposium rond de tentoonstelling ‘ H e t<br />
Vlietende Leve n ’<br />
Aantal deelnemers :5 8<br />
7 augustus<br />
Symposium i.s.m. het Nederl a n d s<br />
Instituut voor Oorl o g s d o c u m e n t a t i e<br />
‘Beelden van de Japanse bezetting in<br />
I n d o n e s i ë ’<br />
Aantal deelnemers :2 8 0<br />
19 september<br />
Lezing i.s.m. C h ri s t i e ’s in het kader van<br />
de tentoonstelling ‘ K u n s t , kennis en<br />
c o m m e r c i e ; de kunsthandel Va n<br />
W i s s e l i n g h ’<br />
Aantal deelnemers :6 5<br />
30 september<br />
Japanse Theeceremonie i.s.m. de Enshu<br />
School of Tea Ceremony op 30<br />
s e p t e m b e r<br />
Aantal deelnemers : 1 0 5<br />
6 december<br />
R e m b randt symposium voor besloten<br />
groep specialisten<br />
Aantal deelnemers : 40<br />
O ve r i g e<br />
C u rsussen uit het eve n e m e n t e n b o e k j e<br />
Totaal aantal deelnemers :3 6 9<br />
C u rsus van driemaal een bezoek aan<br />
het <strong>Rijksmuseum</strong> i.s.m. Het Nationale<br />
Ballet ‘Dansend door de collectie’<br />
Aantal deelnemers : 4 5<br />
C u rsus i.s.m. ICN voor we rk n e m e rs van<br />
KLM Carg o<br />
Aantal deelnemers :8 5<br />
Wo e n s d a g avonden in het Rijksmu s e u m<br />
Rond de tentoonstelling A d riaen de<br />
V ri e s<br />
27 januari<br />
F rits Scholten<br />
A d riaen de V ri e s , magiër van het brons<br />
F rits Scholten, c o n s e rvator en samensteller<br />
van de tentoonstelling ve rt e l d e<br />
op deze avond over de techniek van<br />
het bronsgieten. Hij ging met name<br />
in op de ve r o n d e rstelde my s t e ri e u ze<br />
samenhang tussen het gieten van<br />
beelden en de alchemie.<br />
10 fe b ru a ri<br />
Jan Nuchelmans & Het Egidius Kwart e t<br />
De klank van A d riaen de V ri e s<br />
Een avond gewijd aan de muziek rond<br />
het hof van Rudolf II met een toelichting<br />
van Jan Nuchelmans, mu s i c o l o o g<br />
en programma-samensteller bij de org a-<br />
nisatie oude muziek in Utrecht. H e t<br />
Egidius Kwartet omlijstte deze avo n d .<br />
3 maart<br />
Arjan de Koomen<br />
A d riaen de V ri e s , meester en dienaar<br />
aan Europese hove n<br />
Arjan de Koomen, k u n s t h i s t o ri c u s ,<br />
b e s p rak het fenomeen van beeldhouwe<br />
rs die van hof naar hof trokke n . D e<br />
dagelijkse praktijk voor kunstenaars aan<br />
het hof werd nader toegelicht.<br />
Totaal aantal deelnemers :1 8 5<br />
L i t e ra i re avond<br />
13 oktober<br />
Avontuur met T i t i a van Henriette van Eyk<br />
en Simon Ve s t d i j k<br />
To n e e l t e k s t : I n e ke Cohen<br />
G e l e zen door: I n e ke Cohen en Huis<br />
B r o o s<br />
Na afloop kon met een plattegrond van<br />
het museum de beschreven tocht (ten<br />
dele) gemaakt wo r d e n .<br />
Totaal aantal deelnemers :1 5 5<br />
Z o m e r p rogramma rondom Het<br />
Nederlands Stilleve n<br />
In het kader van deze zo m e rt e n t o o n-<br />
stellingen had het Evenementen Bureau<br />
een speciale reeks avonden georg a n i-<br />
seerd om met name in de avo n d u r e n<br />
p u bliek te trekke n . Er was een serie vri j-<br />
d a g avonden van 6 augustus t/m 17 september<br />
met een lezing en rondleiding.<br />
Totaal aantal deelnemers :7 9 5<br />
Ook was er een serie van vier themaavonden<br />
rondom de Stilleven tentoons<br />
t e l l i n g , waarbij we voor de leze rs van<br />
NRC Handelsblad een speciale aanbieding<br />
kregen. Tijdens deze avonden we r-<br />
den ‘ verhalen op zaal’ g e g e ven door<br />
c o n s e rv a t o r e n ,r o n d l e i d e rs ,r e s t a u ra t o-<br />
ren en specialisten van buiten (een<br />
bl o e m i s t , een moderne schilder, e e n<br />
culinair recensent). Er waren speciale<br />
hapjes in stijl en er werd een zingende<br />
rondleiding gegeven door het Vo c a l<br />
D e p a rt m e n t .<br />
2 juli<br />
B l o e m e n<br />
9 juli<br />
F ru i t<br />
16 juli<br />
Vlees & V i s<br />
23 juli<br />
O g e n b e d ri e g e rs<br />
Totaal aantal deelnemers :6 8 5<br />
VSB Museumzondagen<br />
V r o l i j ke zondagen in het museum vo o r<br />
jong en oud. Aan de striphand van Joost<br />
de Suppoost ontdekken kinderen de<br />
ri j ke verzameling van het mu s e u m .D e ze<br />
dagen worden georganiseerd met steun<br />
van het VSB Fonds.<br />
7 fe b ru a ri<br />
Joost de Suppoost aan tafe l<br />
25 apri l<br />
Joost de Suppoost trekt de wijde<br />
wereld in<br />
26 september<br />
Joost de Suppoost telt zijn geld<br />
21 nov e m b e r<br />
Joost de Suppoost met de muziek mee<br />
Totaal aantal deelnemers :9 . 2 5 0
O r g ano g ram<br />
105
P e r s o n e e l s g e g e v e n s<br />
106<br />
D i re c t i e<br />
R . de Leeuw h o o f d d i r e c t e u r<br />
D. J . E l d e r s z a kelijk directeur<br />
J . P. Filedt Ko k directeur collecties<br />
D i re c t i e s e c re t a ri a a t<br />
mw M.M.Ve r b e r n e d i r e c t i e s e c r e t a ri s<br />
mw C. L .G o e d h a rt m e d e we rker<br />
d i r e c t i e s e c r e t a riaat<br />
A . H . Ko k m e d e we rker directies<br />
e c r e t a ri a a t<br />
mw M. S t e l s e c r e t a ris OR, in dienst per<br />
1 5 - 0 2 - 9 9<br />
A . W. B a k ke r c h a u f fe u r<br />
Afdeling communicatie en marke t i n g<br />
F. J . van der Ave rt senior medewe rke r<br />
p e rs en publ i c i t e i t<br />
mw S.B.A. van den Borg p r o j e c t m e d e-<br />
we rker 2000, in dienst per 13-12-99<br />
mw M.C. B ro e ke m a m e d e we rker pers<br />
en publ i c i t e i t<br />
mw E. K a m p h u i s m e d e we rker pers en<br />
p u bl i c i t e i t<br />
V. J . J . van Rest m e d e we rker extern e<br />
b e t r e k k i n g e n , in dienst per 01-08-99<br />
mw M.C. A .V i n k senior medewe rke r<br />
e x t e rne betrekkingen, uit dienst per<br />
2 3 - 1 2 - 9 9<br />
mw E.W i l b r i n k m e d e we rker extern e<br />
b e t r e k k i n g e n<br />
Sector collecties<br />
B i b l i o t h e e k<br />
G . J . M . Ko o t hoofd bibl i o t h e e k<br />
B i bl i o t h e e k<br />
A .A m e s r e s t a u rator boeken en<br />
b o e k b a n d e n<br />
mw L.M. Blokhuizen-van der We r f f<br />
b i bl i o t h e e k a s s i s t e n t<br />
M . P. M .F a l ke m e d e we rker bibl i o t h e e k ,<br />
in dienst per 01-10-99<br />
mw Y. G ro s e assistent bibl i o t h e c a ri s<br />
W. M . O u we r ke r k m e d e we rker bibl i o-<br />
t h e e k , in dienst per 15-02-99<br />
S t u d i e z a a l<br />
P. C. A a f j e s m e d e we rker studiezaal, u i t<br />
dienst per 31-05-99<br />
J . P. B re i d e l m e d e we rker studiezaal<br />
J . D ü rr fe l d m e d e we rker studiezaal<br />
W. A .H e l mu s coördinator studiezaal,<br />
per 01-09-99: coordinator collectiei<br />
n fo rm a t i e<br />
M . J .R o z e s t r a t e n m e d e we rker<br />
s t u d i e z a a l<br />
mw M. S t i j ke l coördinator studiezaal<br />
J . R .S c h i n d l e r m e d e we rker studiezaal<br />
L . P. J . C.Vo s t e r s m e d e we rker studiezaal<br />
B u reau collecties<br />
mw J.G.T. van Slingerland<br />
s e c r e t a ri a a t s m e d e we rke r<br />
C o l l e c t i e - s e c r e t a ri a a t<br />
mw F. A . Ko e n s e e rste secretari a a t s-<br />
m e d e we rker / medewe rker bru i k l e e n<br />
mw C. J .M e f fe rt-van We e l e e e rs t e<br />
s e c r e t a ri a a t s m e d e we rker / medewe r-<br />
ker bru i k l e e n<br />
C o l l e c t i e r eg i s t ra t i e<br />
K . S c h o e m a ke r a d m i n i s t ratief collectieb<br />
e h e e r d e r<br />
mw V. de V re e project inve n t a ri s a t i e<br />
b ru i k l e n e n<br />
mw M.P. S .W i j n a n d s r e g i s t ra t o r<br />
Fysiek collectiebeheer<br />
mw G. de Beer b e h o u d s m e d e we rke r<br />
J . M . van den Berg b e h o u d s m e d e we r-<br />
ke r<br />
mw J.M.M. B o e r k a m p b e h o u d s m e d e-<br />
we rke r, uit dienst per 14-04-99<br />
J . A . C o k c o n s e rv a t i e - a d v i s e u r<br />
mw J. P u g h b e h o u d s m e d e we rke r<br />
R . A .S c h o ev a a rt b e h o u d s m e d e we rke r,<br />
uit dienst per 01-11-99<br />
F o t o a d m i n i s t ratie en-archief<br />
P. A . M . C. M o o k h o e k hoofd fo t o g ra fi e<br />
en fotoarchief<br />
mw F. D. F. A a l b e r s m e d e we rker fo t o-<br />
a r c h i e f<br />
mw T. C. G reve n coördinator fo t o-<br />
a r c h i e f<br />
mw M.E.Va l e t o n m e d e we rker fo t o-<br />
a r c h i e f<br />
F o t o a t e l i e r<br />
H .B e k ke r v a k fo t o g ra a f<br />
L . B e ko oy v a k fo t o g ra a f<br />
mw M. ter Ku i l e v a k fo t o g ra a f<br />
mw A . M .S ve n s s o n v a k fo t o g ra a f<br />
C.We s s e l i u s v a k fo t o g ra a f<br />
Afdeling sch i l d e ri j e n<br />
W. T. K l o e k hoofd afdeling schilderi j e n<br />
H .B a i j a r e s t a u rator lijsten<br />
mw M.S.C. B e re n d s - A l b e rt d o c u m e n-<br />
talist<br />
M . P. B i j l h o o f d r e s t a u ra t o r, uit dienst<br />
per 31-12-99<br />
mw H.E. van Eendenburg m e d e we rke r<br />
D e l t a p l a n , uit dienst per 09-02-99<br />
W.A.P Hoeben m e d e we rker collectieb<br />
e h e e r<br />
G . M . C. J a n s e n c o n s e rv a t o r<br />
mw H.W. K a t r e s t a u rator / plaatsve r-<br />
vangend hoofd<br />
mw F. E .K i e r s m e d e we rker collectieb<br />
e h e e r<br />
M . A . A . M . van de Laar r e s t a u ra t o r<br />
mw J. R ave n b e h o u d s m e d e we rke r<br />
D e l t a p l a n<br />
W. de Ridd e r r e s t a u ra t o r, uit dienst per<br />
0 9 - 0 4 - 9 9 , in dienst per 13-09-99<br />
L . S . G .S o z z a n i r e s t a u rator<br />
mw G.M. Ta u b e r r e s t a u ra t o r<br />
mw F.T i m m e r m a n m e d e we rke r<br />
c o l l e c t i e b e h e e r, in dienst per 01-05-99<br />
A .Wa l l e rt c o n s e rvator /adviseur<br />
n a t u u r wetenschappelijk onderzo e k , u i t<br />
dienst per 31-08-99<br />
mw M. Z e l d e n r u s t h o o f d r e s t a u rator<br />
Afdeling beeldhouwkunst en kunstn<br />
i j v e r h e i d<br />
R . J . B a a r s e n hoofd afdeling beeldhouwkunst<br />
en kunstnijve r h e i d<br />
mw M.H.W. A l b e r s r e s t a u rator textiel<br />
mw J.A.A.M. A s s e l b e r g s m e d e we rke r<br />
c o l l e c t i e b e h e e r<br />
mw G. van Berge m e d e we rke r<br />
c o l l e c t i e b e h e e r<br />
I . L .B re e b a a rt r e s t a u rator meubelen<br />
J . D. van Dam c o n s e rvator cera m i e k<br />
P. H . J . C. van Duin h o o f d r e s t a u ra t o r<br />
m e u b e l e n<br />
mw E. H a rt k a m p - Jo n x i s c o n s e rv a t o r<br />
t e x t i e l<br />
A . R . de Ko o m e n junior conserv a t o r, i n<br />
dienst per 01-09-99<br />
R . J . C. H . M . van Langh r e s t a u rator edele
en onedele metalen<br />
mw D. B . L . M . van Loosdre c h t r e s t a u rator<br />
meubelen<br />
J . R . de Lorm c o n s e rvator edele<br />
m e t a l e n<br />
mw K.M. Mark-van der Wa t e re n<br />
r e s t a u rator wandtapijten<br />
mw S.L. M e i j e r h o o f d r e s t a u rator<br />
t e x t i e l<br />
mw B.M.A.M. du Mort i e r c o n s e rv a t o r<br />
ko s t u u m s<br />
mw I.R. P a rt h e s i u s - G a r a c h o n h o o f d-<br />
r e s t a u rator ceramiek en sculptuur<br />
P. C. Ritsema van Eck c o n s e rvator glas<br />
mw A . J . W. R u t g e r s - R o z e n d a l r e s t a u rator<br />
wandtapijten, uit dienst per<br />
3 1 - 0 7 - 9 9<br />
mw M.C. M . van Schinke l r e s t a u ra t o r<br />
glas en cera m i e k<br />
mw H. S m i t k u n s t h i s t o risch onderzo e-<br />
ker<br />
A . S m o l e n a a r s r e s t a u rator edele en<br />
onedele metalen<br />
mw H.V i s m a n m e d e we rker restaura t i e<br />
t e x t i e l<br />
Afdeling Nederlandse ge s ch i e d e n i s<br />
J . P. S i g m o n d hoofd afdeling<br />
N e d e rlandse geschiedenis<br />
mw H.J. B a r u c h assistent conserv a t o r<br />
J .B o s, p r o j e c t m e d e we rker in dienst<br />
per 15-01-99<br />
mw S. van Geldere n r e g i s t ra t o r / d o c u-<br />
m e n t a l i s t , in dienst per 17-05-99<br />
A . F. H o e k s t r a r e s t a u rator<br />
A . J .H ov i n g h o o f d r e s t a u rator scheepsm<br />
o d e l l e n<br />
mw M.K. P r a g t r e g i s t ra t o r / d o c u m e n-<br />
t a l i s t , uit dienst per 14-09-99<br />
mw E. Sint Nicolaas junior conserv a-<br />
t o r, in dienst per 01-02-99<br />
H . J . S t eve n s p r o j e c t m e d e we rke r, i n<br />
dienst per 15-02-99, uit dienst per<br />
2 1 - 0 7 - 9 9<br />
C. J .Z a n d v l i e t c o n s e rvator<br />
R i j k s p re n t e n k a b i n e t<br />
P. S c h a t b o r n hoofd Rijksprentenkabinet<br />
mw S.E. A s s e r k u n s t h i s t o risch onderzo<br />
e ke r, uit dienst per 31-08-99<br />
mw M.M. B o o m c o n s e rvator fo t o c o l-<br />
l e c t i e<br />
H . J .D o l m a n s r e s t a u rator papier<br />
mw I.M. de Gro o t c o n s e rvator prenten<br />
J . F. H e i j b ro e k c o n s e rvator prenten<br />
E . B . M . H i n t e rd i n g projectassistent tent<br />
o o n s t e l l i n g , in dienst per 15-09-99<br />
D. R .H o r s t p r o j e c t m e d e we rke r, i n<br />
dienst per 01-11-99<br />
mw E.L. Ko rt-van Kaam m e d e we rke r<br />
c o l l e c t i e b e h e e r<br />
G . C. M .L u i j t e n h o o f d c o n s e rvator<br />
p r e n t e n<br />
mw H.C. M .M a rre s - S c h re t l e n m e d e-<br />
we rker collectiebeheer<br />
P. M . Po l d e rv a a rt h o o f d r e s t a u ra t o r<br />
t e keningen en prenten<br />
R . J . A . te Rijdt c o n s e rvator teke n i n g e n<br />
H . T. R o o s e b o o m a s s i s t e n t - c o n s e rv a t o r<br />
fo t o g ra fi e<br />
mw G. van Rossum-Bauknecht r e s t a u-<br />
rator tekeningen en prenten<br />
M .S c h ap e l h o u m a n h o o f d c o n s e rv a t o r<br />
t e ke n i n g e n<br />
mw B.M. van Sighem we t e n s c h a p p e l i j k<br />
m e d e we rker bestandscatalogus, i n<br />
dienst per 01-01-99<br />
mw P.L.M Ve r h a a k m e d e we rke r<br />
c o l l e c t i e b e h e e r<br />
G . E .Wu e s t m a n we t e n s c h a p p e l i j k<br />
m e d e we rker<br />
mw I.M.T. O u d we t e n s c h a p p e l i j k<br />
m e d e we rker<br />
Afdeling A z i a t i s che kunst<br />
mw P. C. M . Lunsingh Scheurleer h o o f d<br />
afdeling Aziatische kunst<br />
J . van Campen w a a rnemend conserv a-<br />
t o r, in dienst per 01-09-99<br />
M .F i t s k i c o n s e rvator Oost-Aziatische<br />
kunst<br />
Sector pre s e n t a t i e<br />
Afdeling tentoonstellinge n<br />
F. T. S c h o l t e n hoofd tentoonstellingen<br />
mw E. S l o b s e c r e t a ri a a t s m e d e we rke r<br />
mw A . M . T. van Strien s e c r e t a ri a a t s-<br />
m e d e we rke r<br />
Te n t o o n s t e l l i n g s p r o j e c t e n<br />
O. de Rijk senior projectleider<br />
t e n t o o n s t e l l i n g e n<br />
mw W. B ro u we r projectleider tentoons<br />
t e l l i n g e n , in dienst per 01-08-99<br />
mw W. F. J a n s e n projectleider tentoons<br />
t e l l i n g e n , in dienst per 01-06-99<br />
mw E.R. de Smeth projectleider<br />
t e n t o o n s t e l l i n g e n<br />
mw M.M. S o e t h o u t projectleider<br />
p u bl i c a t i e s<br />
I n ri c h t i n g s p r o j e c t e n<br />
I .S a n t h a g e n s hoofd inri c h t i n g s p r o j e c t e n<br />
H . G . Jo n g e b l o e t bouwkundig teke n a a r<br />
C. K r i g e r p l a a t s ve rvangend hoofd<br />
i n ri c h t i n g s p r o j e c t e n<br />
G . R ave s l o o t coördinator tentoonstell<br />
i n g s i n ri c h t i n g<br />
J . C.Ve e n e n d a a l g ra fisch vo rm g e ve r<br />
Afdeling educatie en publieksi<br />
n fo r m a t i e<br />
T. G . S c h o e m a ke r hoofd afdeling educatie<br />
en vo o rl i c h t i n g , uit dienst per<br />
3 1 - 0 8 - 9 9<br />
E d u c a t i e<br />
P. J . de Dre u m e d e we rker educatie en<br />
d o c u m e n t a t i e<br />
H . A . A . van Gessel algemeen medewe<br />
rke r<br />
mw J. K i e r s wetenschappelijk medewe<br />
rke r<br />
T. van der Meer we t e n s c h a p p e l i j k<br />
m e d e we rke r<br />
mw R. M e i j e r wetenschappelijk medewe<br />
rke r, in dienst per 17-05-99, u i t<br />
dienst per 31-12-99<br />
mw E.M. van Noort w i j k m e d e we rke r<br />
educatie en documentatie, uit dienst<br />
per 30-04-99<br />
mw S.H.G.T i s s i n k we t e n s c h a p p e l i j k<br />
m e d e we rke r<br />
E v e n e m e n t e n<br />
mw C. Y. B u n n i g coördinator<br />
e ve n e m e n t e n<br />
mw B. Ku i j p e r s bu r e a u m e d e we rke r<br />
e ve n e m e n t e n , in dienst per 27-09-99,<br />
uit dienst per 31-12-99<br />
mw J.R.M.M. L i p s bu r e a u m e d e we rke r<br />
e ve n e m e n t e n<br />
mw H.J.M. S c h u e l e r bu r e a u m e d e-<br />
we rker eve n e m e n t e n , in dienst per<br />
2 9 - 0 9 - 9 9 , uit dienst per 31-12-99<br />
P u bl i e k s i n fo rm a t i e<br />
mw M.C. A rc h d a l e m e d e we rke r<br />
p u bl i e k s i n fo rm a t i e<br />
mw W. P. C. Bellaar Spruyt m e d e we rke r<br />
p u bl i e k s i n fo rm a t i e<br />
mw M.C. B ro e ke m a m e d e we rke r<br />
p u bl i e k s i n fo rm a t i e<br />
C. J . van Doornen m e d e we rke r<br />
p u bl i e k s i n fo rm a t i e<br />
mw L.A.H. van Egmond c o ö r d i n a t o r<br />
p u bl i e k s b a l i e s<br />
mw R.G.M. E m m e r i n k m e d e we rke r<br />
p u bl i e k s i n fo rm a t i e<br />
mw M.L. de Jo n g h m e d e we rke r<br />
107
p u bl i e k s i n fo rm a t i e<br />
mw M. L a m m e rt s e - C a t s m e d e we rke r<br />
p u bl i e k s i n fo rm a t i e<br />
mw M. M e e u w i s m e d e we rker ARIA /<br />
A u d i o t o u r<br />
Z a ke l i j ke sector<br />
Afdeling personeel en organisatie<br />
A . J .L a a n hoofd personeel & org a n i s a-<br />
t i e, uit dienst per 31-10-99<br />
mw A . A . D e k ke r m e d e we rker pers o-<br />
n e e l s a d m i n i s t ra t i e<br />
mw P. C. van de Griendt a f d e l i n g s-<br />
a s s i s t e n t , in dienst per 13-12-99<br />
mw A . de Haan senior pers o n e e l s-<br />
f u n c t i o n a ri s<br />
mw E.T. M .H u e t i n g - C o r n e l i s s e n s e n i o r<br />
p e rs o n e e l s f u n c t i o n a ris uit dienst per<br />
3 1 - 0 8 - 9 9<br />
mw R.V. K i ev i t s p e rs o n e e l s f u n c t i o n a ri s ,<br />
in dienst per 01-06-99<br />
mw A . M .L a m m e rt s e s a l a ri s a d m i n i s t rat<br />
e u r, in dienst per 01-07-99<br />
mw P. E . C. van den Oudenrijn m e d e-<br />
we rker publ i c a t i e s , in dienst per<br />
0 1 - 1 1 - 9 9<br />
mw Y. J . van Zoelen a f d e l i n g s a s s i s t e n t ,<br />
in dienst per 01-01-99, uit dienst per<br />
1 6 - 0 8 - 9 9<br />
Afdeling financiële zake n<br />
E . J . M . van Rooij c o n t r o l l e r<br />
mw J.J.A. P l o m p - A g t e r b e r g c o ö r d i n a-<br />
tor financiële zake n<br />
mw T. A . C. van Box t e l m e d e we rke r<br />
financiële zake n<br />
mw M.A.E. van Geel fi n a n c i e e l - a d m i n i-<br />
s t ratief medewe rke r, uit dienst per<br />
3 1 - 0 5 - 9 9<br />
J . V. G ro o t senior medewe rker fi n a n c i ë-<br />
le zake n<br />
R . J .M u n t s l a g, m e d e we rker fi n a n c i ë l e<br />
z a ke n<br />
mw S. N a r a i n m e d e we rker fi n a n c i ë l e<br />
z a ke n<br />
G . N i e u we n k a m p financieel administratief<br />
medewe rke r / k a s s i e r<br />
M . J . G . U r s e l m a n n m e d e we rker<br />
financiële zake n<br />
Afdeling automatiseri n g<br />
R . H e n d r i k s hoofd afdeling automatiseri<br />
n g<br />
mw G. E t ke r m e d e we rker helpdesk, i n<br />
dienst per 01-03-99<br />
F. A . M . van ‘t Hoff systeembeheerder /<br />
a p p l i c a t i e b e h e e r d e r<br />
S . A .Vo s, n e t we rkbeheerder<br />
Afdeling commerciële zake n<br />
mw I. L i c h t e n w a g n e r, hoofd afdeling<br />
commerciële zake n<br />
I n k o o p, v o o rraadbeheer en administ<br />
ra t i e<br />
P. P. J . de V r i e s m e d e we rker bedri j f s-<br />
economische commerciële zaken<br />
mw C. B e r s a b a l m e d e we rker<br />
t e l c e n t ru m<br />
mw I.A.W. J ö r g e n s e n m e d e we rke r<br />
t e l c e n t ru m<br />
mw T. M e s e r-van Geemen m e d e we r-<br />
ker telcentru m<br />
B . N o u i c h i m a g a z i j n m e d e we rke r, u i t<br />
dienst per 02-05-99<br />
S .S o u d a g a r m a g a z i j n m e d e we rke r<br />
H . U. M .S t i l l e r m e d e we rker commerciële<br />
zake n<br />
M . J . G . U r s e l m a n n m e d e we rker telcent<br />
ru m<br />
mw M.C. de V r i e s - Te s s e l a a r<br />
a d m i n i s t ratief medewe rker<br />
Wi n ke l s<br />
mw L. Ay a l chef mu s e u m w i n ke l<br />
mw M. van Dis ve rko o p s t e r, in dienst<br />
per 01-01-99<br />
mw C. van Egmond ve rko o p s t e r, u i t<br />
dienst per 03-05-99<br />
mw C. A . M . van Etten ve rko o p s t e r<br />
S . D. M .G ro e n ve rko p e r, uit dienst per<br />
1 4 - 0 4 - 9 9<br />
mw C. A . C. ten Houten-Bakke r<br />
ve rko o p s t e r<br />
mw T. M . Ko c h - B o u m a ve rko o p s t e r<br />
mw M. Ko o l ve rko o p s t e r, in dienst per<br />
0 1 - 0 1 - 9 9<br />
mw I. L a b e u r ve rko o p s t e r, uit dienst<br />
per 14-04-99<br />
mw M. M e i j e r ve rko o p s t e r, uit dienst<br />
per 14-04-99<br />
mw A . W. D. den Ouden ve rko o p s t e r,<br />
uit dienst per 03-05-99<br />
Y. S c h u t z ve rko p e r<br />
mw M.G.M. S m i t p l a a t s ve rv a n g e n d<br />
chef mu s e u m w i n ke l<br />
M . M . Udo de Haes ve rko p e r, uit dienst<br />
per 03-05-99<br />
P. J . J . We s s e l s ve rko p e r<br />
mw E.M.W i e s s n e r ve rko o p s t e r, i n<br />
dienst per 01-01-99<br />
mw J.C.Wolters-van Rooijen<br />
ve rko o p s t e r<br />
K a s s a d i e n s t<br />
P. de Boer chef kassadienst<br />
S .B a l b a h a d o e r k a s s i e r / p o rt i e r<br />
mw H.H. C o s a r- S w a rt k a s s i e r / p o rt i e r<br />
F. M .E d u a rd o k a s s i e r / p o rt i e r<br />
G .O o s t e r b ro e k k a s s i e r / p o rt i e r<br />
J . J .S t u i f b e r g e n k a s s i e r / p o rt i e r<br />
S . R .T i r b e n i k a s s i e r / p o rt i e r<br />
J .Ve e r l i n g k a s s i e r / p o rt i e r<br />
Facilitair bedri j f<br />
J . G . M .B a r n h o o r n facilitair manager, i n<br />
dienst per 01-03-99<br />
mw L.N. M e i j e r m a n a g e m e n t a s s i s t e n t e,<br />
in dienst per 01-12-99<br />
Facilitair bureau<br />
F. E .B o n g a e rt s hoofd facilitair bu r e a u ,<br />
in dienst per 15-03-99<br />
A .J a c o b s i n ko p e r<br />
R . J .G a s p e r s e rvice desk medewe rke r<br />
A .G ü n t h e r r o o s t e r f u n c t i o n a ri s<br />
mw G.H. van der Meer- O o m e n<br />
s e rvice desk medewe rke r<br />
K a n t i n e d i e n s t<br />
J . P. M .Vo n ke n chef kantinedienst, u i t<br />
dienst per 31-08-99<br />
mw R.A. B a k ke r-de Ruiter ko f fi e d a m e<br />
v i l l a , uit dienst per 30-06-99<br />
mw C. M .B e n n ew i t z - E ve l e e n s m e d e-<br />
we rker kantinedienst, uit dienst per<br />
3 1 - 0 7 - 9 9<br />
mw R. L e t h - E l e m i a m e d e we rker kant<br />
i n e d i e n s t , uit dienst per 31-07-99<br />
S . H .O e i m e d e we rker kantinedienst, u i t<br />
dienst per 31-07-99<br />
mw M.D. W i l l i a m m e d e we rker kantine<br />
d i e n s t , uit dienst per 31-07-99<br />
Afdeling post- en archiefzake n<br />
W. D. J . van de Put hoofd post- en<br />
a r c h i e f z a ke n<br />
P. L . A .B u f f i n g b o d e / m e d e we rker postk<br />
a m e r<br />
mw A . G e e rt s m e d e we rker semistatisch<br />
archief/documentatie<br />
mw M.J. L a a m e r s t e l e fo n i s t , in dienst<br />
per 01-12-99<br />
mw K.A. M e i l a n d - R a a d m a n a r c h i e f-<br />
m e d e we rke r<br />
mw M. S t e i j n t e l e fo n i s t<br />
F. G .We s s e l s b o d e / m e d e we rker postk<br />
a m e r<br />
108
Afdeling bewa k i n g , b eveiliging en<br />
v e i l i g h e i d<br />
A . G .C re m e r s hoofd bewaking,<br />
b e veiliging & ve i l i g h e i d<br />
B e d ri j f s h u l p v e rl e n i n g<br />
T. B . Z u l t chef bedri j f s h u l p ve rl e n i n g<br />
J . J . Ko k m e d e we rker bedri j f s h u l p-<br />
ve rl e n i n g , uit dienst per 30-11-99<br />
P. A .S a r a fo p o u l o s m e d e we rker bedri j f s-<br />
h u l p ve rlening<br />
C e n t rale meldkamer<br />
J . R . J . I s a a k chef meldkamer<br />
F. B a k ke r o p e rator meldkamer<br />
P. J . M .D o n ke r o p e rator meldkamer<br />
C. van Doore n o p e rator meldkamer, u i t<br />
dienst per 31-12-99<br />
L . El A s r i o p e rator meldkamer<br />
T. Ku i j p e r s o p e rator meldkamer<br />
N .L e f fe l a a r o p e rator meldkamer, u i t<br />
dienst per 31-12-99<br />
N . J . van der Meulen o p e rator meldk<br />
a m e r<br />
J . H .O o m e n o p e rator meldkamer<br />
H . A .P a n h u y s e n o p e rator meldkamer<br />
A . M . P l o m p o p e rator meldkamer<br />
B .S u r i n g b ro e k o p e rator meldkamer<br />
J . G .Vo n t e n i e o p e rator meldkamer<br />
R . R .Wa g n e r o p e rator meldkamer<br />
F. Z i j l m a o p e rator meldkamer<br />
A . J .B re u re n m e d e we rker bouwtoezicht<br />
H . K . van Deijk m e d e we rker bouwt<br />
o e z i c h t<br />
T. de Jo n g m e d e we rker bouwtoezicht<br />
R . L .L e e g s t r a m e d e we rker bouwt<br />
o e z i c h t<br />
S u rv e i l l a n c e d i e n s t<br />
mw H.A. Meeuwis-van Netten c h e f<br />
s u rve i l l a n c e g r o e p<br />
mw T. P r i n s - Wa l s chef surve i l l a n c e g r o e p<br />
mw H.M. K r u s e p l a a t s ve rvangend chef<br />
s u rve i l l a n c e g r o e p<br />
K .O o s t e r b ro e k p l a a t s ve rvangend chef<br />
s u rve i l l a n c e g r o e p<br />
W. F. H .W i l d b re t p l a a t s ve rvangend chef<br />
s u rveillancegroep<br />
R . A . von A e s c h s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
mw M. von A e s c h - B a a s s u rve i l l a n c e-<br />
m e d e we rke r<br />
mw T.A l a k h r a m s i n g - C h i n n o e s u rve i l l a n-<br />
c e m e d e we rke r<br />
C. R .A r n o n s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
mw R.B. B a l b a h a d o e r- S ew t a h a l s u rve i l-<br />
l a n c e m e d e we rke r<br />
mw M.F. B a n e n s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
mw M. B a r a n i c - D e d a s u rve i l l a n c e-<br />
m e d e we rke r<br />
A .B a r b a s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
M .B e i j n e s u rve i l l a n c e m d e we rker /<br />
p o rt i e r<br />
mw W. A .B e n j a m i n s - S c h we i n s b e r g e n<br />
s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
H .B o s s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
F. van den Braak s u rve i l l a n c e m e d e-<br />
we rke r<br />
L . J . E . de Bruijn s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
J . C. C a l d e ron Garc i a s u rve i l l a n c e-<br />
m e d e we rke r<br />
mw D. C h a d j o s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
J . M .C h a r l e s t o n s u rve i l l a n c e m e d e-<br />
we rke r<br />
mw M. C u p a c - S o p i c s u rve i l l a n c e m e d e-<br />
we rke r<br />
D. P. D e k ke r s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
mw D. D j u r i c s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
mw A . M .D o s l j a k - S t e b l a j s u rve i l l a n c e-<br />
m e d e we rke r<br />
mw C. H .E g g i n k s u rve i l l a n c e m e d e-<br />
we rke r<br />
N .E i j l e r s s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
J . G . van Gelder s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
W. T. H . J .G e rr i t s e n s u rve i l l a n c e m e d e-<br />
we rke r, uit dienst per 28-02-99<br />
M . M . A .G i e s e n s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
J . W. H e i t m a n s s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
mw W. J .H o l k a m p s u rve i l l a n c e m e d e-<br />
we rke r<br />
mw J.A. H o o g e n d o o r n s u rve i l l a n c e-<br />
m e d e we rke r<br />
F. de Jo n g s u rve i l l a n c e m e d e we rker<br />
R . de Jo n g s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
mw D. Jo o s t e n s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
mw A . K a rt o p aw i ro s u rve i l l a n c e m e d e-<br />
we rke r<br />
mw H.W. Ke i z e r s u rve i l l a n c e m e d e-<br />
we rke r<br />
P. I . Ke i z e r s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
F. W. Ke l l e r s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
J . van Ke m p e n s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
A . W. Ke m p e r s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
mw E. K i l i e s u rve i l l a n c e m e d e we rke r, u i t<br />
dienst per 31-12-99<br />
mw E. Ko e l e m e i j - Pe t r a m s u rve i l l a n c e-<br />
m e d e we rke r<br />
J . Ko s s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
A . Ko u n b a r s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
mw W. T. K ro e s s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
N . R . H .K r u y f f s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
K . B . Ku i j p e r s s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
mw A . F. van der Laan s u rve i l l a n c e-<br />
m e d e we rke r<br />
N . M .L a n k h a a r s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
H . van Liero p s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
mw J. L o n t s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
C. A .L u i m é s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
G . S . T. M a i o r a n a s u rve i l l a n c e m e d e-<br />
we rke r, uit dienst per 31-08-99<br />
mw M. M e e u w i s s u rve i l l a n c e m e d e-<br />
we rke r, uit dienst per 31-07-99<br />
M .N a u t a s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
mw A . C. M .N e l l e n s u rve i l l a n c e m e d e-<br />
we rke r<br />
L . A .N o o rd a m s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
B .O ly s u rve i l l a n c e m e d e we rker / port i e r<br />
H . C. F. O o rd s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
mw W. O o s t e r b ro e k s u rve i l l a n c e-<br />
m e d e we rke r<br />
mw D. M . C. den Ouden-van Ierssel s u r-<br />
ve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
mw L.H. O ve rd u i j n - D r u y f s u rve i l l a n c e-<br />
m e d e we rke r<br />
A . E .P l e t s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
mw P. P l o m p - B e s s e s u rve i l l a n c e m e d e-<br />
we rke r<br />
S . Po e r a n s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
K .R a m l a l s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
mw R. R e n s - S t e n e ke s s u rve i l l a n c e-<br />
m e d e we rke r<br />
J .R e u t e r s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
mw D. R e u t e r- P a n t e l i c s u rve i l l a n c e-<br />
m e d e we rke r<br />
mw A .R o o s e m a n - F re e n s u rve i l l a n c e-<br />
m e d e we rke r<br />
H . G . H .S a b e l s u rve i l l a n c e m e d e we rke r,<br />
uit dienst per 31-08-99<br />
S . Sari Ko u z a l s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
J .S c h re u d e r b ri g a d e c h e f , uit dienst per<br />
3 1 - 1 0 - 9 9<br />
mw R. S i l l e m a n - B ro o s s u rve i l l a n c e-<br />
m e d e we rke r<br />
J . G .S i l l e m a n s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
mw B. S i m i c - N i c o l i c s u rve i l l a n c e m e d e-<br />
we rke r<br />
S . J . Sint Jago s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
P. J . van der Slot s u rve i l l a n c e m e d e-<br />
we rke r<br />
mw C. W. S o p a m e n a s u rve i l l a n c e m e d e-<br />
we rke r<br />
mw M. S t a n kov i c - A p e r l i c s u rve i l l a n c e-<br />
m e d e we rke r<br />
mw L. S t e b l a j - S a b l j o s u rve i l l a n c e m e d e-<br />
we rke r<br />
A . E .S t o c k h a m m e r s u rve i l l a n c e m e d e-<br />
we rke r<br />
W. A . S t o ry s u rve i l l a n c e m e d e we rker /<br />
p o rt i e r<br />
mw M.Y. van Straten s u rve i l l a n c e-<br />
m e d e we rke r<br />
109
J . J . S t u i f b e r g e n s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
G .Te r l o u w s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
K . R .T i r b e n i s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
mw B.M.T i r b e n i - G a j a d h a r s u rve i l l a n-<br />
c e m e d e we rke r<br />
C. P.To by s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
H . To m a s o u w s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
mw H.A. To m a s o u w s u rve i l l a n c e m e d e-<br />
we rke r<br />
F.To p a l s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
D. U s e n k i s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
A . C.Va n a xe l d o n g e n s u rve i l l a n c e m e d e-<br />
we rke r<br />
J .V i s s e r s u rve i l l a n c e m e d e we rker /<br />
p o rt i e r<br />
mw R.J.V i s s e r s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
mw S.Vo g e l s s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
T. E .W i l d n e r s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
mw C. D.W i l l e m s s u rve i l l a n c e m e d e-<br />
we rke r, uit dienst per 31-08-99<br />
mw J.H. de W i t t e s u rve i l l a n c e m e d e-<br />
we rke r<br />
R .Y i l m a z s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
J . H .Z we b e s u rve i l l a n c e m e d e we rker /<br />
p o rt i e r<br />
S y s t e e m t e c h n i e k<br />
J . M .Ve r s t r a t e n b e ve i l i g i n g s s y s t e e m-<br />
t e c h n i c u s<br />
Afdeling gebouwenbeheer<br />
mw A .Westendorp-van Dolder h o o f d<br />
algemene dienst/plaatsve rv a n g e n d<br />
i n t e n d a n t , uit dienst per 31-01-99<br />
Gebouwen en terr e i n e n<br />
L . H . Pe n n i n k x coördinator gebouwe n<br />
en terr e i n e n<br />
W. H . de Graaf m a g a z i j n b e h e e r d e r<br />
M M M - l o o d s e n<br />
B . O. H u i n i n g a t u i n m a n / h ove n i e r<br />
L . M . Keuter jr. chef groenvo o r z i e n i n g<br />
mw M. G e i s t d ö r fe r e l e k t r o m o n t e u r<br />
H . H e i m e n s elektromonteur met<br />
AV- t a ke n<br />
E . J . H e r m e l i n k e l e k t r o m o n t e u r<br />
C. J . T. van der Hulst t i m m e rm a n<br />
A . K re n s elektromonteur gebouwe n<br />
J . J . C. M a k o n d e r h o u d s m e d e we rke r<br />
R . N . Ramos Cardoso Frazâo c h e f<br />
g e b o u we n , uit dienst per 30-09-99<br />
J . T. G . S a n d m a n n elektromonteur met<br />
AV- t a ke n<br />
J . de V r i e s t i m m e rm a n<br />
D. C. W. Z i j l m a n s s c h i l d e r<br />
I n s t a l l a t i e s<br />
R .F ö r s t e r chef installaties<br />
J . C. D a m m e d e we rker bouwtoezicht, u i t<br />
dienst per 30-9-99<br />
P. H .L a m m e r s meet- en regeltechnicus<br />
B . P. S we m l e e e rste meet- en regeltechnicus<br />
A . F.To m a s o u w meet- en regeltechnicus<br />
E x p e d i t i e<br />
P. J .R i g a chef expeditie<br />
J . J . Couprie jr. e x p e d i t i e - / e m b a l l a g e-<br />
m e d e we rke r<br />
A . de Jo n g m e d e we rker expeditie<br />
D. Ke m p e r m e d e we rker expeditie<br />
E .K r i g e r e x p e d i t i e - / e m b a l l a g e m e d e we r-<br />
ke r<br />
B . da Silva Curiel m e d e we rke r<br />
e x p e d i t i e<br />
H u i s h o u d e l i j ke dienst<br />
B . B .A f r i f a m e d e we rker huishoudelijke<br />
d i e n s t , uit dienst per 14-09-99<br />
L .Al Gam m e d e we rker huishoudelijke<br />
d i e n s t<br />
mw P. B a l a k m e d e we rker huishoudelijke<br />
d i e n s t<br />
mw C. B i r a m b i e m e d e we rke r<br />
h u i s h o u d e l i j ke dienst<br />
A . H .B o u a n a n i e e rste medewe rker huish<br />
o u d e l i j ke dienst<br />
M .B o u a z z a o u i e e rste medewe rke r<br />
h u i s h o u d e l i j ke dienst<br />
mw J.S. C h r i s p i j n - H u p p e n m e d e we rke r<br />
h u i s h o u d e l i j ke dienst<br />
mw W. J . van Geemen m e d e we rke r<br />
h u i s h o u d e l i j ke dienst<br />
mw J.S. G o m e s - M o n t e i ro m e d e we rke r<br />
h u i s h o u d e l i j ke dienst<br />
E . M .H a n nu n e e rste medewe rke r<br />
h u i s h o u d e l i j ke dienst<br />
H .H a n nu n m e d e we rker toilettendienst,<br />
uit dienst per 30-09-99<br />
J . van Hemert e e rste medewe rker huish<br />
o u d e l i j ke dienst<br />
mw S.M. van den Heuve l m e d e we rke r<br />
h u i s h o u d e l i j ke dienst, uit dienst per<br />
3 1 - 0 1 - 9 9<br />
mw M.H. Ko s t e r- L a n k h e e t m e d e we rke r<br />
h u i s h o u d e l i j ke dienst<br />
mw L. L i c h e m e d e we rker huishoudelijke<br />
d i e n s t<br />
mw A .N eves Dias m e d e we rker toilett<br />
e n d i e n s t<br />
mw C. N eves Dias m e d e we rker toilett<br />
e n d i e n s t<br />
mw E. P a s s c h i e r- N o l t e n m e d e we rke r<br />
h u i s h o u d e l i j ke dienst<br />
P. P i n t o e e rste medewe rker huishoudel<br />
i j ke dienst<br />
J . A .Q u i n t e ro e e rste medewe rker huish<br />
o u d e l i j ke dienst<br />
G . van Rijsw i j k m a g a z i j n m e d e we rker /<br />
m e e we rkend vo o rm a n<br />
mw D. R o o s e n d a a l assistent chef huish<br />
o u d e l i j ke dienst<br />
mw J. Roosendaal-de Jager e e rs t e<br />
m e d e we rker huishoudelijke dienst, u i t<br />
dienst per 31-03-99<br />
R . P. S c h m i d t chef huishoudelijke dienst<br />
mw N.M. S l u i s, m e d e we rker huishoudel<br />
i j ke dienst<br />
mw H.L. Smit-van Hemert m e d e we rke r<br />
h u i s h o u d e l i j ke dienst<br />
mw M. S m i t m e d e we rker toilettend<br />
i e n s t , uit dienst per 31-10-99<br />
R . T. S t r i j d e r e e rste medewe rker huish<br />
o u d e l i j ke dienst<br />
mw H.M.T i m m e r m a n - V i s s e r m e d e we r-<br />
ker huishoudelijke dienst<br />
mw J.To m a n i c m e d e we rker huish<br />
o u d e l i j ke dienst<br />
mw M.V i l l a nu ev a m e d e we rker huishoud<br />
e l i j ke dienst<br />
J . W. R .V i s s e r m e d e we rker huish<br />
o u d e l i j ke dienst<br />
mw A . M .Vo n k e e rste medewe rker huish<br />
o u d e l i j ke dienst<br />
mw R.Yo u s s e f - S i l l e m a n e e rste medewe<br />
rker huishoudelijke dienst<br />
B o u w p r o j e c t e n<br />
N . D. C a m m e l b e e k coördinator bouwp<br />
r o j e c t e n<br />
Stagiair(e)s<br />
D. A .B e a u d i n in dienst per 01-05-99, u i t<br />
dienst per 31-07-99<br />
mw I.U. E . van der Beek in dienst per<br />
0 4 - 0 1 - 9 9 , uit dienst per 31-07-99<br />
mw A . van den Berg uit dienst per<br />
0 1 - 0 3 - 9 9<br />
mw N.J. B o a s in dienst per 01-01-99, u i t<br />
dienst per 30-04-99<br />
mw O. B o n e b a k ke r in dienst per<br />
0 1 - 0 4 - 9 9 , uit dienst per 31-08-99<br />
mw B.B.M. B r a ke l in dienst per 01-04-<br />
9 9 , uit dienst per 31-07-99<br />
M . P. J .B ro c h in dienst per 01-10-99<br />
mw J.H. de Bruijn uit dienst per 30-04-<br />
9 9<br />
mw M.L.N. van de Burgt in dienst per<br />
1 5 - 0 9 - 9 9<br />
mw J.M. C l e m e n t s in dienst per 21-07-<br />
110
9 9 , uit dienst per 31-12-99<br />
mw W. D o n ke r s l o o t in dienst per<br />
0 1 - 0 9 - 9 9 , uit dienst per 30-11-99<br />
mw C. van Dijst in dienst per 01-02-99,<br />
uit dienst per 01-07-99<br />
mw G. G ro e n in dienst per 15-03-99,<br />
uit dienst per 15-07-99<br />
mw E.S. van der Haar in dienst per<br />
0 1 - 0 2 - 9 9 , uit dienst per 31-05-99<br />
mw N. I s e r i e f in dienst per 01-02-99,<br />
uit dienst per 31-10-99<br />
mw N.J. Ko l f f in dienst per 28-06-99, u i t<br />
dienst per 29-07-99<br />
mw G. Ko p p a t z in dienst per 01-04-99,<br />
uit dienst per 31-08-99<br />
mw O. Ko ro t kov a uit dienst per<br />
1 4 - 0 5 - 9 9<br />
mw M.J. van Lely ve l d in dienst per<br />
1 5 - 0 2 - 9 9 , uit dienst per 31-07-99<br />
mw G. M a r ke r i n k - M a n g i r in dienst per<br />
0 1 - 0 4 - 9 9 , uit dienst per 15-07-99<br />
mw N.S. M a t s e r in dienst per 01-11-99<br />
mw M.P. M .M a t h i j s e n in dienst per<br />
1 6 - 0 2 - 9 9 , uit dienst per 31-05-99<br />
mw K. M e l v a s in dienst per 01-07-99,<br />
uit dienst per 30-09-99<br />
mw M.J.O. van Merr i e n b o e r uit dienst<br />
per 31-01-99<br />
mw G.A.B. M o l e n a a r in dienst per<br />
0 1 - 0 9 - 9 9<br />
mw H. P a k a r i n e n in dienst per 01-08-<br />
9 9 , uit dienst per 15-10-99<br />
A . S . Pe r l o t in dienst per 01-05-99, u i t<br />
dienst per 30-09-99<br />
P. M . W. van Schijndel uit dienst per<br />
3 1 - 0 5 - 9 9<br />
mw A .S p a a n s in dienst per 01-04-99,<br />
uit dienst per 31-08-99<br />
I . J .S p e k in dienst per 10-05-99, u i t<br />
dienst per 31-12-99<br />
E . van der Spek in dienst per 18-01-99,<br />
uit dienst per 30-04-99<br />
H . A . J .S t e g e m a n in dienst per 01-07-99,<br />
uit dienst per 30-11-99<br />
mw L.Ve r l i n d e n in dienst per 01-04-99,<br />
uit dienst per 30-06-99<br />
mw S.Vo l t a re l in dienst per 01-05-99,<br />
uit dienst per 30-09-99<br />
mw J. de Vo s in dienst per 15-10-99<br />
mw J. I j f in dienst per 01-03-99, u i t<br />
dienst per 01-09-99<br />
L .Z i m m e r m a n in dienst per 22-03-99,<br />
uit dienst per 22-08-99<br />
V ri j w i l l i ge rs<br />
R .H e u ke l o m N e d e rlandse geschiedenis,<br />
in dienst per 01-07-99<br />
mw P. M .G r i f f i t h - Wa rdle A f d e l i n g<br />
beeldhouwkunst en kunstnijve r h e i d<br />
M . D. H a g a R i j k s p r e n t e n k a b i n e t<br />
mw M. Ku i p e r s - Ve r b u i j s post- en<br />
a r c h i e f z a ke n , in dienst per 01-08-99<br />
mw K.A.L. Schuckink Ko o l - O u d e n d a l<br />
R i j k s p r e n t e n k a b i n e t<br />
M a a t w e r k - b a n e n p o o l e rs<br />
E . I .G o n d i N e d e rlandse geschiedenis<br />
K .G r av i l bureau collecties<br />
G .S c h u i t e n R i j k s p r e n t e n k a b i n e t<br />
H . de V r i e s R i j k s p r e n t e n k a b i n e t<br />
T. J . van der We e l N e d e rl a n d s e<br />
g e s c h i e d e n i s<br />
Q u a d o - m e d ew e r ke rs<br />
P. B o s s u rve i l l a n c e m e d e we rke r<br />
T. K ro e t s u rve i l l a n c e m e d e we rke r, u i t<br />
dienst per 22-11-99<br />
Aantal vrouwen we rkzaam bij het<br />
R i j k s mu s e u m : 171 (45%).<br />
Pe r s o n e e l s ve re n i g i n g<br />
Het bestuur van de pers o n e e l s v e r e n i-<br />
ging bestond uit: Dennis Dekke r, v o o r-<br />
z i t t e r, M a rianne Geistdörfe r, E l l e s<br />
K a m p h u i s, F e m ke Koens, Nico va n<br />
der Meulen, Hilda To m a s o u w, Bas Vo s.<br />
Louis Keuter jr. maakte tot 1-8 als<br />
voorzitter deel uit van het bestuur.<br />
O n d e r n e m i n g s r a a d<br />
De Ondern e m i n g s raad bestond uit:<br />
Pieter de Dreu (Abva / K a b o ) ,v o o r z i t-<br />
t e r, Klaas Cammelbeeck (Abva / K a b o ) ,<br />
S t eve Cok (Abva / K a b o ) ,A rn o u t<br />
Gunther (Vrije Lijst), Wouter Kloek<br />
( A b va / K a b o ) , Cees Kri g e r<br />
( A b va / K a b o ) , Suzan Meijer<br />
( A b va / K a b o ) , Joop Oomen<br />
( A b va / K a b o ) , Joep van der Slot<br />
( C F O ) .<br />
De directie vergaderde in 1998 met<br />
de Ondern e m i n g s raad op 18/2, 1 6 / 3 ,<br />
2 1 / 4 ,1 1 / 5 , 1 6 / 6 ,2 9 / 6 , 2 1 / 7 ,2 1 / 9 ,<br />
1 9 / 1 0 , 17/11 en 21/12.<br />
Ve r z u i m c i j fe r s<br />
Gemiddeld ziekteverzuim (ex c l u s i e f<br />
z wa n g e rs c h a p s v e rl o f ) : 8 , 6 %<br />
Gemiddeld ziekteverzuim (inclusief<br />
z wa n g e rs c h a p s v e rl o f ) : 1 0 , 1 %<br />
111
B e z o e k c i j f e r s<br />
112<br />
B e z o e ke r s overzicht nationaal versus internationaal <strong>1999</strong><br />
m a a n d e n n a t i o n a a l i n t e r n a t i o n a a l t o t a a l<br />
j a nu a ri 42 . 669 47 % 47 . 224 53 % 89 . 893<br />
fe b ru a ri 46 . 552 45 % 57 . 149 55 % 103 . 701<br />
m a a rt 50 . 342 40 % 76 . 958 60 % 127 . 300<br />
a p ri l 49 . 984 30 % 114 . 447 70 % 164 . 431<br />
H o u d e rs van mu s e u m j a a rk a a rt e n ,<br />
b e zo e ke rs open dag en wintert e n t o o n-<br />
stelling zijn geteld als nationaal bezo e k .<br />
In verband met een gewijzigde prog<br />
rammatuur van de kassa’s zijn de<br />
percentages nationaal en intern a t i o n a a l<br />
b e zoek in 1995 (tot augustus) niet<br />
geheel correct gemeten; het percentage<br />
internationaal bezoek was in die<br />
p e riode hoger dan hierboven we e r-<br />
g e g e ve n .<br />
m e i 3 7 . 9 7 2 2 7 % 1 0 4 . 3 6 9 7 3 % 1 4 2 . 3 4 1<br />
j u n i 3 6 . 5 3 7 3 2 % 7 9 . 3 9 8 6 8 % 1 1 5 . 9 3 5<br />
j u l i 4 1 . 6 4 6 3 8 % 6 8 . 0 8 2 6 2 % 1 0 9 . 7 2 8<br />
a u g u s t u s 5 5 . 8 4 2 4 0 % 8 2 . 5 1 7 6 0 % 1 3 8 . 3 5 6<br />
s e p t e m b e r 4 0 . 6 9 8 4 3 % 5 4 . 4 7 9 5 7 % 9 5 . 1 7 7<br />
o k t o b e r 4 0 . 1 7 5 4 4 % 5 1 . 5 9 9 5 6 % 9 1 . 7 7 4<br />
n ove m b e r 3 4 . 6 0 8 4 8 % 3 7 . 4 8 6 5 2 % 7 2 . 0 9 4<br />
d e c e m b e r 3 1 . 4 7 3 5 3 % 2 8 . 2 9 4 4 7 % 5 9 . 7 6 7<br />
5 0 8 . 4 9 8 3 9 % 8 0 1 . 9 9 9 6 1 % 1 310.497<br />
Vergelijking nationaal versus internationaal bezoek 1993-1997<br />
j a a r n a t i o n a a l i n t e r n a t i o n a a l t o t a a l<br />
1 9 9 3 328.250 35% 6 0 8 . 1 5 0 6 5 % 9 3 6 . 4 0 0<br />
1 9 9 4 530.908 51% 513.191 49% 1 044.099<br />
1 9 9 5 543.166 57% 4 0 2 . 6 9 7 4 3 % 9 4 5 . 8 6 3<br />
1 9 9 6 770.949 58% 557.342 42% 1 328.291<br />
1 9 9 7 519.735 48% 564.917 52% 1 084.652<br />
1 9 9 8 593.463 48% 635.982 52% 1 229.445
113<br />
B e z o e k c i j fers per maand (1994-1998)<br />
1 9 9 5 1 9 9 6 1 9 9 7 1998 1 9 9 9<br />
j a nu a ri 6 7 . 0 4 3 6 1 . 6 0 5 7 2 . 8 7 8 75.774 8 9 . 8 9 3<br />
fe b ru a ri 7 2 . 4 8 3 6 2 . 8 9 0 5 9 . 8 8 0 90.782 1 0 3 . 7 0 1<br />
m a a rt 68.834 9 9 . 5 9 7 8 0 . 8 7 7 82.071 1 2 7 . 3 0 0<br />
a p ri l 1 0 8 . 0 2 9 1 2 2 . 4 4 1 1 0 4 . 8 1 0 120.253 1 6 4 . 4 3 1<br />
m e i 9 1 . 7 9 0 1 3 9 . 6 4 1 1 1 5 . 3 2 8 118.071 1 4 2 . 3 4 1<br />
j u n i 7 7 . 9 3 2 8 8 . 4 3 8 8 6 . 7 0 1 96.607 1 1 5 . 9 3 5<br />
j u l i 8 4 . 0 1 7 101.004 1 0 9 . 1 5 9 1 0 1 . 4 7 1 1 0 9 . 7 2 8<br />
a u g u s t u s 98.213 1 2 6 . 6 8 8 1 1 5 . 4 2 6 122.684 1 3 8 . 3 5 6<br />
s e p t e m b e r 7 7 . 0 7 3 1 0 7 . 5 4 0 8 3 . 3 5 2 110.516 9 5 . 1 7 7<br />
o k t o b e r 8 1 . 5 4 2 1 4 0 . 5 7 5 9 2 . 9 3 8 129.733 9 1 . 7 7 4<br />
n ove m b e r 55.568 1 2 5 . 3 5 5 8 1 . 9 8 3 88.934 7 2 . 0 9 4<br />
d e c e m b e r 6 3 . 3 3 9 152.517 8 1 . 3 2 0 92.549 5 9 . 7 6 7<br />
t o t a a l 9 4 5 . 8 6 3 1 3 2 8 . 2 9 1 1 0 8 4 . 6 5 2 1 2 2 9 . 4 4 5 1 3 1 0 . 4 9 7<br />
i n d e x . 098 .134 .112 .125 .135<br />
( 1989 = 100 )<br />
B e z o e k c i j fers studiezaal bibliotheek<br />
en Rijkspre n t e n k a b i n e t<br />
B e zo e ke rs studiezaal: ( raadplegen van<br />
b o e ken uit de bibliotheek en we rke n<br />
uit het Rijksprentenkabinet) 3.592<br />
Door externen geraadpleegde boeke n<br />
en tijdschriften en ve i l i n g c a t a l o g i : 7 . 1 6 2<br />
( w a a rvan 5.132 boeke n , 859 tijdschri f-<br />
t e n , 654 veilingcatalogi en 517 ko s t b a r e<br />
we rke n )<br />
Aantal aanv ragen prenten, t e ke n i n g e n<br />
en fo t o ’s : 3.080 (waarvan 2.155<br />
p r e n t e n , 889 tekeningen en 36 fo t o ’s )
Financieel overz i c h t 1 9 9 9<br />
1 1 6 Bericht van de Raad van To e z i c h t<br />
1 1 7 Verslag van de directie<br />
1 2 2 Geconsolideerde balans<br />
1 2 3 Geconsolideerde functionele<br />
e x p l o i t a t i e r e k e n i n g<br />
1 2 4 Geconsolideerd kasstroomoverzicht<br />
1 2 6 Grondslagen voor waardering en<br />
r e s u l t a a t b e p a l i n g<br />
1 2 9 Toelichting op de geconsolideerde<br />
b a l a n s<br />
1 3 6 Toelichting op de geconsolideerde<br />
functionele exploitatierekening<br />
1 3 9 S t i c h t i n g s b a l a n s<br />
1 4 0 Exploitatierekening van de<br />
S t i c h t i n g<br />
1 4 0 Toelichting op de stichtingsbalans<br />
1 4 1 Overige gegevens<br />
1 4 2 M e e r j a r e n o v e r z i c h t<br />
1 4 3 Samenstelling Raad van To e z i c h t<br />
115
116<br />
Bericht van de Raad van To e z i c h t<br />
Op 27 m a a rt <strong>1999</strong> is onze collega, de heer M.J. Drabbe op 57- jarige leeftijd overleden. Michael Drabbe heeft zich<br />
niet alleen als lid van de Raad van Toezicht, maar ook als bestuurslid van de Stichting de Staalmeesters en het<br />
<strong>Rijksmuseum</strong> Fonds en als bestuurslid van de Ve reniging van Vrienden voor Aziatische Kunst, altijd met veel enthou -<br />
siasme en inspiratie ingezet voor het <strong>Rijksmuseum</strong>. Het museum zal hem node moeten missen.<br />
J a a rrekening en bestemming van het exploitatiesaldo<br />
De door de directie opgestelde jaarrekening over het boekjaar <strong>1999</strong> is gecontroleerd door Deloitte &<br />
Touche Accountants (conform artikel 13 . 3 van de statuten). Hun accountantsverklaring is opgenomen bij<br />
de overige gegevens. De jaarrekening is door de directie ter goedkeuring voorgelegd aan de Raad van<br />
Toezicht. De Raad heeft mede op grond van de accountantsverklaring en hun verslag de jaarrekening goedgekeurd<br />
waarna deze door de algemeen directeur van de Stichting is vastgesteld (conform artikel 13 . 4 v a n<br />
de statuten). In overleg met de directie is besloten het exploitatiesaldo toe te voegen aan de vrije reserv e s .<br />
M u t a t i e s<br />
De voorzitter van de Raad van Toezicht, de heer Dr Ir Th. Quené, heeft zijn functie met ingang van 1<br />
juni <strong>1999</strong> neergelegd. De heer Quené heeft vanaf de voorbereiding van de verzelfstandiging en de voorbereidende<br />
onderhandelingen met het departement een belangrijke inbreng gehad. Hij heeft de functie<br />
van voorzitter in alle opzichten op voortreffelijke wijze vervuld. Wij zijn hem daarvoor zeer erkentelijk.<br />
De heer Mr J.M. Hessels heeft hem per 1 juni <strong>1999</strong> als voorzitter opgevolgd. Per 21 juni <strong>1999</strong> zijn de<br />
heer Dr H.H.F Wijffels en mevrouw Drs P.M. Noordervliet-Bol als lid toegetreden.<br />
To e z i c h t<br />
Met de directie is in het verslagjaar regelmatig overleg geweest over de gang van zaken en is driemaal<br />
vergaderd. Hierbij werd bijzondere aandacht besteed aan de administratieve organisatie en interne controle,<br />
Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong>, beveiligingsaspecten, recuperatiekunst, de personele doelstellingen, de<br />
herstructurering van bedrijfsprocessen, de operationele gang van zaken, het operationele en investeringsbudget<br />
en de financiële resultaten. Daarnaast heeft de Raad de subsidieaanvraag voor de<br />
Kunstenplan periode 2001 – 2004 en het financiële plan met betrekking tot de activiteiten rondom Het<br />
Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong> gedurende de periode 2001 – 2008 goedgekeurd. Tevens heeft een lid van de Raad<br />
van Toezicht een speciale overlegvergadering met de ondernemingsraad bijgewoond.<br />
De Raad van Toezicht complimenteert de directie en de medewerkers met de behaalde resultaten over<br />
1 9 9 9 en heeft waardering voor de wijze waarop dit is behaald.<br />
Amsterdam, 21 maart 2000 De Raad van To e z i c h t Mr J.M. Hessels, voorzitter<br />
Prof. Mr I.P. Asscher- Vo n k<br />
Drs P.M. Noorderv l i e t - B o l<br />
Prof. Dr J.R. Glasz<br />
Dr H.H.F. Wijffels<br />
Neil MacGregor
117<br />
Verslag van de dire c t i e<br />
R e s u l t a t e n<br />
Het boekjaar 1 9 9 9 is afgesloten met een positief exploitatiesaldo van n l g 1.6 4 9.0 0 0 ten opzichte van<br />
een begroot overschot van n l g 5 0 0.0 0 0.<br />
Dit hoger dan begroot resultaat van n l g 1.149.000 is voornamelijk toe te schrijven aan hogere<br />
baten (n l g 6.683.000). Deze hogere baten betreffen onder meer de hogere entreeopbrengsten (n l g<br />
2.412.000) door grotere bezoekersaantallen, de bruto marge verkopen van de tijdelijke winkel in verband<br />
met de tentoonstelling Van Gogh te Gast (n l g 488.000) en een niet begrootte bijdrage van de<br />
VSB inzake projecten van de afdeling Nederlandse Geschiedenis (n l g 444.000). Tevens is de subsidie<br />
OCenW hoger dan begroot (n l g 1.035.000) als gevolg van aanpassingen aan prijs/loonstijgingen. De<br />
gevolgen van de fusie met Stichting De Staalmeesters zijn bij het opstellen van de begroting <strong>1999</strong> n i e t<br />
meegenomen. In de jaarrekening <strong>1999</strong> is hierom sprake van een hogere vrijval uit de egalisatiereserve<br />
investeringsbijdragen (n l g 1.841.000) .<br />
Tegenover deze hogere baten stonden ook hogere kosten (n l g 3.363.000). Als gevolg van de fusie<br />
met de voormalige Stichting De Staalmeesters stegen de afschrijvingslasten (n l g 2.101.000). De<br />
dotatie aan de voorziening huisvesting waarmee in 1998 een aanzet werd gemaakt, is in <strong>1999</strong> g e c o n t i-<br />
nueerd (n l g 500.000). Tijdens het jaar zijn er extra bedragen gefourneerd aan het tentoonstellingsbudget<br />
(n l g 484.000) alsmede voor publiciteit algemeen (n l g 379.000) en digitaliseringsprojecten<br />
(n l g 250.000). Tevens zijn er extra publicaties uitgebracht (n l g 468.000) .<br />
De rente baten waren over 1 9 9 9 hoger dan begroot (n l g 4 4 5.0 0 0). Hier staat tegenover dat door<br />
de fusie met de Stichting De Staalmeester in 1 9 9 9 sprake was van niet begrote rentelasten (n l g<br />
5 6 4.0 0 0) inzake de hypotheek Druckerv l e u g e l .<br />
Het saldo van de buitengewone baten en lasten bedraagt n l g 2.306.000 negatief. Belangrijkste<br />
aandeel hiervan bestaat uit de toevoeging aan de voorziening herstructurering van n l g 1.370.000.<br />
Daarnaast bleek bij een nauwkeurige analyse van de situatie met betrekking tot de tekorten bij het<br />
S F P, als gevolg van de verzelfstandiging, inzake pensioen- en VUT voorzieningen, dat aanvullende<br />
r e s e rveringen om deze tekorten op te vangen noodzakelijk zijn. Het jaarlijks tekort gedurende de<br />
jaren <strong>1999</strong> tot en met 2001 bedraagt voor de musea gezamenlijk circa 3,2 miljoen op jaarbasis. In<br />
verband hiermee is over <strong>1999</strong> een extra last genomen van n l g 1.072.000.<br />
Fusie met de Stichting De Staalmeesters<br />
Op 2 7 oktober 1 9 9 9 is het voorstel tot fusie tussen Stichting Het <strong>Rijksmuseum</strong> (verkrijgende rechtspersoon)<br />
en Stichting De Staalmeesters (verdwijnende rechtspersoon) ondertekend. De fusie betreft<br />
een juridische fusie, in de zin van artikel 2: 3 0 9 van het Burgerlijk Wetboek. De volgende redenen
118<br />
waren aanleiding voor deze fusie:<br />
Juridisch oogpunt<br />
Stichting Het <strong>Rijksmuseum</strong> heeft zich steeds garant gesteld voor de schulden van Stichting<br />
De Staalmeesters. De verbouwing van de Druckervleugel (Zuidvleugel), waarvoor Stichting De<br />
Staalmeesters mede is opgericht, is inmiddels met succes afgerond. Het resterende batig saldo van<br />
Stichting De Staalmeesters kan alleen in het belang van Stichting Het <strong>Rijksmuseum</strong> worden aangewend<br />
en gaat middels deze juridische fusie onder algemene titel over naar Stichting Het<br />
R i j k s m u s e u m .<br />
Economisch oogpunt<br />
De beide stichtingen werken reeds enige tijd op hechte wijze samen en zijn feitelijk bezien reeds<br />
geïntegreerd. De juridische integratie zal een positieve invloed hebben op de aanwezige economische<br />
spankracht en verdere uitbreiding van de bedrijfsactiviteiten ten goede komen. Voorts zal de fusie leiden<br />
tot kostenbesparingen.<br />
Sociaal oogpunt<br />
De fusie heeft geen gevolgen op het sociale vlak aangezien er geen personele consequenties zijn verbonden<br />
aan de fusie.<br />
Overeenkomstig artikel 5 van het fusievoorstel, zijn de financiële gegevens van Stichting De<br />
Staalmeesters met ingang van 1 januari 1 9 9 9 opgenomen en verantwoord in de jaarrekening van<br />
Stichting Het <strong>Rijksmuseum</strong>.<br />
<strong>Rijksmuseum</strong> Holding B.V. en <strong>Rijksmuseum</strong> Merchandising B.V.<br />
Medio <strong>1999</strong> zijn de <strong>Rijksmuseum</strong> Holding B.V. (100 % deelneming van Stichting Het <strong>Rijksmuseum</strong>)<br />
en de <strong>Rijksmuseum</strong> Merchandising B.V. (100 % deelneming van <strong>Rijksmuseum</strong> Holding B.V.) opgericht.<br />
Aanleiding voor de oprichting van beide vennootschappen is de verdere uitbreiding van de<br />
commerciële activiteiten van Het <strong>Rijksmuseum</strong> buiten de muren van het museum zelf. Door het<br />
opzetten van een holdingstructuur voor deze activiteiten, wordt een organisatorische, financiële en<br />
fiscale afgrenzing van deze activiteiten ten opzichte van de reguliere museale activiteiten bewerkstelligd.<br />
Bij verdere uitbreiding van de commerciële activiteiten in de toekomst, zal ook verdere uitbreiding<br />
van deze holdingstructuur plaatsvinden. Door de oprichting van eerder genoemde twee vennootschappen,<br />
is bij het opstellen van de jaarrekening <strong>1999</strong> sprake van consolidatie van groepsbalansen<br />
en exploitatierekeningen.<br />
O p b rengsten en bezoekers<br />
In het jaar 1 9 9 9 kwamen 1.3 1 0.4 9 7 bezoekers naar het <strong>Rijksmuseum</strong>. Hiermee werd bijna het succesvolle<br />
Jan Steen Jaar 1 9 9 6 geëvenaard. De hoge bezoekersaantallen zijn voor een deel het resultaat<br />
van de tentoonstelling "Van Gogh te gast" in de Zuidvleugel. Daarnaast is het bezoek in de zomerpe-
119<br />
riode hoog geweest. Ook is er door de programmering een verschuiving te constateren van nationaal<br />
(5 2 % in 1 9 9 8, 3 9 % in 1 9 9 9), naar internationaal publiek (4 8 % in 1 9 9 8, 6 1 % in 1 9 9 9) .<br />
De in 1998 ingezette lijn van inkomstenoptimalisatie zet door. Naast de hogere opbrengsten van<br />
entreegelden hebben met name de inkomsten uit merchandising en winkelverkoop in <strong>1999</strong> b i j g e d r a-<br />
gen aan het positieve exploitatieresultaat. Er is tevens gestart met verkopen via Internet. Ook de<br />
opbrengsten uit sponsoring zijn sterk verbeterd ten opzichte van voorgaande jaren. De verh o u d i n g<br />
subsidie/eigen inkomsten is sinds de verzelfstandiging in 1995 sterk verbeterd.<br />
1 9 9 5 1 9 9 6 1 9 9 7 1 9 9 8 1 9 9 9<br />
Subsidie OCenW 7 0 % 6 5 % 6 8 % 6 0 % 5 7 %<br />
Met de verhouding van 5 7 % subsidie ten opzichte van 4 3 % eigen inkomsten is het <strong>Rijksmuseum</strong> in<br />
1 9 9 9 ruim boven de target uit het ondernemingsplan 1 9 9 9/2 0 0 0 b e l a n d .<br />
H e r s t ru c t u rering bedrijfsprocessen en re d u c e ren van kosten<br />
In <strong>1999</strong> is de nieuwe structuur van de <strong>Rijksmuseum</strong>organisatie doorgevoerd en is de grote herstructureringsoperatie<br />
beëindigd. De reorganisatie van het facilitair bedrijf is succesvol afgerond; de avonden<br />
nachtdiensten bij de afdeling installaties zijn opgeheven, de personeelskantine is uitbesteed, er<br />
heeft een afslanking plaatsgevonden bij het gebouwenbeheer en de procedure Europese aanbesteding<br />
van de huishoudelijke dienst is opgestart. Daarnaast zijn er nieuwe afdelingen gevormd op<br />
inhoudelijk gebied, te weten de afdeling Tentoonstellingen, de afdeling Marketing & Communicatie<br />
en Bureau Collecties.<br />
De voorziening herstructurering die op de balans ultimo <strong>1999</strong> te zien is betreft de afwikkeling van<br />
rechten die voortvloeien uit het sociaal plan; de afwikkeling van de opleidingsverplichtingen voortvloeiend<br />
uit de herstructurering, de kosten van de Europese aanbesteding huishoudelijke dienst en<br />
de daaruit voortvloeiende personele kosten (waaronder pensioenverplichtingen). Daarnaast zijn er<br />
posten opgenomen voor (juridische) adviezen en de in 2000 te houden evaluatie.<br />
Pensioen & VUT<br />
Gedurende <strong>1999</strong> is duidelijkheid verkregen over het verwachte tekort ultimo <strong>1999</strong> van de Ve r e n i g i n g<br />
van Rijksgesubsidieerde Musea (VRM) bij de pensioenuitvoerder SFP. Dit verwachte tekort voor de<br />
totale musea bedraagt circa n l g 5 miljoen. Voor 2000 en 2001 valt er jaarlijks nog eens een tekort te<br />
v e rwachten voor de totale musea van circa n l g 3,2 miljoen per jaar. Deze tekorten ontstaan door de<br />
hoge VUT-lasten (circa n l g 1,8 miljoen per jaar) en door verschillen tussen de doorsnee premie volgens<br />
de bij de verzelfstandiging vastgestelde staffel, en de werkelijke actuariële premie benodigd voor<br />
de inkoop van de rechten. Deze tekorten komen voor rekening van de Musea. Aangezien er geen volledig<br />
inzicht is voor het <strong>Rijksmuseum</strong> en de andere musea, in welke mate zij individueel hebben bij-
120<br />
gedragen in het totale tekort, is het aandeel van het <strong>Rijksmuseum</strong> in dit tekort bepaald uitgaande<br />
van de relatieve omvang van het <strong>Rijksmuseum</strong> ten opzichte van het totaal. Dit houdt in dat het <strong>Rijksmuseum</strong><br />
circa 28 % van het tekort ultimo <strong>1999</strong> (circa n l g 1,5 miljoen) voor haar rekening zal moeten<br />
nemen. Dit bedrag is per jaareinde opgenomen als nog te betalen. Tevens betekent dit voor de<br />
jaren 2000 en 2001 jaarlijks een extra pensioenlast van circa n l g 1 miljoen.<br />
Stelselwijziging Rijksgebouwendienst<br />
In <strong>1999</strong> is de zogenaamde stelselwijziging van de Rijksgebouwendienst van kracht geworden. Omdat<br />
de financiële gevolgen van deze omslag verregaand zijn, is er een werkgroep door de VRM in het<br />
leven geroepen die in overleg met de Rijksgebouwendienst het voorbereidende werk voor de (huur)<br />
contractswijzigingen met de musea zou voorbereiden. Gaandeweg is duidelijk geworden dat er geen<br />
garantie van het Ministerie van OCenW komt om de financiële gevolgen hiervan budgettair neutraal<br />
te laten plaatsvinden. Momenteel bevindt dit overleg zich in een patstelling.<br />
Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong><br />
Het jaar <strong>1999</strong> heeft in het teken gestaan van de voorbereidingen voor de grootscheepse renovatie van<br />
het <strong>Rijksmuseum</strong>complex. Naast het functioneel programma van eisen dat in 1998 gereed kwam, is er<br />
in <strong>1999</strong> een technisch programma van eisen geformuleerd (maart <strong>1999</strong>) en is er door een regiegroep<br />
bestaande uit de Rijksgebouwendienst (VROM), het Ministerie van OCenW (cultureel erf g o e d )<br />
en het <strong>Rijksmuseum</strong>, een structuurplan vervaardigd (VROM/RGD 16 augustus <strong>1999</strong>) waarin de plannen<br />
verwoord worden. De uitkomst van het structuurplan waren een drietal varianten (inpassingstudies)<br />
waarbij als indicatieve kostenopstellingen bedragen variërend van n l g 430 miljoen tot n l g 485<br />
miljoen (inclusief BTW) voorkomen. Op basis van dit structuurplan heeft het kabinet op 19 n o v e m-<br />
ber <strong>1999</strong> een bijdrage van n l g 100 miljoen toegekend ten behoeve van het <strong>Rijksmuseum</strong> Amsterdam<br />
(modernisering en gebruiksklaar maken voor de volgende eeuw). Er wordt verwacht dat het project<br />
kan plaatsvinden in de periode 2003 tot en met 2006.<br />
Vooruitlopend op het project zullen er een groot aantal maatregelen op het gebied van de brandveiligheid<br />
getroffen moeten worden (aanschrijving tot het treffen van voorzieningen stadsdeel<br />
Amsterdam Oud Zuid, 4 februari 2000) om de gebruiksvergunning van de brandweer te continueren<br />
tot aan de renovatie.<br />
Planning 2 0 0 0 tot en met 2 0 0 8<br />
In 1998 is er een ondernemingsplan <strong>1999</strong>/2000 v e rvaardigd waarin een groot aantal doelstellingen<br />
op financieel en personeel gebied zijn geformuleerd. Er kan geconcludeerd worden dat sinds 1998<br />
met name de doelstelling om het eigen vermogen van de Stichting op te bouwen naar een niveau<br />
waarmee de benodigde weerstand voor calamiteiten (waaronder omzetderving) gewaarborgd is, voor<br />
80 % gehaald is. In de toelichting op het vermogen is de opbouw per jaar vanaf 1997 u i t e e n g e z e t .<br />
Het financiële plan 2001 tot en met 2008 is gebaseerd op de veronderstelling dat de grootscheepse
121<br />
renovatie zijn beslag gaat krijgen in de periode 2003 tot en met 2006 waarbij voorwaarde scheppende<br />
onderdelen al in 2001 tot en met 2002 uitgevoerd kunnen worden. Tevens wordt er rekening gehouden<br />
met een substantiële bijdrage van het <strong>Rijksmuseum</strong> voor de museale herinrichting. Er is tevens<br />
rekening gehouden met een zeer beperkte openstelling (Zuidvleugel) van het <strong>Rijksmuseum</strong> tijdens<br />
het renovatieproces.<br />
S u b s i d i e<br />
De Stichting Het <strong>Rijksmuseum</strong> wordt gesubsidieerd door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en<br />
Wetenschappen (OCenW). Voor de periode 1997-2000 is door het Ministerie van OCenW een meerjarig<br />
instellingssubsidie verleend van in totaal n l g 120.132.000. Binnen de gereserveerd subsidie is<br />
een bedrag opgenomen voor kunstaankopen van n l g 750.000. Jaarlijks wordt de subsidie aangepast<br />
aan de ontwikkeling van de loonkosten en overige prijspeilwijzigingen.<br />
Amsterdam, 2 1 maart 2 0 0 0<br />
De Dire c t i e<br />
Prof. Drs R. de Leeuw, hoofddirecteur<br />
Dr J.P. Filedt Kok, directeur collecties<br />
Drs D.J. Elders, zakelijk directeur
122<br />
G e c o n s o l i d e e rde balans<br />
(na bestemming exploitatiesaldo)<br />
( b e d ragen x NLG 1.000) 31 december <strong>1999</strong> 31 december 1998<br />
Vaste activa<br />
Immateriële vaste activa .329 . 000<br />
Materiële vaste activa 21 . 520 10 . 130<br />
Financiële vaste activa 8 . 400 . 000<br />
3 0 . 2 4 9 1 0 . 1 3 0<br />
Vlottende activa<br />
Vo o r r a d e n 1 . 317 1 . 707<br />
Vo r d e r i n g e n 6 . 851 4 . 439<br />
Liquide middelen 18 . 646 15 . 590<br />
2 6 . 8 1 4 2 1 . 7 3 6<br />
Af: kortlopende schulden 1 6 . 4 9 4 1 4 . 0 0 5<br />
We r k k a p i t a a l 1 0 . 3 2 0 7 . 7 3 1<br />
Te fi n a n c i e ren vermoge n 4 0 . 5 6 9 1 7 . 8 6 1<br />
G r o e p s v e r m o g e n 10 . 507 5 . 574<br />
Bestemmingsfonds kunstaankopen . 078 .307<br />
E g a l i s a t i e r e s e rve investeringsbijdragen 16 . 504 5 . 205<br />
Vo o r z i e n i n g e n 6 . 430 6 . 703<br />
Langlopende schulden 7 . 050 . 072<br />
F i n a n c i e rend vermogen 4 0 . 5 6 9 1 7 . 8 6 1
123<br />
G e c o n s o l i d e e rde functionele exploitatiere ke n i n g<br />
( b e d ragen x NLG 1.000) 1 9 9 9 1 9 9 9 1 9 9 8<br />
( u i t ko m s t ) ( b e g r o t i n g ) ( u i t ko m s t )<br />
O p b re n g s t e n<br />
Directe opbrengsten 2 0 . 6 3 7 1 6 . 8 7 5 1 8 . 6 0 8<br />
Indirecte opbrengsten .7 2 7 .7 1 8 .526<br />
totaal opbre n g s t e n 2 1 . 3 6 4 1 7 . 5 9 3 1 9 . 1 3 4<br />
B i j d r a g e n<br />
Subsidie Ministerie OCenW 3 3 . 0 3 2 3 1 . 9 9 7 3 1 . 8 1 0<br />
Overige subsidies en bijdragen 3 . 2 9 9 1 . 4 2 2 1.499<br />
totaal bijdra ge n 3 6 . 3 3 1 3 3 . 4 1 9 33.309<br />
som der baten 5 7 . 6 9 5 5 1 . 0 1 2 5 2 . 4 4 3<br />
L a s t e n<br />
B e h e e r s l a s t e n 34 . 487 31 . 902 30 . 245<br />
C o l l e c t i e f u n c t i e 9 . 056 9 . 576 9 . 392<br />
P u b l i e k s f u n c t i e 10 . 436 9 . 138 9.577<br />
som der lasten 5 3 . 9 7 9 5 0 . 6 1 6 4 9 . 2 1 4<br />
Rentebaten en soortgelijke baten .8 9 6 .2 0 0 .7 7 1<br />
Rentelasten en bankkosten -.6 5 7 .- 9 6 -.1 0 2<br />
totaal saldo rentebaten en -lasten .2 3 9 .1 0 4 .6 6 9<br />
saldo uit gewone bedri j f s u i t o e fe n i n g 3 . 9 5 5 -.5 0 0 3 . 8 9 8<br />
Buitengewone baten .4 8 3 . 0 00 1 . 1 6 6<br />
Buitengewone lasten - 2 . 7 8 9 . 0 00 -2.328<br />
totaal saldo buitengewone baten en lasten - 2 . 3 0 6 . 0 00 - 1 . 1 6 2<br />
E x p l o i t a t i e s a l d o 1 . 6 4 9 .5 0 0 2 . 7 3 6
124<br />
G e c o n s o l i d e e rd kasstro o m ove r z i c h t<br />
( b e d ragen x NLG 1.000) 1 9 9 9 1 9 9 9 1 9 9 8<br />
( u i t ko m s t ) ( b e g r o t i n g ) ( u i t ko m s t )<br />
K a s s t room uit operationele activiteiten<br />
E x p l o i t a t i e r e s u l t a a t 1 . 6 4 9 .5 0 0 2 . 7 3 6<br />
Aanpassingen voor:<br />
Afschrijvingen materiële vaste activa 4 . 634 2 . 801 2.268<br />
Afschrijvingen materiële vaste activa . 005 . 000 . 000<br />
Vrijval egalisatiereserve investeringsbijdragen - 3 . 418 - 1 . 294 - 1 . 291<br />
Mutatie voorzieningen -.273 -.120 1.657<br />
bruto kasstroom uit operationele activiteiten 2 . 5 9 7 1 . 8 8 7 5.370<br />
Mutatie in voorraden .3 9 0 . 0p m -.2 2 4<br />
Mutatie in vorderingen -2 . 5 9 6 . 0p m -1 . 6 5 0<br />
Mutatie in kortlopende schulden 1.8 4 7 . 0p m .8 2 6<br />
netto kasstroom uit operationele activiteiten 2 . 2 3 8 1 . 8 8 7 4 . 3 2 2<br />
K a s s t room uit inve s t e r i n g s a c t i v i t e i t e n<br />
Investeringen in materiële vaste activa - 1 . 349 - 3 . 626 - 2 . 733<br />
Investeringen in immateriële vaste activa -.334 . 000 . 000<br />
Desinvesteringen in materiële vaste activa . 029 . 000 . 000<br />
Ontvangen egalisatiereserve investeringsbijdragen . 076 . 000 .168<br />
k a s s t room uit inv e s t e ri n g s a c t i v i t e i t e n - 1 . 5 7 8 - 3 . 6 2 6 - 2 . 5 6 5<br />
K a s s t room uit financieringsactiviteiten<br />
Ontvangsten op financiële vaste activa 1 . 400 1.400 1.400<br />
Aflossingen op langlopende schulden - 1 . 244 - 2 . 141 - 2 . 724<br />
Bijdragen en schenkingen kunstaankopen 5 . 657 2 . 230 3 . 682<br />
K u n s t a a n k o p e n - 5 . 886 - 2 . 950 - 3 . 385<br />
k a s s t room uit fi n a n c i e ri n g s a c t i v i t e i t e n .- 7 3 -1.461 - 1 . 0 2 7
125<br />
1 9 9 9 1 9 9 9 1 9 9 8<br />
( u i t ko m s t ) ( b e g r o t i n g ) ( u i t ko m s t )<br />
netto kasstroom uit operationele activiteiten 2 . 2 3 8 1 . 8 8 7 4.322<br />
k a s s t room uit inv e s t e ri n g s a c t i v i t e i t e n - 1 . 5 7 8 - 3 . 6 2 6 - 2 . 5 6 5<br />
k a s s t room uit fi n a n c i e ri n g s a c t i v i t e i t e n .- 7 3 -1.461 - 1 . 0 2 7<br />
mutatie liquide middelen 0 .5 8 7 - 3 . 2 0 0 .7 3 0<br />
Fusie <strong>Rijksmuseum</strong>–Stichting . 0 00 . 0 00 1 . 6 6 0<br />
Fusie Stichting de Staalmeesters 2 . 4 6 9 . 0 00 . 0 00<br />
Liquide middelen begin boekjaar 1 5 . 5 9 0 1 5 . 5 9 0 1 3 . 2 0 0<br />
Liquide middelen einde boekjaar 1 8 . 6 4 6 1 2 . 3 9 0 1 5 . 5 9 0<br />
Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode.<br />
Het verschil tussen de werkelijke toename van de liquide middelen van circa N L G 3 miljoen, ten<br />
opzichte van een begrote afname van circa N L G 3 miljoen, is met name ontstaan door de fusie met<br />
Stichting de Staalmeesters (N L G 2 , 5 miljoen), het uitstellen van een aantal belangrijke investeringen<br />
naar 2000 (N L G 1 , 9 miljoen) en een hoger dan begroot resultaat (N L G 1 , 1 m i l j o e n ).
126<br />
G rondslagen voor waardering en re s u l t a a t b e p a l i n g<br />
1 . A l g e m e e n<br />
1 . 1 . O p r i c h t i n g<br />
De Stichting Het <strong>Rijksmuseum</strong> is statutair opgericht per 1 juli 1 9 9 5 en is gevestigd te Amsterdam.<br />
1 . 2 . Doelstelling en activiteiten<br />
De Stichting Het <strong>Rijksmuseum</strong> heeft statutair als doel:<br />
– het in stand houden van het <strong>Rijksmuseum</strong> Amsterdam als museum van kunst en geschiedenis;<br />
– het (inter)nationale publiek een representatief overzicht van de Nederlandse kunst en geschiedenis<br />
vanaf de middeleeuwen en belangrijke aspecten van de Europese en Aziatische kunst te tonen.<br />
Dit impliceert dat het <strong>Rijksmuseum</strong> voorwerpen van kunst en geschiedenis verzamelt, bewaart,<br />
beheert, conserveert, restaureert, wetenschappelijk onderzoekt en bewerkt, presenteert, toegankelijk<br />
maakt en tentoonstellingen organiseert. De Stichting is een permanente instelling, toegankelijk voor<br />
het publiek en niet gericht op het maken van winst. De Stichting kan ter bereiking van haar doel<br />
samenwerken met alle daarvoor in aanmerking komende (overh e i d s ) i n s t e l l i n g e n .<br />
1 . 3 . M i d d e l e n<br />
De Stichting verkrijgt haar middelen met name door:<br />
– verkoop van toegangsbewijzen;<br />
– opbrengst van copyrights, verkoop van prentbriefkaarten, posters, catalogi en dergelijke;<br />
– schenkingen, legaten en erf s t e l l i n g e n ;<br />
– subsidies, bijdragen van overheden en donaties.<br />
2. Indeling jaarrekening en vergelijkende cijfers<br />
De indeling van de jaarrekening is met ingang van 1997 gebaseerd op het op 6 februari 1998 v e r-<br />
schenen Handboek financiële verantwoording cultuursubsidies Musea van het Ministerie van OCenW.<br />
Deze indeling is grotendeels gelijk aan die van het Burgerlijk Wetboek, Boek 2, Titel 9.<br />
De in het handboek gestelde eisen beogen enerzijds duidelijkheid te bieden aan de instellingen zelf<br />
en anderzijds uniformiteit te bevorderen in de presentatie van de te leveren financiële gegevens.
Bericht van de Raad van To e z i c h t<br />
127<br />
3. Wa a rd e r i n g s g ro n d s l a g e n<br />
3.1. Algemeen<br />
De waardering en bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van historische kosten. Vo o r z o v e r<br />
niet anders is vermeld zijn de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. Baten en lasten<br />
worden toegerekend aan het jaar waarop ze betrekking hebben, ongeacht of ze tot ontvangsten of<br />
uitgaven hebben geleid. Baten worden slechts opgenomen voorzover zij op balansdatum zijn gerealiseerd.<br />
Lasten en risico’s die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar, worden in acht<br />
genomen indien zij voor het maken van de jaarrekening bekend zijn geworden.<br />
3 . 2. Criteria voor consolidatie<br />
In de geconsolideerde jaarrekening zijn de financiële gegevens opgenomen van Stichting Het<br />
<strong>Rijksmuseum</strong> en van de groepsmaatschappijen waarin Stichting Het <strong>Rijksmuseum</strong> direct of indirect<br />
meer dan de helft van het stemgerechtigde kapitaal houdt of waarin Stichting Het <strong>Rijksmuseum</strong> op<br />
grond van aanvullende regelingen beschikt over de beslissende zeggenschap ter zake van het bestuur<br />
en het financiële beleid. De activa, passiva, resultaten en kasstromen van deze groepsmaatschappijen<br />
zijn in de consolidatie betrokken onder eliminatie van de onderlinge verhoudingen en transacties.<br />
De opgenomen groepsmaatschappijen, gevestigd te Amsterdam, zijn:<br />
- <strong>Rijksmuseum</strong> Holding B.V. (deelname 1 0 0 % )<br />
- <strong>Rijksmuseum</strong> Merchandising B.V. (deelname 1 0 0 % )<br />
3 . 3. Omrekening van vreemde valuta<br />
Vorderingen, schulden en verplichtingen in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koers per<br />
balansdatum. Transacties in vreemde valuta gedurende verslagperiode zijn in de jaarrekening verwerkt<br />
tegen de afwikkelingskoers. Uit de omrekening per balansdatum voortvloeiende koersverschillen<br />
worden opgenomen in de exploitatierekening.<br />
3 . 4. Kunstcollectie<br />
De kunstcollectie is eigendom van de Staat der Nederlanden en is daarom niet in de balans opgenomen.<br />
De collectie is ook niet verzekerd.
128<br />
3 . 5. Grondslagen voor de waardering van activa en passiva<br />
3 . 5 . 1. Immateriële vaste activa<br />
De kosten van programmeren, vormgeven en overige bijkomende kosten inzake de We b - s i t e<br />
<strong>Rijksmuseum</strong>, worden geactiveerd als ‘Web-site’ tot ten hoogste de aan derden gedane uitgaven<br />
verminderd met de afschrijvingen. De afschrijvingen vinden lineair plaats en zijn gebaseerd op een<br />
economische levensduur van 3 j a a r.<br />
3 . 5 . 2. Materiële vaste activa<br />
De materiële vaste activa worden gewaardeerd op verkrijgingsprijs, verminderd met de cumulatieve<br />
afschrijvingen. De afschrijvingen zijn gebaseerd op de geschatte economische levensduur en worden<br />
berekend op basis van een vast percentage van de verkrijgingsprijs. Er wordt afgeschreven vanaf het<br />
moment van ingebruikneming.<br />
De waarde en de resterende levensduur van de inventaris en de opstelling vaste presentatie collectie<br />
van voor de verzelfstandiging, alsmede die van de Zuidvleugel (begin 1996 overgedragen aan de<br />
Stichting Het <strong>Rijksmuseum</strong>) zijn gebaseerd op taxaties door onafhankelijke derden. Deze activa en<br />
hun afschrijvingen zijn overeenkomstig deze taxaties opgenomen.<br />
3 . 5 . 3. Vo o rr a d e n<br />
De voorraden worden gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs of lagere netto-opbrengstwaarde.<br />
3 . 5 . 4. Vo rd e r i n g e n<br />
De vorderingen worden opgenomen tegen nominale waarde, onder aftrek van de noodzakelijk geachte<br />
voorzieningen voor oninbaarheid. Deze voorzieningen zijn bepaald op basis van een beoordeling<br />
van de individuele vorderingen.<br />
3 . 5 . 5. Egalisatiere s e rve investeringsbijdragen<br />
Ontvangen investeringssubsidies en bijdragen ten behoeve van de aanschaf van materiële vaste activa<br />
worden verantwoord onder de post egalisatiereserve investeringsbijdragen. Deze post valt vrij ten gunste<br />
van de exploitatierekening overeenkomstig de afschrijving op de met deze subsidies en bijdragen<br />
verkregen materiële vaste activa.<br />
3 . 5 . 6 . Vo o rz i e n i n g e n<br />
De voorzieningen worden op nominale waarde gewaardeerd.
129<br />
3 . 6 . G rondslagen voor de bepaling van het re s u l t a a t<br />
3 . 6 . 1. Exploitatiesubsidie OCenW<br />
De onderdelen van de subsidie die bestemd zijn voor kunstaankopen en de financiering van de<br />
Zuidvleugel zijn gezien hun aard niet ten gunste van de exploitatierekening gebracht.<br />
3 . 6 . 2. Schenkingen en kunstaankopen<br />
Schenkingen en subsidies voor kunstaankopen worden gezien hun aard niet in de exploitatierekening<br />
verantwoord, maar rechtstreeks aan het bestemmingsfonds toegevoegd. Kunstaankopen worden rechtstreeks<br />
betaald uit dit bestemmingsfonds.<br />
3 . 6 . 3. Buitengewone re s u l t a t e n<br />
Buitengewone baten en lasten vloeien voort uit handelingen en gebeurtenissen die zich onderscheiden<br />
van de normale bedrijfsactiviteiten en zijn derhalve van incidentele aard.<br />
Toelichting op de geconsolideerde balans<br />
Immateriële vaste activa<br />
( b e d ragen x NLG 1.000)<br />
We b s i t e<br />
Stand 1 januari<br />
A a n s c h a f w a a r d e 0<br />
Cumulatieve afschrijvingen 0<br />
B o e k wa a rde 1 januari 0<br />
Mutaties boekjaar<br />
I n v e s t e r i n g e n 3 3 4<br />
A f s c h r i j v i n g e n -5<br />
Stand per 31 december<br />
3 2 9<br />
A a n s c h a f w a a r d e 3 3 4<br />
Cumulatieve Afschrijvingen -5<br />
B o e k wa a rde 31 december 3 2 9
130<br />
Materiële vaste activa Vo o ru i t Ve r b o u w i n g e n I nve n t a ri s M u s e a l e O ve ri g e To t a a l<br />
( b e d ragen x NLG 1.000) betaald op a p p a ratuur en i nve n t a ri s vaste<br />
m a t e ri ë l e I n ri c h t i n g b e d ri j f s -<br />
vaste activa<br />
m i d d e l e n<br />
Stand 1 januari<br />
A a n s c h a f w a a r d e 0 1 . 464 22 . 138 2 . 264 72 25 . 938<br />
Cumulatieve afschrijvingen 0 - 24 -15. 082 -446 -38 -15. 808<br />
B o e k wa a rde 1 januari 0 1 . 4 4 0 7.0 5 6 1.6 0 0 3 4 1 0 . 1 3 0<br />
Mutaties boekjaar<br />
Consolidatie: aanschafwaarde 0 21 . 006 0 0 0 21 . 006<br />
Consolidatie: cumulatieve<br />
a f s c h r i j v i n g e n 0 - 6 . 302 0 0 0 -6. 302<br />
Aanschafwaarde desinvesteringen 0 0 0 0 - 72 - 72<br />
Cumulatieve afschrijvingen<br />
d e s i n v e s t e r i n g e n 0 0 0 0 43 43<br />
I n v e s t e r i n g e n 379 38 821 21 90 1 . 349<br />
A f s c h r i j v i n g e n 0 -2. 249 -2. 136 -227 -22 -4. 634<br />
3 7 9 1 2 . 4 9 3 -1 . 3 1 5 -2 0 6 -3 9 1 1 . 3 9 0<br />
Stand per 31 december<br />
A a n s c h a f w a a r d e 3 7 9 2 2 . 5 0 8 2 2.9 5 9 2.2 8 5 9 0 4 8 . 2 2 1<br />
Cumulatieve afschrijvingen 0 -8 . 5 7 5 -1 7 . 2 1 8 -8 9 1 -1 7 -2 6 . 7 0 1<br />
B o e k wa a rde 31 december 3 7 9 1 3 . 9 3 3 5 . 7 4 1 1 . 3 9 4 7 3 2 1 . 5 2 0<br />
De verzekerde waarde ultimo 1 9 9 9 bedraagt n l g 1 7.8 7 5 . 0 0 0.
131<br />
Financiële vaste activa<br />
O ve rige financiële<br />
( b e d ragen x NLG 1.000) vaste activa<br />
Stand 1 januari 0<br />
Mutaties boekjaar<br />
Consolidatie Stichting De Staalmeesters 9 . 8 0 0<br />
Ontvangen op financiële vaste activa - 1 . 4 0 0<br />
Stand per 31 december 8 . 4 0 0<br />
De overige financiële vaste activa betreft een langlopende vordering, oorspronkelijk groot N L G<br />
16 . 850 . 000, inzake de door het Ministerie van VROM toegezegde bijdrage in de verbouwingskosten<br />
van de Druckervleugel conform contract d.d. 29 . 03 . 1993. Het restant van de lening wordt in zes jaarlijks<br />
gelijkblijvende termijnen van N L G 1.400.000 a f g e l o s t .<br />
Vo o rr a d e n<br />
31 december<br />
( b e d ragen x NLG 1.000) 1 9 9 9 1 9 9 8<br />
Voorraad museumwinkels 1.3 1 7 1 . 5 9 2<br />
Overige voorraden 0 1 1 5<br />
1 . 3 1 7 1 . 7 0 7<br />
Vo rd e r i n g e n<br />
31 december<br />
( b e d ragen x NLG 1.000) 1 9 9 9 1 9 9 8<br />
D e b i t e u r e n 195 326<br />
Vorderingen op gelieerde rechtspersonen 1 . 196 189<br />
Belastingen en sociale premies 649 763<br />
P e n s i o e n e n 2 . 292 1 . 815<br />
Overige vorderingen 1 . 601 1 . 259<br />
Overlopende activa 918 87<br />
Liquide midd e l e n<br />
6 . 8 5 1 4 . 4 3 9<br />
De banktegoeden zijn direct opeisbaar.<br />
De stichting beschikt over een kredietfaciliteit bij de ABN-AMRO bank van n l g 3.0 0 0.0 0 0.
132<br />
G ro e p s ve r m o g e n<br />
31 december<br />
( b e d ragen x NLG 1.000) 1 9 9 9 1 9 9 8<br />
Stand 1 januari 5 . 5 7 4 -2 . 8 0 0<br />
Uit bestemming van het re s u l t a a t 1 . 6 4 9 2 . 7 3 6<br />
Consolidatie <strong>Rijksmuseum</strong>-Stichting 0 1 . 576<br />
Consolidatie Stichting De Staalmeesters:<br />
Vermogen Stichting De Staalmeesters per 31 december 1998 333<br />
Aanpassing activa en passiva aan waarderingsgrondslagen <strong>Rijksmuseum</strong> 2 . 951<br />
I n b reng vermogen Stichting De Staalmeesters per 1 januari <strong>1999</strong> 3 . 2 8 4 0<br />
– Overboeking bestemmingsreserve herinrichting Nederlandse geschiedenis 0 8 0 0<br />
– Overboeking bestemmingsreserve Masterplan 0 5 0 0<br />
– Overboeking bestemmingsreserve tegenwaarde materiële vaste activa 0 2 . 7 6 2<br />
Stand per 31 december 1 0 . 5 0 7 5 . 5 7 4<br />
Het Ministerie van OCenW stelt, om ongewenste vermogensvorming middels subsidiegelden te voorkomen,<br />
een maximum aan de met de subsidie gerealiseerde exploitatieoverschotten. Gedurende een subsidieperiode<br />
mag maximaal tien procent van de totale subsidie over deze vierjaarsperiode worden ‘gereserveerd’. Vo o r<br />
de periode 1997 – 2000 betekent dit een maximale reservering van circa 12 miljoen. Exploitatieoverschotten<br />
uit een eerdere subsidieperiode worden meegenomen bij de beoordeling van de maximale reserv e r i n g .<br />
Hierbij dient opgemerkt te worden dat bij de berekening van de met de subsidie behaalde exploitatieoverschotten,<br />
rekening moet worden gehouden met de verhouding van de subsidieinkomsten ten opzichte van<br />
de totale inkomsten. Dit houdt in dat bij de berekening van de met de subiside gerealiseerde exploitatieoverschotten,<br />
niet het gehele, maar slechts een gedeelte van het exploitatieoverschot wordt toegerekend<br />
aan de subsidie. Ultimo <strong>1999</strong> geeft dit, uitgaande van de veronderstelling dat de subsidie van het<br />
Ministerie van OCenW circa 60 % van de totale inkomsten uitmaakt gedurende de subsidieperiode en<br />
d a a rv o o r, het volgende beeld ultimo <strong>1999</strong>:<br />
( b e d ragen x NLG 1.000) E x p l o i t a t i e ove rs c h o t V rij ter To t a a l<br />
s u b s i d i e<br />
b e s c h i k k i n g<br />
Vermogen per 1 januari 1997 0 1 . 055 1 . 055<br />
Exploitatieoverschot 1997 124 83 207<br />
Exploitatieoverschot 1998 1 . 642 1 . 094 2 . 736<br />
Inbreng Fusievermogen <strong>Rijksmuseum</strong> Stichting per 1 januari 1998 0 1 . 576 1 . 576<br />
Exploitatieoverschot <strong>1999</strong> 989 660 1 . 649<br />
Inbreng Fusievermogen Stichting De Staalmeesters januari 0 3 . 284 3 . 284<br />
2 . 7 5 5 7 . 7 5 2 1 0 . 5 0 7
133<br />
B e s t e m m i n g s fonds kunstaanko p e n<br />
31 december<br />
( b e d ragen x NLG 1.000) 1 9 9 9 1 9 9 8<br />
Stand 1 januari 3 0 7 1 0<br />
- Subsidie OCenW 750 750<br />
- Toevoeging uit opbrengst museumwinkels 1.250 1 . 250<br />
- Overige bijdragen en schenkingen t.b.v. kunstaankopen 3 . 657 1 . 682<br />
- Kunstaankopen -5. 886 -3. 385<br />
Stand per 31 december 7 8 3 0 7<br />
E g a l i s a t i e re s e rve inve s t e r i n g s b i j d r a g e n Ve r b o u w i n g I nve n t a ris appara t u u r M u s e a l e<br />
( b e d ragen x NLG 1.000) D ru c ke r- en inri c h t i n g i nve n t a ri s To t a a l<br />
v l e u g e l<br />
Stand 1 januari 0 4 . 0 1 5 1 . 1 9 0 5 . 2 0 5<br />
Consolidatie Stichting De Staalmeesters 1 4 . 6 4 1 0 0 1 4 . 6 4 1<br />
Aankopen materiële vaste activa uit barters 0 7 6 0 7 6<br />
Vrijval ten gunste van de exploitatierekening - 2 . 0 9 2 - 1 . 1 8 2 -1 4 4 - 3 . 4 1 8<br />
Stand per 31 december 1 2 . 5 4 9 2 . 9 0 9 1 . 0 4 6 1 6 . 5 0 4<br />
Vo o r z i e n i n g e n H u i s ve s t i n g Wa c h t g e l d e n Suppletie- en H e rs t ru c t u r e ri n g<br />
( b e d ragen x NLG 1.000) g e l d e n a f ko o p r e g e l i n g e n b e d ri j f s p r o c e s s e n To t a a l<br />
Stand 1 januari 5 0 0 5 9 2 1 . 7 0 1 3 . 9 1 0 6 . 7 0 3<br />
Dotatie boekjaar 500 0 0 1 . 370 1 . 870<br />
Aangewend in boekjaar 0 - 48 - 101 - 1 . 767 - 1 . 916<br />
O v e r b o e k i n g 0 1 . 342 0 -1. 342 0<br />
Vrijval ten gunste van resultaat 0 -227 0 0 -227<br />
Stand per 31 december 1 . 0 0 0 1 . 6 5 9 1 . 6 0 0 2 . 1 7 1 6.4 3 0
134<br />
Personeelsverplichtingen: wachtgelden en suppletie- en afkoopregelingen<br />
Deze voorzieningen betreffen de geschatte verplichtingen voor wachtgelden en suppletie- en afkoopregelingen<br />
personeel. Deze voorzieningen hebben een langlopend karakter.<br />
Herstructurering bedrijfsprocessen<br />
De voorziening herstructurering bedrijfsprocessen is gevormd voor de geschatte kosten van herstructurering<br />
van diverse bedrijfsprocessen. De hiermee gepaard gaande lasten zijn verantwoord als buitengewone<br />
lasten. De voorziening heeft een langlopend karakter.<br />
H u i s v e s t i n g<br />
De voorziening huisvesting is gevormd ter dekking van de kosten voor rekening van de<br />
g e b r u i k e r / h u u r d e r, opgeroepen door het gebruik van het pand. Deze voorziening heeft een kortlopend<br />
karakter en is bedoeld voor kosten die tot de grote renovatie nog gemaakt moeten worden, met<br />
name op het gebied van brandveiligheid. Het resterend saldo zal, conform het Financieel Plan<br />
2001 – 2008, worden aangewend voor de inrichting na de renovatie.<br />
Langlopende schulden H y p o t h e e k L e n i n g L e a s e - To t a a l<br />
( b e d ragen x NLG 1.000) D ru c ke rv l e u g e l Z u i d v l e u g e l ve rp l i c h t i n g e n<br />
Stand 1 januari 0 7 0 0 8 9 7 8 9<br />
Consolidatie Stichting De Staalmeesters 9 . 4 0 0 -7 0 0 0 8 . 7 0 0<br />
Aflossingen boekjaar -1 . 1 7 5 0 -6 9 -1 . 2 4 4<br />
8 . 2 2 5 0 2 0 8 . 2 4 5<br />
Aflossingen volgend boekjaar - 1 . 1 7 5 0 -2 0 -1 . 1 9 5<br />
Stand per 31 december 7 . 0 5 0 0 0 7 . 0 5 0<br />
Hypotheek Druckerv l e u g e l<br />
De Hypotheek Druckervleugel betreft een 10 jarige lening bij de Generale Bank, oorspronkelijk<br />
groot NLG 11 . 750 . 000 met een rentepercentage van 6 , 85 %. De lening wordt lineair afgelost met 10<br />
jaarlijks gelijkblijvende termijnen van N L G 1 . 175 . 000 die per 1 januari vervallen. De resterende looptijd<br />
bedraagt 6 j a a r. Het gedeelte dat binnen 1 jaar moet worden afgelost, is opgenomen onder de<br />
kortlopende schulden.
135<br />
Ko rtlopende schulden<br />
31 december<br />
( b e d ragen x NLG 1.000) 1 9 9 9 1 9 9 8<br />
Schulden aan kredietinstellingen 859 631<br />
Kortlopend deel langlopende schulden 1 . 195 717<br />
Belastingen en sociale premies 639 1 . 000<br />
SFP inzake tekorten pensioenen en VUT 1 . 500 0<br />
Schulden aan gelieerde rechtspersonen 0 36<br />
C r e d i t e u r e n 3 . 137 3 . 927<br />
Overige schulden 694 369<br />
Overlopende passiva 8 . 470 7 . 325<br />
Niet uit de balans blijkende rechten en ve r p l i c h t i n g e n<br />
1 6 . 4 9 4 1 4 . 0 0 5<br />
H u u rv e r p l i c h t i n g e n<br />
Met de Rijksgebouwendienst is een huurcontract gesloten voor de gebouwen van Stichting Het <strong>Rijksmuseum</strong><br />
van n l g 2,7 miljoen per jaar. Het contract is aangegaan op 1 juli 1 9 9 5 en heeft een looptijd van 2 0 j a a r.<br />
S u b s i d i e<br />
Voor de periode 1 9 9 8–2 0 0 0 is door het Ministerie van OCenW een jaarlijkse subsidie verleend van<br />
n l g 3 1.7 3 1.0 0 0.
136<br />
Toelichting op de geconsolideerde functionele exploitatiere ke n i n g<br />
B a t e n<br />
( B e d ragen x NLG 1.000) <strong>1999</strong> <strong>1999</strong> 1998<br />
( u i t ko m s t ) ( b e g r o t i n g ) ( u i t komst)<br />
D i recte opbre n g s t e n<br />
Inkomsten uit entreegelden en museum jaarkaart 14 . 071 11 . 659 13 . 475<br />
Directe sponsoring 1 . 695 1 . 263 .740<br />
Inkomsten avondontvangsten horeca exploitatie .701 .705 .711<br />
Inkomsten uit verkopen winkels 3 . 217 2 . 648 2 . 853<br />
Overige directe opbrengsten .953 .600 .830<br />
2 0 . 6 3 7 1 6 . 8 7 5 1 8 . 6 0 8<br />
I n d i recte opbre n g s t e n<br />
Indirecte sponsoring .4 7 0 .4 8 5 .2 1 7<br />
Overige indirecte opbrengsten .2 5 7 .2 3 3 .3 0 9<br />
.7 2 7 .7 1 8 .5 2 6<br />
S u b s i d i e s<br />
Subsidie Ministerie OCenW 33 . 032 31 . 997 31 . 810<br />
Vrijval subsidie OCenW t.b.v. Zuidvleugel . 050 . 050 . 050<br />
Vrijval egalisatiereserve investeringsbijdragen 3 . 167 1 . 294 1 . 291<br />
Overige subsidies en bijdragen .082 . 078 .158<br />
3 6 . 3 3 1 3 3 . 4 1 9 3 3 . 3 0 9
137<br />
L a s t e n<br />
( B e d ragen x NLG 1.000) 1 9 9 9 1 9 9 9 1 9 9 8<br />
( u i t ko m s t ) ( b e g r o t i n g ) ( u i t komst)<br />
B e h e e r s l a s t e n<br />
Directie en administratie 10 . 229 9 . 727 8 . 728<br />
Gebouwen en terreinen 14 . 430 12 . 086 12 . 004<br />
Bewaking en beveiliging 9 . 828 10 . 089 9 . 513<br />
3 4 . 4 8 7 3 1 . 9 0 2 3 0 . 2 4 5<br />
C o l l e c t i e f u n c t i e<br />
C o l l e c t i e v o r m i n g 6 . 811 7 . 167 7 . 040<br />
C o l l e c t i e b e h e e r .691 .614 .494<br />
Onderzoek en documentatie .498 .451 .332<br />
C o n s e rvering en restauratie 1 . 056 1 . 344 1 . 526<br />
9 . 0 5 6 9 . 5 7 6 9 . 3 9 2<br />
P u b l i e k s f u n c t i e<br />
Projecten en tentoonstellingen 4 . 707 4 . 298 4 . 790<br />
Afdeling museuminrichting 1 . 009 .990 .902<br />
Educatie en voorlichting, werving en PR 4 . 071 3 . 216 3 . 258<br />
F o t o g r a f i e .649 .634 .627<br />
1 0 . 4 3 6 9 . 1 3 8 9 . 5 7 7<br />
B u i t e n g ewone baten<br />
Vrijval voorziening wachtgelders en achterblijvers .227 . 000 .176<br />
Vrijval schuld lening Zuidvleugel . 000 . 000 .600<br />
Overige baten voorgaand jaar .256 . 000 .390<br />
.4 8 3 . 0 00 1 . 1 6 6<br />
B u i t e n g ewone lasten<br />
Dotatie voorziening herstructurering<br />
b e d r i j f s p r o c e s s e n 1 . 370 . 000 1 . 914<br />
Aanvulling tekort SFP pensioenen & VUT 1 . 072 . 000 . 000<br />
Overige lasten voorgaand jaar .347 . 000 .414<br />
2 . 7 8 9 . 0 00 2 . 3 2 8
138<br />
O verige gegevens met betrekking tot de personele lasten<br />
Het gemiddeld aantal personeelsleden in <strong>1999</strong> op full time basis bedroeg 353 (1998: 3 4 6 ) .<br />
De personele kosten bestaan uit: 1 9 9 9 1 9 9 9 1 9 9 8<br />
( B e d ragen x NLG 1.000) ( u i t ko m s t ) ( b e g r o t i n g ) ( u i t ko m s t )<br />
Lonen en salarissen 23 . 716 24 . 759 23 . 741<br />
Sociale lasten 3 . 615 3 . 998 3 . 694<br />
P e n s i o e n l a s t e n 2 . 323 2 . 410 2 . 454<br />
Inhuur derden/uitzendkrachten 1 . 961 .651 .529<br />
3 1 . 6 1 5 3 1 . 8 1 8 3 0 . 4 1 8
139<br />
S t i c h t i n g s b a l a n s<br />
(na bestemming exploitatiesaldo)<br />
( b e d ragen x NLG 1.000) 31 december <strong>1999</strong> 31 december 1998<br />
Vaste activa<br />
Immateriële vaste activa .329 . 000<br />
Materiële vaste activa 21 . 520 10 . 130<br />
Financiële vaste activa 8 . 283 . 000<br />
3 0 . 1 3 2 1 0 . 1 3 0<br />
Vlottende activa<br />
Vo o r r a d e n 1 . 225 1 . 707<br />
Vo r d e r i n g e n 6 . 825 4 . 439<br />
Liquide middelen 18 . 562 15 . 590<br />
2 6 . 6 1 2 2 1 . 7 3 6<br />
Af: kortlopende schulden 1 6 . 1 7 5 1 4 . 0 0 5<br />
We r k k a p i t a a l 1 0 . 4 3 7 7 . 7 3 1<br />
Te fi n a n c i e ren vermoge n 4 0 . 5 6 9 1 7 . 8 6 1<br />
Eigen vermogen 10 . 507 5 . 574<br />
Bestemmingsfonds kunstaankopen . 078 .307<br />
E g a l i s a t i e r e s e rve investeringsbijdragen 16 . 504 5 . 205<br />
Vo o r z i e n i n g e n 6 . 430 6 . 703<br />
Langlopende schulden 7 . 050 . 072<br />
F i n a n c i e rend vermogen 4 0 . 5 6 9 1 7 . 8 6 1
140<br />
E x p l o i t a t i e re kening van de Stichting<br />
( b e d ragen x NLG 1.000) 1 9 9 9 1 9 9 9 1 9 9 8<br />
( u i t ko m s t ) ( b e g r o t i n g ) ( u i t ko m s t )<br />
Resultaat deelnemingen -.1 5 9 . 0 00 . 0 00<br />
Overige baten en lasten 1 . 8 0 8 .5 0 0 2 . 7 3 6<br />
E x p l o i t a t i e s a l d o 1 . 6 4 9 .5 0 0 2 . 7 3 6<br />
Toelichting op de Stichtingsbalans<br />
A l g e m e e n<br />
De grondslagen voor de waardering van de activa en passiva en voor de bepaling van het resultaat zijn<br />
gelijk aan de waarderingsgrondslagen vermeld in de toelichting op de geconsolideerde jaarrekening.<br />
Financiële vaste activa<br />
Deelnemingen waarop invloed van betekenis kan worden uitgeoefend zijn gewaardeerd tegen de<br />
n e t t o - v e r m o g e n s w a a r d e .<br />
Financiële vaste activa d e e l n e m i n g ove ri g e To t a a l<br />
( b e d ragen x NLG 1.000) in groeps- fi n a n c i ë l e<br />
m a a t s c h a p p i j e n vaste activa<br />
Stand 1 januari 0 0 0<br />
Mutaties boekjaar<br />
Consolidatie Stichting De Staalmeesters 0 9 . 800 9 . 800<br />
Investeringen in deelnemingen 42 0 42<br />
Resultaat deelnemingen - 159 0 - 159<br />
Ontvangen op financiële vaste activa 0 - 1 . 400 - 1 . 400<br />
Stand per 31 december - 1 1 7 8 . 4 0 0 8 . 2 8 3
141<br />
O verige gegevens<br />
A c c o u n t a n t s ve r k l a r i n g<br />
Wij hebben het in dit verslag opgenomen financieel overzicht van Stichting Het <strong>Rijksmuseum</strong> te<br />
Amsterdam over <strong>1999</strong> gecontroleerd. Dit financieel overzicht is ontleend aan de door ons gecontroleerde<br />
jaarrekening <strong>1999</strong> van Stichting Het <strong>Rijksmuseum</strong> te Amsterdam. Bij die jaarrekening hebben<br />
wij op 21 maart 2000 een goedkeurende accountantsverklaring verstrekt.<br />
Dit financieel overzicht is opgesteld onder verantwoordelijkheid van de Directie en de Raad van<br />
Toezicht van de Stichting. Het is onze verantwoordelijkheid een accountantsverklaring inzake het<br />
financieel overzicht te verstrekken.<br />
Wij zijn van oordeel dat dit financieel overzicht op alle van materieel belang zijnde aspecten in overeenstemming<br />
is met de jaarrekening waaraan deze is ontleend. Voor een beter inzicht in de financiële<br />
positie en de resultaten van de Stichting en de reikwijdte van onze controle, dient het financieel<br />
overzicht te worden gelezen in samenhang met de volledige jaarrekening, waaraan deze is ontleend,<br />
alsmede met de door ons daarbij verstrekte accountantsverklaring.<br />
Den Haag, 2 1 maart 2 0 0 0<br />
Deloitte & To u c h e A c c o u n t a n t s<br />
Voorstel bestemming exploitatiesaldo<br />
De directie heeft besloten het exploitatiesaldo 1 9 9 9 ad N L G 1 . 6 4 9 . 0 0 0 toe te voegen aan de vrije<br />
r e s e rves. Dit voorstel is reeds verwerkt in de balans ultimo 1 9 9 9.<br />
G e b e u rtenissen na balansdatum<br />
Begin 2 0 0 0 is een werkmaatschappij opgericht, <strong>Rijksmuseum</strong> E-commerce B.V., waarin de commerciële<br />
verkoop van merchandising artikelen via internet zal worden geëxploiteerd.<br />
Na balansdatum is een investeringsverplichting aangegaan van N L G 1 , 3 miljoen ten behoeve van de<br />
verbouwing van het publieksrestaurant.
142<br />
M e e r j a re n ove r z i c h t<br />
( B e d ragen x NLG 1.000) 1 9 9 9 1 9 9 8 1997<br />
R e s u l t a t e n<br />
E n t r e e g e l d e n 14 . 071 13 . 475 9 . 834<br />
W i n k e l s 3 . 217 2 . 852 .200<br />
S p o n s o r i n g 2 . 165 .957 1 . 794<br />
Subsidie OCen W 33 . 032 31 . 810 30 . 981<br />
Vrijval egalisatiereserv e 3 . 167 1 . 291 1 . 281<br />
Overige opbrengsten 2 . 043 2 . 058 1 . 644<br />
Totaal opbrengsten 5 7 . 6 9 5 5 2 . 4 4 3 4 5 . 7 3 4<br />
P e r s o n e e l s l a s t e n 31 . 615 30 . 418 27 . 943<br />
Afschrijvingen vaste activa 4 . 639 2 . 268 1 . 881<br />
Lasten collectie- en publieksfunctie 6 . 710 6 . 499 4 . 710<br />
H u i s v e s t i n g s l a s t e n 5 . 763 5 . 476 5 . 235<br />
Overige lasten 5 . 252 4 . 553 3 . 355<br />
Totaal lasten 5 3 . 9 7 9 4 9 . 2 1 4 4 3 . 1 2 4<br />
Financiële baten en lasten .2 3 9 .6 6 9 .4 4 2<br />
Saldo uit gewone bedri j f s u i t v o e ri n g 3 . 9 5 5 3 . 8 9 8 3 . 0 5 2<br />
Buitengewone baten en lasten - 2 . 3 0 6 - 1 . 1 6 2 - 2 . 8 4 5<br />
E x p l o i t a t i e s a l d o 1 . 6 4 9 2 . 7 3 6 .2 0 7<br />
Ve r m o g e n<br />
Vaste activa 30 . 249 10 . 130 9 . 090<br />
Vlottende activa 26 . 814 21 . 736 16 . 178<br />
Kortlopende schulden 16 . 494 14 . 005 11 . 233<br />
Eigen Ve r m o g e n 10 . 507 5 . 574 1 . 262<br />
Bestemmingsfonds kunstaankopen . 078 .307 . 010<br />
E g a l i s a t i e r e s e rv e 16 . 504 5 . 205 6 . 328<br />
Vo o r z i e n i n g e n 6 . 430 6 . 703 5 . 046<br />
Langlopende schulden 7 . 050 . 072 1 . 389<br />
Totaal vermogen 57 . 063 31 . 866 25 . 268
143<br />
1 9 9 9 1 9 9 8 1997<br />
M e d ewe r kers (aantal)<br />
Gemiddeld aantal medewerkers .3 5 3 .3 4 6 .3 4 3<br />
B e z o e kers (aantal)<br />
Totaal aantal bezoekers 1 310.497 1 229.445 1 084.652<br />
N a t i o n a a l 508 . 498 593 . 463 519 . 735<br />
I n t e r n a t i o n a a l 801 . 999 635 . 982 564 . 917<br />
Betalende bezoekers 1 245.265 1 184.066 1 031.494<br />
Gratis bezoek 65 . 232 45 . 379 53 . 158<br />
Bezoekers MJK 224 . 191 206 . 679 190 . 435<br />
Jeugd tot 18 jaar 176 . 182 159 . 709 150 . 552<br />
Kengetallen (in %)<br />
Subsidie OCenW/totale baten .57, 3 .60, 7 .67, 7<br />
Personeelslasten/Subsidie OCenW .95, 7 .95, 6 .90, 2<br />
Vlottende activa/kortlopende schulden .162, 6 .155, 2 .144, 0<br />
Eigen vermogen/totaal vermogen .18, 4 .17, 5 .05, 0<br />
Samenstelling Raad van To e z i c h t<br />
Mr J.M. H e s s e l s , vo o r z i t t e r<br />
Voorzitter Raad van Bestuur Vendex KBB<br />
P ro f . Mr I.P. A s s c h e r- Vo n k<br />
Hoogleraar sociaal recht aan de Katholieke Universiteit Nijmegen<br />
Drs P. M . N o o rd e rv l i e t - B o l<br />
S c h r i j v e r<br />
P ro f . Dr J.R. G l a s z<br />
Trenité van Doorne, advocaten en notarissen en<br />
hoogleraar corporate governance aan de Universiteit van Amsterdam<br />
Dr H.H.F. W i j f fe l s<br />
Voorzitter Sociaal Economische Raad<br />
Neil MacGre go r<br />
Director of The National Gallery, London
Auteurs essay s<br />
Reinier Baars e n<br />
Mattie Boom<br />
Ad Hoving<br />
Guido Jansen<br />
Wouter Kloek<br />
Jan Rudolph de Lorm<br />
Pauline Lunsingh Scheurl e e r<br />
R o b e rt Jan te Rijdt<br />
M a rijn Schapelhouman<br />
Peter Sigmond<br />
F i e ke T i s s i n k<br />
Kees Zandvliet<br />
ve rschillende auteurs<br />
Een A u g s bu rgs pronkkabinet<br />
Éduard Baldus F o t o g rafie van het<br />
nieuwe Louvre 1854–1857<br />
De Dirck Hart o g h s - s c h o t e l<br />
De zomer in het hoofd<br />
Een Hollander in Italië<br />
Aanwinsten uit eigen collectie<br />
Het restauratieproject stillev e n s<br />
F rans historisme op zijn best<br />
Zilveren kandelaren van Froment-M e u ri c e<br />
K u ve ra , de Indo-Javaanse god van de ri j k d o m<br />
Negentiende-eeuwse tekeningen<br />
Aanwinsten uit de collectie Hans van Leeuwen<br />
De schilder en zijn graveur<br />
Een tekening naar Rubens, door de meester<br />
g e c o rri g e e r d<br />
Besef van tijd en gevoel van schoonheid<br />
N e d e rlandse geschiedenis in een geïntegreerde<br />
o p s t e l l i n g<br />
W w w. ri j k s mu s e u m . n l<br />
Pieter Isaacsz A l l eg o rie op Amsterdam als<br />
c e n t rum van de wereldhandel<br />
Het Nieuwe <strong>Rijksmuseum</strong><br />
Het <strong>Rijksmuseum</strong> in de 21e eeuw<br />
Illustraties tussenbladen<br />
U i t : Het <strong>Rijksmuseum</strong> te Amsterdam tekst van Victor de Stuers , platen van<br />
P. J . H .C u y p e rs A m s t e r d a m , H o l kema en Wa r e n d o r f , 1 8 9 7<br />
Woning van de hoofddirecteur, hoofddeur (plaat 24) – p. 8<br />
Balk- en gewe l f s c h i l d e ring in de admiraliteits- en leeszaal (plaat 58) – p. 3 6<br />
Windvaan en topve rs i e rselen (plaat 20) – p. 4 8<br />
Eén van de vier winden in de klokkentoren (plaat 44) – p. 7 6<br />
Mozaïkvloer in de Rembrandtzaal en in de Eregalerij (plaat 12) – p. 1 0 5<br />
M u u rs c h i l d e ring vo o r z a a l , mu u rpijler (plaat 50) – p. 1 1 4<br />
R e d a c t i e<br />
T C O S ,A m s t e r d a m<br />
E i n d re d a c t i e<br />
Marcelle Ve r b e rn e<br />
O n t we r p<br />
Studio Rooze n ,A m s t e r d a m<br />
L i t h o g r a f i e<br />
Scanprofile, Oisterwijk<br />
D r u k<br />
Wa a n d e rs Dru k ke rs , Z wo l l e