Rijksmuseum Amsterdam Jaarverslag 2005

veranderd. Voor Apeldoorn heb-
heimelijk het boeiendst of mooist? Die vraag blijkt niet mak-
ben we gekozen voor India, In-
kelijk te beantwoorden, maar na enige aarzeling maken ze toch
donesië, Japan, China en export-
een keuze.
kunst. Ons uitgangspunt was dat
Pauline Lunsingh Scheurleer: ‘We hebben een merkwaardige
we eenheid wilden creëren in
olielamp in de collectie – er is geen tweede van bekend – in
het verhaal dat we vertellen, en
de vorm van een stripfiguur-achtige olifant met wijduitstaande
variatie in de getoonde onder-
oren en een opgerichte slurf. Op de olifant zit een mannetje
werpen. Het nadenken over de
met een enorme puntneus en een haarknotje in een ontspan-
opstelling was een goede voorbe-
nen houding, hij heeft, heel opvallend, geen olifantenhaak in
reiding voor de nieuwe manier
zijn hand om het dier te besturen. Ik heb een oude tekst gevon-
van presenteren in Het Nieuwe
den waarin de menselijke driften worden vergeleken met een
Rijksmuseum, waarin immers
op hol geslagen olifant: alleen een asceet kan die beheersen.
ook de nadruk komt te liggen op
Hier wordt dus uitgebeeld dat de asceet door zijn geestkracht
kunst én historie.’
de menselijke driften kan beheersen. Het lampje geeft weinig
Jan van Campen: ‘Wat nieuw
licht want het gaatje voor de lont in de top van de slurf is maar
is, is dat je nu als het ware een
klein. Waarschijnlijk stond het dus in een donkere ruimte en
duik in Azië neemt. In de oude
speelde het een rol in een religieus ritueel. Het is misschien
opstelling stond de collectie ex-
niet zozeer een mooi voorwerp, als wel heel interessant door
portkunst in de koloniale zaal.
langdurige bruikleen in het Rijksmuseum heeft. Het 13de- of
zijn betekenis.’
Dat is ook niet onlogisch, want
14de-eeuwse houten beeld van een boeddhistische heilige die
Jan van Campen: ‘Ik kies voor een porseleinen bord met een
ze vertegenwoordigt een hoofd-
geestelijke volmaaktheid heeft bereikt en als een asceet in af-
schildering van een man die in een moerbeiboom klimt. Hij
stuk van de wooncultuur van de
zondering leeft, is een belangrijke aanvulling op de collectie
heeft zijn slofjes uitgedaan, een mooi detail. Maar wat mij vooral
Europeanen. Maar de voorwer-
Chinese sculptuur.
treft is dat de voorstelling zo prachtig is uitgevoerd, heel precies
pen zijn gemaakt door Aziati-
Menno Fitski: ‘De verzameling Chinese boeddhistische beeld-
en evenwichtig.’
in Azië zelf het meest wordt gewaardeerd. Dat bepaalt dus het
sche handwerkslieden en vanuit die invalshoek zijn ze tussen
houwkunst geeft een mooi overzicht van de vroege beeldhouw-
Menno Fitski: ‘Ik kan niet om onze houten Guanyin heen. Ik
aankoopbeleid van de Vereniging, dat in goede samenwerking
de voorwerpen van de afdeling Aziatische kunst geplaatst. De
kunst tot aan de 12de eeuw, maar we hadden nog geen goede
was echt even ontroerd toen ik dit beeld weer zag, want het was
met ons wordt vastgesteld, en we doen ook zelf aankopen in
verandering van context en de ‘confrontatie’ van deze collectie
representant van sculptuur uit de latere periode. Het beeld be-
een poosje opgeborgen geweest. Maar nu je de vraag zo stelt,
deze trant.’
met die van Pauline en Menno leverde een verrassend resultaat
hoorde tot een groep van 16 of 18 lohans, waarschijnlijk gaat het
noem ik toch de Japanse theekommen. Ze vallen misschien niet
Conservator Jan van Campen ten slotte beheert de collectie ex-
op en overtrof onze verwachtingen. In Het Nieuwe Rijksmuseum
om de 15de, Ajita. In een beschrijving van een set schilderingen
eens op wanneer je door de zaal loopt, maar als je ze vasthoudt,
portkunst: een grote verzameling van in de 17de en 18de eeuw
wordt de exportkunst overigens weer opgenomen in het circuit
van 18 lohans uit de vroege 12de eeuw wordt deze Ajita omschre-
ervaar je hoe bijzonder ze zijn. Het gewicht, de textuur, de gla-
speciaal voor welgestelde Nederlanders vervaardigd Chinees en
in het hoofdgebouw, als onderdeel van het verhaal over de Ne-
ven als ‘met zijn hoofd schuin, luisterend naar het lezen van een
zuur, de oneffenheden daarin, de hele vorm – ze liggen zo mooi
Japans porselein, koloniale meubelen en zilver.
derlandse kunst en cultuur. Dat is zo mooi aan deze collectie:
sutra, met een hemelse, pure blik, als in een meditatieve staat
in de hand. Het kan natuurlijk niet anders, maar eigenlijk is het
dat ze in diverse contexten kan worden getoond.’
van samadhi’, dat wil zeggen: een staat van volledige concentra-
jammer dat ze achter glas staan, want je moet ze vasthouden om
Keuze
tie. En daar voldoet de lohan helemaal aan. Beelden van deze
hun unieke kwaliteit te ervaren. Het valt me nu op dat we alle
Voor de presentatie in het CODA Museum – ruim 400 objecten –
Lohan
kwaliteit zijn zeldzaam, dus we zijn er heel blij mee.’
drie min of meer ‘onooglijke’ voorwerpen noemen. Zou dat ty-
hebben de conservatoren in gezamenlijk overleg een keuze
In de opstelling is uiteraard een belangrijke plaats ingeruimd
pisch zijn voor Aziëspecialisten?’
gemaakt. Pauline Lunsingh Scheurleer: ‘We hebben de opstel-
voor de zittende lohan, in 2005 verworven door de Vereni-
Favoriet
lingen altijd vanuit de cultuurgebieden ingericht en dat is niet
ging van Vrienden der Aziatische Kunst, die haar collectie in
Welk voorwerp uit ‘hun’ collectie vinden de conservatoren nu
42 43
Lamp in de vorm van een olifant met berijder
Indonesië, 1300-1500
Brons, h. 20,5 cm
Inv.nr. AK-MAK-268
Bord met moerbeibomen
China, 1723 tot 1735
Porselein met glazuur, diam. 27 cm
Inv.nr. AK-RBK-16321