magazine - Gemeente Rotterdam

www.rotterdam.nl

14 010

voor alle 65-jarige Rotterdammers

lees ook:

65 jaar, wat

verandert er?

Rotterdam,

toen en nu

editie

2011

magazine

Interview met

Cees Helder

“Ik herinner me de

sensatie van het

kneden van het

koekjes deeg, met je

blote handen”

Topkok Cees Helder heeft nog steeds genoeg

te doen, als coach, in verenigingen en ook als

vrijwilliger.

voorwoord

Geachte heer,

mevrouw,

Uit onderzoek

blijkt dat de meeste

65-plussers nog steeds

bijzonder actief zijn.

Hartelijk gefeliciteerd met uw 65 ste verjaardag! Namens

de gemeente Rotterdam bied ik u graag dit magazine aan

met een overzicht van allerlei activiteiten en regelingen

waarvan u gebruik kunt maken.

U maakt met uw 65 jaar deel uit van een aanzienlijke groep:

maar liefst 15% van de Rotterdammers is 65 jaar of ouder.

Dat zijn ongeveer 84.000 mensen en dat is bijna twee keer

de Kuip van Feyenoord vol! Gelukkig blijkt uit onderzoek

dat de meeste 65-plussers nog steeds bijzonder actief zijn.

Ongeveer de helft van u is lid van een vereniging of een

andere organisatie en tweederde is regelmatig te vinden

in een bioscoop of in musea als Museum Boijmans Van

Beuningen of de Kunsthal. De mantelzorg en het vrijwilligerswerk

zouden zelfs niet kunnen zonder deze groep

actieve Rotterdammers en hetzelfde geldt voor allerlei bewonersinitiatieven

en buurtactiviteiten.

Kortom, 65-plussers leveren een aanzienlijke bijdrage aan

het welvaren van deze stad. Uw inzet en kennis worden bijzonder

op prijs gesteld en ik hoop dat u nog lange tijd in

staat blijft om een actief leven te leiden. En mocht er een

moment komen dat u op een bepaald terrein hulp nodig

heeft, dan vindt u in dit magazine informatie over de mogelijkheden

die er zijn. Met vragen over zorg, welzijn en

wonen kunt u terecht bij VraagWijzer. Speciaal opgeleide

consulenten helpen u verder. VraagWijzer adviseert, ondersteunt,

verwijst door, begeleidt en zoekt in overleg met u

naar een passende oplossing. Er zijn 22 VraagWijzers, dus

ook bij u in de buurt.

Ik wens u nog vele gelukkige jaren in deze mooie stad toe!

Met vriendelijke groet,

Korrie Louwes

Wethouder Arbeidsmarkt, Hoger Onderwijs,

Innovatie en Participatie

3

65 magazine

Dit magazine bevat nuttige

informatie. Kunt u geen Nederlands

lezen, laat het dan door iemand voor

u vertalen.

Esta revista contiene información útil. Si

no entiende bien el holandés,

solicite la ayuda adecuada para su

traducción.

This magazine contains useful

information. If you can’t read Dutch,

please ask someone to translate the

magazine for you.

此雜誌容納重要信息 . 不懂荷蘭文的話 , 請

讓別人給您翻譯 .

Bu dergi yararli bilgiler içerir. Eger

Hollandaca anlamiyorsaniz, baskasina

tercüme ettirebilirsiniz.

inhoudsopgave

wonen

Tips voor meer

woongenot.

65

Actieve en bewogen

Rotterdammers

vertellen.

welzijn

Gezond van binnen

en van buiten.

onderweg

Alles over

(openbaar) vervoer

in Rotterdam.

doen!

Tijd voor hobby’s,

studeren of

uitstapjes.

werk&

kennis

Het verhaal gaat...

4

Inhoud

gratis

Leuk, afwisselend

en allemaal voor

niets.

Pagina 6

gratis

welzijn

65 in beeld

wonen

eropuit

Wat is er allemaal gratis

in Rotterdam?

Pagina 6 & 7

doen!

de Rotterdampas

Met dé pas zijn meer dan

500 attracties met korting

of gratis te bezoeken.

Pagina 8

Centrum voor

beeldende kunst

Een betaalbaar kunstwerk

aan de muur.

Pagina 9

SKVR

Ontwikkel uw creatieve

kant.

Pagina 9

Volkstuintje

De familie Coppens

heeft een heerlijk

volkstuintje in de stad.

Pagina 10

Agenda

Tips over leuke evenementen,

uitjes, kunst en cultuur

in Rotterdam.

Pagina 19 en 22

Rotterdam in kaart

Overzichtskaart van

verschillende uitstapjes

in Rotterdam.

Pagina 20 & 21

Vrijwilligerswerk

Wat komt er allemaal bij

kijken?

Pagina 11

Vraagwijzer

U kunt er terecht voor al

uw vragen over wonen,

zorg en welzijn.

Pagina 12 & 13

ouderenwerk

Voor alle inwoners van

de stad.

Pagina 14

Sport en Recreatie

Bewegen is goed voor

de gezondheid.

Pagina 15

Rotterdam Verkeert

Voor vragen en informatie

over homoseksualiteit.

Pagina 15

65 in gesprek

interview

In gesprek met hockeyers

Harm Vismans en Henk

van Horssen.

Pagina 16 & 17

interview

In gesprek met de

energieke 65-plusser

Elisabeth de Vries.

Pagina 24 & 25

interview

In gesprek met topkok

Cees Helder.

Pagina 34 & 35

Van Toen naar Nu

met Ellie Rietveld

Pagina 28 & 29

raad&daad

uit de schulden

Pagina 18

Financiën in balans

Pagina 18

zorgverzekering

met korting

Pagina 23

ondersteuning

op maat

Pagina 23

onderweg

Gratis openbaar

vervoer in 2011

Pagina 26

Boodschappenplusbus

Pagina 27

Vervoer op maat

Pagina 27

raad&daad

Overzicht van financiële

regelingen en

onder steuning.

Pagina 18

Een nieuw interieur?

Kijk eens bij de Piekfijn.

Pagina 30 & 31

Woonservicegebieden

Zolang mogelijk

zelfstandig wonen.

Pagina 32

Woonservicegebieden

Ricardo Balkhoven &

Gradda Oosthoek

Pagina 33

werk&kennis

Stichting Pluspunt

De verhalenvertellers van

Verhalenderwijs

Pagina 36

Gilde Samenspraak

Pagina 37

algemeen

Colofon

Pagina 36

5

gratis

Eropuit,

helemaal gratis

en voor niets

In Rotterdam hoeft u zich geen dag te vervelen.

Er even tussenuit in uw eigen stad is altijd mogelijk.

Ook wanneer het niks mag kosten. Zoek de rust op

langs het water, in de parken of het bos. Of duik

juist de drukte in tijdens de talloze evenementen

en activiteiten van bruisend Rotterdam. Uit al deze

mogelijkheden hebben wij voor u de leukste en

verrassendste gratis uitjes bij elkaar gezocht.

De cijfers op deze pagina’s verwijzen naar de kaart

op pagina 20 en 21.

Rotterdam bruist

van de energie!

WereldhaVEN Dagen

Scheepsbezichtigingen, avontuurlijke excursies,

spectaculaire demonstraties, muziek en een knallend

vuurwerk op de zaterdagavond.

2

Kunstig!

1

De Wereldhavendagen zijn een belevenis voor iedereen

die houdt van schepen, havens en maritieme avonturen.

De organisatie probeert elk jaar een programma

samen te stellen dat interessant, informatief en verma

kelijk is voor alle bezoekers van 0 tot 99 jaar. Langs

de kades presenteren vele organisaties zich aan het

publiek op thematisch ingerichte pleinen met namen

als het Arbeidsmarktplein Haven & Industrie,

Zeevaartplein, Innovatieplein en Veiligheidsplein.

Kortom: de Wereldhavendagen mag u niet missen!

Dit jaar op 2, 3 en 4 september.

www.wereldhavendagen.nl

Tel: 010 - 252 49 49

Rotterdam is een echte kunststad. Denk aan de vele

musea, galeries en kunstroutes die de stad rijk is.

Maar weet u ook dat het mogelijk is gratis kunst te

bekijken?

Bijvoorbeeld tijdens het Nationaal Museumweekend in

april wanneer veel musea gratis toegankelijk zijn. Of stap

eens binnen bij één van de vele galeries en exposities

waar stadsgenoten hun kunstwerken tonen. Ook de

kunstuitleen van het Centrum Beeldende Kunst (CBK)

organiseert geregeld tentoonstellingen waar u kosteloos

kunstwerken kunt bekijken. En wist u dat u elke woensdag

gratis naar Museum Boijmans Van Beuningen kunt?

www.boijmans.rotterdam.nl

Museum Boijmans Van

Beuningen elke woensdag vrij

toegankelijk

6

4

Lekker lezen

& internetten

bij de Bibliotheek Rotterdam

3

Dag van de

Romantische

Muziek

Beleef romantische en klassieke muziek

tijdens dit gratis toegankelijke

openluchtfestival in Het Park bij de

Euromast.

Een zonnig park, romantische sfeer

en rijk gevulde picknickmanden.

Al nippend aan een lekker drankje

luisteren naar romantische muziek.

Op verschillende podia worden

concerten gegeven met sfeervolle

klassieke en populaire romantische

muziek. Een heerlijke dag buiten; in

de stad, maar weg van het hectische

stadse leven.

Dit jaar op 14 augustus!

www.dagvanderomantischemuziek.nl

Tel: 010 - 433 25 11

‘De bibliotheek als ontmoetingsplaats’

In de bibliotheek kunt u vanzelfsprekend terecht voor het

lenen van boeken, cd-roms, dvd’s en video’s. Maar wist u

dat u er ook terecht kunt voor allerlei andere bezigheden?

In alle vestigingen van de bibliotheek vindt u een leestafel

waar u gratis de vele (buitenlandse) kranten en tijdschriften

kunt doorbladeren. In het Bibliotheektheater, maar ook op

de verschillende etages van de Centrale Bibliotheek en in

de wijkbibliotheken, worden regelmatig lezingen en presentaties

gehouden. Vaak is de toegang hiervoor gratis. In de

Centrale Bibliotheek vindt u ook een levensgroot schaakspel.

De bibliotheek heeft de beschikking over een e-centrum

waar u gebruik van kunt maken, ook als u geen lid bent

van de bibliotheek. Dit is een plek voor iedereen die met

een computer wil (leren) werken. Bezoekers kunnen hier

zelfstandig een taal- of rekencursus volgen, maar ook chatten,

e-mailen met familie en vrienden, internetten en andere

computerprogramma’s gebruiken.

Gratis de uitgebreide collectie boeken

lezen aan de leestafel

De hoofdvestiging van Bibliotheek Rotterdam is de

Centrale Bibliotheek

Hoogstraat 110, 3011 PV ROTTERDAM

Tel: 010 - 281 62 12

www.bibliotheek.rotterdam.nl

Meer...

leuke &

gratis uitjes

in de regio

Rotterdam.

ROTTERDAMS

RADIO MUSEUM

www.rotterdamsradio

museum.nl

WERELDMUSEUM

ROTTERDAM

Gratis toegang tot de

vaste collectie.

www.wereldmuseum.nl

5

HAVENMUSEUM

ROTTERDAM

Gratis toegankelijk,

behalve rondleidingen

en activiteiten.

www.havenmuseum.nl

6

FUTURELAND

7

Het informatiecentrum

van de Tweede Maasvlakte.

www.maasvlakte2.com

molens ‘De Ster’

8

en ‘De Lelie’

De enige nog werkende

snuif- en specerijenmolens

in Nederland.

www.snuifmolens.nl

Historische tuin

‘schoonoord’

Bijzondere tuin in het

hart van Rotterdam.

www.tuinschoonoord.nl

9

Museum oud

10

overschie

‘De Hoop doet Leven’

www.museumoud

overschie.nl

DE ROTTERDAM

11

Bezoek gratis de

restau rants, de bar en

het terras aan boord van

het schip.

www.opderotterdam.nl

Bijna gratis...

SCHAAKSTUKKEN

MUSEUM

Entree: € 1,-

www.schaakstukken

museum.nl

Natuurspeeltuin

De Speeldernis

Volw: € 2,- / Kind: € 0,-

www.speeldernis.nl

12

De watertaxi 13

Rondvaarten ook

mogelijk. Volw: vanaf

€ 2,90 / Kind: € 1,30

www.watertaxirotterdam.nl

7

*Wijzigingen voorbehouden

doen!

De Rotterdampas

Henk (73) en Anneke (68) de Buck ontdekten een

paar jaar geleden hoeveel voordeel een Rotterdampas

oplevert. Sindsdien genieten ze elk jaar weer

van uitjes met heel veel korting.

“We gaan er

regelmatig

mee uit eten”

Rotterdampashouders Henk en Anneke de Buck:

“Door de pas ga je andere

dingen doen”

“W

e zijn laatst eindelijk

weer eens naar

Museum Boijmans

Van Beuningen geweest. Het was jaren

geleden dat we daar voor het laatst

waren, maar we wilden graag de tentoonstelling

van Kees van Dongen

zien”, vertelt Rotterdampashouder

Henk de Buck. “Het was heel mooi. Ik

ben een liefhebber van Parijs, dus zijn

tekeningen van het Parijse straatleven

spraken me erg aan. We hebben er anderhalf

uur rondgelopen. Het aanbod

was zo enorm groot. Daarna hebben

we nog een deel van de andere collecties

bekeken, maar na twee uur kunst

kijken was het genoeg.”

Henk en Anneke maken ook regelmatig

gebruik van de jaaraanbiedingen.

“Afgelopen jaar zijn we naar Diergaarde

Blijdorp geweest en naar een gratis film

in de Pathé bioscoop. Maar je kunt bijvoorbeeld

ook gratis een keer mee met

de Spido.”

vaste jaaraanbiedingen. Ook krijgen ze

vier keer per jaar het Rotterdampasmagazine

met extra acties en aanbiedingen.

“Als er iets leuks tussen zit,

gaan we dat doen. We zijn van onszelf

al aardig ondernemend, maar door

de pas proberen we ook nieuwe dingen

uit. We hebben eens de Euromast

bezocht. En na ons bezoek aan het

Boijmans zijn we gaan eten bij Sorbonne,

met vijftig procent korting. Op die

manier heb je de pas er zo uit.”

Wat gaan we doen vandaag?

Op stap met de Rotterdampas

natuurlijk!

Want de Rotterdampas is de leukste kortingspas

van de regio Rotterdam. En de

grootste, want 165.000 mensen hebben

de pas. Hij geeft gratis toegang of flinke

korting bij meer dan 500 attracties.

Iedereen kan een Rotterdampas kopen

en daarmee op pad gaan. Bijvoorbeeld

gratis naar musea, naar de film en naar

topattracties als Euromast, Spido en

Plaswijckpark. Maar ook gratis zwemmen,

spotgoedkoop een dagje plezier

maken in Diergaarde Blijdorp en Duinrell

& Tikibad. Plus lekker voordelig uit

eten en samen met een introducé met

superkorting op stap. Dat is genieten!

De Rotterdampas kost standaard € 60,-.

Bent u 65 jaar of ouder en woont u

in één van de deelnemende gemeenten,

dan betaalt u € 12,50. Inwonende

kinderen van 3 tot en met 17 jaar en

mensen met een laag inkomen betalen

€ 5,- voor de pas.

Meer informatie:

www.rotterdampas.nl

Tel: 010 - 498 46 66

“De pas heb je

er zo uit”

Het volgende uitje van Henk en Anneke

gaat vast weer naar Museum Boijmans

Van Beuningen. Voor Rotterdampashouders

is de entree gratis. “We zijn

niet echt kunstkenners, maar houden

wel van alles wat mooi is. De werken

van Monet en Picasso willen we daarom

ook nog zien in het Boijmans.”

Pashouders ontvangen een boekje met

Foto: Cynthia Hanse

8

KUNST

TE HUUR

Centrum Beeldende Kunst

Rotterdam

Stoort u zich aan die lege plek aan de muur in

uw huis? Bij de kunstuitleen van het Centrum

Beeldende Kunst kunt u kunst lenen vanaf twee

euro per maand. De collectie is uitgebreid, gevarieerd

en met de grootste zorg samengesteld. Zo

vindt u olieverfschilderijen van verschillende af -

metingen, tekeningen, aquarellen, goaches, foto’s

en grafiek. Van realistisch tot zeer abstract. Steeds

ontdekt u nieuwe, soms verrassende, dan weer

uitdagende kunstuitingen. U kunt ook terecht

voor beeldhouwwerken en kunststof objecten. De

kunstwerken zijn gemaakt door bekende en minder

bekende kunstenaars uit Rotterdam en daarbuiten,

in de periode 1950 tot nu. U mag een kunstwerk in

huis houden voor een paar weken, maanden of

voor een paar jaar.

SKVR:

Ontwikkel uw

creatieve kant

Ontwikkel uw creatieve kant en zoek uit waar uw interesse

ligt. Schilderen, beeldhouwen, fotografie, video,

muziek maken of wellicht dans?

SKVR (Stichting Kunstzinnige Vorming Rotterdam) is al jaren

een begrip in Rotterdam voor het volgen van creatieve, kunstzinnige

of muzikale lessen en cursussen. Wat veel mensen

echter niet weten, is dat SKVR ook een heel ruim aanbod

heeft, specifiek afgestemd op ouderen. En dan maakt het

niet uit of u nu 55, 65, 75 jaar of ouder bent. De cursussen

worden veelal overdag gegeven.

Grote kunst voor een

kleine prijs

Het CBK organiseert ook geregeld lezingen, wisselende

tentoonstellingen en voorstellingen op diverse

plaatsen in de stad.

Een deel van de collectie van de kunstuitleen is er

te bezichtigen. Zoekt u iets speciaals en kunt u het

niet vinden? Kijkt u dan eens in de catalogus op

de website: www.cbk.rotterdam.nl

(klik op ‘te huur’ en ‘catalogus’)

Bezoekadres:

Centrum Beeldende Kunst Rotterdam

Nieuwe Binnenweg 75

3014 GE Rotterdam

Tel: 010 - 436 02 88

Op de Hennekijnstraat achter de Coolsingel zijn zowel de

Dansschool als de Vrije Academie voor Beeldende Kunst

gevestigd. De belangrijke pijlers van de danslessen voor

ouderen zijn een gezond en soepel lichaam, kunstzinnige

expressie en natuurlijk dansplezier. Voor zowel dans als

beeldende kunst geldt dat u hier serieus aan de slag kunt en

les krijgt op een goed niveau. Voor beeldende kunst heeft u

de keuze uit wel negentig verschillende cursussen. Schilderen

en tekenen op diverse niveaus, maar ook beeldhouwen,

keramiek of gewoon naar kunst kijken door middel van diverse

excursies.

In Las Palmas op de Wilhelminakade zit de BeeldFabriek.

Hier kunt u terecht voor een keur aan cursussen op het

gebied van fotografie en media. Nieuw is het plusaanbod.

Laagdrempelige cursussen in kleine groepen waarbij veel

aandacht is voor individuele begeleiding. Deze cursussen

zijn inclusief een boeiende excursie.

Wilt u meer weten over het aanbod van SKVR?

Bezoek dan een van de locaties of bel met de klantenservice:

010 - 436 13 66. U kunt natuurlijk ook de website bezoeken:

www.skvr.nl

Locaties:

SKVR Dansschool / SKVR Vrije Academie voor

Beeldende Kunst, Hennekijnstraat 6, 3012 EB Rotterdam

De SKVR BeeldFabriek, Las Palmas,

Wilhelminakade 320, 3072 AR Rotterdam

9

doen!

Lenie en Martin Coppens

fietsen in 10 minuten

naar ‘de tuin’

Volkstuinders voelen zich thuis in ‘Eigen Hof’

“Het is echt ons cluppie!”

“D

e tuin is onze vakantie”,

zeggen Martin en

Lenie eensgezind. “We

hebben wel eens wat anders geprobeerd,

maar dat was het niet. We

keerden vanzelf weer terug naar ons

eigen mooie plekkie.”

Lenie is bestuurslid van de volkstuinvereniging

‘Eigen Hof’ in Overschie. Ze

komt al 54 jaar ‘op’ de tuin en Martin

inmiddels ook alweer 45 jaar.

“In de stad hebben we een woning drie

hoog achter”, vertelt Lenie, “aan een

drukke doorgaande weg. Als het in

het voorjaar warmer wordt, wil je de

ramen opengooien. Maar dat is niet

vol te houden met dat verkeer voor de

deur. Zodra het kan, vanaf april, pakken

we onze tassen in. Wie ons zoekt,

kan ons vinden in de tuin.”

“De tuin, daar kunnen we ons heerlijk

terugtrekken. Hekje dicht en tuinstoelen

in de luie stand”, vertelt Martin.

Maar wie hoort wat Lenie en Martin

in en rond hun tuin doen, kan zich

die luie tuinstoelen eigenlijk nauwelijks

voorstellen. Want kiwi, druiven,

bramen, tomaten, sla, andijvie: Martin

verbouwt alles wat Lenie en hij maar

lekker vinden. Lenie heeft haar handen

“prettig vol” aan het bestuurswerk

voor de vereniging. Bovendien heeft

ze een unieke hobby: textiele beelden

verbronzen. “Eerst maak ik tuinbeelden

van een speciaal soort geïmpregneerd

textiel, pretex, en daarna geef

ik daar een bronskleur aan.”

Kortom, in de tuin bloeien Lenie en

Martin zelf ook op. Enthousiast vertellen

ze wat er allemaal leeft: “Als je in

de zomer om je heen kijkt, zie je salamanders,

kikkers en heel veel vlinders.

Afgelopen zomer was er zelfs een

ijsvogeltje.” Er is één vogelsoort waar

Martin helemaal niet blij mee is:

“Groene halsbandparkieten, die zijn

een echte plaag. Ze komen in zwermen

voorbij, maken alles kapot en eten je

oogst op. Ik heb voor deze zomer alweer

een hele berg netten klaarliggen

om de gewassen te beschermen.”

Hun hartstocht voor de tuin dragen

Lenie en Martin graag op anderen

over. “Maar we zeggen er altijd eerlijk

bij dat je van tuinieren moet houden.

Als je dat een beetje handig aanpakt,

dan heb je veel plezier van je plekkie.”

Voor het gemeenschappelijke deel van

het terrein rekent de vereniging op de

inzet van alle tuinders. Ieder verenigingslid

besteedt zestien uur per jaar

aan algemene taken. Martin: “Elke

vier á vijf weken is er bijvoorbeeld een

oproep aan iedereen om op zaterdag

twee uurtjes mee te komen helpen

met kantjes afsteken langs de gazons,

onkruid wieden, bladeren ruimen.”

Sommige leden werken in de tuinwinkel,

anderen vinden hun draai

in de keuken van het club gebouw.

Ook organiseert Eigen Hof ieder jaar

een goed bezocht tentoonstellingsweekend

en stelt de vereniging de

tuinen open tijdens het evenement

Verborgen Tuinen. Lenie eindigt haar

pleidooi met een uitnodiging aan de

lezer: “Kom langs!”

Meer informatie over volkstuinen

in Rotterdam vindt u op:

www.rbvv.nl

www.rotterdam.nl/sportenrecreatie

10

welzijn

Alles wat u wilt

weten over

welzijn...

werk met een gouden glans

Gemiddeld drie en een half uur per week. Samen meer

dan 160.000 uur per jaar. Dat is wat 900 vrijwilligers

van de Unie Van Vrijwilligers Rotterdam (UVV) met

elkaar inzetten voor een prettiger leven van hulpvragende

stad- en streekgenoten. Vrijwilligerswerk is

‘werk met een gouden glans’.

Al in 1945 stapten de eerste vrijwilligers op de fiets om

maaltijden rond te brengen. De naam van het project:

Tafeltje Dekje! Sindsdien is UVV niet meer weg te denken in

het Rotterdamse vrijwilligerswerk. Gastvrouwen en -heren,

‘maatje voor een praatje’, maaltijdbezorgers, activiteitenbegeleiders,

kookassistenten, allemaal zetten ze zich in

voor het welzijn van mensen thuis of in een zorginstelling.

Voorbeelden van organisaties die dankbaar gebruikmaken

van deze vrijwilligersdiensten zijn het Oogziekenhuis, de

Voedselbank, BoodschappenPlusBus en Pameijer.

Thuisbezoek

Ook mensen die aan huis gebonden zijn door ziekte, leeftijd

of een handicap wil UVV graag ondersteunen met de

inzet van een vrijwilliger. Directeur Frank van der Meijden

noemt enkele voorbeelden: “We krijgen vragen van mensen

met een lichte verstandelijke of lichamelijke beperking

die een maatje zoeken om samen boodschappen te doen

of een activiteit te bezoeken. Soms is het fijn dat dat maatje

dezelfde culturele achtergrond heeft. Een ander wil vitaal

blijven en zoekt een vrijwilliger om met hem of haar geregeld

een ommetje te lopen of een goed gesprek te hebben.

Dat kan. Eén van onze consulenten gaat eerst op kennismakingsbezoek.

Samen met de hulpvrager zoeken we uit

of UVV de geschikte hulp kan bieden. Als dat niet kan, helpen

we om contact te leggen met de juiste instantie.”

“Vrijwilligerswerk doen

betekent veel voor anderen.

Het kan ook veel betekenen

voor uzelf, als vrijwilliger”

Voldoening

Vrijwilligerswerk doen betekent veel voor anderen. Het kan

ook veel betekenen voor uzelf, als vrijwilliger. U merkt dat

u erom gewaardeerd wordt. Uw kwaliteiten komen tot hun

recht en u doet nieuwe kennis op. Frank van der Meijden:

“UVV hecht veel waarde aan een goede, duurzame relatie

met haar vrijwilligers. Daar besteden we veel aandacht

aan. Door goede, open aanmeldings- en kennismakingsgesprekken

te voeren, stimulerende begeleiding te bieden,

vrijwilligers- en themabijeenkomsten te organiseren én

door jaarlijks iedereen uit te nodigen voor een feestelijke

middag.” UVV maakt graag kennis met nog meer vrijwilligers.

Heeft u belangstelling of vragen?

Tel: 010 - 413 08 77

E-mail: info@uvvrotterdam.nl

www.uvvvrotterdam.nl

11

welzijn

VraagWijzer

helpt

“VraagWijzer

wil de kracht

van de burger

bovenhalen”

Wonen, zorg, welzijn of financiën. Welke vraag u daarover ook heeft:

VraagWijzer helpt. Er is altijd een VraagWijzer bij u in de buurt. De consulent

geeft u in een persoonlijk gesprek graag een adequaat antwoord.

Vraagt u zich af of u zorg-, huur- of andere toeslag kunt

krijgen? Heeft u moeite met het invullen van een formulier?

Woont u alleen en wilt u andere mensen ontmoeten?

Mogelijk wilt u uw bijdrage leveren aan de leefbaarheid

van de buurt waarin u woont. Voor al deze zaken en

meer kunt u terecht bij de VraagWijzer. De consulenten

van VraagWijzer zijn speciaal opgeleid om u raad te geven.

Zij brengen uw vraag in kaart en verwijzen u door

naar een organisatie die u verder kan helpen.

“We vinden het belangrijk

om de persoon achter een

vraag te zien”

In iedere deelgemeente zijn één of meer VraagWijzers

gevestigd. De consulenten kennen de huidige wetten en

regels. Ze zijn goed bekend met alle relevante (deel)gemeentelijke

organisaties, afdelingen en maatschappelijke

organisaties in de wijk die u kunnen ondersteunen. En heel

belangrijk: ze geven u een onafhankelijk advies, dat past bij

uw persoonlijke situatie. Als dat niet direct kan, vertellen ze

u binnen welke tijd ze u verder kunnen helpen. Of u wordt

doorverwezen naar de persoon of instantie die u een oplossing

kan bieden.

Persoonlijke benadering

VraagWijzer geeft raad bij makkelijke en moeilijke kwesties.

De consulenten hebben aandacht voor u. Misschien heeft

u het gevoel geen overzicht meer te hebben over uw eigen

woon- en leefsituatie. De consulent neemt de tijd om samen

met u uit te zoeken wat er speelt, maar alleen als u dat wilt.

Zodra ons duidelijk is waar u precies hulp bij kunt gebruiken,

gaat u samen met de consulent aan de slag om een

oplossing te vinden. Daarbij staat uw zelfstandigheid steeds

voorop.

“Als we niet direct

antwoord kunnen geven,

zoeken we het uit. Daar

zijn we heel creatief in”

In de praktijk

In alle deelgemeenten vindt u inmiddels VraagWijzers.

Trots vertelt Els van Dam van de Stichting IJsselwijs uit

IJsselmonde dat de consulenten in haar deelgemeente

al een aantal jaren goed zijn ingewerkt. De VraagWijzer

is er ondergebracht bij de Stichting IJsselwijs. Er heerst

een ontspannen sfeer. “Dat vinden we belangrijk. Om vrij

te kunnen praten, moet iemand zich thuis voelen”, legt Els

van Dam uit. “Mensen die even moeten wachten tot er een

consulent beschikbaar is, schenken we een kopje koffie in.

Krantje erbij, net of je in je eigen huiskamer bent. Tijdens

het gesprek met de consulent zorgen we voor privacy. Achter

een vraag zit vrijwel altijd een persoonlijk verhaal. Zo vroeg

een mevrouw om hulp bij haar administratie. Ze vertelde

12

“Soms komt iemand

gewoon voor een goed

gesprek. Dat mag”

dat haar man dat vroeger deed, maar nu overleden was.

Haar dochter was verhuisd naar Spanje. Als consulent kun

je dat aanhoren en alleen ingaan op het verzoek om haar

te helpen met de admini stratie. Je kunt ook informeren hoe

het met deze mevrouw gaat. Dat is wat wij doen. Als blijkt

dat ze zich eenzaam voelt, praten we daarover verder. Als

blijkt dat ze zich prima redt, houden we ons bij de vraag

over de administratie. Wij dringen niemand iets op.”

Regie in eigen hand

“Onze VraagWijzerconsulenten hebben persoonlijk contact

met alle (deel)gemeentelijke diensten en organisaties in de

wijk voor zorg, welzijn, wonen en financiën”, gaat Els van

Dam verder. “Ook dat vinden we belangrijk. Want daardoor

kunnen we burgers steeds het juiste inzicht bieden in de regelingen

en mogelijkheden die er zijn om een vraag aan te

pakken. De consulenten denken mee over de beste oplossing

en geven een onafhankelijk advies.” Dezelfde dienstverlening

kunt u bij de andere VraagWijzers verwachten. Zo ziet

u: VraagWijzer helpt, en u houdt de regie in eigen hand.

Wilt u weten welke VraagWijzer dicht bij u

in de buurt is? Belt u dan met 14 010 of kijk op:

www.rotterdam.nl/vraagwijzer

13

welzijn

Cultuurtolken

helpen bij het

ouderenwerk

Het Rotterdamse ouderenwerk is bedoeld voor

álle inwoners van de stad. Dus ook voor de oudere

migranten. Taal kan soms een probleem zijn. In

Delfshaven en in Rotterdam-Noord werken de

ouderenadviseurs met cultuurtolken voor Turkse,

Kaapverdische en Marokkaanse ouderen.

Foto: Lou Wolfs

Cultuurtolken helpen bij het vertalen

van de woorden. Ze leggen ook uit wat

iemand bedoelt, of hoe een cultuur in

elkaar zit. Ze zijn een brug tussen u en

de ouderenadviseur. Wanneer u niet

zo goed Nederlands spreekt, vindt u

het misschien moeilijk om naar het ouderenwerk

te gaan. Dat is niet nodig.

Het ouderenwerk is er ook voor u.

Ook andere ouderenorganisaties - in

Feijenoord, Centrum en IJsselmonde

- hebben extra aandacht voor oudere

migranten. Er is niet overal een cultuurtolk

aanwezig. Wel doen organisaties

hun best om bijvoorbeeld contact

te houden met de sociale vereniging,

de kerk of de moskee.

Met welke vragen kunt u bij het

ouderenwerk terecht?

- Vragen over wonen: Wilt u verhuizen?

Heeft u hulp nodig bij de woonpas en

de woonkrant? Wilt u een alarm voor

als u valt in huis?

- Vragen over zorg: Heeft u zorg nodig

en wilt u dat aanvragen? Wilt u voortaan

maaltijden thuisbezorgd krijgen?

Zoekt u dagverzorging of hulp bij het

aanvragen van thuiszorg?

- Vragen over welzijn: Wilt u eens praten

over uw zorgen? Heeft u vervoer

op maat nodig? Zoekt u iets te doen?

Wilt u andere mensen ontmoeten?

- Vragen over financiën en administratie:

Heeft u hulp nodig bij een

formulier? Is een brief voor u niet duidelijk?

Heeft u zorgen over geld en

wilt u daarover praten? Wilt u weten

hoe het zit met de aanvulling op uw

AOW? Of hoe het wordt geregeld als

u langer op vakantie gaat naar uw

moederland?

De hulp van het ouderenwerk is gratis.

Er zijn voor u geen kosten aan verbonden.

De ouderenadviseur kan

ook bij u thuis komen

Huisbezoek

Soms is het fijn als iemand bij u thuis

komt. Als u moeilijk kunt lopen bijvoorbeeld.

Of als u het moeilijk vindt

om naar het ouderenwerk toe te gaan.

De ouderenadviseur kan ook bij u

thuis komen. En als u dat wilt, kan in

Delfshaven of Rotterdam-Noord de

cultuurtolk daarbij zijn. U belt dan voor

een afspraak voor een huisbezoek.

VraagWijzer?

U kunt voor veel vragen ook naar de

VraagWijzer van uw deelgemeente.

Komt u er dan niet uit? Dan helpt het

ouderenwerk u verder. Het ouderenwerk

heeft veel ervaring met de vragen

waar u als oudere mee te maken

heeft.

De volgende vijf organisaties besteden

extra aandacht aan het helpen

van oudere migranten. U kunt ook

14 010 bellen voor het adres van de

VraagWijzer bij u in de buurt.

Ouderenwerk Delfshaven

(SMDD)

Bel voor een afspraak op de

locatie bij u in de buurt.

Tel: 010 - 244 82 44

De cul tuurtolken zijn aanwezig

op de volgende dagen:

Turks (ma, wo, do),

Marokkaans (ma, do) en

Kaapverdisch (di, wo, do).

Ouderenwerk Noord (SON)

Eudokiaplein 33a

(derde verdieping)

3037 BT Rotterdam

Tel: 010 - 244 82 40

Inloopspreekuur zonder afspraak:

dinsdag en donderdag

van 10.00 - 12.00. De cultuurtolken

Turks en Marokkaans zijn

op dinsdag aanwezig.

Ouderenwerk Centrum

(SMDC)

Kipstraat 37

3011 RS Rotterdam

Tel: 010 - 414 67 88 of

010 - 282 97 55

Stichting Welzijn Feijenoord

Putsebocht 89

3073 HE Rotterdam

Tel: 010 - 485 18 97

Ouderenwerk IJsselmonde

(IJsselwijs)

Grote Hagen 88

3078 RC Rotterdam

Tel: 010 - 482 11 00

14

Sport en

Recreatie bij u

in de buurt

Voldoende beweging is goed voor de gezondheid. Dat

weet iedereen. En wist u ook dat het goed is voor de

hersenen? Regelmatig bewegen versterkt het geheugen

en de concentratie. Belangrijk dus om actief te

blijven. De dienst Sport en Recreatie van de gemeente

Rotterdam organiseert sportactiviteiten bij u in de

buurt tegen gunstige tarieven.

Sport en beweging verbeteren de bloeddoorstroming.

Spieren en gewrichten blijven of worden soepel. Uw

lichamelijke en geestelijke gezondheid gaan zienderogen

vooruit. Waar uw voorkeur ook naar uitgaat, de

dienst Sport en Recreatie organiseert voor elk wat wils.

Badminton, volleybal, Nordic Walking, aquarobics en

banenzwemmen. Tai Chi, conditietraining en gym in

allerlei vormen. U kunt op uw eigen conditieniveau

instappen. Op verschillende tijden en dagen in alle

deelgemeenten.

... en meer

U kunt ervoor kiezen om individueel te sporten of samen

met anderen. Na de kennismakingscursus gaan

sommige deelnemers zelf door. Zo besloot een groep

deelnemers aan Nordic Walking na afloop van het seizoen

om in de winter met elkaar te blijven doorlopen.

Er is ook altijd ruimte voor een praatje vóór de lessen,

of voor een kopje koffie na afloop. Anderen kletsen

even bij tijdens een rustmoment ‘aan de zijlijn’. Kortom:

wie beweegt, blijft fit én maakt vrienden.

Informatie over de sportactiviteiten bij u in de buurt

kunt u vinden op:

www.rotterdamsportstad.nl

U kunt ook een overzicht aanvragen via de ouderenbond

COSBO Rotterdam.

E-mail: info@cosbo-rotterdam.nl

Tel: 010 - 411 21 32

Rotterdam

Verkeert

voor vragen en informatie over

homoseksualiteit

“Je kunt maar het beste gaan trouwen, dan groei je

‘er’ wel overheen”. Dat is wat veel oudere homo’s en

lesbiennes vroeger vaak van hun omgeving te horen

kregen als ze voor hun geaardheid durfden uit te

komen. Pas sinds 1973 wordt homoseksualiteit niet

meer als een mentale ziekte beschouwd. Gelukkig

zijn de opvattingen sindsdien veranderd. Toch

houden nog steeds veel homo’s, lesbiennes en biseksuelen

hun gevoelens om verschillende redenen verborgen.

Soms gaat dat best, soms zelfs jarenlang in

een gelukkig huwelijk. Tot op latere leeftijd iemands

homoseksuele kant weer opbloeit en geen uitweg

kan vinden. Dan kan het een grote opluchting zijn

om daarover te praten met iemand die de gevoelens

en verwarring (h)erkent. Dat is de ervaring van de

mensen bij Rotterdam Verkeert. Medewerkers van

de Roze Advies Telefoon Ouderen (RATO) helpen om

homoseksualiteit bespreekbaar te maken, anoniem

voor wie dat op prijs stelt.

Homovriendelijke hulpverlening

Soms is één goed telefoongesprek niet genoeg om

een oplossing te vinden voor vragen en dilemma’s

waar iemand met lesbische of homoseksuele gevoelens

mee te maken kan krijgen. Professionele

hulp kan dan uitkomst bieden. Rotterdam Verkeert

biedt kortdurende homo- en lesbisch-specifieke

hulpverlening. Na een gratis kennismakingsgesprek

volgen vijf gesprekken waarvoor een kleine bijdrage

gevraagd wordt. Voor specifieke of langer durende

hulp is verwijzing mogelijk binnen een klein netwerk

van homovriendelijke hulpverleners.

Ongedwongen

U kunt de RATO ook bellen met andere vragen

rondom homoseksualiteit. Misschien bent u na jaren

samen te zijn geweest nu alleen komen te staan,

en zoekt u de mogelijkheid om op een ongedwongen

manier met andere homoseksuelen te kunnen

uitgaan. Of misschien bent u op zoek naar thuishulp

of een vrijwillig maatje die wekelijks bij u op bezoek

komt. Iemand die open is over homoseksualiteit en

natuurlijke betrokkenheid toont. Mogelijk wilt u

meer weten over homovriendelijke woongroepen

of zorgcentra/verpleeghuizen. Rotterdam Verkeert

helpt u graag verder.

Meer informatie:

Tel: 010 - 414 46 47 (bereikbaar op maandag en dinsdag

van 09.00 tot 17.00)

www.rotterdamverkeert.nl

15

65 in gesprek

‘De derde

helft slaan

we nooit

over!’

Veteranen Harm Vismans en Henk van Horssen zijn

de langst spelende leden van hockeyclub Leonidas.

16

Volbloed Leonieden, dat zijn ze. Harm (67)

en Henk (59). Trots, ambitieus en altijd ‘in’

voor de derde helft in het clubhuis.

H

enk is keeper. Harm speelt voorhoede: afwisselend

links, midden en rechts. Wat de sfeer is

binnen het team? “Geen woorden maar daden”,

citeert Harm zonder aarzelen de beroemde regel uit het

clublied van Feijenoord. De mannen spelen in de hoogste

klasse binnen de Veteranen L-competitie.

Zelfverzekerd spreekt Henk zijn ambitie uit: kampioen

worden. “Misschien lukt dat nog niet in dit seizoen, maar

de tweede plaats moeten we kunnen halen. Dan stoten we

‘t volgende seizoen door naar de eerste plaats.” Om voor dit

topniveau zijn conditie op peil te houden, gaat Harm twee

uur per week naar de sportschool. “Mijn conditie is nú beter

dan toen ik nog werkte”, zegt hij daarover.

Het hockeyen zit bij de mannen tot in hun vezels: al op negenen

twaalfjarige leeftijd werden ze lid van ‘hun’ vereniging. Er

was toen al een Leonidas Hockeyclub en een Leonidas Voetbalclub,

herinnert Harm zich. “Eenmaal per jaar speelden

we vriendschappelijke wedstrijden met elkaar, de hockeyers

en voetballers. Ik weet eigenlijk niet meer precies wanneer

dat gestopt is, maar die wedstrijden waren wel heel leuk.”

“Mijn moeder van 84 is

al zo’n 35 jaar wedstrijdsecretaris”

— Henk

Een hechte, goed georganiseerde sportclub kan alleen bestaan

dankzij de inzet van veel en betrokken vrijwilligers.

Als voormalig bestuurslid weet Henk dat als geen ander:

“Alleen al voor de jeugd hebben we 250 vrijwilligers rondlopen.

Trainers, coaches, scheidrechters, noem maar op. En

we gaan ervan uit dat alle ouders hun steentje bijdragen

door te rijden voor de uitwedstrijden. Zonder moeite kun je

een 40-urige werkweek hebben aan het vrijwilligerswerk.

Om het voor iedereen leuk te houden, zijn we altijd op zoek

naar extra mensen. Ook als je zelf niet wilt hockeyen, weten

we elke hulp goed te waarderen!”

“Mijn conditie is nú beter

dan toen ik nog werkte”

— Harm

Wie denkt dat je alleen kunt hockeyen door op jonge leeftijd

te beginnen, heeft het mis. Senioren (m/v) die geen

ervaring hebben, kunnen zich opgeven voor trimhockey.

“Er is zelfs een fanatieke groep die ook wedstrijdjes speelt”,

moedigen Harm en Henk aan. “Wie nieuwsgierig is, kan

kijken op www.leonidas.nl.”

Uit alles blijkt dat het familiegevoel bij Leonidas sterk is.

Voor een deel komt dat omdat van oudsher vaak letterlijk

hele families lid werden van de club, of zich ervoor inzetten.

“Mijn moeder van 84 is al zo’n 35 jaar wedstrijdsecretaris”,

lacht Henk, “Daar begon ze mee toen mijn jongste zusje

lid werd. En mijn kleinzoon van tien speelt ook mee.”

De club is in 77 jaar gegroeid tot maar liefst 1800 leden,

maar “het ‘ons-kent-ons’ gevoel leeft tot op de dag van vandaag”,

vervolgt Harm. Dat gevoel beperkt zich niet alleen

tot de mensen binnen de club. “Hockeyers hebben de goede

gewoonte om hun tegenstander na de wedstrijd uit te nodigen

en te trakteren in het clubhuis”, gaan de mannen

verder. “De derde helft, noemen we dat. Verder zijn de ‘Thé

Dansants’ van Leonidas legendarisch. Dat is weinig thee,

goeie muziek en veel gezelligheid. Leden van clubs vanuit

de hele regio weten de weg naar ons clubhuis goed te vinden.

En ze zijn altijd van harte welkom.”

17

Henk (links) en Harm

aad&daad

Uit de

schulden...

Schulden komen in alle lagen van de bevolking voor.

Ook bij oudere Rotterdammers. Maar er zijn manieren

om schulden te voorkomen, of om ze aan te pakken.

Een aantal tips.

Zorg dat u overzicht houdt op uw inkomsten en uitgaven. Dit

kan door het bijhouden van een kasboekje. Het is belangrijk

om te weten hoe u er financieel voor staat. Maak daarom

altijd de post open en berg de administratie die u wilt bewaren

op in een map. Mocht u onverhoopt uw rekeningen niet

kunnen betalen, neem dan altijd contact op met de instantie

aan wie u moet betalen. Vaak is er wel een regeling te treffen

zodat u in termijnen kunt betalen. Wacht daar niet te

lang mee en laat altijd iets van u horen. Als er toch schulden

ontstaan die u niet zélf kunt oplossen, zoek dan op tijd hulp!

Ga langs bij een VraagWijzer of Maat schappelijk Werk bij

u in de buurt.

Bel voor meer informatie naar 14 010

of kijk op de websites www.rotterdam.nl/schulden

of www.zelfjeschuldenregelen.nl

Overlijden

Als uw partner is weggevallen en deze altijd de administratie

en financiën deed, zoek dan tijdig hulp bij een familielid

of vriend of ga langs bij een VraagWijzer of Maatschappelijk

Werk bij u in de buurt. Zij geven u tips en kunnen u ondersteunen

bij het op orde brengen van uw administratie.

Adressen vindt u via www.rotterdam.nl/vraagwijzer. U kunt

ook bij de ANBO, CVD, Humanitas of SMDC terecht. Deze

organisaties hebben projecten waarbij u leert zelf uw administratie

op orde te krijgen en te houden.

Aanvullingen

Als u alleen AOW ontvangt, zijn er wellicht tegemoetkomingen

en aanvullingen waar u gebruik van kunt maken.

Daarnaast heeft u vaak recht op kwijtscheldingen van bijvoorbeeld

gemeentebelastingen en waterschapsheffing.

Kijk voor meer informatie op www.rotterdam.nl/rondkomen,

www.nibud.nl of www.berekenjerecht.nl voor diverse handige

tips. Of ga langs bij VraagWijzer.

Voor meer informatie kunt u terecht op:

www.anbo.nl/zuidholland

www.cvd.nl

www.humanitas.nl

www.smdc.nl

Financiën in

balans

Een overzichtelijke administratie bijhouden is

één van de manieren om grip te houden op uw

financiën. De seniorenbond ANBO biedt gratis

ondersteuning om uw administratie thuis in orde

te maken.

U hoeft geen lid te zijn van de seniorenbond ANBO

om een beroep te kunnen doen op de gratis ondersteuning

bij thuisadministratie. Een vrijwillige

medewerker met goede financiële kennis komt bij

u thuis langs. Samen maakt u een overzicht van uw

maandelijkse uitgaven, zoals boodschappen, de huur

of hypotheekbetaling en de energierekening. Ook

terugkerende lasten als verzekeringen en belastingen

komen aan bod. Als blijkt dat uw inkomen

onvoldoende is voor de uitgaven die u moet doen,

krijgt u advies hoe u verstandig kunt omgaan met

uw budget. Misschien maakt u nog geen gebruik van

een toeslag, korting of kwijtschelding waar u recht

op heeft. De medewerker helpt u dan bij de aanvraag

ervan. Het spreekt voor zich dat de medewerker

vertrouwelijk met uw gegevens omgaat.

Een vraag aan u

Misschien heeft u geen enkele moeite om uw

financiën in balans te houden. U mag gaan genieten

van uw pensioen en dat is u gegund! Maar... u laat

uw talent toch niet met pensioen gaan? Misschien

heeft u in uw werkende leven goede kennis van

financiële zaken opgebouwd en wilt u die expertise

inzetten voor ondersteuning van anderen? ANBO

stelt uw aanmelding als vrijwilliger op prijs. Mocht u

uw vaardigheden nog wat willen aanscherpen, dan

biedt de ANBO Academie verschillende praktische en

verdiepende cursussen.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met

ANBO gewest Rotterdam. Tel: 010 – 453 02 13.

www.anbo.nl/rotterdam

18

doen! / agenda

De leukste

uitjes van 2011

op een rij...

juli

aug

april t/m

mei

2 & 3 april:

Nationaal

Museumweekend

www.museumweekend.nl

11 apr:

ABN AMRO

Marathon Rotterdam

www.marathonrotterdam.nl

3 & 4 april

Open dag & Race

of the classics

(zeilrace)

Veerhaven, Rotterdam.

www.rotc.nl

8 t/m 15 mei

WK tafeltennis

Een week lang

tafeltennis in Ahoy.

www.wktafeltennis.nl

19 t/m 29 mei

Operadagen

Rotterdam

010 - 411 81 10

www.operadagen

rotterdam.nl

29 mei

24 e Dunya Festival

Een zondag gevuld met

wereldmuziek, dans en

poëzie in Het Park bij de

Euromast.

010 - 411 81 10

www.dunya.nl

1

2

3

juni

18 & 19 juni

Verborgen Tuinen

Ontdek de talrijke groene

paradijsjes van de stad.

De tuinengids is vanaf medio

mei 2011 verkrijgbaar.

www.verborgentuinen.nl

26 juni

dag van de

architectuur

Innovatie, maatwerk,

bijzondere oplossingen en

creativiteit op gebied van

architectuur.

www.airfoundation.nl

13 juni

Roparun

www.roparun.nl

26 juni

Nelson Mandela

Festival

Kleurrijk festival in het

Afrikaanderpark.

www.nelsonmandela

festival.nl

ABN AMRO

Marathon

Rotterdam

11 april

4

5

19

9 t/m 11 juli

North Sea Jazz

Festival

015 - 214 83 93

www.northseajazz.com

23 juli

Rotterdam zingt

Meezingen met originele

Rotterdamse, nationale en

internationale liedjes op

het Grotekerkplein!

www.nederlandzingtmee.nl

29 & 30 juli

Ortel Zomercarnaval

Een bonte parade door

de binnenstad, met prachtig

versierde wagens,

uitgedoste dansers en

opzwepende ritmes.

www.zomercarnaval.nl

31 juli

Rondje

Noorder eiland

06 - 38 26 56 66

6

7

www.rondjenoordereiland.nl

14 aug

Dag van de

Romantische Muziek

www.dagvande

romantischemuziek.nl

17 t/m 28 aug

pleinbioscoop

Film kijken in de

buitenlucht.

www.pleinbioscoop

rotterdam.nl

21 aug

Bavaria cityracing

www.bavariacityracing.nl

24 t/m 28 aug

ovg veerhavenconcert

10

Klassiek openluchtconcert

in de sfeervolste haven van

Rotterdam.

www.veerhavenconcert.nl

27 & 28 aug

bruisend park

aan de rotte

www.bruisendpark.nl

8

9

11

*Wijzigingen voorbehouden

doen!

Rotterdam

in kaart

Heeft u zin gekregen om eropuit te gaan in Rotterdam?

Met deze overzichtskaart stippelt u gemakkelijk uw

route uit. In één oogopslag vindt u de gratis uitstapjes

van pagina 6 en 7. De agenda voor de festivals en

evenementen staat op de pagina’s 19 en 22.

Overschie

Kethelsekade

Over schiese Dorpsstraat

0 200m

13 10

Delftse Schie

De Lugt

Museum Oud overschie

2e Hogenbanweg

Gordelweg

A13

Stadhoudersweg

Bentincklaan

Statenweg

Schieweg

Rotterdam

TIP:

Wandelen in

geschiedenis

en toekomst

Laat u meevoeren door de

straten en geschiedenis

van onze havenstad. Haal

herinneringen op of laat u

verrassen door ongekende

verhalen over vroegere

stadsgenoten. Al wandelend

en pratend brengt

historicus Hans van Berkel

verleden en toekomst van

Rotterdam tot leven.

Kijk voor meer informatie

op www.wandelingendoor

rotterdam.nl

Gordelweg

Vroesenlaan

Vroesenpark

0 150m

Noorderhaven- kade

Sonmans- straat

Stad- houdersweg

Metrostation Blijdorp

Statenweg

Blijdorp

Schiekade

Wandeling Blijdorp

Hierboven vindt u zo’n mooie wandeling door Rotterdam.

Begin- en eindpunt is metrostation Blijdorp. De pijltjes in

de route geven de aanbevolen wandelrichting aan.

Schieweg

Heemraadssingel

16

Heemraadsplein

Beukelsdijk

1e Middellandstraat

Mathenesserlaan

Westzeedijk

Henegouwerlaan

‘s-Gravendijkwal

Rochussenstraat

West-K

Museum Boijmans van

Noorse Kerk (mon

Euromast

3

Parkhaven

Maasvlakte

N ieu we Wa t e r weg

N211

Hoek van Holland

9

Lloyd Multiplein

Futureland Informatiecentrum

137

De Maas

Maastunnel

Tweede Maasvlakte

Maasvlakte Europoort

Europaweg

N15

Krabbeweg

0 1500m

Oostvoorne

0 200m

20

Bergweg

Rotterdam

11

Noordplein

Crooswijksestraat

Boezemstraat


1

Kralingse Plaslaan

Kralingse Plas

Molens ‘de Ster’ en ‘de Lelie’

138

Schiekade

Heer Bokelweg

Pompenburg

Warande

Boezemweg

Gerdesiaweg

Oudedijk

Kralingseweg

CS

ruiskade

131

Beuningen

8

13

Weena

Schouwburg

ument)

Het Park

de Doelen

19

14

17

Nieuwe Binnenweg

139

13 11

13

15

Westzeedijk

De Rotterdam

132

10

2

Coolsingel

Witte de With

Tuin Schoonoord

1

4

135

Veerhaven

136

13

Grotekerkplein

Blaak

18

6

Havenmuseum

Waalse Hervormde Kerk

(monument)

Wereldmuseum

132

Veerlaan

Nacht van de Kaap

134

Goudsesingel

12

Boompjes

Erasmusbrug

Centrale Bibliotheek

Schaakstukkenmuseum

13 12

Maaskade

Rijnhaven

Maashavenkade

Prins Hendrikkade

Oostzeedijk

WillemsbrugOranjeboomstraat

Koningsha ven

Stieltjesstraat

Posthumalaan

Maashaven

Maashaven Oostzijde

Laan op Zuid

5

7

Afrikaanderpark

Willem Ruyslaan

Maasboulevard

Rondje Noordereiland

Putselaan

Rosestraat

2e Rosestraat

13

14

7

Honingerdijk

Gratis uitjes

Uitjes binnen

Uitjes buiten

De Maas

Parcours Marathon

Rondje Noordereiland

Wandeling Blijdorp

Kralingse Zoom

Doklaan

Brielselaan

1


Dordtselaan

Hillevliet

Beijerlandselaan

Olympiaweg

Stadionweg

Marathonweg

21

doen! / agenda

Rotterdams

Oogst

Festival

16 & 17 sep

sep

2 t/m 4 sep

Internationaal

Shantyfestival

Nostalgische zeemanskoren

zingen vrolijke

werkliederen van weleer.

www.shantyfestival

rotterdam.nl

12

2 t/m 4 sep

Wereldhavendagen

Scheepsbezichtigingen,

excursies, demonstraties,

muziek en vuurwerk!

www.wereldhavendagen.nl

3 sep

13

de Nacht

van de kaap

Live muziekfestival laat

historische en legen darische

tijden van

Katendrecht als zee manskwartier

en uit gaansgebied

herleven.

www.denachtvandekaap.nl

8 t/m 18 sep

Rotterdam

philharmonic

Gergiev Festival

Ruim dertig concerten van

oude muziek tot operapremière

en van dans tot

familievoorstelling.

www.gergievfestival.nl

9 sep t/m

2 okt

De Internationale

Keuze van de

Rotterdamse

Schouwburg

Opmerkelijk theater uit

de hele wereld.

www.rotterdamse

schouwburg.nl/

deinternationalekeuze

9 t/m 11 sep

De Wereld van

Witte de With

14

Driedaags kunstfestival.

www.festivalwww.nl

15

10 & 11 sep

Open Monumentendag

Rotterdam

Duizenden monumenten in

Nederland zijn gratis toegankelijk

voor het publiek.

www.openmonumenten

dag.nl

16 & 17 sep

Rotterdams

oogst festival

Grootstedelijk boerenerf

met ambachtelijke en

biologische producten

van boeren, smaakbelevenissen,

-workshops

en veel meer.

www.rotterdamseoogst.nl

16

okt

9 sep t/m

2 okt

De nationale taptoe

Het jaarlijkse nationale festival

van militaire muziek.

www.nationaletaptoe.nl

9 sep t/m

2 okt

GDMW festival

Geen Daden Maar Woorden

Festival presenteert

literatuur in combinatie

met andere disciplines

zoals muziek, film, dans

en theater.

010 - 276 26 26

www.gdmw.nl

17

28 & 29 okt

Internationale

Poppen- en

Berenbeurs

De Grootste poppen- en

berenbeurs van de wereld.

www.ahoy.nl

North Sea

Jazz Festival

9 t/m 11 juli

nov t/m

dec

12 nov

intocht

sinterklaas

www.sinterklaasintocht.nl

26 nov

cameretten

Nieuw aanstormend

cabarettalent.

www.cameretten.nl

28 t/m 30 dec

piano

driedaagse 19

Festival voor amateurpianisten

in de Doelen.

www.piano3daagse.nl

Verborgen

tuinen in

Rotterdam

18 & 19 juni

18

22

aad&daad

Zorgverzekering

met korting

Rotterdammers met een laag inkomen, kunnen zich

aansluiten bij de collectieve zorgverzekering van de

gemeente Rotterdam en Zilveren Kruis Achmea.

De zorgverzekering is bedoeld voor minima die goed

verzekerd willen zijn, tegen een concurrerend tarief. In

Rotterdam wonen zo’n 60.000 Rotterdammers die tot de

doelgroep behoren. Voor deze mensen geeft de gemeente

10% korting op de basisverzekering en 15% korting op de

aanvullende verzekeringen.

Verder zit het eigen risico al bij de premie. Dit betekent

dat verzekerden geen eigen risico van € 170,- betalen. Dit

wordt betaald door de gemeente Rotterdam.

De zorgverzekering is bedoeld voor

minima die goed verzekerd willen zijn

U kunt voor de collectieve zorgverzekering in aanmerking

komen als uw maandelijkse netto inkomen in 2011 niet hoger

is dan € 1145,- als u alleenstaand en 65 jaar of ouder

bent. Voor alleenstaande ouders van 65 jaar of ouder geldt

een grens van € 1440,-. Bent u getrouwd of woont u samen

en bent u 65 jaar of ouder? Dan mag uw inkomen maximaal

€ 1575,- netto per maand zijn. Hierbij geldt altijd de leeftijd

van de oudste partner.

Ondersteuning

op maat

Kunnen meedoen en erbij blijven, zoveel mogelijk op eigen

kracht. Dat is waar we in Rotterdam met z’n allen voor staan.

Maar meedoen kan om verschillende redenen soms moeilijker

zijn dan u zou willen. Ziekte of psychische problemen

kunnen een rol spelen. Een hogere leeftijd, een fysieke of

verstandelijke beperking kunnen in de weg staan. En er kan

sprake zijn van financiële beperkingen. Herkent u dat? In uw

woonomgeving staat de VraagWijzer klaar om samen met

u de juiste oplossing te vinden bij uw probleem. Ook kunt u

rechtstreeks terecht bij de afdeling Individuele Voorzieningen

van SoZaWe in het centrum van Rotterdam.

Hulp nodig?

Eerst kijkt de medewerker met u naar uw probleem, wat u

zelf al gedaan heeft en wat u er zelf nog aan kunt doen.

Vervolgens kijkt u samen met de medewerker of uw eigen

netwerk hulp kan bieden. Is dat niet het geval? Dan kijken

de medewerker en u of er in de wijk voorzieningen zijn die

uitkomst bieden. Denk hierbij aan de BoodschappenPlus-

Bus. Als laatste wordt er gekeken of u eventueel met een

individuele voorziening, zoals thuiszorg of een rolstoel, geholpen

bent. Voor mensen met een laag inkomen is er financiële

bijstand.

Wilt u weten of u mee kunt doen met de

Rotterdamse collectieve zorgverzekering?

Bel naar 14 010 of kijk op www.rotterdam.nl/ziektekosten

of www.rotterdam.nl/vraagwijzer

Wilt u in contact komen met

Individuele Voorzieningen?

Dat kan op verschillende manieren:

Tel: 14 010

E-mail: iv@sozawe.rotterdam.nl

www.rotterdam.nl/sozawe

Bezoekadres: Binnenrotte 158, 3011 HC Rotterdam

(geopend op werkdagen)

Postadres: Individuele Voorzieningen, Postbus 1024,

3000 BA Rotterdam

Wilt u in uw eigen deelgemeente contact?

Dat kan via een VraagWijzer.

Tel: 14 010

www.rotterdam.nl/vraagwijzer

23

65 in gesprek

‘‘Soms

voel ik me

een curieus

oudje’’

Elisabeth de Vries speelt patiënt voor jonge

verpleegkundigen in opleiding.

24

Goed, haar werk was leuk. Toen ze stopte,

ging haar inkomen achteruit. Maar, vindt

Elisabeth de Vries, ‘tijd’ is haar nieuwe

rijkdom.

E

nkele jaren geleden kreeg Elisabeth (1949) de

kans om eerder te stoppen met werken: “In het

begin was ik verrast door die enorme zee van tijd

die voor me lag. Maar dat duurde niet lang. Het is net als

met een opgeruimde lege kast: die is zo weer vol met al

het nieuwe dat je tegenkomt!”

Elisabeth kwam als 20-jarige naar Rotterdam: “Het was

om streeks 1970. Ik zocht werk en vond een tijdelijke plek

op de documentatieafdeling van het Algemeen Dagblad

in Rotterdam.” Later werkte Elisabeth nog 30 jaar bij het

Centrum Educatieve Dienstverlening. Ze ontpopte zich als

een leesgierige administratieve kracht en baliemedewerker.

“De gevarieerde contacten met klanten waren heerlijk.

Ik was een informatiemanusje-van-alles en las veel om

goed materiaal door te kunnen spelen. Genoeg voor een

volledige opleiding, of twee. Soms denk ik dat ik wel meer

carrière had kunnen maken.”

“Maar goed”, gaat Elisabeth verder, “Als 20-jarige ging ik op

kamers in het Oude Westen en werd lid van een jongerengroep.

Ik ging vaak eten in de buurt, in één van de eethuisjes

voor kamerbewoners en jonge werkende mensen. Het

was een gezellige tijd hoor: ’s avonds scrabbelen en daarna

soms borrelen tot drie uur ’s nachts.”

“Ik vind de

computer geweldig.

Geestverruimend”

acteur voor te zijn, je krijgt gewoon een goede training

vooraf. Soms speel je een patiënt die moet stoppen met

roken en dat niet doet. Dan weer een veeleisende patiënt

die vooral veel aandacht van de verpleegkundige wil. Of

iemand die licht dementerend is, dat kan ook.”

“Soms sta je in je

pyjama voor de klas”

“Zodra ik weet wat de rol is, verdiep ik me erin door gewoon

om me heen te kijken. Op straat, op internet, op televisie.

Heel gemakkelijk gaat dat. Soms kan ik eigenlijk

mezelf spelen, maar dan in overdrijving. Heerlijk. In het

gewone leven moet je je inhouden, maar in het rollenspel

hoeft dat niet. En weet je wat zo goed is: als de leerlingverpleegkundige

goed op je reageert, met respect, dan voel

je dat ook echt. In je spel kun je dus ook direct eerlijke feedback

geven.” Met een tikkeltje weemoed sluit de levenslustige

61-jarige af: “Soms voel ik me wel een curieus oudje,

niet alleen in het spel. Maar als ik om me heen kijk, denk

ik toch tevreden: zo, de onzekerheid van een 20-jarige ligt

ver achter me!”

“Ach ja”, verzucht Elisabeth opgewekt, “Ik zou willen dat ik

twee levens had. Er is nog steeds zoveel dat me interesseert,

zoveel wat ik nog wil doen. In de trein stappen naar Maastricht.

Nieuwe kleren naaien van oude kleren, of pimpen,

zoals dat tegenwoordig heet. En veel wandelen, dat is goed

voor het geheugen. Maar ik ben al heel veel tijd kwijt aan

het snuffelen op internet en het bijhouden van Facebook

(een sociaalnetwerk website, red.). Laatst vond ik nog prachtige

muziek uit Letland en Litouwen. Ik volg ook het werk

van allerlei kunstenaars en fotografen via Facebook.”

Waar Elisabeth verder graag haar tijd en energie in steekt,

is het spelen van patiënt voor verpleegkundigen in opleiding.

“Dat is zó leuk. Je hoeft er niet eens een professionele

25

Elisabeth en een student

onderweg

Alles wat u

wilde weten over

vervoer...

Passend

vervoer

voor

iedereen

Gratis openbaar vervoer in 2011

Rotterdamse 65-plussers kunnen in 2011 gratis gebruik maken van trams, metro’s en

bussen van de RET (uitgezonderd RandstadRail, BOB-bus, Nachtnet en Fast Ferry).

Het gratis reizen is voor iedere inwoner van 65 jaar en ouder en geldt op doordeweekse

dagen vanaf 9 uur ’s ochtends. In het weekend en op feestdagen mag u ook

vóór 9 uur ’s ochtends gratis reizen.

Als u nog geen aanvraagformulier heeft ontvangen, kunt u langsgaan bij een RET Servicewinkel

of bellen met 0900 - 500 60 10 om een formulier op te laten sturen. Als u het formulier

invult en terugstuurt, krijgt u de OV-chipkaart met het abonnement binnen vier weken

thuisgestuurd.

Wordt u pas later dit jaar 65?

Bent u nog geen 65 jaar dan kan het abonnement nog niet op uw OV-chipkaart gezet worden.

U kunt dan bij de RET Servicewinkel of een RET Verkoop- & Informatiepunt langsgaan

op of na uw verjaardag. Indien u inmiddels een jaarabonnement bij de RET heeft gekocht

dat in (een deel van) 2011 geldig is, kunt u dit zonder stopzettingskosten voortijdig beëindigen

in de RET Servicewinkel op de Laan op Zuid 2.

Met uw abonnement checkt u in bus, tram en metro altijd gratis in en uit. Vergeet niet wanneer

u bij een andere vervoerder reist, of met de RET voor 9 uur, te zorgen voor voldoende

saldo of een ander reisproduct op uw OV-chipkaart.

Veel reisplezier!

OV

chipkaart

De OV-chipkaart

is hét nieuwe

betaalmiddel voor

het openbaar

vervoer. U kunt de

kaart opladen met

een saldo in euro’s.

Of een reisproduct

aanschaffen, zoals

een enkele reis of

abonnement.

Wilt u weten hoe de

kaart werkt en welke

kaart bij u past? Kijk

dan eens op:

www.ov-chipkaart.nl

Of bel met de

klantenservice:

0900-0980

(10 cent per minuut)

Voor vragen kunt u

contact opnemen met het

informatienummer van de

gemeente Rotterdam:

14 010

of met de RET:

0900 500 60 10

(10 cent per minuut).

26

Zelf boodschappen doen of uitstapjes maken

BoodschappenPlusBus

Het laatste half jaar hebben ruim 1200 ouderen naar volle tevredenheid

gebruikgemaakt van de BoodschappenPlusBus. Als u minder mobiel

bent, is de eerste stap om er weer eens uit te gaan niet altijd makkelijk.

De BoodschappenPlusBus kan dan een uitkomst zijn. De bus rijdt in de

deelgemeenten Feijenoord, IJsselmonde en Charlois.

Met de BoodschappenPlusBus kunt u

zelf uw boodschappen (blijven) doen,

maar ook uitstapjes maken. Onder

begeleiding van vrijwilligers kunt u

samen met andere mensen iets ondernemen.

“We komen weer eens ergens en zien

weer eens iemand anders dan de

thuishulp”, aldus enthousiaste klanten.

Een voorbeeld daarvan is meneer

Van Houten. Hij moet al jaren noodgedwongen

zijn boodschappen doen via

de thuishulp. Sinds de komst van de

BoodschappenPlusBus doet hij twee

keer per week zelf zijn boodschappen

met een vrijwillige begeleider. Hij

heeft de smaak te pakken, inmiddels

gaat hij met regelmaat mee met de

uitstapjes.

Indien nodig kan uw rolstoel of rollator

mee met de BoodschappenPlusBus.

Wilt u niet weg zonder een persoonlijke

begeleider? Dan kan deze gewoon

met u mee. Leer nieuwe mensen en

plekken kennen en ga ook een dagje

mee. U krijgt het programma toegestuurd

als u zich inschrijft (gratis).

De BoodschappenPlusBus is bereikbaar

via 010 - 290 76 83.

Elke dinsdag- en donderdagochtend

van 9:00 tot 12:00 uur kunt u uw rit

reserveren of bellen voor meer informatie.

BoodschappenPlusBus

Rotterdam

p/a SVR Sportlaan 75

3078 WR Rotterdam

Aanvullend vervoer met

wijkbussen in Rotterdam

De wijkbussen in Rotterdam bieden aanvullend vervoer

voor 55-plussers en minder validen. De wijkbusorganisaties

rijden elk in hun eigen deelgemeente. De wijkbus

rijdt op werkdagen van 8.30 tot 17.00 uur.

De wijkbus is een ideaal vervoermiddel voor allerlei dagelijkse

activiteiten zoals uw bezoek aan de kapper of boodschappen

doen. Maar ook voor bezoek aan familie, clubs,

dagopvang en maaltijdprojecten. Ook buiten de genoemde

uren is vervoer soms mogelijk (onder andere bij groepsvervoer

en voor kerkbezoek). Enkele wijkbusorganisaties

vervoeren ook rolstoelen. U kunt zich opgeven door rechtstreeks

te bellen met de wijkbusorganisatie in uw deelgemeente.

Voor een klein bedrag per jaar bent u lid of deelnemer

van de betreffende wijkbusorganisatie. Verder betaalt u

voor elke rit een kleine vergoeding.

Alle wijkbussen werken met vrijwilligers. Vindt u het leuk

om u in te zetten voor uw medemens? Meld u dan aan als

telefonist(e), bijrijder of chauffeur bij een van de organisaties.

Voor meer informatie over de wijkbus bij u in de buurt

kunt u terecht bij de Federatie Wijkbussen Rotterdam.

Sportlaan 75, 3078 WR Rotterdam

Tel: 010 - 292 36 66

www.svr-rotterdam.nl (onder ‘projecten’)

Vervoer op Maat

Vervoer op Maat is vervoer voor mensen die

problemen ondervinden bij het gebruik van het

openbaar vervoer.

U kunt gebruik maken van Vervoer op Maat als u

bijvoorbeeld moeite heeft met het in- en uitstappen bij

het openbaar vervoer. Een andere reden kan zijn dat

de loopafstand naar de halte voor u te ver is. Verder

kunt u hier gebruik van maken als u 75 jaar of ouder

bent en na 19.00 uur liever niet met het openbaar vervoer

reist. U wordt opgehaald en naar het adres van

bestemming gebracht. Onderweg kan er omgereden

worden om andere passagiers op te halen of weg te

brengen.

Wat kost Vervoer op Maat?

De kosten van Vervoer op Maat worden berekend op

basis van het zonesysteem van het openbaar vervoer.

Personen vanaf 65 jaar betalen € 0,33 per zone. U

kunt één passagier tegen hetzelfde tarief laten meereizen.

Waar kan ik terecht voor informatie?

Bel met de klantenservice: 010 - 428 86 86 of kijk op

de website van RMC: www.rmc-rotterdam.nl

Voor het aanvragen van uw ritten, kunt u met het RMC

bellen op: 0800 022 79 79 of 010 - 428 86 55.

27

65 in beeld

Van Toen naar Nu

met Ellie Rietveld

1960 1970

Collectie

Gemeentearchief

Rotterdam

Cat.nr.:

PBK2005-181

1940 1964

Onder: Ellie,

19 jaar, voor de

Zuidpleinflat

Charlois

Ellie Rietveld groeide op in

Rotterdam Zuid. “Ongeveer

aan ‘t eind van de wereld.

Achter ons huis begonnen

de weilanden en heel in

de verte zag je het kerkje

van Barendrecht.” In het

boekje ‘Spijkertjes zoeken’

biedt Ellie een persoonlijk,

meeslepend inkijkje in het

leven dat ze leidde tijdens

de oorlog en de wederopbouw.

Het boekje is in

verschillende Rotterdamse

boekhandels te koop.

Onder: Ellie, ongeveer 12

jaar, schoolfoto.

Oud

IJsselmonde

Ellie trouwt in 1962, maar

vanwege de woningnood

vindt het jonge echtpaar

pas in 1964 een eigen

huis in Oud IJsselmonde.

In twee jaar tijd worden

een zoon en een dochter

geboren.

“Het was de tijd waarin de

eerste gastarbeiders naar

Rotterdam werden gehaald.

Ik zag de mannen lopen,

iedere dag, op weg naar

de werf van Verolme, hun

gezinnen achtergelaten.”

Boven: Molen De

Speelman, Overschie

Onder: Ellie met familie

in Oud IJsselmonde

Onder: Ellie bij De

Speelman molen

Naar Noord

Omstreeks 1970

verhuist het gezin naar de

Overschiese Kleiweg.

“Ik was er laatst nog eens,

in Museum Oud Overschie.

Prachtig museum hoor, met

een hele mooie heemtuin

erbij. En dan heb je de

molen, De Speelman.

Met verjaardagen van de

kinderen gingen we daar

vaak naartoe. Kregen ze

een zak meel mee naar

huis om koekjes te bakken.”

Onder: Ellie (links), 7 jaar,

met haar buurmeisje.

Boven: De werf

van Verolme

Collectie Gemeentearchief Rotterdam

Cat.nr.: 1993-6004

28

1980

1990 2000 nu

Onder:

De oude Rotterdamse

Schouwburg

Collectie Gemeentearchief

Rotterdam

Cat.nr.: 2005-7426

Oude Westen

In de jaren ‘80 woont Ellie

in het Oude Westen. Het

theater is haar tweede

thuis. Ze organiseert open

podia in Zuid, is trouwe bezoeker

van de Rotterdamse

Schouwburg en bestiert

een tijdlang Kunstmin in

Dordrecht.

Rechts: Burgemeester

Meineszlaan

Rechts:

Ellie (rechts) samen

met Ina Vermeulen

Collectie

Gemeentearchief

Rotterdam

Cat.nr.: 2004-5191

“Als je niet

nieuwsgierig

meer bent, is

het einde in

zicht”

Uitgesproken

Met flair staat Ellie ook zelf

op het podium, samen met

Ina Vermeulen en Wim

Kegel in ‘Breng je moeder

mee’. Ellie sluit haar loopbaan

af als zakelijk leider

bij Meekers Uitgesproken

Dans. “Ik dacht dat ik niet

erg van dans hield, maar

Meekers, dat is theaterdans

vol humor en vitaliteit. Dans

voor kinderen en jongeren,

waar je ook als volwassene

vrolijk van wordt.”

Rechts:

Karel Doormanstraat

Zoekt u een foto van uw huis,

straat of wijk?

Neem eens een kijkje bij het Gemeentearchief Rotterdam.

Bezoek de studiezalen of website voor foto’s, affiches,

oude jaargangen van het Rotterdamsch Nieuwsblad,

stamboomonderzoek of voor andere archieven en

verzamelingen.

700 jaar Rotterdamse geschiedenis,

bewaard om ontdekt te worden

Hofdijk 651, 3032 CG Rotterdam

Telefoon: 010 - 267 55 55

www.gemeentearchief.rotterdam.nl

Centrum

Gedurende haar leven

is Ellie langzaam maar

zeker naar het hart van

Rotterdam toegetrokken.

Sinds vijf jaar heeft ze een

comfortabele huurwoning in

het Centrum. Wat ze vindt

van alle ontwikkelingen om

haar heen? Zoals veel

Rotterdammers vervloekt

en koestert ze de stad in

één adem: “Ja, de skyline is

mooi. Maar de stad is ook

knoestig, bonkig, ze mist

elegantie. En toch moet

niemand het wagen om iets

van mijn eigen rotstad te

zeggen!”

29

wonen

Je vindt de

mooiste spullen

bij Piekfijn...

Keramieken vaas € 10,-

Glazen vazen € 2,- tot € 4,50

Borrelglaasjes € 1,25 p.st.

Bonbonschaaltje € 2,-

Diverse glazen € 0,35 p.st.

Koffer € 10,-

Zwaan € 1,50

Delfsblauwe vazen € 17,50

Azijnset € 2,50 p.st.

Boeken € 1,50 tot € 5,-

Sjaal € 1,- p.st.

Sisalmat € 10,-

Schilderij

€ 7,50

Borrelglaasjes

€ 1,25

Stoel

€ 75,00

Tafeltje

€ 10,00

Gun de mooiste spullen een tweede leven!

Snuffel rond bij de tweedehands warenhuizen

van Piekfijn en gebruik de dingen weer als

nieuw.

Er zijn drie tweedehands warenhuizen:

Wolphaertsbocht 246 (Charlois), Mariniersweg 255

(Centrum), Aluminiumstr. 6 (Prins Alexander)

30

Openingstijden:

ma: 13.00 - 17.00 / di - vrij: 9.00 - 17.15

zat: 10.00 - 16.00

Schilderij

€ 3,50

Stoel € 65,- / Lectuurbak € 7,50

Sisalmat € 10,- / Schilderij € 3,50

Nette herenschoenen € 10,-

Plastic waterkan € 3,50

Whiskeyfles € 5,- / Glaasjes € 0,50 p.st.

Onderzetters € 7,50

Geruit overhemd € 1,50

Stoel

€ 65,00

Waterkan

€ 3,50

31

wonen

Thuis in eigen buurt

“Boodschappen

doen is geen

probleem”

‘Hier wil ik voor altijd blijven’

“K

unnen (blijven) wonen in

mijn eigen huis, buurt

en stad, zo lang ik wil.”

Dat is een verlangen van veel mensen.

Een hogere leeftijd, fysieke of geestelijke

beperking zouden dat niet in

de weg moeten staan. De gemeente

Rotterdam werkt hard aan een stad

waarin haar burgers zo lang en zelfstandig

mogelijk kunnen leven in

hun eigen, vertrouwde omgeving.

Een woonservicegebied is een ‘gewone’

buurt met goed toegankelijke zorg-,

welzijn- en woonvoorzieningen voor

jong en oud. De dokter, apotheek en

fysiotherapeut vindt u in een wijkcentrum

op loopafstand van uw woning,

dichtbij een halte van het openbaar

vervoer. In hetzelfde centrum kunt u

terecht voor gevarieerde cursussen,

lezingen of een animerend gesprek

met een buurtgenoot. Op straat zijn

er geen blokkades voor mensen in

een rolstoel of scootmobiel. Iedere

vorm van ondersteuning is binnen

handbereik en wordt geboden op een

manier die past bij uw persoonlijke

situatie. Daar hoeft u niet voor te verhuizen.

Dat bij elkaar is het ideaal. In

een woonservicegebied zorgen de gemeente,

woningcorporaties, zorgaanbieders,

welzijnswerkers, vrijwilligers

en bewoners er met elkaar voor dat dit

ideaal stap voor stap dichterbij komt.

Samenwerking

De gemeente Rotterdam heeft zeventien

gebieden aangewezen die zich als

eerste ontwikkelen tot een woonservicegebied.

Het sleutelwoord bij het realiseren

van een woonservicegebied is

‘samenwerking’. Alle betrokken partijen

vormen met elkaar een werkgroep.

Ook bewoners doen daarin mee. De

leden van de werkgroep wisselen ideeën

uit die passen bij de woon-, zorgen

welzijnbehoeften van de bewoners in

het gebied. Om hun samenwerking

kracht bij te zetten, sluiten de leden

van de werkgroep een convenant. De

werkgroep stelt een plan van aanpak

op. Binnen twee jaar leidt dat tot

merkbare vernieuwingen. Dat zijn de

basisafspraken.

De samenwerkende welzijnsorganisaties,

bewoners, woningcorporaties,

zorgaanbieders en deelgemeente nemen

het initiatief om ideeën uit te

voeren. De gemeente zorgt ervoor dat

er voldoende kennis is om de initiatieven

te ondersteunen. De deelgemeente

is verantwoordelijk voor de goede

regie en vooruitgang van de ontwikkeling.

Meedoen!

De kracht van een goed woonservicegebied

is dat de woon-, zorgen welzijnvoorzieningen

passen bij de wensen

van de bewoners. Laat daarom van

u horen! Misschien wist u nog niet dat

u in een van de zeventien woonservicegebieden

woont en wilt u weten

wat de vorderingen zijn. U kunt zelfs

een bijdrage leveren. Misschien is uw

buurt (nog) niet aangewezen als woonservicegebied,

maar wilt u eraan werken

dat er wel een van de grond komt?

Praat erover met uw buurtbewoners.

En ga langs bij VraagWijzer. Uw vraag

en inzet worden met open armen ontvangen.

Meer informatie:

www.rotterdam.nl/

woonservicegebieden

32

Ricardo

Balkhoven

Gradda

Oosthoek

Ricardo Balkhoven

Denken in

mogelijkheden

Gradda Oosthoek

Ouder worden is

je toekomst

Ricardo Balkhoven is projectleider voor de ontwikkeling

van woonservicegebieden in de deelgemeente

Noord. Hij helpt bewoners en professionals

om elkaar te vinden en vernieuwende ideeën

te bedenken.

“Om vernieuwende ideeën over wonen, zorg en welzijn

te bedenken, heb je elkaar hard nodig”, stelt

Ricardo Balkhoven onomwonden vast. Elkaar, dat

zijn de bewoners in een wijk en de professionals

van verschillende organisaties. Ricardo: “Je moet de

ruimte nemen om te vragen wat de ander bezighoudt

en te vertellen wat je zelf ziet. Ruimte nemen om samen

vrijuit ideeën te spuien en ze uit te proberen.”

Scootmobiels

Ricardo geeft er een voorbeeld bij: “Een wijkverpleegkundige

spreekt geregeld bewoners die zich moeilijker

bewegen en daardoor minder zelfstandig dreigen

te worden. Een scootmobiel zou voor hen een uitkomst

zijn, maar het blijkt dat de woningen te klein

zijn om de voertuigen te stallen. In overleg bedenken

we een oplossing om deze bewoners vanuit een centrale

plaats in de wijk te helpen. Het idee ontstaat

voor een breng-en-haalservice: je belt een speciaal

nummer, zodat een scootmobiel voor de deur wordt

afgeleverd of opgehaald. De service kan misschien

worden uitgevoerd door mensen met een uitkering.

Een organisatie voor re-integratie zou daar een miniproject

voor kunnen opzetten.” Een wild idee? Niet

als het aan Ricardo Balkhoven ligt. Wat hem betreft

gaat nog dit jaar in deelgemeente Noord een proef

met deze brengen haalservice voor scootmobiels van

start.

Aanstaande maandag

Ricardo voegt er eerlijk aan toe: “Dit lijkt misschien

een klein voorbeeld. Het ideale, complete woonservicegebied

realiseer je niet ineens. Dat heeft tijd nodig.”

Maar dat geeft niet. “Je moet denken in mogelijkheden.

En ook oog hebben voor de kleine initiatieven

waarmee je ‘aanstaande maandag’ al een verschil

kunt maken.”

Vier jaar was Gradda Oosthoek voorzitter van de

seniorenraad in haar deelgemeente. Samen met anderen

staat ze aan de wieg van woonservicegebied

De Esch en behartigt zij de belangen van oudere

Rotterdammers.

In De Esch wordt sinds bijna twee jaar het programma

Uit & Thuis aangeboden. Het is de eerste stap in de uitwerking

van het woonservicegebied. Ineke de Ruiter

is bewoonster in De Esch en ook seniorenraadslid. Ze

is erg blij met het programma. “Vroeger deed ik nooit

ergens aan mee, omdat ik niet houd van klaverjassen

en bingo. Nu is er ook een leesclub. Er zijn kunst- en

koffieochtenden, tuinenexcursies, een Zumba-danscursus

en computerlessen voor senioren. Door mee

te doen heb ik veel meer mensen in mijn eigen wijk

leren kennen.”

Waarom seniorenraad?

Gradda Oosthoek woont in Kralingen. Vijf jaar geleden

hoorde ze voor het eerst van de seniorenraad. Waarom

zij in de seniorenraad stapte? “Toen ik stopte met

werken, bedacht ik: ouder worden is wel je toekomst.

Je blijft vaker thuis en hebt behoefte aan contacten

en activiteiten dichtbij huis. Maar eigenlijk kende

ik mijn eigen buurt niet erg goed. Daar wilde ik wat

aan doen.” Na een ‘toevallige’ tip stapte Gradda in de

seniorenraad. “We zijn serieus, maar hebben ook veel

plezier met elkaar.”

Spannend en inspirerend

Vanuit de seniorenraad denken Gradda en Ineke mee

over de opzet van woonservicegebieden in Kralingen

Crooswijk. Gradda: “De buurten binnen de deelgemeente

zijn onderling nogal verschillend. Zo heeft de

ene buurt al een ‘natuurlijk’ centrum waar je activiteiten

en voorzieningen kunt aanbieden. In de andere

buurt is dat er niet. De ene buurt heeft een vrij gelijkmatige

samenstelling van bewoners. De andere is

erg gemengd qua inkomens, culturen en interesses. Je

wilt dat er een aanbod komt dat voor iedereen goed is.

Dat is best spannend, maar ook inspirerend!”

33

65 in gesprek

‘Culinair

talent help

ik graag

vooruit’

Topkok Cees Helder geeft zijn kennis door aan de

jongere generatie.

34

Na drieëndertig jaar presteren op topniveau

deed Cees Helder vrijwillig een

stapje terug. Maar zijn passie voor koken

en ondernemen is onverminderd groot.

U

itnodigend opent Cees Helder om 10 uur ’s ochtends

zelf de deur van het Wereldmuseum. In de

sfeervolle Café-Wijnbar neemt hij de jas aan van

de interviewer. Uit de vriendelijke begroetingen van het

personeel van de Wijnbar valt op te maken dat de teruggetreden

driesterrenkok er een gewaardeerde gast is. Wellicht

geen verrassing voor wie weet dat Helder sinds ruim

anderhalf jaar culinair coach is binnen het restaurant van

het Wereldmuseum.

Het is niet de enige plaats waar Helder nog steeds zijn onbetwiste

talent inzet. “Ik vind het belangrijk om de jongere

generatie steviger in het zadel te helpen”, zegt hij beslist.

“Uitstekende kookkunst is belangrijk, maar niet genoeg

om te slagen als culinair ondernemer. Zakelijk inzicht telt

net zo zwaar. Het is tragisch als een talentvolle kok failliet

gaat door onvoldoende zakelijk inzicht. Daar wil ik iets aan

doen. Of het nu gaat om de opzet van een cateringbedrijf,

brasserie of toprestaurant: talent verdient ondersteuning.”

Om die reden stemde Cees Helder ermee in om zijn naam

te geven aan de opleiding Gastronomisch ondernemer, een

samenwerking van het Albeda College, ROC Mondriaan en

Zadkine. Behalve op kennis en ervaring in de keuken worden

de kandidaten beoordeeld op hun motivatie, toewijding

en doorzettingsvermogen. “Onmisbare eigenschappen

in dit vak”, spreekt de voormalige meesterkok uit ervaring.

“Je bent nooit te oud om

nieuwe vrienden te maken”

In 1986 opende Helder in Rotterdam zijn eigen restaurant

Parkheuvel. Met zichtbaar genoegen denkt hij terug aan het

moment waarop hij koos voor de havenstad: “Het uitzicht

op de Nieuwe Maas, Het Park, ontworpen door Zocher, als

‘achtertuin’, prima bereikbaarheid, dát was het. We gingen

aan de slag zonder een cent van de bank, alsnog met hulp

van mijn vader en anderen die erop vertrouwden dat het

restaurant een succes zou worden.” Het werd een prachtige

uitdagende tijd, waarin Helder samen met zijn vrouw en

het hele team de kwaliteit van Parkheuvel tot drie Michelinsterren

opvoerde.

“Het is een eer om een

steentje aan deze stad te

kunnen bijdragen”

“Als je iets zo uit het niets hebt opgebouwd, ja, dan slik je

even op het moment van afscheid”, mijmert Helder. Maar

dan krijgt zijn nuchterheid weer de overhand. “Stoppen was

een bewuste keuze. Mijn vrouw en ik hebben nu tijd voor

vriendschappen, een sociaal leven. We hebben genoeg te

doen, als coach, in verenigingen, en ook als vrijwilliger.”

Zelf plaatst Helder de oorsprong van zijn carrière in de

keuken van zijn moeder: “Ik herinner me de sensatie van

het kneden van het koekjesdeeg, met je blote handen. Toen

moet de kiem gelegd zijn. Samen proeven en fantaseren

met welke ingrediënten de koekjes nog lekkerder kunnen

smaken.” Helaas was er voor Cees, de derde in het gezin

Helder, in die tijd geen geld om na de Ulo verder te studeren.

De nuchtere Noord-Hollander zocht zijn leerschool daarom

zelf in de praktijk: “Na een paar jaar experimenteren belandde

ik bij de allerbeste meesters in het vak.” Algauw werden

de kwaliteiten van de jonge leerling opgemerkt. Op zijn

vijfentwintigste stond Cees Helder als chef-kok in de keuken,

op zijn zesentwintigste prijkte de eerste Michelinster

op zijn naam.

35

Cees Helder en zijn vrouw

werk&kennis

Het verhaal

gaat ...

Liesbeth van Well

Door weer en wind gaan ze op pad:

de verhalenvertellers van Verhalenderwijs.

I

n groepjes van twee of meer

bezoeken ze onder andere

scholen, woonzorgcentra en

bibliotheken. Met hun persoonlijke

verhalen van maximaal acht minuten

houden ze ieders nieuwsgierige

aandacht vast tot het einde toe.

Verhalenderwijs is al twaalf jaar lang

één van de vaste activiteiten van Pluspunt.

De ploeg telt negentien vertellers.

Mannen en vrouwen van 55 jaar

en ouder, die de kunst verstaan om

met hun persoonlijke verhalen verschillen

tussen generaties en culturen

te overbruggen. De groep vertegenwoordigt

een bonte verzameling van

culturele achtergronden: Suriname,

Curaçao, Kaapverdië, Peru, Turkije,

Marokko en Nederland.

Vertel nog eens

In 2010 was het 65 jaar geleden dat

Nederland werd bevrijd. De vertellers

wijdden daarom een serie verhalen

aan oorlog, onderdrukking en bevrijding,

ook uit andere culturen. Zo

kwam het verhaal naar buiten van de

Marokkaanse man die in de Tweede

Wereldoorlog als zestienjarige jongen

werd geronseld om mee te vechten.

Verhalen over slavernij in Suriname,

de vrijheidsstrijd in Kaapverdië. En

een verhaal over oorlogsliefde in Rotterdam.

De vertellers gingen rond in

verschillende woonzorgcentra.

“Maar”, vertelt coördinator Liesbeth

van Well, “de vertellers gaan ook rond

op basisscholen en scholen in het

voortgezet onderwijs. Pas geleden waren

ze op het Cosmicus College, waar

een groot kunstproject over de vereniging

van generaties en culturen werd

uitgevoerd. Een onderdeel ging over levensverhalen

en de verbeelding ervan.

Onze vertellers sloten daar moeiteloos

op aan.”

Hoe leer je zoiets?

Sommige mensen worden als verteller

geboren. Anderen kunnen het leren.

“Natuurlijk moet je geen last hebben

van podiumvrees”, legt Liesbeth uit.

Ieder jaar is er voor de verhalenvertellers

een training van twee weken.

Liesbeth: “Dat zijn pittige, inspirerende

trainingen. Vier of vijf dagen

per week komen de vertellers samen.

In stappen werken ze een thema uit.

Aan het eind van de training weet

elke verteller weer een goed verhaal

met een goede verhaallijn en spanningsboog

te presenteren. De nieuwe

verhalen voegen we dan toe aan ons

‘repertoire’.” De Surinaamse, professionele

verhalenverteller Paul Middellijn,

oprichter van de Tori Academia,

verzorgt de trainingen.

Trots

Liesbeth van Well is trots op de ploeg

vertellers. Terecht, zo blijkt uit de serie

prijzen die Verhalenderwijs in de

wacht sleepte: de Jan Kassiesprijs, Rotterdamse

Vrijwilligersprijs, Cultuureducatieprijs

plus een nominatie voor

de Parel van Integratie. “We zijn overal

welkom en krijgen goede evaluaties.

Iedereen vindt het geweldig leuk om

de vertellers te ontmoeten. Ze zijn altijd

gemotiveerd, ondanks beperkingen

of verdriet waar ieder mens in het

leven mee te maken kan krijgen.”

Wilt u weten waar de vertellers op

bezoek komen? Let u dan op de aankondigingen

in de wijkkrant of stuur

een e-mail naar:

l.vanwell@pluspuntrotterdam.nl

Tel: 010 - 467 17 11

36

Gilde samenspraak:

Voor iedereen is er

vrijwilligerswerk

Kennis en ervaring belangeloos

aan anderen overdragen

Vrijwilligerswerk doe je voor een ander, maar ook voor

jezelf. Pieter helpt Judith uit Spanje met de Nederlandse

taal. Judith is hiermee enorm geholpen, zelfs op haar

werk valt haar vooruitgang op. Pieter vindt het op zijn

beurt leuk om via Judith de cultuur van zijn geliefde

Spanje op te snuiven.

Centrum Voor Dienstverlening CVD-STAP is een vraagbaak

voor iedereen die iets wil weten over vrijwilligerswerk. De

organisatie bezit een actueel bestand van vacatures bij

honderden organisaties in Rotterdam. Via de Vrijwilligers-

VacatureBank zijn er gemiddeld 2500 vrije vacatures.

Bijvoorbeeld van het Gilde SamenSpraak. Een organisatie

van 50-plussers die anderstalige Rotterdammers helpen

om beter Nederlands te leren spreken. Pieter: “Ik raad iedereen

aan om vrijwilligerswerk te gaan doen. De vacatures

die openstaan zijn heel verschillend, voor iedereen is

er wel een plek.”

Dat het niet altijd vanzelfsprekend is dat er voldoende

vrijwilligers beschikbaar zijn, weet Wil Venema van de

VrijwilligersVacatureBank. “Wij bemiddelen tussen non-profit

organisaties en vrijwilligers in Rotterdam. De vacatures die

openstaan zijn heel verschillend, voor iedereen is er wel een

plek. Voetbaltrainers bij de jeugd, scheidsrechters, leesmoeders,

verzorgers in het dierenasiel”, somt Wil op. “We zijn

heel actief op zoek naar vrijwilligers. We staan bijvoorbeeld

op buurtfeesten en markten. Daar raken we met mensen in

gesprek en geven aan: ‘heeft u een mening over uw buurt,

heeft u talenten, denk dan eens aan vrijwilligerswerk’.”

De grootste groep beschikbare vrijwilligers zijn 50-plussers.

Wil: “Vaak hebben deze mensen meer vrije tijd over. Het

enthousiasme waarmee ze aan de slag gaan is geweldig!

Ik hoor geregeld: ‘Ik kan nu echt iets gaan doen wat ik altijd

al wilde!’. Zoals een meneer die na zijn pensioen is gaan

helpen bij De Stoom Stichting. In zijn jeugd vond hij stoom al

zo lekker ruiken en nu staat hij er enkele uren per week zelf

tussen. Vrijwilligerswerk is goed voor je sociale contacten, je

krijgt waardering en je helpt er anderen mee.”

De vrijwilligers van Gilde SamenSpraak helpen anderstalige

Rotterdammers om beter Nederlands te spreken. In

huiselijke sfeer wordt gesproken over alledaagse onderwerpen.

Sandro Toma van het Gilde legt uit wat het doel is van

SamenSpraak. “Door in contact te komen met een vrijwilliger

wordt de Nederlandse spreekvaardigheid van de anderstaligen

vergroot. Dit heeft vele voordelen zoals het overwinnen

van spreekangst, maar ook het krijgen van meer sociale

contacten of betere kansen op de arbeidsmarkt. Het gaat

niet alleen om taalhulp, maar ook over de gewoonten en

gebruiken. Vaak ontstaat er een bijzondere band tussen de

gekoppelde duo’s.”

“De vacatures die openstaan

zijn heel verschillend, voor

iedereen is er wel een plek”

Waarom iemand zich wil inzetten als vrijwilliger zien Sandro

en Wil dagelijks terug in hun werkzaamheden. “Mensen vinden

het leuk om de kennis die zij eerder hebben opgedaan

in werk, studie of een hobby door te geven. Ze komen op

die manier met anderen in aanraking. Soms zijn dat mensen

met wie ze in het dagelijks leven niet omgaan zoals mensen

uit andere culturen.” Beiden merken dat vrijwilligerswerk

vaak tot hoge leeftijd wordt gedaan. “Door het werk blijven

de vrijwilligers actief en voelen zij zich jong van geest”, aldus

Sandro.

CVD Gilde SamenSpraak

Bezoekadres: Glashaven 42-50, 3011 XK Rotterdam

Geopend: ma vanaf 13:30 en di - vrij 10.00 - 16.30

Tel: 010 - 436 28 44

E-mail: gilderotterdam@cvd.nl

www.gilderotterdam.nl

CVD VrijwilligersVacatureBank Rotterdam

Bezoekadres: Glashaven 42-50, 3011 XK Rotterdam

Geopend: di - vrij 10.00 - 16.30

Tel: 010 - 243 81 00

E-mail: rotterdam@vrijwilligerscentrale.nl

www.vrijwilligerscentrale.nl/rotterdam

37

algemene informatie

Colofon

65 magazine

Voor alle 65-jarige Rotterdammers

Sociale Zaken en Werkgelegenheid Rotterdam (SoZaWe)

Postbus 1024, 3000 BA Rotterdam

Hoofdredactie: SoZaWe en Studio Beige

Eindredactie: SoZaWe en Communicatiediensten Servicedienst

Redactie: SoZaWe en Birgit Bekker

Art directie, productie en ontwerp: Studio Beige

Fotografie: Theo van Pelt, Gemeentearchief, iStockphoto

Kaart Rotterdam: caarten.nl

Druk: Veenman Drukkers

VraagWijzer

Met vragen over zorg, welzijn en wonen kunt u terecht bij

VraagWijzer. Speciaal opgeleide consulenten helpen u

verder. VraagWijzer adviseert, ondersteunt, verwijst door,

begeleidt en zoekt in overleg met u naar een passende

oplossing. Er zijn 22 VraagWijzers in Rotterdam. Dus ook

bij u in de buurt. Wilt u weten waar precies? Belt u dan met

14 010 of kijk op www.rotterdam.nl/vraagwijzer

Copyright © 2011 gemeente Rotterdam

Maart 2011, nummer 2

Oplage: 9250

Dit magazine ontvangt u eenmalig, omdat u dit jaar 65 bent

geworden of nog wordt. Aan de inhoud van dit magazine kunnen

geen rechten worden ontleend.

38

65

verrassend

leuk!

65

zet u in

beweging!

65

is er

voor u!

65

heeft de

beste tips!

65

zeer

informatief!

65

om te

bewaren!

magazine - Gemeente Rotterdam

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?