Motorisch-leren-COOP-calame-en-de-kLoet-jan07

Neuromotor Task
Training
In Balans Magazine juni 2006 werd de
verschuiving van een procesgerichte
naar een taakgerichte aanpak in de
fysio- en ergotherapie besproken. Niet
de veronderstelde onderliggende
oorzaken van de problemen zijn
leidraad voor het oefenen, maar de
taken die een kind zelf graag wil leren
of nodig heeft om te kunnen functioneren.
Deze aanpak komt voort uit
twee nieuwe methoden waarmee
momenteel in Nederland wordt
gewerkt. De al genoemde CO OP
methode en de NTT, de Neuromotor
Task Training die in Nederland werd
ontwikkeld door Smits-Engelsman en
Schoemaker. Globaal gezegd komt
deze werkwijze neer op het analyseren
van een motorische taak en wordt per
onderdeel zo veel mogelijk in de
dagelijkse praktijksituaties geoefend.
De gedachte achter beide nieuwe
methodes past bovendien bij recente
theorieën over de ontwikkeling van het
zenuwstelsel, de neurale groep selectie
theorie van onder andere Gerald
Edelman. Deze stelt dat een kind zijn
zenuwstelsel ontwikkelt door de meest
effectieve manier van bewegen te
zoeken.
Motorisch leren
Het zoeken naar nieuwe behandelmethoden
beïnvloedde ook het denken
over de problemen van kinderen met
DCD. Bij nadere analyse van de manier
waarop kinderen met DCD nieuwe
motorische vaardigheden leren, vraagt
men zich af of DCD eerder een
probleem is bij het leren van motorische
vaardigheden dan een probleem
met de coördinatie van motorische
aspecten van een taak wat de afkorting
DCD (Developmental Coordination
Disorder) eigenlijk aangeeft.
Kinderen met DCD blijken veel minder
in staat ‘als vanzelf’ hun motorische
vaardigheden te ontwikkelen wanneer
ze daarvoor de gelegenheid krijgen. De
meeste andere kinderen ontwikkelen
deze vaardigheden spelenderwijs
steeds beter. Maar hoe vaak kinderen
met DCD deze ook oefenen, zij blijven
hardnekkig dezelfde onhandige
bewegingen maken zonder dat
verbetering wordt bereikt.
Metacognitie
Kinderen met DCD lijken meer baat te
hebben bij instructie waarmee zij zich
bewust worden van het uitvoeren van
motorische handelingen en waarmee
zij via afgesproken denkstappen
zoeken naar oplossingen voor motorische
problemen. Men noemt dit
bevordering van metacognitie omdat
er bewust nagedacht moet worden
over de eigen cognitieve strategie (de
eigen gedachtengang bij het komen
tot oplossingen).
Naast de begeleiding van een therapeut
die hen helpt ontdekken hoe ze
een motorisch probleem kunnen
aanpakken, wordt ook de aanmoediging
van ouders bij deze methode
belangrijk gevonden. De ontwikkelaars
van deze methode beargumenteren
dat deze werkwijze enerzijds tegemoet
komt aan de wensen van ouders,
omdat het hun kind helpt motorische
successen te boeken. Anderzijds sluit
de werkwijze aan op de vraag van
therapeuten, omdat het een methode
is die op een kind en de te oefenen
taak kan worden afgestemd. Bovendien
zouden de resultaten, in weliswaar
kleine onderzoeken, veelbelovend
genoemd kunnen worden.
Doel, plan, start, check
Om beter naar hun eigen functioneren te kunnen kijken, leren
kinderen in één van de eerste bijeenkomsten zichzelf vragen te
stellen als:
• Het doel van een aanpak; Wat ga ik doen?
• Het maken van een plan; Hoe ga ik het doen?
• De uitvoering van het plan; Hoe doe ik het?
• Het effect van het plan; Hoe goed werkte mijn plan?
Deze aanpak werkt volgens Calame en De Kloet bij kinderen
vanaf een jaar of zeven. Bij de CO OP speelt een pop als
hulpmiddel een belangrijke rol. De pop staat symbool voor het
gebruik van de strategie ‘Doel, plan, start en check’ én wordt
gebruikt als intermediair tussen een kind en zijn behandelaar.
Een therapeut kan bijvoorbeeld vragen: “zullen we het eens aan
Kermit of aan Dino vragen?” Daarna kan het kind bedenken wat
Kermit of Dino voor soort oplossing zou kiezen. Het voordeel
van het gebruik van de pop is dat een kind hardop verwoordt,
vragen niet aan de therapeut stelt en zelf helpt antwoorden te
bedenken. Zo blijft de behandelsituatie speels, neutraal en
uitnodigend.
Samenwerken met ouders
Arend benadrukt het belang van samenwerking met ouders. De
methode bestaat uit een procedure waarmee de doelen die
kinderen zelf kiezen op een effectieve manier zijn vast te stellen.
Aan kinderen en hun ouders wordt gevraagd enkele weken voor
de therapie een bewegingsdagboekje bij te houden. Hieruit komt
naar voren wat voor een kind belangrijk is bij het bewegen, hoe
een kind denkt over zijn motorisch functioneren en welke
hobbels hij hierbij tegenkomt. Van de ouders wordt verwacht dat
ze in ieder geval de eerste drie sessies en de laatste bijwonen. In
Den Haag gaan ze nog niet zover als in Canada, waar ouders eerst
een contract moeten tekenen waarin ze hun aanwezigheid
toezeggen voor de behandeling begint. De therapeuten in ons land
proberen wel het belang van samenwerking te bespreken en uit te
leggen dat het een veel sterker effect heeft als een kind zijn
successen met het oefenen ook met zijn ouders kan delen. Ook
erg belangrijk is, dat ouders vanuit dezelfde basishouding
reageren: hun kind ruimte geven om zelf problemen met bewegen
aan te pakken, hier echt van te leren en daar trots op te zijn.
Succesfactoren
Zoals Calame en De Kloet in het begin al aangaven, bevatten de
technieken die hier zijn beschreven geen wereldschokkende
inzichten. Wij kennen deze ook uit de behandelingen van
kinderen met leer- en gedragstoornissen. Ook bij ADHD werken
behandelaars veelvuldig met ‘Stop Denk Doe’ methoden die zijn
ontwikkeld op basis van cognitieve interventies. Bij ADHD is
Symposium Balans Nu opgeven Zie pag. 49
Balans Magazine
januari 2007