infosteel

infosteel 

Studiedag EN1090 

Edegem 10/11 juni 2010 

EN 1090-2 

EN 1090-2: Het vervaardigen van staal-en 

aluminiumconstructies: Deel 2: Technische 

eisen voor staalconstructies 

• Hoofdstuk 9: 

Montage van staalconstructies 


Geometrische toleranties 


2 

1

9. Montage van staalconstructies 

1. Algemeen 

2. Bouwplaatsomstandigheden 

3. Montagemethode 

4. Maatvoeren 

5. Opleggingen en ankers 

6. Montage en werk op de bouwplaats 


3 

9.1. Algemeen 

• EN1090-2 Hoofdstuk 9 beschrijft: 

• Eisen voor montage en ander werk op de bouwplaats 

• Eisen voor geschiktheid van de bouwplaats voor een 

veilige montage 

• Eisen voor zorgvuldig voorbereide opleggingen 

• Voorbewerken, lassen, mechanisch bevestigen, 

oppervlaktebehandeling, keuring: 

Moeten voldoen aan de desbetreffende hoofdstukken 

(6,7,8,10,12) in EN 1090-2 


4 

2

9.2. Bouwplaatsomstandigheden: 

• Veiligheidseisen met betrekking tot: 

• Harde ondergrond voor kranen en 

toegankelijkheidsmaterieel 

• Toegangsroutes tot de bouwplaats en op de 

bouwplaats 

• Bodemcondities 

• Zettingen van de montage-opleggingen 

• Leidingen, kabels en andere obstakels 

• Beperkingen aan afmetingen en gewichten van te 

leveren onderdelen 

• Milieu- en klimaatsomstandigheden 

• Aangrenzende constructies 


5 


Bereikbaarheid? 

infosteel 6 

3


Opleggingen 

Klimaat 

Dubai 

Antarctica 



• In samenwerking met andere aannemers: 

• Procedures voor samenwerking 

• Beschikbaarheid van voorzieningen op de bouwplaats 

• Maximale bouw- en opslagbelastingen op het staal 

• Beheersen van het aanbrengen van beton 


4

9.3. Montagemethode 

• Montagemethode van de ontwerper 

(ontwerp-basis) 

• Montagemethode van de constructeur 


9 


• Ontwerp-basis van de montagemethode bevat: 

1. Posities en soorten verbindingen 

2. Maximale afmetingen, gewicht en locatie van de 

onderdelen 

3. Montagevolgorde 

4. Stabiliteit van de gedeeltelijk gemonteerde 

constructie 

• Plaatsen van tijdelijke j verbanden 

• Onderstoppingen van kolommen 

5. Onderdelen met veiligheidsrisico’s 

6. Tijdstip en methode voor afstellen van verbindingen 


10 

5


7. Vereiste zegen en opzetten in relatie met die al 

aangebracht in fabricagefase 

8. Gebruik van geprofileerde staalplaat om de 

stabiliteit te waarborgen 

9. Gebruik van geprofileerde staalplaat voor het 

zijdelings steunen van liggers 

10.Transport van secties, inclusief voorzieningen voor 

hijsen, draaien of trekken 

11.Posities i en voorwaarden voor ondersteunen en 

vijzelen 

12.Stabiliteitsconcept voor opleggingen 


11 


13.Vervormingen van de gedeeltelijk gemonteerde 

constructie 

14.Verwachte zettingen van opleggingen 

15.Posities en belastingen van kranen, opgeslagen 

onderdelen, contragewichten etc. 

16.Instructies voor levering, opslag, hijsen, inbouwen 

en voorspannen van tuikabels 

17.Details van alle tijdelijke werkzaamheden en 

hulpmaterialen 

l 


12 

6


3. Montagevolgorde 



4. Tijdelijke verbanden 

8/9: gebruik van 

Geprofileerde staalplaat 


7


10. Hijsvoorzieningen 10. Transport 



15. Posities en belastingen van kranen, onderdelen en contragewichten 


8


16. Instructies en aanspanprocedure voor tuikabels 



17. Tijdelijke werkzaamheden en hulpstaal 


9


• Montagemethode van de constructeur: 

De constructeur stelt een montageplan op, dat getoetst wordt aan de ontwerpbasis 

van de montagemethode, maar kan afwijken indien het een goedgekeurd g 

en veilig alternatief is. 

Bijkomende onderwerpen zijn in aanmerking te nemen: 

1. Ervaring uit een eventuele proefmontage 

2. Voorzieningen om de stabiliteit voorafgaand aan het 

lassen te waarborgen 

3. Hijsvoorzieningen 

4. Zwaartepuntbepaling van grote of onregelmatige 

lasten 

5. Relatie tussen te hijsen gewichten en kraanbereik 

6. Gevaar van slingerkrachten en wind 


19 


7. Methoden voor het omgaan met eventuele 

veiligheidsrisico’s 

8. Voorzien van veilige werkplekken en bereikbaarheid 

Bijkomend voor samengestelde staal-betonconstructies: 

10.Plaatsingsvolgorde van geprofileerde staalplaat 

11.Plaatsingsvolgorde en afdichtingsmethode van 

blijvende bekisting 

12.Factoren m.b.t. betonwerkzaamheden 


20 

10







11


4. Zwaartepuntbepaling van 

grote of onregelmatige lasten 



5. Relatie tussen te hijsen 

gewichten en kraanbereik 


12


6. Gevaar van slingerkrachten en wind 



8. Methoden voor het omgaan met eventuele 

veiligheidsrisico’s: Risico-analyse 


13

9.4. Maatvoeren 

• Metingen en uitzetten volgens ISO 4463-1 

• Montage volgens een gedocumenteerd meetplan van een 

secundair net bij gegeven referentietemperatuur. 

Afwijkingen van opleggingen worden aan de hand hiervan 

vastgesteld. 

• De positioneringspunten voor de afzonderlijke onderdelen 

moet in overeenstemming zijn met ISO 4463-1 

ISO 4463-1: Measurement 

methods for building - Settingout 

and measurement - Part 1: 

Planning and organization, 

measuring procedures, 

acceptance criteria 


9.5. Opleggingen en ankers 

• Keuring van opleggingen 

• Uitzetten en geschiktheid van opleggingen 

g 

• Behouden van geschiktheid van opleggingen 

• Tijdelijke opleggingen 

• Grouten en afdichten 

• Verankeren 


14


• Keuring van opleggingen 

• Voor aanvang van de montage worden de conditie en 

locatie van de oplegging gecontroleerd 

• Indien ongeschikt, worden de opleggingen 

gecorrigeerd voor aanvang van de montage. 

Afwijkingen worden gedocumenteerd. 



• Uitzetten en geschiktheid van opleggingen 

• Eisen voor het monteren van constructieve 

opleggingen: EN 1337-11 

• Voor het begin van de montage moeten alle 

opleggingen en ankers voldoen aan de 

aanvaardingscriteria voor toleranties. 

• Voorgespannen ankerbouten: tot 100mm in het beton 

mag er geen hechting zijn. 

• Moffen voor ankerbouten: min (3xD, 75mm) 

EN 1337-11: Structural bearings - Part 11: Transport, storage and 

installation 


30 

15




• Behoud van de geschiktheid van opleggingen 

Tijdens de montage moet de staat van de opleggingen 

even goed blijven als bij aanvang van de montage 

• Indien nodig moeten opleggingen van een 

bescherming tegen roest te worden voorzien 

• Het compenseren van zettingen van de opleggingen is 

niet toegestaan, tenzij anders gespecifieerd. Dan kan 

een compensatie (gewoonlijk onder de oplegging) 

worden aangebracht 


32 

16


• Tijdelijke opleggingen 

• Vulplaten en andere tijdelijk opleggingen voor 

voetplaten: voldoende afmetingen, weerstand en 

stijfheid nodig 

• Kunnen worden opgenomen in het groutmateriaal 

mits dezelfde duurzaamheid als de constructie, en 

mits betondekking van minimum 25mm (niet toegestaan 

bij bruggen) 

• Stelmoeren onder ankerbouten kunnen blijven zitten 


33 



• Materiaal moet correct worden gemengd 

(volgens richtlijnen fabrikant) 

• Het materiaal moet worden gegoten volgens de 

richtlijnen van de fabrikant. Indien aanbevolen moet 

het materiaal worden aangedrukt en geklopt. 

• Ontluchtingsgaten zijn te voorzien indien nodig 

• Ruimte onder de voetplaat moet proper zijn voor 

grouten 


34 

17



• Inkasseringen: 

– dicht beton gebruiken (druksterkte ≥ omringend beton) 

– Voldoende aangieten op voorhand om stabiliteit in montagesituatie 

te garanderen 

• Behandeling van staalwerk, opleggingen, beton 

vòòr het grouten: duidelijk te specifiëren 

• Geometrie van de grouting: 

– Regenwaterafvoer te verzekeren 

– Geen indringing van water of 

corrosieve vloeistof in de grouting 


35 


• Verankeren 

• Verankering in betonnen constructies toepassen 

volgens voorschriften 

• Beschadigingen aan het beton vermijden (bv. 

spreidankers) 

• Voldoende verankeringssterkte verzekeren 


36 

18

9.6. Montage en bouwplaats 

• Montagetekeningen 

• Merken 

• Laden en lossen en opslag op de bouwplaats 

• Proefmontage 

• Montagemethoden 



• Montagetekeningen 

• Vormen een onderdeel van het montageplan: 

• Plannen voor constructiestaal 

• Plannen voor dun plaatmateriaal 


19


• Aan te geven op de plannen voor constructiestaal: 

1. Alle montagemerken 

2. Aslijnen, opleggingen, samenstellingen, tolerantie-eisen 

3. Ankerplannen: positie voetplaten, orientatie staalwerk, 

beoogde oplegniveau en peil 

4. Aanzichten: niveaus voor vloeren en/of de constructie 

5. Details voor verbinden van staal of bouten met de 

funderingen 

6. Methoden van afstellen door uitvullen en wiggen, eisen 

voor het grouten 

7. Details en overzichten van alle hulpstaal voor de montage 

8. Gewicht van alle onderdelen >5 ton moet vermeld 

worden, evenals zwaartepunt van alle grote 

onregelmatige delen 


39 



20




• Aan te geven op de plannen voor dunne platen: 

1. Soort, dikte, materiaal, lengte, aanduiding van platen 

2. Type verbindingsmiddelen, volgorde van aanbrengen en instructies 

voor aanbrengen (vb. te boren gatdiameter en minimaal 

aandraaimoment) 

3. Constructief systeem voor platen 

4. Dwars- en langsnaadverbindingen 

5. Eisen voor fabricage op montage 

6. Positie van alle verbindingen waar niet op voorhand is geboord 

7. Type en details karakteristiek voor de voormontage: materialen, 

tussenafstangen, vormen van opleggingen, hellingen, dakranden,... 

8. Uitzettingsvoegen 

9. Openingen en ravelingen 

10. Toebehoren en hulpmaterialen (leidingen, kabelgoten) 

11. Beperkingen aan beloopbaarheid en voorziening van 

belastingverdelende middelen 


42 

21


• Merken 

• Elk onderdeel dat afzonderlijk op de bouwplaats toekomt 

moet van een montagemerk (en zo nodig montagerichting) 

voorzien zijn. 

• Merken worden best aangebracht waar ze tijdens opslag en 

na montage zichtbaar blijven 

• De merken van de onderdelen zijn aangegeven op de 

montagetekeningen 




22


• Laden en lossen en opslag op de bouwplaats 

• Kans op beschadiging minimaliseren bij laden, lossen, 

oppakken, stapelen, hijsen (hijsbanden!) 

• Procedures vastleggen voor herstel van beschadigde stukken 

• Verbindingsmiddelen (ankers, bouten,...) worden droog 

bewaard en op geschikte wijze verpakt en gemerkt 

• Kleine stukken worden op een geschikte manier verpakt en 

gemerkt 

• Preventieve maatregelen uit hoofdstuk “Voorbewerken en 

samenstellen” blijven geldig 


45 



23




• Proefmontage 

• Om passing tussen onderdelen te controleren 

• Om de juistheid van een werkmethode (montagevolgorde, 

stabiliteit) aan te tonen 

• Om de doorlooptijd van werkzaamheden te controleren bij 

beperkte montagetijd 


48 

24





25




• Montagemethoden 

• Montage in overeenstemming met montageplan 

• Ankerbouten kunnen niet zonder controle dienen om ongeschoorde 

kolommen recht te houden 

• Tijdelijke montagebelastingen (montagegereedschap, wind) zijn te 

bestuderen 

• minstens 1/3 van de permanente bouten per verbinding moet worden 

geplaatst voor deze een bijdrage levert aan de stabiliteit van de 

gedeeltelijk gemonteerde constructie. 

• Tijdelijke j voorzieningen 

• Samenbouwen en uitlijnen 


52 

26


• Tijdelijke voorzieningen 

• Blijven in positie tot het verwijderen absoluut veilig is 

• In hoge gebouwen worden tijdelijke verbanden per verbandvak ontlast en 

verwijderd 

• Alle verbindingen cfr. EN 1090, en zo dat de blijvende constructie er niet 

door wordt verzwakt of aangetast 

• Onderlegstrippen of klemmen als steun tijdens het lassen moeten 

voldoende sterk zijn. De lassen zelf moeten ook de montagebelasting 

kunnen weerstaan 

• Montage-onderdelen die verrold worden moeten gecontroleerd worden 

afgeremd 

• Tijdelijke verankeringen moeten beveiligd zijn tegen onbedoeld losmaken 

• Vijzels moeten onder belasting in iedere positie geblokkeerd kunnen 

worden 


53 


• Samenbouwen en uitlijnen 

• Overbelasting of blijvende vervorming vermijden 

• Alle onderdelen zo snel mogelijk na plaatsing uitlijnen 

• Verbindingen worden pas definitief vastzetten wanneer deze geen 

verplaatsingen meer zullen ondergaan t.g.v. Montage/uitlijning van 

volgende stukken 

• Uitlijnen en aanpassen van slecht passende verbindingen gebeurt met 

vulplaten, geborgd indien nodig. 

• Indien onmogelijk met vulplaten, moet de constructie op de werf worden 

aangepast. De aanpassingen mogen de prestaties van de constructie niet 

negatief beïnvloeden. Geen extreme krachten inleiden in gelaste 

vakwerkconstructies in een poging om een aansluiting te forceren. 

• Driftpennen kunnen gebruikt worden voor het uitlijnen van een 

verbinding 

• Aandacht voor de uitlijning van nieuwe boutgaten en sleufgaten 

• Correctie van een slechte uitlijning: liefst met een holle frees, anders 

met andere methode, maar het resultaat moet in overeenstemming zijn 

met EN1090 Hoofdstuk 6 


54 

27





28



Studiedag EN1090 

Edegem 10/11 juni 2010 


29

EN 1090 

EN 1090-2: Het vervaardigen van staal- en 

aluminiumconstructies. 

Deel 2: Technische eisen voor staalconstructies 


Montage van staalconstructies 


Geometrische toleranties 


59 

11. Geometrische toleranties 

• 11.1. 

Soorten toleranties 

1. Fundamentele (Essentiële) toleranties: 

op afwijkingen met gevolgen voor een reeks van 

criteria die essentieel zijn voor de mechanische 

sterkte en stabiliteit van de voltooide constructie. 

2. Functionele toleranties: 

op afwijkingen die vereist zijn om aan criteria als 

passing en uiterlijk te voldoen. 

3. Speciale toleranties: 


60 

30

11.1. Soorten toleranties 

‣ In alle gevallen gelden de eisen voor 

definitieve acceptatiekeuring 

De tolerantie-eisen zijn alle normatief 

‣ In aanvulling op de fabricagetoleranties 

(toleranties voor gefabriceerde onderdelen) 

dient ook aan de montagetoleranties 

(toleranties gespecifieerd voor de definitieve 

controle van de gemonteerde constructie) 

te worden voldaan. 

‣ De gegeven toegestane afwijkingen zijn exclusief de 

elastische vervormingen veroorzaakt door het 

eigengewicht van de onderdelen. 


61 

11.1. Soorten toleranties 

Samenvatting: 

fabricagetoleranties 

Montagetoleranties 

Fundamentele toleranties 

Functionele toleranties 

Speciale toleranties: 

Gewalste producten: 

Productnorm (bv. EN10034) 

fabricagetoleranties: 

EN1090‐2 Annex D2. 

of opgelegd alternatief 

Gelaste producten: 

EN1090‐2 

Annex D1. 

Door klant te specifieren 

EN1090‐2 

Annex D1. 

Montagetoleranties: 

EN1090‐2 Annex D2. 

of opgelegd alternatief 


31

11.2. Fundamentele toleranties 

11.2.1.Algemeen: 

• Fundamentele toleranties moeten voldoen aan 

de criteria in EN 1090-2 Hoofdstuk 

11.2.2.(fabricagetoleranties) of 

11.2.3.(montagetoleranties), die beide 

verwijzen naar annex D1: 

“Essential Tolerances” 

• Indien de afwijking te groot is: 

– Ofwel in overeenstemming brengen met het 

constructief ontwerp, en expliciet meenemen in de 

berekening (bij grote afwijkingen) 

– Ofwel corrigeren volgens richtlijnen van 

EN1090-2 hoofdstuk 12 


63 


11.2.2. Fabricagetoleranties 

11.2.2.1. Gewalste profielen: 

Warmgewalste, warmvervaardigde en koudgevormde 

constructieve producten moeten voldoen aan de toegestane 

afwijkingen gespecificeerd in de van toepassing zijnde 

productnorm. (bv. NBN-EN 10034: I- en H-profielen uit 

bouwstaal - Vorm- en afmetingstoleranties.) 

Deze toegestane eisten blijven gelden voor 

onderdelen gefabriceerd uit dergelijke producten, tenzij ze 

worden vervangen door strengere criteria gespecificeerd in 

annex D.1. 


64 

32


Fabricag 

Productn 

getoleranties walsprofie elen: 

norm EN10034 



Fabricage etoleranties walsprofielen: 

Productn orm EN10034 


33


11.2.2.2. Gelaste profielen: 

moeten voldoen aan annex D1.1 en D1.3-D1.6: 

– D11 D1.1. Gelaste profielen 

– D1.3. Flenzen van gelaste profielen 

– D1.4. Flenzen van gelaste kokerliggers 

– D1.5. Lijfverstijvingen van profielen of kokerliggers 

– D1.6. Verstijfde platen 



EN 1090-2 Annex D1.1.: 

Fundamentele 


Gelaste profielen 


34


EN 10 

Funda 

Flenz 

090-2 Annex D1.3.: 

amentele fabricageto 

zen van gelaste profie 

oleranties 

elen 


69 


EN 109 

Fundam 

Flenze 

90-2 Annex D1.4.: 

mentele fabricagetol 

n van gelaste kokerp 

leranties 

profielen 


70 

35


EN 1090-2 Annex D1.5.: 

Fundamentele 


Lijfverstijvingen van 

(koker)profielen 

k infosteel 71 



11.2.2.3. Koudgevormde profielen: 

Onderdelen koudgevormd door zetten: Annex D1.2. 

Onderdelen uit koudgewalste profielen: zie productnorm 

11.2.2.4. Plaatverstijvingen: Annex D1.6. 

11.2.2.5. Geprofileerde platen: Annex D1.7. 

11.2.2.6. Schalen: Annex D1.9. 


72 

36



Noot: voor samengestelde profielen, dienen de 

productnormtoleranties gebruikt te worden voor 

de gewalste profielen, en de toleranties uit Annex 

D.1. voor de gelaste onderdelen. 

11.2.3. Montagetoleranties 

11.2.3.1. Afwijkingen van gemonteerde 

onderdelen worden gemeten t.o.v. Hun 

positioneerpunten. Indien dit niet is vastgesteld, 

meten t.o.v. Het secundaire systeem. 


73 



11.2.3.2. Funderingsbouten en andere opleggingen 

Middelpunt: maximale afwijking van 6mm t.o.v. 

Positie in het secundair systeem 

11.2.3.3. kolomvoeten 

Toegestane afwijkingen in de opleggingen (bv. beton) 

moeten in staalwerk opgevangen kunnen worden: Dit 

kan grotere boorgaten en grotere sluitringen vereisen. 

11.2.3.4. kolommen: Annex D.1.11 en D.1.12 

11.2.3.5. Volledige contactdruk: Annex D.1.13 


74 

37


EN 1090-2 Annex D1.11.: 

Fundamentele montagetoleranties 

kolommen: 



EN 1090-2 Annex D1.13.: 

Fundamentele 

montagetoleranties: 

Krachtsoverdracht met 

Contactdruk. 

Voor geboute delingen waar de opening de voorgeschreven grenzen na 

het initiële aandraaien van de bouten overschrijdt, mogen vulplaten 

worden gebruikt om de opening te reduceren tot binnen de toegestane 

afwijkingen. Indien noodzakelijk mogen de vulplaten worden vastgelast. 


38

11.3. Functionele toleranties 

Algemeen: 

• Functionele toleranties moeten voldoen aan 

– Ofwel de criteria in EN 1090-2, Hoofdstuk 

11.3.2., verwijzend naar annex D2: 

Functional Tolerances 

– Ofwel de alternatieve criteria zoals 

gedefinieerd in EN 1090-2, Hoofdstuk 11.3.3. 



EN1090-2 Annex D2: 

• 28 onderwerpen, in figuren aangegeven. 

• Keuze uit klasse 1 of klasse 2 

(Klasse 1 is standaard, klasse 2 is strenger, kan 

bijvoorbeeld worden geëist als in de staalstructuur een 

glazen gevel moet passen) 

• Meting van afwijkingen op montage: enkel met 

eigengewicht van de staalconstructie. 

• Veel toleranties zijn overgenomen uit 

betreffende EN-voorschriften (EN1993). 

Overeenkomst is nog niet sluitend (vb: afwijking rechtheid 

kolom =L/1000 in EC3; L/750 in EN1090) 


78 

39

11.3.2. Tabellen Annex D.2. 

Vb: D2.7 fu 

onderdelen 

unctionele fabricagetole eranties: 

n 



Vb: D2.9 fu 

Kolomede 

unctionele fabricagetole eranties: 

lingen en voetplaten 


40


Vb: D2.25 

Gebouwen 

n 

leranties: 

functionele montagetol 



Vb: D2.21 

Kraanbane 

leranties: 

functionele montagetol 

en 


41


Vergelijk: fundamentele en functionele toleranties voor dezelfde geometrische eigenschappen: 

Fundamentele toleranties > Functionele toleranties 



11.3.3. Alternatieve criteria: 

• Door opdrachtgever aan te geven 

• Voor gelaste constructies: EN ISO 13920: 

- klasse C voor lengtematen en hoekmaten 

- klasse G voor rechtheid, vlakheid en 

parallelliteit 

• Voor niet gelaste onderdelen gelden dezelfde 

criteria 

• Voor andere geometrische afwijkingen geldt 

Δd = max (d/500 , 5mm) 


84 

42

11.3.3. Alternatieve criteria 

EN ISO 13920: General tolerances 

for welded constructions 

Dimensions for lengths and angles 

Shape and position 

Hoeken: 

Lengtematen: 

Vlakheid, 

Rechtheid, 

Parallelliteit: 


Speciale toleranties 

• vervangen bestaande genormeerde toleranties 

• Toleranties op specifieke geometrische eigenschappen 

Te specifiëren door bouwheer/ontwerper/...: 

• Aangepaste waarden voor reeds gedefinieerde 

functionele toleranties 

• Gedefinieerde variabelen en toegestane waarden voor 

de geometrische afwijkingen die gecontroleerd 

moeten worden 

• Geldigheidsgebied van deze toleranties (voor een 

aantal specifieke onderdelen of voor alle onderdelen?) 


86 

43


Vb. Toleranties van bepaalde balken zijn opgegeven door 

de bouwheer / ontwerper: 




44

infosteel

Transform your PDFs into Flipbooks and boost your revenue!

Delete template?

Save as template ?