faillissementen bij kmo's analyse en aanbevelingen - UNIZO.be

FAILLISSEMENTEN BIJ KMO’S
ANALYSE EN AANBEVELINGEN
U N I ZO-STUDIEDIENST
J U L I 2 0 0 7

I N H O U D S O P G A V E
I. ANALYSE.................................................................................................................................................... 3
A. Faillissementen.................................................................................................................................... 3
B. Gerechtelijk akkoord ........................................................................................................................... 9
II. UNIZO VOORSTELLEN............................................................................................................................ 11
A. Naar een nieuwe wet gerechtelijk akkoord........................................................................................ 11
B. Wet financiële zekerheden ................................................................................................................. 13
C. Procedure handelsonderzoek - Knipperlichten ................................................................................. 13
D. Preventief bedrijfsbeleid op maat van de KMO ................................................................................ 15
E. Nazorg voor ondernemers die te goeder trouw failliet gaan............................................................. 16
D. Conclusies......................................................................................................................................... 16
2

I . A N A L Y S E
A . F A I L L I S S E M E N T E N
1. Evolutie van het aantal faillissementen in België op lange termijn
Over een langere termijn kan een zeer sterke toename van het aantal faillissementen
vastgesteld worden. In het begin van de meting -vlak na WO II- is er een zeer gering aantal
faillissementen, dat toeneemt tot de gouden jaren ’60, waarin het aantal faillissementen
schommelt rond 800 à 900 per jaar. Vanaf de jaren ’70 verslechtert het economisch
klimaat, onder meer onder invloed van de oliecrisis, waardoor het aantal faillissementen
exponentieel toeneemt tot een piek van 4.260 falingen in 1982. Na de stagnatie van de
beginjaren ’80 komt een kort herstel, waarna de situatie vanaf 1988 opnieuw slechter wordt
tot eind de jaren ’90. Sinds de piek van 1997 tot 2004, is het aantal faillissementen met
238 eenheden toegenomen. Sindsdien daalt het aantal faillissementen terug licht.
Aantal faillissementen in België 1945-2006 (bron: NIS)
9000
8000
7000
6000
5000
4000
3000
2000
1000
0
1945
1948
1951
1954
1957
1960
1963
1966
1969
1972
1975
1978
1981
1984
1987
1990
1993
1996
1999
2002
2005
De toename van het aantal faillissementen wordt echter niet verklaard door de toename van
het aantal actieve ondernemingen, aangezien deze toename van 700.000 ondernemingen in
1972 tot 797.000 in 2003 (+/- 14%) véél kleiner is dan de toename van het aantal falingen
over dezelfde periode, met name van 1.535 in 1972 tot 7.915 in 2004 (i.c. 415%).
3

2. Faillissementscijfers over de periode 1996-2006
De laatste tien jaar is de trend van het aantal faillissementen minder duidelijk. Na een piek
van het aantal faillissementen in 1997 (met 7.677 falingen) verminderde het aantal
faillissementen (afgezien van een korte opstoot in 1999) tot 6.805 failliete ondernemingen
in 2000. Sindsdien nam het aantal bedrijven dat overkop ging stelselmatig toe tot het trieste
historische record van 7.915 faillissementen 2004. Ondertussen is er opnieuw een dalende
trend waar te nemen, waarbij we hopen dat deze nog even kan worden aangehouden.
Aantal fallissementen in België 1996-2006 (bron: NIS)
8000
7800
7600
7400
7200
7000
6800
6600
6400
6200
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Op basis van cijfers van Graydon hebben we een analyse van de faillissementen van de
laatste 10 jaar uitgevoerd op basis van volgende opsplitsingen:
√
√
√
regio waarin de onderneming failliet verklaard werd
ondernemingsgrootte op basis van het personeelsbestand bij faillissement
leeftijd van de onderneming bij uitspraak van het faillissement
2.1. Regionale benadering
Het aantal faillissementen in België kan worden opgesplitst volgens het gewest waarin het
faillissement werd uitgesproken.
Meer dan de helft van alle faillissementen (52,4%) in de periode 1996-2006 trof een
Vlaamse onderneming. Drie op tien bedrijven (29,19%) waren in Wallonië gevestigd en
18,36% in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
Deze percentages zijn behoorlijk stabiel over de beschouwde periode.
4

Vergeleken met het aantal actieve ondernemingen 1 stellen we vast dat er in Brussel
(18,36% van alle faillissementen tov 11,5% van het totaal aantal ondernemingen)
verhoudingsgewijs het meest faillissementen worden uitgesproken en het minste in
Vlaanderen (52,4%. tov 60,3%). In Wallonië is er een quasi één op één verhouding
(29,19% tov 28,2%).
De procentuele evolutie van het aantal faillissementen per gewest over de beschouwde
periode geeft het volgende beeld: de toename van het aantal faillissementen in Vlaanderen
(+0,7%) en Wallonië (+2,5%) is minder groot dan de gemiddelde toename (+3,2%) voor
België. In Brussel ligt de toename hoger dan het gemiddelde (+10,9%).
Aantal faillissementen per gewest (bron: Graydon)
4500
4000
3500
3000
2500
2000
Brussel
Wallonië
Vlaanderen
1500
1000
500
0
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
2.2. Dimensionele benadering
België is een KMO-land. Volgens de FOD Economie heeft 99,4% van alle ondernemingen
geen of minder dan 50 werknemers. Dit zal uiteraard weerspiegeld worden in de
percentages van de faillissementen.
Maar liefst 99,5% van de failliete ondernemingen heeft volgens deze statistieken geen of
minder dan 50 werknemers. Van alle failliete ondernemingen heeft 58,9% geen personeel
1 Bron: FOD Economie
5

in dienst. Een derde van de ondernemingen (31,7%) heeft één tot vijf personeelsleden in
dienst. De gefailleerde ondernemingen met zes tot tien werknemers en met elf tot twintig
werknemers zijn goed voor respectievelijk 4,5 % en 2,6 % van het totale aantal
gefailleerden. Ondernemingen met eenentwintig tot vijftig werknemers zijn, ten slotte,
goed voor 1,75 %.
Abstractie makend van de eerste categorie van ondernemingen (zonder personeelsleden),
tonen de statistieken aan dat 41,1% van het totaal aantal faillissementen in deze periode
een KMO met personeel treft.
Aantal faillissementen volgens ondernemingsgrootte (bron:
Graydon)
6000
5000
4000
3000
2000
meer dan 50
21 tot 50
11 tot 20
6 tot 10
1 tot 5
0
1000
0
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Kijken we naar de verhouding van het aantal faillissementen tov het aantal actieve
ondernemingen dan merken we dat er verhoudingsgewijs minder faillissementen
voorkomen bij de ondernemingen zonder personeel (58,9% tov 74,8%) dan bij die met
personeel (41,1% tov 25,2%).
Het aantal faillissementen van ondernemingen zonder personeel is over 1996-2006 met
27,6% toegenomen. Het aantal gefailleerde ondernemingen met één tot vier werknemers is
over de beschouwde periode daarentegen met 18% afgenomen. Vervolgens is de afname
van het aantal ondernemingen met zes tot tien werknemers (-42%) zeer opvallend, hoewel
in absolute cijfers minder belangrijk. De afname van het aantal faillissementen van KMO’s
6

met personeel bedraagt over de laatste tien jaar -22,5%. Dit is voornamelijk te danken aan
de daling in de periode 2005-2006.
2.3. Anciënniteitsbenadering
Faillissementsstatistieken kunnen eveneens bestudeerd worden op basis van de
bestaansduur van een onderneming.
Van alle gefailleerde bedrijven is 1,4% nog geen jaar opgericht. 6,3% van de gefaalde
bedrijven heeft de kaap van één jaar net overschreven, terwijl 9,1% en 10% van de
gefailleerde ondernemingen respectievelijk twee en drie jaar bestond. Iets minder
gefailleerden, m.n. 9,1%, is vier jaar voorafgaand aan het faillissement opgericht. Meer dan
één op drie failliete ondernemingen (35,8%) bestaat dus nog geen vijf jaar op het moment
van het faillissement.
Van alle ondernemingen die tussen 1996 en 2006 de boeken neerlegden, was 36% tussen 5
en 10 jaar oud; 21,1% van de gefailleerden werd 11 tot 20 jaar eerder opgericht. Tot slot
heeft maar liefst 7% van alle gefailleerde ondernemingen de kaap van 20 jaar overleefd.
Aantal faillissementen volgens bestaansduur (bron: Graydon)
9000
8000
7000
6000
5000
4000
3000
2000
> 20 jaar
11 tot 20 jaar
5 tot 10 jaar
4 jaar
3 jaar
2 jaar
1 jaar
< 1 jaar
1000
0
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Opvallend is dat het aantal faillissementen bij de 5 tot 10 jarige bedrijven afneemt (-
13,8%), daar waar de iets oudere categorie (11 tot 20 jaar bestaande ondernemingen) bijna
is verdubbeld (+89%).
7

Over de beschouwde periode is het aantal gefailleerde ondernemingen van vier jaar oud
met 22,5% afgenomen, terwijl dit -15% is voor ondernemingen van drie jaar oud. Het
aantal failliete ondernemingen van twee jaar oud en van jaarlingen is afgenomen met
respectievelijk 18,5% en 11,7%. Deze dalingen zijn beduidend beter dan de gemiddelde
toename van 2,5%, m.n. met een gemiddelde van -20,5%. Deze lichte gemiddelde stijging
is maw toe te rekenen aan de enorme stijging van de categorie elf tot twintig jaar oude
ondernemingen, samen met het aantal failliete ondernemingen ouder dan twintig jaar
(+55%).
3. Conclusies
√ Op lange termijn is er een duidelijke toename van het aantal faillissementen in
België.
√ Brussel kent verhoudingsgewijs het meeste faillissementen. Het aantal
faillissementen is daar de laatste 10 jaar ook het sterkst gestegen (+10,9%)
√ Het aantal faillissementen is de laatste 10 jaar opvallend gestegen bij
ondernemingen zonder personeel en opvallend gedaald bij die met personeel. Toch
komen er verhoudingsgewijs nog altijd minder faillissementen voor bij de eerste
groep.
√ Iets meer dan één op drie van de gefailleerde ondernemingen (35,8%) bestaat nog
geen vijf jaar wanneer de boeken worden neergelegd.
8

B. GERECHTELIJ K A K K O O R D
1. Cijfers gerechtelijk akkoord over de periode 1998-2006
Aantal gerechtelijke akkoorden (bron: Graydon)
200
180
160
140
120
100
80
nog actief
aantal gestopt
aantal failliet
60
40
20
0
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Het aantal toegekende gerechtelijke akkoorden is sinds 1998 gehalveerd (van 180 naar 91).
Vergeleken met het aantal uitgesproken faillissementen is tijdens deze periode gemiddeld
één gerechtelijk akkoord toegekend tegenover 58 faillissementen. Waar er in 1998 nog 1
gerechtelijk akkoord per 38 faillissementen werd toegekend was dat in 2006 nog amper 1
per 84 faillissementen.
Gedurende de periode 1998-2006 is gemiddeld 71,4% van de bedrijven aan wie het
gerechtelijke akkoord was toegekend toch nog failliet gegaan, 23,2% kon worden gered en
5,4% is vrijwillig gestopt met ondernemen.
9

2. Conclusies
√ Het aantal toegekende gerechtelijke akkoorden is sinds 1998 gehalveerd
√ In 2006 was er nog amper 1 gerechtelijk akkoord per 84 faillissemeneten
√ Gedurende de periode 1998-2006 is gemiddeld 71.4% van de bedrijven aan wie het
gerechtelijk akkoord was toegekend toch nog failliet gegaan.
10

I I . U N I ZO VO O R S T E L L E N
A . N A A R E E N N I E U W E W E T G E R E C H T E L I J K A K K O O R D
Een werkbaar gerechtelijk akkoord is voor UNIZO prioritair, maar is slechts één van de
elementen uit een globaal actieplan ‘faillissementsvoorkoming’. Een preventief
bedrijfsbeleid op maat van de KMO, aandacht voor de problematiek van
betalingsachterstanden, de problematiek van de hinder bij openbare werken, de
vestigingswetgeving (nood aan een gedegen opleiding), aandacht voor de sociale aspecten
(betere sociale en economische opvang van wie ter goeder trouw failliet gaat), … zijn
minstens even belangrijk.
Het gerechtelijk akkoord moet uitgroeien tot een mechanisme dat ondernemingen effectief
een nieuwe adem geeft in plaats van ze een langzame dood te laten sterven (zoals dat nu
jammer genoeg vaak het geval is). Het gerechtelijk akkoord moet de regel worden in plaats
van het faillissement. Dit was ook de doelstelling die de wetgever in 1997 voor ogen had
met de wet op het gerechtelijk akkoord : bedrijven in moeilijkheden de kans geven om
tijdig maatregelen te nemen zodat het faillissement kan vermeden worden. We moeten
echter vaststellen dat de regeling uit 1997 deze doelstelling niet kan waarmaken.
In juli 2006 werd een wetsontwerp betreffende de continuïteit van de ondernemingen door
de minister van Justitie aan de pers voorgesteld. Het gaat om de hervorming voor het
gerechtelijk akkoord dat al jaren noodzakelijk is. Reeds 6 jaar geleden lanceerde UNIZO
een actieplan om het gerechtelijk akkoord te heractiveren. Het wetsontwerp dat voorgesteld
werd is een belangrijke stap in de goede richting. Het hanteert een andere terminologie (zo
spreekt men voortaan van gerechtelijke reorganisatie ipv gerechtelijk akkoord), spoort aan
tot een preventie via het minnelijk akkoord en wenst met zachte hand een semi-verplichte
bemiddeling in te voeren. Opmerkelijk is ook dat de fiscus in het ontwerp afziet van zijn
bevoorrechte status en dus op gelijke voet zou behandeld worden met andere schuldeisers.
Dit is uiteraard positief hoewel de recente verzwaring van de bestuurdersaansprakelijkheid
voor fiscale schulden (inclusief de omkering van de bewijslast) de afschaffing van deze
voorrangspositie vermoedelijk ruimschoots zal compenseren.
Midden april 2006 werd echter bekend dat de nieuwe faillissementswetgeving inclusief de
regelgeving inzake de gerechtelijke herstructurering niet meer binnen de huidige legislatuur
zal worden doorgevoerd.
UNIZO dringt er dan ook op aan dat de volgende minister van Justitie snel werk maakt van
de verdere hervorming van het gerechtelijk akkoord waarbij volgende essentiële punten
worden bijgestuurd:
√ De nieuwe procedure moet ook rekening houden met de rechten van de schuldeisers die
niet betrokken worden in het minnelijk akkoord, vaak KMO’s. De KMO- schuldeisers
11

staan immers meestal niet in een eenzelfde machtspositie vergeleken met andere
schuldeisers zoals de overheid en de banken.
√ De publicatie van de reorganisatieprocedure erga omnes in het Belgisch Staatsblad
moet vervangen worden door een publicatie tussen partijen. Deze publicatie vormt in
de praktijk voor de ondernemer immers een belangrijke drempel om op eigen initiatief
het gerechtelijk akkoord aan te vragen. In theorie mag een gerechtelijk akkoord geen
aanleiding zijn om de normale samenwerkingsverbanden op de helling te zetten. In de
praktijk blijkt het voor een ondernemer die het akkoord aanvroeg erg moeilijk om
normale handelrelaties verder te zetten. De publicatie in het Belgisch Staatsblad zorgt
er bovendien nog voor dat ook het aanknopen van nieuwe handelsrelaties bijna
onmogelijk wordt gemaakt. De wijze waarop het gerechtelijk akkoord naast en tussen
de faillissementen wordt bekendgemaakt, leidt tenslotte tot verwarring en verkeerde
conclusies bij de potentiële klant/leverancier. Dit alles terwijl de klanten en
leveranciers eigenlijk niets te vrezen hebben aangezien de rechtbank oordeelde dat de
kans op economisch herstel mogelijk lijkt.
√ De duurtijd van het gerechtelijk akkoord moet verlengd worden. De duurtijd van het
gerechtelijk akkoord wordt door veel ondernemingen nog steeds als te kort ervaren. De
periode van voorlopige opschorting tijdens de welke de onderneming tijdelijk
beschermd wordt tegen haar schuldeisers bedraagt immers slechts 6 maanden, met een
mogelijke verlenging van drie maanden. In de praktijk blijkt dit echter vaak
onvoldoende om een realistisch en goed uitgebouwd herstelplan uit te werken. Dit
herstelplan vormt nochtans de basis voor het welslagen van de gerechtelijke
reorganisatie.
√ De criteria om te bepalen of een onderneming nog kan gered worden (en dus in
aanmerking komt voor een reorganisatieprocedure) moeten duidelijker omlijnd
worden. Nu bepalen de arrondissementen dit autonoom. (Zie ook infra, punt C.)
√ Er moet meer duidelijkheid komen over de kostprijs van de
ondernemingsbemiddelaar, die door de rechter kan worden aangeduid. In de mate dat
dit een kost is die ten laste komt van de schuldenaar, kan dit in het bijzonder voor
KMO’s een drempel zijn. KMO’s zouden hierdoor verstoken kunnen blijven van de
voordelen van een minnelijke regeling.
De overheid moet uiteraard ook de nodige aandacht besteden aan sensibilisering en
informatie. Eens de nodige hervormingen zijn doorgevoerd, moeten de ondernemers ook
geïnformeerd worden over de mogelijkheden van de nieuwe procedure en de diensten
waarbij zij terechtkunnen. Het spreekt tenslotte voor zich dat deze hervorming slechts kans
op slagen heeft indien zij ondersteund wordt met de nodige mensen en middelen om ze ook
effectief in praktijk te brengen.
12

B. WET F I N A N C I Ë L E Z E K E R H E D E N
Het wetsontwerp betreffende de continuïteit van de ondernemingen houdt weinig rekening
met de gevolgen van de wet op de financiële zekerheden 2 . Die wet maakt het eenvoudig om
zekerheden te vestigen op financiële instrumenten (bv. rekeningen, waardepapieren,…)
terwijl ze ook eenvoudig – dus zonder ingreep van de rechter – kunnen worden
uitgewonnen. Daardoor kunnen schuldeisers nog altijd gemakkelijk beslag leggen op de
bankrekeningen of op waardepapieren van de onderneming in moeilijkheden, wat haar
liquiditeit ondergraaft.
Deze wet legt op die manier een bom onder de (nieuwe) wet gerechtelijk akkoord: de
tijdelijke bescherming tegen zijn schuldeisers is voor de concordataire schuldenaar immers
een basisvereiste om enige kans op continuïteit te kunnen maken. De slaagkansen van een
gerechtelijk akkoord, die sowieso al niet bijster groot zijn, worden daardoor volledig
ondermijnd 3 .
UNIZO vraagt daarom dat ondernemers, vooraleer ze overgaan tot het geven van een
financiële zekerheid, door de begunstigde minstens duidelijk wordt uitgelegd wat de
mogelijke gevolgen (kunnen) zijn in geval van samenloop.
C . P R O C E D U R E H A N D E L S O N D E R Z O E K - K N I P P E R L I C H T E N
De bedoeling van het handelsonderzoek is om een toekomstvoorspelling te doen over de
levensvatbaarheid van een onderneming op korte of langere termijn aan de hand van
gesofistikeerde balansanalysetechnieken samen met de studie van een veelvoud aan
beschikbare signalen. Een paar van de belangrijkste bronnen hiervoor zijn : de Nationale
Bank van België met haar balanscentrale, het Staatsblad en zijn bijlagen, de handels- en
arbeidsrechtbanken, het Handelsregister en het Rijksregister, de BTW- en RSZadministratie,
geprotesteerde wissels, registraties van aannemers en transporteurs,
betalingservaringen van leveranciers, de pers en informatie ingewonnen bij de bedrijven
zelf.
Uit al deze gegevens kunnen elementen met predictieve waarde worden gedistilleerd: de
zogenaamde knipperlichten.
2 Wet van 15 december 2004 betreffende de financiële zekerheden en houdende diverse fiscale bepalingen
inzake zakelijkezekerheidsovereenkomsten en leningen met betrekking tot financiële instrumenten, B.S.,
01/02/2005. Deze wet is een omzetting van Richtlijn 2002/47/EG van het Europees Parlement en de Raad van
6 juni 2002 betreffende financiëlezekerheidsovereenkomsten.
3 V. Sagaert en H. Seeldrayers, “De wet financiële zekerheden”, R.W. 2004-05, p. 1533, nr. 43.
13

Zoals blijkt uit de doctoraatsthesis van Melissa Vanmeenen 4 is er een enorme diversiteit
inzake de procedures van het handelsonderzoek tussen de rechtbanken van koophandel
onderling en soms zelfs binnen een bepaalde rechtbank. Welke signalen in overweging
worden genomen en welke knipperlichten worden weerhouden verschilt van
arrondissement tot arrondissement. Gezien de zeer summiere wettelijke regeling in de Wet
Gerechtelijk Akkoord, heeft elke rechtbank van koophandel naar eigen inzicht deze
procedure vorm gegeven en georganiseerd.
UNIZO vraagt daarom een hervorming en uniformisering van de procedure van het
handelsonderzoek. De uitdaging bestaat erin om de procedure van het handelsonderzoek te
stroomlijnen, zodat ze duidelijker en transparanter wordt, met respect voor de lokale
situaties en behoeftes per arrondissement.
Bij dit streven naar eenvormigheid, en dus rechtszekerheid, is de eerste en belangrijkste
stap overleg tussen de verschillende arrondissementen onderling. Door het uitwisselen van
ervaringen kan men komen tot een “best practice” telkens aangevuld met de specifieke
noden per arrondissement.
Ter illustratie geven we enkele cijfers die het belang van het aantal knipperlichten voor het
handelsonderzoek aantonen 5 en de verschillende aanwending ervan in de
arrondissementen. Een eenvoudige toepassing waarbij uitsluitend wordt gebruik gemaakt
van de ongewogen cumul van het aantal knipperlichten geeft al relevante resultaten. Zo
bijvoorbeeld waren er in 2006 zes bedrijven waar acht of meer knipperlichten werden
genoteerd. Allen gingen over de kop. Van de 72 bedrijven met 7 knipperlichten gingen er
64 failliet (84,21%). Van de 527 bedrijven met 6 knipperlichten gingen er 373 failliet
(70,78%). De 2390 bedrijven met 5 knipperlichten vertoonden 30,09% kans op
faillissement.
Anders benaderd: indien alle bedrijven worden bestudeerd die minstens 4 knipperlichten
vertonen, worden er 33,12% van de latente faillissementen vroegtijdig opgespoord. Bij het
behandelen van alle bedrijven met minstens drie knipperlichten kunnen 48,41% van de
latente faillissementen vroegtijdig worden opgespoord.
Het fijnste meetapparaat is het beoordelingssysteem van Graydon waarin iets meer dan 80
knipperlichten worden verwerkt. Het sterkste en duidelijkste knipperlicht hierbij is de
Graydon Social Score. Men zou het daarom bijna vanzelfsprekend vinden dat elk
arrondissement de Graydon handelsrapporten raadpleegt (naast andere instrumenten). Toch
zijn er duidelijke verschillen 6 : zeer uitgebreid gebruik (Dendermonde); normaal gebruik
(vb Antwerpen en Brugge); beperkt gebruik (vb Gent), gebruik verkort rapport (Mechelen);
geen gebruik (Doornik en Hoei); bewust geen gebruik (vb Brussel, Bergen).
4 “De juridische efficiëntie van het handelsonderzoek: toetsing van de rechtspraktijk aan de
preventiedoelstelling van de wetgeving en de vereisten van de economische en maatschappelijke realiteit”,
KUL, augustus 2006
5 E. Van den Broele, “Gezondheidsbarometer van de Belgische ondernemingen”, In Foro, URHB – april
2007, nr. 16.
6 M. Vanmeenen, “De juridische efficiëntie van het handelsonderzoek: toetsing van de rechtspraktijk aan de
preventiedoelstelling van de wetgeving en de vereisten van de economische en maatschappelijke realiteit”,
KUL, augustus 2006
14

D . P R E V E N T I E F B E D R I J F S B E L E I D O P M A A T V A N D E K M O
Een goede begeleiding van KMO’s die in moeilijkheden dreigen te geraken, is van groot
belang. Deze begeleiding moet op maat zijn van de KMO’s, verstrekt worden door
professionele dienstverleners met een lage kostprijs en kan dus gebeuren buiten het strikt
juridisch kader van het gerechtelijk akkoord om de negatieve gevolgen van het stigma te
vermijden. Een goed preventief bedrijfsbeleid moet als eerste doelstelling hebben het
scheppen van een economische en beleidsstabiele omgeving waar ondernemingen een
maximale kans op overleven hebben. Er is vooreerst noodzaak aan een beleid dat gericht is
op de verbetering van de prijs- en kostencompetitiviteit van de ondernemingen en uitmunt
in kwaliteit, stabiliteit, vertrouwen en coherente regelgeving zonder administratieve
overlast.
Het opzetten van een preventief beleid is dus in eerste instantie gericht op het voorkomen
van problemen. Pas in tweede orde kan er geremedieerd worden.
Heel wat modellen waarbij de evolutie van een onderneming wordt voorspeld leveren
eerder geringe informatie op die veelal te laat komt om nog tijdig bij te sturen. Daarom is
het noodzakelijk dat elk instrument zo vroeg als mogelijk moet worden ingeschakeld om
tijdig signalen te kunnen ondervangen met het oog op bijsturing.
UNIZO onderschrijft het belang van het principe ‘beter voorkomen dan genezen’ op
voorwaarde dat volgende uitgangspunten worden gevolgd:
1. Een versterking van het economisch beleid
2. Een verbetering van het flankerend beleid ten aanzien van ondernemingen
3. Geen bijkomende controle of inmenging van overheidswege
4. Vrijwillig en voldoende ondersteund door de overheid
5. De expertise en knowhow aanwenden die in de particuliere sector aanwezig is
6. Initiatiefrecht ligt bij de ondernemer, geheel vrijwillig, zonder opgelegde controles
of knipperlichten
7. Toegankelijk voor alle ondernemingen maar met bijzondere aandacht voor jonge
ondernemingen
8. Zonder sancties
9. Faling durven aanvaarden en begeleiden
Volgens UNIZO moet het Vlaams Agentschap Ondernemen (VLAO) hierin een rol spelen.
Op 6 december 2006 hebben de Vlaamse sociale partners een akkoord gefinaliseerd en aan
de Vlaamse regering overhandigd betreffende de krachtlijnen voor een vernieuwd
preventief bedrijfsbeleid in Vlaanderen. Sindsdien wordt er overlegd over de concrete
invulling op het terrein, o.a. m.b.t. de rol van het sub-comité preventief bedrijfsbeleid
binnen VLAO, de ingebruikname van een quick-scan, de screening van bedrijven door
accountmanagers en de rol van werkgevers en werknemers in deze.
15

E . N A Z O R G V O O R O N D E R N E M E R S D I E T E G O E D E R T R O U W F A I L L I E T G A A N
Een efficiënt preventief bedrijfsbeleid en een verbeterde procedure inzake gerechtelijke
reorganisatie kunnen het aantal faillissementen hopelijk drastisch doen dalen, maar zullen
deze uiteraard niet volledig kunnen uitsluiten. Indien een ondernemer toch failliet gaat,
pleit UNIZO voor een betere sociale en economische opvang na faillissement.
Gefailleerden te goeder trouw blijven vaak verweesd achter zonder begeleiding en missen
de nodige hulp bij een nieuwe start. In het bijzonder wat de economische opvang betreft is
ook hier een rol weggelegd voor de gewestregeringen om in samenwerking met
ondernemersorganisaties een professionele begeleiding te bieden.
In dit kader startte UNIZO in samenwerking met SVMB, sociaal verzekeringsfonds voor
zelfstandigen, het project Tussenstap, Ondernemers op een kruispunt vzw op. Dit project
gaat van start op 1 oktober 2007 en wil, via een netwerk van vrijwilligers, een vangnet
vormen voor gefailleerde ondernemers door hen bij te staan en te begeleiden, niet alleen op
bedrijfseconomisch, maar ook op psychologisch vlak. Want precies aan dit soort
dienstverlening ontbreekt het momenteel op Vlaams niveau. Tussenstap wil een luisterend
oor bieden aan gefailleerden en hen mee op weg zetten naar een nieuwe toekomst. 7
D . C O N C L U S I E S
√ UNIZO vraagt:
o De verdere hervorming van het gerechtelijk akkoord.
o Een informatieprocedure bij het geven van financiële zekerheden door
ondernemers.
o Hervorming en uniformsering van de procedure van het handelsonderzoek.
o Een Vlaams preventief bedrijfsbeleid op maat van de KMO waarbij het
VLAO een sleutelrol moet spelen.
√ UNIZO startte, in samenwerking met SVMB, Tussenstap vzw en creëert hiermee
een vangnet voor gefailleerde ondernemers.
*******
7 Voor meer informatie over dit project kan u contact nemen met de coördinator van Tussenstap vzw, Pol
Vermoere, tel. 02/238 05 86, pol.vermoere@tussenstap.be
16