Veerman: 'Ruimte voor creativiteit' - Kivi Niria

leven met water
interview Column
14
krijgen, is een watervisie van essentieel belang, zeker met
de nieuwe Wet Ruimtelijke Ordening. Ik denk daarbij
vooral aan de gebieden langs de (grote) rivieren, de
Randstad en de streek langs de westkust waar de bodem
voortdurend aan daling onderhevig is.
Een stad als Rotterdam bijvoorbeeld kan echt niet zonder
watervisie. Daar hebben ze het ook prachtig op orde met
goed doordachte waterplannen waar ook duidelijk een
visie in zit verwerkt.”
Op de hoge zandgronden daarentegen zal een watervisie
van veel minder belang zijn, vervolgt Westrik. “Daar
kunnen gemeenten vaak volstaan met het GRP, het
wettelijk verplichte Gemeentelijk Rioleringsplan -
voortvloeiend uit de Wet verankering en bekostiging
gemeentelijke watertaken - waarmee de zorgplicht
voor afvalwater, hemelwater en grondwater voldoende
is verankerd. In zo’n GRP zit dan op zich meestal een
voldoende visie over hoe met het water in die specifieke
gebieden moet worden omgegaan. Alleen daar waar sprake
is van een raakvlak met ruimtelijke ontwikkelingen kan het
GRP nog wel eens tekortschieten, zou je kunnen zeggen.
In dat geval gaan waterplannen en een watervisie veel
verder.
Natuurlijk is daar ook nog de wettelijke Watertoets voor
allerlei ruimtelijke ontwikkelingen waarmee water een plek
gegeven kan worden. Maar wil je echt het watersysteem
kunnen sturen, op de inrichting en het gebruik ervan, dan
is een watervisie voor een gemeente toch het beste stuur
waarmee adequaat op ruimtelijke ontwikkelingen kan
worden ingespeeld. Met de watervisie heb je, zeker in het
nieuwe planstelsel, een document dat kan communiceren
op het niveau van een structuurvisie”, aldus Westrik.
Samenwerking
Volgens Westrik is door verschillende gemeenten al
zeer tevreden gereageerd op de bruikbaarheid van een
watervisie. “In de ene gemeente is men met het ‘denken in
water’ en de know-how weliswaar al een stuk verder dan
in de andere. Goed overleg en samenwerking op ambtelijk
niveau, ook met andere gemeenten en waterschappen, is in
ieder geval van heel groot belang. Een watervisie brengt in
dat verband niet alleen het eindplaatje waar je naartoe wilt
goed in beeld, de watervisie geeft tegelijk een gedragslijn
weer van hoe je met water omgaat. Die combinatie maakt
een watervisie juist sterk en bruikbaar.”
Informatie: www.rioned.nl
Wet ruimtelijke ordening
Minder regels, decentraal wat kan en
uitvoeringsgericht. Dit zijn uitgangspunten van
de nieuwe Wet Ruimtelijke Ordening (WRO),
die per 1 juli 2008 in werking is getreden. Deze
nieuwe wet beoogt een zodanige verdeling van
verantwoordelijkheden en bevoegdheden over
gemeenten, provincies en rijk, dat iedere bestuurslaag
optimaal de haar toevertrouwde belangen kan
behartigen.
Uit een onderzoek van Advies- en ingenieursbureau
Oranjewoud (november 2008) blijkt dat de Wro
een voorzichtige start kent. Voor de ambtenaar
betekent de wet extra werkzaamheden zoals het
actualiseren en digitaliseren van bestemmingsplannen
en het opstellen van structuurvisies. Een groot deel
van de Nederlandse gemeenten kampt nu echter al
met een structureel tekort aan mankracht.
Uit het onderzoek blijkt dat de bestemmingsplannen
van meer dan de helft van de ondervraagde
gemeenten niet voldoen aan de nieuwe Wro.
Daarnaast beschikt zo’n tachtig procent niet over een
structuurvisie die aan de nieuwe eisen voldoet.
Een tweede belangrijke conclusie van het onderzoek
is dat de ondervraagden nauwelijks de meerwaarde
zien van de bijbehorende nieuwe beleidsinstrumenten.
Voor het gebruik van de beheersverordening schrikken
veel gemeenten vooralsnog terug, vanwege de
onduidelijkheden omtrent vorm en rechtszekerheid
van dit instrument.
Informatie: www. nieuwewro.nl
Linker foto:
Bij een goede ruimtelijke ontwikkeling is alleen een rioleringsplan onvoldoende
Rechter foto:
Gemeenten moeten ‘denken in water’
Wereldspeler
Ik beschouw het als eervol een openingscolumn te
mogen schrijven in het nieuwe magazine DeltaForum.
De opzet van dit blad lijkt veelbelovend. Aandacht voor
de deltaproblematiek is immers meer dan urgent, zeker
in mondiaal perspectief; dit in het licht van de overal snel
verslechterende toestand. Hier ligt dus een grote uitdaging,
ook voor de veiligste delta ter wereld. De wijze waarop
in brede kring is gereageerd op het Deltaplan van de
commissie Veerman maakt duidelijk dat Nederland eraan
toe is deze uitdaging op te pakken. Dit biedt kansen voor
een magazine dat daarop wil inspelen.
In haar perspectiefschets stelt de redactie van DeltaForum
terecht dat de deltaproblematiek ertoe dwingt technische
items te verbinden met ruimtelijke en juridischbestuurlijke
aspecten. In dit verband zijn enkele
opmerkingen van belang. Bedacht moet worden dat een
groot deel van de wereldwijde deltaproblematiek door
de mens is veroorzaakt. En dan heb ik het niet in de
eerste plaats over de effecten van klimaatveranderingen.
Ik denk veeleer aan de snel groeiende bevolkingsomvang
in deze regio’s, de bodemdaling in de stedelijke gebieden
door grondwateronttrekking, erosie en sedimentatie,
grootschalige vervuiling, etc. Waterveiligheid en
volksgezondheid zijn steeds nauw verbonden. Het
aanpakken van en noodgedwongen aanpassen aan deze
ontwikkelingen moet een integraal karakter hebben; het
institutionele aspect is daarvan een wezenlijk onderdeel.
Nederland kan wat dit betreft wat laten zien. Voorwaarde
voor dit laatste is wel, dat ook wij in beweging blijven
en dus niet alleen schermen met vroegere projecten.
Zonder overdrijving kan gesteld worden, dat de wereld
op het gebied van waterbeheer en beveiliging tegen
overstromingen vrijwel uitsluitend derde wereld landen
kent. Dit geldt zelfs de USA. Het technisch potentieel
in deze landen is meestal niet de grootste bottleneck.
Wat alom ontbreekt is een adequate organisatie van het
waterbeheer en een verzekerde financiering daarvan. Veel
landen gaan gebukt onder een veel te ver doorgeschoten
centralisme van het openbare bestuur. Dit is riskant voor
domeinen als het waterbeheer en ruimtelijke ordening.
Het beheer van hoofdsystemen en dat van regionale
systemen vraagt een onderscheiden benadering. Zonder
evenwicht tussen centrale en decentrale organisaties en
bevoegdheden gaat het niet. In de hoofdsteden en op de
centrale ministeries ontbreekt het aan inzicht in de perifere
problematiek. Teveel centralisme maakt de bevolking
daarenboven inert. Vandaar dat institutionele hervormingen
een voorwaarde zijn van een effectief waterbeheer.
Dat Nederland de deltawereld wat kan laten zien neemt
niet weg, dat ook wij alert moeten blijven voor een
evenwichtige benadering van de eigen problematiek: het
centralistische virus voelt zich sinds Napoleon ook hier
erg thuis. Ook wij moeten vasthouden aan een goede
balans tussen centraal en decentraal bij de implementatie
van de Kaderrichtlijn Water en de uitwerking van het
nieuwe Deltaplan. En voor Nederland zou ik er aan
willen toevoegen dat dit Deltaplan ook veel technische
uitdagingen bevat. Dit laatste dreigen wij nogal eens uit het
oog te verliezen.
Het nieuwe Deltaplan bevat nog een grote waarde, in
mondiaal en historisch opzicht. Zo ongeveer voor het eerst
willen we niet meer afwachten tot het misgaat, voor het
eerst is onze houding niet meer reactief. Anders gezegd,
voor het eerst willen we ons niet meer beschermen
tegen de vorige ramp maar brengen we toekomstige
ontwikkelingen in kaart en gaan we ons beschermen
tegen de volgende ramp. Terecht heeft Cees Veerman deze
benadering urgent genoemd. Waarop het nu aankomt
is dit besef van urgentie vast te houden en te vertalen
in het Nationale Waterplan en de regionale plannen.
Studieopdrachten moeten voortvarend worden opgepakt
en maatregelen daadkrachtig doorgepakt. Een aansprekende
uitdaging die er ook toe leidt dat Nederland in het
deltadomein wereldspeler blijft. Ik hoop dat DeltaForum
hierin als katalysator gaat functioneren.
Sybe Schaap, voorzitter Unie van Waterschappen
15