Download UVV-info "Niet-Belg zoekt man/vrouw"
Download UVV-info "Niet-Belg zoekt man/vrouw"
Download UVV-info "Niet-Belg zoekt man/vrouw"
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
uvv<br />
ISSN 0772-6627 • Afgiftekantoor Brussel X<br />
Verantwoordelijke uitgever: Sonja Eggerickx<br />
Verschijnt driemaandelijks<br />
2007 - 24 ste jaargang nr. 4 <strong>info</strong><br />
Nt-Blg zkt m/v?
UNIE VRIJZINNIGE VERENIGINGEN VZW<br />
ondernemingsnummer: 408472839<br />
Federaal Secretariaat<br />
Brand Whitlocklaan 87<br />
1200 Sint-Lambrechts-Woluwe<br />
T 02 | 735 81 92<br />
F 02 | 735 81 66<br />
cmd.federaal@uvv.be<br />
www.uvv.be<br />
HOOFDREDACTIE<br />
Anne-France Ketelaer<br />
Marina Van Haeren<br />
REDACTIEMEDEWERKERS<br />
Franky Bussche<br />
Klaas Nijs<br />
Sofie Sfingopoulos<br />
Sonny Van de Steene<br />
Jenoff Van Hulle<br />
LAY-OUT<br />
C&L&J GrafiekGroep<br />
<strong>UVV</strong>-Info<br />
WORDT GRATIS VERSPREID BINNEN DE VRIJZINNIGE GEMEENSCHAP.<br />
DE REDACTIEVAN<strong>UVV</strong>-INFO IS NIET VERANTWOORDELIJK VOOR DE INHOUD<br />
VAN DE DOOR DERDEN GELEVERDE ARTIKELS.<br />
Lid van de Unie<br />
van de Uitgevers van<br />
de Periodieke Pers<br />
CONFORM DE WET TOT BESCHERMING VAN DE PERSOONLIJKE LEVENSSFEER<br />
TEN OPZICHTE VAN DE VERWERKING VAN PERSOONSGEGEVENS (8 DECEMBER<br />
1992) DELEN WIJ U MEE DAT EEN AANTAL VAN UW PERSOONSGEGEVENS<br />
OPGENOMEN WORDEN IN ONS ADRESSENBESTAND.<br />
<strong>UVV</strong> ZAL, ALS HOUDER VAN DIT BESTAND, UW GEGEVENS VERWERKEN IN<br />
HET KADER VAN VOLGEND DOELEIND: VERSPREIDEN VAN PUBLICATIES EN<br />
INTERNE COMMUNICATIE.<br />
OP SCHRIFTELIJK VERZOEK, GERICHT AAN MEVROUW MARINA VAN HAEREN, SECRE-<br />
TARIS-GENERAAL, BRAND WHITLOCKLAAN 87 TE 1200 SINT-LAM BRECHTS -<br />
WOLUWE, KAN U EEN OVERZICHT KRIJGEN VAN DE DOOR <strong>UVV</strong> OVER U OPGESLA-<br />
GEN PERSOONSGEGEVENS. ONJUISTE GEGEVENS VERBETEREN WIJ OP UW VERZOEK.<br />
REACTIES OP DIT NUMMER KAN U STEEDS DOORMAILEN NAAR INFO@<strong>UVV</strong>.BE, DEZE<br />
WORDEN, NA OVERLEG EN GOEDKEURING DOOR DE KERNREDACTIE, GEPLAATST OP<br />
DE WEBSITE BIJ DE RUBRIEK REACTIES VAN DE DESBETREFFENDE <strong>UVV</strong>-INFO.
<strong>UVV</strong>-Info | 24 ste jaargang nr. 4<br />
Juli - Augustus 2007<br />
Verschijnt tweemaandelijks<br />
Verantwoordelijke uitgever: Sonja Eggerickx<br />
Van<br />
de Redactie INhoud<br />
PAGINA<br />
LIEFDE... WE VOELEN HET ALLEN. IEDERE DAG. IN VERSCHIL-<br />
LENDE GRADATIES. SOMS KOMEN WE IEMAND TEGEN, WAARBIJ<br />
HET HART BRANDT, HET HOOFD DUIZELT EN DE GRAAT SIDDERT.<br />
HET KAN HEERLIJK ZIJN, ALS BEANTWOORD, HELS, INDIEN<br />
NIET… HET GEBEURT NIET ELKE DAG DAT WE TEGEN DÉ LIEFDE<br />
AANBOTSEN. IEMAND WAARVAN JE HOUDT. MET HEEL JE HART<br />
EN ZIEL. IEMAND WAARVAN JE NIET WIL SCHEIDEN.<br />
NA EEN TIJD WILLEN SOMMIGE KOPPELS HUN LIEFDE VEREEUWIGD<br />
ZIEN. OPGESCHREVEN. DE ÉÉN OM HET ROMANTISCHE IDEAAL.<br />
DE ANDER OM PRAKTISCHE REDENEN.<br />
LIEFDE IS HEEL MOEILIJK TE VATTEN. CHEMISCHE REACTIES<br />
GETRIGGERD DOOR ZAKEN DIE OMSTANDERS, INCLUSIEF WETEN-<br />
SCHAPPERS, -NOG- NIET KUNNEN VATTEN.<br />
BELGIË IS WELVAREND. HET HEEFT EEN WELVAART DIE ER IN<br />
VELE GEBIEDEN OP DEZE AARDE NIET IS. SOMS TROUWEN<br />
NIET-BELGEN MET BELGEN ENKEL EN ALLEEN OM VAN DE<br />
VOORDELEN VAN DEZE WELVAART TE GENIETEN.<br />
DE OVERHEID PROBEERT SCHIJNHUWELIJKEN AAN TE PAKKEN VIA<br />
ONDER ANDERE OMZENDBRIEVEN EN WETTEN. DE WETGEVER ZEGT<br />
DAT HIJ DE PLICHT HEEFT OM HET HUWELIJK ALS INSTELLING TE<br />
VRIJWAREN EN MISBRUIKEN MOET POGEN TE VOORKOMEN.<br />
DEZE <strong>UVV</strong>-INFO GEEFT ENERZIJDS WEER WAT DE WETTEN EN<br />
OMZENDBRIEVEN INHOUDEN EN TOONT ANDERZIJDS DE GEVOLGEN<br />
ERVAN VOOR DE BETROKKENEN IN HET DAGDAGELIJKSE BESTAAN.<br />
WE LATEN DIVERSE PERSONEN MET HUN ZIENSWIJZEN AAN HET<br />
WOORD.<br />
DE MATERIE IS HEEL COMPLEX. WE WILLEN U ALS LEZER MET<br />
DIT DOSSIER DOEN STILSTAAN BIJ DE ETHISCHE VRAAG: HOE<br />
GAAN WE ALS SAMENLEVING OM MET MENSEN DIE BELG<br />
WILLEN WORDEN EN DAARVOOR EEN BELG ‘GEBRUIKEN’ VIA<br />
HET HUWELIJK OM DIT DOEL TE BEREIKEN. WAAR BEGINT DE<br />
INMENGING VAN DE OVERHEID EN WAAR STOPT ZE?<br />
ZOEKT EEN NIET-BELG ZONDER ENIGE SCHROOM EEN MANNE-<br />
LIJKE OF VROUWELIJKE BELG OM BELG TE KUNNEN WORDEN?<br />
OF WILLEN EEN NIET-BELG EN EEN BELG ENKEL HUN LIEFDE<br />
BEZEGELD ZIEN?<br />
VEEL LEES- EN PEINSPLEZIER MET NT-BLG ZKT M/V?.<br />
Sonny Van de Steene<br />
Van de redactie...........................................................................................3<br />
Dossier: Nt-Blg zkt m/v?<br />
¬ Wetgevend kader schijnhuwelijken - Klaas Nijs ...........................................................4<br />
¬ Cel Schijnhuwelijken - Klaas Nijs .............................................................................6<br />
¬ Interview met Patrick Dewael - Sonny Van de Steene ...................................................8<br />
¬ Het Vlaams Minderhedencentrum (VMC), de 8 en het Comité Ik Wil A Wel over schijnhuwelijken<br />
- Sofie Sfingopoulos ...........................................................................................12<br />
¬ Cultuurgemengde koppels in de praktijk. Interview met Jamila Hamddan Lachkar<br />
- Sofie Sfingopoulos ...........................................................................................16<br />
¬ Portret 1: Gert en Virginia - Sofie Sfingopoulos ..........................................................20<br />
¬ Portret 2: Miriam en Jan - Sofie Sfingopoulos ............................................................22<br />
¬ Portret 3: Christel en Ahmed - Sofie Sfingopoulos.......................................................24<br />
¬ Failan - Klaas Nijs..............................................................................................25<br />
Actualiteit<br />
¬ ‘Voor een menswaardig levenseinde’ - Sonja Eggerickx en Lut Matheussen.......................26<br />
¬ ‘Persvrijheid is geen vodje papier’ - Sonja Eggerickx ...................................................27<br />
¬ ‘Elk scharniermoment zijn unieke plechtigheid’ - Freia DeBuck ......................................28<br />
¬ ‘Nieuwe stap in hu<strong>man</strong>isering <strong>Belg</strong>isch gevangeniswezen’ - Sonja Eggerickx .....................29<br />
¬ ‘Kerk en staat’ - Michel Magits..............................................................................30<br />
¬ ‘Vrouwene<strong>man</strong>cipatie’ - Sonja Eggerickx ..................................................................31<br />
¬ ‘Iedereen gelijk voor de wet’ - Michel Magits ...........................................................32<br />
¬ ‘Studiedag over samenwerking tussen leerkrachten godsdienst en zedenleer groot succes’<br />
- Paul Gordyn ...................................................................................................34<br />
¬ ‘Het hoofddoekendebat: en wat zouden de moslima’s ervan denken? Of ex-moslima’s?’<br />
- Sonja Eggerickx...............................................................................................35<br />
¬ ‘Hoofddoek’ - Sonja Eggerickx en Michel Magits ........................................................37<br />
¬ Voorzitterswissel Centre d’Action Laïque - Sonny Van de Steene .....................................38<br />
¬ Opening Antenne Morele Dienstverlening Mol - Ralf Celen ...........................................40<br />
¬ Feestelijke opening van het Centrum Morele Dienstverlening te Jette - Team van het CMD Jette ...42<br />
¬ <strong>UVV</strong> kleurde roze op zaterdag 12 mei - Sonny Van de Steene ........................................44<br />
¬ vzw Roma krijgt Arkprijs - Sonny Van de Steene ........................................................45<br />
¬ Prijs Vrijzinnig Hu<strong>man</strong>isme voor Jaap Kruithof - Sonny Van de Steene ..............................45<br />
¬ Pleidooi voor een waardig levenseinde ...................................................................46<br />
Internationaal<br />
¬ Europese Hu<strong>man</strong>istische Federatie viert drie keer feest - Suzy Mommaerts .......................48<br />
¬ Vrij-on-zinnig – Jenoff Van hulle.............................................................................48<br />
Kruiswoordraadsel ....................................................................................49<br />
Jongeren en cultuur<br />
¬ Maak samen met Suske en Wiske je eigen strip! - Sonny Van de Steene .........................50<br />
Wanneer je wellicht niet meer kan genezen… .............................54<br />
Info Vrije Universiteit Brussel...............................................................55<br />
Centra Morele Dienstverlening .............................................................56
Dossier<br />
Wetgevend kader<br />
schijnhuwelijken<br />
Klaas Nijs<br />
consulent-stafmedewerker<br />
DE RAAD VAN EUROPA DEFINIEERT HET SCHIJNHUWELIJK ALS EEN “HUWELIJK VAN EEN ONDERDAAN VAN EEN LIDSTAAT OF EEN<br />
ONDERDAAN VAN EEN DERDE LAND, DIE LEGAAL IN EEN LIDSTAAT VERBLIJFT, MET EEN ONDERDAAN VAN EEN DERDE LAND MET ALS<br />
ENIG DOEL DE REGELS BETREFFENDE DE BINNENKOMST EN HET VERBLIJF VAN ONDERDANEN VAN DERDE LANDEN TE MISBRUIKEN<br />
EN VOOR DE ONDERDAAN VAN HET DERDE LAND EEN VERGUNNING TOT VESTIGING OF TOT VERBLIJF IN EEN LIDSTAAT TE VERKRIJ-<br />
GEN.” MEN ZOU HET OOK SIMPELER KUNNEN STELLEN NATUURLIJK: ALS JE ALS NIET-BELG IN HET HUWELIJK TREEDT MET EEN<br />
BELG, MET ALS ENIG DOEL HIERMEE DE BELGISCHE NATIONALITEIT TE VERWERVEN, DAN IS ER SPRAKE VAN EEN SCHIJNHUWELIJK.<br />
MOEILIJK KAN NATUURLIJK OOK EN JURISTEN MOETEN NU EENMAAL HUN BROOD VERDIENEN.<br />
4 JULI-AUGUSTUS 2007
En dat de hele regelgeving rond<br />
schijnhuwelijken niet gemakkelijk<br />
is, blijkt snel. Mensen die trouwen<br />
met ie<strong>man</strong>d van het buitenland, worden<br />
al snel geconfronteerd met een<br />
wet, een aantal KB’s en een divergerende<br />
administratieve praktijk, afhankelijk<br />
van de plaats waar het huwelijk afgesloten<br />
wordt. Een vervelende zaak<br />
waarschijnlijk voor zij die uit liefde een<br />
duurzame juridische band willen aangaan<br />
met hun buitenlandse partner,<br />
maar een noodzakelijk middel om het<br />
instituut van het huwelijk te beschermen<br />
volgens de overheid.<br />
Een huwelijk met internationale aanknopingspunten<br />
is sowieso al geen evidente<br />
zaak. De juridische reglementering<br />
van het huwelijk, zowel op persoonlijk-,<br />
vormelijk- als vermogensvlak<br />
zal aan de hand van internationaal privaatrecht<br />
moeten toegewezen worden<br />
aan één bepaald rechtsstelsel. Dit is<br />
een bijzonder gecompliceerde zaak,<br />
die onder andere het afsluiten van een<br />
huwelijkscontract er niet eenvoudiger<br />
op maakt. In <strong>Belg</strong>ië zijn deze verwijzingsregels<br />
opgenomen in de artikelen<br />
46-53 Wetboek Internationaal Privaat -<br />
recht.<br />
Eenmaal dit obstakel overwonnen, is er<br />
echter een kans dat men nog steeds<br />
niet zomaar kan huwen. Sinds 1 januari<br />
2000 bestaan er immers twee methodes<br />
om schijnhuwelijken tegen te gaan.<br />
De ambtenaar van de burgerlijke stand<br />
heeft een preventieve opdracht in deze<br />
en kan een huwelijk uitstellen of zelfs<br />
weigeren af te sluiten. Het parket gaat<br />
repressief te werk en kan een schijnhuwelijk<br />
nietig laten verklaren voor een<br />
rechtbank. Daarenboven kan de correctionele<br />
rechter ook gevangenisstraffen<br />
of geldboeten opleggen.<br />
De eerste filter bevindt zich dus op het<br />
administratieve niveau, bij de ambtenaar<br />
van de burgerlijke stand, die<br />
bevoegd is huwelijken af te sluiten, en<br />
desgevallend, te weigeren. Hij moet<br />
binnen de twee maanden na aangifte<br />
van het huwelijk beslissen deze al dan<br />
niet te voltrekken. Hij kan hiervoor<br />
voorafgaand een niet-bindend advies<br />
van de procureur inwinnen, of waar<br />
toepasselijk, het dossier laten onderzoeken<br />
door de Cel Schijn huwelijken<br />
(zowel Antwerpen als Gent beschikken<br />
over een dergelijke cel en spelen op dit<br />
vlak een pioniersrol -zie ook elders in<br />
dit nummer). Het dossier moet dan ook<br />
overgemaakt worden aan de Dienst<br />
Vreemdelingenzaken. Tegen deze weigeringsbeslissing<br />
staat wel een beroep<br />
open bij de rechtbank van eerste aanleg,<br />
zetelend zoals in kort geding.<br />
De omzendbrief 10 indicatoren schijnhuwelijk<br />
van de minister van Justitie,<br />
gepubliceerd in het <strong>Belg</strong>isch Staatsblad<br />
op 31/12/1999, geeft een niet beperkend<br />
overzicht van een aantal factoren<br />
die, in combinatie met elkaar, ernstige<br />
vermoedens kunnen doen rijzen dat<br />
het om een schijnhuwelijk gaat. Zo zijn<br />
er enkel evidente indicatoren, zoals<br />
wanneer men elkaar niet verstaat zonder<br />
hulp van een tolk, beiden elkaars<br />
naam niet kennen, er een betaling van<br />
een som geld was voor het huwelijk…<br />
Ook het uitoefenen van prostitutie door<br />
een van beiden of het duurzaam<br />
samenwonen met een ander dan diegene<br />
waarmee men trouwt, worden<br />
beschouwd als ernstige indicatoren van<br />
een schijnhuwelijk.<br />
Eenmaal deze filter gepasseerd,<br />
bestaat er echter nog altijd een kans<br />
dat het huwelijk achteraf nietig wordt<br />
verklaard, op basis van een vordering<br />
door (één van de) echtgenoten zelf,<br />
alle belanghebbende derden of het<br />
Open baar Ministerie. De nietigheidsverklaring<br />
heeft retroactieve werking.<br />
Het huwelijk heeft dus juridisch zogezegd<br />
nooit bestaan en alle gevolgen<br />
die eruit voortvloeiden vallen weg. Het<br />
vermoeden van vaderschap in geval er<br />
kinderen uit het huwelijk zijn voortgekomen<br />
blijft echter wel bestaan en de<br />
nietigverklaring betekent niet de<br />
schrapping van de <strong>Belg</strong>ische nationaliteit<br />
van diegene die <strong>Belg</strong> geworden is<br />
na het huwelijk (op basis van de verklaring<br />
van artikel 16 Wetboek<br />
<strong>Belg</strong>ische nationaliteit).<br />
Buiten de nietigverklaring kunnen<br />
beide personen die een schijnhuwelijk<br />
hebben afgesloten ná 21 februari<br />
2006, echter ook nog veroordeeld worden<br />
tot een gevangenisstraf van 8<br />
dagen tot 2 jaar en een geldboete van<br />
26 tot 250 euro, overeenkomstig de<br />
bepalingen van de wet van 12 januari<br />
2006 tot aanpassing van de wet van 15<br />
december 1980 betreffende de toegang<br />
tot het grondgebied, het verblijf,<br />
de vestiging en de verwijdering van<br />
vreemdelingen. De wet voorziet aparte<br />
straffen voor zij die gewoon een schijnhuwelijk<br />
afsloten, zij die hiervoor geld<br />
ontvingen of zij die daarbij zelfs<br />
geweld gebruikten. Ook pogingen hiertoe<br />
zijn strafbaar.<br />
Dat de overheid de hele problematiek<br />
rond schijnhuwelijken ernstig neemt,<br />
valt dus duidelijk op te maken uit de<br />
verschillende wetgevende initiatieven<br />
hierover. Het maakt het er anderzijds<br />
wel niet gemakkelijker op voor internationale<br />
koppels om in <strong>Belg</strong>ië te<br />
huwen. Wat een gelukkige gebeurtenis<br />
zou moeten zijn, kan zo al snel een<br />
administratieve lijdensweg worden…<br />
JULI-AUGUSTUS 2007 5
Dossier<br />
Cel<br />
Schijnhuwelijken<br />
Klaas Nijs<br />
consulent-stafmedewerker<br />
IN DE STEDENGENT, ANTWERPEN, MECHELEN EN KORTRIJK ZIJN REEDS ENKELE<br />
JAREN ADMINISTRATIEVE CELLEN ACTIEF DIE DE AMBTENAREN VAN DE BURGERLIJKE<br />
STAND MOETEN BIJSTAAN IN HUN TAAK OM SCHIJNHUWELIJKEN OP TE SPOREN.<br />
WANNEER EEN HUWELIJKSAANVRAAG VERDACHT LIJKT, OPENEN DE MEDEWERKERS VAN<br />
DE CEL EEN DOSSIER EN ZULLEN ZIJ EEN ONDERZOEK VOEREN NAAR DE CONCRETE<br />
OMSTANDIGHEDEN DIE BIJ DIT HUWELIJK VAN TEL ZIJN. VAN HUN BEOORDELING<br />
HANGT VAAK EEN WEIGERING OF GOEDKEURING AF VAN ÉÉN VAN DE BELANGRIJKSTE<br />
KEUZES DIE MEN KAN MAKEN IN ZIJN/HAAR LEVEN. HET BELANG VAN HUN ACTIVI-<br />
TEITEN IS DAN OOK NIET GEMAKKELIJK TE OVERSCHATTEN.<br />
De Antwerpse Cel begon als eerste<br />
met haar activiteiten, al<br />
snel gevolgd door de anderen.<br />
Gent richtte haar Cel Schijn -<br />
huwelijken op in 2001 en het snel<br />
groeiend aantal dossiers van deze<br />
twee steden doet vermoeden dat we<br />
een verdere uitbreiding van deze<br />
praktijk zullen zien in de komende<br />
jaren, territoriaal zowel als materieel.<br />
Om aan te tonen hoe groot de toename<br />
van dossiers reeds op dit moment<br />
is: in 2006 werd de Dienst Vreem -<br />
delingen zaken in 5.474 onderzoeken<br />
naar 'verdachte' huwelijken om <strong>info</strong>rmatie<br />
gevraagd, in 2004 waren dat er<br />
nog maar 1.343. Dit jaar werden in<br />
de eerste twee maanden al 2.247<br />
onderzoeken opgestart (1) .<br />
Deze Cellen hebben niet alleen een<br />
preventieve werking om schijnhuwelijken<br />
te voorkomen maar dienen ook<br />
als meldpunt voor mensen die het<br />
slachtoffer zijn geworden van een<br />
schijnhuwelijk of derden die een dergelijk<br />
misdrijf willen aangeven. Als<br />
dusdanig vormen zij een instrument<br />
dat de belangen van de overheid,<br />
derden en slachtoffers dient te bewaken,<br />
zonder deze van de huwende<br />
partijen zelf te vergeten, uiteraard.<br />
Een delicate evenwichtsoefening… en<br />
eentje waarvan de gemoederen al<br />
snel verhit geraken, getuige de vele<br />
reacties die overal te vinden zijn.<br />
<strong>Niet</strong> geheel onlogisch trouwens. Als<br />
verliefd koppel met een gemengde<br />
nationaliteit en een huwelijkswens,<br />
wordt je gedwongen een heel administratief<br />
parcours af te leggen alvorens<br />
je zelfs nog maar aan de eigenlijke<br />
procedure kan beginnen.<br />
Papieren moeten aangevraagd worden<br />
in binnen- en buitenland en voor<br />
je het weet kan je de weg naar het<br />
gemeentehuis blindelings afleggen.<br />
Eénmaal die papierberg beklommen,<br />
is er een grote kans dat je op gesprek<br />
langs moet gaan bij de ambtenaren<br />
van de Cel.<br />
En daar loopt het voor veel mensen<br />
fout. Om na te gaan of je daadwerkelijk<br />
een duurzame liefdesband administratief<br />
bevestigd wil zien door een<br />
huwelijk of eerder op zoek bent naar<br />
een gemakkelijke toegangskaart tot<br />
de <strong>Belg</strong>ische nationaliteit, zullen de<br />
ambtenaren een heleboel vragen<br />
afvuren en de waarachtigheid van je<br />
relatie diepgaand onderzoeken. Daar<br />
horen een heleboel private en in veel<br />
gevallen, minder aangename vragen<br />
bij.<br />
De omzendbrief van 1999 geeft een<br />
aantal indicatoren weer die kunnen<br />
aanduiden dat het om een schijnhuwelijk<br />
gaat, waaronder een gebrekkige<br />
kennis van elkaars personalia een<br />
groot deel van het vermoeden dat het<br />
om een schijnhuwelijk gaat kan vormen.<br />
Men gaat echter meestal nog<br />
dieper in op de omstandigheden van<br />
de relatie, zoals de plaats van ontmoeting,<br />
of men samenwoont, wat<br />
de families denken van de relatie,<br />
maar volgens sommige mensen die<br />
de procedure hebben ondergaan zelfs<br />
hoe het seksleven van de betrokkenen<br />
in elkaar zit, of men veel ex-lieven<br />
heeft gehad… De vraag is of men<br />
hierbij niet gevaarlijk dicht bij de<br />
6 JULI-AUGUSTUS 2007
schending van het privéleven van<br />
deze burgers komt.<br />
Ook het feit dat men hier in een<br />
administratieve procedure terechtkomt,<br />
is niet altijd een voordeel voor<br />
de betrokkenen. De mogelijke subjectiviteit<br />
van de ambtenaar die de aanvraag<br />
moet behandelen, een eventueel<br />
beroep en bijstand door een advocaat<br />
zijn zaken die in een gerechtelijke<br />
procesgang beter omkaderd zijn en<br />
succesvol afgedwongen kunnen worden.<br />
Want als je een advocaat meeneemt<br />
naar ‘een gesprek’ zal het<br />
wederzijds vertrouwen hoogstwaarschijnlijk<br />
niet toenemen, waar dit al<br />
toegestaan is.<br />
En over die mogelijke subjectiviteit<br />
bestaan veel twijfels. Zo wijken de cijfers<br />
van bepaalde steden waar de<br />
Cellen actief zijn fel van elkaar af (zie<br />
elders in dit nummer) en zullen de<br />
interpretaties van bepaalde omstandigheden<br />
die gelijkaardig zijn bij verschillende<br />
koppels anders gezien worden<br />
afhankelijk van het feit of men nu<br />
toevallig bij de een of de andere<br />
ambtenaar was beland. Dit is onvermijdelijk,<br />
maar het is te betreuren dat<br />
er geen externe verificatie bestaat<br />
om deze wenselijke objectiviteit zo<br />
dicht in de praktijk te toetsen en<br />
eventueel af te dwingen.<br />
Het is duidelijk dat er vanuit politieke<br />
en maatschappelijke hoek een verdere<br />
uitwerking gevraagd wordt van het<br />
huidige kader waarbinnen de Cellen<br />
werken. Een objectieve, extern verifieerbare<br />
en aan hoger beroep onderworpen<br />
procedure op tegensprekelijke<br />
basis lijkt hiervoor de meest aangewezen<br />
weg. De huidige omkadering<br />
van de Cellen is te zeer ad hoc en<br />
ondoorzichtig, met alle nefaste gevolgen<br />
vandien. Het recht op huwelijk,<br />
zoals gewaarborgd door artikel 12<br />
Europees Verdrag voor de Rechten<br />
van de Mens, dient hierbij het uitgangspunt<br />
te zijn en de controle moet<br />
restrictief gevoerd worden, met het<br />
oog op de preventie en bestraffing<br />
van misdrijven, niet het voeren van<br />
een vermomde asielpolitiek.<br />
Bron<br />
(1) Cijfers van De Morgen, 09/03/2007<br />
JULI-AUGUSTUS 2007 7
Dossier<br />
Interview met<br />
Patrick Dewael<br />
federaal minister<br />
Binnenlandse Zaken<br />
onder de paarse legislatuur<br />
Sonny Van de Steene<br />
consulent-stafmedewerker<br />
IN EEN DEMOCRATISCH STAATSBESTEL KIEST DE BEVOLKING ZIJN VERTEGENWOORDI-<br />
GERS. VERTEGENWOORDIGERS DIE IN PRINCIPE GEKOZEN WERDEN OMWILLE VAN DE<br />
IDEEËN WAARVOOR ZE STAAN. DEZE VERTEGENWOORDIGERS BESTUREN DAAROP HET<br />
LAND, VIA HET PARLEMENT EN DE REGERING. DE REGERING STIPPELT EEN BELEID UIT.<br />
DIT DEED DE VOORBIJE PAARSE FEDERALE REGERING OOK MET BETREKKING TOT DE<br />
PROBLEMATIEK VAN DE SCHIJNHUWELIJKEN. PATRICK DEWAEL, VOORMALIG FEDERAAL<br />
MINISTER VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN DAARMEE BEVOEGD VOOR HET VREEMDELINGEN-<br />
BELEID, LICHTTE ZIJN VISIE EN BELEID OMTRENT SCHIJNHUWELIJKEN SCHRIFTELIJK TOE.<br />
“Er is geen huwelijk wanneer, ondanks de gegeven formele toestemmingen tot<br />
het huwelijk, uit een geheel van omstandigheden blijkt dat de intentie van<br />
minstens één van de echtgenoten kennelijk niet is gericht op het tot stand<br />
brengen van een duurzame levensgemeenschap, maar enkel op het bekomen<br />
van een verblijfsrechtelijk voordeel dat is verbonden aan de staat van gehuwde.”,<br />
aldus de wettelijke definitie van een schijnhuwelijk in artikel 146 bis B.W.<br />
PATRICK DEWAEL<br />
Waarom moeten schijnhuwelijken tegengegaan<br />
worden?<br />
Schijnhuwelijken hebben tot doel een<br />
legale procedure te misbruiken, voor<br />
doeleinden die vreemd zijn aan het<br />
doel van een huwelijk. Vanuit de vaststelling<br />
dat het misbruiken van het<br />
statuut van het huwelijk, en het daaruit<br />
voorvloeiend verblijfsrechtelijk<br />
voordeel, de <strong>Belg</strong>ische openbare orde<br />
verstoren, dient iedere betrokken<br />
overheid, waaronder dus ambtenaren<br />
van de Burgerlijke Stand, parketten,<br />
de Dienst Vreemdelingenzaken, diplomatieke<br />
en consulaire posten, de<br />
strijd hiertegen aan te binden.<br />
Wat gearrangeerde (en zelfs gedwongen)<br />
huwelijken betreft, dient men te<br />
waken over de naleving van het<br />
beginsel dat partners op een vrije en<br />
ongedwongen wijze hun toestemming<br />
moeten kunnen geven. Tevens<br />
is dergelijke per<strong>man</strong>ente een bijzondere<br />
aandacht nodig om het ontstaan<br />
of de ontwikkeling van netwerken<br />
van mensenhandel, waarbij de huwelijksprocedure<br />
gebruikt wordt voor<br />
migratiedoeleinden, in te dijken.<br />
De verschuiving van zuiver illegale<br />
migratie naar pseudo-legale migratie<br />
is het sterkst merkbaar in het kader<br />
van het fenomeen schijnhuwelijken.<br />
Samen met de visafraude, het misbruik<br />
van het statuut van staatloze en<br />
frauduleuze adopties zijn schijnhuwelijken<br />
de uitdaging voor de <strong>Belg</strong>ische<br />
rechtsstaat op het vlak van de strijd<br />
tegen illegale migratie.<br />
De ambtenaren van de Burgerlijke<br />
Stand, parketten, de Dienst Vreemde -<br />
lingenzaken, diplomatieke en consulaire<br />
posten wijdden dan ook meer en<br />
meer aandacht, tijd en middelen aan<br />
deze fenomenen.<br />
8 JULI-AUGUSTUS 2007
Is er een profiel van de mensen, koppels,<br />
die een schijnhuwelijk aangaan?<br />
Het zou verkeerd zijn om een volledige<br />
gemeenschap of een bepaalde<br />
categorie van personen uit onze<br />
samenleving te stigmatiseren, zelfs al<br />
blijkt dat voornamelijk psychisch en<br />
moreel zwakkeren en mensen die aan<br />
de rand van de maatschappij leven<br />
vaak een gemakkelijk slachtoffer zijn<br />
voor diegenen die een huwelijk wensen<br />
af te sluiten met als enig doel het<br />
bekomen van een verblijfsvergunning.<br />
In 2006 brachten de verschillende<br />
parketten 503 adviezen uit in het<br />
kader van visumaanvragen met het<br />
oog op een gezinshereniging die<br />
werden overgemaakt aan de Dienst<br />
Vreemde lingenzaken. In 45% van<br />
deze adviezen was het parket van<br />
oordeel dat het een schijnhuwelijk<br />
betrof. Een meerderheid van deze<br />
adviezen betrof visumaanvragen<br />
die werden ingeleid door Turkse of<br />
Marokkaanse onderdanen.<br />
Een mogelijke verklaring hiervoor<br />
is dat de grootste groep van onze<br />
huidige allochtone bevolking uitmaken<br />
en dat het landen betreffen<br />
waar de moslimgewoonte van<br />
gearrangeerde huwelijken nog<br />
sterk aanwezig is.<br />
Welke initiatieven werden genomen om<br />
schijnhuwelijken tegen te gaan vanuit de<br />
paarse regering?<br />
De exponentiële stijging van het aantal<br />
onderzoeken bij de verschillende<br />
parketten, het aantal <strong>info</strong>rmatievragen<br />
bij het Bureau Opsporingen van<br />
de Dienst Vreemdelingenzaken en de<br />
terechte aandacht in de pers voor dit<br />
fenomeen, hebben een algemene<br />
bewustwording in de hand gewerkt<br />
die op politiek vlak in een aantal wettelijke<br />
en reglementaire initiatieven<br />
werd vertaald. Dit resulteerde onder<br />
meer in de omzendbrief van 13 september<br />
2005, de wet van 12 januari<br />
2006 en deze van 15 september<br />
2006.<br />
Wat houden deze wetten en omzendbrieven<br />
in?<br />
Reeds enige tijd werd vastgesteld dat<br />
illegale vreemdelingen het statuut<br />
van het huwelijk misbruikten met als<br />
doel er een verblijfsrechtelijk voordeel<br />
uit te halen en aan huwelijksshopping<br />
deden tussen verschillende<br />
<strong>Belg</strong>ische ge meenten, veelal ge -<br />
meenten die minder ervaren waren in<br />
het bestrijden van het fenomeen<br />
schijnhuwelijken.<br />
De omzendbrief van 13 september<br />
2005 legt de ambtenaren van de<br />
Burgerlijke Stand de verplichting op<br />
om elk voornemen tot een gemengd<br />
huwelijk te melden aan de Dienst<br />
Vreem delingenzaken.<br />
De Dienst Vreem delingenzaken<br />
treedt in deze op als meldpunt voor<br />
de lokale besturen en <strong>info</strong>rmeert de<br />
verschillende Burger lijke Standen<br />
over mogelijk eerder ondernomen<br />
huwelijkspogingen. In de praktijk<br />
betekent dit dat de Dienst Vreem -<br />
delingenzaken de huwelijksintentie<br />
van de vreemdeling registreert in<br />
zijn of haar persoonlijk dossier. De<br />
Dienst stuurt daarop de relevante<br />
<strong>info</strong>rmatie binnen de maand naar<br />
de betrokken gemeente.<br />
Indien de vreemdeling later een nieuwe<br />
poging zou ondernemen in een<br />
andere gemeente wordt dit vastgesteld<br />
aan de hand van de oude melding<br />
in het dossier van de betrokken<br />
vreemdeling. Dit feit wordt dan<br />
onmiddellijk aan de gemeente, die de<br />
nieuwe melding stuurde, ter kennis<br />
gebracht. Vanaf 2006 werd in het<br />
kader van deze omzendbrief ook een<br />
eenvormig formulier in gebruik genomen.<br />
Alle gemeenten dienen via eenzelfde<br />
meldingsformulier de Dienst<br />
Vreemde lingenzaken op de hoogte te<br />
brengen.<br />
De wet van 12 januari 2006 betreft de<br />
strafbaarstelling van zowel de poging<br />
tot het afsluiten van een schijnhuwelijk,<br />
als het afsluiten zelf. Deze wet<br />
maakt het mogelijk om (pogingen tot<br />
het sluiten van) schijnhuwelijken te<br />
bestraffen met een geldboete of<br />
gevangenisstraf. Voor het sluiten van<br />
een schijnhuwelijk bijvoorbeeld kan<br />
een gevangenisstraf uitgesproken<br />
worden van 8 dagen tot 3 maanden.<br />
Als er een geldsom betaald werd ter<br />
vergoeding van het sluiten van een<br />
schijnhuwelijk ligt de gevangenisstraf<br />
tussen 15 dagen tot 1 jaar of een<br />
geldboete van 50 tot 250 euro. Komt<br />
er geweld of bedreigingen aan te pas<br />
om ie<strong>man</strong>d te dwingen een schijnhuwelijk<br />
te sluiten dan kan de gevangenisstraf<br />
oplopen van 1 maand tot 2<br />
jaar of een geldboete van 100 tot 500<br />
euro.<br />
JULI-AUGUSTUS 2007 9
Dossier<br />
De wet van 15 september 2006 wijzigt<br />
de bepalingen van de wet van 15<br />
december 1980 betreffende de<br />
gezinshereniging tussen de familieleden<br />
van niet-EU-onderdanen. De<br />
inwerkingtreding van deze laatste is<br />
voorzien voor 1 juni 2007. Vooreerst<br />
werd de minimumleeftijd van de<br />
echtgenoten verhoogd tot 21 jaar,<br />
wanneer het huwelijk pas tot stand<br />
komt nadat de vreemde echtgenoot<br />
<strong>Belg</strong>ië binnenkwam. Dit vanuit het<br />
maturiteits- en onafhankelijkheidsoogpunt<br />
tegenover de familiale druk.<br />
De wetgever stelt hiermee een betere<br />
integratie en het vermijden van<br />
gedwongen huwelijken met als enig<br />
doel het verwerven van een <strong>Belg</strong>ische<br />
verblijfstitel voorop. Daarnaast kan<br />
het verblijfsrecht ingevolge gezinshereniging<br />
geweigerd worden indien<br />
er geen sprake (meer) is van een<br />
effectieve gezinscel, indien de vreemdeling<br />
een gevaar vormt voor de<br />
openbare orde, de openbare veiligheid<br />
of volksgezondheid of indien er<br />
gebruik gemaakt werd van valse<br />
documenten, bijvoorbeeld fraude. Als<br />
laatste wordt het verblijfs‘recht’ ingevolge<br />
gezinshereniging gedurende de<br />
eerste 3 jaren beperkt. De Dienst<br />
Vreemdelingenzaken be schikt hierdoor<br />
over een controleperiode van 3<br />
jaar om na te gaan of de vreemdeling<br />
nog aan de gestelde voorwaarden<br />
voldoet en dient dus pas na 3 jaar<br />
over te gaan tot het verlenen van een<br />
definitieve verblijfstitel. Voorheen<br />
was er maar een controleperiode van<br />
5 maanden.<br />
Kan wanneer een huwelijk als schijnhuwelijk<br />
wordt bestempeld, na het voltrokken<br />
zijn van het huwelijk, de ‘buitenlandse’<br />
partner zijn <strong>Belg</strong>ische nationaliteit<br />
nog kwijtraken?<br />
Op welke <strong>man</strong>ier?<br />
De aanpassing van de snel-<strong>Belg</strong>-wet<br />
voorziet dit wel. Ik heb hier met succes<br />
op aangedrongen. Dit valt echter<br />
volledig onder de bevoegdheid van<br />
de minister van Justitie.<br />
Het huwelijk kan vernietigd worden<br />
door een rechtbank van 1ste aanleg,<br />
waardoor het huwelijk geacht wordt<br />
nooit te hebben bestaan. Waardoor<br />
het ook geen gevolgen in het leven<br />
kan geroepen hebben. De verblijfs -<br />
titel wordt dus ook ingetrokken.<br />
Is de mogelijke strafmaat niet te licht als<br />
je weet dat mensen veel meer geld willen<br />
geven om een schijnhuwelijk aan te<br />
gaan?<br />
De strafmaat is, zoals ik reeds be -<br />
schreef, gediversifieerd. De basisstraf<br />
is inderdaad niet overdreven zwaar,<br />
doch zijn de gevolgen niet te onderschatten:<br />
strafbaarstelling werkt<br />
namelijk een zekere ontradingspolitiek<br />
in de hand. Bovendien hebben<br />
slachtoffers van een gedwongen<br />
huwelijk nu een effectief middel in<br />
handen gekregen om hun rechten te<br />
vrijwaren.<br />
Naast de opgesomde maatregelen<br />
werd er bovendien ook geïnvesteerd<br />
in preventie. Dit op het niveau van de<br />
Burgerlijke Stand, diplomatieke posten<br />
en ambassades. Preventie is nog<br />
steeds beter dan repressie. Repressie<br />
blijft een noodzakelijke stok achter de<br />
deur.<br />
Hoeveel steden hebben een Cel Schijn -<br />
huwelijken? Wat is de rol van een Cel<br />
Schijnhuwelijken?<br />
Een Cel Schijnhuwelijken onder<strong>zoekt</strong><br />
of koppels oprecht zijn in hun huwelijkswens.<br />
De Cel gaat dus na of het<br />
huwelijk niet enkel en alleen bedoeld<br />
is om een verblijfsvergunning te verkrijgen.<br />
De Cellen fungeren hierbij als<br />
filter naar de parketten toe. Ze kijken<br />
of een advies van een parket noodzakelijk<br />
is. Ze zijn ook coördinator en<br />
ervaringsdeskundige, doordat zij met<br />
hun terreinervaring heel snel voelen<br />
of er sprake kan zijn van een mogelijk<br />
schijnhuwelijk. Het bestraffen van<br />
een schijnhuwelijk gebeurt natuurlijk<br />
door de rechterlijke macht.<br />
Enkel Antwerpen en Gent beschikken<br />
over een ‘Cel schijnhuwelijken’ in de<br />
strikte zin van het woord. Deze steden<br />
beschikken over personeel dat exclusief<br />
met deze problematiek belast is.<br />
De reden hiervoor zal hoofdzakelijk<br />
van budgettaire aard zijn.<br />
Maar in diverse andere steden, zoals<br />
Luik, Sint-Gillis, Charleroi, Namen,<br />
Bergen, Mechelen…, bestaan er<br />
tevens diensten waarbij ambtenaren<br />
van de Burgerlijke Stand zich op deze<br />
problematiek toespitsen. Het is dan<br />
één van de taken die de ambtenaren<br />
moeten doen, naast andere.<br />
Op welke <strong>man</strong>ier krijgen de diverse<br />
Cellen Schijnhuwelijken <strong>info</strong>rmatie van<br />
elkaar?<br />
De Cellen krijgen indirect, via de<br />
Dienst Vreemdelingenzaken als doorgeefluik,<br />
<strong>info</strong>rmatie van elkaar. Dit<br />
werd bewerkstelligd via de omzendbrief<br />
van 13 september 2005.<br />
Andere afspraken betreffende gegevensuitwisseling<br />
gebeuren via plaatselijke<br />
initiatieven. In de 19 gemeenten<br />
van Brussel, in de regio’s van<br />
Charleroi, Bergen, Namen en Waals<br />
Brabant zijn er tweemaandelijkse<br />
werkgroepen voor uitwisseling van<br />
<strong>info</strong>rmatie en ervaring.<br />
Op welke <strong>man</strong>ier steunde de paarse regering<br />
en in het bijzonder het ministerie van<br />
Binnen landse zaken de Cellen en de parketten<br />
met betrekking tot schijnhuwelijken?<br />
Eerst en vooral via, zoals ik reeds vermeld<br />
heb, de omzendbrief van 13<br />
september 2005. Daarnaast ook de<br />
strafbaarstelling van schijnhuwelijken.<br />
Ook de <strong>info</strong>rmatiesessies door de<br />
Dienst Vreemdelingenzaken per<br />
gerechtelijk arrondissement steunt de<br />
werking.<br />
Er is een duidelijk verschil tussen steden.<br />
Bijvoorbeeld Antwerpen en Gent. In 2004<br />
opende Antwerpen stad (445.000 inwoners)<br />
742 dossiers en weigerde in 30 procent<br />
van de gevallen het huwelijk te voltrekken.<br />
Gent (225.000 inwoners) opende<br />
dat zelfde jaar 227 dossiers en weigerde<br />
10 procent. (bron: De Standaard online<br />
donderdag 10 november 2005 ‘De illusies<br />
over het schijnhuwelijk’)<br />
Waaraan wijdt u het grote verschil tussen<br />
Gent en Antwerpen?<br />
Het verschil in cijfers ligt niet zo zeer<br />
10 JULI-AUGUSTUS 2007
aan een verschil in aanpak op het<br />
niveau van de Burgerlijke Stand, maar<br />
eerder op het niveau van het parket.<br />
Het lijkt mij noodzakelijk dat het<br />
ministerie van Justitie eenzelfde prioriteit<br />
voor alle parketten hanteert volgens<br />
1 uniforme lijn.<br />
Is er een verschil tussen Vlaanderen,<br />
Wallonië en het Brussels Hoofdstedelijk<br />
Gewest met betrekking tot het beleid<br />
inzake schijnhuwelijken?<br />
Voor zo ver er verschillen zijn, situeren<br />
deze zich op het niveau van het<br />
gerechtelijk arrondissement.<br />
Biedt trouwen in het buitenland, bijvoorbeeld<br />
Frankrijk, een <strong>man</strong>ier om de procedure<br />
te ontwijken?<br />
Andere landen kunnen een verschillende<br />
aanpak inzake het sluiten van<br />
een huwelijk hebben, maar indien het<br />
koppel zich in <strong>Belg</strong>ië wenst te vestigen,<br />
blijven dezelfde voorwaarden<br />
gelden voor het bekomen van een<br />
verblijfsdocument. Een huwelijk moet<br />
in <strong>Belg</strong>ië erkend en tegenstelbaar<br />
verklaard worden. Ook huwelijken die<br />
in het buitenland gesloten werden<br />
kunnen het voorwerp uitmaken van<br />
een onderzoek naar een mogelijk<br />
schijnhuwelijk met een mogelijke<br />
weigering van het visum door gezinshereniging<br />
tot gevolg.<br />
Is er een overkoepelend Europees initiatief:<br />
een wet of meldpunt of een instantie<br />
die de lidstaten doet samenwerken<br />
met betrekking tot de problematiek?<br />
Er bestaat een overkoepelend Europees<br />
initiatief op administratief niveau. Het<br />
betreft een werkgroep waaraan 11<br />
Lidstaten deelnemen en waarin men<br />
het misbruik van administratieve procedures,<br />
zoals schijnhuwelijken, verder<br />
onder<strong>zoekt</strong>. Het doel van deze werkgroep<br />
is het uitwerken van voorstellen<br />
voor Europese maatregelen rond deze<br />
problematieken.<br />
Ik pleit overigens ook voor een<br />
Europese databank, waarin alle voormalige<br />
huwelijksaanvragen vermeld<br />
staan, zodat niet elk land opnieuw<br />
moet beginnen met een tijdrovend<br />
onderzoek naar de beweegredenen<br />
van een potentiële huwelijkskandidaat.<br />
Wat vindt u van een inkomenseis of van<br />
een inburgeringsproef als criteria om<br />
mensen te laten trouwen?<br />
Het recht om te huwen is een fundamenteel<br />
grondrecht, ingeschreven in<br />
de Universele Verklaring voor de<br />
Rechten van de Mens. Het is dus<br />
onbespreekbaar om hieraan inburgerings-<br />
of inkomenseisen te verbinden!<br />
Als liberale minister ijver ik immers<br />
voor een absoluut respect voor de<br />
grondrechten en vrijheden van alle<br />
burgers.<br />
Inburgering is een regionale be -<br />
voegdheid, mijn collega Marino<br />
Keulen levert in dit domein trouwens<br />
uitstekend werk. Het is een verhaal<br />
van rechten en plichten in een multiculturele<br />
samenleving. Integratie zie<br />
ik als één van de belangrijkste plichten.<br />
Vanuit e<strong>man</strong>cipatorische invalshoek<br />
is inburgering de beste <strong>man</strong>ier<br />
om mensen kansen te geven, tegen<br />
marginalisering, tegen marginaliteit.<br />
Ik ben er wel voorstander van om de<br />
toekenning van de <strong>Belg</strong>ische nationaliteit<br />
aan strikte integratievereisten te<br />
onderwerpen: kennis van één van<br />
onze landstalen is hierbij een absoluut<br />
minimum.<br />
De wet van 21 februari 2006 benadert de<br />
problematiek van schijnhuwelijken vanuit<br />
het strafrecht. Waarom op die <strong>man</strong>ier?<br />
Was dit de beste optie?<br />
Indien de <strong>Belg</strong>ische samenleving een<br />
krachtig signaal wenst te geven en<br />
van mening is dat schijnhuwelijken<br />
de openbare orde raken, dan kan dit<br />
signaal enkel als dusdanig via een<br />
strafbaarstelling ingesteld worden.<br />
Het door mij gevoerde beleid heeft<br />
bovendien ook steeds de nodige aandacht<br />
geschonken aan het voorkomen<br />
van het afsluiten van een schijnhuwelijk.<br />
Zoals ik reeds zei: preventie liever<br />
dan repressie.<br />
Wat is het verschil tussen het stereotiepe<br />
beeld van een jonge vrouw die trouwt met<br />
een <strong>man</strong> voor zijn geld en een vreemdeling<br />
die trouwt met een <strong>Belg</strong>ische vrouw<br />
voor een verblijfsvergunning?<br />
Iedereen heeft het recht om met een<br />
partner te huwen volgens zijn/haar<br />
keuze. De individuele vrijheid van de<br />
personen in kwestie staat voorop. De<br />
motieven zijn persoonlijk. Het is pas<br />
wanneer deze motieven de openbare<br />
orde raken, zoals het misbruiken van<br />
een procedure met het oog op het<br />
bekomen van een verblijfsrechterlijk<br />
voordeel, dat de bevoegde instanties<br />
moeten kunnen optreden. We mogen<br />
bovendien ook niet vergeten dat<br />
vreemdelingen die een schijnhuwelijk<br />
afsluiten, vaak slachtoffers maken en<br />
misbruik maken van zwakkeren uit<br />
onze samenleving. We moeten deze<br />
slachtoffers ook de nodige bescherming<br />
kunnen bieden.<br />
Wat kan, volgens u, nog gedaan worden<br />
in de strijd tegen schijnhuwelijken?<br />
De prioriteiten voor de toekomst met<br />
betrekking tot de problematiek van<br />
de schijnhuwelijken liggen volgens<br />
mij in het oprichten van een Europese<br />
gegevensbank, een uniforme aanpak<br />
door het ministerie van Justitie en het<br />
stimuleren van de bewustwording<br />
van het zelfbeschikkingsrecht bij<br />
allochtone vrouwen via het integratiebeleid.<br />
JULI-AUGUSTUS 2007 11
Dossier<br />
Het Vlaams<br />
Minderhedencentrum (VMC),<br />
de 8 en het<br />
Comité Ik Wil A Wel<br />
over schijnhuwelijken<br />
Sofie Sfingopoulos<br />
consulent-stafmedewerker<br />
DE LAATSTE MAANDEN ZIJN SCHIJNHUWELIJKEN EEN HEET HANGIJZER IN MEDIA EN<br />
POLITIEK. ER ZOU SPRAKE ZIJN VAN EEN MANKE WERKING VAN DE C ELLEN<br />
SCHIJNHUWELIJKEN VAN STEDEN EN GEMEENTEN. MEN ZOU DE WEIGERINGEN VAN<br />
HUWELIJKEN TUSSEN CULTUREEL GEMENGDE KOPPELS GEBRUIKEN OM DE MIGRATIE EEN<br />
HALT TOE TE ROEPEN. ER ZOU EEN STIJGING ZIJN VAN HET AANTAL HUWELIJKS-<br />
WEIGERINGEN, DIE VOORAL IN ANTWERPEN ERG OPVALLEND IS.<br />
HOEVEEL IS HIERVAN WAAR? HOEVEEL IS OVERDRIJVING? WE GINGEN TEN<br />
RADE BIJ TWEE KENNISCENTRA EN EEN BELANGENGROEP DIE ZICH ALLEN<br />
BEZIGHOUDEN MET DEZE MATERIE: HET MINDERHEDENCENTRUM DE 8, HET<br />
VLAAMS MINDERHEDENCENTRUM (VMC) EN HET COMITÉ IK WIL A WEL.<br />
Wat in de verklaringen van de<br />
drie belangengroepen op -<br />
valt, is dat er een opvallend<br />
aantal huwelijksweigeringen voorkomt<br />
in Antwerpen. De Antwerpse<br />
Cel Schijnhuwelijken speelde een<br />
pioniersrol en is de langst werkende<br />
Cel van het land. Er moet wel rekening<br />
gehouden worden met het specifieke<br />
karakter van de Antwerpse<br />
populatie, die verschillend is van<br />
andere steden en gemeenten.<br />
Waarom ligt het aantal huwelijksweigeringen<br />
in Antwerpen zo hoog?<br />
Naar redenen is het gissen, zeggen<br />
An Rosiers -jurist verbonden aan het<br />
VMC-, Sarah Kerre<strong>man</strong>s -jurist bij de<br />
8- en Frank Cool -van het Comité Ik<br />
Wil A Wel.<br />
An: “Vorig jaar is in het Tijdschrift<br />
voor Vreemdelingenrecht een artikel<br />
verschenen met de evaluatie van de<br />
laatste jaren in de aanpak van schijnhuwelijken.<br />
Hierin is een vergelijking<br />
opgenomen tussen de verschillende<br />
gerechtelijke arrondissementen. Het<br />
staat zwart op wit: in Antwerpen zijn<br />
er meer mensen wiens huwelijksaanvraag<br />
onderzocht wordt in de<br />
preventieve fase die aan het huwelijk<br />
vooraf gaat. Er zijn meer mensen<br />
die een huwelijksweigering krijgen<br />
en er zijn meer mensen die, als ze in<br />
beroep gaan na een huwelijksweigering,<br />
een negatieve beslissing krijgen<br />
van de rechtbank. In Gent bijvoorbeeld<br />
zijn er veel meer mensen<br />
die in eenzelfde situatie een positieve<br />
beslissing krijgen. Dit is alleszins<br />
vreemd. Het pijnpunt van de burgerlijke<br />
wetgeving en van deze hele<br />
materie, is dat je als burgerlijk wetboek<br />
of als ambtenaar uiteraard niet<br />
in de hoofden en de harten van de<br />
mensen kan kijken. Je kan enkel gis-<br />
12 JULI-AUGUSTUS 2007
sen naar hun intenties. De aard van<br />
de wettelijke bepalingen maken dat<br />
verschillende ambtenaren van de<br />
burgerlijke stand en rechters er<br />
anders mee omgaan en de bepalingen<br />
op een andere <strong>man</strong>ier interpreteren.”<br />
“Er zijn zelfs koppels die al<br />
verschillende kinderen hebben,<br />
maar die nog steeds niet mogen<br />
huwen. Zijn dat dan<br />
‘schijnkinderen’?”<br />
An<br />
Sarah: “Bij de juridische helpdesk<br />
van de 8 krijgt men steeds meer<br />
negatieve signalen rond de Cel<br />
Schijn huwelijken van Antwerpen. De<br />
toename van het aantal oproepen is<br />
significant. De signalen komen zoals<br />
vaak gedacht niet van gefrustreerde<br />
koppels wiens huwelijksaanvraag<br />
geweigerd werd, maar van OCMW’s,<br />
vluchtelingenorganisaties, opvangcentra…<br />
Er zijn steeds meer slachtoffers<br />
van de strenge controle.”<br />
Het artikel 146 bis van het Burgerlijk<br />
Wetboek stipuleert dat er geen huwelijk<br />
kan zijn wanneer uit een geheel<br />
van omstandigheden blijkt dat de<br />
intentie van minstens één van de echtgenoten<br />
niet gericht is op het tot stand<br />
brengen van een duurzame levensgemeenschap,<br />
maar enkel gericht is op<br />
het bekomen van een verblijfsrechtelijk<br />
voordeel dat is verbonden aan de<br />
staat van gehuwde. Nu zijn alle partijen<br />
het erover eens dat het bijzonder<br />
moeilijk is om naar ie<strong>man</strong>ds intenties<br />
te peilen. De uitgangspositie van de<br />
wet is dat het instituut huwelijk niet<br />
mag misbruikt worden. Een begrijpelijk<br />
uitgangspunt… Maar wat doe je dan<br />
met andere vormen van misbruik van<br />
het huwelijk?<br />
An: “Er zijn heel wat situaties waarin<br />
het instituut huwelijk misbruikt wordt,<br />
zoals het huwelijk om financiële redenen.<br />
Maar hierover wordt met geen<br />
woord gerept. Het wetsartikel 146<br />
JULI-AUGUSTUS 2007 13
Dossier<br />
bis is gemaakt om mensen die een<br />
migratievoordeel wilden bekomen<br />
via het huwelijk, aan te pakken. Als<br />
dit de bedoeling is, moet men hiervoor<br />
ook durven uitkomen. Dan moet<br />
men niet blijven proclameren dat<br />
men het instituut huwelijk wil<br />
beschermen. Nog voor de wet er<br />
gekomen is, werd in 1994 een<br />
naar de intenties van het koppel,<br />
maar het wetsartikel beslaat amper<br />
een paar regeltjes. Er is nauwelijks<br />
omkadering.”<br />
Ook de 8 is vragende partij voor<br />
meer omkadering. Het centrum wil<br />
iets veranderd zien aan het vage<br />
karakter van de Cellen Schijn -<br />
Frank Cool, woordvoerder van het<br />
Antwerpse Comité Ik Wil A Wel, hoort<br />
zulke verhalen bijna dagelijks. Toen zijn<br />
eigen huwelijksaanvraag geweigerd<br />
werd door de Cel Schijn huwelijken,<br />
kwam hij in contact met een aantal koppels<br />
die zich in dezelfde situatie bevonden:<br />
elkaar graag zien, maar de toestemming<br />
niet krijgen om te trouwen. Met de<br />
steun van het centrum de 8 en een aantal<br />
advocaten hebben de gedupeerde<br />
koppels zich verenigd in het Comité Ik Wil<br />
A Wel. Door samen te zijn is er een band<br />
gegroeid tussen de koppels.<br />
“We mogen ook niet naïef zijn,<br />
er worden wel degelijk<br />
huwelijken verkocht.”<br />
An<br />
omzendbrief verspreid die 9 punten<br />
omvat die, bij aanwezigheid van 1 of<br />
meer van die punten, zouden kunnen<br />
doen vermoeden dat het om een<br />
schijnhuwelijk gaat. Bijvoorbeeld<br />
wanneer één van beide partners in<br />
de prostitutie heeft gezeten of wanneer<br />
er sprake is van een gebrekkige<br />
communicatie. Deze omzendbrief<br />
werd naar aanleiding van de wet die<br />
het schijnhuwelijk invoerde in het<br />
Burgerlijk Wetboek lichtjes aangepast.<br />
In de praktijk zien we dat de<br />
Cellen Schijnhuwelijken al lang een<br />
langere lijst met criteria hanteren.<br />
Het is misschien eens tijd voor een<br />
duidelijke omzendbrief die nauwkeurig<br />
uitlegt hoe de ambtenaar te werk<br />
moet gaan in de preventieve fase.<br />
Voor alle duidelijkheid: wij vinden<br />
het goed dat de ambtenaar die preventieve<br />
controlebevoegdheid heeft,<br />
maar we krijgen duidelijke negatieve<br />
signalen. Ambtenaren zijn trouwens<br />
zelf vragende partij voor welomschreven<br />
richtlijnen. Er wordt veel<br />
van hen gevraagd. Zij moeten peilen<br />
huwelijken en de wetgeving. Ook zij<br />
zijn het erover eens dat controle<br />
moet bestaan, maar niet noodzakelijkerwijs<br />
op de huidige <strong>man</strong>ier. Het<br />
is volgens hen duidelijk dat de huidige<br />
gang van zaken verwarring zaait.<br />
De verhalen van gedupeerde koppels<br />
die na de grote liefde te hebben<br />
gevonden in hun partner, niet in het<br />
huwelijk mogen treden, zijn schrijnend.<br />
Sarah: “De Cel Schijnhuwelijken<br />
heeft geen duidelijk wettelijk statuut<br />
en werkt volgens zelf opgelegde normen.<br />
De ambtenaren stellen heel<br />
persoonlijke vragen om na te gaan of<br />
de relatie meer is dan schone schijn:<br />
hoe lang kennen ze elkaar, hoe en<br />
wanneer hebben ze elkaar ontmoet,<br />
wat zijn de namen en gegevens van<br />
allerlei familieleden… Soms gaat het<br />
erg ver: wanneer hadden ze voor het<br />
laatst seks? Men kan zijn bedenkingen<br />
hebben bij de aard van de vragen.<br />
Sommige mensen klappen volledig<br />
dicht.”<br />
Frank: “Het Comité is iets waar veel<br />
van die mensen zich aan optrekken.<br />
We steunen elkaar en komen af en toe<br />
samen. Ik heb de coördinatie op mij<br />
genomen. Er zijn veel slachtoffers van<br />
de Cel Schijnhuwelijken. Men is zo<br />
gefixeerd op het zoeken van de echte<br />
schijnhuwelijken, dat er veel koppels<br />
zijn die beschouwd worden als schijnhuwelijk<br />
en die de dupe van het<br />
gevoerde beleid zijn. Na zes maanden<br />
tijd bestaat het Comité al uit een 45-tal<br />
koppels. We ondernemen allerlei kleine<br />
acties naar de pers toe om het probleem<br />
onder de aandacht te brengen.<br />
En met succes. Een van de koppels is<br />
uiteindelijk toch kunnen trouwen. Maar<br />
er zijn er anderen die minder geluk<br />
hebben. Die mensen zitten volledig in<br />
de put. De buitenlandse partners kunnen<br />
niet gaan werken, hebben geen<br />
inkomsten en leven voortdurend in de<br />
angst en de wetenschap dat ze elk<br />
moment opgepakt kunnen worden.<br />
Afschuwelijk.”<br />
An: “We beschikken niet over accuraat<br />
cijfermateriaal, maar aan de hand van<br />
signalen uit verschillende hoeken merken<br />
we dat die schrijnende toestanden<br />
niet sporadisch voorkomen, maar<br />
regelmatig. Er zijn zelfs koppels die al<br />
verschillende kinderen hebben, maar<br />
14 JULI-AUGUSTUS 2007
die nog steeds niet mogen huwen. Zijn<br />
dat dan ‘schijnkinderen’?”<br />
Meer rechtszekerheid<br />
Alle drie de organisaties benadrukken<br />
voorstander te zijn van controle, maar<br />
wel met respect voor de basisrechten<br />
van betrokkenen. Hoe kan de situatie<br />
dan verbeterd worden?<br />
Allereerst moeten de partners goed<br />
geïnformeerd worden over het belang<br />
van het prikken van een huwelijksdatum.<br />
Die datum is erg belangrijk. Nu<br />
worden koppels slecht geïnformeerd<br />
met desastreuze situaties als gevolg<br />
(een aanstaande die het land wordt<br />
uitgezet en nooit meer kan terugkeren<br />
om te trouwen). Wanneer je een<br />
huwelijksaanvraag doet, kan het<br />
huwelijk ten vroegste plaatsvinden 14<br />
dagen na de aangifte en het moet in<br />
elk geval hebben plaatsgevonden binnen<br />
de zes maanden sinds het verstrijken<br />
van de termijn van 14 dagen. De<br />
ambtenaar heeft de mogelijkheid om<br />
de huwelijksdatum maximaal twee<br />
maanden uit te stellen. Een probleem<br />
dat vaak opduikt, is dat mensen om<br />
een of andere reden nog geen afgesproken<br />
huwelijksdatum hebben.<br />
An: “Het uitstel van twee maanden dat<br />
de ambtenaar van de burgerlijke stand<br />
kan nemen, begint te lopen vanaf de<br />
huwelijksdatum die je gekozen had.<br />
Maar heb je nog geen datum gekozen,<br />
dan heb je geen startdatum van het<br />
uitstel. Ons advies luidt daarom: zorg<br />
dat je heel duidelijk een huwelijksdatum<br />
op papier hebt staan op het ogenblik<br />
van de huwelijksaangifte.”<br />
Een tweede pijnpunt, beamen zowel het<br />
Vlaams Minderhedencentrum als de 8, is<br />
de controle door de wijkagent. Wanneer<br />
je illegaal in <strong>Belg</strong>ië verblijft, beschik je<br />
niet over de nodige documenten als<br />
bewijs van woonst. In dat geval komt de<br />
wijkagent langs om vast te stellen dat de<br />
persoon in kwestie effectief woont waar<br />
hij beweert te wonen.<br />
An: “Zeker in Antwerpen zien we dat<br />
het 5 tot zelfs 15 weken kan duren<br />
voor de wijkagent langskomt. Dit betekent<br />
een grote vertraging, want de<br />
procedure kan in dat geval niet worden<br />
gelanceerd. Wij zijn voorstander van<br />
een duidelijk afgebakende maximumtermijn<br />
waarbinnen de controle uitgevoerd<br />
dient te worden. We vermoeden<br />
dat dit een vertragingsmechanisme is<br />
van bepaalde steden en gemeenten.”<br />
“Momenteel wordt elk koppel<br />
waarbij minstens één van beide<br />
niet-<strong>Belg</strong> is en zeker als één<br />
van beide niet-Europeaan is,<br />
als verdacht beschouwd.”<br />
An<br />
Een derde pijnpunt, dat meteen ook<br />
significant is, is het verslag van het<br />
interview. Wanneer een koppel uitgenodigd<br />
wordt op de Cel Schijn -<br />
huwelijken voor een ‘verkennend<br />
gesprek’, zoals de Cel het zelf noemt,<br />
wordt er geen schriftelijke neerslag<br />
gemaakt van het gesprek. De ambtenaar<br />
van de Cel stelt achteraf, op basis<br />
van zijn notities, een verslag op aan de<br />
hand van wat hij zich nog herinnert.<br />
Het koppel heeft het recht niet om een<br />
schriftelijke verklaring te ondertekenen<br />
zoals bij een proces-verbaal. De organisaties<br />
zijn voorstander van een woordelijk<br />
verslag dat ondertekend wordt<br />
door alle partijen en waarvan het geïnterviewde<br />
koppel een kopie meekrijgt<br />
naar huis.<br />
Ten vierde is er een uitdrukkelijk verbod<br />
om een advocaat mee te nemen naar<br />
het gesprek. Het Vlaams Minder heden -<br />
centrum, de 8 en het Comité zijn vragende<br />
partij voor bijstand door een<br />
advocaat. Advocaten zelf pleiten eveneens<br />
om aanwezig te mogen zijn tijdens<br />
het interview. Het VMC meldt daarenboven<br />
dat als de vraag om een advocaat<br />
vandaag gesteld wordt door betrokkenen,<br />
dit een reden is voor de ambtenaren<br />
om extra wantrouwig te zijn.<br />
An: “Er zijn heel wat knelpunten waaraan<br />
geremedieerd kan worden. Wat belangrijk<br />
is, is dat het algemene wantrouwen<br />
ten aanzien van de gemengde huwelijken<br />
verdwijnt. Pas op, er zijn zaken die<br />
gecontroleerd moeten worden. We<br />
mogen ook niet naïef zijn, er worden wel<br />
degelijk huwelijken verkocht. Maar dat<br />
blijft nog steeds de uitzondering.<br />
Momenteel wordt elk koppel waarbij<br />
minstens één van beide niet-<strong>Belg</strong> is en<br />
zeker als één van beide niet-Europeaan<br />
is, als verdacht be schouwd. Zeker de<br />
koppels waarvan één van beide partners<br />
geen papieren heeft. Als mensen<br />
die misbruik willen maken van het systeem.<br />
Natuurlijk krijgen mensen dan de<br />
indruk dat ze onder geen enkel beding<br />
mogen trouwen van hun stad. Maak dat<br />
die indruk verdwijnt. Behandel alle<br />
mensen op dezelfde hu<strong>man</strong>e <strong>man</strong>ier. Ik<br />
vind veel zaken oplosbaar zonder dat er<br />
aardverschuivingen moeten gebeuren.”<br />
Meer <strong>info</strong><br />
www.vmc.be en www.de8.be<br />
JULI-AUGUSTUS 2007 15
Dossier<br />
Cultuurgemengde<br />
koppels in de praktijk<br />
Interview met Jamila Hamddan Lachkar<br />
Sofie Sfingopoulos<br />
consulent-stafmedewerker<br />
CULTUURGEMENGDE EN LEVENSBESCHOUWELIJK GEMENGDE RELATIES ZIJN VAAK HET<br />
ONDERWERP VAN VOOROORDELEN EN VAN STEREOTYPERING. JAMILA HAMDDAN<br />
LACHKAR BESTRIJDT DEZE VOOROORDELEN ZOWEL IN HAAR PRIVÉLEVEN ALS IN HAAR<br />
PROFESSIONELE LOOPBAAN. JAMILA WERD GEBOREN IN MAROKKO, KWAM OP VIJFJA-<br />
RIGE LEEFTIJD NAAR BELGIË IN HET KADER VAN GEZINSHERENIGING EN IS NU BIJNA<br />
20 JAAR SAMEN MET EEN VLAMING. ZE WERKT ALS DESKUNDIGE DIVERSITEIT BIJ HET<br />
ACV EN IS GASTDOCENTE BIJ HET CENTRUM VOOR INTERCULTUREEL MANAGEMENT EN<br />
INTERNATIONALE COMMUNICATIE (CIMIC).<br />
JAMILA HAMDDAN LACHKAR<br />
Cultuurgemengde koppels komen steeds<br />
vaker voor, wat logisch is gezien de veranderende<br />
samenleving. Er wordt vaak<br />
een problematisch beeld geschetst van<br />
deze relaties. Het zou niet werken, er<br />
zouden simpelweg te veel verschillen zijn<br />
tussen beide partners.<br />
Eenvoudig is een cultuurgemengde of<br />
levensbeschouwelijk gemengde relatie<br />
zeker niet. Een ‘gewone’ relatie is<br />
al niet simpel. Het hoge aantal scheidingen<br />
is daarvan het bewijs. Het<br />
samenleven tussen twee individuen<br />
is niet evident. Als daarbij nog het<br />
verschil in cultuur en religie komt,<br />
stelt dit je vaak voor problemen waarbij<br />
je als ‘gewoon’ koppel minder snel<br />
stilstaat. Dit kan gaan over de positie<br />
ten opzichte van de beide families, of<br />
over de positie ten opzichte van<br />
elkaar. De problematiek wordt scherper<br />
naarmate er kinderen bijkomen,<br />
heb ik gemerkt. Op dat moment<br />
wordt de opvoeding in vraag gesteld.<br />
Welke waarde- en normenpatronen<br />
wil ik als ouder meegeven, welke<br />
religieuze of levensbeschouwelijke<br />
waarden? Hoe sterk is mijn religieuze<br />
of levensbeschouwelijke bewustzijn?<br />
Wat doe ik goed als moeder? Als moslima<br />
moeder? Als Marokkaanse moeder?<br />
Je hebt ook een aantal culturele<br />
tradities die niets met religie te<br />
maken hebben, maar die wel een<br />
stempel drukken op je bestaan. Jij en<br />
je partner staan vaak ook onder druk<br />
van de ‘grote’ familie. Dit leidt dan<br />
weer dikwijls tot discussies tussen<br />
beide partners. Dan moet je pragmatische<br />
oplossingen zoeken waarmee<br />
waarschijnlijk niet iedereen gelukkig<br />
is.<br />
Wat belangrijk is, is het sluiten van<br />
compromissen. Je moet water bij de<br />
wijn leren doen. De moeilijkheden die<br />
16 JULI-AUGUSTUS 2007
wij hebben ondervonden als koppel,<br />
hadden niet steeds hun oorsprong<br />
tussen ons beiden, maar tussen de<br />
twee gemeenschappen, de<br />
Marokkaanse en de <strong>Belg</strong>ische. Zij<br />
koesteren allebei bepaalde verwachtingen<br />
en wij moesten daarmee<br />
omgaan. Dat is zwaar beproevend<br />
voor je huwelijk.<br />
Zijn het vooral de verschillen tussen de<br />
beide levensbeschouwingen van de partners<br />
die voor moeilijkheden zorgen?<br />
De basis van het waarde- en normenpatroon<br />
is vaak dezelfde, bij ons is dat<br />
ook het geval tussen de katholieke en<br />
de islamitische godsdienst. Het<br />
omzetten in de praktijk van die normen<br />
en waarden daarentegen is erg<br />
verschillend. Ik denk dat begrippen<br />
als solidariteit en naastenliefde overal<br />
aanwezig zijn, maar dat de invulling<br />
anders is. Solidariteit bij een traditioneel<br />
Marokkaans gezin heeft een<br />
totaal andere invulling dan in een<br />
Vlaams gezin. Ik behoor bijvoorbeeld<br />
niet alleen tot mijn klein gezinnetje<br />
maar tot een hele gemeenschap,<br />
waardoor het uitdragen van mijn solidariteitsgevoel<br />
betrekking heeft tot<br />
de hele gemeenschap. Ik behoor ook<br />
mensen te helpen die niet tot onze<br />
familiekring behoren, maar die tot de<br />
grotere gemeenschap behoren. De<br />
solidariteit binnen het gezin van mijn<br />
partner gaat maar tot de kring van de<br />
ouders, de zus en de broer. Dat hangt<br />
natuurlijk van gezin tot gezin af, je<br />
mag dat niet over één boeg gooien.<br />
Maar algemeen gesteld, geldt dat<br />
wel. Dit vormt vaak de oorzaak van<br />
discussies. Neem nu de financiële<br />
solidariteit. Tot waar gaat dit? Het<br />
instaan voor anderen die geen werk<br />
hebben, of moeilijkheden ondervinden<br />
om aan werk te geraken, of voor<br />
mensen die het gewoon minder<br />
breed hebben. In de Marokkaanse<br />
gemeenschap wordt dat gecompenseerd<br />
door de hulp van familieleden,<br />
van buren, van leden van de<br />
Marokkaanse gemeenschap. Bij<br />
Vlamingen is dat over het algemeen<br />
helemaal anders. De Marokkaanse<br />
gemeenschap zal voor elkaar instaan.<br />
Er wordt hulp geboden onder de vorm<br />
van kledij, van eten, zelfs van geld. Er<br />
wordt veel sneller geld geleend aan<br />
elkaar. Men zet dat ook niet op papier,<br />
men plakt daar geen terugbetalingstermijn<br />
op. Het is een ongeschreven<br />
waarde dat je elkaar helpt, omdat je<br />
elkaars broeders bent.<br />
“Wat belangrijk is, is het sluiten<br />
van compromissen.<br />
Je moet water<br />
bij de wijn leren doen.”<br />
Wanneer men spreekt of leest over<br />
gemengde relaties, komt er vaak ook een<br />
ander verschil ter sprake: het verschil tussen<br />
de posities van <strong>man</strong> en vrouw in de<br />
beide gemeenschappen. Zorgt dit vaak<br />
voor problemen binnen de relatie?<br />
Ik denk dat er op dit vlak sowieso een<br />
evolutie te zien is. Ik spreek nu over<br />
de Marokkaanse gemeenschap,<br />
omdat ik die het best ken. Zeker bij de<br />
tweede en de derde generatie heeft<br />
men dat verwachtingspatroon minder.<br />
Het klassieke beeld van de vrouw die<br />
thuisblijft en de <strong>man</strong> die voor het<br />
inkomen zorgt, is geen evidentie<br />
meer, hoewel dit toch nog steeds<br />
aanwezig is. Moest men over voldoende<br />
financiële middelen beschikken,<br />
dan zou men het liefst hebben<br />
dat de Marokkaanse moeder thuisblijft.<br />
Ik ken wel wat koppels waarbij<br />
ik zie dat de vrouw deeltijds of niet<br />
werkt en de volledige zorg voor kinderen<br />
en huishouden op zich neemt.<br />
Maar ik zie dat even goed bij Vlaamse<br />
vrouwen, die ofwel bewust kiezen om<br />
thuis te blijven ofwel de prestatiedruk<br />
van de maatschappij niet aankunnen.<br />
Zij kiezen er ook voor om deeltijds<br />
thuis te zijn.<br />
Is dat niet net het verschil? Die vrouw<br />
kiest daar op dat moment zelf voor. Is dat<br />
ook zo in de Marokkaanse gemeenschap?<br />
Het is in elk geval wel zo dat wij merken<br />
dat Marokkaanse vrouwen met<br />
de paplepel meekrijgen dat zij een<br />
slechte moeder zouden zijn moesten<br />
ze uithuizig gaan werken. Zelfs de<br />
werkende Marokkaanse vrouwen<br />
kampen met een schuldgevoel. Dat<br />
merken we in gesprekken met jonge<br />
tweede en derde generatie Marok -<br />
kaanse vrouwen. Zij vinden het fijn<br />
om te werken, ze vinden het goed<br />
voor hun zelfontplooiing, ze zijn blij<br />
dat ze financieel onafhankelijk zijn. Ze<br />
vinden het aangenaam om andere<br />
sociale contacten te hebben dan uitsluitend<br />
met hun eigen buurt of<br />
gemeenschap. Toch blijven ze met dat<br />
schuldgevoel kampen, het blijft een<br />
dilemma. Had ik niet beter eerst voor<br />
mijn kinderen gezorgd?<br />
Dit schuldgevoel zal op termijn misschien<br />
minder sterk worden, omdat<br />
de nieuwe generaties vrouwen zelf<br />
gaan interculturaliseren. Ze zullen hun<br />
eigen cultuur in vraag stellen en<br />
geconfronteerd worden met de voordelen<br />
van de Vlaamse cultuur, maar ik<br />
JULI-AUGUSTUS 2007 17
Dossier<br />
denk dat dit altijd zal blijven bestaan.<br />
Ook de Vlaamse vrouwenbeweging<br />
sukkelt nog steeds met die problematiek.<br />
Hoe combineer je arbeid en<br />
gezin? Dat is een van de hete hangijzers<br />
in de politiek vandaag. Welke<br />
maatregelen kan de politiek voorzien<br />
opdat mensen werk en gezin kunnen<br />
combineren?<br />
Een kritiek die vaak geuit wordt wanneer<br />
het gaat over gemengde relaties, is dat<br />
de hulpverlening en de relationele begeleiding<br />
onvoldoende inspelen op deze<br />
materie en dat zij onvoldoende gespecialiseerd<br />
zijn.<br />
De relationele begeleiding is al een<br />
specifieke tak van de hulpverlening.<br />
Wij bemerken dat vacuüm al bij de<br />
traditionele hulpverlening. Jongere<br />
mensen met een biculturele achtergrond<br />
die bijvoorbeeld in een identiteitscrisis<br />
zitten, kunnen vaak niet<br />
terecht in de traditionele hulpverlening<br />
van psychologie en psychiatrie.<br />
Het probleem ligt voor een deel bij de<br />
vormingspakketten die hulpverleners<br />
in opleiding krijgen. In het kader van<br />
mijn colleges op CIMIC doceer ik over<br />
de impact van migratie op de psyche<br />
van de mens. Aan die vorming nemen<br />
psychologen in spe, psychologen en<br />
psychiaters, verpleegsters en sociaal<br />
verpleegkundigen deel. Welke vorm<br />
van hulpverlening hebben deze specifieke<br />
groepen nodig? Dat is de inhoud<br />
van de modulaire cursus. Je merkt dat<br />
de hulpverleners nood hebben aan<br />
deze opleiding. Het klopt effectief dat<br />
het opleidingspakket ontoereikend is<br />
en niet aangepast is aan de veranderde<br />
sociale situatie in ons land.<br />
Partners in een interculturele relatie<br />
hebben hieraan nood. Mijn partner en<br />
ik hebben dat zelf als koppel ook<br />
gemerkt. Ik ben ook naar de hulpverlening<br />
gestapt tijdens een crisismoment<br />
in ons huwelijk. Ik ben bij een<br />
aantal psychologen geweest. Zolang<br />
het ging over aspecten die zij kenden,<br />
omdat die voorkwamen in de profielen<br />
waarmee ze werkten, lukte het<br />
wel. Maar van het moment dat religiositeit<br />
en culturele gegevenheid om<br />
de hoek kwamen kijken, moesten zij<br />
passen. Voor mij was dat erg frustrerend.<br />
Psychologen maken natuurlijk<br />
ook deel uit van de Vlaamse gemeenschap<br />
en omgeving. Ze hebben een<br />
beperkte kennis van wat bepaalde<br />
culturen of levensbeschouwingen<br />
inhouden. Mensen hebben sowieso<br />
vooroordelen en stereotype beelden<br />
in gedachten. Dat is normaal. Het<br />
opleidingspakket zou hieraan aangepast<br />
moeten worden. We zitten met<br />
een veranderde Vlaamse realiteit.<br />
Onze samenleving wordt steeds<br />
diverser. Dat is een heel natuurlijk<br />
proces. Mensen worden verliefd. Is<br />
dat nu toevallig op ie<strong>man</strong>d met een<br />
andere culturele achtergrond… In het<br />
begin krijg je de reactie ‘dit is<br />
gedoemd om te mislukken’. Bij ons is<br />
dat ook gebeurd, langs beide kanten.<br />
Men stond heel sceptisch ten opzichte<br />
van onze relatie.<br />
Is de invloed van de familie in een cultuurgemengde<br />
relatie erg groot?<br />
Ja. Men moet de ander kunnen zien<br />
als persoon en niet als lid van een<br />
bepaalde gemeenschap. Dat is volgens<br />
mij de uitdaging en de moeilijkheid.<br />
Dikwijls ziet men enkel de<br />
afkomst en houdt men enkel rekening<br />
met zijn beperkte kennis over die cultuur<br />
of levensbeschouwing.<br />
Wij waren vroeger een van de enige<br />
18 JULI-AUGUSTUS 2007
gemengde koppels in Mechelen en<br />
wij werden een beetje scheef bekeken.<br />
Het was moeilijk voor ons om<br />
ons te bewegen in de gemeenschap.<br />
In het begin was het erg zwaar. Bij<br />
elke beslissing moesten wij ons langs<br />
twee kanten verantwoorden. Dat was<br />
erg emotioneel. We vroegen ons af of<br />
we het wel gingen volhouden, maar<br />
dankzij onze koppigheid en ons sterk<br />
huwelijk is het gelukt. Wanneer wij<br />
crisissen hadden, had dat bijna uitsluitend<br />
te maken met de buitenwereld.<br />
Dat heeft een zware impact op<br />
een intercultureel huwelijk. Men stelt<br />
je vragen over de opvoeding van je<br />
kind: in welke taal ga je hem opvoeden,<br />
wat zal zijn naam zijn… Bij elke<br />
stap die je zet, kan je reacties verwachten.<br />
Het gaat vaak om stappen<br />
die je als koppel graag alleen zet. De<br />
geboorte van een kind is daarvan een<br />
voorbeeld, de eerste keer naar<br />
school. Ik zal je een voorbeeld geven.<br />
Mijn oudste zoon is besneden wegens<br />
medische redenen, mijn jongste niet.<br />
De druk om mijn oudste zoontje te<br />
laten besnijden was groot. Maar ik<br />
wilde mijn kinderen geen operatie<br />
laten ondergaan als dat niet hoefde.<br />
Door dat medisch probleem moesten<br />
we hem wel laten besnijden. Maar de<br />
ouders van Bart hebben er nog steeds<br />
met geen woord over gerept. Zij zijn<br />
ervan overtuigd dat het ging om een<br />
godsdienstige besnijdenis, wat niet<br />
het geval was. Dat heeft ons wel<br />
gekwetst.<br />
Nu staan mensen anders ten opzichte<br />
van onze relatie. Er wordt zelfs wat<br />
naar opgekeken ‘Goh, dat lukt wel.’<br />
(lacht). Zo zien we dat er steeds meer<br />
koppeltjes zijn die met minder problemen<br />
dan wij moeten leven. Zij krijgen<br />
iets meer ondersteuning vanuit<br />
de familie. Toch is er nog steeds wat<br />
weerstand en achterdocht. Is het wel<br />
de juiste partner voor mijn zoon of<br />
dochter? Is dat wel conform de islamitische<br />
gebruiken? Je merkt dat de<br />
Marok kaanse moeders daarin een<br />
belangrijke rol spelen. Je merkt dat de<br />
geslaagde voorbeelden heel vaak<br />
aangehaald worden. Ik heb er een<br />
positief zicht op, dat dit binnen een<br />
jaar of 10 à 15 een normale zaak zal<br />
zijn. Je zal uiteraard altijd mensen<br />
hebben die vinden dat het niet kan.<br />
Dat heb je overal, niet enkel bij de<br />
Marokkaanse gemeenschap.<br />
Toen Bart voor het eerst thuis zei dat<br />
hij verliefd was op een Marokkaans<br />
meisje, was dit voor zijn familie ook<br />
een schok. ‘Oei, Marokkanen, ze zal<br />
“Ik denk dat begrippen als<br />
solidariteit en naastenliefde<br />
overal aanwezig zijn, maar dat<br />
de invulling anders is.”<br />
wel grotere broers hebben en het zal<br />
tot rellen komen.’ Alles wat we vernemen<br />
in de media en uit de verhalen<br />
die de ronde doen, speelt mee in<br />
het beeld dat we hebben van een<br />
bepaalde gemeenschap. Mensen reageren<br />
dan ook conform. Ze willen hun<br />
zoon of dochter vooral beschermen.<br />
Ze be schouwen de Marokkaanse<br />
gemeenschap en cultuur als één pot<br />
nat, terwijl er heel veel verschillen<br />
bestaan. Dé Marokkaanse cultuur<br />
bestaat niet, dat heeft Barts familie<br />
dan ook ontdekt. Er zijn evengoed<br />
streekgebonden tradities en rituelen.<br />
Denkt u dat een mens sowieso verdraagzamer<br />
en opener wordt naar anderen toe<br />
wanneer hij zelf een cultuurgemengde<br />
relatie heeft?<br />
Daar ben ik van overtuigd. Wat wij op<br />
microniveau zien, binnen onze interculturele<br />
grote familie, dus zowel aan<br />
Vlaamse als aan Marokkaanse kant, is<br />
dat beide groepen sterk naar elkaar<br />
toe zijn gegroeid. Vroeger waren het<br />
twee aparte werelden en nu zijn zij<br />
zelf ambassadeur ten opzichte van<br />
anderen om aan te tonen dat zo’n<br />
interculturele relatie wel kan. Op<br />
voorwaarde dat je voldoende respect<br />
en verdraagzaamheid toont ten<br />
opzichte van andere culturen. Er blijven<br />
natuurlijk mensen die zeggen dat<br />
wij een uitzondering zijn. Maar voor<br />
80% is het toch gelukt om die twee<br />
werelden meer open te stellen.<br />
Kerstmis bijvoorbeeld wordt bij Barts<br />
familie gevierd, maar mijn ouders<br />
denken daar wel aan. Het is fijn dat zij<br />
erbij stilstaan en even bellen of langs -<br />
lopen. Omgekeerd is dat ook het<br />
geval. Bij het offerfeest of het suikerfeest<br />
doen de ouders van Bart ook<br />
moeite om een cadeautje af te geven<br />
of van het vlees te komen proeven.<br />
Vroeger was dit niet het geval.<br />
Is jullie cultuurgemengde relatie een verrijking<br />
geweest?<br />
Verrijking klinkt weer cliché. Alles is<br />
uiteraard geen rozengeur en <strong>man</strong>eschijn.<br />
Het is niet alle dagen een mooi<br />
liedje, dat is in geen enkele relatie zo.<br />
Ik bekijk dat erg realistisch. Vooral in<br />
onze buurt is er een nieuwe tendens.<br />
Er zijn nog enkele cultuurgemengde<br />
koppels komen wonen en dat brengt<br />
veel feestelijkheden met zich mee.<br />
Nu zien we dat veel mensen het heel<br />
leuk vinden dat wij er wonen en dat<br />
ze een andere kijk hebben gekregen<br />
op mensen van een andere afkomst.<br />
Wanneer zulke relaties steeds meer<br />
voorkomen, zullen de eilandjes die nu<br />
nog steeds bestaan, doorbroken worden.<br />
Ik hoop dat er stilaan zaken zullen<br />
besproken worden en dat men tot<br />
dialoog zal komen. Nu is het vaak<br />
eenrichtingsverkeer.<br />
Door de nieuwe context gaan mensen<br />
zich terugtrekken in hun eigen<br />
gemeenschap. Die beweging zie je<br />
overal. Mensen richten zich terug op<br />
wat ze kennen. Men <strong>zoekt</strong> zijn identiteit<br />
opnieuw. Als men in een intercultureel<br />
huwelijk zit, speelt dat ook. Je<br />
moet zaken loslaten en nieuwe dingen<br />
accepteren. Als koppel kan je dat<br />
doen door heel veel met elkaar te<br />
praten en te communiceren. Soms<br />
wordt dat communiceren ook debatteren.<br />
Door het feit dat mensen zich<br />
met elkaar verbinden, brokkelt die<br />
onzichtbare muur die bestaat tussen<br />
de gemeenschappen, verder af. Soms<br />
bouwt men de muur weer op, soms<br />
brokkelt hij af, maar je ziet in elk<br />
geval dat het een onstabiele muur is<br />
geworden.<br />
JULI-AUGUSTUS 2007 19
Dossier<br />
“Ik wilde niet<br />
verliefd worden<br />
aan de andere kant<br />
van de wereld.”<br />
Portret 1: Gert en Virginia<br />
Sofie Sfingopoulos<br />
consulent-stafmedewerker<br />
STEL JE VOOR: JE VERTREKT IN HET KADER VAN JE THESISONDERZOEK NAAR ZUID-<br />
AMERIKA EN JE WORDT VERLIEFD. DIT IS NIET ONDENKBAAR. IN 2005 VERTROK GERT<br />
VAN HECKEN NAAR MANAGUA, DE HOOFDSTAD VAN NICARAGUA, OM VELDONDERZOEK<br />
TE VERRICHTEN VOOR ZIJN STUDIE AAN DE UNIVERSITEIT ANTWERPEN. HIJ WERD ER<br />
VRIJWEL OP SLAG VERLIEFD OP VIRGINIA RIVERA GRANADO. WAT VOLGDE WAS EEN<br />
OVER EN WEER GEREIS VAN BELGIË NAAR NICARAGUA. HET WERD AL SNEL DUIDELIJK<br />
DAT HET GING OM MEER DAN VAKANTIELIEFDE.<br />
moeder ook. Op het einde van mijn<br />
twee maanden durende verblijf zijn we<br />
samen een paar dagen op reis gegaan.<br />
Toen we afscheid namen, hadden we<br />
besloten dat we wel zouden afwachten<br />
wat de toekomst zou brengen. We wisten<br />
niet of we zouden samenblijven of<br />
niet. We gingen contact houden, maar<br />
ons niet te hard binden aan elkaar. Ik<br />
was toen 22 en Virginia 25. Er kon nog<br />
zo veel gebeuren.”<br />
Gert: “De eerste weken verbleef ik bij<br />
een gastfamilie in Managua. Virginia<br />
was de dochter van de familie. Eigenlijk<br />
was zij dus mijn ‘zus’ (lacht). De familie<br />
woonde in een appartement. Met mij<br />
erbij was er te veel volk dus is Virginia<br />
een tijdje bij een vriendin blijven slapen.<br />
Ze kwam uiteraard regelmatig over<br />
de vloer en van het een kwam het<br />
ander. We werden goede vrienden, het<br />
klikte. We babbelden heel veel. Toen<br />
bleek dat Virginia iets meer voelde,<br />
wilde ik die gevoelens tegenhouden,<br />
want ik was zo ver van huis. Maar ik<br />
voelde me zo aangetrokken tot haar, er<br />
GERT EN VIRGINIA<br />
was niets aan te doen. Ik wilde niet verliefd<br />
worden aan de andere kant van de<br />
wereld. Twee vrienden van mij waren<br />
ook in Nicaragua voor hun thesisproject.<br />
Ook zij hadden een goede band met<br />
Virginia. Zij waarschuwden me: ‘Gert,<br />
pas op wat je doet, je mag hier echt<br />
niet verliefd worden.’ Ik moest mijn<br />
gevoelens onder controle houden. Dat<br />
is echter niet gelukt. We spraken steeds<br />
meer af en we begonnen een relatie.<br />
Het was ons geheim. De familie mocht<br />
niets weten. Maar zoals steeds het<br />
geval is in zulke situaties, had iedereen<br />
wel door wat er aan de hand was, haar<br />
Gert vertrok onmiddellijk na zijn verblijf<br />
in Nicaragua naar het Spaanse<br />
Sala<strong>man</strong>ca en zes maanden later ging<br />
hij weer naar <strong>Belg</strong>ië. Tien maanden<br />
zagen Gert en Virginia elkaar niet. Ze<br />
hielden wel contact: ze schreven boeken<br />
vol e-mails, belden elkaar elke<br />
week, stuurden sms’jes. In juni studeerde<br />
Gert af en de beslissing was snel<br />
gemaakt: hij ging naar Nicaragua op<br />
vakantie. Virginia en Gert wisten niet<br />
wat ze konden verwachten. Het was<br />
alweer lang geleden sinds ze elkaar<br />
nog zagen. Maar het was alsof ze elkaar<br />
altijd blijven zien zijn. Ze hebben samen<br />
een maand rondgereisd in Nicaragua en<br />
daarna hebben ze een maand samengewoond<br />
in een appartementje in<br />
Managua. Gert werkte toen een maand<br />
voor een lokaal ontwikkelingsinstituut<br />
en Virginia voor een telecommunicatiebedrijf.<br />
De band werd nog sterker. Maar<br />
Gert moest opnieuw vertrekken.<br />
Virginia: “We wisten gewoon allebei:<br />
‘Dit is het.’ We zijn allebei beginnen<br />
uitpluizen hoe we samen konden zijn.<br />
Het leek onmogelijk. Op dat moment<br />
hadden we echt een vaste relatie. Gert<br />
wilde weer naar Nicaragua komen om<br />
er te werken, maar er zijn weinig<br />
mogelijkheden om dat te doen. We<br />
onderzochten alle scenario’s om samen<br />
te kunnen zijn, maar we hadden beslo-<br />
20 JULI-AUGUSTUS 2007
ten dat ik sowieso eerst mijn studie zou<br />
afmaken en mijn diploma zou behalen.<br />
Maar een maand nadat Gert weer in<br />
<strong>Belg</strong>ië zat, werd het duidelijk dat het<br />
op die <strong>man</strong>ier niet zou lukken, we wilden<br />
zo snel mogelijk samenzijn. We<br />
hebben toen besloten dat ik naar<br />
<strong>Belg</strong>ië zou komen. Ik kon mijn studie<br />
wel een andere keer afmaken. Als kers<br />
op de taart vroeg Gert me of ik met<br />
hem wilde trouwen (brede glimlach).”<br />
Vanaf dat moment begon de administratieve<br />
rompslomp. Alle papieren moesten<br />
in orde gebracht worden en dat waren er<br />
heel wat. Gert deed zijn aanvraag om te<br />
trouwen met een niet-Europese op het<br />
districtshuis van Antwerpen. De ambtenaren<br />
waren erg behulpzaam, veel meer<br />
dan hij had verwacht. In maart 2006, vijf<br />
maanden later, zou Virginia naar <strong>Belg</strong>ië<br />
komen met een toeristenvisum. Ze<br />
moest naar de andere kant van<br />
Nicaragua om haar geboorteakte te krijgen.<br />
De macht van de bureaucratie… Ze<br />
verstuurde alle formulieren naar <strong>Belg</strong>ië<br />
om ze te laten vertalen. Toen de grote<br />
dag aangebroken was, nam Virginia de<br />
bus van Nicaragua naar Costa Rica en van<br />
daaruit nam ze het vliegtuig naar <strong>Belg</strong>ië.<br />
Voordat ze konden trouwen, moesten ze<br />
op gesprek bij de ambtenaren van de Cel<br />
Schijnhuwelijken van de stad Antwerpen.<br />
Een bevreemdende ervaring...<br />
Gert: “De ambtenaar was heel zakelijk.<br />
Het is sowieso onaangenaam, een volslagen<br />
onbekende die je allerlei vragen<br />
stelt over je relatie en die zijn neus<br />
steekt in je privéleven. Ze vragen je erg<br />
persoonlijke dingen: wanneer heb je<br />
voor het eerst gekust, welke dag heb je<br />
haar ten huwelijk gevraagd… Je bent<br />
sowieso zenuwachtig. Het is alsof je<br />
voor een controlecommissie vragen<br />
moet beantwoorden en je mag je onder<br />
geen enkel beding vergissen. Er zijn<br />
zaken die wij zelf niet meer weten. We<br />
hadden allebei apart een interview dat<br />
een half uur duurde. Bij ons zag je<br />
gewoon dat we verliefd waren. We hielden<br />
elkaar vast in de wachtzaal, bemoedigden<br />
elkaar. Een van de voorwaarden<br />
om te mogen trouwen, is dat je met<br />
elkaar kan communiceren. Ik spreek<br />
Spaans en Engels, Virginia ook, dus dat<br />
“Het is sowieso onaangenaam,<br />
een volslagen onbekende die<br />
je allerlei vragen stelt over<br />
je relatie en die zijn neus steekt<br />
in je privéleven.”<br />
GERT<br />
was bij ons geen enkel probleem. Wij<br />
hebben geluk gehad. Er zijn mensen die<br />
zoals wij goede bedoelingen hebben,<br />
maar die niet mogen trouwen. Ik weet<br />
dus niet of de huidige procedure nuttig<br />
is. Ik heb er gemengde gevoelens bij. Je<br />
krijgt bovendien geen schriftelijke versie<br />
van wat er gezegd is tijdens het interview.<br />
De bevoegde persoon maakt<br />
enkel voor zichzelf wat notities. Ga achteraf<br />
maar eens bewijzen wat je juist<br />
gezegd hebt. Het zou al iets objectiever<br />
zijn moesten er twee personen aanwezig<br />
zijn bij het interview. Nu hangt alles<br />
af van het inschattingsvermogen van<br />
één enkele persoon, die op basis van<br />
zijn vermoedens een huwelijksaanvraag<br />
kan weigeren. Je kan niet weten wat je<br />
te wachten staat wanneer je bij de Cel<br />
op gesprek gaat.”<br />
Op 19 mei 2006 zijn Gert en Virginia<br />
getrouwd, anderhalve maand nadat<br />
Virginia in <strong>Belg</strong>ië aankwam en met de<br />
toestemming van de Cel Schijn huwelijken<br />
op zak. Het werd een burgerlijk huwelijk.<br />
Traditioneel zijn de inwoners van<br />
Nicaragua erg gelovig, 93% van de bevolking<br />
is rooms-katholiek. Maar Virginia’s<br />
gezin niet. De familie Rivera Granado is<br />
dus een uitzondering te noemen. In het<br />
conservatieve Nicaragua hebben vrouwen<br />
weinig te zeggen, mogen maar weinig<br />
beslissingen nemen en moet er voor<br />
de kerk getrouwd worden.<br />
Gert: “Als het voor Virginia belangrijk<br />
was, zou ik wel voor de kerk getrouwd<br />
zijn. Ik ben niet gelovig, maar ik kan<br />
wel begrijpen dat ie<strong>man</strong>d anders daaraan<br />
veel belang hecht. Gelukkig heeft<br />
dat probleem zich nooit gesteld.<br />
Virginia en ik zitten helemaal op dezelfde<br />
golflengte. Ze is niet streng katholiek<br />
opgevoed, want haar ouders zijn niet<br />
conservatief. Voor hen maakte het ook<br />
helemaal niet uit of we voor de kerk<br />
trouwden of niet. Na ons huwelijksfeest<br />
in <strong>Belg</strong>ië zijn we naar Nicaragua gereisd<br />
met mijn ouders, mijn broer en zijn<br />
vriendin om daar nog een feest te<br />
geven voor de Nicaraguaanse familie<br />
en vrienden. Virginia en ik wilden ons<br />
huwelijk laten zegenen door een padre,<br />
maar door tijdsgebrek is dat niet gelukt.<br />
Virginia’s familie was erg blij dat we<br />
nog naar Nicaragua zijn gegaan om het<br />
huwelijk samen met hen te vieren.”<br />
Virginia ondervond niet zoveel problemen<br />
om zich te integreren. Ze werd snel<br />
aanvaard door Gerts vrienden, heeft een<br />
integratiecursus achter de rug en is<br />
volop bezig met haar lessen Nederlands.<br />
De aanpassingsfase is achter de rug,<br />
maar gemakkelijk is het niet altijd.<br />
Virginia: “Vooral het feit dat ik geen<br />
Nederlands sprak was een probleem.<br />
Communicatie is onontbeerlijk. Je komt<br />
hier aan, je kent nie<strong>man</strong>d en je kan met<br />
nie<strong>man</strong>d praten. Gelukkig is Gerts familie<br />
heel open. Zijn familie lijkt erg op die<br />
van mij, niet op economisch vlak, maar<br />
qua overtuigingen en ideeën. Op voorhand<br />
was het moeilijk in te schatten hoe<br />
ik me hier zou voelen. In Nicaragua leefden<br />
we constant in vakantiestemming.<br />
In Nicaragua heerst er een heel andere<br />
sfeer, is er een totaal verschillend klimaat<br />
en een heel andere mentaliteit. Er<br />
weerklinkt altijd muziek, er is altijd<br />
lawaai. Maar ik heb me snel aangepast,<br />
hoewel ik mijn familie en vrienden heel<br />
erg mis. Gert en ik spreken Spaans met<br />
elkaar, maar tegenwoordig ook wat<br />
meer Nederlands zodat ik kan oefenen.<br />
Blijkbaar blijven mensen met elkaar<br />
communiceren in de taal waarin ze<br />
elkaar hebben leren kennen. De bedoeling<br />
is dat ik op termijn even goed<br />
Nederlands zal kunnen als hij Spaans.”<br />
Gert en Virginia willen graag terugkeren<br />
naar Nicaragua om er een tijd te<br />
blijven wonen. Waarschijnlijk gebeurt<br />
dit binnen het jaar. Gert zou er veldwerk<br />
verrichten voor zijn doctoraatsonderzoek<br />
en Virginia kan er haar studie<br />
bedrijfs<strong>man</strong>agement voltooien. Ze zou<br />
graag voor een ngo werken.<br />
JULI-AUGUSTUS 2007 21
Dossier<br />
“Twee levensbeschouwingen<br />
vallen wel degelijk met<br />
elkaar te verenigen.”<br />
Portret 2: Miriam en Jan<br />
Sofie Sfingopoulos<br />
consulent-stafmedewerker<br />
LA DIVA, ZO HEET DE NIEUWE WINKEL DIE MIRIAM BOUZID, EEN MECHELSE<br />
MET MAROKKAANSE ROOTS, SAMEN MET HAAR ZUS NADIA OPENDE. ZE HEEFT<br />
HARD GEWERKT OM ZO VER TE GERAKEN EN HET HEEFT DOORZETTINGSVERMOGEN<br />
GEKOST. ZOALS ZO VELEN IS HAAR VADER IN DE JAREN ’60 NAAR BELGIË GEKO-<br />
MEN OM TE WERKEN ALS GASTARBEIDER. HIJ IS IN MAROKKO GETROUWD EN<br />
HEEFT ZIJN VROUW MEE NAAR BELGIË GEBRACHT. ZE KREGEN VIER DOCHTERS.<br />
MIRIAM, DE OUDSTE DOCHTER, HEEFT AL EEN RIJKELIJK GEVULD JONG LEVEN<br />
ACHTER DE RUG. WE VERTELLEN HET VERHAAL VAN HAAR SCHIJNHUWELIJK EN<br />
VAN HAAR RELATIE METJAN VERHOEVEN.<br />
“De eerste huwelijksaanzoeken kwamen<br />
toen ik 13 à 14 jaar was. In<br />
Marokko trouwden de meeste vrouwen<br />
toen ze nog erg jong waren, dus<br />
die jonge leeftijd was niet ongewoon.<br />
Mijn moeder stond op dat ogenblik<br />
evenmin te springen voor een huwelijk,<br />
maar toen ik zestien jaar oud was,<br />
vond ze dat het tijd werd voor mij om<br />
te huwen.”<br />
Miriam was echter nog niet geïnteresseerd<br />
in een huwelijk. Ze wilde eerst<br />
een diploma behalen. Van kinds af had<br />
ze veel westerse invloeden gehad<br />
door haar verblijf in een aantal<br />
<strong>Belg</strong>ische kostscholen. Miriam wilde<br />
eerst studeren, dan een carrière uitbouwen<br />
en vervolgens trouwen en<br />
kinderen krijgen. Het vroege huwelijk<br />
paste helemaal niet in dat plaatje.<br />
“Helaas heeft mijn leven zich andersom<br />
afgespeeld. Ik ben uiteindelijk<br />
eerst getrouwd en heb toen mijn studies<br />
stopgezet. Ik was beschaamd om<br />
als getrouwde vrouw weer naar school<br />
te gaan. De druk van de Marokkaanse<br />
gemeenschap werd te groot en ik kon<br />
niet neen blijven zeggen. Ik had toen<br />
het gevoel dat mijn moeder van mij af<br />
wilde. Ze had immers nog drie andere<br />
dochters die ze ‘aan de <strong>man</strong> moest<br />
brengen’ (lacht). Achteraf besefte ik<br />
dat mijn moeder handelde naar haar<br />
eigen kennis. Ik neem het haar niet<br />
kwalijk.”<br />
In augustus 1987 kwam een Marok -<br />
kaanse <strong>man</strong> met een toeristenvisum<br />
naar <strong>Belg</strong>ië om Miriam ten huwelijk te<br />
vragen. Tegen haar zin heeft ze toegestemd.<br />
De huwelijksakte werd opgesteld<br />
op het Marokkaanse consulaat in<br />
Brussel, administratief was het huwelijk<br />
bezegeld. Miriam had niet willen<br />
trouwen, maar nu het zo ver was,<br />
wilde ze er toch het beste van maken.<br />
Alles werd in gereedheid gebracht<br />
voor het grote traditionele huwelijksfeest<br />
dat enkele maanden later zou<br />
doorgaan.<br />
“Mijn <strong>man</strong> begon raar te doen. Ik had<br />
een slecht voorgevoel. Hij verzweeg<br />
bepaalde zaken en loog over andere.<br />
Ik probeerde over mijn voorgevoelens<br />
te praten met mijn ouders, maar zij<br />
dachten dat ik onder het huwelijk uit<br />
wilde kruipen. Want een paar maanden<br />
voor mijn huwelijk had ik dat<br />
immers gedaan. Toen had ik in juli<br />
1987 in Marokko eveneens een huwelijksaanzoek<br />
gekregen, ik had uiteindelijk<br />
toegezegd, maar heb de verloving<br />
onmiddellijk per brief verbroken<br />
toen ik weer in <strong>Belg</strong>ië was. Maar deze<br />
keer waren we al getrouwd bij huwelijksakte.”<br />
Het grote huwelijksfeest heeft nooit<br />
plaatsgevonden. Miriams <strong>man</strong> verdween<br />
plots. Ze kreeg geen steun van<br />
haar ouders, dus heeft ze zelf de nodige<br />
stappen moeten ondernemen. In<br />
de veronderstelling dat haar <strong>man</strong> verloren<br />
gelopen was of dat er iets ernstigs<br />
gebeurd was, wendde ze zich tot<br />
de vreemdelingendienst van de politie<br />
om hem als vermist op te geven. Bij de<br />
politie kreeg ze te horen dat haar <strong>man</strong><br />
reeds op een ander adres verbleef.<br />
“Alle puzzelstukken vielen in elkaar,<br />
mijn slecht voorgevoel bleek gefundeerd<br />
te zijn. Mijn <strong>man</strong> was enkel met<br />
mij getrouwd om verblijfspapieren te<br />
krijgen. Het ging wel degelijk om een<br />
schijnhuwelijk, geheel buiten mijn<br />
medeweten. Ik was gekrenkt in mijn<br />
eer. Voor hem had ik mijn studies laten<br />
vallen. Mijn <strong>man</strong> had ons al die tijd<br />
voorgelogen. Ik nam mijn ouders en<br />
schoonouders niets kwalijk, want zij<br />
waren evenveel het slachtoffer van het<br />
hele verhaal als ik. Onze families<br />
waren bevriend. Je had mijn moeder<br />
moeten zien, ze was helemaal in haar<br />
nopjes. Zo gedreven was ze. Alles<br />
stond klaar voor het grote trouwfeest.<br />
Ik had twee trouwjurken, ik had een<br />
bruidsschat gekregen. Mijn moeder<br />
was volop bezig met de organisatie<br />
van het huwelijksfeest. Alles viel in het<br />
water.”<br />
In 1987 was er nog geen sprake van<br />
een Cel Schijnhuwelijken van de stad<br />
die alle mogelijke schijnhuwelijken<br />
22 JULI-AUGUSTUS 2007
onder<strong>zoekt</strong>. De toenmalige wijkagent<br />
is wel langsgekomen om na te gaan of<br />
<strong>man</strong> en vrouw daadwerkelijk samenwoonden.<br />
Voor de rest werd er toen<br />
nog niet al te veel aandacht besteed<br />
aan het fenomeen. Miriams ouders<br />
wilden het huwelijk aanvankelijk nog<br />
laten plaatsvinden, maar Miriam weigerde.<br />
Ze had al genoeg op het spel<br />
gezet. Ze wilde scheiden en verdergaan<br />
met haar leven.<br />
“Mijn <strong>man</strong> en ik zijn enkele keren voor<br />
de vrederechter moeten verschijnen.<br />
Ik heb mezelf toen verdedigd, ik had<br />
geen geld om een advocaat te betalen.<br />
Ik heb de rechter uitgelegd dat ik<br />
dat huwelijk nooit gewild heb, dat<br />
mijn <strong>man</strong> veel ouder was dan ik, dat<br />
we zulk een verschillende achtergrond<br />
hadden. Het zou tussen ons nooit lukken.<br />
Ik wilde een <strong>man</strong> die me zou aanvoelen<br />
en die bij mij zou passen.<br />
Uiteindelijk heb ik nog vijf jaar moeten<br />
wachten op de definitieve scheiding.<br />
Het is een lange strijd geweest, ik ben<br />
pas in maart 1993 officieel uit de echt<br />
gescheiden.”<br />
Miriam bleef niet lang ongelukkig en<br />
ging een nieuwe uitdaging aan: ze<br />
begon een relatie met Jan, een <strong>Belg</strong><br />
uit een katholieke familie. Twee<br />
levensbeschouwingen vallen wel<br />
degelijk met elkaar te verenigen, vindt<br />
Miriam. In elke relatie moeten er compromissen<br />
gesloten worden, ook bij<br />
een gemengde relatie.<br />
“Jan en ik zijn nu dertien jaar samen<br />
en hebben samen een zoontje van<br />
zeven maanden. Uiteraard hebben wij<br />
allebei water bij de wijn moeten doen<br />
en hebben we compromissen gesloten.<br />
Anders werkt het niet. De katholieke<br />
godsdienst was mij gelukkig niet<br />
vreemd. Zelf ben ik islamitisch opgevoed,<br />
maar op de kostscholen waar ik<br />
vroeger zat, ben ik al snel in contact<br />
gekomen met het katholicisme. Net<br />
als Jan ken ik ook het weesgegroet en<br />
het onzevader (lacht). Ik ben niet zo<br />
lang geleden 36 jaar geworden. Jan en<br />
ik hebben samen een lange weg afgelegd.<br />
We bouwen kleine stukjes op<br />
elkaar. Hopelijk komen we tot een<br />
geheel tegen wanneer we onze kaars<br />
uitblazen.”<br />
Het vooroordeel dat gemengde relaties<br />
geen kans op slagen hebben,<br />
veegt Miriam resoluut van tafel. Het<br />
heeft allemaal te maken met respect<br />
en communicatie. Dat levensbeschouwelijk<br />
verschil tussen beide partners<br />
geeft de doorslag niet.<br />
“Jan gaat al jaren niet meer naar de<br />
kerk en ik ga niet meer naar de moskee.<br />
Het geloof moet in je hart zitten<br />
en het weerspiegelt zich in je daden,<br />
daar ben ik vast van overtuigd. Mij<br />
kunnen ze niet eender wat wijsmaken.<br />
Ik bezit een kritische geest en ik<br />
gebruik die graag (lacht). Ons zoontje<br />
zal weten wat mijn achtergrond is en<br />
wat die van zijn vader is. Wanneer hij<br />
oud genoeg is, zal hij zelf wel kiezen<br />
welke richting hij uit wil. We zullen de<br />
keuze aan hem overlaten. Ik wil niets<br />
forceren, dat wreekt zich achteraf.”<br />
Tradities houden Jan en Miriam wel<br />
graag in ere. De islamitische feestdagen<br />
proberen ze zo veel mogelijk in<br />
familiale kring door te brengen Ook<br />
kerstavond staat elk jaar op het programma<br />
en is een gebeurtenis die<br />
Miriam voor geen geld zou willen missen.<br />
Na de geboorte van haar zoon<br />
heeft ze het zevendaagse offerfeest<br />
voor haar zoontje gehouden. Dat offerfeest<br />
herdenkt de bereidheid van<br />
Abraham om zijn zoon voor God te<br />
offeren omwille van zijn geloof. Het<br />
gaf haar een goed gevoel en Jan respecteerde<br />
dat. Ze doen er niet moeilijk<br />
over en proberen de twee overtuigingen<br />
en de bijhorende tradities met<br />
elkaar te verzoenen. Dit is volgens<br />
Miriam ook evident. Levens be -<br />
schouwingen en godsdiensten vertonen<br />
immers veel fundamentele gelijkenissen.<br />
“Toch had mijn moeder het in het<br />
begin niet gemakkelijk met het feit dat<br />
ik met een niet-moslim samen was.<br />
Mijn vader, mijn stiefvader, mijn zussen<br />
en broers hadden er geen enkel<br />
probleem mee. Mijn moeder kon wél<br />
scherp uit de hoek komen. Ik vroeg me<br />
af of mijn geluk niet belangrijker was<br />
voor haar. Uiteindelijk is ze bijgedraaid.<br />
Nu ze grootmoeder is, is ze helemaal<br />
gelukkig.”<br />
Door haar schijnhuwelijk is Miriam<br />
enkel sterker geworden. Ze heeft haar<br />
diploma van het secundair onderwijs<br />
behaald en is een opleiding piloot<br />
begonnen. Ze wist duidelijk wat ze<br />
wilde en heeft ervoor gevochten. Maar<br />
niet iedereen heeft even veel geluk.<br />
Schijnhuwelijken kunnen nefast aflopen.<br />
Zelf pleit ze voor een herziening<br />
van de hele procedure bij de Cellen<br />
Schijnhuwelijken. Nie<strong>man</strong>d heeft een<br />
glazen bol om de toekomst te voorspellen.<br />
Miriam pleit ervoor mensen te<br />
laten huwen. Enkel wanneer ze later<br />
betrapt worden op een schijnhuwelijk<br />
en wanneer aan de hand van objectieve<br />
criteria aangetoond kan worden dat<br />
het effectief om een schijnhuwelijk<br />
gaat, mag men volgens haar overgaan<br />
tot straffen. Nu hoort ze regelmatig<br />
verhalen over koppels die ondertussen<br />
drie kinderen hebben en nog steeds<br />
geen toestemming kregen om te<br />
huwen. De regelgeving dient volgens<br />
haar aangepast te worden om mistoestanden<br />
te vermijden.<br />
JULI-AUGUSTUS 2007 23
Dossier<br />
“Er werd ons zelfs aan geraden<br />
te verhuizen naar een andere stad<br />
om de Antwerpse diensten<br />
te omzeilen.”<br />
Portret 3: Christel en Ahmed<br />
Sofie Sfingopoulos<br />
consulent-stafmedewerker<br />
CULTUREEL GEMENGDE HUWELIJKEN, HET KLINKT ERG EXOTISCH. JE DROOMT WEG EN<br />
DENKT AAN GEKRUID ETEN, ZOETE DRANKJES, ANDERE GEWOONTES EN GEBRUIKEN, OP<br />
BEZOEK GAAN BIJ DE BUITENLANDSE FAMILIE. BIJ AHMED EN CHRISTEL VERLIEP HET<br />
ANDERS. HIJ IS TURK EN ZIJ IS BELGISCHE. ZE ZIJN AL BIJNA VIJF JAAR GELUKKIG<br />
SAMEN, MAAR ZE KRIJGEN DE TOESTEMMING NIET OM TE TROUWEN.<br />
In november 2003 leerden Ahmed en<br />
Christel elkaar kennen via een vriendin<br />
van Christel, die in de Turkse<br />
buurtwinkel werkte. Op een feestje bij<br />
de vriendin thuis leerde ze Ahmed kennen.<br />
In het begin hield Christel afstand<br />
van Ahmed, zijn Nederlands was op dat<br />
moment nog niet wat het moest zijn.<br />
Na verloop van tijd besloot ze dat<br />
Ahmed een kans verdiende. Het klikte<br />
tussen de twee en ze besloten dan ook<br />
om samen te gaan wonen in haar<br />
appartement. Ahmed ging lessen<br />
Nederlands volgen, aangemoedigd<br />
door zijn <strong>Belg</strong>ische vriendin. In 2005<br />
vond Christel dat de tijd rijp was en<br />
vroeg Ahmed ten huwelijk. Toen keerde<br />
hun geluk.<br />
“De schriftelijke neerslag<br />
van onze verklaring hebben we<br />
nooit te zien gekregen.”<br />
Christel<br />
“We moesten op gesprek komen bij de<br />
Cel Schijnhuwelijken van de stad<br />
Antwerpen. De ambtenaar was er al<br />
van in het begin van overtuigd dat het<br />
ging om een schijnhuwelijk. Hij was<br />
zelfs ronduit grof. We hebben een<br />
huwelijksweigering gekregen, op basis<br />
van drie argumenten. Ik ben 9 jaar<br />
ouder dan Ahmed, ik krijg een invaliditeitsuitkering<br />
en ik spreek geen Turks.<br />
Waarom zou ik Turks moeten spreken?<br />
Wij praten Nederlands thuis. We wonen<br />
toch in <strong>Belg</strong>ië, niet in Turkije? De schriftelijke<br />
neerslag van onze verklaring<br />
hebben we nooit te zien gekregen. We<br />
wilden het er niet bij laten en we zijn<br />
naar de ombuds<strong>man</strong> van de stad<br />
gegaan. Hij heeft letterlijk tegen mij<br />
gezegd dat ik het er maar bij moest<br />
laten. Waarom zit er dan een ombuds<strong>man</strong>?<br />
We zijn niet bij de pakken blijven<br />
zitten en we zijn in beroep gegaan.<br />
Voor de rechtbank van eerste aanleg<br />
werd ons verzoek om te trouwen ook<br />
afgewezen. We hebben niet opgegeven<br />
en we zijn in hoger beroep<br />
gegaan. De rechter was allerminst<br />
geïnteresseerd in onze zaak en speelde<br />
de hele tijd met zijn pen. Het is dan ook<br />
niet verwonderlijk dat we ook daar een<br />
negatief antwoord kregen.”<br />
Nochtans was het koppel erg gelukkig.<br />
Christel besloot zich te bekeren tot de<br />
islam toen ze op vakantie waren in<br />
Turkije bij Ahmeds familie. Godsdienst is<br />
voor hen nooit een problematische<br />
kwestie geweest. Christel was geen<br />
praktiserend gelovige en had niet veel<br />
moeite om de gewoontes van de islam<br />
over te nemen. Net zoals haar vriend eet<br />
ze geen varkensvlees en drinkt ze geen<br />
alcohol. Enkel de ramadan kan ze niet<br />
meedoen wegens gezondheidsredenen.<br />
“De ambtenaar was er al<br />
van in het begin van overtuigd<br />
dat het ging om<br />
een schijnhuwelijk.”<br />
Christel<br />
Door de verschillende afwijzingen en<br />
tegenslagen, kreeg Christel een<br />
depressie. Ze zagen de situatie als uitzichtloos.<br />
Door hun vorige advocaat zijn<br />
ze in contact gekomen met het Comité<br />
Ik Wil A Wel, waar ze wat steun vinden.<br />
Er werd hen zelfs aangeraden te verhuizen<br />
naar een andere stad of<br />
gemeente, om de Antwerpse diensten<br />
te omzeilen, maar dat willen ze niet.<br />
Christels vader woont in Antwerpen en<br />
heeft de hulp van zijn dochter nodig. Zij<br />
wil hem niet achterlaten.<br />
Nog steeds zijn Ahmed en Christel niet<br />
getrouwd.<br />
24 JULI-AUGUSTUS 2007
Failan<br />
(2001, regie: Song Hae-sung)<br />
Dossier<br />
Klaas Nijs<br />
consulent-stafmedewerker<br />
ER ZIJN ZO VAN DIE FILMS DIE JE LANGZAAM BESLUIPEN. ZELDZAME PARELS DIE NET ZOALS HUN<br />
MINDER SPREEKWOORDELIJKE TEGENHANGERS IN DE NATUUR EEN HELE TIJD LIGGEN TE RUSTEN<br />
ALVORENS ZE HUN SCHOONHEID ONTHULLEN. FAILAN IS ZO EEN FILM. EEN ONDERGEWAARDEERD<br />
MEESTERWERK, DAT HIER HELAAS EN VOLLEDIG ONTERECHT NOOIT IN DE ZALEN IS GERAAKT EN<br />
ENKEL EEN SELECT PUBLIEK VAN AZIATISCHE FILMLIEFHEBBERS WIST TE BEKOREN VIA IMPORT.<br />
In het begin van het verhaal wordt het<br />
hoofdpersonage Kang-Jae (een meesterlijke<br />
rol van de Koreaanse steracteur<br />
Choi Min-Shik) opgevoerd. Hij is een<br />
egocentrisch varken met weinig respect<br />
voor zijn omgeving en gefrustreerd door<br />
zijn falen om ooit boven het niveau van<br />
ordinaire boef uit te stijgen. We zien hoe<br />
hij mensen terroriseert met geweld, of<br />
hiermee wanhopig respect probeert af<br />
te dwingen van de andere bendeleden,<br />
en hoe hij op zijn beurt geterroriseerd<br />
wordt door zijn eigen baas, een <strong>man</strong><br />
actief in onder meer mensensmokkel.<br />
Hij is een afschuwelijk persoon voor wie<br />
je als kijker zo goed als geen sympathie<br />
kan hebben, hooguit wat medelijden<br />
voor de gewelddadige leegheid van zijn<br />
bestaan.<br />
Wanneer zijn baas, Yongh-Shik, echter<br />
door het lint gaat en hem zelfs eens<br />
zwaar aftuigt, begint het besef te<br />
dagen dat zijn leven niet veel soeps is.<br />
Als Yongh-Shik dan ook nog eens voor<br />
zijn ogen ie<strong>man</strong>d van een rivaliserende<br />
bende met de blote hand vermoord, zie<br />
je als kijker voor het eerst dat er achter<br />
deze zielige en egocentrische façade<br />
toch nog een ander mens schuilt, een<br />
mens die langzaamaan terug tot leven<br />
komt door de gruwel van deze daad te<br />
moeten aanschouwen.<br />
Hierop doet Yongh-Shik hem een voorstel:<br />
als hij de schuld op zich neemt en<br />
in zijn plaats de gevangenis in gaat,<br />
kan Kang-Jae bij zijn vrijlating terugkeren<br />
naar zijn geboortedorp, waar hij<br />
een boot zal krijgen en de rest van zijn<br />
dagen kan slijten als visser. Ontsteld<br />
door wat er gebeurd is, besluit Kang-<br />
Jae het aanbod te aanvaarden en<br />
maakt hij zich klaar om zich aan te<br />
geven. De volgende dag staat de politie<br />
echter al aan zijn deur… om hem te<br />
melden dat zijn vrouw overleden is.<br />
Op dat moment begint de eigenlijke<br />
film, het verhaal van Failan (gespeeld<br />
door een tevens uitmuntende Cecilia<br />
Cheung) en haar plaats in het leven<br />
van Kang-Jae. Ze is een Chinees meisje<br />
dat de oversteek naar Korea maakte<br />
om bij haar tante te gaan wonen na<br />
het overlijden van haar moeder, alleen<br />
maar om bij aankomst te horen dat<br />
haar familie ondertussen verhuist is<br />
naar Canada zonder enige contactgegevens<br />
achter te laten. Om te kunnen<br />
werken, is ze met Kang-Jae getrouwd,<br />
zonder hem ooit gezien te hebben. De<br />
bende waarvoor hij werkte heeft hem<br />
hiervoor betaald om zo alle nodige<br />
documenten te verkrijgen.<br />
Op weg om haar lichaam te identificeren,<br />
krijgt Kang-Jae van de persoon die<br />
hem begeleidt (en die hun ‘gekoppeld’<br />
heeft) een brief van haar in zijn handen<br />
geduwd. Een brief om hem te bedanken.<br />
Hij die met haar trouwde en wie<br />
ze nooit gezien had, opdat ze in Korea<br />
kon blijven.<br />
Daarna ondergaat de film een transformatie.<br />
We krijgen het verhaal van<br />
Failan te zien en de moeilijke omstandigheden<br />
waarin ze moest zien te<br />
overleven in een vreemd land. Hoe ze<br />
bij gebrek aan houvast begint te houden<br />
van een <strong>man</strong> die evengoed enkel<br />
op papier had kunnen bestaan. En hoe<br />
ze uiteindelijk sterft, zonder hem ooit<br />
gesproken te hebben.<br />
En door het lezen van de brief en de<br />
liefde die daaruit blijkt, verandert ook<br />
Kang-Jae. Hoe kan ie<strong>man</strong>d, die hij nooit<br />
gekend heeft, zoveel van hem houden,<br />
hij die nooit gerespecteerd of serieus<br />
genomen werd door de anderen in zijn<br />
omgeving? Waarom heeft hij zolang<br />
zijn lege leven als vanzelfsprekend<br />
gevonden? Waarom heeft hij er nooit<br />
het beste van proberen te maken?<br />
Het is in deze laatste 30-45 minuten dat<br />
de film een crescendo bereikt. De confrontatie<br />
met wat had kunnen zijn,<br />
schokkeert Kang-Jae en doet de grondvesten<br />
van zijn bestaan daveren. Hij zal<br />
nooit meer dezelfde zijn en besluit een<br />
beter leven te gaan lijden. Wat er echter<br />
verder gebeurt, moet u zelf ontdekken…<br />
Het is zelden dat een film zo oprecht<br />
weet te ontroeren. De meesterlijke<br />
opbouw van het verhaal, dat troosteloos<br />
begint en zich geleidelijk aan met<br />
hoop vult, de fantastische acteurs en<br />
het fenomenale laatste gedeelte van<br />
de film tillen het geheel ver uit boven<br />
de prefabpap die tegenwoordig zo vaak<br />
de cinemaschermen vult. Het is te<br />
hopen dat de volgende keer dat een<br />
dergelijke goede film gemaakt wordt,<br />
we wél de kans zullen krijgen om hem<br />
op het grote scherm te bewonderen.<br />
Met een nieuwe doos zakdoeken in de<br />
hand als het moet.<br />
JULI-AUGUSTUS 2007 25
Actualiteit<br />
OPINIESTUK<br />
Voor een<br />
menswaardig<br />
levenseinde<br />
DE ENQUÊTE ‘PALLIATIEVE ZORG’ VAN TEST-AANKOOP PLAATSTE DE MORELE BIJSTAND IN<br />
DE KIJKER. UIT DE CONCLUSIES BLIJKT DAT ER MEER AANDACHT VEREIST IS VOOR INTER-<br />
DISCIPLINAIRE SAMENWERKING, PSYCHO-SOCIALE EN SPIRITUELE ONDERSTEUNING. VANUIT<br />
DE VRIJZINNIGE GEMEENSCHAP WORDT DE SPIRITUELE ZORG (MORELE BIJSTAND) VERZORGD<br />
DOOR MOREEL CONSULENTEN. HET VERSTREKKEN VAN DE ZORG ALSOOK HET METEN VAN<br />
DE KWALITEIT VAN DEZE ZORG WORDT BEMOEILIJKT DOOR HET NIET SYSTEMATISCH AANWE-<br />
ZIG ZIJN VAN MOREEL CONSULENTEN IN ALLE SETTINGS VAN DE PALLIATIEVE ZORG.<br />
Vrijzinnig hu<strong>man</strong>isten komen op<br />
voor de waardigheid en de zinvolheid<br />
van het menselijk leven. De<br />
mens oordeelt zelf over de inhoud van<br />
die waardigheid en zinvolheid. Deze<br />
principes gelden eveneens voor het<br />
levenseinde. We moeten zorg dragen<br />
voor de lijdende mens en zijn omgeving<br />
tijdens de laatste levensfase. Een<br />
goede zorg bij het levenseinde vereist<br />
een goede en volledige <strong>info</strong>rmatie op<br />
maat van de patiënt. Als de dood voor<br />
de patiënt bespreekbaar is, heeft dit<br />
ongetwijfeld zijn invloed op het naderend<br />
levenseinde en de gemaakte keuzes.<br />
Ondanks een goed uitgebouwde<br />
palliatieve zorg zal een minderheid<br />
toch de vraag naar euthanasie stellen.<br />
Vrijzinnig hu<strong>man</strong>isten vinden dat deze<br />
vraag legitiem is en dat de autonomie<br />
van de patiënt hierin moet gerespecteerd<br />
worden.<br />
De spirituele zorg mag dan wel systematisch<br />
worden vermeld in het palliatief<br />
zorgmodel, in de praktijk blijkt zij<br />
het moeilijkst te concretiseren. Grosso<br />
modo gaat het om hulp aan mensen<br />
met existentiële vragen rondom leven,<br />
ziekte en dood. Doorgaans wordt deze<br />
zorg toevertrouwd aan mensen die<br />
vanuit hun levensbeschouwing of<br />
geloof aangesteld zijn om mensen in<br />
existentiële nood te helpen. Zij doen dit<br />
dan ook vanuit en op basis van hun<br />
levensbeschouwing of geloof.<br />
We zijn van mening dat spirituele zorg<br />
dient beschouwd te worden als een<br />
onlosmakelijk en geïntegreerd onderdeel<br />
van de zorgverlening zoals die<br />
verleend wordt in de instellingen en in<br />
de thuissituatie.<br />
Vanuit de Stuurgroep Morele Bijstand<br />
zijn intramuraal slechts een beperkt<br />
aantal beroepskrachten als moreel consulent<br />
werkzaam. Daarnaast wordt er<br />
beroep gedaan op vrijwilligers. De<br />
moreel consulenten van de Unie<br />
Vrijzinnige Verenigingen zijn professioneel<br />
actief in de Centra Morele<br />
Dienstverlening en richten zich tot de<br />
bevolking in het algemeen en dus ook<br />
naar mensen in de thuissituatie. Deze<br />
omkadering is ontoereikend om in alle<br />
palliatieve initiatieven aanwezig te zijn<br />
en een optimale werking uit te bouwen.<br />
We betreuren ten zeerste dit<br />
tekort aan mensen. Vooral omdat we<br />
zien dat waar wel moreel consulenten<br />
actief zijn, deze een belangrijke meerwaarde<br />
betekenen voor de zorg voor<br />
de patiënt en zijn omgeving.<br />
De moreel consulent ondervindt tevens<br />
als vrijzinnige vertegenwoordiger<br />
moeilijkheden om zijn werking bekend<br />
te maken in de diverse instellingen. De<br />
onduidelijkheid over de gebruikte terminologie,<br />
het niet correct naleven van<br />
de regelgeving en de onvolkomenheden<br />
ervan hypothekeren de werking.<br />
Op deze wijze komen de rechten van<br />
de patiënt in het gedrang. In de kamer<br />
werd op 16 oktober 2006 door<br />
mevrouw Karin Jiroflée een voorstel<br />
van resolutie ingediend betreffende de<br />
religieuze, filosofische en morele bijstand<br />
binnen de murale zorg om de<br />
regelgeving te optimaliseren. Er dient<br />
werk gemaakt te worden van de integratie<br />
van de moreel consulent in<br />
de extra- en intramurale palliatieve<br />
equipes, waardoor er een systematisch<br />
aanbod van morele bijstand kan geboden<br />
worden.<br />
Wanneer er problemen zijn om het<br />
bezoek te krijgen van een moreel consulent<br />
in een instelling of wanneer<br />
men in de thuissituatie een moreel<br />
consulent wenst dan kan men contact<br />
opnemen met een Centrum Morele<br />
Dienstverlening van de Unie Vrijzinnige<br />
Verenigingen (www.uvv.be). Naast het<br />
verzorgen van morele bijstand voor de<br />
patiënt en zijn omgeving kan men ook<br />
een beroep doen op de moreel consulent<br />
voor het verzorgen van een vrijzinnige<br />
afscheidsplechtigheid en de rouwverwerking.<br />
Een goed uitgebouwde palliatieve zorg<br />
waarbij nog meer aandacht besteed<br />
wordt aan de interdisciplinaire werking<br />
en de integratie van de moreel consulenten<br />
draagt dan ook bij tot de verdere<br />
hu<strong>man</strong>isering van het levenseinde.<br />
Sonja Eggerickx<br />
voorzitter Unie Vrijzinnige Verenigingen<br />
Lut Matheussen<br />
voorzitter Stuurgroep Morele Bijstand<br />
26 JULI-AUGUSTUS 2007
OPINIESTUK<br />
Persvrijheid<br />
is geen vodje papier<br />
Actualiteit<br />
VORIGE WEEK DONDERDAG (18/01/2007) VIEL IN BRUSSEL HET BRONZEN BEELD<br />
VAN DE CONGRESKOLOM DAT DE PERSVRIJHEID SYMBOLISEERDE VAN ZIJN SOKKEL.<br />
OORZAAK WAS DE HEVIGE STORM DIE ONS LAND KREEG TE VERDUREN. VOOR WIE<br />
DACHT DAT ONDERTUSSEN ALLE GEVAAR WAS GEWEKEN EN WILDE BEGINNEN MET DE<br />
NODIGE HERSTELLINGSWERKEN WAS ER GISTEREN AAN VOOR DE MOEITE.<br />
“Ik eis dat u eerbied betuigt voor mijn<br />
functie en ontzag en respect toont voor<br />
dit huis. Anders kan het niet dat u hier<br />
aanwezig bent. Als u op dezelfde<br />
<strong>man</strong>ier blijft berichten, bent u niet langer<br />
welkom”, stelde prins Filip woensdag<br />
op een bijeenkomst van de gestelde<br />
lichamen op het koninklijk paleis.<br />
Dat de media niet gediend waren met<br />
dergelijke uitspraken bleek gisteren.<br />
En terecht. Want persvrijheid vormt<br />
inderdaad één van de hoekstenen van<br />
onze samenleving (artikel 25 van de<br />
<strong>Belg</strong>ische Grondwet). Het wordt zelfs<br />
beschouwd als een onvervreemdbaar<br />
mensenrecht.<br />
Dat niet iedereen hoog oploopt met dit<br />
mensenrecht blijkt duidelijk uit het<br />
jaarrapport van de International<br />
Federation of Journalists met betrekking<br />
tot het aantal vermoorde journalisten<br />
en anderen werkzaam binnen de<br />
media. “Doorheen 2006 telde het IFJ<br />
op zijn minst 155 moorden en onverklaarbare<br />
sterfgevallen van journalisten<br />
en mediapersoneel. Hoewel dit<br />
aantal het voorwerp is van discussie<br />
tussen groepen die ijveren voor persvrijheid,<br />
is men het eens over één<br />
onweerlegbare waarheid: het was het<br />
slechtste jaar tot nog toe”, aldus het<br />
rapport. Of dit iets zegt over de<br />
<strong>Belg</strong>ische situatie? Bitter weinig want<br />
<strong>Belg</strong>ië komt niet voor in de lijst. Maar<br />
het zegt wel iets over de waarde die<br />
we persvrijheid moeten toedichten.<br />
In de Press Freedom Index van<br />
Reporters without Borders lezen we<br />
een gelijkaardig verhaal. Het dodelijkste<br />
jaar sinds 1994 noemen zij het. De<br />
grootste schendingen van de vrije<br />
meningsuiting vinden we in Noord-<br />
Korea, Turkmenistan en Eritrea. Europa<br />
doet het beduidend beter. De eerste 15<br />
landen in de Index zijn allen lid van de<br />
Europese Unie, behalve Noorwegen<br />
(6 de plaats) en Zwitserland (8 ste plaats).<br />
<strong>Belg</strong>ië staat op een 14 de plaats. <strong>Niet</strong><br />
slecht als je het op wereldschaal<br />
bekijkt, maar zeker niet de beste leerling<br />
van de Europese klas. Toch is de<br />
<strong>Belg</strong>ische persvrijheid in ieder geval<br />
aan de betere hand in vergelijking met<br />
vorig jaar toen we ons tevreden moesten<br />
stellen met een 18 de plaats.<br />
Willen we deze tred aanhouden dan is<br />
het belangrijk waakzaam te blijven<br />
voor toekomstige inbreuken op onze<br />
persvrijheid. Het zou niet aangenaam<br />
zijn wanneer prins Filip op toekomstige<br />
handelsmissies in het buitenland moet<br />
gaan vertellen dat de persvrijheid in<br />
<strong>Belg</strong>ië wat meer aan banden is gelegd.<br />
Laat staan dat hij daar de reden moet<br />
voor geven.<br />
Sonja Eggerickx<br />
voorzitter Unie Vrijzinnige Verenigingen<br />
JULI-AUGUSTUS 2007 27
Actualiteit<br />
OPINIESTUK<br />
Elk scharniermoment<br />
zijn<br />
unieke plechtigheid<br />
VELE MENSEN HEBBEN ER NOOD AAN OM EEN BELANGRIJK SCHARNIERMOMENT IN<br />
HUN LEVEN NIET ZOMAAR TE LATEN VOORBIJGAAN. GRAAG HAD IK GEREAGEERD<br />
OP HET ARTIKEL ‘BIJZONDERE RITUELEN VOOR HEEL BIJZONDERE MOMENTEN’ UIT<br />
DE GENTENAAR VAN 31 JANUARI 2007.<br />
Vaak kiezen mensen bij een<br />
geboorte, relatieviering, huwelijk,<br />
uitvaart… bewust voor een<br />
plechtigheid aangeboden door een<br />
levensbeschouwing, omdat die levensbeschouwing<br />
hun levensopvattingen<br />
weergeeft. Via de vzw Feniks worden,<br />
door vrijwilligers en de moreel consulenten<br />
van de Centra Morele Dienst -<br />
verlening, in Oost-Vlaanderen individuele<br />
vrijzinnig-hu<strong>man</strong>istische plechtigheden<br />
aangeboden.<br />
Een vrijzinnige plechtigheid weerspiegelt<br />
steeds het persoonlijke verhaal,<br />
de waarden en zingeving van de<br />
mensen in kwestie. Ieder moment dat<br />
voor een mens als belangrijk in zijn of<br />
haar leven wordt beschouwd, kan<br />
gevierd worden met een unieke vrijzinnige<br />
plechtigheid: relatie, adoptie,<br />
een echtscheiding, een uitvaart… De<br />
moreel consulent creëert in samenspraak<br />
een volledig op maat gemaakte<br />
plechtigheid. Omdat er steeds<br />
rekening wordt gehouden met de<br />
praktische mogelijkheden en de persoonlijke<br />
wensen van de mensen, is<br />
iedere viering steeds anders, zowel<br />
qua vorm als locatie. Achteraf komen<br />
spontane reacties waaruit blijkt dat<br />
de mensen de plechtigheid heel ontroerend<br />
vonden. Stijlvol, maar niet<br />
stijf. Met een glimlach, maar toch<br />
plechtig en gemeend. Het is wat een<br />
plechtigheid moet zijn: even stilstaan<br />
bij het leven.<br />
Naast de bovengenoemde individuele<br />
plechtigheden, zijn er ook de<br />
Lentefeesten voor de 6-jarigen en<br />
Feesten Vrijzinnige Jeugd voor de 12-<br />
jarigen, waar een heleboel kinderen<br />
gelijktijdig in het zonnetje worden<br />
gezet. Het doel van zo’n feest is om<br />
via een creatieve en waardevolle<br />
omkadering stil te staan bij een<br />
belangrijk overgangsmoment. Deze<br />
feesten kennen reeds een lange<br />
geschiedenis en ze worden jaarlijks<br />
georganiseerd door de vrijwilligers<br />
van de plaatselijke afdelingen van de<br />
Ouderverenigingen voor Moraal, in<br />
samenwerking met de school. Steeds<br />
vaker krijgen zij ook professionele<br />
ondersteuning door de moreel consulenten.<br />
Onze dienstverlening is principieel gratis,<br />
vanuit de overtuiging dat voor alle<br />
vrijzinnigen die dat wensen, een waardige<br />
plechtigheid mogelijk moet zijn.<br />
De betrokkenen krijgen er heel veel<br />
voor terug. <strong>Niet</strong> in het minst hún plechtigheid…<br />
Freia DeBuck<br />
moreel consulent Plechtigheden<br />
28 JULI-AUGUSTUS 2007
OPINIESTUK<br />
Nieuwe stap<br />
in hu<strong>man</strong>isering<br />
<strong>Belg</strong>isch gevangeniswezen<br />
Actualiteit<br />
GISTERENTRADHETKONINKLIJK BESLUIT VAN 25 OKTOBER 2005 HOUDENDE VASTSTEL-<br />
LING VAN HET KADER VAN DE AALMOEZENIERS EN DE ISLAMCONSULENTEN VAN DE ERKEN-<br />
DE EREDIENSTEN EN VAN DE MOREEL CONSULENTEN VAN DE CENTRALE VRIJZINNIGE RAAD<br />
(CVR) IN WERKING. IN MENSENTAAL BETEKENT DIT DAT HET RECHT VAN GEDETINEERDEN<br />
OP BELEVING VAN GODSDIENST EN LEVENSBESCHOUWING, ZOALS BEPAALD IN ARTIKEL 72<br />
VANDEWETDUPONT, EN DE PROFESSIONALISERING VAN GODSDIENSTIGE EN MORELE BIJ-<br />
STAND CONCREET GESTALTE KRIJGEN. EN DAT ZO OPNIEUW EEN BELANGRIJKE STAP WORDT<br />
GEZET IN DE HUMANISERING VAN HET GEVANGENISWEZEN.<br />
Aan de uitvoering van het K.B.<br />
ging een lange periode van<br />
onderhandelen door de verschillende<br />
levensbeschouwelijke gemeenschappen,<br />
verenigd in een interlevensbeschouwelijke<br />
werkgroep, vooraf.<br />
Maar geduld wordt beloond. “Dat die<br />
uitvoering zo lang op zich heeft laten<br />
wachten, heeft te maken met het op<br />
punt stellen van de uitvoeringsmodaliteiten”,<br />
vertelt Hans Meurisse, direc -<br />
teur-generaal uitvoering van straffen<br />
en maatregelen. “Elke eredienst heeft<br />
zo zijn eigen specificiteit wat het niet<br />
voor iedereen altijd even gemakkelijk<br />
maakte om een vertegenwoordiging in<br />
onze <strong>Belg</strong>ische gevangenissen te verzekeren.”<br />
De wet Dupont schrijft voor dat de<br />
godsdienstige en moreel consulenten<br />
de gedetineerden, die daarom vragen,<br />
mogen bezoeken in hun verblijfsruimte<br />
en met hen een niet aan toezicht<br />
onderworpen briefwisseling kunnen<br />
voeren binnen de gevangenis. “Het is<br />
een positie die te vergelijken is met de<br />
commissies van toezicht”, legt Hans<br />
Meurisse uit. “Waar de onafhankelijke<br />
positie van de commissies van toezicht<br />
zich situeert op de controle van de<br />
omstandigheden waarin de gedetineerden<br />
dagdagelijks vertoeven, gaat<br />
het bij de godsdienstige en moreel<br />
consulenten voornamelijk om een persoonlijke<br />
relatie met de gevangenen.”<br />
“Natuurlijk zijn er verschillen in benaderingswijze<br />
tussen een vrijzinnige<br />
moreel consulent en een godsdienstige<br />
consulent. De eerste zal de gedetineerde<br />
vrijer en neutraler benaderen en<br />
pogen om in hoofdzaak een klankbord<br />
te zijn voor allerhande bekommernissen<br />
van de persoon in kwestie. Terwijl<br />
de godsdienstige consulent eerder vertrekt<br />
vanuit een godsdienstige basis.<br />
Op zich maakt dat natuurlijk weinig uit<br />
en is het voor mij belangrijk dat de<br />
gedetineerde de hulp krijgt waaraan hij<br />
of zij nood heeft.”<br />
Tot voor kort werd het recht op godsdienstige,<br />
geestelijke en morele bijstand<br />
behartigd door vrijwilligers. En<br />
waar vind je vrijwilligers? “Bij mensen<br />
die tijd hebben”, antwoordt Leonard<br />
Martens, vrijwillig moreel consulent in<br />
de gevangenissen van Gent, Brugge en<br />
Ruiselede. “En wie heeft er tijd?<br />
Mensen die gepensioneerd zijn. Jonge<br />
mensen werken overdag en ’s avonds<br />
gaat hun tijd naar de uitbouw van een<br />
gezin. Zij hebben geen tijd om op<br />
bezoek te gaan bij gedetineerden. Door<br />
de professionalisering van de morele<br />
en godsdienstige dienstverlening is dit<br />
probleem opgelost.”<br />
“Je mag de job natuurlijk niet onderschatten”,<br />
voegt Leonard Martens<br />
eraan toe. Ons werk is zwaar en vaak<br />
niet meer dan een druppel op een hete<br />
plaat. Het wordt een moeilijke evenwichtsoefening<br />
voor de jonge mensen<br />
die morgen in dienst treden. Empathie<br />
is een belangrijk kenmerk van onze<br />
werking. Maar natuurlijk mag empathie<br />
niet verworden tot kopzorgen en<br />
slapeloze nachten. Daarom zal elke<br />
professionele kracht een vrijwilliger als<br />
peter toegewezen krijgen. Op die<br />
<strong>man</strong>ier wordt de ervaring, die de vrijwilligers<br />
doorheen de jaren hebben<br />
opgebouwd, ten dienste van de nieuwe<br />
werking gesteld.”<br />
Dat met de professionalisering van de<br />
morele en godsdienstige bijstand een<br />
belangrijke stap is gezet op het vlak<br />
van een menswaardige behandeling<br />
van gedetineerden, staat buiten kijf.<br />
Maar dat hiermee de kous nog niet af<br />
is, beseft ook Hans Meurisse. “De wet<br />
Dupont is een complex gegeven en de<br />
implementering ervan kost veel geld.<br />
Het zal er dus op neer komen om de<br />
wet in verschillende fases in werking te<br />
laten treden.” Wij kijken er in ieder<br />
geval met veel ongeduld naar uit.<br />
Sonja Eggerickx<br />
voorzitter Stichting Morele Bijstand aan<br />
Gevangenen<br />
covoorzitter Centrale Vrijzinnige Raad<br />
JULI-AUGUSTUS 2007 29
Actualiteit<br />
OPINIESTUK<br />
Kerk<br />
en staat<br />
Kurt Martens heeft uiteraard gelijk<br />
als hij in Tertio nr. 363 schrijft dat<br />
de grondwet de individuele<br />
godsdienstvrijheid be schermt en de<br />
overheid verbiedt zich te bemoeien<br />
met de organisatie van de eredienst.<br />
We hebben als vrijzinnige altijd gepleit<br />
voor het recht van de gelovige om voor<br />
zijn overtuiging op te komen, want de<br />
vrijheid van mening is immers evenzeer<br />
grondwettelijke gewaarborgd. We<br />
verzetten ons evenwel tegen de voortdurende<br />
pogingen van de geestelijke<br />
leiders, het weze bisschoppen of<br />
imams, om bepaalde ethische principes<br />
op basis van een goddelijke openbaring<br />
op te leggen.<br />
De overheid moet bovendien neutraal<br />
blijven en bijgevolg geen enkele eredienst<br />
of levenbeschouwing bevoorrechten.<br />
Ongeveer alle auteurs zijn het er nu<br />
over eens dat het sociale nut de financiering<br />
van een levensbeschouwing<br />
rechtvaardigt.<br />
Historische argumenten verklaren weliswaar<br />
de vroegere beslissing, maar kan<br />
de huidige regelgeving niet beïnvloeden.<br />
Bovendien kunnen we ons bij dergelijke<br />
historische verantwoording zelfs<br />
vragen stellen. We maken daarbij de<br />
abstractie van de fundamentele vraag<br />
hoe de kerk(en) hun enorme rijkdom<br />
hebben opgebouwd en beperken ons<br />
tot de naasting van de kerkelijke goederen.<br />
De Franse revolutionairen nationaliseerden<br />
bij decreet van 2 november<br />
1789 de kerkelijke goederen en dat op<br />
voorstel van de bisschop van Autun. In<br />
ruil zou de staat in het onderhoud van<br />
de priesters voorzien.<br />
In onze gewesten werden de kerkelijke<br />
goederen slechts verbeurd verklaard bij<br />
besluit van 26 oktober 1797 en verkocht<br />
krachtens het besluit van 7 maart<br />
1798. Na zijn staatsgreep heeft<br />
Napoleon de kerken bij besluit van 28<br />
december 1799 opnieuw opengesteld<br />
en gratis ter beschikking van de priesters<br />
gesteld.<br />
In de loop van de volgende jaren werden<br />
sommige goederen, zowel roerende<br />
als onroerende, alsook bepaalde<br />
renten en stichtingen aan de kerk<br />
teruggeven. We vermelden in dat verband<br />
de decreten van juli 1803, oktober<br />
1804, en 30 december 1809.<br />
De gevolgen van de verkoop van kerkelijke<br />
goederen zijn door de toepassing<br />
van de verbeurdverklaringen in<br />
onze gewesten derhalve beperkt. De<br />
parochiale kerken en kathedralen zijn<br />
immers grotendeels ontsnapt aan de<br />
gedwongen verkoop.<br />
Bovendien is het onderhoud nadien ten<br />
laste van de overheid gebleven en<br />
heeft deze overheid, vooral in de<br />
negentiende eeuw talrijke maatregelen<br />
getroffen, waardoor de kerk in staat<br />
was opnieuw een groot bezit op te<br />
bouwen.<br />
De huidige verdeling van de beschikbare<br />
middelen voor de erkende erediensten<br />
te laten steunen op de naasting van<br />
de kerkelijke goederen is niet alleen<br />
achterhaald, maar historisch in feite<br />
alleen maar van toepassing op de<br />
Franse situatie, die trouwens sinds<br />
1905 volledig veranderd is.<br />
Michel Magits<br />
erevoorzitter<br />
Unie Vrijzinnige Verenigingen<br />
Tertio<br />
14/03/2007<br />
30 JULI-AUGUSTUS 2007
PERSBERICHT<br />
Vrouwene<strong>man</strong>cipatie<br />
Actualiteit<br />
24 april 2007 - Vanmorgen hoorden we<br />
op het vrt-radionieuws dat de bisschop<br />
R. Vangheluwe (bisdom Brugge) vrouwen<br />
en andere leken dichter bij de<br />
werking van de katholieke kerk betrekken.<br />
Hierover zei Sonja Eggerickx, voorzitter<br />
van de Unie Vrijzinnige Ver -<br />
enigingen, het volgende:<br />
"Is het niet godgeklaagd dat vrouwen<br />
tot nu hebben moeten wachten om<br />
een beetje mee te tellen in hun organisatie?<br />
De ‘roepingen’ bij uiteraard <strong>man</strong>nelijke<br />
kandidaten zijn tot een dieptepunt<br />
gezakt en ‘dus’ worden vrouwen<br />
opgevist. Dat verhaal kennen we ook al<br />
van tijdens WO I en II waar vrouwen<br />
wél massaal werden ingeschakeld in<br />
het productieproces, maar daarna weer<br />
naar de haard werden gestuurd toen<br />
de <strong>man</strong>nen terugkeerden van het<br />
front. Vrouwen zijn mensen en hebben<br />
bijgevolg dezelfde mensenrechten...<br />
Het correct toepassen hiervan (wat met<br />
deze maatregel nog altijd niet het<br />
geval is!) zou een evidentie moeten<br />
zijn."<br />
Sonja Eggerickx<br />
voorzitter Unie Vrijzinnige Verenigingen<br />
JULI-AUGUSTUS 2007 31
Actualiteit<br />
OPINIESTUK<br />
Iedereen<br />
gelijk voor de wet<br />
Voorwaardelijke vrijzinnige<br />
steun voor de bisschoppelijke<br />
vraag naar leken<br />
ALS VRIJZINNIGE EN JURIST STA IK GEHEEL ACHTER HET STANDPUNT VAN DE<br />
BELGISCHE BISSCHOPPEN DAT EEN EREDIENST EN EEN LEVENSBESCHOUWING ZELF<br />
BESLISSEN OVER DE WIJZE WAAROP DE EREDIENST OF LEVENSBESCHOUWING<br />
WORDT GEORGANISEERD. BIJGEVOLG KAN DE KATHOLIEKE KERK ZONDER ENIGE<br />
TWIJFEL LEKEN AANSTELLEN VOOR HET VERZEKEREN VAN DE KERKELIJKE DIENSTEN.<br />
De Standaard<br />
25/04/2007<br />
Ik juich dit zelfs zeer fel toe als daardoor<br />
ook vrouwen worden toegelaten,<br />
hoewel ik betreur dat ze niet als volwaardige<br />
bedienaren worden aanzien,<br />
want ze mogen niet alle diensten verrichten.<br />
De <strong>Belg</strong>ische bisschoppen vragen dat<br />
de volgende federale regering terzake de<br />
nodige reglementering uitwerkt.<br />
Dit bisschoppelijk verzoek is evenwel<br />
grotendeels zonder voorwerp. Die regeling<br />
bestaat al met de meer dan driehonderd<br />
aangestelde parochieassistenten,<br />
weliswaar als een tijdelijke oplossing.<br />
Ik vrees echter dat het episcopaat de<br />
werkelijke reden van zijn verzoek verdonkeremaant,<br />
namelijk het be houd<br />
van het huidig kader.<br />
Het aantal bedienaren van de roomskatholieke<br />
eredienst wordt toegekend<br />
op basis van een reglementering uit de<br />
napoleontische tijd, waarbij het bevolkingscijfer<br />
als referentie werd genomen<br />
en aanvaard werd dat iedere<br />
inwoner katholiek was. Voor de andere<br />
levensbeschouwingen gelden in principe<br />
hun reële aanhang.<br />
Dit heeft tot gevolg dat de rooms-katholieke<br />
kerk meer dan vierduizend lokale<br />
gemeenschappen bezit, waaraan een<br />
kader van bijna zevenduizend bedienaren<br />
is gehecht, terwijl de protestante, de<br />
orthodoxe, de joodse en de anglicaanse<br />
kerken respectievelijk meer dan 110,<br />
30, 16 en 9 erkende geloofsgemeenschappen<br />
tellen, waaraan 119 protestante,<br />
52 orthodoxe, 41 joodse en 13<br />
anglicaanse bedienaren zijn verbonden.<br />
Voor de niet-confessionele levensbeschouwing<br />
zijn 10 provinciale (en 1<br />
voor het Brussels Hoofdstedelijk Ge -<br />
west), alsook 44 lokale gemeenschappen<br />
erkend, waaraan een kader van<br />
354 personeelsleden is gehecht.<br />
32 JULI-AUGUSTUS 2007
De islam is sinds 1974 erkend, maar tot<br />
heden werd geen plaatselijke geloofsgemeenschap<br />
erkend en is derhalve<br />
nog geen kader voorzien.<br />
Deze aantallen stroken niet met de<br />
werkelijke representativiteit van de<br />
respectieve religie of levensbeschouwing,<br />
inzonderheid van de katholieke<br />
eredienst. Ook de Commissie van<br />
Wijzen, die in november 2006 een lijvig<br />
verslag publiceerde over de financiering<br />
van de bedienaren van de erediensten,<br />
kwam tot de vaststelling dat de<br />
huidige verdeling van de beschikbare<br />
middelen (en dus kader) niet kan worden<br />
gerechtvaardigd wegens de diversiteit<br />
en de incoherentie van de onderliggende<br />
kwantitatieve verhoudingen.<br />
In de periode van het ‘rijke roomse<br />
leven’ kon de begunstiging van de<br />
katholieke kerk nog enigszins geargumenteerd<br />
worden, maar nu is met de<br />
secularisering van onze maatschappij<br />
het aantal katholieken evenwel sterk<br />
geslonken. Op basis van recent wetenschappelijk<br />
onderzoek schommelt de<br />
aanhang van de rooms-katholieke religie<br />
tussen 50 en 65 procent, terwijl de<br />
vrijzinnig hu<strong>man</strong>istische levensbeschouwing<br />
bij een vijfde tot een kwart van de<br />
bevolking aantrekkingskracht heeft. De<br />
cijfers voor de kleinere erediensten liggen<br />
tussen de 0,1 en 1,8 procent.<br />
De volgende federale regering moet<br />
tegemoet komen aan het gerechtvaardigde<br />
verzoek van het <strong>Belg</strong>isch episcopaat<br />
om leken aan te stellen als bedienaren<br />
van de eredienst, maar tezelfdertijd<br />
en vooral werk maken van de gelijke<br />
behandeling van de erkende levensbeschouwingen.<br />
De volgende federale<br />
regering is derhalve verplicht een alles -<br />
omvattende regeling uit te werken om<br />
alle ongelijkheden en begunstigingen uit<br />
te schakelen, niet alleen op het vlak van<br />
de financiering (kader, wedden en andere<br />
vergoedingen in natura, pensioenen,<br />
de arbeidsrechtelijke bescherming),<br />
maar ook op velerlei andere gebieden,<br />
zoals in het Strafwetboek, het Te Deum,<br />
het protocol en de verlofdagen.<br />
Een specifieke regeling beslissen en<br />
anderen ongemoeid laten, scherpt de<br />
ongelijkheid alleen maar aan.<br />
Een dergelijke algemene regeling is<br />
slechts mogelijk via een samenwerking<br />
met de Gemeenschappen, wat het<br />
uiteraard bemoeilijkt, maar is de enige<br />
weg naar het herstel van de rechtsongelijkheid.<br />
Ik ben ervan overtuigd dat de <strong>Belg</strong>ische<br />
bisschoppen vanuit hun evangelische<br />
inspiratie dit streven naar een legitieme<br />
gelijkheid ten volle zullen steunen.<br />
Michel Magits<br />
erevoorzitter<br />
Unie Vrijzinnige Verenigingen<br />
JULI-AUGUSTUS 2007 33
Actualiteit<br />
PERSBERICHT<br />
Studiedag<br />
over samenwerking tussen<br />
leerkrachten godsdienst en<br />
zedenleer groot succes<br />
INSPECTIES LEVENBESCHOUWELIJKE VAKKEN EN<br />
K.A. ROESELARE ZORGEN VOOR PRIMEUR<br />
OP 10 MEI VOND IN ROESELARE -VOOR DE EERSTE MAAL IN VLAANDEREN- EEN STUDIEDAG<br />
PLAATS ROND SAMENWERKING TUSSEN DE LEERKRACHTEN VAN DIVERSE GODSDIENSTEN EN NIET-<br />
CONFESSIONELE ZEDENLEER IN HET GEMEEN SCHAPS ONDERWIJS.<br />
Levensbeschouwelijke samenwerking<br />
Leerlingen van het Officiëel Onderwijs,<br />
(gemeenschaps-, provinciaal en stedelijk<br />
onderwijs) hebben de keuze tussen verschillende<br />
levensbeschouwingen: 2 lesuren<br />
cursus niet-confessionele zedenleer (vrijzinnig<br />
hu<strong>man</strong>isme) of één van de 6 erkende<br />
godsdiensten (anglicaans, islamitisch, is -<br />
raëlitisch, katholiek, orthodox, protestants).<br />
De verschillende inspecties van deze vakken<br />
overleggen reeds jaren onderling in<br />
verband met de wetgeving en de praktische<br />
onderwijsregeling. Nu wederzijds<br />
respect en begrip meer dan ooit gewenst<br />
zijn, wil men nog een stap verder gaan en<br />
de leerkrachten aanzetten tot meer inhoudelijke<br />
samenwerking, zowel door gezamenlijk<br />
deel te nemen aan algemene<br />
schoolprojecten, als door het opzetten van<br />
projecten en gezamenlijke lessen rond<br />
specifieke levensbeschouwelijke thema’s.<br />
Bedoeling is elkaar beter te leren kennen,<br />
elkaar meer te respecteren, maar<br />
ook bewuster om te gaan met de eigen<br />
levensbeschouwing.<br />
Deze verrijkende samenwerking betekent<br />
immers niet dat er gestreefd wordt<br />
naar een samensmelten tot één levensbeschouwelijk<br />
vak. Juist door het wederzijds<br />
contact, echter beperkt zowel qua<br />
frequentie als in tijd, wordt van elk vak<br />
de eigenheid duidelijker gemaakt.<br />
Om deze samenwerking te verduidelijken<br />
en te promoten wil men studiedagen<br />
organiseren waaraan leerkrachten van<br />
alle levensbeschouwingen deelnemen.<br />
K.A. Roeselare<br />
als voorbeeld op eerste studiedag<br />
De eerste studiedag richtte zich tot de<br />
officiële scholen van West-Vlaanderen<br />
en had plaats in Roeselare. Het K.A.<br />
Roeselare nam het grootste deel van de<br />
organisatie op zich.<br />
Een kleine 100 leerkrachten schreven zich<br />
in. Bijna alle inspecties waren aanwezig<br />
(katholieke godsdienst, orthodoxe godsdienst,<br />
islam, niet-confessionele zedenleer<br />
en verontschuldigd wegens ziekte<br />
protestants-evangelische godsdienst).<br />
Eerst verduidelijkten de inspecties kort<br />
hun visie op de samenwerking.<br />
Vervolgens vertelden de leerkrachten godsdienst<br />
en zedenleer van het K.A. Roeselare<br />
– Campus Tant (aso-afdelingen) op welke<br />
wijze zij al meer dan 10 jaar samenwerken.<br />
Enerzijds organiseren ze gezamenlijke<br />
acties (bijvoorbeeld een schrijfactie voor<br />
Amnesty International, deelname aan<br />
schoolwedstrijden), anderzijds gaan ze<br />
samen op pedagogische uitstap en koppelen<br />
dit aan gezamenlijke lessen. Naast algemeen<br />
maatschappelijke thema’s (bijvoorbeeld<br />
psychiatrie of de vervolging door de<br />
nazi’s) wordt er ook gewerkt rond de verschillende<br />
levensbeschouwingen zelf. De<br />
leerlingen maken eerst kennis met het verschijnsel<br />
levensbeschouwing (aan de hand<br />
van een quiz) en stellen nadien meerdere<br />
levensbeschouwingen aan elkaar voor. Ten<br />
slotte volgt een ‘Dag van de levensbeschouwingen’:<br />
de leerlingen ontmoeten<br />
vertegenwoordigers van vier of vijf levensbeschouwingen,<br />
op de plaats van eredienst<br />
of in het plaatselijk vrijzinnig centrum.<br />
De leerkrachten getuigden hoe zo een<br />
samenwerking aanvankelijk kan zorgen<br />
voor enige onwennigheid, maar be -<br />
klemtoonden dat, eens je met elkaar<br />
vertrouwd bent, je elkaar kan aanvullen<br />
en op elkaar inspelen, wat het lesgeven<br />
een stuk aangenamer maakt en wat het<br />
ook boeiender maakt voor de leerlingen.<br />
De studiedag wou echter meer bieden<br />
dan enkel mooie woorden. In de namiddag<br />
maakten de aanwezige leerkrachten<br />
zelf een verkorte versie mee van zo’n<br />
‘Dag van de levensbeschouwingen’ en<br />
gingen op stap in Roeselare voor een ontmoeting<br />
met een katholiek priester (in de<br />
Sint-Godelieve-kerk), een vrijwilliger uit<br />
de protestantse kerkraad (in het protestantse<br />
kerkje in de Jan Mahieustraat), 2<br />
moreel consulenten (in het pas geopende<br />
Centrum Morele Dienstverlening in de<br />
Godshuizenlaan) en een aantal leden van<br />
de moslimgemeenschap (in de moskee<br />
in de Spinnerstraat). Na een uiteenzetting<br />
door de vertegenwoordiger, volgde telkens<br />
een kritische vragenronde.<br />
Succes en voorbeeldfunctie<br />
De leden van de inspecties spreken over<br />
een geslaagde studiedag.<br />
De aanwezige leerkrachten stelden concrete<br />
vragen aan de leerkrachten van het K.A.<br />
Roeselare, maakten interessante opmerkingen<br />
en namen enthousiast deel aan de ontmoetingen<br />
met de vertegenwoordigers van<br />
de verschillende levensbeschouwingen.<br />
Er wordt dan ook al gedacht aan een<br />
soortgelijke studiedag voor het Gemeen -<br />
schapsonderwijs Oost-Vlaanderen.<br />
Het echte succes zal natuurlijk bepaald<br />
worden door de mate waarin de leerkrachten<br />
aan de slag zullen gaan met de ideeën<br />
bijeengesprokkeld op deze eerste interlevensbeschouwelijke<br />
studiedag en dus de<br />
mate waarin de scholen effectief zullen<br />
overgaan tot vormen van samenwerking in<br />
de lessen godsdienst en zedenleer.<br />
De inspecties zijn ervan overtuigd en de<br />
leerkrachten van het K.A. Roeselare be -<br />
amen dat het goede voorbeeld van leerkrachten<br />
bijdraagt tot de levensbeschouwelijke<br />
verdraagzaamheid bij de leerlingen<br />
en dus tot een verdraagzame samenleving.<br />
Paul Gordyn<br />
leraar zedenleer K.A. Roeselare<br />
34 JULI-AUGUSTUS 2007
OPINIESTUK<br />
Het hoofddoekendebat:<br />
en wat zouden<br />
de moslima’s ervan denken?<br />
Of ex-moslima’s?<br />
Actualiteit<br />
HET BEGON MET DE REDE VAN TOM LANNOYE OVER HET VERBOD VOOR MOSLIMA’S OM IN<br />
ANTWERPEN NOG LANGER EEN HOOFDDOEK TE DRAGEN BIJ HET UITOEFENEN VAN BEPAALDE OVER-<br />
HEIDSFUNCTIES. DAAROP REAGEERDE ETIENNE VERMEERSCH. WAAR LANNOYE DE BESLISSING OP<br />
ZICH AANVALT, LEGT VERMEERSCH UIT WAAROM ZE IN EEN SECULIERE STAAT PERFECT VERDEDIG-<br />
BAAR IS. DAN WERD DE DISCUSSIE DOOR ANDEREN OPGENOMEN EN OPENGETROKKEN. PLOTS<br />
GING HET NIET MEER OVER HOOFDDOEKEN MAAR OVER WIE DE WIJSHEID IN PACHT HAD, WIE HET<br />
VERDRAAGZAAMST IS EN WIE DE EZELSOREN MOET DRAGEN. DAT HELPT ONS EN DE MOSLIMS DIE<br />
HET DE LAATSTE TIJD AL ERG GENOEG TE VERDUREN GEHAD HEBBEN, GEEN STAP VOORUIT.<br />
GELUKKIG ZETTE ETIENNE VERMEERSCH AL HET ÉÉN EN ANDER RECHT.<br />
Eerst en vooral verheug ik mij dat<br />
een krant voor een discussie die zo<br />
belangrijk is voor het samenleven<br />
ruimte vrijgeeft. Uitwisseling van<br />
opvattingen, discussie hierover…, het<br />
kan alleen maar het vormen van opinies,<br />
het in vraag stellen ervan, het<br />
toetsen aan de realiteit (zowel aan die<br />
van zichzelf als aan die van de ander)<br />
verdiepen. En het vrije woord daar zijn<br />
we toch voor?<br />
Toch mis ik iets in de oorspronkelijke<br />
hoofddoekendiscussie: waar zijn de<br />
overtuigde moslima’s die uitleggen<br />
waarom ze geen hoofddoek dragen?<br />
Waar zijn de ex-moslima’s die ageren<br />
tegen het dragen van de hoofddoek?<br />
Waarom komen zij niet aan het woord?<br />
Ik hoor het u al denken: ze moeten ook<br />
maar een bijdrage insturen. Waarvan<br />
akte.<br />
“Als alle jonge gehoofddoekte vrouwen<br />
die ik persoonlijk ken felgebekt<br />
zijn, en de meesten onder hen militant<br />
feministisch, dan vind ik dit relevanter<br />
dan dat de hoofddoek ‘objectief’<br />
zou verwijzen naar een slavernijverleden.”,<br />
schrijft Tom Naegels. En ik<br />
zou daarop kunnen zeggen:<br />
“Als alle jonge én oude ex-moslima’s<br />
die ik persoonlijk ken felgebekt zijn,<br />
en zonder uitzondering militant feministisch,<br />
en bovendien het wettelijk<br />
verbod op het dragen van hoofddoek<br />
in openbare ambten onvoorwaardelijk<br />
steunen, dan vind ik dit relevanter dan<br />
het toelaten van de hoofddoek in<br />
naam van een pluralistische of multiculturele<br />
samenleving.”<br />
We kunnen allemaal om beurten net<br />
zoveel vertellen wat we willen.<br />
Diegene die het hardst kan roepen en<br />
het wildst om zich heen kan slaan zal<br />
de anderen wel stil krijgen. De welgekende<br />
macht, van welke orde ook en<br />
de daaruit voortvloeiende gezagsargumenten<br />
waar ieder van ons wel<br />
eens gebruik zal van gemaakt hebben.<br />
In de kleuterklas bijvoorbeeld.<br />
De hele discussie over het dragen van<br />
een hoofddoek is intussen zo gevoelsgeladen<br />
geworden dat een sereen<br />
debat onmogelijk lijkt. Ik aanvaard<br />
echt wel dat er moslima’s zijn die de<br />
hoofddoek dragen uit oprechte overtuiging<br />
en waarachtige vroomheid,<br />
maar er zijn er zeker anderen die verplicht<br />
worden of voor wie de sociale<br />
druk erg groot is zodat ze niet anders<br />
durven.<br />
Wanneer mensen (m/v) openlijk verklaren<br />
dat ze géén moslims genoemd<br />
willen worden, maar dat ze wel<br />
afkomstig zijn uit Iran, Irak, Saudi-<br />
Arabië… worden ze bedreigd met de<br />
dood. Wanneer jonge meisjes van bijvoorbeeld<br />
Algerijnse afkomst in<br />
Frankrijk weigeren een hoofddoek te<br />
dragen, bedreigd worden door hun<br />
broers, vaders, ooms… en wanneer<br />
die dreigingen dan ook nog eens in<br />
daden worden omgezet, dan kunnen<br />
we dat natuurlijk niet toelaten.<br />
Wanneer we zowel in de Franse als de<br />
Angelsaksische literatuur getuigenissen<br />
vinden van vrouwenonderdrukking,<br />
dan speelt het dragen van een<br />
hoofddoek daar altijd in mee en valt<br />
het dus te begrijpen dat ook zonder<br />
verwijzingen naar de Koran of de moslimtraditie,<br />
zowel pro als contra, men<br />
niet alleen aan vroomheid denkt.<br />
Laat ik nu maar eens aan zelfkritiek<br />
doen in plaats van met het vingertje<br />
in de lucht anderen de les te leren.<br />
Wij, westerse feministische hu<strong>man</strong>isten<br />
hebben meestal de reflex om het<br />
recht van de vrouw te verdedigen er<br />
gekleed bij te lopen zoals zij dat zelf<br />
wilt en daarom verdedigen wij de<br />
moslima en haar hoofddoek. Maar in<br />
onze ijver vergeten we dat vele meisjes<br />
en vrouwen in de islamgemeenschap<br />
niet te kiezen hebben en dat<br />
het soms belangrijk is de raad te volgen<br />
van Maryam Namazie, een Britse<br />
van Iraanse afkomst en absolute voorstander<br />
van het wettelijke verbod op<br />
het dragen van hoofddoeken, en de<br />
moed op te brengen mensen te verdedigen<br />
tegen hun gemeenschap en<br />
zichzelf.<br />
JULI-AUGUSTUS 2007 35
Actualiteit<br />
Ik ben er nog altijd niet uit, en geef<br />
dat grif toe: verbieden die hoofddoek<br />
of niet? En verbieden we dan ook het<br />
keppeltje of de pruik van de joodse<br />
vrouwen? En wat dan met de sikhs? En<br />
mogen jongens dan hun baseballpetten<br />
ophouden, want ook een uiting<br />
van verbondenheid? En moeten<br />
gezagsdragers of leidinggevenden<br />
dan hemden met dassen dragen? Of<br />
moeten we lijsten maken van wat<br />
ie<strong>man</strong>d wél mag dragen en wat niet?<br />
Ik haal het alleen maar aan om aan te<br />
tonen dat het niet eenvoudig is. Maar<br />
vooral dat we geen enkele stap dichter<br />
bij een oplossing komen als we<br />
ervan uitgaan dat wij de wijsheid in<br />
pacht hebben en de anderen vermolmde<br />
denkbeelden achterna hollen.<br />
Uiteraard weet ik dat onze samenleving<br />
veranderd is. Uiteraard weet ik<br />
dat vele andere mensen en opvattingen<br />
hier nu leven. Het gaat er niet om<br />
of we dit goed vinden of niet. Het gaat<br />
er om dat we een middel moeten zoeken<br />
om samen te leven. <strong>Niet</strong> ‘naast’<br />
elkaar, maar ‘met’ elkaar. Elkaar aanvaarden,<br />
overtuigd zijn dat de arrogantie<br />
van het eigen gelijk absoluut<br />
niet past, maar tegelijkertijd beseffen<br />
dat we de verworvenheden waarvoor<br />
we -inderdaad hier in het Westengevochten<br />
hebben niet zomaar moeten<br />
opgeven. Daar hoort ook bij dat de<br />
overheid niet mag/kan toelaten dat er<br />
te pas en te onpas aan proselitisme<br />
wordt gedaan. Voor mij is de<br />
Universele Verklaring van de Rechten<br />
van de Mens nog altijd belangrijk<br />
genoeg om na te leven.<br />
Sonja Eggerickx<br />
voorzitter Unie Vrijzinnige Verenigingen<br />
36 JULI-AUGUSTUS 2007
OPINIESTUK<br />
Hoofddoek<br />
Actualiteit<br />
HET BESTUURSAKKOORD VAN ANTWERPEN, WAARBIJ EEN HOOFDDOEKENVERBOD VOOR<br />
PERSONEELSLEDEN BIJ DE STAD ANTWERPEN WORDT INGEVOERD, HEEFT REEDS HEEL<br />
WAT INKT DOEN VLOEIEN. ELECTORALE REDENEN ZIJN DAARAAN WELLICHT NIET VREEMD.<br />
NU START BOVENDIEN EEN GROTE AFFICHECAMPAGNE TEGEN HET BESLUIT VAN HET<br />
ANTWERPS STADSBESTUUR.<br />
De hoofddoek is volgens de traditionele<br />
mosliminterpretatie van goddelijke<br />
oorsprong (Koran, hoofdstuk 3<br />
vers 54). De letterlijke vers "als gij haar<br />
om iets vraagt, vraagt het dan van achter<br />
het gordijn" is evenwel eeuwenlang<br />
bediscussieerd door de islamexegeten,<br />
temeer omdat de Hadith een aantal<br />
tegenstrijdige voorschriften bevat.<br />
De sluier wordt in die visie in verband<br />
gebracht met zowel deugdzaamheid<br />
als met prestige (oorspronkelijk im -<br />
mers verbonden met het onderscheid<br />
tussen vrije vrouwen en slavinnen).<br />
Die interpretatiestrijd en de latere opvattingen<br />
over de hoofddoek houdt ons niet<br />
verder bezig. We volstaan met te zeggen<br />
dat de islamitische wereld ook op dit<br />
vlak geen monolithisch blok is.<br />
Voor een vrijzinnig hu<strong>man</strong>ist gaat de<br />
discussie niet over de mogelijke verdrukking<br />
van de vrouw en het feminisme<br />
noch over een eventuele dominante<br />
cultuur, het westers of het islamitisch<br />
denken. Voor de vrijzinnig hu<strong>man</strong>ist<br />
heeft het hoofddoekenverbod ook niets<br />
te maken met de vraag naar integratie,<br />
e<strong>man</strong>cipatie en/of diversiteit.<br />
De vrijheid en de vrije keuze, alsook<br />
het recht op meningsuiting en de vrijheid<br />
van godsdienst of levensbeschouwing<br />
zijn ons inziens het voorwerp van<br />
debat. Deze beginselen zijn grondwettelijk<br />
verankerd en behoren tot de<br />
basisfilosofie van de niet-confessionele<br />
levensbeschouwing.<br />
Bijgevolg kan iedereen in zijn of haar<br />
persoonlijk leven en sociale relaties zich<br />
<strong>man</strong>ifesteren en kleden naar eigen<br />
inzicht en diversiteit. Hoe men zich uit<br />
als private burger op sociaal, politiek of<br />
levensbeschouwelijk vlak gaat nie<strong>man</strong>d<br />
aan. Hier heerst de grootst mogelijke<br />
vrijheid. De burger mag derhalve als<br />
enkeling een hoofddoek dragen.<br />
De vrijzinnigen hebben echter vanaf<br />
1830 voortdurend strijd geleverd om de<br />
scheiding van kerk en staat daadwerkelijk<br />
te verwezenlijken. Vrij traag en zeer<br />
laat is de overheersende invloed van de<br />
meerderheidsgodsdienst op de staat<br />
afgebouwd, hoewel nog een aantal restanten<br />
zijn overgebleven, die aan de<br />
rooms-katholieke kerk nog een zeker<br />
statuut van staatskerk bezorgen (denken<br />
we maar bijvoorbeeld aan het protocol).<br />
Die strijd ging vooral om de neutraliteit<br />
van de overheid.<br />
De overheid moet neutraal zijn en ook<br />
als neutraal overkomen, wat derhalve<br />
tot gevolg heeft dat een drager van<br />
gezag (het weze een ambtenaar, een<br />
magistraat, een leerkracht...) geen vermoeden<br />
van voorkeur voor een of<br />
andere religie of levensbeschouwing in<br />
de uitoefening van zijn gezag mag<br />
doen ontstaan. Dit heeft tot gevolg dat<br />
de openbare macht krachtens het<br />
grondwettelijk principe van de scheiding<br />
tussen kerk en staat geen godsdienstige<br />
noch levensbeschouwelijke<br />
symbolen mag tonen of gebruiken.<br />
Kruistekens of -beelden van de christelijke<br />
religies, keppels van de joodse godsdienst,<br />
hoofddoeken van de islam en fakkels van<br />
de vrijzinnige levensbeschouwing zijn dus<br />
uit de boze in rechtbanken, bij politie -<br />
diensten en in de ambtenarij, zeker als ze<br />
in contact komen met het publiek.<br />
Het respect voor de godsdienstvrijheid<br />
moet wijken voor de plicht van neutraliteit<br />
opgelegd aan de vertegenwoordigers<br />
van het staatsgezag.<br />
Bovendien primeert in onze democratie<br />
de wereldlijke boven de kerkelijke<br />
regelgeving. Deze neutraliteit en de<br />
voorrang van de wereldlijke ordening<br />
waarborgen de gelijkheid tussen de<br />
levensbeschouwingen en die gelijkberechtiging<br />
is de onmisbare voorwaarde<br />
om samen te kunnen leven in onze<br />
multiculturele en multilevensbeschouwelijke<br />
maatschappij.<br />
We betreuren dat de huidige discussie<br />
verschuift naar minder fundamentele<br />
zaken en het debat intellectueel oneerlijk<br />
maakt voor mensen die niet alleen<br />
de regelgeving van de stad Antwerpen<br />
willen verdedigen, maar zelfs willen<br />
uitbreiden tot het gehele land.<br />
Sonja Eggerickx<br />
voorzitter Unie Vrijzinnige Verenigingen<br />
Michel Magits<br />
erevoorzitter<br />
Unie Vrijzinnige Verenigingen De Standaard<br />
31/05/2007<br />
JULI-AUGUSTUS 2007 37
Actualiteit<br />
Voorzitterswissel<br />
Centre d’Action<br />
Laïque<br />
Sonny Van de Steene<br />
consulent-stafmedewerker<br />
OP 17 MAART NAM PHILIPPE GROLLET, NA MEER DAN 19 JAAR VOORZITTER TE ZIJN<br />
GEWEEST VAN HET CENTRE D’ACTION LAÏQUE (CAL), AFSCHEID. PIERRE GALAND<br />
NAM DE FAKKEL OVER. DE VOORZITTERSWISSEL VOND PLAATS IN HET FLAGEY-GEBOUW<br />
TE MIDDEN VAN EEN 300-TAL GENODIGDEN.<br />
Ondanks de eigenheid van het Centre<br />
d’Action Laïque stelde en stelt deze<br />
zich open naar progressieve katholieken,<br />
liberale protestanten en hu<strong>man</strong>istische<br />
islamieten. Dit gebeurde door<br />
middel van een diepgaande dialoog en<br />
acties op basis van gemeenschappelijke<br />
punten. De interlevensbeschouwelijke<br />
dialoog is gebaseerd op de rechten<br />
van de mens. “Ni plus. Ni moins”,<br />
aldus Grollet. Dit impliceert, volgens<br />
Grollet, dat er geen concessies mogelijk<br />
zijn op vlak van gelijkheid en nondiscriminatie,<br />
in het bijzonder van de<br />
vrouw en holebi’s. Evenmin op de vrijheid<br />
van meningsuiting en de scheiding<br />
van kerk en staat.<br />
Grollet wees op enkele maatschappelijke<br />
tendensen, zoals de verkleining van<br />
het sociale weefsel, het toenemende<br />
geweld, extreemrechts…, die een<br />
enorme uitdaging vormen in de toekomst.<br />
PHILIPPE GROLLET EN PIERRE GALAND<br />
In zijn afscheidsrede had Philippe<br />
Grollet het over de e<strong>man</strong>cipatiegolf<br />
die doorheen ons land is getrokken,<br />
waardoor de katholieke hegemonie<br />
afbrokkelde en ons land nu behoort tot<br />
het hoofdpeloton van de seculiere<br />
democratieën. Dit kunnen we volgens<br />
hem besluiten als we kijken naar hoe<br />
de staat, de laatste decennia, met delicate<br />
ethische vragen is omgegaan.<br />
Grollet gaat verder en stelt dat we hier<br />
zeker de rol van de CAL als katalysator<br />
moeten erkennen in het Franstalig<br />
landsgedeelte. Daarbij erkende hij de<br />
rol van politieke inzet, op ieder niveau.<br />
Grollet vatte de politiek die het<br />
Centre d’Action Laïque, reeds vanaf<br />
haar ontstaan in 1969, voerde in vier<br />
woorden samen: pragmatisme, continuïteit,<br />
eenheid en onafhankelijkheid.<br />
Eenheid ondanks alle interne<br />
verschillen: politieke, culturele, territoriale,<br />
wijze van aanpak of interesseveld.<br />
De initiatieven van het Centre d’Action<br />
Laïque hebben bijgedragen aan het<br />
doorbreken van het monopolie dat religieuze<br />
autoriteiten hadden op zingeving<br />
en het morele denken.<br />
Grollet gaf daarop de symbolische fakkel<br />
letterlijk door aan Pierre Galand.<br />
Vanaf heden is hij de voorzitter van het<br />
Centre d’Action Laïque en covoorzitter<br />
van de Centrale Vrijzinnige Raad (CVR).<br />
Pierre Galand startte zijn rede met de<br />
stelling dat vrijzinnigheid een project<br />
voor de mens is. Waarbij vrijzinnigheid<br />
open staat naar de wereld en er haar<br />
waarden uitdraagt. Dit moet op een<br />
sociale en politieke <strong>man</strong>ier vertaald<br />
worden naar iedere mens op onze planeet.<br />
Startend bij ons zelf.<br />
Het is een project dat een alternatief<br />
vormt voor en lijnrecht staat tegenover<br />
dogma’s en fundamentalisme.<br />
Galand gaat verder en zegt dat de vrijzinnigheid<br />
een ambitieus project is<br />
voor vrijheid en vooruitgang. Ze staat<br />
38 JULI-AUGUSTUS 2007
open voor iedereen die zich laat inspireren<br />
door de vrijheid van het denken<br />
en streeft naar de realisatie van een<br />
samenleving gebaseerd op gelijkheid<br />
en solidariteit.<br />
Het vrijzinnig project staat ook open<br />
voor iedereen die samen met ons<br />
streeft naar scheiding kerk en staat,<br />
voor iedereen die strijdt voor een volledige<br />
toepassing van de Verklaring<br />
van de Rechten van de Mens en voor zij<br />
die de gelijkheid van ieder beogen.<br />
Galand benadrukt daarop nog eens dat<br />
de vrijzinnigheid openstaat voor ieder<br />
die wil werken aan een hu<strong>man</strong>e<br />
samenleving.<br />
“… Je vous l’ai dit, la laïcité est un project<br />
pour l’hu<strong>man</strong>ité, elle consiste à<br />
donner du sens, et en ce sens, oui,<br />
nous sommes altermondialistes.”,<br />
aldus Galand.<br />
Galand stelt dat we anderen, die net<br />
als wij streven naar een hu<strong>man</strong>e<br />
wereld, moeten steunen. Samen -<br />
Philippe Grollet<br />
• Geboren te Neuilly-sur-<br />
Seine op 29 december<br />
1950.<br />
• Licentiaat in de Rechten<br />
aan de Université Libre<br />
de Bruxelles (ULB).<br />
• Oudvoorzitter van de Cercle du Libre Examen<br />
van de ULB van 1973-1975.<br />
• Is ingeschreven als advocaat aan de balie in<br />
Brussel vanaf 1975.<br />
• Beheerder van Centre d’Action Laïque sedert<br />
1977.<br />
• Oudvoorzitter van Bruxelles Laïque van 1980<br />
tot 1986.<br />
• Mede-oprichter van het advocatenbureau<br />
Grollet & Associés in februari 1988.<br />
• Was voorzitter van de CAL en covoorzitter<br />
van de CVR van 1988 tot 2007.<br />
• Vicevoorzitter van de SMBG.<br />
werken met gelijkgezinden in Latijns-<br />
Amerika en Afrika, maar ook in Oost-<br />
Europa, het Nabije-Oosten en de landen<br />
rond de Middellandse zee. Samen<br />
strijden voor het verdedigen en promoten<br />
van de vrijzinnige waarden.<br />
De nieuwe CAL-voorzitter vindt ook dat<br />
we ons moeten afvragen waarom<br />
bepaalde zaken, zoals asielzoekers,<br />
een onveiligheidsgevoel dat ervoor<br />
zorgt dat fundamentele rechten in het<br />
gedrang komen, de invloed van<br />
bepaalde religieuze en politieke ideologieën<br />
die de democratische principes<br />
bedreigen…, voorkomen in onze<br />
samenleving. Hoe pakken we deze<br />
zaken aan in ons streven naar een<br />
hu<strong>man</strong>e samenleving?<br />
Galand besluit met “…Projet pour l’hu<strong>man</strong>ité,<br />
la laïcité est donc très exigeante,<br />
mais elle est aussi, pour moi,<br />
un extraordinaire, un magnifique défi à<br />
relever avec le CAL, et bien sûr avec<br />
chacun de vous.”<br />
Pierre Galand<br />
• Geboren te Ukkel op 28 juli 1940.<br />
• Gegradueerde in de Sociale<br />
Wetenschappen (Cardijn<br />
Instituut).<br />
• Licentiaat in de Eco no -<br />
mische Weten schappen aan de Université<br />
Catholique de Louvain (UCL).<br />
• Baccalaureus in de Wijsbegeerte aan de<br />
Université Catholique de Louvain (UCL).<br />
• Gewezen docent aan het Institut Supérieur<br />
de Culture Ouvrière (ISCO).<br />
• Lector en raadgever van de coöperatierector (ULB).<br />
• Van 1967 tot 1996: secretaris-generaal van<br />
Oxfam <strong>Belg</strong>ië.<br />
• Van 1970 tot 1985: voorzitter van het<br />
Nationaal Actiecomité voor de Vrede en de<br />
Ontwikkelingssamenwerking.<br />
• Van 1973 tot 1989: voorzitter van het<br />
Nationaal Comité Chili.<br />
• Van 1975 tot 1990: lid van het Secrétariat<br />
Eén van de gastsprekers was <strong>UVV</strong>voorzitter<br />
Sonja Eggerickx. Zij keek<br />
in haar rede terug op de goede<br />
samenwerking tussen Philippe<br />
Grollet, het Centre d’Action Laïque,<br />
en de Unie Vrijzinnige Verenigingen.<br />
Ze blikte terug op de talrijke gezamelijke<br />
realisaties zoals de wet van<br />
21 juni 2002, de uitdieping van de<br />
morele dienstverlening en het voorlopig<br />
laatste wapenfeit, namelijk de<br />
13 moreel consulenten verbonden<br />
aan de penitentiaire instellingen.<br />
Sonja had het over Philippe le<br />
Laïque, die samen met vrijwilligers<br />
en medewerkers het karakter van<br />
de georganiseerde vrijzinnigheid<br />
heeft bepaald. De <strong>UVV</strong>-voorzitter<br />
bedankte hem voor alle inzet en<br />
verwelkomde en feliciteerde daarop<br />
Pierre Galand als nieuwe voorzitter<br />
van het Centre d’Action Laïque en<br />
covoorzitter van de Centrale<br />
Vrijzinnige Raad. Ze benadrukte de<br />
wens voor een verdere goede en<br />
hechte samenwerking.<br />
International de la Sécurité et de la<br />
Co opération internationale.<br />
• Van 1980 tot 2002: lid van het bureau en<br />
voorzitter gedurende 8 jaar van het Centre<br />
National de Coopération au Développement<br />
(CNCD).<br />
• Van 1982 tot 1985: voorzitter van het Verbin -<br />
dingscomité van de ngo's met de Europese Unie.<br />
• Sinds 1986: voorzitter van de <strong>Belg</strong>isch-<br />
Palestijnse Vereniging.<br />
• Van 1994 tot 2002: voorzitter van het<br />
Nationaal Centrum voor Ontwikkelings -<br />
samen werking (NCOS).<br />
• Sinds 1998: voorzitter van de Wereld -<br />
organisatie tegen Foltering - Europa.<br />
• Sinds 1999: voorzitter van de Association<br />
<strong>Belg</strong>e des Amis du Monde Diplomatique.<br />
• Sinds 2002: voorzitter van de Fondation<br />
Laïcité et Hu<strong>man</strong>isme en Afrique Central.<br />
• Sinds 19 juni 2003: gecoöpteerd senator.<br />
• Sinds 17 maart 2007: voorzitter van het<br />
Centre d'Action Laïque.<br />
JULI-AUGUSTUS 2007 39
Actualiteit<br />
Opening<br />
Antenne Morele<br />
Dienstverlening Mol<br />
Ralf Celen<br />
moreel consulent<br />
WAS HET DE TIJD VAN HET JAAR? ZAT DE OPWARMING VAN DE AARDE ER VOOR IETS<br />
SONJA EGGERICKX<br />
TUSSEN? IK WEET HET NIET MAAR IN ELK GEVAL KONDIGDE 4 MEI 2007 ZICH AAN<br />
ALS WARE HET EEN WARME, ZONNIGE ZOMERDAG.<br />
MET MINDER ZOUDEN WE OOK GEEN GENOEGEN HEBBEN KUNNEN NEMEN. 4 MEI WAS<br />
IMMERS DE DAG DAT DE MOLSE ANTENNE MORELE DIENSTVERLENING (AMD) OFFI-<br />
CIEEL HAAR DEUREN OPENDE.<br />
HOEWEL DEZE ANTENNE REEDS VANAF SEPTEMBER VORIG JAAR IN GEBRUIK WERD<br />
GENOMEN, ACHTTE IK HET NUTTIG OM ER PAS OFFICIEEL MEE NAAR BUITEN TE TREDEN<br />
WANNEER WE ONS PLAATSJE TUSSEN DE ANDERE OVERTUIGINGEN HADDEN GEVONDEN<br />
EN DE MOLLENAAR EEN IDEE HAD WAARVOOR EEN AMD STAAT EN WAT VRIJZINNIG-<br />
HEID NU EIGENLIJK WEL IS.<br />
Alles begon met de kledingzaak<br />
‘Mollig en mooi’ die ‘te huur’<br />
stond in het kleine winkelcentrum<br />
aan het Molse Laar.<br />
Een winkeltje dat door de vele rekken<br />
en ja, zelfs een podium aan de ingang,<br />
veel te klein leek om hier het centrum<br />
van de Molse vrijzinnigheid neer te zetten.<br />
Na enkele bezoeken en wat onderhandelen<br />
met de eigenaars werd een<br />
goede oplossing gevonden. Al het<br />
overtollige werd vakkundig uitgebroken<br />
en zo werd het vroegere winkeltje<br />
omgetoverd tot de mooie Antenne die<br />
ze vandaag de dag is. De centrale ligging<br />
ervan is een enorm pluspunt.<br />
Geleidelijk aan werd aan de uitbouw<br />
gewerkt. Mol had reeds een actieve<br />
HV-werking en ook OVM was jaarlijks<br />
erg actief met de organisatie van een<br />
fakkeltocht en uiteraard het Lente feest<br />
en het Feest Vrijzinnige Jeugd.<br />
Mijn prioriteiten lagen er dan ook bij<br />
een goede verstandhouding met deze<br />
lidverenigingen op te bouwen en hen<br />
met raad en daad te ondersteunen bij<br />
hun activiteiten.<br />
Momenteel vormen ze samen HVV,<br />
maar elk met hun eigen specificiteiten.<br />
40 JULI-AUGUSTUS 2007
JOS GEUENS<br />
RENÉ DE BATIST<br />
RALF CELEN (MET GESCHENK MOLSE LIDVERENIGINGEN)<br />
Gaandeweg groeide deze lidvereniging<br />
en met haar ook de Antenne Morele<br />
Dienstverlening.<br />
De Mollenaar begon zijn weg richting<br />
’t Laar te vinden.<br />
Het was dus tijd om werk te maken van<br />
een officiële opening en de eerste vrijdag<br />
van mei was het dan ook zover. Naar<br />
het goede voorbeeld van grote broer<br />
Herentals opende ook de AMD eerst haar<br />
deuren voor het grote publiek. En<br />
publiek was er zeker. De bezoekers konden,<br />
genietend van een fris drankje,<br />
kennismaken met de Antenne, haar<br />
werking en de lokale lidverenigingen.<br />
Vanuit de Unie waren er heel wat collega’s<br />
met tevens de voorzitter, de secretaris-generaal<br />
en adjunct secretarisgeneraal<br />
present.<br />
Ook meerdere lokale prominenten<br />
maakten er hun opwachting. Onder<br />
hen eresenator Jos Wynickx.<br />
Ter afsluiting van de opendeurdag<br />
volgde een gezellige receptie in de<br />
tegenoverliggende Taverne.<br />
Na speeches van <strong>UVV</strong>-voorzitter Sonja<br />
Eggerickx, bestendig afgevaardigde Jos<br />
Geuens, Mols HVV-voorzitter René De<br />
Batist en mezelf, verbroederden de talrijk<br />
opgekomen genodigden bij een<br />
natje en een droogje, muzikaal bijgestaan<br />
door pianist Bart Lodewijckx.<br />
Voor één keertje lag het centrum van<br />
de vrijzinnigheid recht in hartje Mol.<br />
Wat eens een blinde vlek was heeft nu<br />
een plaatsje gekregen op de Vrijzinnige<br />
kaart.<br />
Hopelijk is hiermee een solide basis<br />
gelegd waarop in de toekomst kan<br />
gebouwd worden aan een mooie en<br />
vrijzinnige regio.<br />
JULI-AUGUSTUS 2007 41
Actualiteit<br />
Feestelijke opening<br />
van het Centrum Morele<br />
Dienstverlening te Jette<br />
Team van het CMD Jette<br />
SONJA EGGERICKX<br />
HET IS ZOVER: HET CENTRUM MORELE DIENSTVERLENING JETTE STAAT OPEN VOOR<br />
GANS DE BEVOLKING.<br />
EN DIT HELE EVENEMENT ZAL ZEKER NIET ONGEMERKT VOORBIJ ZIJN GEGAAN IN JETTE.<br />
OP DINSDAG 15 MEI ’07 NAMEN DE PERSONEELSLEDEN VOOR HET EERST HUN INTREK IN<br />
HET NIEUWE CENTRUM MORELE DIENSTVERLENING (CMD). NA DE MAANDEN VERBOUWEN<br />
EN INRICHTEN KONDEN WE EINDELIJK ONZE INTREK NEMEN IN ONS PAND IN JETTE.<br />
OP 25 MEI IN DE NAMIDDAG HIELDEN WE OPEN DEUR. EENIEDER DIE ONS CENTRUM OOK<br />
EENS VAN DE BINNENKANT WOU BEKIJKEN EN VAN DE GELEGENHEID WILDE GEBRUIK MAKEN<br />
OM MET ONZE WERKING KENNIS TE MAKEN, KREEG RUIM DE TIJD EN UITLEG OM ZICH EEN<br />
GOED BEELD TE VORMEN VAN ONZE DOELSTELLINGEN.<br />
25 mei, ’s avonds, vond er in de<br />
Erasmus Hogeschool Campus Jette een<br />
academische zitting plaats. De aanwezigen<br />
werden warm onthaald door Jean-<br />
Marc Bergiers, de coördinator van de<br />
begeleidingsgroep van het CMD Jette.<br />
De gelegenheidsprekers werden onthaald<br />
en ingeleid door de heer Jean-<br />
Marc Bergiers, coördinator van de<br />
begeleidingsgroep van het CMD Jette.<br />
Mevrouw Sonja Eggerickx, voorzitter<br />
van de Unie Vrijzinnige Ver enigingen,<br />
belichtte de rol van de moreel consulenten,<br />
zeker in een grootstad met zijn<br />
eigen uitdagingen en problemen. Ze<br />
lanceerde er het idee dat tussen de<br />
Franstalige en Nederlandstalige Vrij -<br />
zinnige organisaties leeft om ooit in de<br />
Europese Hoofdstad de droom te realiseren<br />
van een gemeenschappelijk<br />
Euro pees vrijzinnig centrum.<br />
De heer Filip Moeykens, voorzitter van<br />
de Instelling Morele Dienstverlening<br />
Brussel, haalde als bewijs van de goede<br />
samenwerking en de correcte besteding<br />
van de middelen, juist de opening<br />
van dit al lang verwachte centrum aan.<br />
Hij dankte de verschillende overheden<br />
voor hun medewerking, maar wees er<br />
ook dat de infrastructuur en opvangmogelijkheden<br />
over Brussels grondsgebied<br />
nog grote leemten vertoont. Hij deed<br />
dan ook een dringende oproep aan de<br />
diverse overheden om blijvend mee te<br />
werken aan centra waar de vrijzinnige<br />
gemeenschap zich kan vinden.<br />
De heer burgemeester Hervé Doyen liet<br />
zich wegens andere verplichtingen verontschuldigen.<br />
Mevrouw Brigitte De -<br />
pauw, schepen en onder meer verantwoordelijke<br />
voor de erediensten, vertegewoordigde<br />
de Jetse gemeentelijke<br />
overheid. Dat zij voor deze gelegenheid<br />
gevraagd werd, getuigde volgens haar<br />
van de bijzondere ruimdenkendheid<br />
van de vrijzinnige gemeenschap. Voor<br />
haar getuigt dit als uitnodiging tot dialoog<br />
tussen allen levensbeschouwingen<br />
die een evenwaardige behandeling verdienen.<br />
En dit geldt zeker voor die<br />
levensbeschouwing waarvan de basisopdracht<br />
is zich inzetten voor dienstverlening<br />
aan de samenleving.<br />
De heer Guy Vanhengel, minister in de<br />
Brusselse Hoofdstedelijke regering<br />
sprak zijn bezorgdheid uit over de grote<br />
ethische vraagstukken die onder andere<br />
vanuit de geneeskunde op ons afkomen.<br />
Hij wees op de pioniersrol die ons<br />
land de laatste jaren heeft vanuit het<br />
gelijkwaardigheidprincipe en het recht<br />
op zelfbeschikking.<br />
De minister stelt zich echter niet te<br />
tevreden met alleen maar deze huma-<br />
42 JULI-AUGUSTUS 2007
JEAN-MARC BERGIERS<br />
FILIP MOEYKENS GUY VANHENGEL BRIGITTE DEPAUW<br />
ne principes op papier. Hij verwacht<br />
dan ook van instellingen zoals het CMD,<br />
dat ze op professionele wijze de bevolking<br />
dient te helpen deze wetten te<br />
concretiseren. Een CMD kan dit doen<br />
door voor te lichten, te bemiddelen,<br />
tussen te komen en eventueel door te<br />
verwijzen.<br />
De minister geeft het Centrum volgende<br />
boodschap mee: “Vandaag opent het<br />
Centrum Morele Dienstverlening in Jette<br />
zijn deuren. Mogen het een open en<br />
gastvrij huis zijn, waar immer het licht<br />
schijnt, ook in een mens zijn donkerste<br />
levensdagen. Een huis, waar men vrij en<br />
eerlijk wordt geholpen, waar men te<br />
allen tijde écht welkom is, waar men,<br />
onbevangen en in alle eenvoud, gehoor<br />
vindt en wordt bijgestaan.”<br />
HET CMD-TEAM: CHRISTOF DE DEYN, TINE BERBÉ EN GAYA VAN BOVEN<br />
Het hele gebeuren werd muzikaal<br />
opgeluisterd door pianiste Maï Ogawa<br />
van de Muziekacademie Jette.<br />
Na de academische zitting volgde een<br />
verzorgde receptie die werd opgeluisterd<br />
door muziekgroep ‘Bastard Nation’.<br />
Op zondag 27 mei werden dan de deuren<br />
voor iedereen opengezet en dat tijdens<br />
de ‘Met van Jet’. In en rond het CMD organiseerde<br />
we een buurtfeest. Je kon er via<br />
een foto-expositie een zicht krijgen op<br />
onze werking. Wilde je meer weten dan<br />
sloot je aan bij de georganiseerde rondleidingen,<br />
al dan niet in het Jets. Buiten kon<br />
je tijdens een hapje en een drankje<br />
genieten van pianist Michel Jaspar die<br />
samen met Cloé Horry de chansons van<br />
Piaf en Brel lieten herbeleven.<br />
Had je intussentijd zin om model te<br />
staan of jezelf te wagen aan een pen -<br />
tekening dan werd je daarbij geholpen<br />
door de kunstenaars van Beelden storm.<br />
En als echte Faunaten trokken de<br />
Brusselse Open Scouts voor een stadsspel<br />
door Jette. Deelnemers die het liever<br />
hielden bij ‘Journalist voor één dag’<br />
die konden terecht bij HUJO. Zelf een<br />
artikel schrijven, een interview afnemen,<br />
een stripverhaal verzinnen…<br />
meer dan mogelijkheden om je eens<br />
creatief te laten gaan.<br />
Het opzet van dit alles was het grote<br />
publiek de kans te geven om op een ludieke<br />
<strong>man</strong>ier kennis te maken met onze werking.<br />
Temeer eenieder op ons beroep kan<br />
doen, leek het ons goed om onze nieuwe<br />
buren op een <strong>info</strong>rmele <strong>man</strong>ier de kans te<br />
geven om met ons kennis te maken.<br />
Als CMD willen we instaan voor morele<br />
dienstverlening op niet-confessionele<br />
basis. In het CMD kan je onder meer<br />
terecht voor morele bijstand, voor vrijzinnige<br />
plechtigheden en vormingen<br />
rond ethische en maatschappelijke vragen.<br />
Daarnaast vind je er ook allerlei<br />
<strong>info</strong>rmatie en documentatie over<br />
levensbeschouwelijke thema’s alsook<br />
het vrijzinnige verenigingsleven.<br />
MICHEL JASPAR EN CLOÉ HORRY<br />
JULI-AUGUSTUS 2007 43
Actualiteit<br />
<strong>UVV</strong> kleurde roze op<br />
zaterdag 12 mei<br />
Sonny Van de Steene<br />
consulent-stafmedewerker<br />
HET SLOEG IN ALS EEN BOM. DE NIEUWE <strong>UVV</strong>-<br />
CAMPAGNE ‘JE BENT NIET ALLEEN. HOLEBI?<br />
PRAAT EROVER.’ TIJDENS DE BELGIAN LESBIAN<br />
AND GAY PRIDE OP ZATERDAG 12 MEI 2007.<br />
DE LIPPEN VAN DE UNIE VRIJZINNIGE VERENIGINGEN WAREN GEGEERD!<br />
Het begon allemaal ietwat in<br />
mineur. De hemel wist niet echt<br />
wat hij wilde. Stortbui, zon,<br />
motregen, lichte opklaring… Een echt<br />
welles nietes spelletje. Maar de sfeer<br />
zat er bij de deelnemers van de stoet<br />
en de kijklustigen desondanks goed in.<br />
De muziek pompte luidt.<br />
Alle <strong>UVV</strong>-medewerkers, enkele personeelsleden<br />
en 3 ingehuurde eventmodellen,<br />
deelden vlot flyers, in de vorm van<br />
postkaarten, en stikkers uit. Op de postkaarten<br />
stonden 12 lippen, allen in verschillende<br />
flashy kleurcombinaties op zijn<br />
Andy Warhols. Analoog met de postkaart<br />
waren er 6 soorten stikkers met 1 lip op.<br />
Op zowel de achterkant van de postkaarten<br />
als van de stikkers werd duidelijk<br />
gemaakt dat het een initiatief betrof van<br />
de Centra Morele Dienstverlening van de<br />
Unie Vrijzinnige Verenigingen in het teken<br />
van morele bijstand.<br />
De stikkers met de lippen waren zodanig<br />
gegeerd dat na een tijd je overal<br />
mensen zag met stikkers op hun kleding.<br />
Onmiddellijk kon de link gemaakt<br />
worden met onze campagne. Alle <strong>UVV</strong>medewerkers<br />
in de stoet hadden<br />
immers op hun kleding een overvloed<br />
aan stikkers gebracht, terwijl ze rond<br />
een witte cabrio kever cirkelden. De<br />
eventmodellen gingen daarbij een stapje<br />
verder en poogden de aandacht nog<br />
wat meer op een positieve <strong>man</strong>ier naar<br />
de <strong>UVV</strong>-campagne te brengen. Langs de<br />
zijkanten van de kever waren grote lipstikkers<br />
aangebracht. In alle kleuren van<br />
de regenboog. Op de witte motorkap<br />
stond duidelijk een grote fakkel en het<br />
opschrift ‘Unie Vrijzinnige Verenigingen’.<br />
<strong>UVV</strong> was ook vertegenwoordigt op de<br />
<strong>Belg</strong>ian Lesbian and Gay Pride met<br />
een stand. Affiches met de kleurrijke<br />
lippen en het opschrift ‘Je bent niet<br />
alleen. Holebi? Praat erover’ maakten<br />
de associatie met de auto in de stoet.<br />
Op de stand kon iedereen terecht voor<br />
meer <strong>info</strong> over morele dienstverlening,<br />
in de vorm van publicaties en<br />
deskundige uitleg van <strong>UVV</strong>-personeelsleden.<br />
Net voor het einde van de middag<br />
scheen een felle zon. De muziek leek<br />
iets luider te pompen dan in het<br />
begin. Het enthousiasme van alle aanwezigen<br />
was enorm. De aanwezigheid<br />
van de Unie Vrijzinnige Verenigingen<br />
op de <strong>Belg</strong>ian Lesbian and Gay Pride<br />
editie 2007 was een succes. Wanneer<br />
ie<strong>man</strong>d, een holebi in het bijzonder,<br />
wil praten dan weet hij of zij, mede<br />
door deze campagne, dat de moreel<br />
consulenten in de Centra Morele<br />
Dienst verlening er zijn voor hem of<br />
haar.<br />
44 JULI-AUGUSTUS 2007
vzw Roma<br />
krijgt<br />
Arkprijs<br />
Prijs Vrijzinnig<br />
Hu<strong>man</strong>isme<br />
voor Jaap Kruithof<br />
Actualiteit<br />
Sonny Van de Steene<br />
consulent-stafmedewerker<br />
Sonny Van de Steene<br />
consulent-stafmedewerker<br />
DE 57 STE<br />
ARKPRIJS VAN HET VRIJE WOORD<br />
WERD OP WOENSDAG 16 MEI UITGEREIKT<br />
AAN DE ANTWERPSE VZW ROMA IN GALERIE<br />
DE ZWARTE PANTER TE ANTWERPEN.<br />
De jury loofde de culturele eerstelijns -<br />
werking en het sociale draagvlak dat<br />
de vzw heeft uitgebouwd in een verwaarloosde<br />
multiculturele wijk, Bor -<br />
ger hout.<br />
“De vzw heeft daardoor op een spontane<br />
<strong>man</strong>ier alle lagen van de bevolking<br />
betrokken bij de maatschappelijke en<br />
culturele uitwisseling. Ze heeft al die<br />
tijd hoofdzakelijk gesteund op het werk<br />
van vrijwilligers, zonder noemenswaardige<br />
steun van de overheid.”, aldus de<br />
jury.<br />
Sinds 1951 wordt de Arkprijs uitgereikt<br />
en heeft tot doel geëngageerde, eigenzinnige<br />
initiatieven en mensen te<br />
bekronen die tegen de stroom inroeien<br />
en een maatschappelijke meerwaarde<br />
in zich dragen. De Arkprijs is een symbolische<br />
prijs waar geen geldbedrag is<br />
aan verbonden. De naam van de laureaat<br />
wordt gegrift in het zilveren schrijn,<br />
dat in het Letterenhuis-AMVC (Archief<br />
en Museum voor Vlaams Cultuurleven)<br />
bewaard wordt.<br />
Vorig jaar kreeg Marleen Temmer<strong>man</strong><br />
de prijs. Eerder waren Jef Geeraerts,<br />
Hugo Claus, Robbe De Hert, Maurice De<br />
Wilde, Leo Apostel, Tom Lanoye, Ludo<br />
Abicht, Wim distel<strong>man</strong>s, Rik Pinxten,<br />
Christine Van Broeckhoven… reeds laureaten.<br />
Voor meer <strong>info</strong> over vzw Roma:<br />
www.deroma.be<br />
DE HUMANISTISCH-VRIJZINNIGE VER ENIGING (HVV) REIKTE HAAR PRIJS<br />
VRIJZINNIG HUMANISME 2007 UIT AAN PROF. DR. EM. JAAP KRUITHOF. DE UIT-<br />
REIKING VOND PLAATS OP 21 JUNI, DE INTERNATIONALE DAG VAN HET HUMAN ISME,<br />
IN HET ZUIDERPERSHUIS TE ANTWERPEN.<br />
Jaap Kruithof krijgt de Prijs omdat hij<br />
zich gedurende zijn leven actief inzette<br />
en nog steeds inzet voor het vrijzinnighu<strong>man</strong>isme.<br />
In de jaren ’60 was Jaap Kruithof,<br />
samen met wijlen Leo Apostel, initiatiefnemer<br />
voor de oprichting van de<br />
opleiding Moraalwetenschap aan de<br />
toenmalige Rijksuniversiteit van Gent<br />
(RUG) (nu Universiteit Gent). Via deze<br />
opleiding heeft Kruithof enorm veel<br />
mensen opgeleid die de vrijzinnige<br />
waarden hebben verspreid. Hij ging in<br />
zijn cursussen geen taboes uit de weg.<br />
Hij legde ook de nadruk op de sociale<br />
en ecologische kant van het vrijzinnighu<strong>man</strong>isme.<br />
De mens was niet langer<br />
centrum van het heelal.<br />
Kruithof was ook actief betrokken bij<br />
het opstarten van het Hu<strong>man</strong>istisch<br />
Verbond, de voorloper van de<br />
Hu<strong>man</strong>istisch-Vrijzinnige Vereniging.<br />
Hij vertolkte op deze <strong>man</strong>ier, gedurende<br />
decennia, de progressieve, vrijzinnig-hu<strong>man</strong>istische<br />
waarden. Maar ook<br />
vandaag nog laat hij zijn invloed en<br />
zienswijze gelden in onder andere de<br />
publicaties: Het neoliberalisme en Het<br />
hu<strong>man</strong>isme.<br />
JULI-AUGUSTUS 2007 45
Actualiteit<br />
Pleidooi voor<br />
een waardig<br />
levenseinde<br />
NAAR AANLEIDING VAN DE KOMENDE FEDERALE VERKIEZINGEN NAM PROFESSOR DR. WIM DISTELMANS HET INITIATIEF MET DE<br />
VZW ACADEMIE LEVENSEINDE OM EEN NOTA OP TE STELLEN VOOR DE VOLGENDE REGERING. OM EEN WAARDIG LEVENSEINDE VOOR<br />
IEDEREEN TE KUNNEN GARANDEREN ZIJN MEER MIDDELEN NODIG VOOR PALLIATIEVE ZORG EN IS EEN AANPASSING VAN DE EUTHA-<br />
NASIEWET GEWENST. TAL VAN BEKENDE VLAMINGEN WERDEN BEREID GEVONDEN DEZE NOTA TE ONDERTEKENEN. ZE WAREN TAL-<br />
RIJK AANWEZIG OP HET LEVENSEINDE-EVENT OP 29 MEI 2007 IN HET PALLIATIEF DAGCENTRUM TOPAZ TE WEMMEL. ONDER<br />
RUIME PERSBELANGSTELLING BRACHTEN ZE PERSOONLIJKE GETUIGENISSEN EN ONDERTEKENDEN DE VOLGENDE NOTA.<br />
46 JULI-AUGUSTUS 2007
Nota voor de toekomstige regering<br />
Een waardig levenseinde is<br />
geen gunst maar een recht<br />
Wij vragen onder andere het volgende:<br />
Geen doorgedreven, zinloos medisch<br />
handelen en therapeutische hardnekkigheid<br />
die bovendien massaal veel<br />
geld kost wat beter besteed wordt<br />
aan zorg.<br />
Voldoende financiële middelen voor<br />
palliatieve zorg.<br />
We vragen een verhoging van het<br />
jaarlijks budget met 20 miljoen euro.<br />
In eerste instantie voor de Rust- en<br />
Verzorgingsinstellingen (rvt’s) en de<br />
dagcentra.<br />
We ondersteunen de verbijsterende<br />
conclusie van het eindrapport (2005)<br />
van de Federale Evaluatiecel Pallia -<br />
tieve Zorg:<br />
“Men kan zich vragen stellen bij een<br />
samenleving die geen enkele beperking<br />
oplegt aan het aantal behandelingen<br />
dat men patiënten mag aanbieden,<br />
ook al leiden die niet tot<br />
resultaten, terwijl men wél het budget<br />
voor palliatieve zorg zeer sterk<br />
beperkt.”<br />
Bespreekbaarheid van een aanpassing<br />
van de euthanasiewet.<br />
Onder andere wegwerken van de discriminatie<br />
van minderjarige wilsbekwamen,<br />
een geldige wilsverklaring niet<br />
alleen bij coma maar ook bij onherroepelijke<br />
aangetaste hersenfuncties,<br />
doorverwijsplicht voor artsen die geen<br />
euthanasie willen toepassen (of geen<br />
ervaring hebben met palliatieve zorg).<br />
Een financiële vergoeding voor<br />
(LEIF)artsen die optreden als verplichte<br />
2 de arts bij een verzoek naar euthanasie.<br />
Voldoende financiële middelen voor<br />
wetenschappelijk onderzoek ter<br />
ondersteuning van een waardig<br />
levenseinde.<br />
Verplichte opleiding in zorg rond het<br />
levenseinde in het basiscurriculum<br />
van artsen.<br />
Het vermijden van een tegenstelling<br />
tussen euthanasie en palliatieve zorg,<br />
als zou het hier gaan om een of/of<br />
verhaal. Vanuit de zorg gedacht en<br />
vanuit de bekommernis om een mild<br />
levenseinde, blijven beide evenwaardige<br />
keuzes van zwaar zieke patiënten.<br />
Dat we geen pensenkermissen meer<br />
moeten houden.<br />
Met de Academie Levenseinde vzw,<br />
de ondertekenaars,<br />
Dora van der Groen, Tom Bar<strong>man</strong>,<br />
Julien Vrebos, Warre Borg<strong>man</strong>s, Paula<br />
Semer, Bart Peeters, Stijn Peeters,<br />
Tine Embrechts, Jef Vermassen, Rik<br />
Torfs, Johan Verminnen, Bo Decramer,<br />
Kathy Lindekens, Réginald Moreels,<br />
Marijn Devalck, Hugo Claus, Josse de<br />
Pauw, Stef Bos, Kurt Defrancq, Dirk<br />
Van Duppen, Her<strong>man</strong> Schuere<strong>man</strong>s,<br />
Mieke Verdin, Janine Bischops, Geert<br />
Hoste, Vic Anciaux, Anne Provoost,<br />
Marleen Merckx, Jamal Boukhriss,<br />
Vincent Rouffaer, Christine Van<br />
Broeckhoven, Frank Raes, Rob van<br />
Oudenhoven, Jan Hautekiet, Nicole &<br />
Hugo, Kaat Tilley, Roger De Neef, Dirk<br />
Tuypens, Goedele Liekens, Lydia<br />
Chagoll, Tine Van den Brande, Stijn<br />
Conincx, Michaël De Cock, Tom<br />
Lanoye, Kris Smet, Walter Zinzen, Guy<br />
Mortier, Ben Crabbé, Axel Daeseleire,<br />
Lieve Blancquaert, Catherine Kools,<br />
Peter Rouffaer, Jan Goossens, Leo De<br />
Haes, Her<strong>man</strong> Brussel<strong>man</strong>s, Michiel<br />
Devlieger, Tom Lenaerts, Marc Uytter -<br />
hoeven, Ann Ceurvels, Wim Opbroeck,<br />
Erik Van Looy, Axl Pele<strong>man</strong>, Kristien<br />
Hemmerechts, Koen De Bouw, Hubert<br />
Damen, Sabine De Vos, Tuur De<br />
Weert, Tom Van Dyck, Els Dotter<strong>man</strong>s,<br />
Paul Jambers, Pol Goossens, Leah<br />
Thys, Nic Balthazar, Yasmine, Urbanus<br />
Van Anus, Etienne Vermeersch, Guido<br />
Van der Groen, Kurt Van Eeghem, Jan<br />
Decleir, Tom De Hoog, Peter Van den<br />
Begin, Stany Crets, Herbert Flack,<br />
Bruno Wijnendaele, Chris Lomme…<br />
Academie Levenseinde:<br />
Wim Distel<strong>man</strong>s, Manu Keirse,<br />
Marijke Schoefs, Paul Destrooper,<br />
Raymond Mathys, Colette Raymakers,<br />
Senne Mullie, Etienne De Groot, Tony<br />
De Bondt<br />
Je kan dit document mee ondertekenen<br />
door te klikken op:<br />
www.leif.be/memorandum.html<br />
e<br />
JULI-AUGUSTUS 2007 47
Internationaal<br />
Europese<br />
Hu<strong>man</strong>istische<br />
Federatie<br />
viert drie keer feest<br />
Suzy Mommaerts<br />
penningmeester Europese Hu<strong>man</strong>istische Federatie<br />
Eén jaar, 15 jaar, 50 jaar zijn mijlpalen,<br />
zowel in het leven van<br />
een mens als in het bestaan van<br />
een vereniging. De Europese Huma nis -<br />
tische Federatie (EHF) rekent dit jaar af<br />
met alle drie.<br />
Op dit moment is David Pollock één<br />
jaar voorzitter van EHF. Bereikbaarheid,<br />
deskundigheid en présence kenmerken<br />
de invulling van zijn <strong>man</strong>daat. De<br />
zichtbaarheid van de Federatie nam<br />
aanzienlijk toe, weliswaar dankzij een<br />
weloverwogen en deskundige voorbereiding<br />
die eraan vooraf ging.<br />
In 2006 werd in Toledo The EHF in<br />
Europe, 15th anniversary voorgesteld<br />
aan de pers. De tekst verwoordt de verwezenlijkingen<br />
van de afgelopen 15<br />
jaar. Toch blijven nog steeds een aantal<br />
pijnpunten onopgelost: de kloof tussen<br />
de EU en de burger, het uitblijven van<br />
een grondwettelijk kader, de lobby van<br />
belangengroepen die de scheiding tussen<br />
kerk en staat beschouwen als een<br />
moreel verval, een te snelle evolutie<br />
van de EU, een weinig georganiseerde<br />
vrijzinnige beweging in sommige lidstaten<br />
zoals Polen... Daarom is meer<br />
nodig dan gedrevenheid, idealisme,<br />
overredingskracht, vertrouwen en volharding.<br />
Ter gelegenheid van de 50 ste verjaardag<br />
van het Verdrag van Rome stelde EHF<br />
op 26 maart de European Dream voor.<br />
Via deze publicatie geeft EHF uiting aan<br />
haar wens ooit te kunnen ontwaken in<br />
een Europa waar hu<strong>man</strong>istische waarden<br />
zoals respect, verdraagzaamheid,<br />
vrijheid en democratie de basis vormen<br />
van een harmonisch samenleven. Op 5<br />
juli zal de tekst overhandigd worden<br />
aan Barroso, de voorzitter van de<br />
Europese Commissie.<br />
Er is al veel gezegd en geschreven over<br />
die hu<strong>man</strong>istische waarden. Ze worden<br />
geclaimd door zowat iedereen. Een<br />
goed idee dus om deze waarden niet<br />
alleen te verwoorden maar ze neer te<br />
schrijven in een vademecum voor de<br />
vrijzinnige, de Verklaring van Brussel,<br />
een tekst die door een miljoen mensen<br />
werd ondertekend en als onderdeel<br />
van een bredere Visie voor<br />
Europa op 26 februari in het Europees<br />
Parlement werd overhandigd aan het<br />
Duits Europees voorzitterschap.<br />
Dit alles is niet onopgemerkt voorbijgegaan.<br />
Op hoger Europees niveau<br />
dringt het stilaan door dat men een<br />
niet onaanzienlijke groep vrijzinnigen<br />
niet kan negeren. Belangrijk is het dat<br />
Europese Parlementsleden nog meer<br />
en talrijker dan ze nu doen ingaan<br />
tegen bepaalde invloeden die de<br />
democratische onderbouw van de EU<br />
bedreigen.<br />
De komende periode staan drie belangrijke<br />
evenementen op de agenda.<br />
Ten eerste zal er na de algemene vergadering<br />
van EHF (Turijn, 12 en 13<br />
juni), in samenwerking met IHEU, een<br />
colloquium worden georganiseerd:<br />
Vrij-o n-zinnig Jenoff Van Hulle<br />
NO<br />
Secularism, civil rights and neutrality<br />
of public institutions: comparison of<br />
experiences in an intercultural Europe.<br />
Vier modellen zullen worden besproken,<br />
het Franse, het Nederlandse, het<br />
Italiaanse en het Britse.<br />
Van 3 tot 4 oktober zal in het Europees<br />
Parlement in Straatsburg een conferentie<br />
worden georganiseerd:<br />
Convictions et Cohésion Sociale en<br />
Europe. Gezien het beperkt aantal<br />
plaatsen kan men deze conferentie<br />
slechts op uitnodiging bijwonen.<br />
En ten laatste zal EHF op vraag van en<br />
in samenwerking met de Europese<br />
Commissie in november-december een<br />
colloquium organiseren. Het onderwerp<br />
luidt: La défense des libertés, à<br />
l’épreuve des communautarismes politiques<br />
et religieux. Het dient echter<br />
nog verder uitgewerkt te worden. Meer<br />
hierover in een volgende briefing.<br />
Concluderend kunnen we stellen dat<br />
EHF echt wel een gezicht heeft gekregen.<br />
Iets om te bejoebelen, doch niet<br />
te luid. Veel valt nog te verwezenlijken<br />
vóór die Europese droom werkelijkheid<br />
wordt. Maar waar een wil is, is een<br />
weg. We werken er aan.<br />
Een nieuwe geloofsrage houdt Hollywood in haar greep - The Secret (Het Geheim). Nicole<br />
Kid<strong>man</strong> is één van haar bekendste volgelingen. Allen geloven ze in The Law of Attraction, de<br />
idee dat je eigen realiteit het resultaat is van je denken. De goeroe achter de beweging is de<br />
Australische tv-producer Rhonda Byrne. “The Secret is ontstaan uit een eeuwenlange traditie<br />
van grote denkers, wetenschappers, artiesten en filosofen”, verklaren de aanhangers op hun<br />
officiële website. Een zoveelste mengelmoes van mystiek, spiritualiteit en pseudowetenschap.<br />
<strong>Niet</strong> enkel in de VS is The Secret populair, ook in Europa vinden bijeenkomsten plaats.<br />
48 JULI-AUGUSTUS 2007
Vijf winnaars krijgen elk een verrassingspakket.<br />
Hoe maakt u kans?<br />
Vul snel het kruiswoordraadsel in en stuur het sleutelwoord vóór 23 juli 2007 naar de Unie<br />
Vrijzinnige Verenigingen, Brand Whitlocklaan 87 te 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe of fax het<br />
door op nummer 02/735 81 66. U kan het ook via e-mail aan ons bezorgen: <strong>info</strong>@uvv.be. Met<br />
evenwel vermelding van ‘oplossing kruiswoordraadsel’ en persoonlijke gegevens.<br />
De oplossing verschijnt samen met de namen van de vijf winnaars in het volgende nummer.<br />
VOORNAAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
NAAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
GEBOORTEDATUM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . M V<br />
ADRES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
ANTWOORD:<br />
Oplossing vorig nummer<br />
Het sleutelwoord dat we zochten was<br />
ENGAGEMENT.<br />
Winnaars vorig nummer:<br />
Uit de juiste inzendingen kwamen volgende<br />
vijf winnaars uit de bus:<br />
Troch Nicole uit Brussel<br />
Paerewijck Michel uit Zottegem<br />
Monté Willy uit Meise<br />
Seron Marie-Jeanne uit Sint-Truiden<br />
Buytaert Mieke uit Rijmenam<br />
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19<br />
❏<br />
❏<br />
Zij kregen elk een waardebon van Oxfam-<br />
Wereldwinkels.<br />
Kruiswoordraadsel 4<br />
© Puzzelland.com<br />
JULI-AUGUSTUS 2007 49
Jongeren & Cultuur<br />
Maak samen met<br />
Suske en Wiske<br />
je eigen strip!<br />
Sonny Van de Steene<br />
consulent-stafmedewerker<br />
KALMTHOUT. VILLA VANDERSTEEN. JE KOMT BINNEN EN WORDT BINNEN DE KORTSTE<br />
KEREN LETTERLIJK IN EEN STRIPVERHAAL GEZOGEN. DAAR ZORGT DE DIMENSCOOP, EEN<br />
UITVINDING VAN PROFESSOR BARABAS, VOOR. INDERDAAD WIE WILLY VANDERSTEEN<br />
ZEGT, DENKT AUTOMATISCH AAN SUSKE EN WISKE. ZIJ VORMEN DAN OOK DE<br />
LEIDRAAD DOORHEEN HET SUSKE EN WISKE - KINDERMUSEUM.<br />
Je mag plaats nemen in een<br />
rode zaal. Sus Antigoon, je<br />
weet wel de overoverover…-grootvader<br />
van Suske spookt<br />
er rond. Hij neemt je mee in de<br />
wereld van Suske en Wiske en vertelt<br />
over de makers van de strip.<br />
Antigoon begint bij Willy Vandersteen<br />
en legt daarna uit dat Suske en Wiske<br />
tegenwoordig door een team, Studio<br />
Vandersteen, worden gemaakt, en dit<br />
op de tweede verdieping van het<br />
museum. Het klinkt allemaal spannend<br />
en veel belovend. Eens de uitleg<br />
is gedaan, kan je aan het museumtraject<br />
beginnen. Het is opgebouwd<br />
uit verschillende kamers: de<br />
rode, de groene, de oranje, de gele,<br />
de blauwe en de grijze.<br />
In de rode kamer kan je via een computer<br />
een strippagina maken. Je<br />
maakt je keuze uit 6 beginsituaties,<br />
bijvoorbeeld een pretpark, daarop<br />
kies je een personage, bijvoorbeeld<br />
Suske, jij bepaalt daarop zelf wat<br />
Suske meemaakt. Steeds via een<br />
keuzemenu. Op het einde krijg je dan<br />
je zelfgemaakte pagina uitgeprint.<br />
Je gaat verder. Naar de groene kamer.<br />
Je wordt via de teletijdsmachine naar<br />
een andere tijd geflitst. Je verkleedt<br />
je en bepaalt zelf de achtergrond. Je<br />
50 JULI-AUGUSTUS 2007
Een gesprekje in het Suske en Wiske – Kindermuseum<br />
EEN BEGELEIDER IS TIJDENS EEN<br />
BEZOEK AAN HET MUSEUM<br />
STEEDS IN DE BUURT EN STAAT<br />
JE BIJ MET RAAD EN DAAD. EEN<br />
KORT GESPREKJE MET DE DRIE<br />
K INDERMUSEUMBEGELEIDERS<br />
NATHALIE, MARLEEN EN GUY.<br />
H<br />
“ et museumparcours<br />
begint bij Suske en<br />
Wiske, waarna het opengetrokken<br />
wordt naar Willy<br />
Vander steen. -Het museum<br />
is nu eenmaal het vroegere<br />
huis van hem. Hier leefde<br />
hij.- Om uiteindelijk te<br />
komen bij het stripverhaal<br />
in het algemeen. De kamers<br />
die als thema kleur en compositie<br />
hebben, verwijzen<br />
daarnaar. Dat zijn trouwens<br />
ook zaken die in andere<br />
media belangrijk zijn. Ook<br />
ander kunstvormen komen<br />
in het museum aanbod:<br />
zoals film, dans, muziek…<br />
Kinderen bezoeken de vele<br />
kamers en verwerken alles<br />
wat ze gedaan hebben achteraf<br />
in een atelier. Dit alles<br />
op een voor kinderen zo<br />
aantrekkelijk mogelijke<br />
<strong>man</strong>ier.<br />
We willen de kinderen iets<br />
bijbrengen op een toffe<br />
<strong>man</strong>ier. De meeste kinderen<br />
vinden het hier heel leuk.<br />
Gedurende de drie uur dat<br />
de kinderen hier zijn, horen<br />
we nauwelijks gezucht<br />
omdat ze het te saai zouden<br />
vinden. En is er een kamer<br />
die ze niet leuk vinden, dan<br />
duurt die in het geheel van<br />
het bezoek hoogstens 10<br />
minuten. Ze weten zelf dat<br />
er een volgende kamer<br />
komt, die voor hen misschien<br />
leuker zal zijn. Tijd<br />
om zich te vervelen of te<br />
irriteren hebben de kinderen<br />
niet. Het aanbod is heel<br />
divers. Er is altijd wel iets<br />
dat ze leuk zullen vinden.<br />
Het is hier echter geen pretpark.<br />
De kinderen steken<br />
heel veel op al spelenderwijs.<br />
Sommigen zouden er<br />
het label ‘edutainment’<br />
opplakken.<br />
De job van begeleider is<br />
heel speciaal. Sommige<br />
mensen denken dat we de<br />
gehele dag spelen. Je moet<br />
heel goed met kinderen<br />
kunnen omgaan en creatief<br />
zijn. Het is bij iedere groep<br />
kinderen anders. We leggen<br />
de werking van het museum,<br />
de kamers, uit, begeleiden<br />
tijdens het traject,<br />
helpen…<br />
Ouders zijn vol lof over, de<br />
werking van, het museum.<br />
Zelf bij de verjaardagsfeestjes<br />
waar je enkel het museumgedeelte<br />
hebt en daarna<br />
het feestje, dat niet echt<br />
educatief is op een paar<br />
spelletjes na, zijn ze echt<br />
verbaast van hoeveel de<br />
kinderen opsteken en hoe<br />
hun kind op het museum<br />
reageert. Sommige kinderen<br />
zijn zo enthousiast dat<br />
ze het museum opnieuw en<br />
opnieuw en opnieuw willen<br />
bezoeken of er hun verjaardag<br />
willen vieren.”<br />
kiest alle kledingsstukken, accessoires<br />
en achtergrond zo dat deze kloppen<br />
in de tijd. Bijvoorbeeld een<br />
zwaard en een ridderhelm in de middeleeuwen,<br />
maar geen zwaard en<br />
telefoon in de ruimte.<br />
Je moet even stilstaan, liefst in een<br />
leuke pose en dan wordt een foto<br />
genomen.<br />
Dan is het tijd voor de oranje kamer.<br />
Via het plaatsen van bordjes leer je<br />
hoe een compositie gemaakt wordt<br />
in een stripverhaal. Je hebt grote<br />
voorwerpen en kleine, het is aan jou<br />
om deze op een logische, natuurlijk<br />
aandoende <strong>man</strong>ier te plaatsen. Ook<br />
in de oranje kamer kom je meer te<br />
weten over kleurcompositie. Aan de<br />
hand van twee computerschermen<br />
kan je zien wat een andere kleurkeuze<br />
doet met een beeld.<br />
De gele kamer laat je zien hoe je<br />
JULI-AUGUSTUS 2007 51
Jongeren & Cultuur<br />
tekstballonnen plaatst. Eerst via een<br />
huiskamer waar je zelf plaats kan in<br />
nemen en een tekstballon op de<br />
gepaste plek kan hangen. Even stilstaan<br />
en er volgt opnieuw een foto.<br />
Daarna kan je plaats nemen op vitamientje,<br />
het blauwe autootje. Je<br />
gooit je armen in de lucht, een foto<br />
volgt, waarna je op de computer<br />
tekstballonnen kan toevoegen.<br />
Al deze kamers geven je meer inzicht,<br />
al spelenderwijs, over hoe een strip<br />
opgebouwd wordt. Op een heel leuke<br />
en heel actieve <strong>man</strong>ier. Steeds is er<br />
een begeleider die je bereidwillig helpt<br />
of meer uitleg geeft.<br />
Maar het museum is meer dan dat. In<br />
de blauwe kamer kom je meer te weten<br />
over de persoon Willy Vandersteen. Zijn<br />
oorspronkelijke bureau staat er nog.<br />
Exact zoals in de tijd dat hij er in werkte.<br />
Je kan luisteren via telefoons naar interessante<br />
<strong>info</strong>. Wist je bijvoorbeeld dat<br />
Vandersteen zijn totemnaam in de<br />
scouts ‘Sluwe vos’ was?<br />
In de laatste zaal, de grijze kamer, zie<br />
je alle strips die Willy Vandersteen<br />
gemaakt heeft: Bessy, Suske en<br />
Wiske, Jerom, De Rode Ridder… Per<br />
strip moet je drie vragen oplossen.<br />
Een leuk quizje.<br />
Voor wie?<br />
Het museum is er in de eerste plaats<br />
voor jongeren van 8 tot 12 jaar. Het is<br />
op maat gemaakt voor groepen kinderen.<br />
Dit kunnen klasgroepen zijn van de<br />
2 e en 3 e graad basisonderwijs of groepen<br />
samengesteld door verenigingen,<br />
jeugddiensten, particulieren…<br />
Eerst ga je, met de andere kinderen,<br />
door de kamers en doe je alle<br />
opdrachten met Sus Antigoon als<br />
gids. Daarna volgt een workshop. Je<br />
past de zaken die je geleerd hebt in<br />
de kamers dan toe.<br />
Je kan kiezen uit vier toffe workshops:<br />
de Verhalenmaker, de Tekst o -<br />
graaf, de Decordenker en de Kleur en -<br />
componist.<br />
De Verhalenmaker is voor wie graag<br />
schrijft. Je verzint een leuk verhaaltje<br />
rond één object, plaats of zelfverzonnen<br />
figuurtje. Daarna teken je dit in 3<br />
stripvakken uit.<br />
De Tekstograaf laat je in één stripvak<br />
een ‘gag’ tekenen. Je verzint dus een<br />
leuke mop met een stripfiguur.<br />
In de Decordenker kan je je stripfiguurtje<br />
plaatsen op een leuke achtergrond.<br />
De Kleurencomponist is voor hen die<br />
graag met kleuren werken. Je laat<br />
een stripfiguurtje spreken door middel<br />
van kleuren.<br />
Op het einde van de dag krijg je dan<br />
een koffertje met alles wat je die dag<br />
gedaan hebt erin.<br />
Per groep kunnen minimum 12 kinderen<br />
en maximum 24 deelnemen. Er<br />
kunnen meestal twee groepen tegelijkertijd<br />
ontvangen worden. Vooraf<br />
inschrijven is noodzakelijk. De prijs<br />
per kind bedraagt 2,50 euro. Eén<br />
begeleider per groep is gratis.<br />
52 JULI-AUGUSTUS 2007
Betekent dit nu dat je enkel met<br />
andere leeftijdsgenoten, in schoolverband<br />
naar het museum kan gaan?<br />
Nee hoor. Op vaste dagen zijn er<br />
familiedagen.<br />
Familiedagen<br />
Tijdens de familiedagen kan iedereen<br />
die dit wenst het museumbezoeken.<br />
Dus een volwassene of het gehele<br />
gezin kan op die dagen het Suske en<br />
Wiske – Kindermuseum bezoeken.<br />
Je kan kiezen tussen de voormiddagsessie<br />
(van 9u30 tot 12u30) en de<br />
namiddagsessie (van 14u00 tot<br />
17u00).<br />
Let op! Vooraf inschrijven is steeds<br />
noodzakelijk. Je kan het museum niet<br />
bezoeken zonder afspraak.<br />
Wanneer zijn er familiedagen<br />
in 2007?<br />
Dinsdag 3 juli<br />
Woensdag 4 juli<br />
Zaterdag 7 juli<br />
Zaterdag 25 augustus<br />
Woensdag 29 augustus<br />
Donderdag 30 augustus<br />
Zaterdag 22 september<br />
Zaterdag 20 oktober<br />
Zaterdag 15 december<br />
De prijs bedraagt 2,50 euro per kind<br />
tot 14 jaar en 5,00 euro per persoon<br />
vanaf 14 jaar.<br />
Verjaardagsfeestjes!<br />
Je kan ook je verjaardag vieren in het<br />
museum. Gedurende een 3 uur durend<br />
verjaardagsprogramma, waarbij je<br />
start met het opdrachtenparcours in<br />
het museumgedeelte, kan je met je<br />
vriendjes en vriendinnetjes een heerlijke<br />
dag beleven. Dit kan op woensdagnamiddagen<br />
of weekdagen in de<br />
schoolvakanties, behalve tussen Kerst -<br />
mis en Nieuwjaar (dan is het museum<br />
gesloten). Je moet dan minimum met<br />
12 en maximum met 15 kinderen van<br />
8 tot 12 jaar zijn en met maximum 5<br />
volwassenen. Dit kost 55 euro.<br />
Voor meer <strong>info</strong> en reservatie<br />
Provinciaal Suske en Wiske - Kinder -<br />
museum<br />
Beauvoislaan 98<br />
2920 Kalmthout<br />
T 03 666 64 85 •F 03 666 64 89<br />
<strong>info</strong>@suskewiske.provant.be<br />
www.provant.be/suske&wiske<br />
JULI-AUGUSTUS 2007 53
Wanneer je wellicht<br />
niet meer kan genezen…<br />
JE WORDT GECONFRONTEERD MET EEN ERNSTIGE, LEVENSBEDREIGENDE AANDOENING. JE WIL ZO GOED MOGELIJK BLIJVEN GENIETEN VAN<br />
JE LEVEN. THUISBLIJVEN IS EEN OPTIE. OMRINGD DOOR JE GELIEFDEN. MAAR LEVEN IS OOK AF EN TOE EENS ANDERE OORDEN OPZOEKEN.<br />
TOPAZ IS EEN UITZONDERLIJK OORD, ENIG IN ZIJN SOORT. HET IS EEN PLAATS WAAR ERNSTIG ZIEKE MENSEN, MENSEN MET EEN LEV-<br />
ENSBEDREIGENDE AANDOENING, DRIE DAGEN PER WEEK TERECHTKUNNEN OM EEN ZO AANGENAAM MOGELIJKE DAG TE BE LEVEN, WEG<br />
VAN HUN DAGELIJKSE BESLOMMERINGEN.<br />
TOPAZ BIEDT NIET ALLEEN EEN ONTMOETINGSPLAATS IN EEN HUISELIJKE SFEER, DE ‘GASTEN’ KUNNEN ER OOK STEUN VINDEN BIJ LOTGENOTEN, VRI-<br />
JWILLIGERS EN PROFESSIONELEN. ER WORDEN DIVERSE ACTIVITEITEN EN FACILITEITEN AANGEBODEN DIE VAN DAG TOT DAG KUNNEN VERSCHILLEN.<br />
IN 2007 BESTAAT TOPAZ 10 JAAR. HETDAGCENTRUMKWAMEROPINITIATIEFVANHETUNIVERSITAIR ZIEKENHUIS BRUSSEL. HET<br />
WAS HET EERSTE DAGCENTRUM IN ZIJN SOORT IN BELGIË.<br />
TOPAZ HEEFT HET NIET MAKKELIJK. NAAST FINANCIËLE BIJDRAGEN VANUIT VERSCHILLENDE INSTANTIES IS DE WERKING EN HET<br />
VOORTBESTAAN VAN TOPAZ GEBASEERD OP INDIVIDUELE GIFTEN.<br />
Ook u kan Topaz steunen.<br />
Iedere storting met de vermelding ‘giftnr 44501157 Topaz’ op rekeningnr 375-1007077-05 is meer dan<br />
welkom en wordt uitermate gewaardeerd. <strong>Niet</strong> alleen door de mede werkers van het dagcentrum, maar<br />
bovenal door alle mensen die er verblijven of zullen verblijven.<br />
Vanaf een minimumbijdrage van 30 euro wordt een fiscaal attest voor belangeloze gift gegeven.<br />
VOOR MEER INFORMATIE:<br />
Topaz<br />
Vander Vekenstraat 158 • 1780 Wemmel<br />
tel: 02 456 82 02 - fax: 02 456 82 12<br />
email: topazvub@skynet.be - www.dagcentrum-topaz.be
UNIE VRIJZINNIGE VERENIGINGEN v.z.w.<br />
Provinciale Centra Morele Dienstverlening<br />
BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST<br />
PCMD Brussel<br />
Stalingradlaan 18-20 - 1000 Brussel<br />
T 02 242 36 02 - F 02 242 56 17<br />
cmd.brussel@uvv.be<br />
FEDERAAL SECRETARIAAT<br />
Brand Whitlocklaan 87<br />
1200 Sint-Lambrechts-Woluwe<br />
T 02|735 81 92 - F 02|735 81 66<br />
cmd.federaal@uvv.be<br />
www.uvv.be<br />
PROVINCIE LIMBURG<br />
PCMD Hasselt<br />
A. Rodenbachstraat 18 - 3500 Hasselt<br />
T 011 21 06 54 - F 011 23 55 16<br />
cmd.hasselt@uvv.be<br />
PROVINCIE VLAAMS-BRABANT<br />
PCMD Leuven<br />
Brusselsestraat 78 - 3000 Leuven<br />
T 016 23 56 35 - F 016 20 75 47<br />
cmd.leuven@uvv.be<br />
PROVINCIE ANTWERPEN<br />
PCMD Antwerpen<br />
Jan Van Rijswijcklaan 96 - 2018 Antwerpen<br />
T 03 259 10 80 - F 03 259 10 89<br />
cmd.antwerpen@uvv.be<br />
PROVINCIE OOST-VLAANDEREN<br />
PCMD Gent<br />
Coupure Rechts 4 - 9000 Gent<br />
T 09 233 52 26 - F 09 233 74 65<br />
cmd.gent@uvv.be<br />
PROVINCIE WEST-VLAANDEREN<br />
PCMD Brugge<br />
Jeruzalemstraat 51 - 8000 Brugge<br />
T 050 33 59 75 - F 050 34 51 69<br />
cmd.brugge@uvv.be<br />
Centra Morele Dienstverlening<br />
BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST<br />
CMD Jette<br />
Jetse laan 362 - 1090 Jette<br />
T 02 513 16 33<br />
cmd.jette@uvv.be<br />
PROVINCIE ANTWERPEN<br />
CMD Antwerpen<br />
Breughelstraat 60 - 2018 Antwerpen<br />
T 03 227 47 70<br />
cmd.antwerpenlokaal@uvv.be<br />
CMD Herentals<br />
Lantaarnpad 20 - 2200 Herentals<br />
T 014 85 92 90 - F 014 85 44 39<br />
cmd.herentals@uvv.be<br />
CMD Mechelen<br />
O.-L.-Vrouwestraat 29 - 2800 Mechelen<br />
T 015 45 02 25 - F 015 43 55 19<br />
cmd.mechelen@uvv.be<br />
CMD Turnhout<br />
Begijnenstraat 53 - 2300 Turnhout<br />
T 014 42 75 31 - F 014 42 54 40<br />
cmd.turnhout@uvv.be<br />
PROVINCIE LIMBURG<br />
CMD Genk<br />
Bochtlaan 16 bus 6 - 3600 Genk<br />
T 089 51 80 40 - F 089 51 80 49<br />
cmd.genk@uvv.be<br />
CMD Maasland<br />
Pauwengraaf 63 - 3630 Maasmechelen<br />
T 089 77 74 21 - F 089 77 74 22<br />
cmd.maasmechelen@uvv.be<br />
CMD Tongeren<br />
Vlasmarkt 11 - 3700 Tongeren<br />
T 012 45 91 30 - F 012 45 91 39<br />
cmd.tongeren@uvv.be<br />
PROVINCIE OOST-VLAANDEREN<br />
CMD Aalst<br />
Koolstraat 80-82 - 9300 Aalst<br />
T 053 77 54 44 - F 053 77 97 70<br />
cmd.aalst@uvv.be<br />
CMD Ronse<br />
Zuidstraat 13 - 9600 Ronse<br />
T 055 21 49 69 - F 055 21 66 68<br />
cmd.ronse@uvv.be<br />
CMD Sint-Niklaas<br />
Ankerstraat 96 - 9100 Sint-Niklaas<br />
T 03 777 20 87 - F 03 777 31 64<br />
cmd.sintniklaas@uvv.be<br />
CMD Zottegem<br />
Kastanjelaan 73 - 9620 Zottegem<br />
T 09 326 85 70 - F 09 326 85 73<br />
cmd.zottegem@uvv.be<br />
PROVINCIE VLAAMS-BRABANT<br />
CMD Halle<br />
Molenborre 28/02 - 1500 Halle<br />
T 02 383 10 50 - F 02 383 10 51<br />
cmd.halle@uvv.be<br />
CMD Vilvoorde<br />
Vlaanderenstraat 69 - 1800 Vilvoorde<br />
T 02 253 78 54 - F 02 253 57 87<br />
cmd.vilvoorde@uvv.be<br />
PROVINCIE WEST-VLAANDEREN<br />
CMD Ieper<br />
Korte Torhoutstraat 4 - 8900 Ieper<br />
T 057 23 06 30 - F 057 23 06 39<br />
cmd.ieper@uvv.be<br />
CMD Kortrijk<br />
Overleiestraat 15A - 8500 Kortrijk<br />
T 056 25 27 51 - F 056 25 27 53<br />
cmd.kortrijk@uvv.be<br />
CMD Roeselare<br />
Godshuislaan 94 - 8800 Roeselare<br />
T 051 26 28 20 - F 051 26 28 26<br />
cmd.roeselare@uvv.be<br />
Antennes Morele Dienstverlening<br />
PROVINCIE ANTWERPEN<br />
AMD Mol<br />
Laar 2 bus 3a<br />
2400 Mol<br />
T 014 31 34 24 - F 014 31 34 24<br />
amd.mol@uvv.be<br />
PROVINCIE LIMBURG<br />
AMD Bilzen<br />
Klokkestraat 4 bus 1<br />
3740 Bilzen<br />
T 089 30 95 60 - F 089 56 57 94<br />
amd.bilzen@uvv.be<br />
AMD Sint-Truiden<br />
Kazernestraat 10/001<br />
3800 Sint-Truiden<br />
T 011 88 41 17 - F 011 31 26 45<br />
amd.sinttruiden@uvv.be<br />
Unie Vrijzinnige Verenigingen<br />
www.uvv.be