26.10.2014 Views

Download UVV-info "Niet-Belg zoekt man/vrouw"

Download UVV-info "Niet-Belg zoekt man/vrouw"

Download UVV-info "Niet-Belg zoekt man/vrouw"

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

uvv<br />

ISSN 0772-6627 • Afgiftekantoor Brussel X<br />

Verantwoordelijke uitgever: Sonja Eggerickx<br />

Verschijnt driemaandelijks<br />

2007 - 24 ste jaargang nr. 4 <strong>info</strong><br />

Nt-Blg zkt m/v?


UNIE VRIJZINNIGE VERENIGINGEN VZW<br />

ondernemingsnummer: 408472839<br />

Federaal Secretariaat<br />

Brand Whitlocklaan 87<br />

1200 Sint-Lambrechts-Woluwe<br />

T 02 | 735 81 92<br />

F 02 | 735 81 66<br />

cmd.federaal@uvv.be<br />

www.uvv.be<br />

HOOFDREDACTIE<br />

Anne-France Ketelaer<br />

Marina Van Haeren<br />

REDACTIEMEDEWERKERS<br />

Franky Bussche<br />

Klaas Nijs<br />

Sofie Sfingopoulos<br />

Sonny Van de Steene<br />

Jenoff Van Hulle<br />

LAY-OUT<br />

C&L&J GrafiekGroep<br />

<strong>UVV</strong>-Info<br />

WORDT GRATIS VERSPREID BINNEN DE VRIJZINNIGE GEMEENSCHAP.<br />

DE REDACTIEVAN<strong>UVV</strong>-INFO IS NIET VERANTWOORDELIJK VOOR DE INHOUD<br />

VAN DE DOOR DERDEN GELEVERDE ARTIKELS.<br />

Lid van de Unie<br />

van de Uitgevers van<br />

de Periodieke Pers<br />

CONFORM DE WET TOT BESCHERMING VAN DE PERSOONLIJKE LEVENSSFEER<br />

TEN OPZICHTE VAN DE VERWERKING VAN PERSOONSGEGEVENS (8 DECEMBER<br />

1992) DELEN WIJ U MEE DAT EEN AANTAL VAN UW PERSOONSGEGEVENS<br />

OPGENOMEN WORDEN IN ONS ADRESSENBESTAND.<br />

<strong>UVV</strong> ZAL, ALS HOUDER VAN DIT BESTAND, UW GEGEVENS VERWERKEN IN<br />

HET KADER VAN VOLGEND DOELEIND: VERSPREIDEN VAN PUBLICATIES EN<br />

INTERNE COMMUNICATIE.<br />

OP SCHRIFTELIJK VERZOEK, GERICHT AAN MEVROUW MARINA VAN HAEREN, SECRE-<br />

TARIS-GENERAAL, BRAND WHITLOCKLAAN 87 TE 1200 SINT-LAM BRECHTS -<br />

WOLUWE, KAN U EEN OVERZICHT KRIJGEN VAN DE DOOR <strong>UVV</strong> OVER U OPGESLA-<br />

GEN PERSOONSGEGEVENS. ONJUISTE GEGEVENS VERBETEREN WIJ OP UW VERZOEK.<br />

REACTIES OP DIT NUMMER KAN U STEEDS DOORMAILEN NAAR INFO@<strong>UVV</strong>.BE, DEZE<br />

WORDEN, NA OVERLEG EN GOEDKEURING DOOR DE KERNREDACTIE, GEPLAATST OP<br />

DE WEBSITE BIJ DE RUBRIEK REACTIES VAN DE DESBETREFFENDE <strong>UVV</strong>-INFO.


<strong>UVV</strong>-Info | 24 ste jaargang nr. 4<br />

Juli - Augustus 2007<br />

Verschijnt tweemaandelijks<br />

Verantwoordelijke uitgever: Sonja Eggerickx<br />

Van<br />

de Redactie INhoud<br />

PAGINA<br />

LIEFDE... WE VOELEN HET ALLEN. IEDERE DAG. IN VERSCHIL-<br />

LENDE GRADATIES. SOMS KOMEN WE IEMAND TEGEN, WAARBIJ<br />

HET HART BRANDT, HET HOOFD DUIZELT EN DE GRAAT SIDDERT.<br />

HET KAN HEERLIJK ZIJN, ALS BEANTWOORD, HELS, INDIEN<br />

NIET… HET GEBEURT NIET ELKE DAG DAT WE TEGEN DÉ LIEFDE<br />

AANBOTSEN. IEMAND WAARVAN JE HOUDT. MET HEEL JE HART<br />

EN ZIEL. IEMAND WAARVAN JE NIET WIL SCHEIDEN.<br />

NA EEN TIJD WILLEN SOMMIGE KOPPELS HUN LIEFDE VEREEUWIGD<br />

ZIEN. OPGESCHREVEN. DE ÉÉN OM HET ROMANTISCHE IDEAAL.<br />

DE ANDER OM PRAKTISCHE REDENEN.<br />

LIEFDE IS HEEL MOEILIJK TE VATTEN. CHEMISCHE REACTIES<br />

GETRIGGERD DOOR ZAKEN DIE OMSTANDERS, INCLUSIEF WETEN-<br />

SCHAPPERS, -NOG- NIET KUNNEN VATTEN.<br />

BELGIË IS WELVAREND. HET HEEFT EEN WELVAART DIE ER IN<br />

VELE GEBIEDEN OP DEZE AARDE NIET IS. SOMS TROUWEN<br />

NIET-BELGEN MET BELGEN ENKEL EN ALLEEN OM VAN DE<br />

VOORDELEN VAN DEZE WELVAART TE GENIETEN.<br />

DE OVERHEID PROBEERT SCHIJNHUWELIJKEN AAN TE PAKKEN VIA<br />

ONDER ANDERE OMZENDBRIEVEN EN WETTEN. DE WETGEVER ZEGT<br />

DAT HIJ DE PLICHT HEEFT OM HET HUWELIJK ALS INSTELLING TE<br />

VRIJWAREN EN MISBRUIKEN MOET POGEN TE VOORKOMEN.<br />

DEZE <strong>UVV</strong>-INFO GEEFT ENERZIJDS WEER WAT DE WETTEN EN<br />

OMZENDBRIEVEN INHOUDEN EN TOONT ANDERZIJDS DE GEVOLGEN<br />

ERVAN VOOR DE BETROKKENEN IN HET DAGDAGELIJKSE BESTAAN.<br />

WE LATEN DIVERSE PERSONEN MET HUN ZIENSWIJZEN AAN HET<br />

WOORD.<br />

DE MATERIE IS HEEL COMPLEX. WE WILLEN U ALS LEZER MET<br />

DIT DOSSIER DOEN STILSTAAN BIJ DE ETHISCHE VRAAG: HOE<br />

GAAN WE ALS SAMENLEVING OM MET MENSEN DIE BELG<br />

WILLEN WORDEN EN DAARVOOR EEN BELG ‘GEBRUIKEN’ VIA<br />

HET HUWELIJK OM DIT DOEL TE BEREIKEN. WAAR BEGINT DE<br />

INMENGING VAN DE OVERHEID EN WAAR STOPT ZE?<br />

ZOEKT EEN NIET-BELG ZONDER ENIGE SCHROOM EEN MANNE-<br />

LIJKE OF VROUWELIJKE BELG OM BELG TE KUNNEN WORDEN?<br />

OF WILLEN EEN NIET-BELG EN EEN BELG ENKEL HUN LIEFDE<br />

BEZEGELD ZIEN?<br />

VEEL LEES- EN PEINSPLEZIER MET NT-BLG ZKT M/V?.<br />

Sonny Van de Steene<br />

Van de redactie...........................................................................................3<br />

Dossier: Nt-Blg zkt m/v?<br />

¬ Wetgevend kader schijnhuwelijken - Klaas Nijs ...........................................................4<br />

¬ Cel Schijnhuwelijken - Klaas Nijs .............................................................................6<br />

¬ Interview met Patrick Dewael - Sonny Van de Steene ...................................................8<br />

¬ Het Vlaams Minderhedencentrum (VMC), de 8 en het Comité Ik Wil A Wel over schijnhuwelijken<br />

- Sofie Sfingopoulos ...........................................................................................12<br />

¬ Cultuurgemengde koppels in de praktijk. Interview met Jamila Hamddan Lachkar<br />

- Sofie Sfingopoulos ...........................................................................................16<br />

¬ Portret 1: Gert en Virginia - Sofie Sfingopoulos ..........................................................20<br />

¬ Portret 2: Miriam en Jan - Sofie Sfingopoulos ............................................................22<br />

¬ Portret 3: Christel en Ahmed - Sofie Sfingopoulos.......................................................24<br />

¬ Failan - Klaas Nijs..............................................................................................25<br />

Actualiteit<br />

¬ ‘Voor een menswaardig levenseinde’ - Sonja Eggerickx en Lut Matheussen.......................26<br />

¬ ‘Persvrijheid is geen vodje papier’ - Sonja Eggerickx ...................................................27<br />

¬ ‘Elk scharniermoment zijn unieke plechtigheid’ - Freia DeBuck ......................................28<br />

¬ ‘Nieuwe stap in hu<strong>man</strong>isering <strong>Belg</strong>isch gevangeniswezen’ - Sonja Eggerickx .....................29<br />

¬ ‘Kerk en staat’ - Michel Magits..............................................................................30<br />

¬ ‘Vrouwene<strong>man</strong>cipatie’ - Sonja Eggerickx ..................................................................31<br />

¬ ‘Iedereen gelijk voor de wet’ - Michel Magits ...........................................................32<br />

¬ ‘Studiedag over samenwerking tussen leerkrachten godsdienst en zedenleer groot succes’<br />

- Paul Gordyn ...................................................................................................34<br />

¬ ‘Het hoofddoekendebat: en wat zouden de moslima’s ervan denken? Of ex-moslima’s?’<br />

- Sonja Eggerickx...............................................................................................35<br />

¬ ‘Hoofddoek’ - Sonja Eggerickx en Michel Magits ........................................................37<br />

¬ Voorzitterswissel Centre d’Action Laïque - Sonny Van de Steene .....................................38<br />

¬ Opening Antenne Morele Dienstverlening Mol - Ralf Celen ...........................................40<br />

¬ Feestelijke opening van het Centrum Morele Dienstverlening te Jette - Team van het CMD Jette ...42<br />

¬ <strong>UVV</strong> kleurde roze op zaterdag 12 mei - Sonny Van de Steene ........................................44<br />

¬ vzw Roma krijgt Arkprijs - Sonny Van de Steene ........................................................45<br />

¬ Prijs Vrijzinnig Hu<strong>man</strong>isme voor Jaap Kruithof - Sonny Van de Steene ..............................45<br />

¬ Pleidooi voor een waardig levenseinde ...................................................................46<br />

Internationaal<br />

¬ Europese Hu<strong>man</strong>istische Federatie viert drie keer feest - Suzy Mommaerts .......................48<br />

¬ Vrij-on-zinnig – Jenoff Van hulle.............................................................................48<br />

Kruiswoordraadsel ....................................................................................49<br />

Jongeren en cultuur<br />

¬ Maak samen met Suske en Wiske je eigen strip! - Sonny Van de Steene .........................50<br />

Wanneer je wellicht niet meer kan genezen… .............................54<br />

Info Vrije Universiteit Brussel...............................................................55<br />

Centra Morele Dienstverlening .............................................................56


Dossier<br />

Wetgevend kader<br />

schijnhuwelijken<br />

Klaas Nijs<br />

consulent-stafmedewerker<br />

DE RAAD VAN EUROPA DEFINIEERT HET SCHIJNHUWELIJK ALS EEN “HUWELIJK VAN EEN ONDERDAAN VAN EEN LIDSTAAT OF EEN<br />

ONDERDAAN VAN EEN DERDE LAND, DIE LEGAAL IN EEN LIDSTAAT VERBLIJFT, MET EEN ONDERDAAN VAN EEN DERDE LAND MET ALS<br />

ENIG DOEL DE REGELS BETREFFENDE DE BINNENKOMST EN HET VERBLIJF VAN ONDERDANEN VAN DERDE LANDEN TE MISBRUIKEN<br />

EN VOOR DE ONDERDAAN VAN HET DERDE LAND EEN VERGUNNING TOT VESTIGING OF TOT VERBLIJF IN EEN LIDSTAAT TE VERKRIJ-<br />

GEN.” MEN ZOU HET OOK SIMPELER KUNNEN STELLEN NATUURLIJK: ALS JE ALS NIET-BELG IN HET HUWELIJK TREEDT MET EEN<br />

BELG, MET ALS ENIG DOEL HIERMEE DE BELGISCHE NATIONALITEIT TE VERWERVEN, DAN IS ER SPRAKE VAN EEN SCHIJNHUWELIJK.<br />

MOEILIJK KAN NATUURLIJK OOK EN JURISTEN MOETEN NU EENMAAL HUN BROOD VERDIENEN.<br />

4 JULI-AUGUSTUS 2007


En dat de hele regelgeving rond<br />

schijnhuwelijken niet gemakkelijk<br />

is, blijkt snel. Mensen die trouwen<br />

met ie<strong>man</strong>d van het buitenland, worden<br />

al snel geconfronteerd met een<br />

wet, een aantal KB’s en een divergerende<br />

administratieve praktijk, afhankelijk<br />

van de plaats waar het huwelijk afgesloten<br />

wordt. Een vervelende zaak<br />

waarschijnlijk voor zij die uit liefde een<br />

duurzame juridische band willen aangaan<br />

met hun buitenlandse partner,<br />

maar een noodzakelijk middel om het<br />

instituut van het huwelijk te beschermen<br />

volgens de overheid.<br />

Een huwelijk met internationale aanknopingspunten<br />

is sowieso al geen evidente<br />

zaak. De juridische reglementering<br />

van het huwelijk, zowel op persoonlijk-,<br />

vormelijk- als vermogensvlak<br />

zal aan de hand van internationaal privaatrecht<br />

moeten toegewezen worden<br />

aan één bepaald rechtsstelsel. Dit is<br />

een bijzonder gecompliceerde zaak,<br />

die onder andere het afsluiten van een<br />

huwelijkscontract er niet eenvoudiger<br />

op maakt. In <strong>Belg</strong>ië zijn deze verwijzingsregels<br />

opgenomen in de artikelen<br />

46-53 Wetboek Internationaal Privaat -<br />

recht.<br />

Eenmaal dit obstakel overwonnen, is er<br />

echter een kans dat men nog steeds<br />

niet zomaar kan huwen. Sinds 1 januari<br />

2000 bestaan er immers twee methodes<br />

om schijnhuwelijken tegen te gaan.<br />

De ambtenaar van de burgerlijke stand<br />

heeft een preventieve opdracht in deze<br />

en kan een huwelijk uitstellen of zelfs<br />

weigeren af te sluiten. Het parket gaat<br />

repressief te werk en kan een schijnhuwelijk<br />

nietig laten verklaren voor een<br />

rechtbank. Daarenboven kan de correctionele<br />

rechter ook gevangenisstraffen<br />

of geldboeten opleggen.<br />

De eerste filter bevindt zich dus op het<br />

administratieve niveau, bij de ambtenaar<br />

van de burgerlijke stand, die<br />

bevoegd is huwelijken af te sluiten, en<br />

desgevallend, te weigeren. Hij moet<br />

binnen de twee maanden na aangifte<br />

van het huwelijk beslissen deze al dan<br />

niet te voltrekken. Hij kan hiervoor<br />

voorafgaand een niet-bindend advies<br />

van de procureur inwinnen, of waar<br />

toepasselijk, het dossier laten onderzoeken<br />

door de Cel Schijn huwelijken<br />

(zowel Antwerpen als Gent beschikken<br />

over een dergelijke cel en spelen op dit<br />

vlak een pioniersrol -zie ook elders in<br />

dit nummer). Het dossier moet dan ook<br />

overgemaakt worden aan de Dienst<br />

Vreemdelingenzaken. Tegen deze weigeringsbeslissing<br />

staat wel een beroep<br />

open bij de rechtbank van eerste aanleg,<br />

zetelend zoals in kort geding.<br />

De omzendbrief 10 indicatoren schijnhuwelijk<br />

van de minister van Justitie,<br />

gepubliceerd in het <strong>Belg</strong>isch Staatsblad<br />

op 31/12/1999, geeft een niet beperkend<br />

overzicht van een aantal factoren<br />

die, in combinatie met elkaar, ernstige<br />

vermoedens kunnen doen rijzen dat<br />

het om een schijnhuwelijk gaat. Zo zijn<br />

er enkel evidente indicatoren, zoals<br />

wanneer men elkaar niet verstaat zonder<br />

hulp van een tolk, beiden elkaars<br />

naam niet kennen, er een betaling van<br />

een som geld was voor het huwelijk…<br />

Ook het uitoefenen van prostitutie door<br />

een van beiden of het duurzaam<br />

samenwonen met een ander dan diegene<br />

waarmee men trouwt, worden<br />

beschouwd als ernstige indicatoren van<br />

een schijnhuwelijk.<br />

Eenmaal deze filter gepasseerd,<br />

bestaat er echter nog altijd een kans<br />

dat het huwelijk achteraf nietig wordt<br />

verklaard, op basis van een vordering<br />

door (één van de) echtgenoten zelf,<br />

alle belanghebbende derden of het<br />

Open baar Ministerie. De nietigheidsverklaring<br />

heeft retroactieve werking.<br />

Het huwelijk heeft dus juridisch zogezegd<br />

nooit bestaan en alle gevolgen<br />

die eruit voortvloeiden vallen weg. Het<br />

vermoeden van vaderschap in geval er<br />

kinderen uit het huwelijk zijn voortgekomen<br />

blijft echter wel bestaan en de<br />

nietigverklaring betekent niet de<br />

schrapping van de <strong>Belg</strong>ische nationaliteit<br />

van diegene die <strong>Belg</strong> geworden is<br />

na het huwelijk (op basis van de verklaring<br />

van artikel 16 Wetboek<br />

<strong>Belg</strong>ische nationaliteit).<br />

Buiten de nietigverklaring kunnen<br />

beide personen die een schijnhuwelijk<br />

hebben afgesloten ná 21 februari<br />

2006, echter ook nog veroordeeld worden<br />

tot een gevangenisstraf van 8<br />

dagen tot 2 jaar en een geldboete van<br />

26 tot 250 euro, overeenkomstig de<br />

bepalingen van de wet van 12 januari<br />

2006 tot aanpassing van de wet van 15<br />

december 1980 betreffende de toegang<br />

tot het grondgebied, het verblijf,<br />

de vestiging en de verwijdering van<br />

vreemdelingen. De wet voorziet aparte<br />

straffen voor zij die gewoon een schijnhuwelijk<br />

afsloten, zij die hiervoor geld<br />

ontvingen of zij die daarbij zelfs<br />

geweld gebruikten. Ook pogingen hiertoe<br />

zijn strafbaar.<br />

Dat de overheid de hele problematiek<br />

rond schijnhuwelijken ernstig neemt,<br />

valt dus duidelijk op te maken uit de<br />

verschillende wetgevende initiatieven<br />

hierover. Het maakt het er anderzijds<br />

wel niet gemakkelijker op voor internationale<br />

koppels om in <strong>Belg</strong>ië te<br />

huwen. Wat een gelukkige gebeurtenis<br />

zou moeten zijn, kan zo al snel een<br />

administratieve lijdensweg worden…<br />

JULI-AUGUSTUS 2007 5


Dossier<br />

Cel<br />

Schijnhuwelijken<br />

Klaas Nijs<br />

consulent-stafmedewerker<br />

IN DE STEDENGENT, ANTWERPEN, MECHELEN EN KORTRIJK ZIJN REEDS ENKELE<br />

JAREN ADMINISTRATIEVE CELLEN ACTIEF DIE DE AMBTENAREN VAN DE BURGERLIJKE<br />

STAND MOETEN BIJSTAAN IN HUN TAAK OM SCHIJNHUWELIJKEN OP TE SPOREN.<br />

WANNEER EEN HUWELIJKSAANVRAAG VERDACHT LIJKT, OPENEN DE MEDEWERKERS VAN<br />

DE CEL EEN DOSSIER EN ZULLEN ZIJ EEN ONDERZOEK VOEREN NAAR DE CONCRETE<br />

OMSTANDIGHEDEN DIE BIJ DIT HUWELIJK VAN TEL ZIJN. VAN HUN BEOORDELING<br />

HANGT VAAK EEN WEIGERING OF GOEDKEURING AF VAN ÉÉN VAN DE BELANGRIJKSTE<br />

KEUZES DIE MEN KAN MAKEN IN ZIJN/HAAR LEVEN. HET BELANG VAN HUN ACTIVI-<br />

TEITEN IS DAN OOK NIET GEMAKKELIJK TE OVERSCHATTEN.<br />

De Antwerpse Cel begon als eerste<br />

met haar activiteiten, al<br />

snel gevolgd door de anderen.<br />

Gent richtte haar Cel Schijn -<br />

huwelijken op in 2001 en het snel<br />

groeiend aantal dossiers van deze<br />

twee steden doet vermoeden dat we<br />

een verdere uitbreiding van deze<br />

praktijk zullen zien in de komende<br />

jaren, territoriaal zowel als materieel.<br />

Om aan te tonen hoe groot de toename<br />

van dossiers reeds op dit moment<br />

is: in 2006 werd de Dienst Vreem -<br />

delingen zaken in 5.474 onderzoeken<br />

naar 'verdachte' huwelijken om <strong>info</strong>rmatie<br />

gevraagd, in 2004 waren dat er<br />

nog maar 1.343. Dit jaar werden in<br />

de eerste twee maanden al 2.247<br />

onderzoeken opgestart (1) .<br />

Deze Cellen hebben niet alleen een<br />

preventieve werking om schijnhuwelijken<br />

te voorkomen maar dienen ook<br />

als meldpunt voor mensen die het<br />

slachtoffer zijn geworden van een<br />

schijnhuwelijk of derden die een dergelijk<br />

misdrijf willen aangeven. Als<br />

dusdanig vormen zij een instrument<br />

dat de belangen van de overheid,<br />

derden en slachtoffers dient te bewaken,<br />

zonder deze van de huwende<br />

partijen zelf te vergeten, uiteraard.<br />

Een delicate evenwichtsoefening… en<br />

eentje waarvan de gemoederen al<br />

snel verhit geraken, getuige de vele<br />

reacties die overal te vinden zijn.<br />

<strong>Niet</strong> geheel onlogisch trouwens. Als<br />

verliefd koppel met een gemengde<br />

nationaliteit en een huwelijkswens,<br />

wordt je gedwongen een heel administratief<br />

parcours af te leggen alvorens<br />

je zelfs nog maar aan de eigenlijke<br />

procedure kan beginnen.<br />

Papieren moeten aangevraagd worden<br />

in binnen- en buitenland en voor<br />

je het weet kan je de weg naar het<br />

gemeentehuis blindelings afleggen.<br />

Eénmaal die papierberg beklommen,<br />

is er een grote kans dat je op gesprek<br />

langs moet gaan bij de ambtenaren<br />

van de Cel.<br />

En daar loopt het voor veel mensen<br />

fout. Om na te gaan of je daadwerkelijk<br />

een duurzame liefdesband administratief<br />

bevestigd wil zien door een<br />

huwelijk of eerder op zoek bent naar<br />

een gemakkelijke toegangskaart tot<br />

de <strong>Belg</strong>ische nationaliteit, zullen de<br />

ambtenaren een heleboel vragen<br />

afvuren en de waarachtigheid van je<br />

relatie diepgaand onderzoeken. Daar<br />

horen een heleboel private en in veel<br />

gevallen, minder aangename vragen<br />

bij.<br />

De omzendbrief van 1999 geeft een<br />

aantal indicatoren weer die kunnen<br />

aanduiden dat het om een schijnhuwelijk<br />

gaat, waaronder een gebrekkige<br />

kennis van elkaars personalia een<br />

groot deel van het vermoeden dat het<br />

om een schijnhuwelijk gaat kan vormen.<br />

Men gaat echter meestal nog<br />

dieper in op de omstandigheden van<br />

de relatie, zoals de plaats van ontmoeting,<br />

of men samenwoont, wat<br />

de families denken van de relatie,<br />

maar volgens sommige mensen die<br />

de procedure hebben ondergaan zelfs<br />

hoe het seksleven van de betrokkenen<br />

in elkaar zit, of men veel ex-lieven<br />

heeft gehad… De vraag is of men<br />

hierbij niet gevaarlijk dicht bij de<br />

6 JULI-AUGUSTUS 2007


schending van het privéleven van<br />

deze burgers komt.<br />

Ook het feit dat men hier in een<br />

administratieve procedure terechtkomt,<br />

is niet altijd een voordeel voor<br />

de betrokkenen. De mogelijke subjectiviteit<br />

van de ambtenaar die de aanvraag<br />

moet behandelen, een eventueel<br />

beroep en bijstand door een advocaat<br />

zijn zaken die in een gerechtelijke<br />

procesgang beter omkaderd zijn en<br />

succesvol afgedwongen kunnen worden.<br />

Want als je een advocaat meeneemt<br />

naar ‘een gesprek’ zal het<br />

wederzijds vertrouwen hoogstwaarschijnlijk<br />

niet toenemen, waar dit al<br />

toegestaan is.<br />

En over die mogelijke subjectiviteit<br />

bestaan veel twijfels. Zo wijken de cijfers<br />

van bepaalde steden waar de<br />

Cellen actief zijn fel van elkaar af (zie<br />

elders in dit nummer) en zullen de<br />

interpretaties van bepaalde omstandigheden<br />

die gelijkaardig zijn bij verschillende<br />

koppels anders gezien worden<br />

afhankelijk van het feit of men nu<br />

toevallig bij de een of de andere<br />

ambtenaar was beland. Dit is onvermijdelijk,<br />

maar het is te betreuren dat<br />

er geen externe verificatie bestaat<br />

om deze wenselijke objectiviteit zo<br />

dicht in de praktijk te toetsen en<br />

eventueel af te dwingen.<br />

Het is duidelijk dat er vanuit politieke<br />

en maatschappelijke hoek een verdere<br />

uitwerking gevraagd wordt van het<br />

huidige kader waarbinnen de Cellen<br />

werken. Een objectieve, extern verifieerbare<br />

en aan hoger beroep onderworpen<br />

procedure op tegensprekelijke<br />

basis lijkt hiervoor de meest aangewezen<br />

weg. De huidige omkadering<br />

van de Cellen is te zeer ad hoc en<br />

ondoorzichtig, met alle nefaste gevolgen<br />

vandien. Het recht op huwelijk,<br />

zoals gewaarborgd door artikel 12<br />

Europees Verdrag voor de Rechten<br />

van de Mens, dient hierbij het uitgangspunt<br />

te zijn en de controle moet<br />

restrictief gevoerd worden, met het<br />

oog op de preventie en bestraffing<br />

van misdrijven, niet het voeren van<br />

een vermomde asielpolitiek.<br />

Bron<br />

(1) Cijfers van De Morgen, 09/03/2007<br />

JULI-AUGUSTUS 2007 7


Dossier<br />

Interview met<br />

Patrick Dewael<br />

federaal minister<br />

Binnenlandse Zaken<br />

onder de paarse legislatuur<br />

Sonny Van de Steene<br />

consulent-stafmedewerker<br />

IN EEN DEMOCRATISCH STAATSBESTEL KIEST DE BEVOLKING ZIJN VERTEGENWOORDI-<br />

GERS. VERTEGENWOORDIGERS DIE IN PRINCIPE GEKOZEN WERDEN OMWILLE VAN DE<br />

IDEEËN WAARVOOR ZE STAAN. DEZE VERTEGENWOORDIGERS BESTUREN DAAROP HET<br />

LAND, VIA HET PARLEMENT EN DE REGERING. DE REGERING STIPPELT EEN BELEID UIT.<br />

DIT DEED DE VOORBIJE PAARSE FEDERALE REGERING OOK MET BETREKKING TOT DE<br />

PROBLEMATIEK VAN DE SCHIJNHUWELIJKEN. PATRICK DEWAEL, VOORMALIG FEDERAAL<br />

MINISTER VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN DAARMEE BEVOEGD VOOR HET VREEMDELINGEN-<br />

BELEID, LICHTTE ZIJN VISIE EN BELEID OMTRENT SCHIJNHUWELIJKEN SCHRIFTELIJK TOE.<br />

“Er is geen huwelijk wanneer, ondanks de gegeven formele toestemmingen tot<br />

het huwelijk, uit een geheel van omstandigheden blijkt dat de intentie van<br />

minstens één van de echtgenoten kennelijk niet is gericht op het tot stand<br />

brengen van een duurzame levensgemeenschap, maar enkel op het bekomen<br />

van een verblijfsrechtelijk voordeel dat is verbonden aan de staat van gehuwde.”,<br />

aldus de wettelijke definitie van een schijnhuwelijk in artikel 146 bis B.W.<br />

PATRICK DEWAEL<br />

Waarom moeten schijnhuwelijken tegengegaan<br />

worden?<br />

Schijnhuwelijken hebben tot doel een<br />

legale procedure te misbruiken, voor<br />

doeleinden die vreemd zijn aan het<br />

doel van een huwelijk. Vanuit de vaststelling<br />

dat het misbruiken van het<br />

statuut van het huwelijk, en het daaruit<br />

voorvloeiend verblijfsrechtelijk<br />

voordeel, de <strong>Belg</strong>ische openbare orde<br />

verstoren, dient iedere betrokken<br />

overheid, waaronder dus ambtenaren<br />

van de Burgerlijke Stand, parketten,<br />

de Dienst Vreemdelingenzaken, diplomatieke<br />

en consulaire posten, de<br />

strijd hiertegen aan te binden.<br />

Wat gearrangeerde (en zelfs gedwongen)<br />

huwelijken betreft, dient men te<br />

waken over de naleving van het<br />

beginsel dat partners op een vrije en<br />

ongedwongen wijze hun toestemming<br />

moeten kunnen geven. Tevens<br />

is dergelijke per<strong>man</strong>ente een bijzondere<br />

aandacht nodig om het ontstaan<br />

of de ontwikkeling van netwerken<br />

van mensenhandel, waarbij de huwelijksprocedure<br />

gebruikt wordt voor<br />

migratiedoeleinden, in te dijken.<br />

De verschuiving van zuiver illegale<br />

migratie naar pseudo-legale migratie<br />

is het sterkst merkbaar in het kader<br />

van het fenomeen schijnhuwelijken.<br />

Samen met de visafraude, het misbruik<br />

van het statuut van staatloze en<br />

frauduleuze adopties zijn schijnhuwelijken<br />

de uitdaging voor de <strong>Belg</strong>ische<br />

rechtsstaat op het vlak van de strijd<br />

tegen illegale migratie.<br />

De ambtenaren van de Burgerlijke<br />

Stand, parketten, de Dienst Vreemde -<br />

lingenzaken, diplomatieke en consulaire<br />

posten wijdden dan ook meer en<br />

meer aandacht, tijd en middelen aan<br />

deze fenomenen.<br />

8 JULI-AUGUSTUS 2007


Is er een profiel van de mensen, koppels,<br />

die een schijnhuwelijk aangaan?<br />

Het zou verkeerd zijn om een volledige<br />

gemeenschap of een bepaalde<br />

categorie van personen uit onze<br />

samenleving te stigmatiseren, zelfs al<br />

blijkt dat voornamelijk psychisch en<br />

moreel zwakkeren en mensen die aan<br />

de rand van de maatschappij leven<br />

vaak een gemakkelijk slachtoffer zijn<br />

voor diegenen die een huwelijk wensen<br />

af te sluiten met als enig doel het<br />

bekomen van een verblijfsvergunning.<br />

In 2006 brachten de verschillende<br />

parketten 503 adviezen uit in het<br />

kader van visumaanvragen met het<br />

oog op een gezinshereniging die<br />

werden overgemaakt aan de Dienst<br />

Vreemde lingenzaken. In 45% van<br />

deze adviezen was het parket van<br />

oordeel dat het een schijnhuwelijk<br />

betrof. Een meerderheid van deze<br />

adviezen betrof visumaanvragen<br />

die werden ingeleid door Turkse of<br />

Marokkaanse onderdanen.<br />

Een mogelijke verklaring hiervoor<br />

is dat de grootste groep van onze<br />

huidige allochtone bevolking uitmaken<br />

en dat het landen betreffen<br />

waar de moslimgewoonte van<br />

gearrangeerde huwelijken nog<br />

sterk aanwezig is.<br />

Welke initiatieven werden genomen om<br />

schijnhuwelijken tegen te gaan vanuit de<br />

paarse regering?<br />

De exponentiële stijging van het aantal<br />

onderzoeken bij de verschillende<br />

parketten, het aantal <strong>info</strong>rmatievragen<br />

bij het Bureau Opsporingen van<br />

de Dienst Vreemdelingenzaken en de<br />

terechte aandacht in de pers voor dit<br />

fenomeen, hebben een algemene<br />

bewustwording in de hand gewerkt<br />

die op politiek vlak in een aantal wettelijke<br />

en reglementaire initiatieven<br />

werd vertaald. Dit resulteerde onder<br />

meer in de omzendbrief van 13 september<br />

2005, de wet van 12 januari<br />

2006 en deze van 15 september<br />

2006.<br />

Wat houden deze wetten en omzendbrieven<br />

in?<br />

Reeds enige tijd werd vastgesteld dat<br />

illegale vreemdelingen het statuut<br />

van het huwelijk misbruikten met als<br />

doel er een verblijfsrechtelijk voordeel<br />

uit te halen en aan huwelijksshopping<br />

deden tussen verschillende<br />

<strong>Belg</strong>ische ge meenten, veelal ge -<br />

meenten die minder ervaren waren in<br />

het bestrijden van het fenomeen<br />

schijnhuwelijken.<br />

De omzendbrief van 13 september<br />

2005 legt de ambtenaren van de<br />

Burgerlijke Stand de verplichting op<br />

om elk voornemen tot een gemengd<br />

huwelijk te melden aan de Dienst<br />

Vreem delingenzaken.<br />

De Dienst Vreem delingenzaken<br />

treedt in deze op als meldpunt voor<br />

de lokale besturen en <strong>info</strong>rmeert de<br />

verschillende Burger lijke Standen<br />

over mogelijk eerder ondernomen<br />

huwelijkspogingen. In de praktijk<br />

betekent dit dat de Dienst Vreem -<br />

delingenzaken de huwelijksintentie<br />

van de vreemdeling registreert in<br />

zijn of haar persoonlijk dossier. De<br />

Dienst stuurt daarop de relevante<br />

<strong>info</strong>rmatie binnen de maand naar<br />

de betrokken gemeente.<br />

Indien de vreemdeling later een nieuwe<br />

poging zou ondernemen in een<br />

andere gemeente wordt dit vastgesteld<br />

aan de hand van de oude melding<br />

in het dossier van de betrokken<br />

vreemdeling. Dit feit wordt dan<br />

onmiddellijk aan de gemeente, die de<br />

nieuwe melding stuurde, ter kennis<br />

gebracht. Vanaf 2006 werd in het<br />

kader van deze omzendbrief ook een<br />

eenvormig formulier in gebruik genomen.<br />

Alle gemeenten dienen via eenzelfde<br />

meldingsformulier de Dienst<br />

Vreemde lingenzaken op de hoogte te<br />

brengen.<br />

De wet van 12 januari 2006 betreft de<br />

strafbaarstelling van zowel de poging<br />

tot het afsluiten van een schijnhuwelijk,<br />

als het afsluiten zelf. Deze wet<br />

maakt het mogelijk om (pogingen tot<br />

het sluiten van) schijnhuwelijken te<br />

bestraffen met een geldboete of<br />

gevangenisstraf. Voor het sluiten van<br />

een schijnhuwelijk bijvoorbeeld kan<br />

een gevangenisstraf uitgesproken<br />

worden van 8 dagen tot 3 maanden.<br />

Als er een geldsom betaald werd ter<br />

vergoeding van het sluiten van een<br />

schijnhuwelijk ligt de gevangenisstraf<br />

tussen 15 dagen tot 1 jaar of een<br />

geldboete van 50 tot 250 euro. Komt<br />

er geweld of bedreigingen aan te pas<br />

om ie<strong>man</strong>d te dwingen een schijnhuwelijk<br />

te sluiten dan kan de gevangenisstraf<br />

oplopen van 1 maand tot 2<br />

jaar of een geldboete van 100 tot 500<br />

euro.<br />

JULI-AUGUSTUS 2007 9


Dossier<br />

De wet van 15 september 2006 wijzigt<br />

de bepalingen van de wet van 15<br />

december 1980 betreffende de<br />

gezinshereniging tussen de familieleden<br />

van niet-EU-onderdanen. De<br />

inwerkingtreding van deze laatste is<br />

voorzien voor 1 juni 2007. Vooreerst<br />

werd de minimumleeftijd van de<br />

echtgenoten verhoogd tot 21 jaar,<br />

wanneer het huwelijk pas tot stand<br />

komt nadat de vreemde echtgenoot<br />

<strong>Belg</strong>ië binnenkwam. Dit vanuit het<br />

maturiteits- en onafhankelijkheidsoogpunt<br />

tegenover de familiale druk.<br />

De wetgever stelt hiermee een betere<br />

integratie en het vermijden van<br />

gedwongen huwelijken met als enig<br />

doel het verwerven van een <strong>Belg</strong>ische<br />

verblijfstitel voorop. Daarnaast kan<br />

het verblijfsrecht ingevolge gezinshereniging<br />

geweigerd worden indien<br />

er geen sprake (meer) is van een<br />

effectieve gezinscel, indien de vreemdeling<br />

een gevaar vormt voor de<br />

openbare orde, de openbare veiligheid<br />

of volksgezondheid of indien er<br />

gebruik gemaakt werd van valse<br />

documenten, bijvoorbeeld fraude. Als<br />

laatste wordt het verblijfs‘recht’ ingevolge<br />

gezinshereniging gedurende de<br />

eerste 3 jaren beperkt. De Dienst<br />

Vreemdelingenzaken be schikt hierdoor<br />

over een controleperiode van 3<br />

jaar om na te gaan of de vreemdeling<br />

nog aan de gestelde voorwaarden<br />

voldoet en dient dus pas na 3 jaar<br />

over te gaan tot het verlenen van een<br />

definitieve verblijfstitel. Voorheen<br />

was er maar een controleperiode van<br />

5 maanden.<br />

Kan wanneer een huwelijk als schijnhuwelijk<br />

wordt bestempeld, na het voltrokken<br />

zijn van het huwelijk, de ‘buitenlandse’<br />

partner zijn <strong>Belg</strong>ische nationaliteit<br />

nog kwijtraken?<br />

Op welke <strong>man</strong>ier?<br />

De aanpassing van de snel-<strong>Belg</strong>-wet<br />

voorziet dit wel. Ik heb hier met succes<br />

op aangedrongen. Dit valt echter<br />

volledig onder de bevoegdheid van<br />

de minister van Justitie.<br />

Het huwelijk kan vernietigd worden<br />

door een rechtbank van 1ste aanleg,<br />

waardoor het huwelijk geacht wordt<br />

nooit te hebben bestaan. Waardoor<br />

het ook geen gevolgen in het leven<br />

kan geroepen hebben. De verblijfs -<br />

titel wordt dus ook ingetrokken.<br />

Is de mogelijke strafmaat niet te licht als<br />

je weet dat mensen veel meer geld willen<br />

geven om een schijnhuwelijk aan te<br />

gaan?<br />

De strafmaat is, zoals ik reeds be -<br />

schreef, gediversifieerd. De basisstraf<br />

is inderdaad niet overdreven zwaar,<br />

doch zijn de gevolgen niet te onderschatten:<br />

strafbaarstelling werkt<br />

namelijk een zekere ontradingspolitiek<br />

in de hand. Bovendien hebben<br />

slachtoffers van een gedwongen<br />

huwelijk nu een effectief middel in<br />

handen gekregen om hun rechten te<br />

vrijwaren.<br />

Naast de opgesomde maatregelen<br />

werd er bovendien ook geïnvesteerd<br />

in preventie. Dit op het niveau van de<br />

Burgerlijke Stand, diplomatieke posten<br />

en ambassades. Preventie is nog<br />

steeds beter dan repressie. Repressie<br />

blijft een noodzakelijke stok achter de<br />

deur.<br />

Hoeveel steden hebben een Cel Schijn -<br />

huwelijken? Wat is de rol van een Cel<br />

Schijnhuwelijken?<br />

Een Cel Schijnhuwelijken onder<strong>zoekt</strong><br />

of koppels oprecht zijn in hun huwelijkswens.<br />

De Cel gaat dus na of het<br />

huwelijk niet enkel en alleen bedoeld<br />

is om een verblijfsvergunning te verkrijgen.<br />

De Cellen fungeren hierbij als<br />

filter naar de parketten toe. Ze kijken<br />

of een advies van een parket noodzakelijk<br />

is. Ze zijn ook coördinator en<br />

ervaringsdeskundige, doordat zij met<br />

hun terreinervaring heel snel voelen<br />

of er sprake kan zijn van een mogelijk<br />

schijnhuwelijk. Het bestraffen van<br />

een schijnhuwelijk gebeurt natuurlijk<br />

door de rechterlijke macht.<br />

Enkel Antwerpen en Gent beschikken<br />

over een ‘Cel schijnhuwelijken’ in de<br />

strikte zin van het woord. Deze steden<br />

beschikken over personeel dat exclusief<br />

met deze problematiek belast is.<br />

De reden hiervoor zal hoofdzakelijk<br />

van budgettaire aard zijn.<br />

Maar in diverse andere steden, zoals<br />

Luik, Sint-Gillis, Charleroi, Namen,<br />

Bergen, Mechelen…, bestaan er<br />

tevens diensten waarbij ambtenaren<br />

van de Burgerlijke Stand zich op deze<br />

problematiek toespitsen. Het is dan<br />

één van de taken die de ambtenaren<br />

moeten doen, naast andere.<br />

Op welke <strong>man</strong>ier krijgen de diverse<br />

Cellen Schijnhuwelijken <strong>info</strong>rmatie van<br />

elkaar?<br />

De Cellen krijgen indirect, via de<br />

Dienst Vreemdelingenzaken als doorgeefluik,<br />

<strong>info</strong>rmatie van elkaar. Dit<br />

werd bewerkstelligd via de omzendbrief<br />

van 13 september 2005.<br />

Andere afspraken betreffende gegevensuitwisseling<br />

gebeuren via plaatselijke<br />

initiatieven. In de 19 gemeenten<br />

van Brussel, in de regio’s van<br />

Charleroi, Bergen, Namen en Waals<br />

Brabant zijn er tweemaandelijkse<br />

werkgroepen voor uitwisseling van<br />

<strong>info</strong>rmatie en ervaring.<br />

Op welke <strong>man</strong>ier steunde de paarse regering<br />

en in het bijzonder het ministerie van<br />

Binnen landse zaken de Cellen en de parketten<br />

met betrekking tot schijnhuwelijken?<br />

Eerst en vooral via, zoals ik reeds vermeld<br />

heb, de omzendbrief van 13<br />

september 2005. Daarnaast ook de<br />

strafbaarstelling van schijnhuwelijken.<br />

Ook de <strong>info</strong>rmatiesessies door de<br />

Dienst Vreemdelingenzaken per<br />

gerechtelijk arrondissement steunt de<br />

werking.<br />

Er is een duidelijk verschil tussen steden.<br />

Bijvoorbeeld Antwerpen en Gent. In 2004<br />

opende Antwerpen stad (445.000 inwoners)<br />

742 dossiers en weigerde in 30 procent<br />

van de gevallen het huwelijk te voltrekken.<br />

Gent (225.000 inwoners) opende<br />

dat zelfde jaar 227 dossiers en weigerde<br />

10 procent. (bron: De Standaard online<br />

donderdag 10 november 2005 ‘De illusies<br />

over het schijnhuwelijk’)<br />

Waaraan wijdt u het grote verschil tussen<br />

Gent en Antwerpen?<br />

Het verschil in cijfers ligt niet zo zeer<br />

10 JULI-AUGUSTUS 2007


aan een verschil in aanpak op het<br />

niveau van de Burgerlijke Stand, maar<br />

eerder op het niveau van het parket.<br />

Het lijkt mij noodzakelijk dat het<br />

ministerie van Justitie eenzelfde prioriteit<br />

voor alle parketten hanteert volgens<br />

1 uniforme lijn.<br />

Is er een verschil tussen Vlaanderen,<br />

Wallonië en het Brussels Hoofdstedelijk<br />

Gewest met betrekking tot het beleid<br />

inzake schijnhuwelijken?<br />

Voor zo ver er verschillen zijn, situeren<br />

deze zich op het niveau van het<br />

gerechtelijk arrondissement.<br />

Biedt trouwen in het buitenland, bijvoorbeeld<br />

Frankrijk, een <strong>man</strong>ier om de procedure<br />

te ontwijken?<br />

Andere landen kunnen een verschillende<br />

aanpak inzake het sluiten van<br />

een huwelijk hebben, maar indien het<br />

koppel zich in <strong>Belg</strong>ië wenst te vestigen,<br />

blijven dezelfde voorwaarden<br />

gelden voor het bekomen van een<br />

verblijfsdocument. Een huwelijk moet<br />

in <strong>Belg</strong>ië erkend en tegenstelbaar<br />

verklaard worden. Ook huwelijken die<br />

in het buitenland gesloten werden<br />

kunnen het voorwerp uitmaken van<br />

een onderzoek naar een mogelijk<br />

schijnhuwelijk met een mogelijke<br />

weigering van het visum door gezinshereniging<br />

tot gevolg.<br />

Is er een overkoepelend Europees initiatief:<br />

een wet of meldpunt of een instantie<br />

die de lidstaten doet samenwerken<br />

met betrekking tot de problematiek?<br />

Er bestaat een overkoepelend Europees<br />

initiatief op administratief niveau. Het<br />

betreft een werkgroep waaraan 11<br />

Lidstaten deelnemen en waarin men<br />

het misbruik van administratieve procedures,<br />

zoals schijnhuwelijken, verder<br />

onder<strong>zoekt</strong>. Het doel van deze werkgroep<br />

is het uitwerken van voorstellen<br />

voor Europese maatregelen rond deze<br />

problematieken.<br />

Ik pleit overigens ook voor een<br />

Europese databank, waarin alle voormalige<br />

huwelijksaanvragen vermeld<br />

staan, zodat niet elk land opnieuw<br />

moet beginnen met een tijdrovend<br />

onderzoek naar de beweegredenen<br />

van een potentiële huwelijkskandidaat.<br />

Wat vindt u van een inkomenseis of van<br />

een inburgeringsproef als criteria om<br />

mensen te laten trouwen?<br />

Het recht om te huwen is een fundamenteel<br />

grondrecht, ingeschreven in<br />

de Universele Verklaring voor de<br />

Rechten van de Mens. Het is dus<br />

onbespreekbaar om hieraan inburgerings-<br />

of inkomenseisen te verbinden!<br />

Als liberale minister ijver ik immers<br />

voor een absoluut respect voor de<br />

grondrechten en vrijheden van alle<br />

burgers.<br />

Inburgering is een regionale be -<br />

voegdheid, mijn collega Marino<br />

Keulen levert in dit domein trouwens<br />

uitstekend werk. Het is een verhaal<br />

van rechten en plichten in een multiculturele<br />

samenleving. Integratie zie<br />

ik als één van de belangrijkste plichten.<br />

Vanuit e<strong>man</strong>cipatorische invalshoek<br />

is inburgering de beste <strong>man</strong>ier<br />

om mensen kansen te geven, tegen<br />

marginalisering, tegen marginaliteit.<br />

Ik ben er wel voorstander van om de<br />

toekenning van de <strong>Belg</strong>ische nationaliteit<br />

aan strikte integratievereisten te<br />

onderwerpen: kennis van één van<br />

onze landstalen is hierbij een absoluut<br />

minimum.<br />

De wet van 21 februari 2006 benadert de<br />

problematiek van schijnhuwelijken vanuit<br />

het strafrecht. Waarom op die <strong>man</strong>ier?<br />

Was dit de beste optie?<br />

Indien de <strong>Belg</strong>ische samenleving een<br />

krachtig signaal wenst te geven en<br />

van mening is dat schijnhuwelijken<br />

de openbare orde raken, dan kan dit<br />

signaal enkel als dusdanig via een<br />

strafbaarstelling ingesteld worden.<br />

Het door mij gevoerde beleid heeft<br />

bovendien ook steeds de nodige aandacht<br />

geschonken aan het voorkomen<br />

van het afsluiten van een schijnhuwelijk.<br />

Zoals ik reeds zei: preventie liever<br />

dan repressie.<br />

Wat is het verschil tussen het stereotiepe<br />

beeld van een jonge vrouw die trouwt met<br />

een <strong>man</strong> voor zijn geld en een vreemdeling<br />

die trouwt met een <strong>Belg</strong>ische vrouw<br />

voor een verblijfsvergunning?<br />

Iedereen heeft het recht om met een<br />

partner te huwen volgens zijn/haar<br />

keuze. De individuele vrijheid van de<br />

personen in kwestie staat voorop. De<br />

motieven zijn persoonlijk. Het is pas<br />

wanneer deze motieven de openbare<br />

orde raken, zoals het misbruiken van<br />

een procedure met het oog op het<br />

bekomen van een verblijfsrechterlijk<br />

voordeel, dat de bevoegde instanties<br />

moeten kunnen optreden. We mogen<br />

bovendien ook niet vergeten dat<br />

vreemdelingen die een schijnhuwelijk<br />

afsluiten, vaak slachtoffers maken en<br />

misbruik maken van zwakkeren uit<br />

onze samenleving. We moeten deze<br />

slachtoffers ook de nodige bescherming<br />

kunnen bieden.<br />

Wat kan, volgens u, nog gedaan worden<br />

in de strijd tegen schijnhuwelijken?<br />

De prioriteiten voor de toekomst met<br />

betrekking tot de problematiek van<br />

de schijnhuwelijken liggen volgens<br />

mij in het oprichten van een Europese<br />

gegevensbank, een uniforme aanpak<br />

door het ministerie van Justitie en het<br />

stimuleren van de bewustwording<br />

van het zelfbeschikkingsrecht bij<br />

allochtone vrouwen via het integratiebeleid.<br />

JULI-AUGUSTUS 2007 11


Dossier<br />

Het Vlaams<br />

Minderhedencentrum (VMC),<br />

de 8 en het<br />

Comité Ik Wil A Wel<br />

over schijnhuwelijken<br />

Sofie Sfingopoulos<br />

consulent-stafmedewerker<br />

DE LAATSTE MAANDEN ZIJN SCHIJNHUWELIJKEN EEN HEET HANGIJZER IN MEDIA EN<br />

POLITIEK. ER ZOU SPRAKE ZIJN VAN EEN MANKE WERKING VAN DE C ELLEN<br />

SCHIJNHUWELIJKEN VAN STEDEN EN GEMEENTEN. MEN ZOU DE WEIGERINGEN VAN<br />

HUWELIJKEN TUSSEN CULTUREEL GEMENGDE KOPPELS GEBRUIKEN OM DE MIGRATIE EEN<br />

HALT TOE TE ROEPEN. ER ZOU EEN STIJGING ZIJN VAN HET AANTAL HUWELIJKS-<br />

WEIGERINGEN, DIE VOORAL IN ANTWERPEN ERG OPVALLEND IS.<br />

HOEVEEL IS HIERVAN WAAR? HOEVEEL IS OVERDRIJVING? WE GINGEN TEN<br />

RADE BIJ TWEE KENNISCENTRA EN EEN BELANGENGROEP DIE ZICH ALLEN<br />

BEZIGHOUDEN MET DEZE MATERIE: HET MINDERHEDENCENTRUM DE 8, HET<br />

VLAAMS MINDERHEDENCENTRUM (VMC) EN HET COMITÉ IK WIL A WEL.<br />

Wat in de verklaringen van de<br />

drie belangengroepen op -<br />

valt, is dat er een opvallend<br />

aantal huwelijksweigeringen voorkomt<br />

in Antwerpen. De Antwerpse<br />

Cel Schijnhuwelijken speelde een<br />

pioniersrol en is de langst werkende<br />

Cel van het land. Er moet wel rekening<br />

gehouden worden met het specifieke<br />

karakter van de Antwerpse<br />

populatie, die verschillend is van<br />

andere steden en gemeenten.<br />

Waarom ligt het aantal huwelijksweigeringen<br />

in Antwerpen zo hoog?<br />

Naar redenen is het gissen, zeggen<br />

An Rosiers -jurist verbonden aan het<br />

VMC-, Sarah Kerre<strong>man</strong>s -jurist bij de<br />

8- en Frank Cool -van het Comité Ik<br />

Wil A Wel.<br />

An: “Vorig jaar is in het Tijdschrift<br />

voor Vreemdelingenrecht een artikel<br />

verschenen met de evaluatie van de<br />

laatste jaren in de aanpak van schijnhuwelijken.<br />

Hierin is een vergelijking<br />

opgenomen tussen de verschillende<br />

gerechtelijke arrondissementen. Het<br />

staat zwart op wit: in Antwerpen zijn<br />

er meer mensen wiens huwelijksaanvraag<br />

onderzocht wordt in de<br />

preventieve fase die aan het huwelijk<br />

vooraf gaat. Er zijn meer mensen<br />

die een huwelijksweigering krijgen<br />

en er zijn meer mensen die, als ze in<br />

beroep gaan na een huwelijksweigering,<br />

een negatieve beslissing krijgen<br />

van de rechtbank. In Gent bijvoorbeeld<br />

zijn er veel meer mensen<br />

die in eenzelfde situatie een positieve<br />

beslissing krijgen. Dit is alleszins<br />

vreemd. Het pijnpunt van de burgerlijke<br />

wetgeving en van deze hele<br />

materie, is dat je als burgerlijk wetboek<br />

of als ambtenaar uiteraard niet<br />

in de hoofden en de harten van de<br />

mensen kan kijken. Je kan enkel gis-<br />

12 JULI-AUGUSTUS 2007


sen naar hun intenties. De aard van<br />

de wettelijke bepalingen maken dat<br />

verschillende ambtenaren van de<br />

burgerlijke stand en rechters er<br />

anders mee omgaan en de bepalingen<br />

op een andere <strong>man</strong>ier interpreteren.”<br />

“Er zijn zelfs koppels die al<br />

verschillende kinderen hebben,<br />

maar die nog steeds niet mogen<br />

huwen. Zijn dat dan<br />

‘schijnkinderen’?”<br />

An<br />

Sarah: “Bij de juridische helpdesk<br />

van de 8 krijgt men steeds meer<br />

negatieve signalen rond de Cel<br />

Schijn huwelijken van Antwerpen. De<br />

toename van het aantal oproepen is<br />

significant. De signalen komen zoals<br />

vaak gedacht niet van gefrustreerde<br />

koppels wiens huwelijksaanvraag<br />

geweigerd werd, maar van OCMW’s,<br />

vluchtelingenorganisaties, opvangcentra…<br />

Er zijn steeds meer slachtoffers<br />

van de strenge controle.”<br />

Het artikel 146 bis van het Burgerlijk<br />

Wetboek stipuleert dat er geen huwelijk<br />

kan zijn wanneer uit een geheel<br />

van omstandigheden blijkt dat de<br />

intentie van minstens één van de echtgenoten<br />

niet gericht is op het tot stand<br />

brengen van een duurzame levensgemeenschap,<br />

maar enkel gericht is op<br />

het bekomen van een verblijfsrechtelijk<br />

voordeel dat is verbonden aan de<br />

staat van gehuwde. Nu zijn alle partijen<br />

het erover eens dat het bijzonder<br />

moeilijk is om naar ie<strong>man</strong>ds intenties<br />

te peilen. De uitgangspositie van de<br />

wet is dat het instituut huwelijk niet<br />

mag misbruikt worden. Een begrijpelijk<br />

uitgangspunt… Maar wat doe je dan<br />

met andere vormen van misbruik van<br />

het huwelijk?<br />

An: “Er zijn heel wat situaties waarin<br />

het instituut huwelijk misbruikt wordt,<br />

zoals het huwelijk om financiële redenen.<br />

Maar hierover wordt met geen<br />

woord gerept. Het wetsartikel 146<br />

JULI-AUGUSTUS 2007 13


Dossier<br />

bis is gemaakt om mensen die een<br />

migratievoordeel wilden bekomen<br />

via het huwelijk, aan te pakken. Als<br />

dit de bedoeling is, moet men hiervoor<br />

ook durven uitkomen. Dan moet<br />

men niet blijven proclameren dat<br />

men het instituut huwelijk wil<br />

beschermen. Nog voor de wet er<br />

gekomen is, werd in 1994 een<br />

naar de intenties van het koppel,<br />

maar het wetsartikel beslaat amper<br />

een paar regeltjes. Er is nauwelijks<br />

omkadering.”<br />

Ook de 8 is vragende partij voor<br />

meer omkadering. Het centrum wil<br />

iets veranderd zien aan het vage<br />

karakter van de Cellen Schijn -<br />

Frank Cool, woordvoerder van het<br />

Antwerpse Comité Ik Wil A Wel, hoort<br />

zulke verhalen bijna dagelijks. Toen zijn<br />

eigen huwelijksaanvraag geweigerd<br />

werd door de Cel Schijn huwelijken,<br />

kwam hij in contact met een aantal koppels<br />

die zich in dezelfde situatie bevonden:<br />

elkaar graag zien, maar de toestemming<br />

niet krijgen om te trouwen. Met de<br />

steun van het centrum de 8 en een aantal<br />

advocaten hebben de gedupeerde<br />

koppels zich verenigd in het Comité Ik Wil<br />

A Wel. Door samen te zijn is er een band<br />

gegroeid tussen de koppels.<br />

“We mogen ook niet naïef zijn,<br />

er worden wel degelijk<br />

huwelijken verkocht.”<br />

An<br />

omzendbrief verspreid die 9 punten<br />

omvat die, bij aanwezigheid van 1 of<br />

meer van die punten, zouden kunnen<br />

doen vermoeden dat het om een<br />

schijnhuwelijk gaat. Bijvoorbeeld<br />

wanneer één van beide partners in<br />

de prostitutie heeft gezeten of wanneer<br />

er sprake is van een gebrekkige<br />

communicatie. Deze omzendbrief<br />

werd naar aanleiding van de wet die<br />

het schijnhuwelijk invoerde in het<br />

Burgerlijk Wetboek lichtjes aangepast.<br />

In de praktijk zien we dat de<br />

Cellen Schijnhuwelijken al lang een<br />

langere lijst met criteria hanteren.<br />

Het is misschien eens tijd voor een<br />

duidelijke omzendbrief die nauwkeurig<br />

uitlegt hoe de ambtenaar te werk<br />

moet gaan in de preventieve fase.<br />

Voor alle duidelijkheid: wij vinden<br />

het goed dat de ambtenaar die preventieve<br />

controlebevoegdheid heeft,<br />

maar we krijgen duidelijke negatieve<br />

signalen. Ambtenaren zijn trouwens<br />

zelf vragende partij voor welomschreven<br />

richtlijnen. Er wordt veel<br />

van hen gevraagd. Zij moeten peilen<br />

huwelijken en de wetgeving. Ook zij<br />

zijn het erover eens dat controle<br />

moet bestaan, maar niet noodzakelijkerwijs<br />

op de huidige <strong>man</strong>ier. Het<br />

is volgens hen duidelijk dat de huidige<br />

gang van zaken verwarring zaait.<br />

De verhalen van gedupeerde koppels<br />

die na de grote liefde te hebben<br />

gevonden in hun partner, niet in het<br />

huwelijk mogen treden, zijn schrijnend.<br />

Sarah: “De Cel Schijnhuwelijken<br />

heeft geen duidelijk wettelijk statuut<br />

en werkt volgens zelf opgelegde normen.<br />

De ambtenaren stellen heel<br />

persoonlijke vragen om na te gaan of<br />

de relatie meer is dan schone schijn:<br />

hoe lang kennen ze elkaar, hoe en<br />

wanneer hebben ze elkaar ontmoet,<br />

wat zijn de namen en gegevens van<br />

allerlei familieleden… Soms gaat het<br />

erg ver: wanneer hadden ze voor het<br />

laatst seks? Men kan zijn bedenkingen<br />

hebben bij de aard van de vragen.<br />

Sommige mensen klappen volledig<br />

dicht.”<br />

Frank: “Het Comité is iets waar veel<br />

van die mensen zich aan optrekken.<br />

We steunen elkaar en komen af en toe<br />

samen. Ik heb de coördinatie op mij<br />

genomen. Er zijn veel slachtoffers van<br />

de Cel Schijnhuwelijken. Men is zo<br />

gefixeerd op het zoeken van de echte<br />

schijnhuwelijken, dat er veel koppels<br />

zijn die beschouwd worden als schijnhuwelijk<br />

en die de dupe van het<br />

gevoerde beleid zijn. Na zes maanden<br />

tijd bestaat het Comité al uit een 45-tal<br />

koppels. We ondernemen allerlei kleine<br />

acties naar de pers toe om het probleem<br />

onder de aandacht te brengen.<br />

En met succes. Een van de koppels is<br />

uiteindelijk toch kunnen trouwen. Maar<br />

er zijn er anderen die minder geluk<br />

hebben. Die mensen zitten volledig in<br />

de put. De buitenlandse partners kunnen<br />

niet gaan werken, hebben geen<br />

inkomsten en leven voortdurend in de<br />

angst en de wetenschap dat ze elk<br />

moment opgepakt kunnen worden.<br />

Afschuwelijk.”<br />

An: “We beschikken niet over accuraat<br />

cijfermateriaal, maar aan de hand van<br />

signalen uit verschillende hoeken merken<br />

we dat die schrijnende toestanden<br />

niet sporadisch voorkomen, maar<br />

regelmatig. Er zijn zelfs koppels die al<br />

verschillende kinderen hebben, maar<br />

14 JULI-AUGUSTUS 2007


die nog steeds niet mogen huwen. Zijn<br />

dat dan ‘schijnkinderen’?”<br />

Meer rechtszekerheid<br />

Alle drie de organisaties benadrukken<br />

voorstander te zijn van controle, maar<br />

wel met respect voor de basisrechten<br />

van betrokkenen. Hoe kan de situatie<br />

dan verbeterd worden?<br />

Allereerst moeten de partners goed<br />

geïnformeerd worden over het belang<br />

van het prikken van een huwelijksdatum.<br />

Die datum is erg belangrijk. Nu<br />

worden koppels slecht geïnformeerd<br />

met desastreuze situaties als gevolg<br />

(een aanstaande die het land wordt<br />

uitgezet en nooit meer kan terugkeren<br />

om te trouwen). Wanneer je een<br />

huwelijksaanvraag doet, kan het<br />

huwelijk ten vroegste plaatsvinden 14<br />

dagen na de aangifte en het moet in<br />

elk geval hebben plaatsgevonden binnen<br />

de zes maanden sinds het verstrijken<br />

van de termijn van 14 dagen. De<br />

ambtenaar heeft de mogelijkheid om<br />

de huwelijksdatum maximaal twee<br />

maanden uit te stellen. Een probleem<br />

dat vaak opduikt, is dat mensen om<br />

een of andere reden nog geen afgesproken<br />

huwelijksdatum hebben.<br />

An: “Het uitstel van twee maanden dat<br />

de ambtenaar van de burgerlijke stand<br />

kan nemen, begint te lopen vanaf de<br />

huwelijksdatum die je gekozen had.<br />

Maar heb je nog geen datum gekozen,<br />

dan heb je geen startdatum van het<br />

uitstel. Ons advies luidt daarom: zorg<br />

dat je heel duidelijk een huwelijksdatum<br />

op papier hebt staan op het ogenblik<br />

van de huwelijksaangifte.”<br />

Een tweede pijnpunt, beamen zowel het<br />

Vlaams Minderhedencentrum als de 8, is<br />

de controle door de wijkagent. Wanneer<br />

je illegaal in <strong>Belg</strong>ië verblijft, beschik je<br />

niet over de nodige documenten als<br />

bewijs van woonst. In dat geval komt de<br />

wijkagent langs om vast te stellen dat de<br />

persoon in kwestie effectief woont waar<br />

hij beweert te wonen.<br />

An: “Zeker in Antwerpen zien we dat<br />

het 5 tot zelfs 15 weken kan duren<br />

voor de wijkagent langskomt. Dit betekent<br />

een grote vertraging, want de<br />

procedure kan in dat geval niet worden<br />

gelanceerd. Wij zijn voorstander van<br />

een duidelijk afgebakende maximumtermijn<br />

waarbinnen de controle uitgevoerd<br />

dient te worden. We vermoeden<br />

dat dit een vertragingsmechanisme is<br />

van bepaalde steden en gemeenten.”<br />

“Momenteel wordt elk koppel<br />

waarbij minstens één van beide<br />

niet-<strong>Belg</strong> is en zeker als één<br />

van beide niet-Europeaan is,<br />

als verdacht beschouwd.”<br />

An<br />

Een derde pijnpunt, dat meteen ook<br />

significant is, is het verslag van het<br />

interview. Wanneer een koppel uitgenodigd<br />

wordt op de Cel Schijn -<br />

huwelijken voor een ‘verkennend<br />

gesprek’, zoals de Cel het zelf noemt,<br />

wordt er geen schriftelijke neerslag<br />

gemaakt van het gesprek. De ambtenaar<br />

van de Cel stelt achteraf, op basis<br />

van zijn notities, een verslag op aan de<br />

hand van wat hij zich nog herinnert.<br />

Het koppel heeft het recht niet om een<br />

schriftelijke verklaring te ondertekenen<br />

zoals bij een proces-verbaal. De organisaties<br />

zijn voorstander van een woordelijk<br />

verslag dat ondertekend wordt<br />

door alle partijen en waarvan het geïnterviewde<br />

koppel een kopie meekrijgt<br />

naar huis.<br />

Ten vierde is er een uitdrukkelijk verbod<br />

om een advocaat mee te nemen naar<br />

het gesprek. Het Vlaams Minder heden -<br />

centrum, de 8 en het Comité zijn vragende<br />

partij voor bijstand door een<br />

advocaat. Advocaten zelf pleiten eveneens<br />

om aanwezig te mogen zijn tijdens<br />

het interview. Het VMC meldt daarenboven<br />

dat als de vraag om een advocaat<br />

vandaag gesteld wordt door betrokkenen,<br />

dit een reden is voor de ambtenaren<br />

om extra wantrouwig te zijn.<br />

An: “Er zijn heel wat knelpunten waaraan<br />

geremedieerd kan worden. Wat belangrijk<br />

is, is dat het algemene wantrouwen<br />

ten aanzien van de gemengde huwelijken<br />

verdwijnt. Pas op, er zijn zaken die<br />

gecontroleerd moeten worden. We<br />

mogen ook niet naïef zijn, er worden wel<br />

degelijk huwelijken verkocht. Maar dat<br />

blijft nog steeds de uitzondering.<br />

Momenteel wordt elk koppel waarbij<br />

minstens één van beide niet-<strong>Belg</strong> is en<br />

zeker als één van beide niet-Europeaan<br />

is, als verdacht be schouwd. Zeker de<br />

koppels waarvan één van beide partners<br />

geen papieren heeft. Als mensen<br />

die misbruik willen maken van het systeem.<br />

Natuurlijk krijgen mensen dan de<br />

indruk dat ze onder geen enkel beding<br />

mogen trouwen van hun stad. Maak dat<br />

die indruk verdwijnt. Behandel alle<br />

mensen op dezelfde hu<strong>man</strong>e <strong>man</strong>ier. Ik<br />

vind veel zaken oplosbaar zonder dat er<br />

aardverschuivingen moeten gebeuren.”<br />

Meer <strong>info</strong><br />

www.vmc.be en www.de8.be<br />

JULI-AUGUSTUS 2007 15


Dossier<br />

Cultuurgemengde<br />

koppels in de praktijk<br />

Interview met Jamila Hamddan Lachkar<br />

Sofie Sfingopoulos<br />

consulent-stafmedewerker<br />

CULTUURGEMENGDE EN LEVENSBESCHOUWELIJK GEMENGDE RELATIES ZIJN VAAK HET<br />

ONDERWERP VAN VOOROORDELEN EN VAN STEREOTYPERING. JAMILA HAMDDAN<br />

LACHKAR BESTRIJDT DEZE VOOROORDELEN ZOWEL IN HAAR PRIVÉLEVEN ALS IN HAAR<br />

PROFESSIONELE LOOPBAAN. JAMILA WERD GEBOREN IN MAROKKO, KWAM OP VIJFJA-<br />

RIGE LEEFTIJD NAAR BELGIË IN HET KADER VAN GEZINSHERENIGING EN IS NU BIJNA<br />

20 JAAR SAMEN MET EEN VLAMING. ZE WERKT ALS DESKUNDIGE DIVERSITEIT BIJ HET<br />

ACV EN IS GASTDOCENTE BIJ HET CENTRUM VOOR INTERCULTUREEL MANAGEMENT EN<br />

INTERNATIONALE COMMUNICATIE (CIMIC).<br />

JAMILA HAMDDAN LACHKAR<br />

Cultuurgemengde koppels komen steeds<br />

vaker voor, wat logisch is gezien de veranderende<br />

samenleving. Er wordt vaak<br />

een problematisch beeld geschetst van<br />

deze relaties. Het zou niet werken, er<br />

zouden simpelweg te veel verschillen zijn<br />

tussen beide partners.<br />

Eenvoudig is een cultuurgemengde of<br />

levensbeschouwelijk gemengde relatie<br />

zeker niet. Een ‘gewone’ relatie is<br />

al niet simpel. Het hoge aantal scheidingen<br />

is daarvan het bewijs. Het<br />

samenleven tussen twee individuen<br />

is niet evident. Als daarbij nog het<br />

verschil in cultuur en religie komt,<br />

stelt dit je vaak voor problemen waarbij<br />

je als ‘gewoon’ koppel minder snel<br />

stilstaat. Dit kan gaan over de positie<br />

ten opzichte van de beide families, of<br />

over de positie ten opzichte van<br />

elkaar. De problematiek wordt scherper<br />

naarmate er kinderen bijkomen,<br />

heb ik gemerkt. Op dat moment<br />

wordt de opvoeding in vraag gesteld.<br />

Welke waarde- en normenpatronen<br />

wil ik als ouder meegeven, welke<br />

religieuze of levensbeschouwelijke<br />

waarden? Hoe sterk is mijn religieuze<br />

of levensbeschouwelijke bewustzijn?<br />

Wat doe ik goed als moeder? Als moslima<br />

moeder? Als Marokkaanse moeder?<br />

Je hebt ook een aantal culturele<br />

tradities die niets met religie te<br />

maken hebben, maar die wel een<br />

stempel drukken op je bestaan. Jij en<br />

je partner staan vaak ook onder druk<br />

van de ‘grote’ familie. Dit leidt dan<br />

weer dikwijls tot discussies tussen<br />

beide partners. Dan moet je pragmatische<br />

oplossingen zoeken waarmee<br />

waarschijnlijk niet iedereen gelukkig<br />

is.<br />

Wat belangrijk is, is het sluiten van<br />

compromissen. Je moet water bij de<br />

wijn leren doen. De moeilijkheden die<br />

16 JULI-AUGUSTUS 2007


wij hebben ondervonden als koppel,<br />

hadden niet steeds hun oorsprong<br />

tussen ons beiden, maar tussen de<br />

twee gemeenschappen, de<br />

Marokkaanse en de <strong>Belg</strong>ische. Zij<br />

koesteren allebei bepaalde verwachtingen<br />

en wij moesten daarmee<br />

omgaan. Dat is zwaar beproevend<br />

voor je huwelijk.<br />

Zijn het vooral de verschillen tussen de<br />

beide levensbeschouwingen van de partners<br />

die voor moeilijkheden zorgen?<br />

De basis van het waarde- en normenpatroon<br />

is vaak dezelfde, bij ons is dat<br />

ook het geval tussen de katholieke en<br />

de islamitische godsdienst. Het<br />

omzetten in de praktijk van die normen<br />

en waarden daarentegen is erg<br />

verschillend. Ik denk dat begrippen<br />

als solidariteit en naastenliefde overal<br />

aanwezig zijn, maar dat de invulling<br />

anders is. Solidariteit bij een traditioneel<br />

Marokkaans gezin heeft een<br />

totaal andere invulling dan in een<br />

Vlaams gezin. Ik behoor bijvoorbeeld<br />

niet alleen tot mijn klein gezinnetje<br />

maar tot een hele gemeenschap,<br />

waardoor het uitdragen van mijn solidariteitsgevoel<br />

betrekking heeft tot<br />

de hele gemeenschap. Ik behoor ook<br />

mensen te helpen die niet tot onze<br />

familiekring behoren, maar die tot de<br />

grotere gemeenschap behoren. De<br />

solidariteit binnen het gezin van mijn<br />

partner gaat maar tot de kring van de<br />

ouders, de zus en de broer. Dat hangt<br />

natuurlijk van gezin tot gezin af, je<br />

mag dat niet over één boeg gooien.<br />

Maar algemeen gesteld, geldt dat<br />

wel. Dit vormt vaak de oorzaak van<br />

discussies. Neem nu de financiële<br />

solidariteit. Tot waar gaat dit? Het<br />

instaan voor anderen die geen werk<br />

hebben, of moeilijkheden ondervinden<br />

om aan werk te geraken, of voor<br />

mensen die het gewoon minder<br />

breed hebben. In de Marokkaanse<br />

gemeenschap wordt dat gecompenseerd<br />

door de hulp van familieleden,<br />

van buren, van leden van de<br />

Marokkaanse gemeenschap. Bij<br />

Vlamingen is dat over het algemeen<br />

helemaal anders. De Marokkaanse<br />

gemeenschap zal voor elkaar instaan.<br />

Er wordt hulp geboden onder de vorm<br />

van kledij, van eten, zelfs van geld. Er<br />

wordt veel sneller geld geleend aan<br />

elkaar. Men zet dat ook niet op papier,<br />

men plakt daar geen terugbetalingstermijn<br />

op. Het is een ongeschreven<br />

waarde dat je elkaar helpt, omdat je<br />

elkaars broeders bent.<br />

“Wat belangrijk is, is het sluiten<br />

van compromissen.<br />

Je moet water<br />

bij de wijn leren doen.”<br />

Wanneer men spreekt of leest over<br />

gemengde relaties, komt er vaak ook een<br />

ander verschil ter sprake: het verschil tussen<br />

de posities van <strong>man</strong> en vrouw in de<br />

beide gemeenschappen. Zorgt dit vaak<br />

voor problemen binnen de relatie?<br />

Ik denk dat er op dit vlak sowieso een<br />

evolutie te zien is. Ik spreek nu over<br />

de Marokkaanse gemeenschap,<br />

omdat ik die het best ken. Zeker bij de<br />

tweede en de derde generatie heeft<br />

men dat verwachtingspatroon minder.<br />

Het klassieke beeld van de vrouw die<br />

thuisblijft en de <strong>man</strong> die voor het<br />

inkomen zorgt, is geen evidentie<br />

meer, hoewel dit toch nog steeds<br />

aanwezig is. Moest men over voldoende<br />

financiële middelen beschikken,<br />

dan zou men het liefst hebben<br />

dat de Marokkaanse moeder thuisblijft.<br />

Ik ken wel wat koppels waarbij<br />

ik zie dat de vrouw deeltijds of niet<br />

werkt en de volledige zorg voor kinderen<br />

en huishouden op zich neemt.<br />

Maar ik zie dat even goed bij Vlaamse<br />

vrouwen, die ofwel bewust kiezen om<br />

thuis te blijven ofwel de prestatiedruk<br />

van de maatschappij niet aankunnen.<br />

Zij kiezen er ook voor om deeltijds<br />

thuis te zijn.<br />

Is dat niet net het verschil? Die vrouw<br />

kiest daar op dat moment zelf voor. Is dat<br />

ook zo in de Marokkaanse gemeenschap?<br />

Het is in elk geval wel zo dat wij merken<br />

dat Marokkaanse vrouwen met<br />

de paplepel meekrijgen dat zij een<br />

slechte moeder zouden zijn moesten<br />

ze uithuizig gaan werken. Zelfs de<br />

werkende Marokkaanse vrouwen<br />

kampen met een schuldgevoel. Dat<br />

merken we in gesprekken met jonge<br />

tweede en derde generatie Marok -<br />

kaanse vrouwen. Zij vinden het fijn<br />

om te werken, ze vinden het goed<br />

voor hun zelfontplooiing, ze zijn blij<br />

dat ze financieel onafhankelijk zijn. Ze<br />

vinden het aangenaam om andere<br />

sociale contacten te hebben dan uitsluitend<br />

met hun eigen buurt of<br />

gemeenschap. Toch blijven ze met dat<br />

schuldgevoel kampen, het blijft een<br />

dilemma. Had ik niet beter eerst voor<br />

mijn kinderen gezorgd?<br />

Dit schuldgevoel zal op termijn misschien<br />

minder sterk worden, omdat<br />

de nieuwe generaties vrouwen zelf<br />

gaan interculturaliseren. Ze zullen hun<br />

eigen cultuur in vraag stellen en<br />

geconfronteerd worden met de voordelen<br />

van de Vlaamse cultuur, maar ik<br />

JULI-AUGUSTUS 2007 17


Dossier<br />

denk dat dit altijd zal blijven bestaan.<br />

Ook de Vlaamse vrouwenbeweging<br />

sukkelt nog steeds met die problematiek.<br />

Hoe combineer je arbeid en<br />

gezin? Dat is een van de hete hangijzers<br />

in de politiek vandaag. Welke<br />

maatregelen kan de politiek voorzien<br />

opdat mensen werk en gezin kunnen<br />

combineren?<br />

Een kritiek die vaak geuit wordt wanneer<br />

het gaat over gemengde relaties, is dat<br />

de hulpverlening en de relationele begeleiding<br />

onvoldoende inspelen op deze<br />

materie en dat zij onvoldoende gespecialiseerd<br />

zijn.<br />

De relationele begeleiding is al een<br />

specifieke tak van de hulpverlening.<br />

Wij bemerken dat vacuüm al bij de<br />

traditionele hulpverlening. Jongere<br />

mensen met een biculturele achtergrond<br />

die bijvoorbeeld in een identiteitscrisis<br />

zitten, kunnen vaak niet<br />

terecht in de traditionele hulpverlening<br />

van psychologie en psychiatrie.<br />

Het probleem ligt voor een deel bij de<br />

vormingspakketten die hulpverleners<br />

in opleiding krijgen. In het kader van<br />

mijn colleges op CIMIC doceer ik over<br />

de impact van migratie op de psyche<br />

van de mens. Aan die vorming nemen<br />

psychologen in spe, psychologen en<br />

psychiaters, verpleegsters en sociaal<br />

verpleegkundigen deel. Welke vorm<br />

van hulpverlening hebben deze specifieke<br />

groepen nodig? Dat is de inhoud<br />

van de modulaire cursus. Je merkt dat<br />

de hulpverleners nood hebben aan<br />

deze opleiding. Het klopt effectief dat<br />

het opleidingspakket ontoereikend is<br />

en niet aangepast is aan de veranderde<br />

sociale situatie in ons land.<br />

Partners in een interculturele relatie<br />

hebben hieraan nood. Mijn partner en<br />

ik hebben dat zelf als koppel ook<br />

gemerkt. Ik ben ook naar de hulpverlening<br />

gestapt tijdens een crisismoment<br />

in ons huwelijk. Ik ben bij een<br />

aantal psychologen geweest. Zolang<br />

het ging over aspecten die zij kenden,<br />

omdat die voorkwamen in de profielen<br />

waarmee ze werkten, lukte het<br />

wel. Maar van het moment dat religiositeit<br />

en culturele gegevenheid om<br />

de hoek kwamen kijken, moesten zij<br />

passen. Voor mij was dat erg frustrerend.<br />

Psychologen maken natuurlijk<br />

ook deel uit van de Vlaamse gemeenschap<br />

en omgeving. Ze hebben een<br />

beperkte kennis van wat bepaalde<br />

culturen of levensbeschouwingen<br />

inhouden. Mensen hebben sowieso<br />

vooroordelen en stereotype beelden<br />

in gedachten. Dat is normaal. Het<br />

opleidingspakket zou hieraan aangepast<br />

moeten worden. We zitten met<br />

een veranderde Vlaamse realiteit.<br />

Onze samenleving wordt steeds<br />

diverser. Dat is een heel natuurlijk<br />

proces. Mensen worden verliefd. Is<br />

dat nu toevallig op ie<strong>man</strong>d met een<br />

andere culturele achtergrond… In het<br />

begin krijg je de reactie ‘dit is<br />

gedoemd om te mislukken’. Bij ons is<br />

dat ook gebeurd, langs beide kanten.<br />

Men stond heel sceptisch ten opzichte<br />

van onze relatie.<br />

Is de invloed van de familie in een cultuurgemengde<br />

relatie erg groot?<br />

Ja. Men moet de ander kunnen zien<br />

als persoon en niet als lid van een<br />

bepaalde gemeenschap. Dat is volgens<br />

mij de uitdaging en de moeilijkheid.<br />

Dikwijls ziet men enkel de<br />

afkomst en houdt men enkel rekening<br />

met zijn beperkte kennis over die cultuur<br />

of levensbeschouwing.<br />

Wij waren vroeger een van de enige<br />

18 JULI-AUGUSTUS 2007


gemengde koppels in Mechelen en<br />

wij werden een beetje scheef bekeken.<br />

Het was moeilijk voor ons om<br />

ons te bewegen in de gemeenschap.<br />

In het begin was het erg zwaar. Bij<br />

elke beslissing moesten wij ons langs<br />

twee kanten verantwoorden. Dat was<br />

erg emotioneel. We vroegen ons af of<br />

we het wel gingen volhouden, maar<br />

dankzij onze koppigheid en ons sterk<br />

huwelijk is het gelukt. Wanneer wij<br />

crisissen hadden, had dat bijna uitsluitend<br />

te maken met de buitenwereld.<br />

Dat heeft een zware impact op<br />

een intercultureel huwelijk. Men stelt<br />

je vragen over de opvoeding van je<br />

kind: in welke taal ga je hem opvoeden,<br />

wat zal zijn naam zijn… Bij elke<br />

stap die je zet, kan je reacties verwachten.<br />

Het gaat vaak om stappen<br />

die je als koppel graag alleen zet. De<br />

geboorte van een kind is daarvan een<br />

voorbeeld, de eerste keer naar<br />

school. Ik zal je een voorbeeld geven.<br />

Mijn oudste zoon is besneden wegens<br />

medische redenen, mijn jongste niet.<br />

De druk om mijn oudste zoontje te<br />

laten besnijden was groot. Maar ik<br />

wilde mijn kinderen geen operatie<br />

laten ondergaan als dat niet hoefde.<br />

Door dat medisch probleem moesten<br />

we hem wel laten besnijden. Maar de<br />

ouders van Bart hebben er nog steeds<br />

met geen woord over gerept. Zij zijn<br />

ervan overtuigd dat het ging om een<br />

godsdienstige besnijdenis, wat niet<br />

het geval was. Dat heeft ons wel<br />

gekwetst.<br />

Nu staan mensen anders ten opzichte<br />

van onze relatie. Er wordt zelfs wat<br />

naar opgekeken ‘Goh, dat lukt wel.’<br />

(lacht). Zo zien we dat er steeds meer<br />

koppeltjes zijn die met minder problemen<br />

dan wij moeten leven. Zij krijgen<br />

iets meer ondersteuning vanuit<br />

de familie. Toch is er nog steeds wat<br />

weerstand en achterdocht. Is het wel<br />

de juiste partner voor mijn zoon of<br />

dochter? Is dat wel conform de islamitische<br />

gebruiken? Je merkt dat de<br />

Marok kaanse moeders daarin een<br />

belangrijke rol spelen. Je merkt dat de<br />

geslaagde voorbeelden heel vaak<br />

aangehaald worden. Ik heb er een<br />

positief zicht op, dat dit binnen een<br />

jaar of 10 à 15 een normale zaak zal<br />

zijn. Je zal uiteraard altijd mensen<br />

hebben die vinden dat het niet kan.<br />

Dat heb je overal, niet enkel bij de<br />

Marokkaanse gemeenschap.<br />

Toen Bart voor het eerst thuis zei dat<br />

hij verliefd was op een Marokkaans<br />

meisje, was dit voor zijn familie ook<br />

een schok. ‘Oei, Marokkanen, ze zal<br />

“Ik denk dat begrippen als<br />

solidariteit en naastenliefde<br />

overal aanwezig zijn, maar dat<br />

de invulling anders is.”<br />

wel grotere broers hebben en het zal<br />

tot rellen komen.’ Alles wat we vernemen<br />

in de media en uit de verhalen<br />

die de ronde doen, speelt mee in<br />

het beeld dat we hebben van een<br />

bepaalde gemeenschap. Mensen reageren<br />

dan ook conform. Ze willen hun<br />

zoon of dochter vooral beschermen.<br />

Ze be schouwen de Marokkaanse<br />

gemeenschap en cultuur als één pot<br />

nat, terwijl er heel veel verschillen<br />

bestaan. Dé Marokkaanse cultuur<br />

bestaat niet, dat heeft Barts familie<br />

dan ook ontdekt. Er zijn evengoed<br />

streekgebonden tradities en rituelen.<br />

Denkt u dat een mens sowieso verdraagzamer<br />

en opener wordt naar anderen toe<br />

wanneer hij zelf een cultuurgemengde<br />

relatie heeft?<br />

Daar ben ik van overtuigd. Wat wij op<br />

microniveau zien, binnen onze interculturele<br />

grote familie, dus zowel aan<br />

Vlaamse als aan Marokkaanse kant, is<br />

dat beide groepen sterk naar elkaar<br />

toe zijn gegroeid. Vroeger waren het<br />

twee aparte werelden en nu zijn zij<br />

zelf ambassadeur ten opzichte van<br />

anderen om aan te tonen dat zo’n<br />

interculturele relatie wel kan. Op<br />

voorwaarde dat je voldoende respect<br />

en verdraagzaamheid toont ten<br />

opzichte van andere culturen. Er blijven<br />

natuurlijk mensen die zeggen dat<br />

wij een uitzondering zijn. Maar voor<br />

80% is het toch gelukt om die twee<br />

werelden meer open te stellen.<br />

Kerstmis bijvoorbeeld wordt bij Barts<br />

familie gevierd, maar mijn ouders<br />

denken daar wel aan. Het is fijn dat zij<br />

erbij stilstaan en even bellen of langs -<br />

lopen. Omgekeerd is dat ook het<br />

geval. Bij het offerfeest of het suikerfeest<br />

doen de ouders van Bart ook<br />

moeite om een cadeautje af te geven<br />

of van het vlees te komen proeven.<br />

Vroeger was dit niet het geval.<br />

Is jullie cultuurgemengde relatie een verrijking<br />

geweest?<br />

Verrijking klinkt weer cliché. Alles is<br />

uiteraard geen rozengeur en <strong>man</strong>eschijn.<br />

Het is niet alle dagen een mooi<br />

liedje, dat is in geen enkele relatie zo.<br />

Ik bekijk dat erg realistisch. Vooral in<br />

onze buurt is er een nieuwe tendens.<br />

Er zijn nog enkele cultuurgemengde<br />

koppels komen wonen en dat brengt<br />

veel feestelijkheden met zich mee.<br />

Nu zien we dat veel mensen het heel<br />

leuk vinden dat wij er wonen en dat<br />

ze een andere kijk hebben gekregen<br />

op mensen van een andere afkomst.<br />

Wanneer zulke relaties steeds meer<br />

voorkomen, zullen de eilandjes die nu<br />

nog steeds bestaan, doorbroken worden.<br />

Ik hoop dat er stilaan zaken zullen<br />

besproken worden en dat men tot<br />

dialoog zal komen. Nu is het vaak<br />

eenrichtingsverkeer.<br />

Door de nieuwe context gaan mensen<br />

zich terugtrekken in hun eigen<br />

gemeenschap. Die beweging zie je<br />

overal. Mensen richten zich terug op<br />

wat ze kennen. Men <strong>zoekt</strong> zijn identiteit<br />

opnieuw. Als men in een intercultureel<br />

huwelijk zit, speelt dat ook. Je<br />

moet zaken loslaten en nieuwe dingen<br />

accepteren. Als koppel kan je dat<br />

doen door heel veel met elkaar te<br />

praten en te communiceren. Soms<br />

wordt dat communiceren ook debatteren.<br />

Door het feit dat mensen zich<br />

met elkaar verbinden, brokkelt die<br />

onzichtbare muur die bestaat tussen<br />

de gemeenschappen, verder af. Soms<br />

bouwt men de muur weer op, soms<br />

brokkelt hij af, maar je ziet in elk<br />

geval dat het een onstabiele muur is<br />

geworden.<br />

JULI-AUGUSTUS 2007 19


Dossier<br />

“Ik wilde niet<br />

verliefd worden<br />

aan de andere kant<br />

van de wereld.”<br />

Portret 1: Gert en Virginia<br />

Sofie Sfingopoulos<br />

consulent-stafmedewerker<br />

STEL JE VOOR: JE VERTREKT IN HET KADER VAN JE THESISONDERZOEK NAAR ZUID-<br />

AMERIKA EN JE WORDT VERLIEFD. DIT IS NIET ONDENKBAAR. IN 2005 VERTROK GERT<br />

VAN HECKEN NAAR MANAGUA, DE HOOFDSTAD VAN NICARAGUA, OM VELDONDERZOEK<br />

TE VERRICHTEN VOOR ZIJN STUDIE AAN DE UNIVERSITEIT ANTWERPEN. HIJ WERD ER<br />

VRIJWEL OP SLAG VERLIEFD OP VIRGINIA RIVERA GRANADO. WAT VOLGDE WAS EEN<br />

OVER EN WEER GEREIS VAN BELGIË NAAR NICARAGUA. HET WERD AL SNEL DUIDELIJK<br />

DAT HET GING OM MEER DAN VAKANTIELIEFDE.<br />

moeder ook. Op het einde van mijn<br />

twee maanden durende verblijf zijn we<br />

samen een paar dagen op reis gegaan.<br />

Toen we afscheid namen, hadden we<br />

besloten dat we wel zouden afwachten<br />

wat de toekomst zou brengen. We wisten<br />

niet of we zouden samenblijven of<br />

niet. We gingen contact houden, maar<br />

ons niet te hard binden aan elkaar. Ik<br />

was toen 22 en Virginia 25. Er kon nog<br />

zo veel gebeuren.”<br />

Gert: “De eerste weken verbleef ik bij<br />

een gastfamilie in Managua. Virginia<br />

was de dochter van de familie. Eigenlijk<br />

was zij dus mijn ‘zus’ (lacht). De familie<br />

woonde in een appartement. Met mij<br />

erbij was er te veel volk dus is Virginia<br />

een tijdje bij een vriendin blijven slapen.<br />

Ze kwam uiteraard regelmatig over<br />

de vloer en van het een kwam het<br />

ander. We werden goede vrienden, het<br />

klikte. We babbelden heel veel. Toen<br />

bleek dat Virginia iets meer voelde,<br />

wilde ik die gevoelens tegenhouden,<br />

want ik was zo ver van huis. Maar ik<br />

voelde me zo aangetrokken tot haar, er<br />

GERT EN VIRGINIA<br />

was niets aan te doen. Ik wilde niet verliefd<br />

worden aan de andere kant van de<br />

wereld. Twee vrienden van mij waren<br />

ook in Nicaragua voor hun thesisproject.<br />

Ook zij hadden een goede band met<br />

Virginia. Zij waarschuwden me: ‘Gert,<br />

pas op wat je doet, je mag hier echt<br />

niet verliefd worden.’ Ik moest mijn<br />

gevoelens onder controle houden. Dat<br />

is echter niet gelukt. We spraken steeds<br />

meer af en we begonnen een relatie.<br />

Het was ons geheim. De familie mocht<br />

niets weten. Maar zoals steeds het<br />

geval is in zulke situaties, had iedereen<br />

wel door wat er aan de hand was, haar<br />

Gert vertrok onmiddellijk na zijn verblijf<br />

in Nicaragua naar het Spaanse<br />

Sala<strong>man</strong>ca en zes maanden later ging<br />

hij weer naar <strong>Belg</strong>ië. Tien maanden<br />

zagen Gert en Virginia elkaar niet. Ze<br />

hielden wel contact: ze schreven boeken<br />

vol e-mails, belden elkaar elke<br />

week, stuurden sms’jes. In juni studeerde<br />

Gert af en de beslissing was snel<br />

gemaakt: hij ging naar Nicaragua op<br />

vakantie. Virginia en Gert wisten niet<br />

wat ze konden verwachten. Het was<br />

alweer lang geleden sinds ze elkaar<br />

nog zagen. Maar het was alsof ze elkaar<br />

altijd blijven zien zijn. Ze hebben samen<br />

een maand rondgereisd in Nicaragua en<br />

daarna hebben ze een maand samengewoond<br />

in een appartementje in<br />

Managua. Gert werkte toen een maand<br />

voor een lokaal ontwikkelingsinstituut<br />

en Virginia voor een telecommunicatiebedrijf.<br />

De band werd nog sterker. Maar<br />

Gert moest opnieuw vertrekken.<br />

Virginia: “We wisten gewoon allebei:<br />

‘Dit is het.’ We zijn allebei beginnen<br />

uitpluizen hoe we samen konden zijn.<br />

Het leek onmogelijk. Op dat moment<br />

hadden we echt een vaste relatie. Gert<br />

wilde weer naar Nicaragua komen om<br />

er te werken, maar er zijn weinig<br />

mogelijkheden om dat te doen. We<br />

onderzochten alle scenario’s om samen<br />

te kunnen zijn, maar we hadden beslo-<br />

20 JULI-AUGUSTUS 2007


ten dat ik sowieso eerst mijn studie zou<br />

afmaken en mijn diploma zou behalen.<br />

Maar een maand nadat Gert weer in<br />

<strong>Belg</strong>ië zat, werd het duidelijk dat het<br />

op die <strong>man</strong>ier niet zou lukken, we wilden<br />

zo snel mogelijk samenzijn. We<br />

hebben toen besloten dat ik naar<br />

<strong>Belg</strong>ië zou komen. Ik kon mijn studie<br />

wel een andere keer afmaken. Als kers<br />

op de taart vroeg Gert me of ik met<br />

hem wilde trouwen (brede glimlach).”<br />

Vanaf dat moment begon de administratieve<br />

rompslomp. Alle papieren moesten<br />

in orde gebracht worden en dat waren er<br />

heel wat. Gert deed zijn aanvraag om te<br />

trouwen met een niet-Europese op het<br />

districtshuis van Antwerpen. De ambtenaren<br />

waren erg behulpzaam, veel meer<br />

dan hij had verwacht. In maart 2006, vijf<br />

maanden later, zou Virginia naar <strong>Belg</strong>ië<br />

komen met een toeristenvisum. Ze<br />

moest naar de andere kant van<br />

Nicaragua om haar geboorteakte te krijgen.<br />

De macht van de bureaucratie… Ze<br />

verstuurde alle formulieren naar <strong>Belg</strong>ië<br />

om ze te laten vertalen. Toen de grote<br />

dag aangebroken was, nam Virginia de<br />

bus van Nicaragua naar Costa Rica en van<br />

daaruit nam ze het vliegtuig naar <strong>Belg</strong>ië.<br />

Voordat ze konden trouwen, moesten ze<br />

op gesprek bij de ambtenaren van de Cel<br />

Schijnhuwelijken van de stad Antwerpen.<br />

Een bevreemdende ervaring...<br />

Gert: “De ambtenaar was heel zakelijk.<br />

Het is sowieso onaangenaam, een volslagen<br />

onbekende die je allerlei vragen<br />

stelt over je relatie en die zijn neus<br />

steekt in je privéleven. Ze vragen je erg<br />

persoonlijke dingen: wanneer heb je<br />

voor het eerst gekust, welke dag heb je<br />

haar ten huwelijk gevraagd… Je bent<br />

sowieso zenuwachtig. Het is alsof je<br />

voor een controlecommissie vragen<br />

moet beantwoorden en je mag je onder<br />

geen enkel beding vergissen. Er zijn<br />

zaken die wij zelf niet meer weten. We<br />

hadden allebei apart een interview dat<br />

een half uur duurde. Bij ons zag je<br />

gewoon dat we verliefd waren. We hielden<br />

elkaar vast in de wachtzaal, bemoedigden<br />

elkaar. Een van de voorwaarden<br />

om te mogen trouwen, is dat je met<br />

elkaar kan communiceren. Ik spreek<br />

Spaans en Engels, Virginia ook, dus dat<br />

“Het is sowieso onaangenaam,<br />

een volslagen onbekende die<br />

je allerlei vragen stelt over<br />

je relatie en die zijn neus steekt<br />

in je privéleven.”<br />

GERT<br />

was bij ons geen enkel probleem. Wij<br />

hebben geluk gehad. Er zijn mensen die<br />

zoals wij goede bedoelingen hebben,<br />

maar die niet mogen trouwen. Ik weet<br />

dus niet of de huidige procedure nuttig<br />

is. Ik heb er gemengde gevoelens bij. Je<br />

krijgt bovendien geen schriftelijke versie<br />

van wat er gezegd is tijdens het interview.<br />

De bevoegde persoon maakt<br />

enkel voor zichzelf wat notities. Ga achteraf<br />

maar eens bewijzen wat je juist<br />

gezegd hebt. Het zou al iets objectiever<br />

zijn moesten er twee personen aanwezig<br />

zijn bij het interview. Nu hangt alles<br />

af van het inschattingsvermogen van<br />

één enkele persoon, die op basis van<br />

zijn vermoedens een huwelijksaanvraag<br />

kan weigeren. Je kan niet weten wat je<br />

te wachten staat wanneer je bij de Cel<br />

op gesprek gaat.”<br />

Op 19 mei 2006 zijn Gert en Virginia<br />

getrouwd, anderhalve maand nadat<br />

Virginia in <strong>Belg</strong>ië aankwam en met de<br />

toestemming van de Cel Schijn huwelijken<br />

op zak. Het werd een burgerlijk huwelijk.<br />

Traditioneel zijn de inwoners van<br />

Nicaragua erg gelovig, 93% van de bevolking<br />

is rooms-katholiek. Maar Virginia’s<br />

gezin niet. De familie Rivera Granado is<br />

dus een uitzondering te noemen. In het<br />

conservatieve Nicaragua hebben vrouwen<br />

weinig te zeggen, mogen maar weinig<br />

beslissingen nemen en moet er voor<br />

de kerk getrouwd worden.<br />

Gert: “Als het voor Virginia belangrijk<br />

was, zou ik wel voor de kerk getrouwd<br />

zijn. Ik ben niet gelovig, maar ik kan<br />

wel begrijpen dat ie<strong>man</strong>d anders daaraan<br />

veel belang hecht. Gelukkig heeft<br />

dat probleem zich nooit gesteld.<br />

Virginia en ik zitten helemaal op dezelfde<br />

golflengte. Ze is niet streng katholiek<br />

opgevoed, want haar ouders zijn niet<br />

conservatief. Voor hen maakte het ook<br />

helemaal niet uit of we voor de kerk<br />

trouwden of niet. Na ons huwelijksfeest<br />

in <strong>Belg</strong>ië zijn we naar Nicaragua gereisd<br />

met mijn ouders, mijn broer en zijn<br />

vriendin om daar nog een feest te<br />

geven voor de Nicaraguaanse familie<br />

en vrienden. Virginia en ik wilden ons<br />

huwelijk laten zegenen door een padre,<br />

maar door tijdsgebrek is dat niet gelukt.<br />

Virginia’s familie was erg blij dat we<br />

nog naar Nicaragua zijn gegaan om het<br />

huwelijk samen met hen te vieren.”<br />

Virginia ondervond niet zoveel problemen<br />

om zich te integreren. Ze werd snel<br />

aanvaard door Gerts vrienden, heeft een<br />

integratiecursus achter de rug en is<br />

volop bezig met haar lessen Nederlands.<br />

De aanpassingsfase is achter de rug,<br />

maar gemakkelijk is het niet altijd.<br />

Virginia: “Vooral het feit dat ik geen<br />

Nederlands sprak was een probleem.<br />

Communicatie is onontbeerlijk. Je komt<br />

hier aan, je kent nie<strong>man</strong>d en je kan met<br />

nie<strong>man</strong>d praten. Gelukkig is Gerts familie<br />

heel open. Zijn familie lijkt erg op die<br />

van mij, niet op economisch vlak, maar<br />

qua overtuigingen en ideeën. Op voorhand<br />

was het moeilijk in te schatten hoe<br />

ik me hier zou voelen. In Nicaragua leefden<br />

we constant in vakantiestemming.<br />

In Nicaragua heerst er een heel andere<br />

sfeer, is er een totaal verschillend klimaat<br />

en een heel andere mentaliteit. Er<br />

weerklinkt altijd muziek, er is altijd<br />

lawaai. Maar ik heb me snel aangepast,<br />

hoewel ik mijn familie en vrienden heel<br />

erg mis. Gert en ik spreken Spaans met<br />

elkaar, maar tegenwoordig ook wat<br />

meer Nederlands zodat ik kan oefenen.<br />

Blijkbaar blijven mensen met elkaar<br />

communiceren in de taal waarin ze<br />

elkaar hebben leren kennen. De bedoeling<br />

is dat ik op termijn even goed<br />

Nederlands zal kunnen als hij Spaans.”<br />

Gert en Virginia willen graag terugkeren<br />

naar Nicaragua om er een tijd te<br />

blijven wonen. Waarschijnlijk gebeurt<br />

dit binnen het jaar. Gert zou er veldwerk<br />

verrichten voor zijn doctoraatsonderzoek<br />

en Virginia kan er haar studie<br />

bedrijfs<strong>man</strong>agement voltooien. Ze zou<br />

graag voor een ngo werken.<br />

JULI-AUGUSTUS 2007 21


Dossier<br />

“Twee levensbeschouwingen<br />

vallen wel degelijk met<br />

elkaar te verenigen.”<br />

Portret 2: Miriam en Jan<br />

Sofie Sfingopoulos<br />

consulent-stafmedewerker<br />

LA DIVA, ZO HEET DE NIEUWE WINKEL DIE MIRIAM BOUZID, EEN MECHELSE<br />

MET MAROKKAANSE ROOTS, SAMEN MET HAAR ZUS NADIA OPENDE. ZE HEEFT<br />

HARD GEWERKT OM ZO VER TE GERAKEN EN HET HEEFT DOORZETTINGSVERMOGEN<br />

GEKOST. ZOALS ZO VELEN IS HAAR VADER IN DE JAREN ’60 NAAR BELGIË GEKO-<br />

MEN OM TE WERKEN ALS GASTARBEIDER. HIJ IS IN MAROKKO GETROUWD EN<br />

HEEFT ZIJN VROUW MEE NAAR BELGIË GEBRACHT. ZE KREGEN VIER DOCHTERS.<br />

MIRIAM, DE OUDSTE DOCHTER, HEEFT AL EEN RIJKELIJK GEVULD JONG LEVEN<br />

ACHTER DE RUG. WE VERTELLEN HET VERHAAL VAN HAAR SCHIJNHUWELIJK EN<br />

VAN HAAR RELATIE METJAN VERHOEVEN.<br />

“De eerste huwelijksaanzoeken kwamen<br />

toen ik 13 à 14 jaar was. In<br />

Marokko trouwden de meeste vrouwen<br />

toen ze nog erg jong waren, dus<br />

die jonge leeftijd was niet ongewoon.<br />

Mijn moeder stond op dat ogenblik<br />

evenmin te springen voor een huwelijk,<br />

maar toen ik zestien jaar oud was,<br />

vond ze dat het tijd werd voor mij om<br />

te huwen.”<br />

Miriam was echter nog niet geïnteresseerd<br />

in een huwelijk. Ze wilde eerst<br />

een diploma behalen. Van kinds af had<br />

ze veel westerse invloeden gehad<br />

door haar verblijf in een aantal<br />

<strong>Belg</strong>ische kostscholen. Miriam wilde<br />

eerst studeren, dan een carrière uitbouwen<br />

en vervolgens trouwen en<br />

kinderen krijgen. Het vroege huwelijk<br />

paste helemaal niet in dat plaatje.<br />

“Helaas heeft mijn leven zich andersom<br />

afgespeeld. Ik ben uiteindelijk<br />

eerst getrouwd en heb toen mijn studies<br />

stopgezet. Ik was beschaamd om<br />

als getrouwde vrouw weer naar school<br />

te gaan. De druk van de Marokkaanse<br />

gemeenschap werd te groot en ik kon<br />

niet neen blijven zeggen. Ik had toen<br />

het gevoel dat mijn moeder van mij af<br />

wilde. Ze had immers nog drie andere<br />

dochters die ze ‘aan de <strong>man</strong> moest<br />

brengen’ (lacht). Achteraf besefte ik<br />

dat mijn moeder handelde naar haar<br />

eigen kennis. Ik neem het haar niet<br />

kwalijk.”<br />

In augustus 1987 kwam een Marok -<br />

kaanse <strong>man</strong> met een toeristenvisum<br />

naar <strong>Belg</strong>ië om Miriam ten huwelijk te<br />

vragen. Tegen haar zin heeft ze toegestemd.<br />

De huwelijksakte werd opgesteld<br />

op het Marokkaanse consulaat in<br />

Brussel, administratief was het huwelijk<br />

bezegeld. Miriam had niet willen<br />

trouwen, maar nu het zo ver was,<br />

wilde ze er toch het beste van maken.<br />

Alles werd in gereedheid gebracht<br />

voor het grote traditionele huwelijksfeest<br />

dat enkele maanden later zou<br />

doorgaan.<br />

“Mijn <strong>man</strong> begon raar te doen. Ik had<br />

een slecht voorgevoel. Hij verzweeg<br />

bepaalde zaken en loog over andere.<br />

Ik probeerde over mijn voorgevoelens<br />

te praten met mijn ouders, maar zij<br />

dachten dat ik onder het huwelijk uit<br />

wilde kruipen. Want een paar maanden<br />

voor mijn huwelijk had ik dat<br />

immers gedaan. Toen had ik in juli<br />

1987 in Marokko eveneens een huwelijksaanzoek<br />

gekregen, ik had uiteindelijk<br />

toegezegd, maar heb de verloving<br />

onmiddellijk per brief verbroken<br />

toen ik weer in <strong>Belg</strong>ië was. Maar deze<br />

keer waren we al getrouwd bij huwelijksakte.”<br />

Het grote huwelijksfeest heeft nooit<br />

plaatsgevonden. Miriams <strong>man</strong> verdween<br />

plots. Ze kreeg geen steun van<br />

haar ouders, dus heeft ze zelf de nodige<br />

stappen moeten ondernemen. In<br />

de veronderstelling dat haar <strong>man</strong> verloren<br />

gelopen was of dat er iets ernstigs<br />

gebeurd was, wendde ze zich tot<br />

de vreemdelingendienst van de politie<br />

om hem als vermist op te geven. Bij de<br />

politie kreeg ze te horen dat haar <strong>man</strong><br />

reeds op een ander adres verbleef.<br />

“Alle puzzelstukken vielen in elkaar,<br />

mijn slecht voorgevoel bleek gefundeerd<br />

te zijn. Mijn <strong>man</strong> was enkel met<br />

mij getrouwd om verblijfspapieren te<br />

krijgen. Het ging wel degelijk om een<br />

schijnhuwelijk, geheel buiten mijn<br />

medeweten. Ik was gekrenkt in mijn<br />

eer. Voor hem had ik mijn studies laten<br />

vallen. Mijn <strong>man</strong> had ons al die tijd<br />

voorgelogen. Ik nam mijn ouders en<br />

schoonouders niets kwalijk, want zij<br />

waren evenveel het slachtoffer van het<br />

hele verhaal als ik. Onze families<br />

waren bevriend. Je had mijn moeder<br />

moeten zien, ze was helemaal in haar<br />

nopjes. Zo gedreven was ze. Alles<br />

stond klaar voor het grote trouwfeest.<br />

Ik had twee trouwjurken, ik had een<br />

bruidsschat gekregen. Mijn moeder<br />

was volop bezig met de organisatie<br />

van het huwelijksfeest. Alles viel in het<br />

water.”<br />

In 1987 was er nog geen sprake van<br />

een Cel Schijnhuwelijken van de stad<br />

die alle mogelijke schijnhuwelijken<br />

22 JULI-AUGUSTUS 2007


onder<strong>zoekt</strong>. De toenmalige wijkagent<br />

is wel langsgekomen om na te gaan of<br />

<strong>man</strong> en vrouw daadwerkelijk samenwoonden.<br />

Voor de rest werd er toen<br />

nog niet al te veel aandacht besteed<br />

aan het fenomeen. Miriams ouders<br />

wilden het huwelijk aanvankelijk nog<br />

laten plaatsvinden, maar Miriam weigerde.<br />

Ze had al genoeg op het spel<br />

gezet. Ze wilde scheiden en verdergaan<br />

met haar leven.<br />

“Mijn <strong>man</strong> en ik zijn enkele keren voor<br />

de vrederechter moeten verschijnen.<br />

Ik heb mezelf toen verdedigd, ik had<br />

geen geld om een advocaat te betalen.<br />

Ik heb de rechter uitgelegd dat ik<br />

dat huwelijk nooit gewild heb, dat<br />

mijn <strong>man</strong> veel ouder was dan ik, dat<br />

we zulk een verschillende achtergrond<br />

hadden. Het zou tussen ons nooit lukken.<br />

Ik wilde een <strong>man</strong> die me zou aanvoelen<br />

en die bij mij zou passen.<br />

Uiteindelijk heb ik nog vijf jaar moeten<br />

wachten op de definitieve scheiding.<br />

Het is een lange strijd geweest, ik ben<br />

pas in maart 1993 officieel uit de echt<br />

gescheiden.”<br />

Miriam bleef niet lang ongelukkig en<br />

ging een nieuwe uitdaging aan: ze<br />

begon een relatie met Jan, een <strong>Belg</strong><br />

uit een katholieke familie. Twee<br />

levensbeschouwingen vallen wel<br />

degelijk met elkaar te verenigen, vindt<br />

Miriam. In elke relatie moeten er compromissen<br />

gesloten worden, ook bij<br />

een gemengde relatie.<br />

“Jan en ik zijn nu dertien jaar samen<br />

en hebben samen een zoontje van<br />

zeven maanden. Uiteraard hebben wij<br />

allebei water bij de wijn moeten doen<br />

en hebben we compromissen gesloten.<br />

Anders werkt het niet. De katholieke<br />

godsdienst was mij gelukkig niet<br />

vreemd. Zelf ben ik islamitisch opgevoed,<br />

maar op de kostscholen waar ik<br />

vroeger zat, ben ik al snel in contact<br />

gekomen met het katholicisme. Net<br />

als Jan ken ik ook het weesgegroet en<br />

het onzevader (lacht). Ik ben niet zo<br />

lang geleden 36 jaar geworden. Jan en<br />

ik hebben samen een lange weg afgelegd.<br />

We bouwen kleine stukjes op<br />

elkaar. Hopelijk komen we tot een<br />

geheel tegen wanneer we onze kaars<br />

uitblazen.”<br />

Het vooroordeel dat gemengde relaties<br />

geen kans op slagen hebben,<br />

veegt Miriam resoluut van tafel. Het<br />

heeft allemaal te maken met respect<br />

en communicatie. Dat levensbeschouwelijk<br />

verschil tussen beide partners<br />

geeft de doorslag niet.<br />

“Jan gaat al jaren niet meer naar de<br />

kerk en ik ga niet meer naar de moskee.<br />

Het geloof moet in je hart zitten<br />

en het weerspiegelt zich in je daden,<br />

daar ben ik vast van overtuigd. Mij<br />

kunnen ze niet eender wat wijsmaken.<br />

Ik bezit een kritische geest en ik<br />

gebruik die graag (lacht). Ons zoontje<br />

zal weten wat mijn achtergrond is en<br />

wat die van zijn vader is. Wanneer hij<br />

oud genoeg is, zal hij zelf wel kiezen<br />

welke richting hij uit wil. We zullen de<br />

keuze aan hem overlaten. Ik wil niets<br />

forceren, dat wreekt zich achteraf.”<br />

Tradities houden Jan en Miriam wel<br />

graag in ere. De islamitische feestdagen<br />

proberen ze zo veel mogelijk in<br />

familiale kring door te brengen Ook<br />

kerstavond staat elk jaar op het programma<br />

en is een gebeurtenis die<br />

Miriam voor geen geld zou willen missen.<br />

Na de geboorte van haar zoon<br />

heeft ze het zevendaagse offerfeest<br />

voor haar zoontje gehouden. Dat offerfeest<br />

herdenkt de bereidheid van<br />

Abraham om zijn zoon voor God te<br />

offeren omwille van zijn geloof. Het<br />

gaf haar een goed gevoel en Jan respecteerde<br />

dat. Ze doen er niet moeilijk<br />

over en proberen de twee overtuigingen<br />

en de bijhorende tradities met<br />

elkaar te verzoenen. Dit is volgens<br />

Miriam ook evident. Levens be -<br />

schouwingen en godsdiensten vertonen<br />

immers veel fundamentele gelijkenissen.<br />

“Toch had mijn moeder het in het<br />

begin niet gemakkelijk met het feit dat<br />

ik met een niet-moslim samen was.<br />

Mijn vader, mijn stiefvader, mijn zussen<br />

en broers hadden er geen enkel<br />

probleem mee. Mijn moeder kon wél<br />

scherp uit de hoek komen. Ik vroeg me<br />

af of mijn geluk niet belangrijker was<br />

voor haar. Uiteindelijk is ze bijgedraaid.<br />

Nu ze grootmoeder is, is ze helemaal<br />

gelukkig.”<br />

Door haar schijnhuwelijk is Miriam<br />

enkel sterker geworden. Ze heeft haar<br />

diploma van het secundair onderwijs<br />

behaald en is een opleiding piloot<br />

begonnen. Ze wist duidelijk wat ze<br />

wilde en heeft ervoor gevochten. Maar<br />

niet iedereen heeft even veel geluk.<br />

Schijnhuwelijken kunnen nefast aflopen.<br />

Zelf pleit ze voor een herziening<br />

van de hele procedure bij de Cellen<br />

Schijnhuwelijken. Nie<strong>man</strong>d heeft een<br />

glazen bol om de toekomst te voorspellen.<br />

Miriam pleit ervoor mensen te<br />

laten huwen. Enkel wanneer ze later<br />

betrapt worden op een schijnhuwelijk<br />

en wanneer aan de hand van objectieve<br />

criteria aangetoond kan worden dat<br />

het effectief om een schijnhuwelijk<br />

gaat, mag men volgens haar overgaan<br />

tot straffen. Nu hoort ze regelmatig<br />

verhalen over koppels die ondertussen<br />

drie kinderen hebben en nog steeds<br />

geen toestemming kregen om te<br />

huwen. De regelgeving dient volgens<br />

haar aangepast te worden om mistoestanden<br />

te vermijden.<br />

JULI-AUGUSTUS 2007 23


Dossier<br />

“Er werd ons zelfs aan geraden<br />

te verhuizen naar een andere stad<br />

om de Antwerpse diensten<br />

te omzeilen.”<br />

Portret 3: Christel en Ahmed<br />

Sofie Sfingopoulos<br />

consulent-stafmedewerker<br />

CULTUREEL GEMENGDE HUWELIJKEN, HET KLINKT ERG EXOTISCH. JE DROOMT WEG EN<br />

DENKT AAN GEKRUID ETEN, ZOETE DRANKJES, ANDERE GEWOONTES EN GEBRUIKEN, OP<br />

BEZOEK GAAN BIJ DE BUITENLANDSE FAMILIE. BIJ AHMED EN CHRISTEL VERLIEP HET<br />

ANDERS. HIJ IS TURK EN ZIJ IS BELGISCHE. ZE ZIJN AL BIJNA VIJF JAAR GELUKKIG<br />

SAMEN, MAAR ZE KRIJGEN DE TOESTEMMING NIET OM TE TROUWEN.<br />

In november 2003 leerden Ahmed en<br />

Christel elkaar kennen via een vriendin<br />

van Christel, die in de Turkse<br />

buurtwinkel werkte. Op een feestje bij<br />

de vriendin thuis leerde ze Ahmed kennen.<br />

In het begin hield Christel afstand<br />

van Ahmed, zijn Nederlands was op dat<br />

moment nog niet wat het moest zijn.<br />

Na verloop van tijd besloot ze dat<br />

Ahmed een kans verdiende. Het klikte<br />

tussen de twee en ze besloten dan ook<br />

om samen te gaan wonen in haar<br />

appartement. Ahmed ging lessen<br />

Nederlands volgen, aangemoedigd<br />

door zijn <strong>Belg</strong>ische vriendin. In 2005<br />

vond Christel dat de tijd rijp was en<br />

vroeg Ahmed ten huwelijk. Toen keerde<br />

hun geluk.<br />

“De schriftelijke neerslag<br />

van onze verklaring hebben we<br />

nooit te zien gekregen.”<br />

Christel<br />

“We moesten op gesprek komen bij de<br />

Cel Schijnhuwelijken van de stad<br />

Antwerpen. De ambtenaar was er al<br />

van in het begin van overtuigd dat het<br />

ging om een schijnhuwelijk. Hij was<br />

zelfs ronduit grof. We hebben een<br />

huwelijksweigering gekregen, op basis<br />

van drie argumenten. Ik ben 9 jaar<br />

ouder dan Ahmed, ik krijg een invaliditeitsuitkering<br />

en ik spreek geen Turks.<br />

Waarom zou ik Turks moeten spreken?<br />

Wij praten Nederlands thuis. We wonen<br />

toch in <strong>Belg</strong>ië, niet in Turkije? De schriftelijke<br />

neerslag van onze verklaring<br />

hebben we nooit te zien gekregen. We<br />

wilden het er niet bij laten en we zijn<br />

naar de ombuds<strong>man</strong> van de stad<br />

gegaan. Hij heeft letterlijk tegen mij<br />

gezegd dat ik het er maar bij moest<br />

laten. Waarom zit er dan een ombuds<strong>man</strong>?<br />

We zijn niet bij de pakken blijven<br />

zitten en we zijn in beroep gegaan.<br />

Voor de rechtbank van eerste aanleg<br />

werd ons verzoek om te trouwen ook<br />

afgewezen. We hebben niet opgegeven<br />

en we zijn in hoger beroep<br />

gegaan. De rechter was allerminst<br />

geïnteresseerd in onze zaak en speelde<br />

de hele tijd met zijn pen. Het is dan ook<br />

niet verwonderlijk dat we ook daar een<br />

negatief antwoord kregen.”<br />

Nochtans was het koppel erg gelukkig.<br />

Christel besloot zich te bekeren tot de<br />

islam toen ze op vakantie waren in<br />

Turkije bij Ahmeds familie. Godsdienst is<br />

voor hen nooit een problematische<br />

kwestie geweest. Christel was geen<br />

praktiserend gelovige en had niet veel<br />

moeite om de gewoontes van de islam<br />

over te nemen. Net zoals haar vriend eet<br />

ze geen varkensvlees en drinkt ze geen<br />

alcohol. Enkel de ramadan kan ze niet<br />

meedoen wegens gezondheidsredenen.<br />

“De ambtenaar was er al<br />

van in het begin van overtuigd<br />

dat het ging om<br />

een schijnhuwelijk.”<br />

Christel<br />

Door de verschillende afwijzingen en<br />

tegenslagen, kreeg Christel een<br />

depressie. Ze zagen de situatie als uitzichtloos.<br />

Door hun vorige advocaat zijn<br />

ze in contact gekomen met het Comité<br />

Ik Wil A Wel, waar ze wat steun vinden.<br />

Er werd hen zelfs aangeraden te verhuizen<br />

naar een andere stad of<br />

gemeente, om de Antwerpse diensten<br />

te omzeilen, maar dat willen ze niet.<br />

Christels vader woont in Antwerpen en<br />

heeft de hulp van zijn dochter nodig. Zij<br />

wil hem niet achterlaten.<br />

Nog steeds zijn Ahmed en Christel niet<br />

getrouwd.<br />

24 JULI-AUGUSTUS 2007


Failan<br />

(2001, regie: Song Hae-sung)<br />

Dossier<br />

Klaas Nijs<br />

consulent-stafmedewerker<br />

ER ZIJN ZO VAN DIE FILMS DIE JE LANGZAAM BESLUIPEN. ZELDZAME PARELS DIE NET ZOALS HUN<br />

MINDER SPREEKWOORDELIJKE TEGENHANGERS IN DE NATUUR EEN HELE TIJD LIGGEN TE RUSTEN<br />

ALVORENS ZE HUN SCHOONHEID ONTHULLEN. FAILAN IS ZO EEN FILM. EEN ONDERGEWAARDEERD<br />

MEESTERWERK, DAT HIER HELAAS EN VOLLEDIG ONTERECHT NOOIT IN DE ZALEN IS GERAAKT EN<br />

ENKEL EEN SELECT PUBLIEK VAN AZIATISCHE FILMLIEFHEBBERS WIST TE BEKOREN VIA IMPORT.<br />

In het begin van het verhaal wordt het<br />

hoofdpersonage Kang-Jae (een meesterlijke<br />

rol van de Koreaanse steracteur<br />

Choi Min-Shik) opgevoerd. Hij is een<br />

egocentrisch varken met weinig respect<br />

voor zijn omgeving en gefrustreerd door<br />

zijn falen om ooit boven het niveau van<br />

ordinaire boef uit te stijgen. We zien hoe<br />

hij mensen terroriseert met geweld, of<br />

hiermee wanhopig respect probeert af<br />

te dwingen van de andere bendeleden,<br />

en hoe hij op zijn beurt geterroriseerd<br />

wordt door zijn eigen baas, een <strong>man</strong><br />

actief in onder meer mensensmokkel.<br />

Hij is een afschuwelijk persoon voor wie<br />

je als kijker zo goed als geen sympathie<br />

kan hebben, hooguit wat medelijden<br />

voor de gewelddadige leegheid van zijn<br />

bestaan.<br />

Wanneer zijn baas, Yongh-Shik, echter<br />

door het lint gaat en hem zelfs eens<br />

zwaar aftuigt, begint het besef te<br />

dagen dat zijn leven niet veel soeps is.<br />

Als Yongh-Shik dan ook nog eens voor<br />

zijn ogen ie<strong>man</strong>d van een rivaliserende<br />

bende met de blote hand vermoord, zie<br />

je als kijker voor het eerst dat er achter<br />

deze zielige en egocentrische façade<br />

toch nog een ander mens schuilt, een<br />

mens die langzaamaan terug tot leven<br />

komt door de gruwel van deze daad te<br />

moeten aanschouwen.<br />

Hierop doet Yongh-Shik hem een voorstel:<br />

als hij de schuld op zich neemt en<br />

in zijn plaats de gevangenis in gaat,<br />

kan Kang-Jae bij zijn vrijlating terugkeren<br />

naar zijn geboortedorp, waar hij<br />

een boot zal krijgen en de rest van zijn<br />

dagen kan slijten als visser. Ontsteld<br />

door wat er gebeurd is, besluit Kang-<br />

Jae het aanbod te aanvaarden en<br />

maakt hij zich klaar om zich aan te<br />

geven. De volgende dag staat de politie<br />

echter al aan zijn deur… om hem te<br />

melden dat zijn vrouw overleden is.<br />

Op dat moment begint de eigenlijke<br />

film, het verhaal van Failan (gespeeld<br />

door een tevens uitmuntende Cecilia<br />

Cheung) en haar plaats in het leven<br />

van Kang-Jae. Ze is een Chinees meisje<br />

dat de oversteek naar Korea maakte<br />

om bij haar tante te gaan wonen na<br />

het overlijden van haar moeder, alleen<br />

maar om bij aankomst te horen dat<br />

haar familie ondertussen verhuist is<br />

naar Canada zonder enige contactgegevens<br />

achter te laten. Om te kunnen<br />

werken, is ze met Kang-Jae getrouwd,<br />

zonder hem ooit gezien te hebben. De<br />

bende waarvoor hij werkte heeft hem<br />

hiervoor betaald om zo alle nodige<br />

documenten te verkrijgen.<br />

Op weg om haar lichaam te identificeren,<br />

krijgt Kang-Jae van de persoon die<br />

hem begeleidt (en die hun ‘gekoppeld’<br />

heeft) een brief van haar in zijn handen<br />

geduwd. Een brief om hem te bedanken.<br />

Hij die met haar trouwde en wie<br />

ze nooit gezien had, opdat ze in Korea<br />

kon blijven.<br />

Daarna ondergaat de film een transformatie.<br />

We krijgen het verhaal van<br />

Failan te zien en de moeilijke omstandigheden<br />

waarin ze moest zien te<br />

overleven in een vreemd land. Hoe ze<br />

bij gebrek aan houvast begint te houden<br />

van een <strong>man</strong> die evengoed enkel<br />

op papier had kunnen bestaan. En hoe<br />

ze uiteindelijk sterft, zonder hem ooit<br />

gesproken te hebben.<br />

En door het lezen van de brief en de<br />

liefde die daaruit blijkt, verandert ook<br />

Kang-Jae. Hoe kan ie<strong>man</strong>d, die hij nooit<br />

gekend heeft, zoveel van hem houden,<br />

hij die nooit gerespecteerd of serieus<br />

genomen werd door de anderen in zijn<br />

omgeving? Waarom heeft hij zolang<br />

zijn lege leven als vanzelfsprekend<br />

gevonden? Waarom heeft hij er nooit<br />

het beste van proberen te maken?<br />

Het is in deze laatste 30-45 minuten dat<br />

de film een crescendo bereikt. De confrontatie<br />

met wat had kunnen zijn,<br />

schokkeert Kang-Jae en doet de grondvesten<br />

van zijn bestaan daveren. Hij zal<br />

nooit meer dezelfde zijn en besluit een<br />

beter leven te gaan lijden. Wat er echter<br />

verder gebeurt, moet u zelf ontdekken…<br />

Het is zelden dat een film zo oprecht<br />

weet te ontroeren. De meesterlijke<br />

opbouw van het verhaal, dat troosteloos<br />

begint en zich geleidelijk aan met<br />

hoop vult, de fantastische acteurs en<br />

het fenomenale laatste gedeelte van<br />

de film tillen het geheel ver uit boven<br />

de prefabpap die tegenwoordig zo vaak<br />

de cinemaschermen vult. Het is te<br />

hopen dat de volgende keer dat een<br />

dergelijke goede film gemaakt wordt,<br />

we wél de kans zullen krijgen om hem<br />

op het grote scherm te bewonderen.<br />

Met een nieuwe doos zakdoeken in de<br />

hand als het moet.<br />

JULI-AUGUSTUS 2007 25


Actualiteit<br />

OPINIESTUK<br />

Voor een<br />

menswaardig<br />

levenseinde<br />

DE ENQUÊTE ‘PALLIATIEVE ZORG’ VAN TEST-AANKOOP PLAATSTE DE MORELE BIJSTAND IN<br />

DE KIJKER. UIT DE CONCLUSIES BLIJKT DAT ER MEER AANDACHT VEREIST IS VOOR INTER-<br />

DISCIPLINAIRE SAMENWERKING, PSYCHO-SOCIALE EN SPIRITUELE ONDERSTEUNING. VANUIT<br />

DE VRIJZINNIGE GEMEENSCHAP WORDT DE SPIRITUELE ZORG (MORELE BIJSTAND) VERZORGD<br />

DOOR MOREEL CONSULENTEN. HET VERSTREKKEN VAN DE ZORG ALSOOK HET METEN VAN<br />

DE KWALITEIT VAN DEZE ZORG WORDT BEMOEILIJKT DOOR HET NIET SYSTEMATISCH AANWE-<br />

ZIG ZIJN VAN MOREEL CONSULENTEN IN ALLE SETTINGS VAN DE PALLIATIEVE ZORG.<br />

Vrijzinnig hu<strong>man</strong>isten komen op<br />

voor de waardigheid en de zinvolheid<br />

van het menselijk leven. De<br />

mens oordeelt zelf over de inhoud van<br />

die waardigheid en zinvolheid. Deze<br />

principes gelden eveneens voor het<br />

levenseinde. We moeten zorg dragen<br />

voor de lijdende mens en zijn omgeving<br />

tijdens de laatste levensfase. Een<br />

goede zorg bij het levenseinde vereist<br />

een goede en volledige <strong>info</strong>rmatie op<br />

maat van de patiënt. Als de dood voor<br />

de patiënt bespreekbaar is, heeft dit<br />

ongetwijfeld zijn invloed op het naderend<br />

levenseinde en de gemaakte keuzes.<br />

Ondanks een goed uitgebouwde<br />

palliatieve zorg zal een minderheid<br />

toch de vraag naar euthanasie stellen.<br />

Vrijzinnig hu<strong>man</strong>isten vinden dat deze<br />

vraag legitiem is en dat de autonomie<br />

van de patiënt hierin moet gerespecteerd<br />

worden.<br />

De spirituele zorg mag dan wel systematisch<br />

worden vermeld in het palliatief<br />

zorgmodel, in de praktijk blijkt zij<br />

het moeilijkst te concretiseren. Grosso<br />

modo gaat het om hulp aan mensen<br />

met existentiële vragen rondom leven,<br />

ziekte en dood. Doorgaans wordt deze<br />

zorg toevertrouwd aan mensen die<br />

vanuit hun levensbeschouwing of<br />

geloof aangesteld zijn om mensen in<br />

existentiële nood te helpen. Zij doen dit<br />

dan ook vanuit en op basis van hun<br />

levensbeschouwing of geloof.<br />

We zijn van mening dat spirituele zorg<br />

dient beschouwd te worden als een<br />

onlosmakelijk en geïntegreerd onderdeel<br />

van de zorgverlening zoals die<br />

verleend wordt in de instellingen en in<br />

de thuissituatie.<br />

Vanuit de Stuurgroep Morele Bijstand<br />

zijn intramuraal slechts een beperkt<br />

aantal beroepskrachten als moreel consulent<br />

werkzaam. Daarnaast wordt er<br />

beroep gedaan op vrijwilligers. De<br />

moreel consulenten van de Unie<br />

Vrijzinnige Verenigingen zijn professioneel<br />

actief in de Centra Morele<br />

Dienstverlening en richten zich tot de<br />

bevolking in het algemeen en dus ook<br />

naar mensen in de thuissituatie. Deze<br />

omkadering is ontoereikend om in alle<br />

palliatieve initiatieven aanwezig te zijn<br />

en een optimale werking uit te bouwen.<br />

We betreuren ten zeerste dit<br />

tekort aan mensen. Vooral omdat we<br />

zien dat waar wel moreel consulenten<br />

actief zijn, deze een belangrijke meerwaarde<br />

betekenen voor de zorg voor<br />

de patiënt en zijn omgeving.<br />

De moreel consulent ondervindt tevens<br />

als vrijzinnige vertegenwoordiger<br />

moeilijkheden om zijn werking bekend<br />

te maken in de diverse instellingen. De<br />

onduidelijkheid over de gebruikte terminologie,<br />

het niet correct naleven van<br />

de regelgeving en de onvolkomenheden<br />

ervan hypothekeren de werking.<br />

Op deze wijze komen de rechten van<br />

de patiënt in het gedrang. In de kamer<br />

werd op 16 oktober 2006 door<br />

mevrouw Karin Jiroflée een voorstel<br />

van resolutie ingediend betreffende de<br />

religieuze, filosofische en morele bijstand<br />

binnen de murale zorg om de<br />

regelgeving te optimaliseren. Er dient<br />

werk gemaakt te worden van de integratie<br />

van de moreel consulent in<br />

de extra- en intramurale palliatieve<br />

equipes, waardoor er een systematisch<br />

aanbod van morele bijstand kan geboden<br />

worden.<br />

Wanneer er problemen zijn om het<br />

bezoek te krijgen van een moreel consulent<br />

in een instelling of wanneer<br />

men in de thuissituatie een moreel<br />

consulent wenst dan kan men contact<br />

opnemen met een Centrum Morele<br />

Dienstverlening van de Unie Vrijzinnige<br />

Verenigingen (www.uvv.be). Naast het<br />

verzorgen van morele bijstand voor de<br />

patiënt en zijn omgeving kan men ook<br />

een beroep doen op de moreel consulent<br />

voor het verzorgen van een vrijzinnige<br />

afscheidsplechtigheid en de rouwverwerking.<br />

Een goed uitgebouwde palliatieve zorg<br />

waarbij nog meer aandacht besteed<br />

wordt aan de interdisciplinaire werking<br />

en de integratie van de moreel consulenten<br />

draagt dan ook bij tot de verdere<br />

hu<strong>man</strong>isering van het levenseinde.<br />

Sonja Eggerickx<br />

voorzitter Unie Vrijzinnige Verenigingen<br />

Lut Matheussen<br />

voorzitter Stuurgroep Morele Bijstand<br />

26 JULI-AUGUSTUS 2007


OPINIESTUK<br />

Persvrijheid<br />

is geen vodje papier<br />

Actualiteit<br />

VORIGE WEEK DONDERDAG (18/01/2007) VIEL IN BRUSSEL HET BRONZEN BEELD<br />

VAN DE CONGRESKOLOM DAT DE PERSVRIJHEID SYMBOLISEERDE VAN ZIJN SOKKEL.<br />

OORZAAK WAS DE HEVIGE STORM DIE ONS LAND KREEG TE VERDUREN. VOOR WIE<br />

DACHT DAT ONDERTUSSEN ALLE GEVAAR WAS GEWEKEN EN WILDE BEGINNEN MET DE<br />

NODIGE HERSTELLINGSWERKEN WAS ER GISTEREN AAN VOOR DE MOEITE.<br />

“Ik eis dat u eerbied betuigt voor mijn<br />

functie en ontzag en respect toont voor<br />

dit huis. Anders kan het niet dat u hier<br />

aanwezig bent. Als u op dezelfde<br />

<strong>man</strong>ier blijft berichten, bent u niet langer<br />

welkom”, stelde prins Filip woensdag<br />

op een bijeenkomst van de gestelde<br />

lichamen op het koninklijk paleis.<br />

Dat de media niet gediend waren met<br />

dergelijke uitspraken bleek gisteren.<br />

En terecht. Want persvrijheid vormt<br />

inderdaad één van de hoekstenen van<br />

onze samenleving (artikel 25 van de<br />

<strong>Belg</strong>ische Grondwet). Het wordt zelfs<br />

beschouwd als een onvervreemdbaar<br />

mensenrecht.<br />

Dat niet iedereen hoog oploopt met dit<br />

mensenrecht blijkt duidelijk uit het<br />

jaarrapport van de International<br />

Federation of Journalists met betrekking<br />

tot het aantal vermoorde journalisten<br />

en anderen werkzaam binnen de<br />

media. “Doorheen 2006 telde het IFJ<br />

op zijn minst 155 moorden en onverklaarbare<br />

sterfgevallen van journalisten<br />

en mediapersoneel. Hoewel dit<br />

aantal het voorwerp is van discussie<br />

tussen groepen die ijveren voor persvrijheid,<br />

is men het eens over één<br />

onweerlegbare waarheid: het was het<br />

slechtste jaar tot nog toe”, aldus het<br />

rapport. Of dit iets zegt over de<br />

<strong>Belg</strong>ische situatie? Bitter weinig want<br />

<strong>Belg</strong>ië komt niet voor in de lijst. Maar<br />

het zegt wel iets over de waarde die<br />

we persvrijheid moeten toedichten.<br />

In de Press Freedom Index van<br />

Reporters without Borders lezen we<br />

een gelijkaardig verhaal. Het dodelijkste<br />

jaar sinds 1994 noemen zij het. De<br />

grootste schendingen van de vrije<br />

meningsuiting vinden we in Noord-<br />

Korea, Turkmenistan en Eritrea. Europa<br />

doet het beduidend beter. De eerste 15<br />

landen in de Index zijn allen lid van de<br />

Europese Unie, behalve Noorwegen<br />

(6 de plaats) en Zwitserland (8 ste plaats).<br />

<strong>Belg</strong>ië staat op een 14 de plaats. <strong>Niet</strong><br />

slecht als je het op wereldschaal<br />

bekijkt, maar zeker niet de beste leerling<br />

van de Europese klas. Toch is de<br />

<strong>Belg</strong>ische persvrijheid in ieder geval<br />

aan de betere hand in vergelijking met<br />

vorig jaar toen we ons tevreden moesten<br />

stellen met een 18 de plaats.<br />

Willen we deze tred aanhouden dan is<br />

het belangrijk waakzaam te blijven<br />

voor toekomstige inbreuken op onze<br />

persvrijheid. Het zou niet aangenaam<br />

zijn wanneer prins Filip op toekomstige<br />

handelsmissies in het buitenland moet<br />

gaan vertellen dat de persvrijheid in<br />

<strong>Belg</strong>ië wat meer aan banden is gelegd.<br />

Laat staan dat hij daar de reden moet<br />

voor geven.<br />

Sonja Eggerickx<br />

voorzitter Unie Vrijzinnige Verenigingen<br />

JULI-AUGUSTUS 2007 27


Actualiteit<br />

OPINIESTUK<br />

Elk scharniermoment<br />

zijn<br />

unieke plechtigheid<br />

VELE MENSEN HEBBEN ER NOOD AAN OM EEN BELANGRIJK SCHARNIERMOMENT IN<br />

HUN LEVEN NIET ZOMAAR TE LATEN VOORBIJGAAN. GRAAG HAD IK GEREAGEERD<br />

OP HET ARTIKEL ‘BIJZONDERE RITUELEN VOOR HEEL BIJZONDERE MOMENTEN’ UIT<br />

DE GENTENAAR VAN 31 JANUARI 2007.<br />

Vaak kiezen mensen bij een<br />

geboorte, relatieviering, huwelijk,<br />

uitvaart… bewust voor een<br />

plechtigheid aangeboden door een<br />

levensbeschouwing, omdat die levensbeschouwing<br />

hun levensopvattingen<br />

weergeeft. Via de vzw Feniks worden,<br />

door vrijwilligers en de moreel consulenten<br />

van de Centra Morele Dienst -<br />

verlening, in Oost-Vlaanderen individuele<br />

vrijzinnig-hu<strong>man</strong>istische plechtigheden<br />

aangeboden.<br />

Een vrijzinnige plechtigheid weerspiegelt<br />

steeds het persoonlijke verhaal,<br />

de waarden en zingeving van de<br />

mensen in kwestie. Ieder moment dat<br />

voor een mens als belangrijk in zijn of<br />

haar leven wordt beschouwd, kan<br />

gevierd worden met een unieke vrijzinnige<br />

plechtigheid: relatie, adoptie,<br />

een echtscheiding, een uitvaart… De<br />

moreel consulent creëert in samenspraak<br />

een volledig op maat gemaakte<br />

plechtigheid. Omdat er steeds<br />

rekening wordt gehouden met de<br />

praktische mogelijkheden en de persoonlijke<br />

wensen van de mensen, is<br />

iedere viering steeds anders, zowel<br />

qua vorm als locatie. Achteraf komen<br />

spontane reacties waaruit blijkt dat<br />

de mensen de plechtigheid heel ontroerend<br />

vonden. Stijlvol, maar niet<br />

stijf. Met een glimlach, maar toch<br />

plechtig en gemeend. Het is wat een<br />

plechtigheid moet zijn: even stilstaan<br />

bij het leven.<br />

Naast de bovengenoemde individuele<br />

plechtigheden, zijn er ook de<br />

Lentefeesten voor de 6-jarigen en<br />

Feesten Vrijzinnige Jeugd voor de 12-<br />

jarigen, waar een heleboel kinderen<br />

gelijktijdig in het zonnetje worden<br />

gezet. Het doel van zo’n feest is om<br />

via een creatieve en waardevolle<br />

omkadering stil te staan bij een<br />

belangrijk overgangsmoment. Deze<br />

feesten kennen reeds een lange<br />

geschiedenis en ze worden jaarlijks<br />

georganiseerd door de vrijwilligers<br />

van de plaatselijke afdelingen van de<br />

Ouderverenigingen voor Moraal, in<br />

samenwerking met de school. Steeds<br />

vaker krijgen zij ook professionele<br />

ondersteuning door de moreel consulenten.<br />

Onze dienstverlening is principieel gratis,<br />

vanuit de overtuiging dat voor alle<br />

vrijzinnigen die dat wensen, een waardige<br />

plechtigheid mogelijk moet zijn.<br />

De betrokkenen krijgen er heel veel<br />

voor terug. <strong>Niet</strong> in het minst hún plechtigheid…<br />

Freia DeBuck<br />

moreel consulent Plechtigheden<br />

28 JULI-AUGUSTUS 2007


OPINIESTUK<br />

Nieuwe stap<br />

in hu<strong>man</strong>isering<br />

<strong>Belg</strong>isch gevangeniswezen<br />

Actualiteit<br />

GISTERENTRADHETKONINKLIJK BESLUIT VAN 25 OKTOBER 2005 HOUDENDE VASTSTEL-<br />

LING VAN HET KADER VAN DE AALMOEZENIERS EN DE ISLAMCONSULENTEN VAN DE ERKEN-<br />

DE EREDIENSTEN EN VAN DE MOREEL CONSULENTEN VAN DE CENTRALE VRIJZINNIGE RAAD<br />

(CVR) IN WERKING. IN MENSENTAAL BETEKENT DIT DAT HET RECHT VAN GEDETINEERDEN<br />

OP BELEVING VAN GODSDIENST EN LEVENSBESCHOUWING, ZOALS BEPAALD IN ARTIKEL 72<br />

VANDEWETDUPONT, EN DE PROFESSIONALISERING VAN GODSDIENSTIGE EN MORELE BIJ-<br />

STAND CONCREET GESTALTE KRIJGEN. EN DAT ZO OPNIEUW EEN BELANGRIJKE STAP WORDT<br />

GEZET IN DE HUMANISERING VAN HET GEVANGENISWEZEN.<br />

Aan de uitvoering van het K.B.<br />

ging een lange periode van<br />

onderhandelen door de verschillende<br />

levensbeschouwelijke gemeenschappen,<br />

verenigd in een interlevensbeschouwelijke<br />

werkgroep, vooraf.<br />

Maar geduld wordt beloond. “Dat die<br />

uitvoering zo lang op zich heeft laten<br />

wachten, heeft te maken met het op<br />

punt stellen van de uitvoeringsmodaliteiten”,<br />

vertelt Hans Meurisse, direc -<br />

teur-generaal uitvoering van straffen<br />

en maatregelen. “Elke eredienst heeft<br />

zo zijn eigen specificiteit wat het niet<br />

voor iedereen altijd even gemakkelijk<br />

maakte om een vertegenwoordiging in<br />

onze <strong>Belg</strong>ische gevangenissen te verzekeren.”<br />

De wet Dupont schrijft voor dat de<br />

godsdienstige en moreel consulenten<br />

de gedetineerden, die daarom vragen,<br />

mogen bezoeken in hun verblijfsruimte<br />

en met hen een niet aan toezicht<br />

onderworpen briefwisseling kunnen<br />

voeren binnen de gevangenis. “Het is<br />

een positie die te vergelijken is met de<br />

commissies van toezicht”, legt Hans<br />

Meurisse uit. “Waar de onafhankelijke<br />

positie van de commissies van toezicht<br />

zich situeert op de controle van de<br />

omstandigheden waarin de gedetineerden<br />

dagdagelijks vertoeven, gaat<br />

het bij de godsdienstige en moreel<br />

consulenten voornamelijk om een persoonlijke<br />

relatie met de gevangenen.”<br />

“Natuurlijk zijn er verschillen in benaderingswijze<br />

tussen een vrijzinnige<br />

moreel consulent en een godsdienstige<br />

consulent. De eerste zal de gedetineerde<br />

vrijer en neutraler benaderen en<br />

pogen om in hoofdzaak een klankbord<br />

te zijn voor allerhande bekommernissen<br />

van de persoon in kwestie. Terwijl<br />

de godsdienstige consulent eerder vertrekt<br />

vanuit een godsdienstige basis.<br />

Op zich maakt dat natuurlijk weinig uit<br />

en is het voor mij belangrijk dat de<br />

gedetineerde de hulp krijgt waaraan hij<br />

of zij nood heeft.”<br />

Tot voor kort werd het recht op godsdienstige,<br />

geestelijke en morele bijstand<br />

behartigd door vrijwilligers. En<br />

waar vind je vrijwilligers? “Bij mensen<br />

die tijd hebben”, antwoordt Leonard<br />

Martens, vrijwillig moreel consulent in<br />

de gevangenissen van Gent, Brugge en<br />

Ruiselede. “En wie heeft er tijd?<br />

Mensen die gepensioneerd zijn. Jonge<br />

mensen werken overdag en ’s avonds<br />

gaat hun tijd naar de uitbouw van een<br />

gezin. Zij hebben geen tijd om op<br />

bezoek te gaan bij gedetineerden. Door<br />

de professionalisering van de morele<br />

en godsdienstige dienstverlening is dit<br />

probleem opgelost.”<br />

“Je mag de job natuurlijk niet onderschatten”,<br />

voegt Leonard Martens<br />

eraan toe. Ons werk is zwaar en vaak<br />

niet meer dan een druppel op een hete<br />

plaat. Het wordt een moeilijke evenwichtsoefening<br />

voor de jonge mensen<br />

die morgen in dienst treden. Empathie<br />

is een belangrijk kenmerk van onze<br />

werking. Maar natuurlijk mag empathie<br />

niet verworden tot kopzorgen en<br />

slapeloze nachten. Daarom zal elke<br />

professionele kracht een vrijwilliger als<br />

peter toegewezen krijgen. Op die<br />

<strong>man</strong>ier wordt de ervaring, die de vrijwilligers<br />

doorheen de jaren hebben<br />

opgebouwd, ten dienste van de nieuwe<br />

werking gesteld.”<br />

Dat met de professionalisering van de<br />

morele en godsdienstige bijstand een<br />

belangrijke stap is gezet op het vlak<br />

van een menswaardige behandeling<br />

van gedetineerden, staat buiten kijf.<br />

Maar dat hiermee de kous nog niet af<br />

is, beseft ook Hans Meurisse. “De wet<br />

Dupont is een complex gegeven en de<br />

implementering ervan kost veel geld.<br />

Het zal er dus op neer komen om de<br />

wet in verschillende fases in werking te<br />

laten treden.” Wij kijken er in ieder<br />

geval met veel ongeduld naar uit.<br />

Sonja Eggerickx<br />

voorzitter Stichting Morele Bijstand aan<br />

Gevangenen<br />

covoorzitter Centrale Vrijzinnige Raad<br />

JULI-AUGUSTUS 2007 29


Actualiteit<br />

OPINIESTUK<br />

Kerk<br />

en staat<br />

Kurt Martens heeft uiteraard gelijk<br />

als hij in Tertio nr. 363 schrijft dat<br />

de grondwet de individuele<br />

godsdienstvrijheid be schermt en de<br />

overheid verbiedt zich te bemoeien<br />

met de organisatie van de eredienst.<br />

We hebben als vrijzinnige altijd gepleit<br />

voor het recht van de gelovige om voor<br />

zijn overtuiging op te komen, want de<br />

vrijheid van mening is immers evenzeer<br />

grondwettelijke gewaarborgd. We<br />

verzetten ons evenwel tegen de voortdurende<br />

pogingen van de geestelijke<br />

leiders, het weze bisschoppen of<br />

imams, om bepaalde ethische principes<br />

op basis van een goddelijke openbaring<br />

op te leggen.<br />

De overheid moet bovendien neutraal<br />

blijven en bijgevolg geen enkele eredienst<br />

of levenbeschouwing bevoorrechten.<br />

Ongeveer alle auteurs zijn het er nu<br />

over eens dat het sociale nut de financiering<br />

van een levensbeschouwing<br />

rechtvaardigt.<br />

Historische argumenten verklaren weliswaar<br />

de vroegere beslissing, maar kan<br />

de huidige regelgeving niet beïnvloeden.<br />

Bovendien kunnen we ons bij dergelijke<br />

historische verantwoording zelfs<br />

vragen stellen. We maken daarbij de<br />

abstractie van de fundamentele vraag<br />

hoe de kerk(en) hun enorme rijkdom<br />

hebben opgebouwd en beperken ons<br />

tot de naasting van de kerkelijke goederen.<br />

De Franse revolutionairen nationaliseerden<br />

bij decreet van 2 november<br />

1789 de kerkelijke goederen en dat op<br />

voorstel van de bisschop van Autun. In<br />

ruil zou de staat in het onderhoud van<br />

de priesters voorzien.<br />

In onze gewesten werden de kerkelijke<br />

goederen slechts verbeurd verklaard bij<br />

besluit van 26 oktober 1797 en verkocht<br />

krachtens het besluit van 7 maart<br />

1798. Na zijn staatsgreep heeft<br />

Napoleon de kerken bij besluit van 28<br />

december 1799 opnieuw opengesteld<br />

en gratis ter beschikking van de priesters<br />

gesteld.<br />

In de loop van de volgende jaren werden<br />

sommige goederen, zowel roerende<br />

als onroerende, alsook bepaalde<br />

renten en stichtingen aan de kerk<br />

teruggeven. We vermelden in dat verband<br />

de decreten van juli 1803, oktober<br />

1804, en 30 december 1809.<br />

De gevolgen van de verkoop van kerkelijke<br />

goederen zijn door de toepassing<br />

van de verbeurdverklaringen in<br />

onze gewesten derhalve beperkt. De<br />

parochiale kerken en kathedralen zijn<br />

immers grotendeels ontsnapt aan de<br />

gedwongen verkoop.<br />

Bovendien is het onderhoud nadien ten<br />

laste van de overheid gebleven en<br />

heeft deze overheid, vooral in de<br />

negentiende eeuw talrijke maatregelen<br />

getroffen, waardoor de kerk in staat<br />

was opnieuw een groot bezit op te<br />

bouwen.<br />

De huidige verdeling van de beschikbare<br />

middelen voor de erkende erediensten<br />

te laten steunen op de naasting van<br />

de kerkelijke goederen is niet alleen<br />

achterhaald, maar historisch in feite<br />

alleen maar van toepassing op de<br />

Franse situatie, die trouwens sinds<br />

1905 volledig veranderd is.<br />

Michel Magits<br />

erevoorzitter<br />

Unie Vrijzinnige Verenigingen<br />

Tertio<br />

14/03/2007<br />

30 JULI-AUGUSTUS 2007


PERSBERICHT<br />

Vrouwene<strong>man</strong>cipatie<br />

Actualiteit<br />

24 april 2007 - Vanmorgen hoorden we<br />

op het vrt-radionieuws dat de bisschop<br />

R. Vangheluwe (bisdom Brugge) vrouwen<br />

en andere leken dichter bij de<br />

werking van de katholieke kerk betrekken.<br />

Hierover zei Sonja Eggerickx, voorzitter<br />

van de Unie Vrijzinnige Ver -<br />

enigingen, het volgende:<br />

"Is het niet godgeklaagd dat vrouwen<br />

tot nu hebben moeten wachten om<br />

een beetje mee te tellen in hun organisatie?<br />

De ‘roepingen’ bij uiteraard <strong>man</strong>nelijke<br />

kandidaten zijn tot een dieptepunt<br />

gezakt en ‘dus’ worden vrouwen<br />

opgevist. Dat verhaal kennen we ook al<br />

van tijdens WO I en II waar vrouwen<br />

wél massaal werden ingeschakeld in<br />

het productieproces, maar daarna weer<br />

naar de haard werden gestuurd toen<br />

de <strong>man</strong>nen terugkeerden van het<br />

front. Vrouwen zijn mensen en hebben<br />

bijgevolg dezelfde mensenrechten...<br />

Het correct toepassen hiervan (wat met<br />

deze maatregel nog altijd niet het<br />

geval is!) zou een evidentie moeten<br />

zijn."<br />

Sonja Eggerickx<br />

voorzitter Unie Vrijzinnige Verenigingen<br />

JULI-AUGUSTUS 2007 31


Actualiteit<br />

OPINIESTUK<br />

Iedereen<br />

gelijk voor de wet<br />

Voorwaardelijke vrijzinnige<br />

steun voor de bisschoppelijke<br />

vraag naar leken<br />

ALS VRIJZINNIGE EN JURIST STA IK GEHEEL ACHTER HET STANDPUNT VAN DE<br />

BELGISCHE BISSCHOPPEN DAT EEN EREDIENST EN EEN LEVENSBESCHOUWING ZELF<br />

BESLISSEN OVER DE WIJZE WAAROP DE EREDIENST OF LEVENSBESCHOUWING<br />

WORDT GEORGANISEERD. BIJGEVOLG KAN DE KATHOLIEKE KERK ZONDER ENIGE<br />

TWIJFEL LEKEN AANSTELLEN VOOR HET VERZEKEREN VAN DE KERKELIJKE DIENSTEN.<br />

De Standaard<br />

25/04/2007<br />

Ik juich dit zelfs zeer fel toe als daardoor<br />

ook vrouwen worden toegelaten,<br />

hoewel ik betreur dat ze niet als volwaardige<br />

bedienaren worden aanzien,<br />

want ze mogen niet alle diensten verrichten.<br />

De <strong>Belg</strong>ische bisschoppen vragen dat<br />

de volgende federale regering terzake de<br />

nodige reglementering uitwerkt.<br />

Dit bisschoppelijk verzoek is evenwel<br />

grotendeels zonder voorwerp. Die regeling<br />

bestaat al met de meer dan driehonderd<br />

aangestelde parochieassistenten,<br />

weliswaar als een tijdelijke oplossing.<br />

Ik vrees echter dat het episcopaat de<br />

werkelijke reden van zijn verzoek verdonkeremaant,<br />

namelijk het be houd<br />

van het huidig kader.<br />

Het aantal bedienaren van de roomskatholieke<br />

eredienst wordt toegekend<br />

op basis van een reglementering uit de<br />

napoleontische tijd, waarbij het bevolkingscijfer<br />

als referentie werd genomen<br />

en aanvaard werd dat iedere<br />

inwoner katholiek was. Voor de andere<br />

levensbeschouwingen gelden in principe<br />

hun reële aanhang.<br />

Dit heeft tot gevolg dat de rooms-katholieke<br />

kerk meer dan vierduizend lokale<br />

gemeenschappen bezit, waaraan een<br />

kader van bijna zevenduizend bedienaren<br />

is gehecht, terwijl de protestante, de<br />

orthodoxe, de joodse en de anglicaanse<br />

kerken respectievelijk meer dan 110,<br />

30, 16 en 9 erkende geloofsgemeenschappen<br />

tellen, waaraan 119 protestante,<br />

52 orthodoxe, 41 joodse en 13<br />

anglicaanse bedienaren zijn verbonden.<br />

Voor de niet-confessionele levensbeschouwing<br />

zijn 10 provinciale (en 1<br />

voor het Brussels Hoofdstedelijk Ge -<br />

west), alsook 44 lokale gemeenschappen<br />

erkend, waaraan een kader van<br />

354 personeelsleden is gehecht.<br />

32 JULI-AUGUSTUS 2007


De islam is sinds 1974 erkend, maar tot<br />

heden werd geen plaatselijke geloofsgemeenschap<br />

erkend en is derhalve<br />

nog geen kader voorzien.<br />

Deze aantallen stroken niet met de<br />

werkelijke representativiteit van de<br />

respectieve religie of levensbeschouwing,<br />

inzonderheid van de katholieke<br />

eredienst. Ook de Commissie van<br />

Wijzen, die in november 2006 een lijvig<br />

verslag publiceerde over de financiering<br />

van de bedienaren van de erediensten,<br />

kwam tot de vaststelling dat de<br />

huidige verdeling van de beschikbare<br />

middelen (en dus kader) niet kan worden<br />

gerechtvaardigd wegens de diversiteit<br />

en de incoherentie van de onderliggende<br />

kwantitatieve verhoudingen.<br />

In de periode van het ‘rijke roomse<br />

leven’ kon de begunstiging van de<br />

katholieke kerk nog enigszins geargumenteerd<br />

worden, maar nu is met de<br />

secularisering van onze maatschappij<br />

het aantal katholieken evenwel sterk<br />

geslonken. Op basis van recent wetenschappelijk<br />

onderzoek schommelt de<br />

aanhang van de rooms-katholieke religie<br />

tussen 50 en 65 procent, terwijl de<br />

vrijzinnig hu<strong>man</strong>istische levensbeschouwing<br />

bij een vijfde tot een kwart van de<br />

bevolking aantrekkingskracht heeft. De<br />

cijfers voor de kleinere erediensten liggen<br />

tussen de 0,1 en 1,8 procent.<br />

De volgende federale regering moet<br />

tegemoet komen aan het gerechtvaardigde<br />

verzoek van het <strong>Belg</strong>isch episcopaat<br />

om leken aan te stellen als bedienaren<br />

van de eredienst, maar tezelfdertijd<br />

en vooral werk maken van de gelijke<br />

behandeling van de erkende levensbeschouwingen.<br />

De volgende federale<br />

regering is derhalve verplicht een alles -<br />

omvattende regeling uit te werken om<br />

alle ongelijkheden en begunstigingen uit<br />

te schakelen, niet alleen op het vlak van<br />

de financiering (kader, wedden en andere<br />

vergoedingen in natura, pensioenen,<br />

de arbeidsrechtelijke bescherming),<br />

maar ook op velerlei andere gebieden,<br />

zoals in het Strafwetboek, het Te Deum,<br />

het protocol en de verlofdagen.<br />

Een specifieke regeling beslissen en<br />

anderen ongemoeid laten, scherpt de<br />

ongelijkheid alleen maar aan.<br />

Een dergelijke algemene regeling is<br />

slechts mogelijk via een samenwerking<br />

met de Gemeenschappen, wat het<br />

uiteraard bemoeilijkt, maar is de enige<br />

weg naar het herstel van de rechtsongelijkheid.<br />

Ik ben ervan overtuigd dat de <strong>Belg</strong>ische<br />

bisschoppen vanuit hun evangelische<br />

inspiratie dit streven naar een legitieme<br />

gelijkheid ten volle zullen steunen.<br />

Michel Magits<br />

erevoorzitter<br />

Unie Vrijzinnige Verenigingen<br />

JULI-AUGUSTUS 2007 33


Actualiteit<br />

PERSBERICHT<br />

Studiedag<br />

over samenwerking tussen<br />

leerkrachten godsdienst en<br />

zedenleer groot succes<br />

INSPECTIES LEVENBESCHOUWELIJKE VAKKEN EN<br />

K.A. ROESELARE ZORGEN VOOR PRIMEUR<br />

OP 10 MEI VOND IN ROESELARE -VOOR DE EERSTE MAAL IN VLAANDEREN- EEN STUDIEDAG<br />

PLAATS ROND SAMENWERKING TUSSEN DE LEERKRACHTEN VAN DIVERSE GODSDIENSTEN EN NIET-<br />

CONFESSIONELE ZEDENLEER IN HET GEMEEN SCHAPS ONDERWIJS.<br />

Levensbeschouwelijke samenwerking<br />

Leerlingen van het Officiëel Onderwijs,<br />

(gemeenschaps-, provinciaal en stedelijk<br />

onderwijs) hebben de keuze tussen verschillende<br />

levensbeschouwingen: 2 lesuren<br />

cursus niet-confessionele zedenleer (vrijzinnig<br />

hu<strong>man</strong>isme) of één van de 6 erkende<br />

godsdiensten (anglicaans, islamitisch, is -<br />

raëlitisch, katholiek, orthodox, protestants).<br />

De verschillende inspecties van deze vakken<br />

overleggen reeds jaren onderling in<br />

verband met de wetgeving en de praktische<br />

onderwijsregeling. Nu wederzijds<br />

respect en begrip meer dan ooit gewenst<br />

zijn, wil men nog een stap verder gaan en<br />

de leerkrachten aanzetten tot meer inhoudelijke<br />

samenwerking, zowel door gezamenlijk<br />

deel te nemen aan algemene<br />

schoolprojecten, als door het opzetten van<br />

projecten en gezamenlijke lessen rond<br />

specifieke levensbeschouwelijke thema’s.<br />

Bedoeling is elkaar beter te leren kennen,<br />

elkaar meer te respecteren, maar<br />

ook bewuster om te gaan met de eigen<br />

levensbeschouwing.<br />

Deze verrijkende samenwerking betekent<br />

immers niet dat er gestreefd wordt<br />

naar een samensmelten tot één levensbeschouwelijk<br />

vak. Juist door het wederzijds<br />

contact, echter beperkt zowel qua<br />

frequentie als in tijd, wordt van elk vak<br />

de eigenheid duidelijker gemaakt.<br />

Om deze samenwerking te verduidelijken<br />

en te promoten wil men studiedagen<br />

organiseren waaraan leerkrachten van<br />

alle levensbeschouwingen deelnemen.<br />

K.A. Roeselare<br />

als voorbeeld op eerste studiedag<br />

De eerste studiedag richtte zich tot de<br />

officiële scholen van West-Vlaanderen<br />

en had plaats in Roeselare. Het K.A.<br />

Roeselare nam het grootste deel van de<br />

organisatie op zich.<br />

Een kleine 100 leerkrachten schreven zich<br />

in. Bijna alle inspecties waren aanwezig<br />

(katholieke godsdienst, orthodoxe godsdienst,<br />

islam, niet-confessionele zedenleer<br />

en verontschuldigd wegens ziekte<br />

protestants-evangelische godsdienst).<br />

Eerst verduidelijkten de inspecties kort<br />

hun visie op de samenwerking.<br />

Vervolgens vertelden de leerkrachten godsdienst<br />

en zedenleer van het K.A. Roeselare<br />

– Campus Tant (aso-afdelingen) op welke<br />

wijze zij al meer dan 10 jaar samenwerken.<br />

Enerzijds organiseren ze gezamenlijke<br />

acties (bijvoorbeeld een schrijfactie voor<br />

Amnesty International, deelname aan<br />

schoolwedstrijden), anderzijds gaan ze<br />

samen op pedagogische uitstap en koppelen<br />

dit aan gezamenlijke lessen. Naast algemeen<br />

maatschappelijke thema’s (bijvoorbeeld<br />

psychiatrie of de vervolging door de<br />

nazi’s) wordt er ook gewerkt rond de verschillende<br />

levensbeschouwingen zelf. De<br />

leerlingen maken eerst kennis met het verschijnsel<br />

levensbeschouwing (aan de hand<br />

van een quiz) en stellen nadien meerdere<br />

levensbeschouwingen aan elkaar voor. Ten<br />

slotte volgt een ‘Dag van de levensbeschouwingen’:<br />

de leerlingen ontmoeten<br />

vertegenwoordigers van vier of vijf levensbeschouwingen,<br />

op de plaats van eredienst<br />

of in het plaatselijk vrijzinnig centrum.<br />

De leerkrachten getuigden hoe zo een<br />

samenwerking aanvankelijk kan zorgen<br />

voor enige onwennigheid, maar be -<br />

klemtoonden dat, eens je met elkaar<br />

vertrouwd bent, je elkaar kan aanvullen<br />

en op elkaar inspelen, wat het lesgeven<br />

een stuk aangenamer maakt en wat het<br />

ook boeiender maakt voor de leerlingen.<br />

De studiedag wou echter meer bieden<br />

dan enkel mooie woorden. In de namiddag<br />

maakten de aanwezige leerkrachten<br />

zelf een verkorte versie mee van zo’n<br />

‘Dag van de levensbeschouwingen’ en<br />

gingen op stap in Roeselare voor een ontmoeting<br />

met een katholiek priester (in de<br />

Sint-Godelieve-kerk), een vrijwilliger uit<br />

de protestantse kerkraad (in het protestantse<br />

kerkje in de Jan Mahieustraat), 2<br />

moreel consulenten (in het pas geopende<br />

Centrum Morele Dienstverlening in de<br />

Godshuizenlaan) en een aantal leden van<br />

de moslimgemeenschap (in de moskee<br />

in de Spinnerstraat). Na een uiteenzetting<br />

door de vertegenwoordiger, volgde telkens<br />

een kritische vragenronde.<br />

Succes en voorbeeldfunctie<br />

De leden van de inspecties spreken over<br />

een geslaagde studiedag.<br />

De aanwezige leerkrachten stelden concrete<br />

vragen aan de leerkrachten van het K.A.<br />

Roeselare, maakten interessante opmerkingen<br />

en namen enthousiast deel aan de ontmoetingen<br />

met de vertegenwoordigers van<br />

de verschillende levensbeschouwingen.<br />

Er wordt dan ook al gedacht aan een<br />

soortgelijke studiedag voor het Gemeen -<br />

schapsonderwijs Oost-Vlaanderen.<br />

Het echte succes zal natuurlijk bepaald<br />

worden door de mate waarin de leerkrachten<br />

aan de slag zullen gaan met de ideeën<br />

bijeengesprokkeld op deze eerste interlevensbeschouwelijke<br />

studiedag en dus de<br />

mate waarin de scholen effectief zullen<br />

overgaan tot vormen van samenwerking in<br />

de lessen godsdienst en zedenleer.<br />

De inspecties zijn ervan overtuigd en de<br />

leerkrachten van het K.A. Roeselare be -<br />

amen dat het goede voorbeeld van leerkrachten<br />

bijdraagt tot de levensbeschouwelijke<br />

verdraagzaamheid bij de leerlingen<br />

en dus tot een verdraagzame samenleving.<br />

Paul Gordyn<br />

leraar zedenleer K.A. Roeselare<br />

34 JULI-AUGUSTUS 2007


OPINIESTUK<br />

Het hoofddoekendebat:<br />

en wat zouden<br />

de moslima’s ervan denken?<br />

Of ex-moslima’s?<br />

Actualiteit<br />

HET BEGON MET DE REDE VAN TOM LANNOYE OVER HET VERBOD VOOR MOSLIMA’S OM IN<br />

ANTWERPEN NOG LANGER EEN HOOFDDOEK TE DRAGEN BIJ HET UITOEFENEN VAN BEPAALDE OVER-<br />

HEIDSFUNCTIES. DAAROP REAGEERDE ETIENNE VERMEERSCH. WAAR LANNOYE DE BESLISSING OP<br />

ZICH AANVALT, LEGT VERMEERSCH UIT WAAROM ZE IN EEN SECULIERE STAAT PERFECT VERDEDIG-<br />

BAAR IS. DAN WERD DE DISCUSSIE DOOR ANDEREN OPGENOMEN EN OPENGETROKKEN. PLOTS<br />

GING HET NIET MEER OVER HOOFDDOEKEN MAAR OVER WIE DE WIJSHEID IN PACHT HAD, WIE HET<br />

VERDRAAGZAAMST IS EN WIE DE EZELSOREN MOET DRAGEN. DAT HELPT ONS EN DE MOSLIMS DIE<br />

HET DE LAATSTE TIJD AL ERG GENOEG TE VERDUREN GEHAD HEBBEN, GEEN STAP VOORUIT.<br />

GELUKKIG ZETTE ETIENNE VERMEERSCH AL HET ÉÉN EN ANDER RECHT.<br />

Eerst en vooral verheug ik mij dat<br />

een krant voor een discussie die zo<br />

belangrijk is voor het samenleven<br />

ruimte vrijgeeft. Uitwisseling van<br />

opvattingen, discussie hierover…, het<br />

kan alleen maar het vormen van opinies,<br />

het in vraag stellen ervan, het<br />

toetsen aan de realiteit (zowel aan die<br />

van zichzelf als aan die van de ander)<br />

verdiepen. En het vrije woord daar zijn<br />

we toch voor?<br />

Toch mis ik iets in de oorspronkelijke<br />

hoofddoekendiscussie: waar zijn de<br />

overtuigde moslima’s die uitleggen<br />

waarom ze geen hoofddoek dragen?<br />

Waar zijn de ex-moslima’s die ageren<br />

tegen het dragen van de hoofddoek?<br />

Waarom komen zij niet aan het woord?<br />

Ik hoor het u al denken: ze moeten ook<br />

maar een bijdrage insturen. Waarvan<br />

akte.<br />

“Als alle jonge gehoofddoekte vrouwen<br />

die ik persoonlijk ken felgebekt<br />

zijn, en de meesten onder hen militant<br />

feministisch, dan vind ik dit relevanter<br />

dan dat de hoofddoek ‘objectief’<br />

zou verwijzen naar een slavernijverleden.”,<br />

schrijft Tom Naegels. En ik<br />

zou daarop kunnen zeggen:<br />

“Als alle jonge én oude ex-moslima’s<br />

die ik persoonlijk ken felgebekt zijn,<br />

en zonder uitzondering militant feministisch,<br />

en bovendien het wettelijk<br />

verbod op het dragen van hoofddoek<br />

in openbare ambten onvoorwaardelijk<br />

steunen, dan vind ik dit relevanter dan<br />

het toelaten van de hoofddoek in<br />

naam van een pluralistische of multiculturele<br />

samenleving.”<br />

We kunnen allemaal om beurten net<br />

zoveel vertellen wat we willen.<br />

Diegene die het hardst kan roepen en<br />

het wildst om zich heen kan slaan zal<br />

de anderen wel stil krijgen. De welgekende<br />

macht, van welke orde ook en<br />

de daaruit voortvloeiende gezagsargumenten<br />

waar ieder van ons wel<br />

eens gebruik zal van gemaakt hebben.<br />

In de kleuterklas bijvoorbeeld.<br />

De hele discussie over het dragen van<br />

een hoofddoek is intussen zo gevoelsgeladen<br />

geworden dat een sereen<br />

debat onmogelijk lijkt. Ik aanvaard<br />

echt wel dat er moslima’s zijn die de<br />

hoofddoek dragen uit oprechte overtuiging<br />

en waarachtige vroomheid,<br />

maar er zijn er zeker anderen die verplicht<br />

worden of voor wie de sociale<br />

druk erg groot is zodat ze niet anders<br />

durven.<br />

Wanneer mensen (m/v) openlijk verklaren<br />

dat ze géén moslims genoemd<br />

willen worden, maar dat ze wel<br />

afkomstig zijn uit Iran, Irak, Saudi-<br />

Arabië… worden ze bedreigd met de<br />

dood. Wanneer jonge meisjes van bijvoorbeeld<br />

Algerijnse afkomst in<br />

Frankrijk weigeren een hoofddoek te<br />

dragen, bedreigd worden door hun<br />

broers, vaders, ooms… en wanneer<br />

die dreigingen dan ook nog eens in<br />

daden worden omgezet, dan kunnen<br />

we dat natuurlijk niet toelaten.<br />

Wanneer we zowel in de Franse als de<br />

Angelsaksische literatuur getuigenissen<br />

vinden van vrouwenonderdrukking,<br />

dan speelt het dragen van een<br />

hoofddoek daar altijd in mee en valt<br />

het dus te begrijpen dat ook zonder<br />

verwijzingen naar de Koran of de moslimtraditie,<br />

zowel pro als contra, men<br />

niet alleen aan vroomheid denkt.<br />

Laat ik nu maar eens aan zelfkritiek<br />

doen in plaats van met het vingertje<br />

in de lucht anderen de les te leren.<br />

Wij, westerse feministische hu<strong>man</strong>isten<br />

hebben meestal de reflex om het<br />

recht van de vrouw te verdedigen er<br />

gekleed bij te lopen zoals zij dat zelf<br />

wilt en daarom verdedigen wij de<br />

moslima en haar hoofddoek. Maar in<br />

onze ijver vergeten we dat vele meisjes<br />

en vrouwen in de islamgemeenschap<br />

niet te kiezen hebben en dat<br />

het soms belangrijk is de raad te volgen<br />

van Maryam Namazie, een Britse<br />

van Iraanse afkomst en absolute voorstander<br />

van het wettelijke verbod op<br />

het dragen van hoofddoeken, en de<br />

moed op te brengen mensen te verdedigen<br />

tegen hun gemeenschap en<br />

zichzelf.<br />

JULI-AUGUSTUS 2007 35


Actualiteit<br />

Ik ben er nog altijd niet uit, en geef<br />

dat grif toe: verbieden die hoofddoek<br />

of niet? En verbieden we dan ook het<br />

keppeltje of de pruik van de joodse<br />

vrouwen? En wat dan met de sikhs? En<br />

mogen jongens dan hun baseballpetten<br />

ophouden, want ook een uiting<br />

van verbondenheid? En moeten<br />

gezagsdragers of leidinggevenden<br />

dan hemden met dassen dragen? Of<br />

moeten we lijsten maken van wat<br />

ie<strong>man</strong>d wél mag dragen en wat niet?<br />

Ik haal het alleen maar aan om aan te<br />

tonen dat het niet eenvoudig is. Maar<br />

vooral dat we geen enkele stap dichter<br />

bij een oplossing komen als we<br />

ervan uitgaan dat wij de wijsheid in<br />

pacht hebben en de anderen vermolmde<br />

denkbeelden achterna hollen.<br />

Uiteraard weet ik dat onze samenleving<br />

veranderd is. Uiteraard weet ik<br />

dat vele andere mensen en opvattingen<br />

hier nu leven. Het gaat er niet om<br />

of we dit goed vinden of niet. Het gaat<br />

er om dat we een middel moeten zoeken<br />

om samen te leven. <strong>Niet</strong> ‘naast’<br />

elkaar, maar ‘met’ elkaar. Elkaar aanvaarden,<br />

overtuigd zijn dat de arrogantie<br />

van het eigen gelijk absoluut<br />

niet past, maar tegelijkertijd beseffen<br />

dat we de verworvenheden waarvoor<br />

we -inderdaad hier in het Westengevochten<br />

hebben niet zomaar moeten<br />

opgeven. Daar hoort ook bij dat de<br />

overheid niet mag/kan toelaten dat er<br />

te pas en te onpas aan proselitisme<br />

wordt gedaan. Voor mij is de<br />

Universele Verklaring van de Rechten<br />

van de Mens nog altijd belangrijk<br />

genoeg om na te leven.<br />

Sonja Eggerickx<br />

voorzitter Unie Vrijzinnige Verenigingen<br />

36 JULI-AUGUSTUS 2007


OPINIESTUK<br />

Hoofddoek<br />

Actualiteit<br />

HET BESTUURSAKKOORD VAN ANTWERPEN, WAARBIJ EEN HOOFDDOEKENVERBOD VOOR<br />

PERSONEELSLEDEN BIJ DE STAD ANTWERPEN WORDT INGEVOERD, HEEFT REEDS HEEL<br />

WAT INKT DOEN VLOEIEN. ELECTORALE REDENEN ZIJN DAARAAN WELLICHT NIET VREEMD.<br />

NU START BOVENDIEN EEN GROTE AFFICHECAMPAGNE TEGEN HET BESLUIT VAN HET<br />

ANTWERPS STADSBESTUUR.<br />

De hoofddoek is volgens de traditionele<br />

mosliminterpretatie van goddelijke<br />

oorsprong (Koran, hoofdstuk 3<br />

vers 54). De letterlijke vers "als gij haar<br />

om iets vraagt, vraagt het dan van achter<br />

het gordijn" is evenwel eeuwenlang<br />

bediscussieerd door de islamexegeten,<br />

temeer omdat de Hadith een aantal<br />

tegenstrijdige voorschriften bevat.<br />

De sluier wordt in die visie in verband<br />

gebracht met zowel deugdzaamheid<br />

als met prestige (oorspronkelijk im -<br />

mers verbonden met het onderscheid<br />

tussen vrije vrouwen en slavinnen).<br />

Die interpretatiestrijd en de latere opvattingen<br />

over de hoofddoek houdt ons niet<br />

verder bezig. We volstaan met te zeggen<br />

dat de islamitische wereld ook op dit<br />

vlak geen monolithisch blok is.<br />

Voor een vrijzinnig hu<strong>man</strong>ist gaat de<br />

discussie niet over de mogelijke verdrukking<br />

van de vrouw en het feminisme<br />

noch over een eventuele dominante<br />

cultuur, het westers of het islamitisch<br />

denken. Voor de vrijzinnig hu<strong>man</strong>ist<br />

heeft het hoofddoekenverbod ook niets<br />

te maken met de vraag naar integratie,<br />

e<strong>man</strong>cipatie en/of diversiteit.<br />

De vrijheid en de vrije keuze, alsook<br />

het recht op meningsuiting en de vrijheid<br />

van godsdienst of levensbeschouwing<br />

zijn ons inziens het voorwerp van<br />

debat. Deze beginselen zijn grondwettelijk<br />

verankerd en behoren tot de<br />

basisfilosofie van de niet-confessionele<br />

levensbeschouwing.<br />

Bijgevolg kan iedereen in zijn of haar<br />

persoonlijk leven en sociale relaties zich<br />

<strong>man</strong>ifesteren en kleden naar eigen<br />

inzicht en diversiteit. Hoe men zich uit<br />

als private burger op sociaal, politiek of<br />

levensbeschouwelijk vlak gaat nie<strong>man</strong>d<br />

aan. Hier heerst de grootst mogelijke<br />

vrijheid. De burger mag derhalve als<br />

enkeling een hoofddoek dragen.<br />

De vrijzinnigen hebben echter vanaf<br />

1830 voortdurend strijd geleverd om de<br />

scheiding van kerk en staat daadwerkelijk<br />

te verwezenlijken. Vrij traag en zeer<br />

laat is de overheersende invloed van de<br />

meerderheidsgodsdienst op de staat<br />

afgebouwd, hoewel nog een aantal restanten<br />

zijn overgebleven, die aan de<br />

rooms-katholieke kerk nog een zeker<br />

statuut van staatskerk bezorgen (denken<br />

we maar bijvoorbeeld aan het protocol).<br />

Die strijd ging vooral om de neutraliteit<br />

van de overheid.<br />

De overheid moet neutraal zijn en ook<br />

als neutraal overkomen, wat derhalve<br />

tot gevolg heeft dat een drager van<br />

gezag (het weze een ambtenaar, een<br />

magistraat, een leerkracht...) geen vermoeden<br />

van voorkeur voor een of<br />

andere religie of levensbeschouwing in<br />

de uitoefening van zijn gezag mag<br />

doen ontstaan. Dit heeft tot gevolg dat<br />

de openbare macht krachtens het<br />

grondwettelijk principe van de scheiding<br />

tussen kerk en staat geen godsdienstige<br />

noch levensbeschouwelijke<br />

symbolen mag tonen of gebruiken.<br />

Kruistekens of -beelden van de christelijke<br />

religies, keppels van de joodse godsdienst,<br />

hoofddoeken van de islam en fakkels van<br />

de vrijzinnige levensbeschouwing zijn dus<br />

uit de boze in rechtbanken, bij politie -<br />

diensten en in de ambtenarij, zeker als ze<br />

in contact komen met het publiek.<br />

Het respect voor de godsdienstvrijheid<br />

moet wijken voor de plicht van neutraliteit<br />

opgelegd aan de vertegenwoordigers<br />

van het staatsgezag.<br />

Bovendien primeert in onze democratie<br />

de wereldlijke boven de kerkelijke<br />

regelgeving. Deze neutraliteit en de<br />

voorrang van de wereldlijke ordening<br />

waarborgen de gelijkheid tussen de<br />

levensbeschouwingen en die gelijkberechtiging<br />

is de onmisbare voorwaarde<br />

om samen te kunnen leven in onze<br />

multiculturele en multilevensbeschouwelijke<br />

maatschappij.<br />

We betreuren dat de huidige discussie<br />

verschuift naar minder fundamentele<br />

zaken en het debat intellectueel oneerlijk<br />

maakt voor mensen die niet alleen<br />

de regelgeving van de stad Antwerpen<br />

willen verdedigen, maar zelfs willen<br />

uitbreiden tot het gehele land.<br />

Sonja Eggerickx<br />

voorzitter Unie Vrijzinnige Verenigingen<br />

Michel Magits<br />

erevoorzitter<br />

Unie Vrijzinnige Verenigingen De Standaard<br />

31/05/2007<br />

JULI-AUGUSTUS 2007 37


Actualiteit<br />

Voorzitterswissel<br />

Centre d’Action<br />

Laïque<br />

Sonny Van de Steene<br />

consulent-stafmedewerker<br />

OP 17 MAART NAM PHILIPPE GROLLET, NA MEER DAN 19 JAAR VOORZITTER TE ZIJN<br />

GEWEEST VAN HET CENTRE D’ACTION LAÏQUE (CAL), AFSCHEID. PIERRE GALAND<br />

NAM DE FAKKEL OVER. DE VOORZITTERSWISSEL VOND PLAATS IN HET FLAGEY-GEBOUW<br />

TE MIDDEN VAN EEN 300-TAL GENODIGDEN.<br />

Ondanks de eigenheid van het Centre<br />

d’Action Laïque stelde en stelt deze<br />

zich open naar progressieve katholieken,<br />

liberale protestanten en hu<strong>man</strong>istische<br />

islamieten. Dit gebeurde door<br />

middel van een diepgaande dialoog en<br />

acties op basis van gemeenschappelijke<br />

punten. De interlevensbeschouwelijke<br />

dialoog is gebaseerd op de rechten<br />

van de mens. “Ni plus. Ni moins”,<br />

aldus Grollet. Dit impliceert, volgens<br />

Grollet, dat er geen concessies mogelijk<br />

zijn op vlak van gelijkheid en nondiscriminatie,<br />

in het bijzonder van de<br />

vrouw en holebi’s. Evenmin op de vrijheid<br />

van meningsuiting en de scheiding<br />

van kerk en staat.<br />

Grollet wees op enkele maatschappelijke<br />

tendensen, zoals de verkleining van<br />

het sociale weefsel, het toenemende<br />

geweld, extreemrechts…, die een<br />

enorme uitdaging vormen in de toekomst.<br />

PHILIPPE GROLLET EN PIERRE GALAND<br />

In zijn afscheidsrede had Philippe<br />

Grollet het over de e<strong>man</strong>cipatiegolf<br />

die doorheen ons land is getrokken,<br />

waardoor de katholieke hegemonie<br />

afbrokkelde en ons land nu behoort tot<br />

het hoofdpeloton van de seculiere<br />

democratieën. Dit kunnen we volgens<br />

hem besluiten als we kijken naar hoe<br />

de staat, de laatste decennia, met delicate<br />

ethische vragen is omgegaan.<br />

Grollet gaat verder en stelt dat we hier<br />

zeker de rol van de CAL als katalysator<br />

moeten erkennen in het Franstalig<br />

landsgedeelte. Daarbij erkende hij de<br />

rol van politieke inzet, op ieder niveau.<br />

Grollet vatte de politiek die het<br />

Centre d’Action Laïque, reeds vanaf<br />

haar ontstaan in 1969, voerde in vier<br />

woorden samen: pragmatisme, continuïteit,<br />

eenheid en onafhankelijkheid.<br />

Eenheid ondanks alle interne<br />

verschillen: politieke, culturele, territoriale,<br />

wijze van aanpak of interesseveld.<br />

De initiatieven van het Centre d’Action<br />

Laïque hebben bijgedragen aan het<br />

doorbreken van het monopolie dat religieuze<br />

autoriteiten hadden op zingeving<br />

en het morele denken.<br />

Grollet gaf daarop de symbolische fakkel<br />

letterlijk door aan Pierre Galand.<br />

Vanaf heden is hij de voorzitter van het<br />

Centre d’Action Laïque en covoorzitter<br />

van de Centrale Vrijzinnige Raad (CVR).<br />

Pierre Galand startte zijn rede met de<br />

stelling dat vrijzinnigheid een project<br />

voor de mens is. Waarbij vrijzinnigheid<br />

open staat naar de wereld en er haar<br />

waarden uitdraagt. Dit moet op een<br />

sociale en politieke <strong>man</strong>ier vertaald<br />

worden naar iedere mens op onze planeet.<br />

Startend bij ons zelf.<br />

Het is een project dat een alternatief<br />

vormt voor en lijnrecht staat tegenover<br />

dogma’s en fundamentalisme.<br />

Galand gaat verder en zegt dat de vrijzinnigheid<br />

een ambitieus project is<br />

voor vrijheid en vooruitgang. Ze staat<br />

38 JULI-AUGUSTUS 2007


open voor iedereen die zich laat inspireren<br />

door de vrijheid van het denken<br />

en streeft naar de realisatie van een<br />

samenleving gebaseerd op gelijkheid<br />

en solidariteit.<br />

Het vrijzinnig project staat ook open<br />

voor iedereen die samen met ons<br />

streeft naar scheiding kerk en staat,<br />

voor iedereen die strijdt voor een volledige<br />

toepassing van de Verklaring<br />

van de Rechten van de Mens en voor zij<br />

die de gelijkheid van ieder beogen.<br />

Galand benadrukt daarop nog eens dat<br />

de vrijzinnigheid openstaat voor ieder<br />

die wil werken aan een hu<strong>man</strong>e<br />

samenleving.<br />

“… Je vous l’ai dit, la laïcité est un project<br />

pour l’hu<strong>man</strong>ité, elle consiste à<br />

donner du sens, et en ce sens, oui,<br />

nous sommes altermondialistes.”,<br />

aldus Galand.<br />

Galand stelt dat we anderen, die net<br />

als wij streven naar een hu<strong>man</strong>e<br />

wereld, moeten steunen. Samen -<br />

Philippe Grollet<br />

• Geboren te Neuilly-sur-<br />

Seine op 29 december<br />

1950.<br />

• Licentiaat in de Rechten<br />

aan de Université Libre<br />

de Bruxelles (ULB).<br />

• Oudvoorzitter van de Cercle du Libre Examen<br />

van de ULB van 1973-1975.<br />

• Is ingeschreven als advocaat aan de balie in<br />

Brussel vanaf 1975.<br />

• Beheerder van Centre d’Action Laïque sedert<br />

1977.<br />

• Oudvoorzitter van Bruxelles Laïque van 1980<br />

tot 1986.<br />

• Mede-oprichter van het advocatenbureau<br />

Grollet & Associés in februari 1988.<br />

• Was voorzitter van de CAL en covoorzitter<br />

van de CVR van 1988 tot 2007.<br />

• Vicevoorzitter van de SMBG.<br />

werken met gelijkgezinden in Latijns-<br />

Amerika en Afrika, maar ook in Oost-<br />

Europa, het Nabije-Oosten en de landen<br />

rond de Middellandse zee. Samen<br />

strijden voor het verdedigen en promoten<br />

van de vrijzinnige waarden.<br />

De nieuwe CAL-voorzitter vindt ook dat<br />

we ons moeten afvragen waarom<br />

bepaalde zaken, zoals asielzoekers,<br />

een onveiligheidsgevoel dat ervoor<br />

zorgt dat fundamentele rechten in het<br />

gedrang komen, de invloed van<br />

bepaalde religieuze en politieke ideologieën<br />

die de democratische principes<br />

bedreigen…, voorkomen in onze<br />

samenleving. Hoe pakken we deze<br />

zaken aan in ons streven naar een<br />

hu<strong>man</strong>e samenleving?<br />

Galand besluit met “…Projet pour l’hu<strong>man</strong>ité,<br />

la laïcité est donc très exigeante,<br />

mais elle est aussi, pour moi,<br />

un extraordinaire, un magnifique défi à<br />

relever avec le CAL, et bien sûr avec<br />

chacun de vous.”<br />

Pierre Galand<br />

• Geboren te Ukkel op 28 juli 1940.<br />

• Gegradueerde in de Sociale<br />

Wetenschappen (Cardijn<br />

Instituut).<br />

• Licentiaat in de Eco no -<br />

mische Weten schappen aan de Université<br />

Catholique de Louvain (UCL).<br />

• Baccalaureus in de Wijsbegeerte aan de<br />

Université Catholique de Louvain (UCL).<br />

• Gewezen docent aan het Institut Supérieur<br />

de Culture Ouvrière (ISCO).<br />

• Lector en raadgever van de coöperatierector (ULB).<br />

• Van 1967 tot 1996: secretaris-generaal van<br />

Oxfam <strong>Belg</strong>ië.<br />

• Van 1970 tot 1985: voorzitter van het<br />

Nationaal Actiecomité voor de Vrede en de<br />

Ontwikkelingssamenwerking.<br />

• Van 1973 tot 1989: voorzitter van het<br />

Nationaal Comité Chili.<br />

• Van 1975 tot 1990: lid van het Secrétariat<br />

Eén van de gastsprekers was <strong>UVV</strong>voorzitter<br />

Sonja Eggerickx. Zij keek<br />

in haar rede terug op de goede<br />

samenwerking tussen Philippe<br />

Grollet, het Centre d’Action Laïque,<br />

en de Unie Vrijzinnige Verenigingen.<br />

Ze blikte terug op de talrijke gezamelijke<br />

realisaties zoals de wet van<br />

21 juni 2002, de uitdieping van de<br />

morele dienstverlening en het voorlopig<br />

laatste wapenfeit, namelijk de<br />

13 moreel consulenten verbonden<br />

aan de penitentiaire instellingen.<br />

Sonja had het over Philippe le<br />

Laïque, die samen met vrijwilligers<br />

en medewerkers het karakter van<br />

de georganiseerde vrijzinnigheid<br />

heeft bepaald. De <strong>UVV</strong>-voorzitter<br />

bedankte hem voor alle inzet en<br />

verwelkomde en feliciteerde daarop<br />

Pierre Galand als nieuwe voorzitter<br />

van het Centre d’Action Laïque en<br />

covoorzitter van de Centrale<br />

Vrijzinnige Raad. Ze benadrukte de<br />

wens voor een verdere goede en<br />

hechte samenwerking.<br />

International de la Sécurité et de la<br />

Co opération internationale.<br />

• Van 1980 tot 2002: lid van het bureau en<br />

voorzitter gedurende 8 jaar van het Centre<br />

National de Coopération au Développement<br />

(CNCD).<br />

• Van 1982 tot 1985: voorzitter van het Verbin -<br />

dingscomité van de ngo's met de Europese Unie.<br />

• Sinds 1986: voorzitter van de <strong>Belg</strong>isch-<br />

Palestijnse Vereniging.<br />

• Van 1994 tot 2002: voorzitter van het<br />

Nationaal Centrum voor Ontwikkelings -<br />

samen werking (NCOS).<br />

• Sinds 1998: voorzitter van de Wereld -<br />

organisatie tegen Foltering - Europa.<br />

• Sinds 1999: voorzitter van de Association<br />

<strong>Belg</strong>e des Amis du Monde Diplomatique.<br />

• Sinds 2002: voorzitter van de Fondation<br />

Laïcité et Hu<strong>man</strong>isme en Afrique Central.<br />

• Sinds 19 juni 2003: gecoöpteerd senator.<br />

• Sinds 17 maart 2007: voorzitter van het<br />

Centre d'Action Laïque.<br />

JULI-AUGUSTUS 2007 39


Actualiteit<br />

Opening<br />

Antenne Morele<br />

Dienstverlening Mol<br />

Ralf Celen<br />

moreel consulent<br />

WAS HET DE TIJD VAN HET JAAR? ZAT DE OPWARMING VAN DE AARDE ER VOOR IETS<br />

SONJA EGGERICKX<br />

TUSSEN? IK WEET HET NIET MAAR IN ELK GEVAL KONDIGDE 4 MEI 2007 ZICH AAN<br />

ALS WARE HET EEN WARME, ZONNIGE ZOMERDAG.<br />

MET MINDER ZOUDEN WE OOK GEEN GENOEGEN HEBBEN KUNNEN NEMEN. 4 MEI WAS<br />

IMMERS DE DAG DAT DE MOLSE ANTENNE MORELE DIENSTVERLENING (AMD) OFFI-<br />

CIEEL HAAR DEUREN OPENDE.<br />

HOEWEL DEZE ANTENNE REEDS VANAF SEPTEMBER VORIG JAAR IN GEBRUIK WERD<br />

GENOMEN, ACHTTE IK HET NUTTIG OM ER PAS OFFICIEEL MEE NAAR BUITEN TE TREDEN<br />

WANNEER WE ONS PLAATSJE TUSSEN DE ANDERE OVERTUIGINGEN HADDEN GEVONDEN<br />

EN DE MOLLENAAR EEN IDEE HAD WAARVOOR EEN AMD STAAT EN WAT VRIJZINNIG-<br />

HEID NU EIGENLIJK WEL IS.<br />

Alles begon met de kledingzaak<br />

‘Mollig en mooi’ die ‘te huur’<br />

stond in het kleine winkelcentrum<br />

aan het Molse Laar.<br />

Een winkeltje dat door de vele rekken<br />

en ja, zelfs een podium aan de ingang,<br />

veel te klein leek om hier het centrum<br />

van de Molse vrijzinnigheid neer te zetten.<br />

Na enkele bezoeken en wat onderhandelen<br />

met de eigenaars werd een<br />

goede oplossing gevonden. Al het<br />

overtollige werd vakkundig uitgebroken<br />

en zo werd het vroegere winkeltje<br />

omgetoverd tot de mooie Antenne die<br />

ze vandaag de dag is. De centrale ligging<br />

ervan is een enorm pluspunt.<br />

Geleidelijk aan werd aan de uitbouw<br />

gewerkt. Mol had reeds een actieve<br />

HV-werking en ook OVM was jaarlijks<br />

erg actief met de organisatie van een<br />

fakkeltocht en uiteraard het Lente feest<br />

en het Feest Vrijzinnige Jeugd.<br />

Mijn prioriteiten lagen er dan ook bij<br />

een goede verstandhouding met deze<br />

lidverenigingen op te bouwen en hen<br />

met raad en daad te ondersteunen bij<br />

hun activiteiten.<br />

Momenteel vormen ze samen HVV,<br />

maar elk met hun eigen specificiteiten.<br />

40 JULI-AUGUSTUS 2007


JOS GEUENS<br />

RENÉ DE BATIST<br />

RALF CELEN (MET GESCHENK MOLSE LIDVERENIGINGEN)<br />

Gaandeweg groeide deze lidvereniging<br />

en met haar ook de Antenne Morele<br />

Dienstverlening.<br />

De Mollenaar begon zijn weg richting<br />

’t Laar te vinden.<br />

Het was dus tijd om werk te maken van<br />

een officiële opening en de eerste vrijdag<br />

van mei was het dan ook zover. Naar<br />

het goede voorbeeld van grote broer<br />

Herentals opende ook de AMD eerst haar<br />

deuren voor het grote publiek. En<br />

publiek was er zeker. De bezoekers konden,<br />

genietend van een fris drankje,<br />

kennismaken met de Antenne, haar<br />

werking en de lokale lidverenigingen.<br />

Vanuit de Unie waren er heel wat collega’s<br />

met tevens de voorzitter, de secretaris-generaal<br />

en adjunct secretarisgeneraal<br />

present.<br />

Ook meerdere lokale prominenten<br />

maakten er hun opwachting. Onder<br />

hen eresenator Jos Wynickx.<br />

Ter afsluiting van de opendeurdag<br />

volgde een gezellige receptie in de<br />

tegenoverliggende Taverne.<br />

Na speeches van <strong>UVV</strong>-voorzitter Sonja<br />

Eggerickx, bestendig afgevaardigde Jos<br />

Geuens, Mols HVV-voorzitter René De<br />

Batist en mezelf, verbroederden de talrijk<br />

opgekomen genodigden bij een<br />

natje en een droogje, muzikaal bijgestaan<br />

door pianist Bart Lodewijckx.<br />

Voor één keertje lag het centrum van<br />

de vrijzinnigheid recht in hartje Mol.<br />

Wat eens een blinde vlek was heeft nu<br />

een plaatsje gekregen op de Vrijzinnige<br />

kaart.<br />

Hopelijk is hiermee een solide basis<br />

gelegd waarop in de toekomst kan<br />

gebouwd worden aan een mooie en<br />

vrijzinnige regio.<br />

JULI-AUGUSTUS 2007 41


Actualiteit<br />

Feestelijke opening<br />

van het Centrum Morele<br />

Dienstverlening te Jette<br />

Team van het CMD Jette<br />

SONJA EGGERICKX<br />

HET IS ZOVER: HET CENTRUM MORELE DIENSTVERLENING JETTE STAAT OPEN VOOR<br />

GANS DE BEVOLKING.<br />

EN DIT HELE EVENEMENT ZAL ZEKER NIET ONGEMERKT VOORBIJ ZIJN GEGAAN IN JETTE.<br />

OP DINSDAG 15 MEI ’07 NAMEN DE PERSONEELSLEDEN VOOR HET EERST HUN INTREK IN<br />

HET NIEUWE CENTRUM MORELE DIENSTVERLENING (CMD). NA DE MAANDEN VERBOUWEN<br />

EN INRICHTEN KONDEN WE EINDELIJK ONZE INTREK NEMEN IN ONS PAND IN JETTE.<br />

OP 25 MEI IN DE NAMIDDAG HIELDEN WE OPEN DEUR. EENIEDER DIE ONS CENTRUM OOK<br />

EENS VAN DE BINNENKANT WOU BEKIJKEN EN VAN DE GELEGENHEID WILDE GEBRUIK MAKEN<br />

OM MET ONZE WERKING KENNIS TE MAKEN, KREEG RUIM DE TIJD EN UITLEG OM ZICH EEN<br />

GOED BEELD TE VORMEN VAN ONZE DOELSTELLINGEN.<br />

25 mei, ’s avonds, vond er in de<br />

Erasmus Hogeschool Campus Jette een<br />

academische zitting plaats. De aanwezigen<br />

werden warm onthaald door Jean-<br />

Marc Bergiers, de coördinator van de<br />

begeleidingsgroep van het CMD Jette.<br />

De gelegenheidsprekers werden onthaald<br />

en ingeleid door de heer Jean-<br />

Marc Bergiers, coördinator van de<br />

begeleidingsgroep van het CMD Jette.<br />

Mevrouw Sonja Eggerickx, voorzitter<br />

van de Unie Vrijzinnige Ver enigingen,<br />

belichtte de rol van de moreel consulenten,<br />

zeker in een grootstad met zijn<br />

eigen uitdagingen en problemen. Ze<br />

lanceerde er het idee dat tussen de<br />

Franstalige en Nederlandstalige Vrij -<br />

zinnige organisaties leeft om ooit in de<br />

Europese Hoofdstad de droom te realiseren<br />

van een gemeenschappelijk<br />

Euro pees vrijzinnig centrum.<br />

De heer Filip Moeykens, voorzitter van<br />

de Instelling Morele Dienstverlening<br />

Brussel, haalde als bewijs van de goede<br />

samenwerking en de correcte besteding<br />

van de middelen, juist de opening<br />

van dit al lang verwachte centrum aan.<br />

Hij dankte de verschillende overheden<br />

voor hun medewerking, maar wees er<br />

ook dat de infrastructuur en opvangmogelijkheden<br />

over Brussels grondsgebied<br />

nog grote leemten vertoont. Hij deed<br />

dan ook een dringende oproep aan de<br />

diverse overheden om blijvend mee te<br />

werken aan centra waar de vrijzinnige<br />

gemeenschap zich kan vinden.<br />

De heer burgemeester Hervé Doyen liet<br />

zich wegens andere verplichtingen verontschuldigen.<br />

Mevrouw Brigitte De -<br />

pauw, schepen en onder meer verantwoordelijke<br />

voor de erediensten, vertegewoordigde<br />

de Jetse gemeentelijke<br />

overheid. Dat zij voor deze gelegenheid<br />

gevraagd werd, getuigde volgens haar<br />

van de bijzondere ruimdenkendheid<br />

van de vrijzinnige gemeenschap. Voor<br />

haar getuigt dit als uitnodiging tot dialoog<br />

tussen allen levensbeschouwingen<br />

die een evenwaardige behandeling verdienen.<br />

En dit geldt zeker voor die<br />

levensbeschouwing waarvan de basisopdracht<br />

is zich inzetten voor dienstverlening<br />

aan de samenleving.<br />

De heer Guy Vanhengel, minister in de<br />

Brusselse Hoofdstedelijke regering<br />

sprak zijn bezorgdheid uit over de grote<br />

ethische vraagstukken die onder andere<br />

vanuit de geneeskunde op ons afkomen.<br />

Hij wees op de pioniersrol die ons<br />

land de laatste jaren heeft vanuit het<br />

gelijkwaardigheidprincipe en het recht<br />

op zelfbeschikking.<br />

De minister stelt zich echter niet te<br />

tevreden met alleen maar deze huma-<br />

42 JULI-AUGUSTUS 2007


JEAN-MARC BERGIERS<br />

FILIP MOEYKENS GUY VANHENGEL BRIGITTE DEPAUW<br />

ne principes op papier. Hij verwacht<br />

dan ook van instellingen zoals het CMD,<br />

dat ze op professionele wijze de bevolking<br />

dient te helpen deze wetten te<br />

concretiseren. Een CMD kan dit doen<br />

door voor te lichten, te bemiddelen,<br />

tussen te komen en eventueel door te<br />

verwijzen.<br />

De minister geeft het Centrum volgende<br />

boodschap mee: “Vandaag opent het<br />

Centrum Morele Dienstverlening in Jette<br />

zijn deuren. Mogen het een open en<br />

gastvrij huis zijn, waar immer het licht<br />

schijnt, ook in een mens zijn donkerste<br />

levensdagen. Een huis, waar men vrij en<br />

eerlijk wordt geholpen, waar men te<br />

allen tijde écht welkom is, waar men,<br />

onbevangen en in alle eenvoud, gehoor<br />

vindt en wordt bijgestaan.”<br />

HET CMD-TEAM: CHRISTOF DE DEYN, TINE BERBÉ EN GAYA VAN BOVEN<br />

Het hele gebeuren werd muzikaal<br />

opgeluisterd door pianiste Maï Ogawa<br />

van de Muziekacademie Jette.<br />

Na de academische zitting volgde een<br />

verzorgde receptie die werd opgeluisterd<br />

door muziekgroep ‘Bastard Nation’.<br />

Op zondag 27 mei werden dan de deuren<br />

voor iedereen opengezet en dat tijdens<br />

de ‘Met van Jet’. In en rond het CMD organiseerde<br />

we een buurtfeest. Je kon er via<br />

een foto-expositie een zicht krijgen op<br />

onze werking. Wilde je meer weten dan<br />

sloot je aan bij de georganiseerde rondleidingen,<br />

al dan niet in het Jets. Buiten kon<br />

je tijdens een hapje en een drankje<br />

genieten van pianist Michel Jaspar die<br />

samen met Cloé Horry de chansons van<br />

Piaf en Brel lieten herbeleven.<br />

Had je intussentijd zin om model te<br />

staan of jezelf te wagen aan een pen -<br />

tekening dan werd je daarbij geholpen<br />

door de kunstenaars van Beelden storm.<br />

En als echte Faunaten trokken de<br />

Brusselse Open Scouts voor een stadsspel<br />

door Jette. Deelnemers die het liever<br />

hielden bij ‘Journalist voor één dag’<br />

die konden terecht bij HUJO. Zelf een<br />

artikel schrijven, een interview afnemen,<br />

een stripverhaal verzinnen…<br />

meer dan mogelijkheden om je eens<br />

creatief te laten gaan.<br />

Het opzet van dit alles was het grote<br />

publiek de kans te geven om op een ludieke<br />

<strong>man</strong>ier kennis te maken met onze werking.<br />

Temeer eenieder op ons beroep kan<br />

doen, leek het ons goed om onze nieuwe<br />

buren op een <strong>info</strong>rmele <strong>man</strong>ier de kans te<br />

geven om met ons kennis te maken.<br />

Als CMD willen we instaan voor morele<br />

dienstverlening op niet-confessionele<br />

basis. In het CMD kan je onder meer<br />

terecht voor morele bijstand, voor vrijzinnige<br />

plechtigheden en vormingen<br />

rond ethische en maatschappelijke vragen.<br />

Daarnaast vind je er ook allerlei<br />

<strong>info</strong>rmatie en documentatie over<br />

levensbeschouwelijke thema’s alsook<br />

het vrijzinnige verenigingsleven.<br />

MICHEL JASPAR EN CLOÉ HORRY<br />

JULI-AUGUSTUS 2007 43


Actualiteit<br />

<strong>UVV</strong> kleurde roze op<br />

zaterdag 12 mei<br />

Sonny Van de Steene<br />

consulent-stafmedewerker<br />

HET SLOEG IN ALS EEN BOM. DE NIEUWE <strong>UVV</strong>-<br />

CAMPAGNE ‘JE BENT NIET ALLEEN. HOLEBI?<br />

PRAAT EROVER.’ TIJDENS DE BELGIAN LESBIAN<br />

AND GAY PRIDE OP ZATERDAG 12 MEI 2007.<br />

DE LIPPEN VAN DE UNIE VRIJZINNIGE VERENIGINGEN WAREN GEGEERD!<br />

Het begon allemaal ietwat in<br />

mineur. De hemel wist niet echt<br />

wat hij wilde. Stortbui, zon,<br />

motregen, lichte opklaring… Een echt<br />

welles nietes spelletje. Maar de sfeer<br />

zat er bij de deelnemers van de stoet<br />

en de kijklustigen desondanks goed in.<br />

De muziek pompte luidt.<br />

Alle <strong>UVV</strong>-medewerkers, enkele personeelsleden<br />

en 3 ingehuurde eventmodellen,<br />

deelden vlot flyers, in de vorm van<br />

postkaarten, en stikkers uit. Op de postkaarten<br />

stonden 12 lippen, allen in verschillende<br />

flashy kleurcombinaties op zijn<br />

Andy Warhols. Analoog met de postkaart<br />

waren er 6 soorten stikkers met 1 lip op.<br />

Op zowel de achterkant van de postkaarten<br />

als van de stikkers werd duidelijk<br />

gemaakt dat het een initiatief betrof van<br />

de Centra Morele Dienstverlening van de<br />

Unie Vrijzinnige Verenigingen in het teken<br />

van morele bijstand.<br />

De stikkers met de lippen waren zodanig<br />

gegeerd dat na een tijd je overal<br />

mensen zag met stikkers op hun kleding.<br />

Onmiddellijk kon de link gemaakt<br />

worden met onze campagne. Alle <strong>UVV</strong>medewerkers<br />

in de stoet hadden<br />

immers op hun kleding een overvloed<br />

aan stikkers gebracht, terwijl ze rond<br />

een witte cabrio kever cirkelden. De<br />

eventmodellen gingen daarbij een stapje<br />

verder en poogden de aandacht nog<br />

wat meer op een positieve <strong>man</strong>ier naar<br />

de <strong>UVV</strong>-campagne te brengen. Langs de<br />

zijkanten van de kever waren grote lipstikkers<br />

aangebracht. In alle kleuren van<br />

de regenboog. Op de witte motorkap<br />

stond duidelijk een grote fakkel en het<br />

opschrift ‘Unie Vrijzinnige Verenigingen’.<br />

<strong>UVV</strong> was ook vertegenwoordigt op de<br />

<strong>Belg</strong>ian Lesbian and Gay Pride met<br />

een stand. Affiches met de kleurrijke<br />

lippen en het opschrift ‘Je bent niet<br />

alleen. Holebi? Praat erover’ maakten<br />

de associatie met de auto in de stoet.<br />

Op de stand kon iedereen terecht voor<br />

meer <strong>info</strong> over morele dienstverlening,<br />

in de vorm van publicaties en<br />

deskundige uitleg van <strong>UVV</strong>-personeelsleden.<br />

Net voor het einde van de middag<br />

scheen een felle zon. De muziek leek<br />

iets luider te pompen dan in het<br />

begin. Het enthousiasme van alle aanwezigen<br />

was enorm. De aanwezigheid<br />

van de Unie Vrijzinnige Verenigingen<br />

op de <strong>Belg</strong>ian Lesbian and Gay Pride<br />

editie 2007 was een succes. Wanneer<br />

ie<strong>man</strong>d, een holebi in het bijzonder,<br />

wil praten dan weet hij of zij, mede<br />

door deze campagne, dat de moreel<br />

consulenten in de Centra Morele<br />

Dienst verlening er zijn voor hem of<br />

haar.<br />

44 JULI-AUGUSTUS 2007


vzw Roma<br />

krijgt<br />

Arkprijs<br />

Prijs Vrijzinnig<br />

Hu<strong>man</strong>isme<br />

voor Jaap Kruithof<br />

Actualiteit<br />

Sonny Van de Steene<br />

consulent-stafmedewerker<br />

Sonny Van de Steene<br />

consulent-stafmedewerker<br />

DE 57 STE<br />

ARKPRIJS VAN HET VRIJE WOORD<br />

WERD OP WOENSDAG 16 MEI UITGEREIKT<br />

AAN DE ANTWERPSE VZW ROMA IN GALERIE<br />

DE ZWARTE PANTER TE ANTWERPEN.<br />

De jury loofde de culturele eerstelijns -<br />

werking en het sociale draagvlak dat<br />

de vzw heeft uitgebouwd in een verwaarloosde<br />

multiculturele wijk, Bor -<br />

ger hout.<br />

“De vzw heeft daardoor op een spontane<br />

<strong>man</strong>ier alle lagen van de bevolking<br />

betrokken bij de maatschappelijke en<br />

culturele uitwisseling. Ze heeft al die<br />

tijd hoofdzakelijk gesteund op het werk<br />

van vrijwilligers, zonder noemenswaardige<br />

steun van de overheid.”, aldus de<br />

jury.<br />

Sinds 1951 wordt de Arkprijs uitgereikt<br />

en heeft tot doel geëngageerde, eigenzinnige<br />

initiatieven en mensen te<br />

bekronen die tegen de stroom inroeien<br />

en een maatschappelijke meerwaarde<br />

in zich dragen. De Arkprijs is een symbolische<br />

prijs waar geen geldbedrag is<br />

aan verbonden. De naam van de laureaat<br />

wordt gegrift in het zilveren schrijn,<br />

dat in het Letterenhuis-AMVC (Archief<br />

en Museum voor Vlaams Cultuurleven)<br />

bewaard wordt.<br />

Vorig jaar kreeg Marleen Temmer<strong>man</strong><br />

de prijs. Eerder waren Jef Geeraerts,<br />

Hugo Claus, Robbe De Hert, Maurice De<br />

Wilde, Leo Apostel, Tom Lanoye, Ludo<br />

Abicht, Wim distel<strong>man</strong>s, Rik Pinxten,<br />

Christine Van Broeckhoven… reeds laureaten.<br />

Voor meer <strong>info</strong> over vzw Roma:<br />

www.deroma.be<br />

DE HUMANISTISCH-VRIJZINNIGE VER ENIGING (HVV) REIKTE HAAR PRIJS<br />

VRIJZINNIG HUMANISME 2007 UIT AAN PROF. DR. EM. JAAP KRUITHOF. DE UIT-<br />

REIKING VOND PLAATS OP 21 JUNI, DE INTERNATIONALE DAG VAN HET HUMAN ISME,<br />

IN HET ZUIDERPERSHUIS TE ANTWERPEN.<br />

Jaap Kruithof krijgt de Prijs omdat hij<br />

zich gedurende zijn leven actief inzette<br />

en nog steeds inzet voor het vrijzinnighu<strong>man</strong>isme.<br />

In de jaren ’60 was Jaap Kruithof,<br />

samen met wijlen Leo Apostel, initiatiefnemer<br />

voor de oprichting van de<br />

opleiding Moraalwetenschap aan de<br />

toenmalige Rijksuniversiteit van Gent<br />

(RUG) (nu Universiteit Gent). Via deze<br />

opleiding heeft Kruithof enorm veel<br />

mensen opgeleid die de vrijzinnige<br />

waarden hebben verspreid. Hij ging in<br />

zijn cursussen geen taboes uit de weg.<br />

Hij legde ook de nadruk op de sociale<br />

en ecologische kant van het vrijzinnighu<strong>man</strong>isme.<br />

De mens was niet langer<br />

centrum van het heelal.<br />

Kruithof was ook actief betrokken bij<br />

het opstarten van het Hu<strong>man</strong>istisch<br />

Verbond, de voorloper van de<br />

Hu<strong>man</strong>istisch-Vrijzinnige Vereniging.<br />

Hij vertolkte op deze <strong>man</strong>ier, gedurende<br />

decennia, de progressieve, vrijzinnig-hu<strong>man</strong>istische<br />

waarden. Maar ook<br />

vandaag nog laat hij zijn invloed en<br />

zienswijze gelden in onder andere de<br />

publicaties: Het neoliberalisme en Het<br />

hu<strong>man</strong>isme.<br />

JULI-AUGUSTUS 2007 45


Actualiteit<br />

Pleidooi voor<br />

een waardig<br />

levenseinde<br />

NAAR AANLEIDING VAN DE KOMENDE FEDERALE VERKIEZINGEN NAM PROFESSOR DR. WIM DISTELMANS HET INITIATIEF MET DE<br />

VZW ACADEMIE LEVENSEINDE OM EEN NOTA OP TE STELLEN VOOR DE VOLGENDE REGERING. OM EEN WAARDIG LEVENSEINDE VOOR<br />

IEDEREEN TE KUNNEN GARANDEREN ZIJN MEER MIDDELEN NODIG VOOR PALLIATIEVE ZORG EN IS EEN AANPASSING VAN DE EUTHA-<br />

NASIEWET GEWENST. TAL VAN BEKENDE VLAMINGEN WERDEN BEREID GEVONDEN DEZE NOTA TE ONDERTEKENEN. ZE WAREN TAL-<br />

RIJK AANWEZIG OP HET LEVENSEINDE-EVENT OP 29 MEI 2007 IN HET PALLIATIEF DAGCENTRUM TOPAZ TE WEMMEL. ONDER<br />

RUIME PERSBELANGSTELLING BRACHTEN ZE PERSOONLIJKE GETUIGENISSEN EN ONDERTEKENDEN DE VOLGENDE NOTA.<br />

46 JULI-AUGUSTUS 2007


Nota voor de toekomstige regering<br />

Een waardig levenseinde is<br />

geen gunst maar een recht<br />

Wij vragen onder andere het volgende:<br />

Geen doorgedreven, zinloos medisch<br />

handelen en therapeutische hardnekkigheid<br />

die bovendien massaal veel<br />

geld kost wat beter besteed wordt<br />

aan zorg.<br />

Voldoende financiële middelen voor<br />

palliatieve zorg.<br />

We vragen een verhoging van het<br />

jaarlijks budget met 20 miljoen euro.<br />

In eerste instantie voor de Rust- en<br />

Verzorgingsinstellingen (rvt’s) en de<br />

dagcentra.<br />

We ondersteunen de verbijsterende<br />

conclusie van het eindrapport (2005)<br />

van de Federale Evaluatiecel Pallia -<br />

tieve Zorg:<br />

“Men kan zich vragen stellen bij een<br />

samenleving die geen enkele beperking<br />

oplegt aan het aantal behandelingen<br />

dat men patiënten mag aanbieden,<br />

ook al leiden die niet tot<br />

resultaten, terwijl men wél het budget<br />

voor palliatieve zorg zeer sterk<br />

beperkt.”<br />

Bespreekbaarheid van een aanpassing<br />

van de euthanasiewet.<br />

Onder andere wegwerken van de discriminatie<br />

van minderjarige wilsbekwamen,<br />

een geldige wilsverklaring niet<br />

alleen bij coma maar ook bij onherroepelijke<br />

aangetaste hersenfuncties,<br />

doorverwijsplicht voor artsen die geen<br />

euthanasie willen toepassen (of geen<br />

ervaring hebben met palliatieve zorg).<br />

Een financiële vergoeding voor<br />

(LEIF)artsen die optreden als verplichte<br />

2 de arts bij een verzoek naar euthanasie.<br />

Voldoende financiële middelen voor<br />

wetenschappelijk onderzoek ter<br />

ondersteuning van een waardig<br />

levenseinde.<br />

Verplichte opleiding in zorg rond het<br />

levenseinde in het basiscurriculum<br />

van artsen.<br />

Het vermijden van een tegenstelling<br />

tussen euthanasie en palliatieve zorg,<br />

als zou het hier gaan om een of/of<br />

verhaal. Vanuit de zorg gedacht en<br />

vanuit de bekommernis om een mild<br />

levenseinde, blijven beide evenwaardige<br />

keuzes van zwaar zieke patiënten.<br />

Dat we geen pensenkermissen meer<br />

moeten houden.<br />

Met de Academie Levenseinde vzw,<br />

de ondertekenaars,<br />

Dora van der Groen, Tom Bar<strong>man</strong>,<br />

Julien Vrebos, Warre Borg<strong>man</strong>s, Paula<br />

Semer, Bart Peeters, Stijn Peeters,<br />

Tine Embrechts, Jef Vermassen, Rik<br />

Torfs, Johan Verminnen, Bo Decramer,<br />

Kathy Lindekens, Réginald Moreels,<br />

Marijn Devalck, Hugo Claus, Josse de<br />

Pauw, Stef Bos, Kurt Defrancq, Dirk<br />

Van Duppen, Her<strong>man</strong> Schuere<strong>man</strong>s,<br />

Mieke Verdin, Janine Bischops, Geert<br />

Hoste, Vic Anciaux, Anne Provoost,<br />

Marleen Merckx, Jamal Boukhriss,<br />

Vincent Rouffaer, Christine Van<br />

Broeckhoven, Frank Raes, Rob van<br />

Oudenhoven, Jan Hautekiet, Nicole &<br />

Hugo, Kaat Tilley, Roger De Neef, Dirk<br />

Tuypens, Goedele Liekens, Lydia<br />

Chagoll, Tine Van den Brande, Stijn<br />

Conincx, Michaël De Cock, Tom<br />

Lanoye, Kris Smet, Walter Zinzen, Guy<br />

Mortier, Ben Crabbé, Axel Daeseleire,<br />

Lieve Blancquaert, Catherine Kools,<br />

Peter Rouffaer, Jan Goossens, Leo De<br />

Haes, Her<strong>man</strong> Brussel<strong>man</strong>s, Michiel<br />

Devlieger, Tom Lenaerts, Marc Uytter -<br />

hoeven, Ann Ceurvels, Wim Opbroeck,<br />

Erik Van Looy, Axl Pele<strong>man</strong>, Kristien<br />

Hemmerechts, Koen De Bouw, Hubert<br />

Damen, Sabine De Vos, Tuur De<br />

Weert, Tom Van Dyck, Els Dotter<strong>man</strong>s,<br />

Paul Jambers, Pol Goossens, Leah<br />

Thys, Nic Balthazar, Yasmine, Urbanus<br />

Van Anus, Etienne Vermeersch, Guido<br />

Van der Groen, Kurt Van Eeghem, Jan<br />

Decleir, Tom De Hoog, Peter Van den<br />

Begin, Stany Crets, Herbert Flack,<br />

Bruno Wijnendaele, Chris Lomme…<br />

Academie Levenseinde:<br />

Wim Distel<strong>man</strong>s, Manu Keirse,<br />

Marijke Schoefs, Paul Destrooper,<br />

Raymond Mathys, Colette Raymakers,<br />

Senne Mullie, Etienne De Groot, Tony<br />

De Bondt<br />

Je kan dit document mee ondertekenen<br />

door te klikken op:<br />

www.leif.be/memorandum.html<br />

e<br />

JULI-AUGUSTUS 2007 47


Internationaal<br />

Europese<br />

Hu<strong>man</strong>istische<br />

Federatie<br />

viert drie keer feest<br />

Suzy Mommaerts<br />

penningmeester Europese Hu<strong>man</strong>istische Federatie<br />

Eén jaar, 15 jaar, 50 jaar zijn mijlpalen,<br />

zowel in het leven van<br />

een mens als in het bestaan van<br />

een vereniging. De Europese Huma nis -<br />

tische Federatie (EHF) rekent dit jaar af<br />

met alle drie.<br />

Op dit moment is David Pollock één<br />

jaar voorzitter van EHF. Bereikbaarheid,<br />

deskundigheid en présence kenmerken<br />

de invulling van zijn <strong>man</strong>daat. De<br />

zichtbaarheid van de Federatie nam<br />

aanzienlijk toe, weliswaar dankzij een<br />

weloverwogen en deskundige voorbereiding<br />

die eraan vooraf ging.<br />

In 2006 werd in Toledo The EHF in<br />

Europe, 15th anniversary voorgesteld<br />

aan de pers. De tekst verwoordt de verwezenlijkingen<br />

van de afgelopen 15<br />

jaar. Toch blijven nog steeds een aantal<br />

pijnpunten onopgelost: de kloof tussen<br />

de EU en de burger, het uitblijven van<br />

een grondwettelijk kader, de lobby van<br />

belangengroepen die de scheiding tussen<br />

kerk en staat beschouwen als een<br />

moreel verval, een te snelle evolutie<br />

van de EU, een weinig georganiseerde<br />

vrijzinnige beweging in sommige lidstaten<br />

zoals Polen... Daarom is meer<br />

nodig dan gedrevenheid, idealisme,<br />

overredingskracht, vertrouwen en volharding.<br />

Ter gelegenheid van de 50 ste verjaardag<br />

van het Verdrag van Rome stelde EHF<br />

op 26 maart de European Dream voor.<br />

Via deze publicatie geeft EHF uiting aan<br />

haar wens ooit te kunnen ontwaken in<br />

een Europa waar hu<strong>man</strong>istische waarden<br />

zoals respect, verdraagzaamheid,<br />

vrijheid en democratie de basis vormen<br />

van een harmonisch samenleven. Op 5<br />

juli zal de tekst overhandigd worden<br />

aan Barroso, de voorzitter van de<br />

Europese Commissie.<br />

Er is al veel gezegd en geschreven over<br />

die hu<strong>man</strong>istische waarden. Ze worden<br />

geclaimd door zowat iedereen. Een<br />

goed idee dus om deze waarden niet<br />

alleen te verwoorden maar ze neer te<br />

schrijven in een vademecum voor de<br />

vrijzinnige, de Verklaring van Brussel,<br />

een tekst die door een miljoen mensen<br />

werd ondertekend en als onderdeel<br />

van een bredere Visie voor<br />

Europa op 26 februari in het Europees<br />

Parlement werd overhandigd aan het<br />

Duits Europees voorzitterschap.<br />

Dit alles is niet onopgemerkt voorbijgegaan.<br />

Op hoger Europees niveau<br />

dringt het stilaan door dat men een<br />

niet onaanzienlijke groep vrijzinnigen<br />

niet kan negeren. Belangrijk is het dat<br />

Europese Parlementsleden nog meer<br />

en talrijker dan ze nu doen ingaan<br />

tegen bepaalde invloeden die de<br />

democratische onderbouw van de EU<br />

bedreigen.<br />

De komende periode staan drie belangrijke<br />

evenementen op de agenda.<br />

Ten eerste zal er na de algemene vergadering<br />

van EHF (Turijn, 12 en 13<br />

juni), in samenwerking met IHEU, een<br />

colloquium worden georganiseerd:<br />

Vrij-o n-zinnig Jenoff Van Hulle<br />

NO<br />

Secularism, civil rights and neutrality<br />

of public institutions: comparison of<br />

experiences in an intercultural Europe.<br />

Vier modellen zullen worden besproken,<br />

het Franse, het Nederlandse, het<br />

Italiaanse en het Britse.<br />

Van 3 tot 4 oktober zal in het Europees<br />

Parlement in Straatsburg een conferentie<br />

worden georganiseerd:<br />

Convictions et Cohésion Sociale en<br />

Europe. Gezien het beperkt aantal<br />

plaatsen kan men deze conferentie<br />

slechts op uitnodiging bijwonen.<br />

En ten laatste zal EHF op vraag van en<br />

in samenwerking met de Europese<br />

Commissie in november-december een<br />

colloquium organiseren. Het onderwerp<br />

luidt: La défense des libertés, à<br />

l’épreuve des communautarismes politiques<br />

et religieux. Het dient echter<br />

nog verder uitgewerkt te worden. Meer<br />

hierover in een volgende briefing.<br />

Concluderend kunnen we stellen dat<br />

EHF echt wel een gezicht heeft gekregen.<br />

Iets om te bejoebelen, doch niet<br />

te luid. Veel valt nog te verwezenlijken<br />

vóór die Europese droom werkelijkheid<br />

wordt. Maar waar een wil is, is een<br />

weg. We werken er aan.<br />

Een nieuwe geloofsrage houdt Hollywood in haar greep - The Secret (Het Geheim). Nicole<br />

Kid<strong>man</strong> is één van haar bekendste volgelingen. Allen geloven ze in The Law of Attraction, de<br />

idee dat je eigen realiteit het resultaat is van je denken. De goeroe achter de beweging is de<br />

Australische tv-producer Rhonda Byrne. “The Secret is ontstaan uit een eeuwenlange traditie<br />

van grote denkers, wetenschappers, artiesten en filosofen”, verklaren de aanhangers op hun<br />

officiële website. Een zoveelste mengelmoes van mystiek, spiritualiteit en pseudowetenschap.<br />

<strong>Niet</strong> enkel in de VS is The Secret populair, ook in Europa vinden bijeenkomsten plaats.<br />

48 JULI-AUGUSTUS 2007


Vijf winnaars krijgen elk een verrassingspakket.<br />

Hoe maakt u kans?<br />

Vul snel het kruiswoordraadsel in en stuur het sleutelwoord vóór 23 juli 2007 naar de Unie<br />

Vrijzinnige Verenigingen, Brand Whitlocklaan 87 te 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe of fax het<br />

door op nummer 02/735 81 66. U kan het ook via e-mail aan ons bezorgen: <strong>info</strong>@uvv.be. Met<br />

evenwel vermelding van ‘oplossing kruiswoordraadsel’ en persoonlijke gegevens.<br />

De oplossing verschijnt samen met de namen van de vijf winnaars in het volgende nummer.<br />

VOORNAAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

NAAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

GEBOORTEDATUM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . M V<br />

ADRES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

ANTWOORD:<br />

Oplossing vorig nummer<br />

Het sleutelwoord dat we zochten was<br />

ENGAGEMENT.<br />

Winnaars vorig nummer:<br />

Uit de juiste inzendingen kwamen volgende<br />

vijf winnaars uit de bus:<br />

Troch Nicole uit Brussel<br />

Paerewijck Michel uit Zottegem<br />

Monté Willy uit Meise<br />

Seron Marie-Jeanne uit Sint-Truiden<br />

Buytaert Mieke uit Rijmenam<br />

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19<br />

❏<br />

❏<br />

Zij kregen elk een waardebon van Oxfam-<br />

Wereldwinkels.<br />

Kruiswoordraadsel 4<br />

© Puzzelland.com<br />

JULI-AUGUSTUS 2007 49


Jongeren & Cultuur<br />

Maak samen met<br />

Suske en Wiske<br />

je eigen strip!<br />

Sonny Van de Steene<br />

consulent-stafmedewerker<br />

KALMTHOUT. VILLA VANDERSTEEN. JE KOMT BINNEN EN WORDT BINNEN DE KORTSTE<br />

KEREN LETTERLIJK IN EEN STRIPVERHAAL GEZOGEN. DAAR ZORGT DE DIMENSCOOP, EEN<br />

UITVINDING VAN PROFESSOR BARABAS, VOOR. INDERDAAD WIE WILLY VANDERSTEEN<br />

ZEGT, DENKT AUTOMATISCH AAN SUSKE EN WISKE. ZIJ VORMEN DAN OOK DE<br />

LEIDRAAD DOORHEEN HET SUSKE EN WISKE - KINDERMUSEUM.<br />

Je mag plaats nemen in een<br />

rode zaal. Sus Antigoon, je<br />

weet wel de overoverover…-grootvader<br />

van Suske spookt<br />

er rond. Hij neemt je mee in de<br />

wereld van Suske en Wiske en vertelt<br />

over de makers van de strip.<br />

Antigoon begint bij Willy Vandersteen<br />

en legt daarna uit dat Suske en Wiske<br />

tegenwoordig door een team, Studio<br />

Vandersteen, worden gemaakt, en dit<br />

op de tweede verdieping van het<br />

museum. Het klinkt allemaal spannend<br />

en veel belovend. Eens de uitleg<br />

is gedaan, kan je aan het museumtraject<br />

beginnen. Het is opgebouwd<br />

uit verschillende kamers: de<br />

rode, de groene, de oranje, de gele,<br />

de blauwe en de grijze.<br />

In de rode kamer kan je via een computer<br />

een strippagina maken. Je<br />

maakt je keuze uit 6 beginsituaties,<br />

bijvoorbeeld een pretpark, daarop<br />

kies je een personage, bijvoorbeeld<br />

Suske, jij bepaalt daarop zelf wat<br />

Suske meemaakt. Steeds via een<br />

keuzemenu. Op het einde krijg je dan<br />

je zelfgemaakte pagina uitgeprint.<br />

Je gaat verder. Naar de groene kamer.<br />

Je wordt via de teletijdsmachine naar<br />

een andere tijd geflitst. Je verkleedt<br />

je en bepaalt zelf de achtergrond. Je<br />

50 JULI-AUGUSTUS 2007


Een gesprekje in het Suske en Wiske – Kindermuseum<br />

EEN BEGELEIDER IS TIJDENS EEN<br />

BEZOEK AAN HET MUSEUM<br />

STEEDS IN DE BUURT EN STAAT<br />

JE BIJ MET RAAD EN DAAD. EEN<br />

KORT GESPREKJE MET DE DRIE<br />

K INDERMUSEUMBEGELEIDERS<br />

NATHALIE, MARLEEN EN GUY.<br />

H<br />

“ et museumparcours<br />

begint bij Suske en<br />

Wiske, waarna het opengetrokken<br />

wordt naar Willy<br />

Vander steen. -Het museum<br />

is nu eenmaal het vroegere<br />

huis van hem. Hier leefde<br />

hij.- Om uiteindelijk te<br />

komen bij het stripverhaal<br />

in het algemeen. De kamers<br />

die als thema kleur en compositie<br />

hebben, verwijzen<br />

daarnaar. Dat zijn trouwens<br />

ook zaken die in andere<br />

media belangrijk zijn. Ook<br />

ander kunstvormen komen<br />

in het museum aanbod:<br />

zoals film, dans, muziek…<br />

Kinderen bezoeken de vele<br />

kamers en verwerken alles<br />

wat ze gedaan hebben achteraf<br />

in een atelier. Dit alles<br />

op een voor kinderen zo<br />

aantrekkelijk mogelijke<br />

<strong>man</strong>ier.<br />

We willen de kinderen iets<br />

bijbrengen op een toffe<br />

<strong>man</strong>ier. De meeste kinderen<br />

vinden het hier heel leuk.<br />

Gedurende de drie uur dat<br />

de kinderen hier zijn, horen<br />

we nauwelijks gezucht<br />

omdat ze het te saai zouden<br />

vinden. En is er een kamer<br />

die ze niet leuk vinden, dan<br />

duurt die in het geheel van<br />

het bezoek hoogstens 10<br />

minuten. Ze weten zelf dat<br />

er een volgende kamer<br />

komt, die voor hen misschien<br />

leuker zal zijn. Tijd<br />

om zich te vervelen of te<br />

irriteren hebben de kinderen<br />

niet. Het aanbod is heel<br />

divers. Er is altijd wel iets<br />

dat ze leuk zullen vinden.<br />

Het is hier echter geen pretpark.<br />

De kinderen steken<br />

heel veel op al spelenderwijs.<br />

Sommigen zouden er<br />

het label ‘edutainment’<br />

opplakken.<br />

De job van begeleider is<br />

heel speciaal. Sommige<br />

mensen denken dat we de<br />

gehele dag spelen. Je moet<br />

heel goed met kinderen<br />

kunnen omgaan en creatief<br />

zijn. Het is bij iedere groep<br />

kinderen anders. We leggen<br />

de werking van het museum,<br />

de kamers, uit, begeleiden<br />

tijdens het traject,<br />

helpen…<br />

Ouders zijn vol lof over, de<br />

werking van, het museum.<br />

Zelf bij de verjaardagsfeestjes<br />

waar je enkel het museumgedeelte<br />

hebt en daarna<br />

het feestje, dat niet echt<br />

educatief is op een paar<br />

spelletjes na, zijn ze echt<br />

verbaast van hoeveel de<br />

kinderen opsteken en hoe<br />

hun kind op het museum<br />

reageert. Sommige kinderen<br />

zijn zo enthousiast dat<br />

ze het museum opnieuw en<br />

opnieuw en opnieuw willen<br />

bezoeken of er hun verjaardag<br />

willen vieren.”<br />

kiest alle kledingsstukken, accessoires<br />

en achtergrond zo dat deze kloppen<br />

in de tijd. Bijvoorbeeld een<br />

zwaard en een ridderhelm in de middeleeuwen,<br />

maar geen zwaard en<br />

telefoon in de ruimte.<br />

Je moet even stilstaan, liefst in een<br />

leuke pose en dan wordt een foto<br />

genomen.<br />

Dan is het tijd voor de oranje kamer.<br />

Via het plaatsen van bordjes leer je<br />

hoe een compositie gemaakt wordt<br />

in een stripverhaal. Je hebt grote<br />

voorwerpen en kleine, het is aan jou<br />

om deze op een logische, natuurlijk<br />

aandoende <strong>man</strong>ier te plaatsen. Ook<br />

in de oranje kamer kom je meer te<br />

weten over kleurcompositie. Aan de<br />

hand van twee computerschermen<br />

kan je zien wat een andere kleurkeuze<br />

doet met een beeld.<br />

De gele kamer laat je zien hoe je<br />

JULI-AUGUSTUS 2007 51


Jongeren & Cultuur<br />

tekstballonnen plaatst. Eerst via een<br />

huiskamer waar je zelf plaats kan in<br />

nemen en een tekstballon op de<br />

gepaste plek kan hangen. Even stilstaan<br />

en er volgt opnieuw een foto.<br />

Daarna kan je plaats nemen op vitamientje,<br />

het blauwe autootje. Je<br />

gooit je armen in de lucht, een foto<br />

volgt, waarna je op de computer<br />

tekstballonnen kan toevoegen.<br />

Al deze kamers geven je meer inzicht,<br />

al spelenderwijs, over hoe een strip<br />

opgebouwd wordt. Op een heel leuke<br />

en heel actieve <strong>man</strong>ier. Steeds is er<br />

een begeleider die je bereidwillig helpt<br />

of meer uitleg geeft.<br />

Maar het museum is meer dan dat. In<br />

de blauwe kamer kom je meer te weten<br />

over de persoon Willy Vandersteen. Zijn<br />

oorspronkelijke bureau staat er nog.<br />

Exact zoals in de tijd dat hij er in werkte.<br />

Je kan luisteren via telefoons naar interessante<br />

<strong>info</strong>. Wist je bijvoorbeeld dat<br />

Vandersteen zijn totemnaam in de<br />

scouts ‘Sluwe vos’ was?<br />

In de laatste zaal, de grijze kamer, zie<br />

je alle strips die Willy Vandersteen<br />

gemaakt heeft: Bessy, Suske en<br />

Wiske, Jerom, De Rode Ridder… Per<br />

strip moet je drie vragen oplossen.<br />

Een leuk quizje.<br />

Voor wie?<br />

Het museum is er in de eerste plaats<br />

voor jongeren van 8 tot 12 jaar. Het is<br />

op maat gemaakt voor groepen kinderen.<br />

Dit kunnen klasgroepen zijn van de<br />

2 e en 3 e graad basisonderwijs of groepen<br />

samengesteld door verenigingen,<br />

jeugddiensten, particulieren…<br />

Eerst ga je, met de andere kinderen,<br />

door de kamers en doe je alle<br />

opdrachten met Sus Antigoon als<br />

gids. Daarna volgt een workshop. Je<br />

past de zaken die je geleerd hebt in<br />

de kamers dan toe.<br />

Je kan kiezen uit vier toffe workshops:<br />

de Verhalenmaker, de Tekst o -<br />

graaf, de Decordenker en de Kleur en -<br />

componist.<br />

De Verhalenmaker is voor wie graag<br />

schrijft. Je verzint een leuk verhaaltje<br />

rond één object, plaats of zelfverzonnen<br />

figuurtje. Daarna teken je dit in 3<br />

stripvakken uit.<br />

De Tekstograaf laat je in één stripvak<br />

een ‘gag’ tekenen. Je verzint dus een<br />

leuke mop met een stripfiguur.<br />

In de Decordenker kan je je stripfiguurtje<br />

plaatsen op een leuke achtergrond.<br />

De Kleurencomponist is voor hen die<br />

graag met kleuren werken. Je laat<br />

een stripfiguurtje spreken door middel<br />

van kleuren.<br />

Op het einde van de dag krijg je dan<br />

een koffertje met alles wat je die dag<br />

gedaan hebt erin.<br />

Per groep kunnen minimum 12 kinderen<br />

en maximum 24 deelnemen. Er<br />

kunnen meestal twee groepen tegelijkertijd<br />

ontvangen worden. Vooraf<br />

inschrijven is noodzakelijk. De prijs<br />

per kind bedraagt 2,50 euro. Eén<br />

begeleider per groep is gratis.<br />

52 JULI-AUGUSTUS 2007


Betekent dit nu dat je enkel met<br />

andere leeftijdsgenoten, in schoolverband<br />

naar het museum kan gaan?<br />

Nee hoor. Op vaste dagen zijn er<br />

familiedagen.<br />

Familiedagen<br />

Tijdens de familiedagen kan iedereen<br />

die dit wenst het museumbezoeken.<br />

Dus een volwassene of het gehele<br />

gezin kan op die dagen het Suske en<br />

Wiske – Kindermuseum bezoeken.<br />

Je kan kiezen tussen de voormiddagsessie<br />

(van 9u30 tot 12u30) en de<br />

namiddagsessie (van 14u00 tot<br />

17u00).<br />

Let op! Vooraf inschrijven is steeds<br />

noodzakelijk. Je kan het museum niet<br />

bezoeken zonder afspraak.<br />

Wanneer zijn er familiedagen<br />

in 2007?<br />

Dinsdag 3 juli<br />

Woensdag 4 juli<br />

Zaterdag 7 juli<br />

Zaterdag 25 augustus<br />

Woensdag 29 augustus<br />

Donderdag 30 augustus<br />

Zaterdag 22 september<br />

Zaterdag 20 oktober<br />

Zaterdag 15 december<br />

De prijs bedraagt 2,50 euro per kind<br />

tot 14 jaar en 5,00 euro per persoon<br />

vanaf 14 jaar.<br />

Verjaardagsfeestjes!<br />

Je kan ook je verjaardag vieren in het<br />

museum. Gedurende een 3 uur durend<br />

verjaardagsprogramma, waarbij je<br />

start met het opdrachtenparcours in<br />

het museumgedeelte, kan je met je<br />

vriendjes en vriendinnetjes een heerlijke<br />

dag beleven. Dit kan op woensdagnamiddagen<br />

of weekdagen in de<br />

schoolvakanties, behalve tussen Kerst -<br />

mis en Nieuwjaar (dan is het museum<br />

gesloten). Je moet dan minimum met<br />

12 en maximum met 15 kinderen van<br />

8 tot 12 jaar zijn en met maximum 5<br />

volwassenen. Dit kost 55 euro.<br />

Voor meer <strong>info</strong> en reservatie<br />

Provinciaal Suske en Wiske - Kinder -<br />

museum<br />

Beauvoislaan 98<br />

2920 Kalmthout<br />

T 03 666 64 85 •F 03 666 64 89<br />

<strong>info</strong>@suskewiske.provant.be<br />

www.provant.be/suske&wiske<br />

JULI-AUGUSTUS 2007 53


Wanneer je wellicht<br />

niet meer kan genezen…<br />

JE WORDT GECONFRONTEERD MET EEN ERNSTIGE, LEVENSBEDREIGENDE AANDOENING. JE WIL ZO GOED MOGELIJK BLIJVEN GENIETEN VAN<br />

JE LEVEN. THUISBLIJVEN IS EEN OPTIE. OMRINGD DOOR JE GELIEFDEN. MAAR LEVEN IS OOK AF EN TOE EENS ANDERE OORDEN OPZOEKEN.<br />

TOPAZ IS EEN UITZONDERLIJK OORD, ENIG IN ZIJN SOORT. HET IS EEN PLAATS WAAR ERNSTIG ZIEKE MENSEN, MENSEN MET EEN LEV-<br />

ENSBEDREIGENDE AANDOENING, DRIE DAGEN PER WEEK TERECHTKUNNEN OM EEN ZO AANGENAAM MOGELIJKE DAG TE BE LEVEN, WEG<br />

VAN HUN DAGELIJKSE BESLOMMERINGEN.<br />

TOPAZ BIEDT NIET ALLEEN EEN ONTMOETINGSPLAATS IN EEN HUISELIJKE SFEER, DE ‘GASTEN’ KUNNEN ER OOK STEUN VINDEN BIJ LOTGENOTEN, VRI-<br />

JWILLIGERS EN PROFESSIONELEN. ER WORDEN DIVERSE ACTIVITEITEN EN FACILITEITEN AANGEBODEN DIE VAN DAG TOT DAG KUNNEN VERSCHILLEN.<br />

IN 2007 BESTAAT TOPAZ 10 JAAR. HETDAGCENTRUMKWAMEROPINITIATIEFVANHETUNIVERSITAIR ZIEKENHUIS BRUSSEL. HET<br />

WAS HET EERSTE DAGCENTRUM IN ZIJN SOORT IN BELGIË.<br />

TOPAZ HEEFT HET NIET MAKKELIJK. NAAST FINANCIËLE BIJDRAGEN VANUIT VERSCHILLENDE INSTANTIES IS DE WERKING EN HET<br />

VOORTBESTAAN VAN TOPAZ GEBASEERD OP INDIVIDUELE GIFTEN.<br />

Ook u kan Topaz steunen.<br />

Iedere storting met de vermelding ‘giftnr 44501157 Topaz’ op rekeningnr 375-1007077-05 is meer dan<br />

welkom en wordt uitermate gewaardeerd. <strong>Niet</strong> alleen door de mede werkers van het dagcentrum, maar<br />

bovenal door alle mensen die er verblijven of zullen verblijven.<br />

Vanaf een minimumbijdrage van 30 euro wordt een fiscaal attest voor belangeloze gift gegeven.<br />

VOOR MEER INFORMATIE:<br />

Topaz<br />

Vander Vekenstraat 158 • 1780 Wemmel<br />

tel: 02 456 82 02 - fax: 02 456 82 12<br />

email: topazvub@skynet.be - www.dagcentrum-topaz.be


UNIE VRIJZINNIGE VERENIGINGEN v.z.w.<br />

Provinciale Centra Morele Dienstverlening<br />

BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST<br />

PCMD Brussel<br />

Stalingradlaan 18-20 - 1000 Brussel<br />

T 02 242 36 02 - F 02 242 56 17<br />

cmd.brussel@uvv.be<br />

FEDERAAL SECRETARIAAT<br />

Brand Whitlocklaan 87<br />

1200 Sint-Lambrechts-Woluwe<br />

T 02|735 81 92 - F 02|735 81 66<br />

cmd.federaal@uvv.be<br />

www.uvv.be<br />

PROVINCIE LIMBURG<br />

PCMD Hasselt<br />

A. Rodenbachstraat 18 - 3500 Hasselt<br />

T 011 21 06 54 - F 011 23 55 16<br />

cmd.hasselt@uvv.be<br />

PROVINCIE VLAAMS-BRABANT<br />

PCMD Leuven<br />

Brusselsestraat 78 - 3000 Leuven<br />

T 016 23 56 35 - F 016 20 75 47<br />

cmd.leuven@uvv.be<br />

PROVINCIE ANTWERPEN<br />

PCMD Antwerpen<br />

Jan Van Rijswijcklaan 96 - 2018 Antwerpen<br />

T 03 259 10 80 - F 03 259 10 89<br />

cmd.antwerpen@uvv.be<br />

PROVINCIE OOST-VLAANDEREN<br />

PCMD Gent<br />

Coupure Rechts 4 - 9000 Gent<br />

T 09 233 52 26 - F 09 233 74 65<br />

cmd.gent@uvv.be<br />

PROVINCIE WEST-VLAANDEREN<br />

PCMD Brugge<br />

Jeruzalemstraat 51 - 8000 Brugge<br />

T 050 33 59 75 - F 050 34 51 69<br />

cmd.brugge@uvv.be<br />

Centra Morele Dienstverlening<br />

BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST<br />

CMD Jette<br />

Jetse laan 362 - 1090 Jette<br />

T 02 513 16 33<br />

cmd.jette@uvv.be<br />

PROVINCIE ANTWERPEN<br />

CMD Antwerpen<br />

Breughelstraat 60 - 2018 Antwerpen<br />

T 03 227 47 70<br />

cmd.antwerpenlokaal@uvv.be<br />

CMD Herentals<br />

Lantaarnpad 20 - 2200 Herentals<br />

T 014 85 92 90 - F 014 85 44 39<br />

cmd.herentals@uvv.be<br />

CMD Mechelen<br />

O.-L.-Vrouwestraat 29 - 2800 Mechelen<br />

T 015 45 02 25 - F 015 43 55 19<br />

cmd.mechelen@uvv.be<br />

CMD Turnhout<br />

Begijnenstraat 53 - 2300 Turnhout<br />

T 014 42 75 31 - F 014 42 54 40<br />

cmd.turnhout@uvv.be<br />

PROVINCIE LIMBURG<br />

CMD Genk<br />

Bochtlaan 16 bus 6 - 3600 Genk<br />

T 089 51 80 40 - F 089 51 80 49<br />

cmd.genk@uvv.be<br />

CMD Maasland<br />

Pauwengraaf 63 - 3630 Maasmechelen<br />

T 089 77 74 21 - F 089 77 74 22<br />

cmd.maasmechelen@uvv.be<br />

CMD Tongeren<br />

Vlasmarkt 11 - 3700 Tongeren<br />

T 012 45 91 30 - F 012 45 91 39<br />

cmd.tongeren@uvv.be<br />

PROVINCIE OOST-VLAANDEREN<br />

CMD Aalst<br />

Koolstraat 80-82 - 9300 Aalst<br />

T 053 77 54 44 - F 053 77 97 70<br />

cmd.aalst@uvv.be<br />

CMD Ronse<br />

Zuidstraat 13 - 9600 Ronse<br />

T 055 21 49 69 - F 055 21 66 68<br />

cmd.ronse@uvv.be<br />

CMD Sint-Niklaas<br />

Ankerstraat 96 - 9100 Sint-Niklaas<br />

T 03 777 20 87 - F 03 777 31 64<br />

cmd.sintniklaas@uvv.be<br />

CMD Zottegem<br />

Kastanjelaan 73 - 9620 Zottegem<br />

T 09 326 85 70 - F 09 326 85 73<br />

cmd.zottegem@uvv.be<br />

PROVINCIE VLAAMS-BRABANT<br />

CMD Halle<br />

Molenborre 28/02 - 1500 Halle<br />

T 02 383 10 50 - F 02 383 10 51<br />

cmd.halle@uvv.be<br />

CMD Vilvoorde<br />

Vlaanderenstraat 69 - 1800 Vilvoorde<br />

T 02 253 78 54 - F 02 253 57 87<br />

cmd.vilvoorde@uvv.be<br />

PROVINCIE WEST-VLAANDEREN<br />

CMD Ieper<br />

Korte Torhoutstraat 4 - 8900 Ieper<br />

T 057 23 06 30 - F 057 23 06 39<br />

cmd.ieper@uvv.be<br />

CMD Kortrijk<br />

Overleiestraat 15A - 8500 Kortrijk<br />

T 056 25 27 51 - F 056 25 27 53<br />

cmd.kortrijk@uvv.be<br />

CMD Roeselare<br />

Godshuislaan 94 - 8800 Roeselare<br />

T 051 26 28 20 - F 051 26 28 26<br />

cmd.roeselare@uvv.be<br />

Antennes Morele Dienstverlening<br />

PROVINCIE ANTWERPEN<br />

AMD Mol<br />

Laar 2 bus 3a<br />

2400 Mol<br />

T 014 31 34 24 - F 014 31 34 24<br />

amd.mol@uvv.be<br />

PROVINCIE LIMBURG<br />

AMD Bilzen<br />

Klokkestraat 4 bus 1<br />

3740 Bilzen<br />

T 089 30 95 60 - F 089 56 57 94<br />

amd.bilzen@uvv.be<br />

AMD Sint-Truiden<br />

Kazernestraat 10/001<br />

3800 Sint-Truiden<br />

T 011 88 41 17 - F 011 31 26 45<br />

amd.sinttruiden@uvv.be<br />

Unie Vrijzinnige Verenigingen<br />

www.uvv.be

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!