Omzendbrief betreffende de aanwijzing van de bijzitters voor de ...

Federale Overheidsdienst Binnenlandse Zaken
Algemene Directie Instellingen en Bevolking
Dienst Verkiezingen
Mevrouw de Voorzitster/ De heer Voorzitter van
het Kantonhoofdbureau
Mevrouw de Burgemeester / De heer
Burgemeester,
Uw contactpersoon T Uw referentie Bijlagen
Trannoy Régis
02 518 20 58
3
De Mul Stéphan
02 518 22 11
E-mail F Onze referentie Brussel
regis.trannoy@rrn.fgov.be
02 518 25 58
III/21/730/2292/09 08.04.2009
stephan.demul@rrn.fgov.be
02 518 27 11
Algemeen Kieswetboek - Omzendbrief betreffende de aanwijzing van de bijzitters voor de kiesbureaus
Mevrouw de Voorzitster/ Mijnheer de Voorzitter van het Kantonhoofdbureau,
Mevrouw, Mijnheer de Burgemeester,
Uit het verslag van de federale wetgevende verkiezingen van 10 juni 2007 blijkt dat bepaalde moeilijkheden
voorkwamen wat de aanwijzing van de leden van de kiesbureaus betreft.
Het blijkt dus interessant te zijn om hierover bepaalde wijzigingen aan te brengen in het Algemeen Kieswetboek
en dat bepaalde Best Practices over dit onderwerp aan u worden voorgesteld , opdat de functies van voorzitter en
van bijzitter door zo veel mogelijk burgers worden opgenomen en om het gevoel bij de bevolking te vermijden “dat
het altijd dezelfden zijn die aangeduid worden”.
Dat is het onderwerp van onderhavige omzendbrief.
1 Bepalingen van het Algemeen Kieswetboek
1. Toekomstige wijzigingen van de wetgeving
Een recent wetsontwerp (Doc 1799 – Kamer) tot aanpassing van artikel 95, § 4, van het Algemeen Kieswetboek
voorziet in een wijziging van de categorieën van personen die kunnen aangewezen worden als voorzitter van een
stem- of stemopnemingsbureau of als bijzitter van een stemopnemingsbureau.
De programma’s van het informatietype Kiesgegevens (IT 130 - Kiesgegevens) in het Rijksregister werden
aangepast om heden reeds te kunnen voorzien in het opnemen van de nieuwe categorie van vrijwilliger, naast de
bestaande categorieën die van toepassing blijven bij de verkiezingen op 7 juni 2009.
Park Atrium
Koloniënstraat 11
1000 Brussel
T 02 518 21 31
F 02 210 10 31
callcenter.rrn@rrn.fgov.be
www.ibz.rrn.fgov.be

2/6
De structuren van het informatietype Kiesgegevens zullen volledig aangepast worden in de loop van de maand
mei 2009, na de publicatie van deze nieuwe kieswetgeving, ten einde onder meer ook het gegeven te kunnen
invoeren hoeveel maal een burger effectief gezeteld heeft als voorzitter of bijzitter van een kiesbureau.
Zo zal de gewijzigde wettelijke lijst van artikel 95, §4, Kieswetboek, bepaalde praktijken officieel maken die al
verschillende jaren gebruikt worden (oproeping van gerechtsdeurwaarders om te zetelen in deze hoedanigheid).
Deze nieuwe lijst maakt het eveneens mogelijk voor de gemeenten om reserves aan te leggen van personen die
vrijwillig een functie in een kiesbureau willen uitoefenen (zie punt 3 hierna).
2. Oproeping van bepaalde ambtenaren
Hiermee worden bedoeld de bekleders van een ambt van niveau A of B die onder de Staat, de Gemeenschappen
en de Gewesten ressorteren en de bekleders van een gelijkwaardige graad die ressorteren onder provincies,
gemeenten, openbare centra voor maatschappelijk welzijn, onder enige instelling van openbare nut al dan niet
bedoeld in de wet van 16 maart 1954 betreffende de controle op sommige instellingen van openbaar nut of onder
de autonome overheidsbedrijven bedoeld in de wet van 21 maart 1991 betreffende de hervorming van sommige
economische overheidsbedrijven. Het onderwijzend personeel wordt eveneens bedoeld.
Het blijkt dat niet alle overheden die de titularissen van de hiervoor vernoemde functies tewerkstellen,
systematisch en overeenkomstig art. 95, § 4, 4 e lid van het Kieswetboek, de contactgegevens van deze personen
meedelen aan de betrokken gemeentebesturen, waardoor deze verhinderd worden om op doeltreffende wijze de
gegevens te beheren die in het Rijksregister werden ingegeven.
Met dit doel zal de Algemene Directie Instellingen en Bevolking een brief sturen naar de voornaamste overheden
die zulke personen tewerkstellen, om hen te herinneren aan de bepalingen in het Kieswetboek over dit
onderwerp.
De gemeentebesturen zullen het IT 130/6 (categorie 6 of 7) van de personen die zo meegedeeld werden dus
doeltreffend kunnen invullen en zo het aantal kandidaten verhogen die aangewezen kunnen worden in de functies
van voorzitter van de stem- of stemopnemingsbureaus en van bijzitter in de stemopnemingsbureaus.
3. Een systeem van vrijwilligers
Tijdens elke kiesperiode maakt een zeker aantal kiezers spontaan hun wens kenbaar om deel te nemen aan de
kiesverrichtingen van een kiesbureau.
Het is dus belangrijk om een duidelijke lijst te kunnen maken van de personen die blijk geven van deze grote
motivatie om zich in te zetten voor een goed verloop van het kiesproces, opdat de voorzitters van de
kantonhoofdbureaus beroep op hen kunnen doen bij de vorming van de verschillende bureaus.
Park Atrium
Koloniënstraat 11
1000 Brussel
T 02 518 21 31
F 02 210 10 31
callcenter.rrn@rrn.fgov.be
www.ibz.rrn.fgov.be

3/6
Het zal dus aan de gemeentebesturen zijn om deze vrijwilligers aan te duiden in het Rijksregister
(Informatietype IT 130/6 – categorie 10).
Gezien het vrijwillige karakter van de deelname van deze personen, zullen zij veelvuldig kunnen worden
aangewezen, tenzij zij natuurlijk vragen om niet meer als vrijwilliger voor te komen in het Rijksregister.
Het wordt aangeraden om stem- en stemopnemingsbureaus te vormen die zowel samengesteld zijn uit
vrijwilligers als uit aangewezen burgers.
2 Best Practices bij de aanwijzing van de leden van de kiesbureaus
1. De aanwijzing van de voorzitters en bijzitters van de stem- of stemopnemingsbureaus
Enkele statistieken
Overeenkomstig de bepalingen in het Algemeen Kieswetboek, wijst de Voorzitter van het kantonhoofdbureau
achtereenvolgens aan:
1° de voorzitters van de stemopnemingsbureaus;
2° de voorzitters van de stembureaus;
3° de bijzitters en plaatsvervangende bijzitters van de stemopnemingsbureaus;
4° de bijzitters en plaatsvervangende bijzitters van de stembureaus.
De personen die ingezet kunnen worden in de functies bedoeld onder 1° tot 3° worden aangewezen door de
Voorzitter van het kantonhoofdbureau uit de lijsten die opgemaakt werden door de Colleges van Burgemeester en
Schepenen van de gemeenten die deel uitmaken van het kanton. Deze lijsten worden opgemaakt
overeenkomstig artikel 95, §4, derde lid van het Kieswetboek.
De personen die ingezet kunnen worden in de onder 4° bedoelde functie (bijzitter van een stembureau), worden
aangewezen door de Voorzitter van het kantonhoofdbureau tussen de kiezers van het stembureau.
Park Atrium
Koloniënstraat 11
1000 Brussel
T 02 518 21 31
F 02 210 10 31
callcenter.rrn@rrn.fgov.be
www.ibz.rrn.fgov.be

4/6
Een studie die uitgevoerd werd door de diensten van de Algemene Directie Instellingen en Bevolking maakte het
mogelijk om vast te stellen dat, gezien het potentieel van kiezers van 25 tot 65 jaar 1 die ingezet kunnen worden in
voornoemde functies 1° tot 3°, een dergelijke kiezer niet meer dan twee maal in zijn leven aangewezen zou
moeten worden voor deze functies.
Dat geldt eveneens voor de functies van bijzitters en plaatsvervangende bijzitters in de stembureaus.
Het beheer van de lijsten van kiezers die mogelijk aangewezen kunnen worden, in het licht van deze
statistieken
Met het oog op de motivatie en vernieuwing van de kiesbureaus wordt, gezien bovenmelde statistieken, dus
aangeraden om kiezers niet meer dan twee maal aan te wijzen voor dergelijke functies tijdens
verschillende verkiezingen.
Hiertoe is het aangeraden voor de gemeentebesturen om de kiezers die al twee maal aangewezen zijn, niet
langer deel te laten uitmaken van de lijsten bedoeld in art. 95, §12, van het Kieswetboek, die doorgestuurd
worden aan de Voorzitters van de kantonhoofdbureaus.
De gemeentebesturen moeten de lijsten die doorgestuurd worden aan de Voorzitters van de kantonhoofdbureaus
dus nauwgezet beheren en bijwerken, opdat de personen die al twee maal effectief gezeteld hebben in een
kiesbureau, niet meer op deze lijsten zouden voorkomen.
Teneinde de taak van de gemeentebesturen in dit werk voor de opmaak van de lijsten met de potentieel
aanwijsbare personen te vergemakkelijken, hou ik eraan u te laten weten dat de informatiegegevens die
opgenomen worden in het Rijksregister vanaf mei 2009 het voor de gemeenten mogelijk zullen maken om het
aantal keren te vermelden dat een persoon reeds gezeteld heeft als lid van een kiesbureau.
2. Oproeping van twee personen die een koppel zijn of van een persoon die alleen woont, met één of
meerdere jonge kinderen ten laste
Er wordt aangeraden aan de kantonhoofdbureaus om, voor zover dit mogelijk is, te vermijden om beide personen
samen uit eenzelfde koppel of een persoon die alleen woont, op te roepen voor een functie als lid van een
kiesbureau, in het geval er één of meerdere jonge kinderen ten laste zijn.
1 Hoewel de kiezers wettelijk aanwijsbaar zijn vanaf 18 jaar, werd in de statistieken enkel rekening gehouden met de kiezers van 25 tot 65 jaar om
zich te baseren op een potentieel beschikbaar deel van de personen (< 25 jaar = studenten) die zeker in staat zijn om zowel fysiek als mentaal
hun plicht als burger in te vullen.
Park Atrium
Koloniënstraat 11
1000 Brussel
T 02 518 21 31
F 02 210 10 31
callcenter.rrn@rrn.fgov.be
www.ibz.rrn.fgov.be

5/6
Deze maatregel wordt aangeraden om niet meer dan nodig het leven van een gezin te verstoren op de
gewoonlijke zondagse rustdag.
3. Oproeping van de nieuwe beroepscategorieën
Het wetsontwerp (vermeld onder punt 1.1) voorzag eveneens de mogelijkheid om, via de nieuwe nomenclatuur
die gebruikt wordt in de klassering van de beroepen door de diensten van het Rijksregister, ook nieuwe
beroepscategorieën op te roepen (vb. bibliothecaris, technicus…). De Raad van State heeft mij aangeraden om
deze opsomming niet uitdrukkelijk in het Kieswetboek op te nemen gezien het gebrek aan wettelijke basis voor
deze beroepenlijst.
Ondanks deze juridische bemerking van de Raad van State, lijkt het mij echter aangewezen om ook aan deze
categorieën voorrang te geven bij de oproeping van de voorzitters en bijzitters van de kiesbureaus en deze
beroepen bij gevolg op te nemen in het informatietype Kiesgegevens van het Rijksregister (IT 130/6 – code 9).
Het gaat om de beroepen die overeenkomen met de nummers 52110 tot 53480 in de klassering van de beroepen
in het Rijksregister van de natuurlijke personen. De volledige lijst is toegevoegd als bijlage bij deze omzendbrief.
4. Het bijzonder geval van studenten met betrekking tot de voorziene datum van de Europese en
regionale verkiezingen
De deelname van de jonge kiezers aan het democratische proces van de verkiezingen is een belangrijk element
van onze maatschappij. Tegelijkertijd voor de samenleving zelf, maar ook voor de jongeren die zo op concrete
wijze een van hun eerste handelingen als burger kunnen stellen.
Het is dus van zeer groot belang dat deze laatsten, en inzonderheid de studenten, zowel gebruik kunnen maken
van hun stemrecht als meewerken aan de democratische controle van de verkiezingen door deel te nemen aan
de werkzaamheden van een stem- of stemopnemingsbureau.
Niettemin zal de voorziene datum van onze komende regionale en Europese verkiezingen op 7 juni 2009 wellicht
enkele problemen opleveren voor studenten met betrekking tot het gelijktijdig uitoefenen van dit democratisch
recht en een behoorlijke voortzetting van hun studieprogramma (blok- en examenperiode).
Wat de stemplicht betreft, voorziet het Algemeen Kieswetboek uitdrukkelijk het geval van de student die
om studieredenen in de onmogelijkheid verkeert om te stemmen (Kieswetboek, artikel 147bis, , §1, 6°).
Deze kan een ander persoon machtigen om in zijn naam te stemmen, op voorwaarde dat hij/zij een
attest voorlegt van de instelling waar hij/zij onderwijs geniet (Volmachtformulier beschikbaar op onze site
www.verkiezingen.fgov.be onder Hoofdstuk Onderrichtingen en formulieren, evenals het typemodel van
attest in bijlage 2).
Park Atrium
Koloniënstraat 11
1000 Brussel
T 02 518 21 31
F 02 210 10 31
callcenter.rrn@rrn.fgov.be
www.ibz.rrn.fgov.be

6/6
De Voorzitter van het kantonhoofdbureau – op basis van de lijsten van de gemeentebesturen - dient dus
op het moment dat hij de bijzitters oproept, bijzonder te letten op het statuut van student dat sommige
bijzitters kunnen hebben. Het is immers zeer waarschijnlijk dat een groot aantal studenten een geldige
reden hebben daar ze in de examenperiode zitten. De gemeentebesturen kunnen dit probleem
grotendeels vermijden door op hun lijsten slechts kiezers te selecteren vanaf de leeftijd van 25 jaar.
Als studenten echter aangewezen zijn en indien de uitoefening van deze functie het slagen in hun
examens in gevaar zou kunnen brengen, worden zij uitgenodigd om hun wettige redenen zo snel
mogelijk te melden aan de voorzitter van het kantonhoofdbureau. Daartoe kunnen ze de typebrief
gebruiken (zie bijlage 3a en eveneens beschikbaar op onze site www.verkiezingen.fgov.be onder
hoofdstuk Onderrichtingen en formulieren), samen met een attest van de directie van de
onderwijsinstelling waar zij onderwijs volgen waaruit blijkt dat zij onmogelijk kunnen gaan zetelen als
bijzitter (zie bijlage 3b en eveneens beschikbaar op deze site). De voorzitters van de
kantonhoofdbureaus worden verzocht om deze redenen van verhindering met het nodige begrip te
beoordelen.
Ik hoop derhalve dat de toepassing van deze verschillende maatregelen een serene organisatie van de
verkiezingen van 7 juni aanstaande mogelijk zal maken en aan een zo groot mogelijk aantal personen de
mogelijkheid zal bieden om “zonder dwang” en op een actieve wijze deel te nemen aan de toepassing van dit
democratisch proces.
Ik dank u bij voorbaat voor de gepaste uitvoering van deze omzendbrief.
Hoogachtend,
Guido DE PADT
Minister van Binnenlandse Zaken
Park Atrium
Koloniënstraat 11
1000 Brussel
T 02 518 21 31
F 02 210 10 31
callcenter.rrn@rrn.fgov.be
www.ibz.rrn.fgov.be