XVI Richtlijn voor diagnostiek en behandeling van het ... - Oncoline

XVI
Richtlijn voor diagnostiek en behandeling van het
carcinoom van de uitwendige gehoorgang en het
os temporale
naar
hoofd m enu
Algemeen 620
Epidemiologie 620
Anatomie 620
1. Screening 620
2. Diagnostiek 620
2.1 Anamnese 620
2.2 Primaire diagnostiek 621
2.3 Aanvullende diagnostiek 621
2.4 Beeldvorming 621
2.5 Biopt 621
3. Classificatie 621
4. Behandeling 622
5. Follow-up 622
Augustus 2002 619
[naar hoofdmenu] [naar inhoudsopgave richtlijn]

naar
hoofd m enu
Richtlijn voor diagnostiek en behandeling van het carcinoom
van de uitwendige gehoorgang en het os temporale
ICDO-0: C44.2
Algemeen
Zie “Inleiding bij richtlijnen voor diagnostiek en behandeling van hoofd-halstumoren”
(pag. 515).
Epidemiologie
Incidentie
Het is berekend dat in Amerika de incidentie ligt op ongeveer 2 patiënten per
1.000.000 inwoners per jaar. De meeste tumoren ontstaan tussen het 40 e en 60 e levensjaar.
Vóórkomen
– primaire tumoren uitgaande van de huid rond het os petrosum zelf zijn de
meest voorkomende tumoren in dit gebied;
– secundair voorkomende tumoren zijn tumoren die vanuit de omgeving (nasopharynx,
parotis, meningen of hoog cervicale lymfklieren) het mastoïd ingroeien;
– hematogene metastasen vanuit tumoren in de mamma, long, nier of maag.
Risicofactoren
Er is een relatie tussen het ontstaan van middenoorcarcinomen en chronische oorinfecties
en/of cholesteatoom.
Anatomie
De uitwendige gehoorgang bestaat uit een kraakbenig en benig deel. De kraakbenige
gehoorgang is opgebouwd uit huid en subcutis met daarin huidadnexen zoals haarfollikels,
talg- en cerumenklieren. Histologisch gezien lijken cerumenklieren op zweetklieren.
Het middenoor ligt ingebed in het os temporale. Er zijn geen natuurlijke barrières
die kunnen voorkomen dat tumoren zich binnen het mastoïd en langs de vele suturen
kunnen verspreiden. De nauwe relatie met de middelste schedelgroeve maakt dat directe
doorgroei in de dura vaker voorkomt dan metastasering naar de hals.
1. Screening
Geen.
2. Diagnostiek
2.1 Anamnese
Vaak langdurige oorinfecties, niet reagerend op conservatieve therapie. Andere symptomen
zijn: pijn, n. facialis uitval, bloeding, gehoorverlies, vertigo, tinnitus, acute otitis
media of een mastoïditis bij de oudere patiënt.
620 Augustus 2002
[naar hoofdmenu] [naar inhoudsopgave richtlijn]

naar
hoofd m enu
2.2 Primaire diagnostiek
– otoscopie: er wordt in de uitwendige gehoorgang of in het middenoor een ulcus
of een poliep gevonden;
– palpatie van halslymfklieren inclusief de parotis- en preauriculaire regio;
– functie hersenzenuwen.
2.3 Aanvullende diagnostiek
– audiometrie en evenwichtsonderzoek;
– nasendoscopie om uitbreiding in nasofarynx uit te sluiten.
2.4 Beeldvorming
– CT rotsbeen en schedelbasis om botdestructie aan te tonen;
– MRI om weke delen infiltratie en/of intracraniële uitbreiding aan te tonen;
– echogeleide cytologische punctie bij verdenking halskliermetastasen.
2.5 Biopt
– in principe tijdens poliklinisch onderzoek;
– of revisie van PA elders.
3. Classificatie
Stadiëring: TNM classificatie (UICC 1997)
T Primaire tumor
Tx Classificatie kan niet worden toegekend.
T0 Geen aanwijzing voor primaire tumor.
Tcis Carcinoma in situ.
T1 Tumor kleiner dan of gelijk aan 2 cm.
T2 Tumor groter dan 2 maar niet groter dan 5 cm.
T3 Tumor groter dan 5 cm in grootste diameter.
T4 Tumor groeit door in omgevende structuren zoals: kraakbeen, spier of bot.
N
Nx
N0
N1
M
Mx
M0
M1
Regionale lymfklieren in de ipsilaterale hals
Classificatie kan niet worden toegekend.
Geen regionale lymfkliermetastasen.
Eén of meer regionale lymfkliermetastasen.
Metastasen op afstand
Classificatie kan niet worden toegekend.
Geen metastasen op afstand.
Iedere metastase buiten de regionale lymfklieren van de hals.
Augustus 2002 621
[naar hoofdmenu] [naar inhoudsopgave richtlijn]

naar
hoofd m enu
4. Behandeling
T1-4N0-1
– subtotale of totale petrosectomie is de therapie van keuze, gezien de nauwe relatie
van de tumor met het os temporale;
– bij N0 hals: totale parotidectomie en halsklierdissectie niveau II;
– bij positieve hals: totale parotidectomie en een (gemod.) radicale halsklierdissectie;
– postoperatieve radiotherapie is altijd geïndiceerd en is gericht op het tumorgebied
en in ieder geval level II van de hals.
5. Follow-up
Na volledige genezing wordt de patiënt in de follow-up gezien:
– 1 keer per 3 maanden gedurende het eerste en tweede jaar;
– 1 keer per 6 maanden gedurende het derde, vierde en vijfde jaar.
Om onnodig reizen voor de patiënt te voorkomen, kan de controle om en om plaatsvinden
met de radiotherapeut en/of de verwijzend specialist, indien de patiënt ook
daar behandeld is.
Tijdens de follow-up worden de volgende items geëvalueerd:
– tumorstatus van primaire lokalisatie/halsklieren;
– overig slijmvlies van bovenste adem-/luchtweg;
– X-thorax op indicatie;
– beeldvorming op indicatie.
622 Augustus 2002
[naar hoofdmenu] [naar inhoudsopgave richtlijn]