download - Nederlands Oogheelkundig Gezelschap

Capaciteitsraming oogartsen 2013-2018
Auteur:
Mw. drs. C.B.J. Moerland, senior beleidsmedewerker NOG
i.s.m.
Drs. J.H.G.M. Bistervels
Dr. M. V. Joosse
Drs. H.A.L.F. Hoogstede
Namens de beroepsbehartiging commissie van het NOG:
Drs. J. Scheenloop, voorzitter
Drs. H.A.L.F. Hoogstede, secretaris
Leden:
Dr. A.P.A. Beers
Drs. J.H.G.M. Bistervels
Drs. I.M. Gan
Dr. M.V. Joosse
Dr. H. Tan
Mw. drs. L. van der Beek, toehoorder namens LVAO
Januari 2013
NOG Postbus 1583 6501 BN Nijmegen T 024 324 90 44 F 024 324 90 45 E nog@oogheelkunde.org W www.oogheelkunde.org

Inhoud
1. Inleiding ........................................................................................................................................... 4
1.1 Methode van onderzoek ............................................................................................................... 4
Enquêtes .......................................................................................................................................... 4
Opinie van experts en bronnen ....................................................................................................... 5
Analyse van de data ........................................................................................................................ 5
1.2 Leeswijzer ...................................................................................................................................... 6
2. Beschikbare oogartsencapaciteit op 1 januari 2013 ........................................................................... 7
2.1 Oogartsen ...................................................................................................................................... 7
Man/vrouw verhouding .................................................................................................................. 7
Leeftijd ............................................................................................................................................. 7
Huidige capaciteit en deeltijdfactor ................................................................................................ 8
Verdeling werkzaamheden .............................................................................................................. 8
Fellowship ........................................................................................................................................ 9
Werkdruk ......................................................................................................................................... 9
Praktijkondersteuning ................................................................................................................... 10
2.2 Artsen in opleiding tot oogarts .................................................................................................... 11
Man/vrouw verhouding ................................................................................................................ 11
Deeltijdfactor ................................................................................................................................. 12
Verdeling werkzaamheden ............................................................................................................ 12
Fellowship ...................................................................................................................................... 13
3. Benodigde oogartsencapaciteit in 2018 .......................................................................................... 15
3.1 omgevingsfactoren die van invloed zijn op de vraagontwikkeling ............................................. 15
Epidemiologische en demografische factoren .............................................................................. 15
Vaktechnische factoren ................................................................................................................. 16
Efficiëntie ....................................................................................................................................... 17
Sociaal culturele ontwikkelingen ................................................................................................... 17
Arbeidstijdverkorting..................................................................................................................... 17
Horizontale substitutie naar de 1 e lijn ........................................................................................... 17
Verticale substitutie binnen de 2 e lijn ........................................................................................... 18
3.2 Onvervulde vraag ........................................................................................................................ 18
Vacatureruimte ............................................................................................................................. 18
Toegangstijden en wachttijden ..................................................................................................... 19
3.3 Conclusie ..................................................................................................................................... 22
2

4. Beschikbare capaciteit in 2018 ........................................................................................................ 23
Uitstroom ...................................................................................................................................... 23
Verwachte buitenlandse instroom ................................................................................................ 23
Instroom uit de opleiding .............................................................................................................. 23
4.1 Conclusie ..................................................................................................................................... 24
5. Benodigde opleidingscapaciteit ....................................................................................................... 25
5.1 Conclusie ..................................................................................................................................... 26
Bijlage 1: vragenlijst voor oogartsen ................................................................................................. 27
Bijlage 2: vragenlijst voor vakgroep voorzitters ................................................................................ 33
Bijlage 3: vragenlijst voor AIOS.......................................................................................................... 41
3

1. Inleiding
Het NOG laat periodiek de benodigde opleidingscapaciteit voor oogartsen in beeld brengen. Het
laatste onderzoek dateert uit 2009. Het doel van het onderzoek is het actualiseren van de
behoefteraming van het aantal benodigde oogartsen in Nederland in 2018. Op basis van de
uitkomsten van het onderzoek kan een gefundeerde keuze gemaakt worden over het aantal op te
leiden oogartsen voor de periode 2014-2017. Daarnaast geeft dit onderzoek het NOG informatie over
de toekomstige arbeidsmarktsituatie van oogartsen en AIOS oogheelkunde. De uitkomsten bieden
een basis voor het bepalen van een visie omtrent de toekomst van de oogheelkunde binnen
Nederland en ondersteunt het NOG om beleidsmaatregelen te ontwikkelen om een gericht
opleidings- en arbeidsmarktbeleid te voeren.
De medewerking van de oogartsen en de arts-assistenten in opleiding tot oogarts vormde een
essentiële voorwaarde voor het welslagen van dit onderzoek. Het NOG dankt de oogartsen en artsassistenten
in opleiding tot oogarts die aan de enquête hebben meegewerkt zeer hartelijk voor hun
inbreng.
1.1 Methode van onderzoek
Enquêtes
Voor het onderzoek zijn enquêtes gehouden en is de expert kennis op het gebied van inhoudelijke
ontwikkeling van werkgroepen van het NOG
gebruikt. De enquête bestaat uit drie
vragenlijsten: één voor alle oogartsen, één
voor alle artsen in opleiding (AIOS) en één
voor alle maatschap/vakgroep voorzitters.
Meer dan voorgaande jaren sluit de methode
voor het berekenen van de benodigde
capaciteit aan bij de opzet van het
capaciteitsramingsmodel van het
Capaciteitsorgaan. Aan de vragenlijsten die
gebruikt zijn voor de capaciteitsraming in
2009 1 zijn daarom enkele vragen aan de
maatschap/vakgroep voorzitters toegevoegd.
De vragenlijsten zijn online ingevuld.
Desgewenst kon een papieren versie van de
vragenlijst worden opgevraagd en ingevuld.
Hier is geen gebruik van gemaakt. Aan
voorzitters van maatschappen of vakgroepen
oogheelkunde is gevraagd om de verwachte
toe- of afname in de vraag naar zorg door
1 (KPMG). 2009. Capaciteitsraming opleidingsplaatsen 2010-2015. December 2009
4

oogartsen in te schatten op basis van een aantal relevante omgevingsfactoren. Dit betreft de
demografische, epidemiologische en sociaal culturele factoren, daarnaast werden ook uitspraken
gevraagd over de toename van efficiëntie (inclusief vaktechnische factoren) en ontwikkeling op het
gebied van taakherschikking binnen de tweede lijn en overheveling van tweedelijns zorg naar de
eerste lijn in het domein van de oogheelkunde. Een voorbeeld van de vragenlijsten is opgenomen in
de bijlage.
De web applicatie is in eigen beheer van het NOG ontwikkeld. De leden hebben via de nieuwsbrief en
via e-mail een verzoek ontvangen om deel te nemen aan het onderzoek. Ook heeft twee maal een
rappel plaatsgevonden onder leden die nog niet aan het onderzoek hadden deelgenomen. In totaal
hebben 618 oogartsen (waarvan 348 mannen en 270 vrouwen) en 141 arts assistenten in opleiding
(waarvan 55 mannen en 86 vrouwen) de enquête ontvangen. De vragenlijsten konden worden
ingevuld tot en met 29 oktober 2012. Lege vragenlijsten zijn niet in de respons-telling meegenomen.
Dit heeft geleid tot een bruikbare respons op de enquête onder oogartsen van 67% ( 411 van de 618
leden) en 66% onder de oogartsen in opleiding (93 van de 141 leden). In figuur 1.1 is ook de respons
in eerder onderzoek weergegeven.
Respons oogartsen Respons AIOS
Onderzoek 2013 67% 66%
Onderzoek 2010 77% 73%
Onderzoek 2005 57% 58%
Onderzoek 2003 66% 69%
Figuur 1.1 Responspercentages capaciteitsonderzoeken
Opinie van experts en bronnen
De werkgroepen van het NOG (NIOIC, glaucoom en medische retina) hebben voor de ziektebeelden
cataract, glaucoom, diabetische retinopathie en leeftijdgebonden macula degeneratie een
inschatting gemaakt van de invloed van de omgevingsfactoren op de toe- of afname van de
zorgvraag naar oogartsen per ziektebeeld. Daarnaast zijn extra vragen voorgelegd aan de maatschap
en vakgroep voorzitters. Omgevingsfactoren die de zorgvraag kunnen beïnvloeden zijn onder andere
vaktechnische factoren, efficiëntie ontwikkeling en verwachtingen ten aanzien van horizontale
substitutie (naar de eerste lijn) en verticale substitutie (binnen de tweede lijn).
Om de verwachte epidemiologische en demografische ontwikkeling te onderbouwen is gebruik
gemaakt van het artikel van Keunen e.a. (2011) 2 . Daarnaast is voor het onderzoek gebruik gemaakt
van de website van het RIVM, de arbeidsmarktmonitor van het Medisch Contact en de NOG
ledenadministratie.
Analyse van de data
Op basis van de onderzoeksdata is door middel van het softwareprogramma Excel een analyse
uitgevoerd en een capaciteitsberekening opgesteld. Daarbij is gebruik gemaakt van de cijfers over
2 Keunen, J., C.A Verezen, S.M. Imhof, G.H.M.B van Rens, M.B. Asselbergs en J.J. Limburg. 2011.Toename in de vraag naar
oogzorg in Nederland 2010-2020. Nederlands tijdschrift ter bevordering van de geneeskunde. 155:A3461
5

vraag en aanbod en werkprocesontwikkelingen verkregen van oogartsen, maatschap/vakgroep
voorzitters en AIOS. Ook is de expert opinie van de werkgroepen en maatschap/vakgroep voorzitters
gevraagd voor de bepaling van de te verwachten omgevingsontwikkelingen.
In de opzet van de berekeningen is gekeken naar de opzet die het Capaciteitsorgaan hanteert, om tot
beter vergelijkbare data te komen dan in het vorige capaciteitsonderzoek dat door het NOG is
uitgevoerd. Net als in de analyses van het Capaciteitsorgaan zijn stapsgewijs een aantal scenario’s
doorgerekend. In deze rapportage worden drie scenario’s uitgewerkt:
Scenario 1: Daarin zijn demografische vraag-, aanbod- en werkprocesontwikkelingen, onvervulde
vraag, verwachte ontwikkelingen in epidemiologie/vakontwikkeling, ontwikkelingen op sociaal
cultureel vlak en ontwikkelingen met betrekking tot aspecten van kwaliteit en doelmatigheid in het
werkproces meegenomen. Dit scenario komt vermoedelijk overeen met de Combinatievariant van
het Capaciteitsorgaan.
Scenario 2: de ATV- of arbeidstijdverkortingvariant, waarin bovenop de demografische en de andere
niet-demografische ontwikkelingen ook nog gekeken is of arbeidstijdverkorting een rol speelt.
Scenario 3: in dit derde scenario wordt rekening gehouden met een inzet van de aanverwante
disciplines: het IAD- of taakherschikkingscenario. Hierin zijn vakspecifieke ontwikkelingen die op het
gebied van oogheelkunde spelen meegenomen. Op dit onderdeel wijkt het onderzoek van het NOG
af van het Capaciteitsorgaan. Het Capaciteitsorgaan hanteert een vaste maximale waarde voor de
taakherschikking voor alle specialismen. Het Capaciteitsorgaan kiest voor een vaste waarde, om de
vergelijkbaarheid van specialismen onderling te behouden. In dit onderzoek is voor de realiteit in het
oogheelkundige werkveld gekozen.
1.2 Leeswijzer
De voorliggende notitie bevat de uitkomsten van het onderzoek, die zijn besproken en vastgesteld
door het NOG bestuur. In hoofdstuk twee wordt de beschikbare capaciteit in 2013 beschreven.
Hoofdstuk drie geeft een overzicht van de verwachte veranderingen waaronder epidemiologische en
demografische en vaktechnische factoren, daarnaast ook efficiëntie ontwikkeling en horizontale en
verticale substitutie. Ook wordt in dit hoofdstuk de onvervulde vraag in 2013 in beeld gebracht. Deze
bevindingen samen geven een beeld van de benodigde oogartsencapaciteit in 2018. De beschikbare
capaciteit in 2018 wordt weergegeven in hoofdstuk vier aan de hand van de uitstroom in de periode
2013-2018, de verwachte buitenlandse instroom en instroom uit de opleiding. In hoofdstuk vijf wordt
op basis van de benodigde en beschikbare capaciteit een inschatting gemaakt van de benodigde
opleidingscapaciteit aan de hand van de drie genoemde scenario’s.
6

2. Beschikbare oogartsencapaciteit op 1 januari 2013
In dit hoofdstuk wordt de beschikbare oogartsencapaciteit beschreven. Ook worden de uit de
enquête verkregen man/vrouw verhouding en gemiddelde leeftijd weergegeven. Hierbij wordt
onderscheid gemaakt tussen oogartsen en AIOS. Ook wordt steeds de vergelijking gemaakt met de
onderzoekresultaten uit de capaciteitsonderzoeken die zijn uitgevoerd in 2009 en 2005.
2.1 Oogartsen
Man/vrouw verhouding
Van de oogarts respondenten is 56 % man en 44 % vrouw.
Ten opzichte van de voorgaande capaciteitsonderzoeken in
2010 en 2005 stijgt het aantal vrouwelijke respondenten en
daalt het aantal mannelijke respondenten. De NOG
ledenadministratie bevat in totaal 618 oogartsen, waarvan
onderzoek
2013
2010
2005
% man
56,0%
60,8%
65.7%
% vrouw
44,0%
39,2%
34,3%
348 mannen (56,3%) en 270 vrouwen (43,7%). De respons is vrijwel identiek aan de ledenverhouding
binnen het NOG.
Leeftijd
De gemiddelde leeftijd van de actieve NOG leden is 48,9 jaar.
De gemiddelde leeftijd is iets gedaald ten opzichte van het
voorgaande onderzoek.
onderzoek Gemiddelde leeftijd
2013 48,9 jaar
2010 49,2 jaar
2005 49,0 jaar
Figuur 2.1 leeftijdsverdeling oogartsen 2012
7

Huidige capaciteit en deeltijdfactor
Voor de omrekening van dagdelen naar fte (full time
equivalent) is gebruik gemaakt van de DHD (Dutch Hospital
Data) definitie 3 . De werkende mannelijke respondenten
werken gemiddeld 0.90 fte en de werkende vrouwelijke
respondenten werken gemiddeld 0,75 fte.
onderzoek Gemiddelde fte per
oogarts
2013 0.83 fte
2010 0,82 fte
2005 0,86 fte
Rekening houdend met de
man/vrouw verhouding in de NOG
ledenadministratie komt dit op een
gemiddelde van 0.83 fte.
Huidige situatie (2013)
Totaal Gemiddeld verhouding
aantal fte aantal fte
Man (n = 348) 313,2 0,90 56,3 %
Vrouw (n = 270) 202,5 0,75 43,7 %
Totaal / gemiddelde 515,7 0.83
De huidige capaciteit komt met 0,83
fte per oogarts op 516 fte (op basis
van 618 oogartsen).
onderzoek
Huidige oogartsencapaciteit
2013 515,7 fte/618 oogartsen
2010 475,0 fte/582 oogartsen
Verdeling werkzaamheden
58% van de respondenten is werkzaam in een perifeer ziekenhuis, 22% in een academisch of
categoraal ziekenhuis en 10% in een ZBC. Oogartsen die medisch management taken verrichten
besteden daar gemiddeld 5,8 uur per week aan. Oogartsen die AIOS begeleiden besteden gemiddeld
5,0 uur per week aan begeleiding en scholing van de AIOS.
Figuur 2.2 verdeling werkzaamheden oogarts per type instelling inclusief medisch management
3 Hierbij wordt uitgegaan van een werkweek van 5 dagen. Deze werkweek is onderverdeeld in 10 dagdelen. Iedere werkdag
bevat twee dagdelen, ochtend en middag. Het totaal aantal werkzame dagdelen behoeft niet een aaneensluitende periode
te zijn. Voorbeeld: een specialist is werkzaam op maandag de gehele dag, woensdagmorgen en vrijdagmiddag. Dit is een
aantal dagdelen van maandag = 2, woensdagmorgen = 1 en vrijdagmiddag = 1. Het totaal aantal dagdelen van betreffende
specialist is: 2+1+1=4 dagdelen. Omgerekend op fulltime basis wordt de specialist als 0,4 (4:10) personen geteld. Een
specialist kan maximaal als 1 FTE worden opgegeven.
8

Verhouding vrijgevestigd/dienstverband
64,6% van de oogartsen die aan de enquête hebben meegedaan is vrijgevestigd medisch specialist,
29,4% werkt als medisch specialist in dienstverband. 6,0% werkt zowel als vrijgevestigd medisch
specialist als in dienstverband.
Fellowship
9 oogartsen hebben aangegeven bezig te zijn met een fellowship, of binnen twee jaar hiermee te
starten. Eén oogarts volgt dit fellowship in het buitenland 4 .
Werkdruk
De oogartsen is gevraagd om op een schaal van 1 tot 10 de
werkdruk aan te geven. Het cijfer 1 geeft aan dat er geen
werkdruk wordt ervaren en het cijfer 10 geeft aan dat er een
zeer hoge werkdruk/overbelasting wordt ervaren. De
oogartsen hebben de werkdruk vrij hoog gewaardeerd met
werkdruk
2012
2009
Werkelijk
7,6
7.7
Ervaren in
2009
7,4
een 7,6 gemiddeld. 41,1% van de oogartsen vindt de werkdruk onveranderd ten opzichte van 2009.
39,2% van de oogartsen geeft aan dat de werkdruk zwaarder is dan drie jaar geleden. Bijna éénderde
noemt de administratieve belasting en de DBC registratie als oorzaak. Daarnaast worden uitval van
collega/krappe formatie, nieuwe werkkring, andere (zwaardere) casemix, toename veeleisendheid
van de patiënt en de overgang van AIOS naar oogarts als reden genoemd van de
werkdrukverzwaring.
19,7% van de oogartsen heeft aangegeven een lichtere werkdruk te ervaren. Opvallend is dat een
kwart de administratieve belasting en de DBC registratie als oorzaak voor de werkdrukverlichting
noemt. Daarnaast worden nieuwe werkkring, invullen formatie en afstoten van managementtaken
als redenen voor de werkdrukverlichting genoemd.
Administratieve belasting en de DBC registratie kunnen dus zowel voor een werkdrukverlichting als
een werkdrukverzwaring zorgen. Mogelijk komt dit verschil door het al dan niet aanwezig zijn van
personele ondersteuning en de inrichting van het ICT systeem.
In de huidige enquête is ook gevraagd hoe de oogartsen de werkdruk 3 jaar geleden, in 2009,
hebben ervaren is het gemiddelde antwoord een 7,4. De werkdruk wordt dus gemiddeld zwaarder
ervaren dan drie jaar geleden.
In het voorgaande capaciteitsonderzoek dat uitgevoerd is in 2009 is ook gevraagd naar de ervaren
werkdruk op dat moment. De gemiddelde uitkomst was toen een 7,7.
De werkelijke werkdruk is dus nagenoeg gelijk gebleven.
22 maatschap voorzitters hebben aangegeven dat de wens bestaat om de formatie in de komende
jaren uit te breiden. Een deel van de vakgroep voorzitters geeft aan dat de wens nog onvoldoende
concreet is of dat er geen uitbreiding van het budget is om die wens te vervullen.
4 Door een onduidelijkheid in de uitvraag is niet uit de enquête te halen hoeveel dagdelen per week en over welke periode
9

Wanneer we alleen de concrete uitbreidingsplannen meerekenen komt dit uit op 4,9 fte in 2013.
Daarnaast komt 5,4 fte vacatureruimte vrij wegens terugtreden van oogartsen. In totaal ontstaat er
onder de geënquêteerde praktijken 10,3 fte vacatureruimte in 2013. Drie maatschap/vakgroep
voorzitters geven aan dat de vacature al geruime tijd open staat (in totaal 2,4 fte). Twee andere
maatschap/vakgroep voorzitters verwachten middels buitenlandse instroom de vacatureruimte in te
vullen (1,3 fte).
Wens naar subspecialisatie
Daarbij gaat bij een aantal vakgroep voorzitters de voorkeur uit naar een nieuwe collega die behalve
de opleiding oogheelkunde ook een fellowship heeft gedaan. (1x vitreo retinaal, 5x cornea en 3x
orbita, 3x glaucoom, 1x kinderoogheelkunde, 1x refractie chirurgie)
Praktijkondersteuning
Optometrie
80,6% van de vakgroep voorzitters geeft aan dat er
optometristen werkzaam zijn binnen de instelling (in
Praktijkondersteuning Per fte oogarts
2009 was dat 96%). Dit percentage betreft ‘zuivere’
optometrische taken, exclusief inzet t.b.v.
contactlenspraktijk, exclusief inzet van optometristen
als technisch oogheelkundig assistent (TOA) en
exclusief inzet t.b.v. eerstelijns DRP fotoscreening. De
Optometrie
Orthoptie
TOA
totaal
2012
0.25
0.27
0.43
0.95
2009
0.26
0.24
0.35
0.85
formatie zuivere optometrie binnen de tweede lijn bedraagt onder de respondenten 75,0 fte (op
303,9 fte oogartsen vertegenwoordigd in de maatschap/vakgroep voorzitters enquête) Dit komt neer
op 0,25 fte optometrist per oogarts. Er wordt een toename verwacht van 17,3 fte binnen 2 jaar. (7,2
binnen 1 jaar, 6,8 binnen 2 jaar en 5,1 binnen 3 jaar). Als reden wordt genoemd de wens van de
oogartsen en één maal de wens van het ziekenhuis/verzekeraar. De optie ‘noodzaak vanwege niet
kunnen invullen van oogartsenvacature’ is door géén van de maatschap/vakgroep voorzitters
aangegeven als reden. In 2009 was gemiddeld 0,26 fte optometrist per 1 fte oogarts in dienst.
Orthoptie
In 95,3% van de oogheelkundige praktijken zijn orthoptisten werkzaam. Dit betreft in totaal 81,2 fte
orthoptie. Dit komt neer op 0,27 fte orthoptie per 1 fte oogarts. In 2009 was dit 0,24 fte per oogarts.
31,1% van de respondenten heeft de wens om de formatie orthoptie uit te breiden met in totaal 5,9
fte binnen 3 jaar. Voornamelijk i.v.m. te lange toegangstijden tot orthoptie.
9,8% heeft de wens de formatie te verkleinen met in totaal 2,3 fte binnen 3 jaar i.v.m. leegstand van
spreekuur van de orthoptist of bezuiniging.
Er is één praktijk waar 2 fte orthoptie werkzaam is buiten de oogheelkundige praktijk.
Technisch oogheelkundige assistenten
95,3% van de praktijken werkt met TOA’s, met een totale formatie van 131,5 fte. Dit komt op 0,43 fte
TOA per 1 fte oogarts. In 2009 was dit 0,35 fte TOA per 1 fte oogarts.
10

50,8% van de vakgroep voorzitters geeft aan dat de wens bestaat de formatie TOA uit te breiden met
in totaal 18,2 fte binnen 2 jaar, zodat meer/alle spreekuren van de oogartsen ondersteuning krijgen,
de optometrist dan meer ‘zuivere’ optometrie kan gaan doen of er meer AIOS bij komen.
4,9% voorziet een afname met 1,2% vanwege bezuinigingen opleiding doktersassistent.
Per oogarts is er in een maatschap momenteel 0,25 fte optometrist, 0,27 fte orthoptist en 0,43 fte
TOA werkzaam. In totaal is dat 0,95 fte aan ondersteunend personeel. In 2009 was dat in totaal 0,85
fte ondersteunend personeel. Het ondersteunend personeel per fte oogarts is met 11,7%
toegenomen, met name door meer TOA ondersteuning.
2.2 Artsen in opleiding tot oogarts
Man/vrouw verhouding
Onder de geënquêteerde artsen in opleiding tot specialist
(AIOS) is 40,9% man en 59,1 % vrouw. Uit de
ledenadministratie blijkt een man/vrouw verhouding 39%
man en 61% vrouw.
onderzoek % man % vrouw
2013 40,9% 59,1%
2010 37.8% 62.2%
2005 43,5% 56,5%
Onder de respondenten zijn AIOS vertegenwoordigd uit alle jaren van de opleiding. De verdeling is
weergegeven in figuur 2.3.
2.3 verdeling respondenten AIOS naar verwachte instroomtermijn als oogarts
11

Deeltijdfactor
De mannelijke AIOS geven aan 0,90 fte te willen gaan werken
als ze de opleiding voltooid hebben en de vrouwelijke AIOS
geven 0,78 fte aan. Rekening houdend met de man/vrouw
verdeling komt dit neer op 0,83 fte. Dit komt overeen met het
deeltijdpercentage dat oogartsen op dit moment werken.
onderzoek Gemiddelde fte per
oogarts
2013 0.83 fte
2010 0,79 fte
2005 0,87 fte
Verdeling werkzaamheden
Wanneer de AIOS als oogarts starten, hebben zij de wens om hun werkzaamheden als volgt te
verdelen: 30% wil werken in een academisch of categoraal ziekenhuis, 54% in een perifeer
ziekenhuis, 7% in een ZBC, 4% in een privékliniek, 1% in een overige instelling zoals bijvoorbeeld Visio
of Bartimeus. 4% wil medisch management taken op zich nemen. Deze verdeling is weergegeven in
figuur 2.4.
Figuur 2.4: gewenste werkverdeling van AIOS
Wanneer we de gewenste urenverdeling van de AIOS en de huidige urenverdeling van de oogartsen
(exclusief de medisch management uren en de tijd besteed aan het begeleiden van AIOS) met elkaar
vergelijken (zie figuur 2.5), dan zien we een verschuiving van perifeer ziekenhuis naar academische
ziekenhuizen en een iets gewijzigde verdeling over ZBC’s en privéklinieken.
12

Figuur 2.5 gewenste urenverdeling AIOS en urenverdeling oogartsen excl. medisch management en opleiding AIOS
De AIOS is ook gevraagd naar de voorkeur voor vrije vestiging, loondienst of zorgondernemerschap in
een ZBC of privékliniek. In figuur 2.6 zijn de voorkeuren weergegeven.
Figuur 2.6 voorkeur AIOS voor loondienst of vrije vestiging en type instelling
Sommige respondent AIOS geven aan de keuze tussen loondienst en vrije vestiging een lastige keuze
te vinden, die soms nog een aantal jaren in de toekomst ligt. Een aantal respondenten geeft aan
behoefte te hebben aan ondersteuning en/of aanvullende informatie om deze keuze beter te kunnen
maken.
Fellowship
66% van de AIOS is van plan om binnen 5 jaar na het afronden van de algemene oogartsen opleiding
een aanvullend fellowship te volgen. 59% van de AIOS wil het fellowship in Nederland volgen, 9% in
het buitenland en 32% wil een combinatie van binnen- en buitenland. De voorkeuren zijn
weergegeven in figuur 2.11.
13

Figuur 2.7 voorkeuren van de AIOS t.a.v. fellowships
14

3. Benodigde oogartsencapaciteit in 2018
Dit hoofdstuk geeft een overzicht van de verwachte veranderingen waaronder vaktechnische
factoren, efficiëntie ontwikkeling, horizontale ( van 2 e naar 1 e lijn) en verticale substitutie (binnen 2 e
lijn) en epidemiologische en demografische factoren. Ook wordt in dit hoofdstuk de onvervulde
vraag op 1 januari 2013 in beeld gebracht. Deze items samen geven een beeld van de benodigde
oogartsencapaciteit in 2018.
3.1 omgevingsfactoren die van invloed zijn op de vraagontwikkeling
Er zijn diverse omgevingsfactoren van invloed op de ontwikkeling van de zorgvraag in de toekomst.
Niemand heeft een glazen bol, maar door experts binnen het vakgebied, zijnde de vakgroep
voorzitters die dagelijks in de oogheelkundige praktijk werkzaam zijn en de werkgroepen, naar hun
inschatting te vragen en het artikel van Keunen e.a. (2011) in de berekeningen te betrekken is op
basis daarvan een inschatting gemaakt van de verwachte gemiddelde toe- of afname in de vraag naar
zorg geleverd door de oogarts in de komende vijf jaar.
De toe- of afname in de vraag naar zorg geleverd door de oogarts betreft per omgevingsfactor
specifieke deelgebieden van de oogheelkundige zorg. Zo betreft bijvoorbeeld horizontale substitutie
(van 2 e naar 1 e lijn) alleen bepaalde diagnosen in de conservatieve oogheelkundige zorg.
Het normtijdenoverzicht 2010 dat door de BBC (Beroepsbehartigingcommissie van het NOG) gebruikt
is voor het bepalen van de normtijden 2013 is gebruikt om de vertaalslag te maken van de
inschatting van de percentages door de maatschap/vakgroep voorzitters en werkgroepen naar de
specifieke onderdelen van de zorg dat een betreffende omgevingsfactor betreft.
Epidemiologische en demografische factoren
In het artikel van Keunen e.a. (2011) is de toename van de zorgvraag
naar oogheelkundige zorg in de periode 2007-2020 beschreven. Het
artikel beschrijft de toename van de oogaandoeningen cataract,
leeftijdsgebonden macula degeneratie, diabetische retinopathie en
glaucoom, en de toename van het aantal behandelingen daarvan.
figuur 3.1 stijging patiënten aantal per oogaandoening, bron: artikel Keunen e.a.2011
15

Figuur 3.2 stijging van het aantal oogheelkundige behandelingen per oogaandoening, bron: artikel Keunen e.a. 2011
Groeicijfers uit het artikel van Keunen e.a. uit 2011 zijn toegepast op het conservatieve
(oogaandoeningen) + operatieve (oogheelkundige behandeling) normtijdenoverzicht retina (inclusief
diabetes mellitus), cataract en glaucoom. Deze specifieke stijgingen zorgen voor een totale toename
van de vraag naar zorg geleverd door de oogarts van + 19,4 % in 5 jaar.
Uit contact met een van de auteurs van het artikel van Keunen e.a. blijkt dat ook vaktechnische
factoren, zoals het toepassen van intravitreale injecties bij meerdere netvliesaandoeningen, in de
berekende groei zijn meegenomen in het artikel. Doel van voorliggend capaciteitsrapport is zo goed
mogelijk aan te sluiten bij het rekenmodel dat door het Capaciteitsorgaan wordt toegepast. Vandaar
dat de toename van de zorgvraag veroorzaakt door vaktechnische factoren apart is berekend. Uit de
alinea hieronder blijkt deze groei + 2% te zijn. Wanneer dit in mindering wordt gebracht op totale
toename van 19,4% komt de toename aan zorg geleverd door de oogarts door epidemiologische en
demografische factoren op + 17,4% in 5 jaar.
Uit recente ontwikkelingen zien we dat de zorgvraag minder snel stijgt dan verwacht en ook de
werkgroepen verwachten een iets gematigdere zorgvraagtoename, vandaar dat voor deze parameter
gewerkt wordt met een min-max variant waarbij als minimum 14,9% wordt aangehouden en als
maximum 17,4%
Vaktechnische factoren
Dit onderdeel betreft veranderingen in het vakdomein van de oogheelkunde,
zoals nieuwe behandeltechnieken, onderzoek en apparatuur. De facto kan dit tijd
van de oogarts en dus capaciteit besparen, maar het kan juist ook nieuwe vraag
naar oogheelkundige zorg creëren. De vakgroep voorzitters hebben een
inschatting gemaakt van het capaciteitseffect van vaktechnische factoren.
79,1% van de vakgroep voorzitters verwacht een toename van de vraag naar zorg geleverd door de
oogarts in de komende 5 jaar met een gemiddelde schatting van 14,1 %. 13,4% verwacht een afname
van 11,3%. Met name controle en behandeling van netvliesaandoeningen wordt genoemd.
De verwachte toename van de vraag naar zorg geleverd door de oogarts in de komende vijf jaar
bedraagt 9,6%. Na toepassing van deze uitkomst op het normtijdenoverzicht resulteert dit in een
totale mutatie van 2,0%.
16

Efficiëntie
De productiecijfers oogheelkunde laten een groei zien tussen 2009-2010 van 4,8%,
terwijl de fte toename aan oogartsen 1% bedroeg. Analyse van deze gegevens
leert dat de volumegroei zich met name voordoet bij de intravitreale injecties. Een
verdere reductie van de operatieve behandeltijd ligt voor de hand. Toegerekend
aan de specifieke producten levert dit een efficiëntie op van -2,6% in vijf jaar.
Sociaal culturele ontwikkelingen
De sociale culturele ontwikkeling is moeilijk in een getal te vatten. Dit wordt ook
zo verwoord door het Capaciteitsorgaan. In de berekening is, net als in de
voorgaande rapportage van het NOG, aangesloten bij de waarde die het
Capaciteitsorgaan in haar rapport in 2010 voor sociaal culturele ontwikkelingen
heeft opgenomen, dit was 1% per jaar (5% in vijf jaar).
Arbeidstijdverkorting
Er is geen veranderende arbeidstijdinvulling tussen de huidige en toekomstige
situatie. De factor arbeidstijdverkorting wordt op 0% gehouden.
Huidige situatie (2013) Toekomstige situatie (2018)
Gemiddeld aantal Verhouding Gemiddeld aantal verhouding
fte
fte
Man 0.90 61% 0.90 56%
vrouw 0.75 39% 0.78 44%
gemiddeld 0.83 0.83
Figuur 3.3 berekening arbeidstijdverkorting
Horizontale substitutie naar de 1 e lijn
Horizontale substitutie betreft de verschuiving van oogheelkundige zorg van de
tweede naar de eerstelijns gezondheidszorg. In het capaciteitsonderzoek van 2009
was de verschuiving van de screening op diabetische retinopathie van de tweede
naar de eerste lijn een belangrijke factor.
Het netto-effect van deze verschuivingen van tweedelijns naar de eerstelijns oogzorg (bijvoorbeeld
van oogarts naar huisarts, eerstelijns optometrist en orthoptist) is door de vakgroep voorzitters
geschat in termen van procenten waarmee de toekomstige vraag naar de oogartsen zal afnemen,
dan wel voor de ‘overnemende’ beroepsgroep zal toenemen.
31,3% verwacht een toename van de vraag naar zorg geleverd door de oogarts in de komende 5 jaar
van in totaal 10,9%. Door een betere screening in de eerste lijn wordt namelijk meer pathologie in de
tweede lijn verwacht.
56,7% van de vakgroep voorzitter verwacht een afname van 9,4%.
17

Dit komt in totaal op een afname van de verwachte vraag naar zorg geleverd door de oogarts in de
komende vijf jaar met -1,92%. Deze afname zal plaatsvinden op de conservatieve zorg.
Deze 1,92% afname in de vraag naar zorg is toegepast op de conservatieve oogaandoeningen
waarover in het visiedocument overeenstemming is bereikt. Dit betreft de conservatieve zorg t.b.v.
glaucoom, diabetes mellitus en refraktie. Daar bovenop is de afname van screening van diabetes
patiënten zonder retinopathie berekend op -50% in de komende vijf jaar.
Dit levert in totaal een daling op in de vraag naar zorg geleverd door de oogarts in de komende 5 jaar
van -1,3%.
Verticale substitutie binnen de 2 e lijn
Dit betreft het herschikken van taken tussen oogartsen aan de ene kant, en tweedelijns
optometristen, orthoptisten en ondersteunend personeel aan de andere kant. De
maatschap/vakgroep voorzitters hebben ingeschat dat in de komende 5 jaar in
totaal 11,4 % van de taken van de oogarts kan worden herschikt naar
optometristen, orthoptisten en ondersteunend personeel binnen de tweede lijn.
Deze stijging van 11,4% is toegepast op alle conservatieve oogaandoeningen. Op basis van informatie
van de werkgroep is voor de nacontrole van cataractoperaties aan de operatieve kant ook rekening
gehouden met reductie op basis van deze vertikale substitutie. Hierdoor daalt de totale zorg geleverd
door de oogarts met -9,7% in de komende vijf jaar.
3.2 Onvervulde vraag
Bij deze factor wordt gekeken of het huidige consumptieniveau al dan niet goed aansluit bij de
werkelijke behoefte. In tegenstelling tot de andere parameters betreft dit dus een momentopname.
Vacatureruimte
Medisch Contact houdt per kwartaal de arbeidsmarktmonitor bij. In de figuren 3.4, 3.5 en 3.6 zijn
achtereenvolgend weergegeven over de periode 2006-2012 het absoluut aantal
oogartsen in Nederland, het absoluut aantal vacatures voor oogartsen en het aantal
vacatures per 100 oogartsen.
Figuur 3.4 aantal oogartsen 2006 – 2012, bron arbeidsmarktmonitor Medisch Contact
18

Figuur 3.5 absoluut aantal vacatures oogartsen 2006 – 2012, bron Arbeidsmarktmonitor Medisch Contact
Figuur 3.6 aantal vacatures per 100 oogartsen in de periode 2006 – 2012, bron Arbeidsmarktmonitor Medisch Contact
Er zijn 8 openstaande vacatures. Gemiddelde fte is 0,83. Dit komt neer op 6,6 fte aan vacatureruimte.
Toegangstijden en wachttijden
Niet-spoedeisend polibezoek
Volgens de Treeknorm 5 zou 80% van de niet-spoedeisende zorg binnen 3 weken
terecht moeten kunnen, met een maximale wachttijd van 4 weken. De
respondenten hebben de wachttijd tot de eigen polikliniek aangegeven. De
gemiddelde toegangstijd tot een niet- spoedeisend polikliniekbezoek is 5,1 weken
(in 2009 was dit 5,5 weken). Uit onderstaande grafiek blijkt dat 48% van de respondenten een
toegangstijd heeft die langer is dan de Treeknorm. Ten opzichte van het capaciteitsonderzoek in
2009 is de toegangstijd iets afgenomen.
5 Toegangstijd ziekenhuiszorg: 80 % binnen 3 weken, maximaal 4 weken
Wachttijd diagnostiek/indicatiestelling: 80 % binnen 3 weken, maximaal 4 weken
Wachttijd poliklinische behandeling: 80 % < 3 weken, maximaal 4 weken
Wachttijd klinische behandeling: 80 % < 5 weken, maximaal 7 weken
Toegangstijd paramedische zorg: 100 % binnen 1 week
19

Figuur 2.2 toegangstijd tot de polikliniek voor niet-spoedeisende zorg zoals aangegeven door oogartsen in de enquête
In figuur 2.3 is de wachttijd (toegangstijd tot de polikliniek) weergegeven op peildatum augustus
2012 zoals geregistreerd in de Nationale Atlas Volksgezondheid 6 .
Figuur 2.3 toegangstijd tot ziekenhuiszorg op basis van toegangstijden aangegeven door ziekenhuizen op hun website
Wachttijd tot operatie
De Treeknorm voor poliklinische behandeling is 80 % < 3 weken, maximaal 4 weken.
Wachttijd klinische behandeling: 80 % < 5 weken, maximaal 7 weken.
De gemiddelde wachttijd tot een staaroperatie is 4,9 weken (in 2009 was dit 7,3 weken). Dit is
grafisch weergegeven in figuur 2.4. De gemiddelde wachttijd voor een cataractoperatie is bij 40% van
de respondenten langer dan de Treeknorm.
6 Bron: RIVM nationale atlas volksgezondheid http://www.zorgatlas.nl/thema-s/wachtlijsten/wachtlijstenziekenhuiszorg/wachttijden-polikliniek/oogheelkunde/#breadcrumb
20

Figuur 2.4 gemiddelde wachttijd voor een cataractoperatie zoals aangegeven door oogartsen in de enquête
Voor andersoortige operaties dan cataract is de gemiddelde wachttijd 6,1 weken. Dit is grafisch
weergegeven in figuur 2.5. Dit is bij 47,5% van de respondenten langer dan de Treeknorm.
Figuur 2.5 gemiddelde wachttijd voor andersoortige operatie dan cataract zoals aangegeven door oogartsen in de enquête
In figuur 2.6 is de wachttijd weergegeven op peildatum augustus 2012 zoals geregistreerd in
Nationale Atlas Volksgezondheid.
Het is niet duidelijk of, en zo ja welk deel van de wachttijden toe te schrijven zijn aan een tekort aan
oogartsen. De wachttijd kan bijvoorbeeld ook zijn ontstaan doordat de reguliere wachttijd voor het
tweede oog vier weken is, daarnaast kan de langere wachttijd zijn ontstaan door
planningsproblemen of inefficiënties. Voor de berekening van het effect van de onvervulde vraag is
als indicator het aantal openstaande vacatures gebruikt.
21

Figuur 2.6 toegangstijd tot behandeling op basis van toegangstijden aangegeven door ziekenhuizen op hun website
3.3 Conclusie
Verwachte omgevingsfactoren in 5 jaar en onvervulde vraag
epidemiologische factoren en demografische factoren + 14,9 / + 17,4%
vaktechnische factoren + 2,0%
Efficiëntie - 2,6%
Sociaal culturele ontwikkeling + 5,0%
Arbeidstijdverkorting 0%
Horizontale substitutie van 2 e naar 1 e lijn - 1,3%
Vertikale substitutie - 9,7%
Onvervulde vraag: openstaande vacatures 6,6 fte
6,6 fte
22

4. Beschikbare capaciteit in 2018
Op basis van de uitstroom in de periode 2013-2018, de verwachte buitenlandse instroom en
instroom uit de opleiding is de beschikbare capaciteit in 2018 geraamd.
Uitstroom
69 oogartsen hebben aangegeven binnen nu en 5 jaar te willen stoppen met
werken.
18 oogartsen binnen 1 jaar, uiterlijk in 2014 (10 oogartsen wegens bereiken van
de pensioenleeftijd, 3 oogartsen wegens vervroegde uittreding, 2 oogartsen met verlate uittreding, 2
oogarts wegens carrièrewijziging of privéredenen, 1 zonder reden.
21 oogartsen binnen 3 jaar, uiterlijk in 2016 (15 oogartsen wegens pensioen op 65-jarige leeftijd, 5
oogartsen treden vervroegd uit en 1 oogarts treedt op latere leeftijd uit).
30 oogartsen binnen 5 jaar, uiterlijk 2018 (22 oogartsen wegens pensioen op 65-jarige leeftijd, 5
oogartsen gaan met vervroegd pensioen, 2 artsen treden later uit, 1 arts treedt uit i.v.m. verhuizing)
De totale uitstroom in de komende 5 jaar komt daarmee op 69 oogartsen maal 0,83 fte = 57,3 fte.
Echter de enquête heeft een respons van 67% dus de verwachte uitstroom is =85,5 fte.
De uitstroom in het rapport uit 2009 was berekend op 78.9 fte.
Een doorkijkje naar de toekomst:
61 oogartsen hebben aangegeven binnen 10 jaar te willen stoppen met werken, uiterlijk 2023 (38
oogartsen wegens pensioen op 65-jarige leeftijd, 12 oogartsen treden vervroegd uit, 7 oogartsen
geven aan later uit te treden. De leeftijd varieert daarbij tussen de 65 en 70 jaar. 3 artsen treden uit
wegens overige, niet nader gespecificeerde redenen).
Verwachte buitenlandse instroom
Hierover is alleen in algemene termen te zeggen dat vrij verkeer van werk
binnen de EU wellicht zal toenemen en dat vanuit landen met een hoger aantal
oogartsen per hoofd van de bevolking enige instroom te verwachten is. Er is
gerekend met een verwachte buitenlandse instroom van 5 fte oogartsen in vijf
jaar.
Instroom uit de opleiding
Op basis van de instroom in de jaren 2008, 2009, 2010, 2011 en
2012 is de verwachte uitstroom uit de opleiding berekend. Ook is
over de periode 2001 – 2011 de gemiddelde uitval berekend. Dit
bleek afhankelijk van het gekozen cohort te variëren tussen 5% en
12,2%. De verwachte uitstroom komt op 153 – 5% = 144,4 = 144 oogartsen en bij 12,2% uitval op
23

152 – 12,2 % = 133,5 = 133 oogartsen. In de berekening wordt een min/max variant aangehouden
voor fte instroom uit de opleiding van 144*0,83 fte = 119,9 fte en 133*0,83 fte = 110,4 fte.
4.1 Conclusie
Beschikbare capaciteit 2018
Huidige capaciteit 2013
Uitstroom oogartsen in de periode 2013 tot 2018
Buitenlandse instroom
Instroom uit de opleiding
Beschikbare capaciteit 2018
515,6 fte
- 85,5 fte
5,0 fte
119,9 fte / 110,4 fte
545,5 – 555,0 fte
24

5. Benodigde opleidingscapaciteit
Combinatievariant ATV variant taakherschikking variant
max min max min max min
Beschikbare capaciteit Aantal oogartsen dat momenteel werkzaam is 515,6 100% 515,6 100% 515,6 100% 515,6 100% 515,6 100% 515,6 100%
in 2013
Berekening benodigde capaciteit Verwachte veranderingen in %:
in 2018
epidemiologische factoren en demografische factoren
(max = 17,4% min = 14,9%)
89,7 17,4 76,8 14,9 89,7 17,4 76,8 14,9 89,7 17,4 76,8 14,9
vaktechnische factoren 10,3 2,0 10,3 2,0 10,3 2,0 10,3 2,0 10,3 2,0 10,3 2,0
sociaal culturele ontwikkeling 25,8 5,0 25,8 5,0 25,8 5,0 25,8 5,0 25,8 5,0 25,8 5,0
efficiëntie -13,4 -2,6 -13,4 -2,6 -13,4 -2,6 -13,4 -2,6 -13,4 -2,6 -13,4 -2,6
arbeidstijdverkorting 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0
horizontale substitutie -6,7 -1,3 -6,7 -1,3
verticale substitutie -50,0 -9,7 -50,0 -9,7
onvervulde vraag op 1-1-2013:
gebaseerd op wachttijd 0 0,0 0 0,0 0,0 0,0 0 0,0 0,0 0,0 0 0,0
vacatures (momentopname, eenmalig) 6,6 6,6 6,6 6,6 6,6 6,6
benodigde capaciteit in 2018 634,6 21,8 621,7 19,3 634,6 21,8 621,7 19,3 577,9 10,8 565,0 8,3
Berekening beschikbare
Uitstroom oogartsen in de periode 2013 tot 2018 -85,5 -85,5 -85,5 -85,5 -85,5 -85,5
capaciteit
in 2018 Verwachte buitenlandse instroom 5,0 5,0 5,0 5,0 5,0 5,0
Instroom uit de opleiding (max = 12,2% uitval, min= 5%
uitval)
110,4 119,9 110,4 119,9 110,4 119,9
Beschikbare capaciteit 545,5 555 545,5 555,0 545,5 555,0
Benodigde opleidingscapaciteit Tekort aantal opleidingsplaatsen -89,1 -66,7 -89,1 -66,7 -32,4 -10,0

5.1 Conclusie
Afhankelijk van de gekozen variant (combinatie, arbeidstijdverkorting of taakherschikking variant) en
de min/max differentiatie voor epidemiologische/demografische factoren en uitval uit de opleiding
varieert het tekort aan oogartsen per 2018 tussen 89,1 fte en 10,0 fte.
Taakherschikking vormt een belangrijk onderdeel van de capaciteitsberekening. Dit sluit aan bij de
visie die al jaren door het NOG wordt uitgedragen en die met aanpalende beroepsgroepen wordt
afgestemd. Berekeningen van de capaciteit toename van optometristen in de komende jaren hebben
laten zien dat er voldoende optometristen worden opgeleid om daadwerkelijk deze taken te
herschikken. Het grootste deel van de taken wordt herschikt binnen de tweede lijn. De nadruk zal de
komende jaren dan ook moeten liggen op de bevordering van de instroom van optometristen in de
2 e lijn.
Kijkend naar de taakherschikking variant en rekening houdend met de deeltijdfactor en de uitval uit
de opleiding (gerekend met 5%) komt het aantal extra op te leiden oogartsen op minimaal 12,7
personen en maximaal 41,1 personen.

Bijlage 1: vragenlijst voor oogartsen
Enquête voor elke oogarts
Doel van deze enquête:
Inventariseren van de huidige en toekomstige oogartsencapaciteit, kijken of deze inventarisatie
overeenkomt met eerdere aannames en welke trend zich zou kunnen ontwikkelen.
Het NOG heeft alle oogartsen en AIOS gevraagd mee te werken aan het capaciteitsonderzoek. Uw
maatschap- of vakgroepvertegenwoordiger heeft ook een aparte vragenlijst (enquête voor
maatschap vertegenwoordigers) ontvangen met algemene vragen; de enquête voor maatschap
vertegenwoordigers hoeft slechts eenmaal per maatschap/vakgroep ingevuld te worden. Daarnaast
is er een aparte vragenlijst voor AIO’s oogheelkunde.
Inleiding
Het bestuur van het NOG heeft in de afgelopen jaren aan de hand van meerdere enquêtes onder
haar leden getracht een inschatting te maken van het aantal op te leiden oogartsen. Dit tegen de
achtergrond van zorgvraag ontwikkelingen, maar ook taakverschuiving naar 1 e lijn en inzet van
orthoptisten en optometristen in de 2 e lijn.
Het bestuur is van oordeel dat een hernieuwde analyse wenselijk is. Daartoe worden alle oogartsen
benaderd.
Het NOG bestuur wil in deze capaciteit analyse ook nadrukkelijk wederom de arts-assistenten in
opleiding betrekken. Immers, de uitstroom vanuit de opleiding, de wens voor het volgen van een
fellowship, alsmede de wens om al dan niet in deeltijd te gaan werken, zijn van invloed op de
beschikbare capaciteit in de komende 3 jaar.
Naam en voorletters: *) ..............................
Ziekenhuis/instelling:………………………..
*) (uw gegevens worden anoniem verwerkt door het NOG).
Uw naam is wel relevant zodat voorkomen wordt dat u op rappellijsten komt t.b.v. deze enquête
invulling.
Man / vrouw: ..............
Leeftijd: ..............
27

1. Capaciteit inventarisatie per 1 Januari 2013
1a. Wat is per 1 januari 2013 het aantal dagdelen die u als oogarts werkzaam bent?
In onderstaande tabel kunt u de verschillende bezigheden aangeven (gemiddeld per week). Dagdelen
die u besteedt aan administratie en medisch management specifiek ten behoeve van afdeling
oogheelkunde worden meegerekend. Zie het betreffende vakje voor dit onderdeel. Echter
werkzaamheden in het ziekenhuis zoals commissie, studie, maatschapvergaderingen gelieve u hierbij
BUITEN beschouwing te houden.
*Toelichting:
• 1 dagdeel is (ongeveer) 4 uur. Eventueel ook halve dagdelen aangeven.
• de dagdelen die u besteedt aan onverzekerde zorg (b.v. refractiechirurgie, cosmetische chirurgie
gaarne apart aangeven)
• De dagdelen die u werkzaam bent in een ZBC, ook al is dat binnen de muren van een
academisch ziekenhuis, categorale instelling, perifeer ziekenhuis, gaarne apart aangeven.
• Bij de omrekening naar fte (full time equivalent) hanteren wij de door DHD (Dutch Hospital
Data) gehanteerde definitie: Uitgegaan wordt van een werkweek van 5 dagen. Deze werkweek is
onderverdeeld in 10 dagdelen. Iedere werkdag bevat 2 dagdelen, ochtend en middag. Het totaal
aantal werkzame dagdelen behoeft niet een aaneensluitende periode te zijn. Voorbeeld: een
specialist is werkzaam in uw instelling op maandag de gehele dag, woensdagmorgen en
vrijdagmiddag. Dit is een aantal dagdelen van maandag = 2, woensdagmorgen = 1 en vrijdagmiddag
= 1. Het totaal aantal dagdelen van betreffende specialist is: 2+1+1 = 4 dagdelen. Omgerekend op
fulltime basis wordt de specialist als 0,4 (4 : 10) personen geteld. Een specialist kan maximaal als 1
FTE worden opgegeven.
Werkzaamheden als oogarts
Gemiddeld per week
1 dagdeel = ongeveer 4 uur.
academisch/categorale ziekenhuis
perifeer ziekenhuis
ZBC
Privékliniek voor onverzekerde zorg: bijv.
refractie- en/of cosmetische chirurgie
overige instellingen (bijvoorbeeld Visio,
Bartimeus etc.)
medisch management t.b.v. oogheelkunde
begeleiding en onderwijs van AIOS
Totaal dagdelen (kan maximaal 10 zijn)
* zie ook de toelichting in het begin van de vraag
28

1b. Deze vraag behoeft alleen invulling als u (deels of tijdelijk) niet werkzaam bent.
Indien u op 1 Januari 2013 deels of tijdelijk niet werkzaam bent kunt u dan aangeven voor hoeveel
dagdelen en voor welke periode dat (naar verwachting) zal gelden:
(tijdelijk) niet werkzaam gedurende:
aantal dagdelen
( tijdelijk) 0-3 maanden
(tijdelijk) langer dan 3 maanden
blijvend
Indien u bij vraag 1b heeft aangegeven dat u blijvend niet meer werkzaam zult zijn als oogarts, dan
hoeft u de vragenlijst niet verder in te vullen. Wij verzoeken u de vragenlijst af te sluiten. Hartelijk
dank voor uw medewerking.
1c. Wat is per 1 januari 2013 uw dienstbetrekking?
0 Ik ben vrijgevestigd medisch specialist
0 Ik werk als medisch specialist in dienstverband
0 Ik werk zowel als vrijgevestigd medisch specialist als in dienstverband
2. capaciteitsinventarisatie (uittreding)
2a: ben u van plan binnen 10 jaar (geheel) te stoppen met werken als oogarts ?
0 ja binnen 10 jaar (uiterlijk 2023)
0 ja binnen 5 jaar (uiterlijk 2018)
0 ja binnen 3 jaar (uiterlijk 2016)
0 ja binnen 1 jaar (uiterlijk 2014)
0 nee ( ga naar vraag 3)
2b. zo ja, om welke reden:
0 pensionering op 65-jarige leeftijd
0 vervroegde uittreding
0 overige (bijv. ander werk, niet als oogarts)
0 anders:…………………………………………………………………………….
29

3. capaciteitsinventarisatie ( wijziging van aantal werkzame dagdelen)
3a. Verwacht u dat het aantal werkzame dagdelen (zoals aangegeven bij vraag 1) zal wijzigen in de
komende 5 jaar?
ja / nee
3b. Indien u ja heeft ingevuld, kunt u dan de mutatie (afname/toename in gemiddelde per week) in
onderstaand diagram aangeven per categorie? Afname aangeven met een minus teken, toename
met een plus teken.
dagdeel = ong. 4 uur.
Mutatie werkzaamheden als oogarts
Gemiddeld per week
academisch/categorale ziekenhuis
Mutatie
perifeer ziekenhuis
ZBC
Privékliniek (voor onverzekerde zorg: bijv.
refractie- en/of cosmetische chirurgie)
overige instellingen (bijvoorbeeld Visio,
Bartimeus etc.)
medisch management t.b.v. oogheelkunde
begeleiding en onderwijs van AIOS
totaal
3c. Bent u momenteel werkzaam in het kader van een fellowship, of start u binnen 2 jaar met een
fellowship?
0 ja
0 nee
Indien ja, kunt u dan aangeven voor hoeveel dagdelen en voor welke periode u als fellow werkzaam
zult zijn?
periode
werkzaam in kader van fellowship aantal dagdelen (maanden)
Volgt u dit fellowship in het Buitenland?
0 ja
0 nee
Welk percentage van uw fellowship vindt plaats in het buitenland?
0 0 -25%
30

0 26-50%
0 51-75%
0 76-100%
4. zorginventarisatie
4a. Hoelang is (ongeveer) de toegangstijd tot een polibezoek voor niet acute zorgvraag voor uw eigen
spreekuur?
0 < 2 weken
0 2 - 4 weken
0 4 - 8 weken
0 8 – 12 weken
0 > 12 weken
0 niet van toepassing
4b. Hoelang is de gemiddelde wachttijd voor een cataract operatie voor uw eigen OK-programma ?
0 < 2 weken
0 2 - 4 weken
0 4 - 8 weken
0 8 – 12 weken
0 > 12 weken
0 niet van toepassing
4c. Hoelang is de gemiddelde wachttijd voor een andersoortige operatie voor uw eigen OKprogramma?
0 < 2 weken
0 2 - 4 weken
0 4 - 8 weken
0 8 – 12 weken
0 > 12 weken
0 niet van toepassing
5. werkdruk
5a. Hoe ervaart u momenteel de werkdruk (geef dit aan met een rapportcijfer van 1 tot 10 waarbij 1
= geen werkdruk en 10 = zeer hoge werkdruk/overbelast) .......
5b. hoe heeft u de werkdruk 3 jaar geleden (2009) ervaren? (geef dit aan met een rapportcijfer van 1
tot 10 waarbij 1 = geen werkdruk en 10 = zeer hoge werkdruk/overbelast) ........
5c. Indien u bij 5b een ander cijfer heeft aangegeven dan bij 5a, kunt u dan aangeven waarom de
werkdruk is gewijzigd? indien volgens u de werkdruk onveranderd is, kun u doorgaan naar vraag 6.
0 wachtlijst toegenomen / afgenomen
0 oogartsformatie uitbreiding / inkrimping
0 opleiding arts assistenten
0 inzet extra (ondersteunend) personeel in de vorm van optometrist
0 administratie algemeen
0 DBC registratie
31

0 invoering EPD
0 anders, namelijk .............
6. tenslotte
6a. Heeft u aanvullende opmerkingen over de landelijke ontwikkeling ten aanzien van:
(meerdere mogelijkheden)
0 oogartsen capaciteit
0 bedrijfsvoering
0 taakherschikking
0 subspecialisatie
0 zorgvraag / zorgvragers
- patiënten
- verzekeraars
0 anders, namelijk .............
Ruimte voor uw opmerkingen:
6b. Vindt u dat het aantal oogartsen dat moet worden opgeleid wijziging behoeft?
0 geen wijziging
0 meer oogartsen opleiden
0 minder oogartsen opleiden
Eventuele toelichting :. ..................................................
Hartelijk dank voor uw medewerking,
Bestuur/ BBC NOG
32

Bijlage 2: vragenlijst voor vakgroep voorzitters
Enquête ten behoeve van maatschap of vakgroep vertegenwoordiger
Doel van deze enquête:
Inventariseren van de huidige en toekomstige oogartsencapaciteit, kijken of deze inventarisatie
overeenkomt met eerdere aannames en welke trend zich zou kunnen ontwikkelen.
Het NOG heeft alle oogartsen en AIOS gevraagd mee te werken aan het capaciteitsonderzoek. Deze
vragenlijst is specifiek bedoeld voor maatschap- of vakgroep vertegenwoordigers. Deze enquête voor
maatschap vertegenwoordigers hoeft slechts eenmaal per maatschap/vakgroep ingevuld te worden.
Daarnaast is er een aparte vragenlijst voor oogartsen en een aparte vragenlijst voor AIOS
oogheelkunde.
Inleiding
Het bestuur van het NOG heeft in de afgelopen jaren aan de hand van meerdere enquêtes onder
haar leden getracht een inschatting te maken van het aantal op te leiden oogartsen. Dit tegen de
achtergrond van zorgvraag ontwikkelingen, maar ook taakverschuiving naar 1 e lijn en inzet van
orthoptisten en optometristen in de 2 e lijn.
Het bestuur is van oordeel dat een hernieuwde analyse wenselijk is. Daartoe worden alle oogartsen
benaderd.
Het NOG bestuur wil in deze capaciteit analyse ook nadrukkelijk wederom de arts-assistenten in
opleiding betrekken. Immers, de uitstroom vanuit de opleiding, de wens voor het volgen van een
fellowship, alsmede de wens om al dan niet in deeltijd te gaan werken, zijn van invloed op de
beschikbare capaciteit in de komende 3 jaar.
Naam en voorletters* ..............................
Ziekenhuis/instelling ……………………….
*uw gegevens worden anoniem verwerkt door het NOG).
Uw naam is wel relevant zodat voorkomen wordt dat u op rappellijsten komt t.b.v. deze enquête
invulling.
Zou u hier willen invullen hoe groot de groep is die u op deze wijze vertegenwoordigt:
Aantal oogartsen .......(personen).
Aantal fte** oogartsen …….. fte. ( 1 dagdeel is 4 uur, 10 dagdelen is 1.0 fte)
Waarvan …….fte besteed wordt aan onverzekerde zorg
**Toelichting bij begrip fte:
Bij de omrekening naar fte (full time equivalent) hanteren wij de door DHD (Dutch Hospital Data)
gehanteerde definitie: Uitgegaan wordt van een werkweek van 5 dagen. Deze werkweek is
onderverdeeld in 10 dagdelen. Iedere werkdag bevat 2 dagdelen, ochtend en middag. Het totaal
aantal werkzame dagdelen behoeft niet een aaneensluitende periode te zijn. Voorbeeld: een specialist
is werkzaam in uw instelling op maandag de gehele dag, woensdagmorgen en vrijdagmiddag. Dit is
een aantal dagdelen van maandag = 2, woensdagmorgen = 1 en vrijdagmiddag = 1. Het totaal aantal
dagdelen van betreffende specialist is: 2+1+1 = 4 dagdelen. Omgerekend op fulltime basis wordt de
specialist als 0,4 (4 : 10) personen geteld. Een specialist kan maximaal als 1 FTE worden opgegeven.
33

In deze enquête wordt uitgegaan van meetmoment januari 2013. Het gaat om het aantal dagdelen
dat men gemiddeld per week als oogarts werkzaam is. Dagdelen die besteed worden aan
administratie en medisch management specifiek ten behoeve van de afdeling oogheelkunde worden
meegerekend. Echter werkzaamheden voor het ziekenhuis zoals commissies, studie,
maatschapvergaderingen gelieve u hierbij BUITEN beschouwing te houden.
1. formatie uitbreiding oogartsen
1a. Is er vanuit uw ziekenhuisorganisatie / instelling waarbij uw werkzaam bent / uw eigen praktijk
een wenselijkheid / mogelijkheid tot formatie uitbreiding binnen de komende 3 jaar?
0 ja
0 nee (ga naar vraag 2)
Indien ja,
1b. Wat is dan de bedoelde omvang van deze formatie uitbreiding (in dagdelen/week uitgedrukt of in
fte)?
....... dagdelen / ........... fte in 2013
....... dagdelen / ........... fte in 2014
....... dagdelen / ........... fte in 2015
1c. Op welke termijn verwacht u de vacature te kunnen doen uitgaan?
Binnen ......... maanden
1d. Wat is de reden van deze formatie uitbreiding?
0 te lange toegangstijd / wachtlijsten
0 terugtreden oogarts (al dan niet parttime)
0 anders, namelijk ........
1e. Is er zicht op daadwerkelijke invulling van deze vacature?
0 ja , per .............. maanden
0 nee, omdat ................
1f. Verwacht u deze vacature in te vullen met uit het buitenland afkomstige oogarts(en)?
0 ja
0 nee
1g. Is er in de komende 3 jaren behoefte aan een nieuwe collega in uw praktijk, die behalve de
opleiding oogheelkunde ook een fellowship heeft afgerond?
0 nee
0 ja, namelijk een oogarts met daarnaast een fellowship
0 vitreoretinale chirurgie
0 cornea en voorsegmentchirurgie
0 orbita en oogleden
0 anders, nl ..........................
34

2. Formatie uitbreiding OPTOMETRISTEN binnen de oogheelkundige praktijk
Zie ook vraag 3 over optometristen in de zorginstelling maar niet werkzaam binnen de
oogheelkundige praktijk.
2a. Zijn er momenteel optometristen werkzaam binnen uw oogheelkundige praktijk
(graag exclusief inzet t.b.v. contactlenspraktijk, exclusief inzet optometristen als TOA en exclusief
inzet t.b.v. eerstelijns DRP fotoscreening).
0 ja
0 nee (u kunt doorgaan naar vraag 3)
2b. Zo ja, wat is dan de omvang van de werkzaamheden(bedoeld onder vraag 2a) in dagdelen/week
voor alle optometristen samen? (bijvoorbeeld 3 optometristen, elk 6 dagdelen per week= samen 18
dagdelen)
..................... dagdelen
2c. is er vanuit uw ziekenhuisorganisatie / instelling waarbij uw werkzaam bent / uw eigen praktijk
een wenselijkheid om de werkzaamheden van optometristen te wijzigen?
0 ja toename / afname (doorstrepen wat niet van toepassing is)
0 nee
2d. Zo ja: wat is de wijziging uitgedrukt in aantal dagdelen/week?
.......... dagleden/week meer/minder
2e. Op welke termijn is deze wijziging wenselijk ?
0 binnen 1 jaar
0 binnen 2 jaar
0 binnen 3 jaar
2f. Wat is de reden voor deze wijziging (meerdere mogelijkheden)?
0 wens van maatschap / oogartsen
0 noodzaak vanwege niet kunnen invullen van oogartsen vacature
0 wens van ziekenhuis / zorgverzekeraar
0 anders, namelijk..................
3. Formatie uitbreiding OPTOMETRISTEN binnen de zorginstelling maar NIET binnen de
oogheelkundige praktijk).
Hieronder vallen b.v. optometristen ten behoeve van fundusfoto screening DRP, of optometristen
die aangesteld zijn als ‘vangnet’ voor cliënten uit de eerste lijn zonder verwijzing naar de oogarts.
3a. Zijn er momenteel optometristen werkzaam buiten uw oogheelkundige praktijk
maar binnen de uw zorginstelling?
0 ja
0 nee (u kunt doorgaan naar vraag 4)
35

3b. Zo ja, wat is dan de omvang van de werkzaamheden (bedoeld onder vraag 3) in dagdelen/week
voor alle optometristen samen? (bijvoorbeeld 3 optometristen, elk 6 dagdelen per week= samen 18
dagdelen)
..................... dagdelen
3c. Is er vanuit uw ziekenhuisorganisatie / instelling waarbij uw werkzaam bent / uw eigen praktijk
een wenselijkheid om de werkzaamheden van deze optometristen (dus niet binnen uw praktijk) te
wijzigen?
0 ja toename / afname
0 nee
3d. Zo ja: wat is de wijziging uitgedrukt in aantal dagdelen/week?
.......... dagleden/week meer/minder
3e. Op welke termijn is deze wijziging wenselijk?
0 binnen 1 jaar
0 binnen 2 jaar
0 binnen 3 jaar
3f. Wat is de reden voor deze wijziging (meerdere mogelijkheden)?
0 wens van maatschap / oogartsen
0 noodzaak vanwege niet kunnen invullen van oogartsen vacature
0 wens van ziekenhuis / zorgverzekeraar
0 anders, namelijk..................
36

4. Formatie uitbreiding ORTHOPTISTEN werkzaam BINNEN uw oogheelkundige praktijk
4a. Zijn er momenteel orthoptisten werkzaam binnen uw oogheelkundige praktijk?
0 ja
0 nee (u kunt doorgaan naar vraag 5)
4b. Zo ja, wat is dan de omvang van de werkzaamheden (bedoeld onder vraag 4a) in dagdelen/week
voor alle orthoptisten samen? (bijvoorbeeld 2 orthoptisten, resp. 4 en 6 dagdelen per week= samen
10 dagdelen)
..................... dagdelen
4c. is er vanuit uw ziekenhuisorganisatie / instelling waarbij uw werkzaam bent / uw eigen praktijk
een mogelijkheid / wenselijkheid om de werkzaamheden van orthoptisten te wijzigen ?
0 ja toename / afname
0 nee
4d. Zo ja: wat is het wijziging uitgedrukt in aantal dagdelen/week?
.......... dagleden/week meer/minder
4e. Op welke termijn is deze wijziging wenselijk?
0 binnen 1 jaar
0 binnen 2 jaar
0 binnen 3 jaar
4f. Wat is de reden voor deze wijziging (meerdere mogelijkheden)?
0 wens van maatschap / oogartsen
0 noodzaak vanwege niet kunnen invullen van oogartsen vacature
0 wens van ziekenhuis / zorgverzekeraar
0 anders, namelijk..................
5. Formatie uitbreiding ORTOPTISTEN binnen de zorginstelling maar NIET binnen de
oogheelkundige praktijk).
Hieronder vallen b.v. orthoptisten ten behoeve van ‘vangnet’ door zelfverwijzing en voor cliënten uit
de eerste lijn zonder verwijzing naar de oogarts.
5a. Zijn er momenteel orthoptisten werkzaam buiten uw oogheelkundige praktijk
maar binnen de uw zorginstelling?
0 ja
0 nee (u kunt doorgaan naar vraag 5)
5b. Zo ja, wat is dan de omvang van de werkzaamheden (bedoeld onder vraag 5a) in dagdelen/week
voor alle orthoptisten samen? (bijvoorbeeld 2 orthoptisten, resp. 4 en 6 dagdelen per week = samen
10 dagdelen)
..................... dagdelen
37

5c. Is er vanuit uw ziekenhuisorganisatie / instelling waarbij uw werkzaam bent / uw eigen praktijk
een mogelijkheid / wenselijkheid om de werkzaamheden van orthoptisten dus buiten uw
oogheelkundige praktijk te wijzigen ?
0 ja toename / afname
0 nee
5d. Zo ja: wat is het wijziging uitgedrukt in aantal dagdelen/week?
.......... dagleden/week meer/minder
5e. Op welke termijn is deze wijziging wenselijk?
0 binnen 1 jaar
0 binnen 2 jaar
0 binnen 3 jaar
5f. Wat is de reden voor deze wijziging (meerdere mogelijkheden) ?
0 wens van maatschap / oogartsen
0 noodzaak vanwege niet kunnen invullen van oogartsen vacature
0 wens van ziekenhuis / zorgverzekeraar
0 anders, namelijk..................
6. Formatie uitbreiding TOA ondersteunend personeel (technisch oogheelkundig assistenten)
6a. Zijn er momenteel TOA’s binnen uw oogheelkundige praktijk?
0 ja
0 nee (u kunt deze enquête afsluiten)
6b. Zo ja, wat is dan de totale omvang van de werkzaamheden (bedoeld onder vraag 6a) in
dagdelen/week voor alle TOA’s samen? (bijvoorbeeld 4 TOA’s, elk 7 dagdelen per week = samen 28
dagdelen)
..................... dagdelen
6c. Is er vanuit uw ziekenhuisorganisatie / instelling waarbij uw werkzaam bent / uw eigen praktijk
een mogelijkheid / wenselijkheid om de werkzaamheden van TOA’s wijzigen?
0 ja toename / afname
0 nee
6d. Zo ja: wat is het wijziging uitgedrukt in aantal dagdelen/week?
.......... dagleden/week
6e. Op welke termijn is deze wijziging wenselijk?
0 binnen 1 jaar
0 binnen 2 jaar
0 binnen 3 jaar
6f. Wat is de reden voor deze wijziging (meerdere mogelijkheden)?
0 wens van maatschap / oogartsen
0 noodzaak vanwege on-invulbare oogartsen vacature
0 wens van ziekenhuis / zorgverzekeraar
0 anders, namelijk..................
38

7. Ontwikkeling in de omgeving die van invloed zijn op de zorgvraag naar oogartsen
Medisch technische ontwikkelingen, taakherschikking naar de eerste lijn en taakherschikking binnen
de 2 e lijn zijn van invloed op de vraag naar zorg door oogartsen.
Wij vragen u een inschatting te geven in aantallen % dat de vraag naar zorg geleverd door de oogarts
in de komende 5 jaar in totaal zal toenemen of afnemen door deze ontwikkelingen. Eerst vult u in of
u een toe- of een afname verwacht en vervolgens met hoeveel procent (van 0 tot 100%, dit mag met
1 cijfers achter de komma)
7a. Vaktechnische factoren
Dit betreft veranderingen in het vakdomein van de oogzorg, zoals nieuwe behandeltechnieken,
onderzoek en apparatuur. De facto kan dit tijd van de oogarts en dus capaciteit besparen, maar het
kan ook nieuwe vraag naar oogheelkunde creëren.
Door deze vaktechnische factoren zal de zorgvraag naar de oogarts in de komende 5 jaar:
0 toenemen
0 afnemen
Met ……%
7b. Horizontale substitutie naar de 1 e lijn
Horizontale substitutie betreft de verschuiving van oogheelkundige zorg van de tweede naar de
eerstelijns gezondheidszorg. Het effect van deze verschuivingen van tweedelijns naar de eerstelijns
oogzorg (bijvoorbeeld van oogarts naar huisarts, eerstelijns optometrist en orthoptist) dient te
worden geschat, in termen van procenten waarmee de toekomstige vraag naar de oogartsen in de
komende 5 jaar zal afnemen of toenemen.
Door horizontale substitutie naar de 1 e lijn zal de zorgvraag naar de oogarts in de komende 5 jaar:
0 toenemen
0 afnemen
Met ……%
7c. Verticale substitutie binnen de 2 e lijn
Dit betreft het herschikken van taken tussen oogartsen aan de ene kant, en tweedelijns
optometristen, orthoptisten en ondersteunend personeel aan de andere kant.
In de komende 5 jaar kan in totaal ….% van de taken van oogarts worden herschikt naar
optometristen, orthoptisten en ander ondersteunend personeel binnen de 2 e lijn.
39

7d. Sociaal culturele ontwikkelingen
Dit betreft veranderingen in het gedrag van patiënten, hoe zij met aandoeningen, klachten en ziekten
omgaan.
Door veranderingen in het gedrag van patiënten, hoe zij met aandoeningen, klachten en ziekten
omgaan, zal de zorgvraag naar de oogarts in de komende 5 jaar:
0 toenemen
0 afnemen
Met ……%
Eventuele opmerkingen:
Bij vraag…..
Algemeen ……
HARTELIJK DANK VOOR UW MEDEWERKING!
Wilt u naast deze vragenlijst óók de andere vragenlijst voor u als individuele oogarts invullen?
Bestuur/BBC NOG
40

Bijlage 3: vragenlijst voor AIOS
Enquête voor AIOS oogheelkunde
Doel:
inventariseren wanneer en in welke mate uitstroom plaats zal plaatsvinden,
of deze uitstroom overeenkomt met eerdere aannames en welke trend zich zou kunnen ontwikkelen.
Het NOG heeft alle oogartsen en AIOS gevraagd mee te werken aan het capaciteitsonderzoek. Uw
maatschap of vakgroep vertegenwoordiger heeft ook een aparte vragenlijst (enquête voor
maatschap vertegenwoordigers) ontvangen met algemene vragen; de enquête voor maatschap
vertegenwoordigers hoeft slechts eenmaal per maatschap/vakgroep ingevuld te worden. Daarnaast
is er een aparte vragenlijst voor oogartsen.
Inleiding
Het bestuur van het NOG heeft in de afgelopen jaren aan de hand van meerdere enquêtes onder
haar leden getracht een inschatting te maken van het aantal op te leiden oogartsen. Dit tegen de
achtergrond van zorgvraag ontwikkelingen, maar ook taakverschuiving naar 1 e lijn en inzet van
orthoptisten en optometristen in de 2 e lijn.
Het bestuur is van oordeel dat een hernieuwde analyse wenselijk is. Daartoe worden alle oogartsen
benaderd.
Het NOG betuur wil in deze capaciteit analyse ook nadrukkelijk wederom de arts-assistenten in
opleiding betrekken. Immers, de uitstroom vanuit de opleiding, de wens voor het volgen van een
fellowship, alsmede de wens om al dan niet in deeltijd te gaan werken, zijn van invloed op de
beschikbare capaciteit in de komende 3 jaar.
1. Om uw gegevens inpasbaar te maken in de algehele enquête zijn onderstaande gegevens van
belang.
1a. Wat is uw geslacht?
0 vrouw
0 man
1b. Wat is uw leeftijd?
0 25-29
0 30-34
0 35-39
0 40-44
0 >45
2. Vanwege de uitstroomcapaciteit berekening is het zinvol om onderstaande gegevens te
verzamelen.
2a. In welk jaar van uw opleiding bent u?
0 1e
0 2e
0 3e
0 4e
41

0 5e
2b. Wanneer denkt u uw opleiding af te sluiten?
0 binnen 1 jaar
0 binnen 2 jaar
0 binnen 3 jaar
0 binnen 4 jaar
0 binnen 5 jaar
3. het is belangrijk in de berekening van uitstroom capaciteit te weten of u van plan bent in de
toekomst fulltime of parttime te gaan werken als oogarts. Om vergelijkbare informatie te
verkrijgen wordt dit uitgedrukt in dagdelen per week. 1 dagdeel = ongeveer 4 uur.
3a. Als u afgestudeerd bent als oogarts, hoeveel dagdelen zal uw toekomstige werksituatie
waarschijnlijk naar uw eigen wensen gaan inhouden? (1 dagdeel = ongeveer 4 uur.)
Aantal dagdelen per week (gemiddeld) :
...... dagdelen / week
3b. Wilt u in de onderstaande tabel aangeven hoe uw ideale werkweek (in aantal dagdelen) eruit zou
zien, de eerste 5 jaar die u als oogarts werkzaam zult zijn:
In onderstaande tabel kunt u de verschillende bezigheden aangeven (gemiddeld per week). Dagdelen
die u besteedt aan administratie en medisch management specifiek ten behoeve van afdeling
oogheelkunde worden meegerekend. Zie het betreffende vakje voor dit onderdeel. Echter
werkzaamheden in het ziekenhuis zoals commissie, studie, maatschapvergaderingen gelieve u hierbij
BUITEN beschouwing te houden.
*Toelichting:
• 1 dagdeel is (ongeveer) 4 uur. Eventueel ook halve dagdelen aangeven.
• de dagdelen die u besteedt aan onverzekerde zorg (b.v. refractiechirurgie, cosmetische chirurgie
gaarne apart aangeven)
• De dagdelen die u werkzaam bent in een ZBC, ook al is dat binnen de muren van een
academisch ziekenhuis, categorale instelling, perifeer ziekenhuis, gaarne apart aangeven.
• Bij de omrekening naar fte (full time equivalent) hanteren wij de door DHD (Dutch Hospital
Data) gehanteerde definitie: Uitgegaan wordt van een werkweek van 5 dagen. Deze werkweek is
onderverdeeld in 10 dagdelen. Iedere werkdag bevat 2 dagdelen, ochtend en middag. Het totaal
aantal werkzame dagdelen behoeft niet een aaneensluitende periode te zijn. Voorbeeld: een
specialist is werkzaam in uw instelling op maandag de gehele dag, woensdagmorgen en
vrijdagmiddag. Dit is een aantal dagdelen van maandag = 2, woensdagmorgen = 1 en vrijdagmiddag
= 1. Het totaal aantal dagdelen van betreffende specialist is: 2+1+1 = 4 dagdelen. Omgerekend op
fulltime basis wordt de specialist als 0,4 (4 : 10) personen geteld. Een specialist kan maximaal als 1
FTE worden opgegeven.
Werkzaamheden als oogarts
Gemiddeld per week
1 dagdeel = ongeveer 4 uur.
academisch/categorale ziekenhuis
42

perifeer ziekenhuis
ZBC
Privékliniek voor onverzekerde zorg: bijv.
refractie- en/of cosmetische chirurgie
overige instellingen (bijvoorbeeld Visio,
Bartimeus etc.)
medisch management t.b.v. oogheelkunde
Totaal dagdelen (kan maximaal 10 zijn)
* zie ook de toelichting in het begin van de vraag
3c: In academische ziekenhuizen, instellingen zoals Bartimeus en sommige ZBC’s en perifere
ziekenhuizen werken oogartsen in loondienst. Daarentegen is ook een groot aantal oogartsen in
perifere ziekenhuizen vrijgevestigd als medisch specialist. Ook is het mogelijk om zelf
‘zorgondernemer’ te worden met een eigen kliniek of ZBC. Wat heeft uw voorkeur? (meerdere
antwoorden mogelijk)
0 vrijgevestigd in een perifeer ziekenhuis
0 in loondienst bij een perifeer ziekenhuis
0 in loondienst bij een academisch ziekenhuis
0 in loondienst bij een ZBC
0 een combinatie van loondienst en vrije vestiging
0 eigenaar / aandeelhouder van een ZBC/privékliniek
0 werkzaam in een extramurale solopraktijk
3d: Hebt u behoefte aan ondersteuning en/of aanvullende informatie vanuit het NOG om
bovenstaande keuze te kunnen maken?
0 ja
0 nee
Ruimte voor uw opmerkingen:............
4. Uitstroom als oogarts kan tijdelijk beïnvloed worden door subspecialisatie en/of fellowship.
4a. In welk jaar studeert u af?
0 2012
0 2013
43

0 2014
0 2015
0 later
4b. Bent u van plan om binnen 5 jaar na het afronden van uw algemene oogartsen opleiding een
aanvullend fellowship te volgen
0 ja (ga naar 4b)
0 nee (ga naar 5)
4c. Indien ja kunt u dan aangeven in welke subspecialisatie(s) (meerder antwoorden mogelijk)
0 vitreoretinale chirurgie
0 medische retina
0 cornea en voorsegmentchirurgie
0 orbita en oogleden
0 refractiechirurgie
0 anders, namelijk……………….
4d. Waar zal naar verwachting dit fellowship gevolgd worden:
0 binnenland
0 buitenland
0 beide
4e. Hoeveel maanden zal dit fellowship naar verwachting gaan duren (in totaal)
0 < 3 maanden
0 3-6 maanden
0 7-12 maanden
0 13-24 maanden
0 > 24 maanden
4f. Indien u van plan bent een fellowship in het buitenland te volgen, kunt u dan aangeven hoe groot
het percentage is dat u verwacht dat dit in het buitenland zal plaatsvinden?
0 0 -25%
0 26-50%
0 51-75%
0 76-100%
5. Tenslotte
5a. Heeft u aanvullende opmerkingen over de landelijke ontwikkeling ten aanzien van:
(meerdere mogelijkheden)
0 oogartsen capaciteit
0 bedrijfsvoering
0 taakherschikking
0 subspecialisatie
0 zorgvraag / zorgvragers
- patiënten
- verzekeraars
0 anders, namelijk .............
44

Ruimte voor uw opmerkingen:............
5b. Vindt u dat het aantal oogartsen dat moet worden opgeleid wijziging behoeft?
0 geen wijziging
0 meer oogartsen opleiden
0 minder oogartsen opleiden
Eventuele toelichting :. ..................................................
Hartelijk dank voor uw medewerking!
Bestuur/ BBC NOG
45