lesmap mijn opa de bankrover - Lessen in het donker

MIJN OPA
DE BANKROVER
jekino
EDUCATIE

MIJN OPA
DE BANKROVER
Film en educatie…
... ... in het vertoningscircuit van
Lessen in het donker, in het kader van
Filmfestival Open Doek, ter gelegenheid
van een workshop verzorgd door
Jekino of van een film in de klas...
Het medium film kreeg een plaats
in het lessenpakket van heel wat scholen,
daarom zorgen wij graag voor
een degelijke programmatie en pedagogische
omkadering. We maken
jaarlijks een pittige selectie van een
30-tal films uit het afgelopen seizoen,
organiseren op heel wat plaatsen
vertoningen en zorgen voor kant-enklare
lesmappen voor een boeiende
verwerking in de klas. Daarbij spelen
we in op de eindtermen en ontwikkelingsdoelen.
In elke lesmap streven we naar
een filmtechnische en inhoudelijke
benadering van de film en focussen
we op één filmterm.
Doelgroep MIJN
OPA DE BANKROVER:
TWEEDE GRAAD LAGER
ONDERWIJS
jekino
EDUCATIE
www.jekino.be
www.opendoek.be
www.lesseninhetdonker.be
feedback!
We horen graag je reactie op de
film, de bespreking en lesmap. Surf
naar www.filmfiches.be en laat je
(sterren)mening achter bij de film
die je zag. De fiches zijn een digitale,
meer visuele uitdieping van
deze lesmap met trailers, foto’s en
interessante achtergrondinfo.
Inhoudstafel
Filmfiche__ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 4
Wie de film gemaakt heeft __ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 7
Ineke Houtman
Een Suri-Western met liedjes
Blaka Rosoe
Het verhaal_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 11
Personages __ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 15
Filmindrukken verzamelen __ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 19
Thema: familie __ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 23
Familie en identiteit
Gemengde afkomst
Opdracht: Teken je stamboom
Opdracht: Mijn opa de…
Opdracht: Toen opa klein was…
Focus op filmberoepen __ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 29
Vragen
Opdracht: de crew, dat zijn wij
Opdracht: op de filmset
Bibliografie_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 39
Fiche voor de leerlingen __ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 40
Filmfiche
Kopieer de filmfiche op de volgende pagina voor je leerlingen. Zo
zijn ze meteen goed voorbereid op de voorstelling! Ook voor je collega’s
die de leerlingen vergezellen, kan het een handige leidraad zijn.
P 2 P 3

Technische kaart
Nederland, 2011, 90 min.,
Nederlands gesproken
Regisseur: Ineke Houtman
Scenario: Sjoerd Kuyper
Producenten: Joost de Vries
& Leontine Petit
Camera: Theo Bierkens
Kostuumontwerp: Monica Petit
Decor: Vincent de Pater
Haar en make-up: Pur Thijs
Muziek: Rec Sound &
Vincent van Warmerdam
Met: Zoë van der Kust, Michiel
Romeijn, Waldemar Torenstra,
Tanja Jess, Loes Haverkort
Distributeur België: KFD
Synopsis
filmfiche
De 13-jarige Grace is het enige
donkere meisje in haar blanke Nederlandse
familie. Ze wil graag alles
weten over haar Surinaamse
vader Beau, maar niemand wil
haar iets vertellen. Opa Gerrit is de
enige die haar wil helpen, maar zijn
geheugen laat hem sinds de dood
van oma in de steek. Als de familie
hem in een bejaardentehuis wil
stoppen, besluiten Grace en opa
om met zijn spaargeld naar Suriname
te gaan. Maar dan blijkt dat
de familie zijn bankrekening heeft
geblokkeerd. Hoe moeten Grace
en opa nu aan geld geraken?
Palmares
MIJN OPA DE BANKROVER kreeg
de Gouden Film, omdat meer dan
100.000 mensen kwamen kijken.
Je kan een filmpje van de ‘prijsuitreiking’
zien op youtube.com
onder de titel Gouden Film voor
MIJN OPA DE BANKROVER
Officiële website
www.mijnopadebankrover.nl/
De trailer, foto’s, het verhaal, leuke
weetjes…
Wat vindt de pers?
Het is leuk om vooraf te weten wat
filmjournalisten van de film vinden.
Sommige critici hebben hier
en daar wel een kleine opmerking,
maar ze concluderen wel dat MIJN
OPA DE BANKROVER een vrolijke
en ontwapenende kinderfilm is,
met het hart op de juiste plek…
“Kinderen die alleen op basis van
de titel naar de film willen, worden
een beetje op het verkeerde been
gezet, want de film gaat over veel
meer dan een bankroof.”
BlikOpOneindig.nl
“Deze lieve familiefilm combineert
innemende vertolkingen met een
creatief scenario. Relatief zware
thema’s worden op een luchtige
manier gebracht, zonder ze te onderschatten.”
Film1.nl
“Ondanks serieuze thema’s als dementie
en ontluikende familiegeheimen,
is Mijn Opa de Bankrover
een vertederende kinderfilm.”
NeerlandsFilmdoek.nl
Vóór je naar
de film gaat!
Heb je de affiche hiernaast al eens
goed bekeken? Wat voor film denk
je dat MIJN OPA DE BANKROVER
is? Wat vind je van de titel? Maakt
die nieuwsgierig? Hoe zou het
verhaal kunnen lopen?
MIJN OPA DE BANKROVER gaat
eigenlijk over veel meer dan een
opa met een pistool. Het gaat over
een rusthuis, het gaat over een
meisje dat heel graag wil weten
wie haar vader is, over een opa
die moeite heeft om voor zichzelf
te zorgen, en over een familie die
ondanks alles elkaar blijft steunen.
Hoe zit het met jouw opa en
oma? Ben je ooit al eens naar een
rusthuis geweest? Vond je het
daar gezellig?
In de film speelt muziek een belangrijke
rol. Hoewel het geen
musical is, begint er af en toe toch
eens iemand spontaan te zingen.
Kan je tellen hoeveel liedjes er gezongen
worden? Dit kan een leuke
opdracht zijn voor een drietal vrijwilligers.
Tellen ze er evenveel?
P 4 P 5

Wie heeft de
film gemaakt?
Regisseuse
Ineke Houtman
De Nederlandse Ineke Houtman
studeerde aan de filmacademie
en ging in 1981 voor de televisie
werken. Bij de Nederlandse omroep
VPRO kwam ze op de pas
opgerichte jeugdafdeling terecht.
Behalve tv-programma’s maakte
Ineke Houtman in de volgende
jaren ook enkele speelfilms voor
kinderen: MADELIEF en POLLEKE
zijn twee prachtige bewerkingen
van de boeken van Guus Kuijer. In
2009 maakte ze de al even mooie
jeugdfilm DE INDIAAN.
Ineke Houtman: “Ik heb veel plezier
beleeft aan MIJN OPA DE
BANKROVER. De film is veelsoortig.
De film heeft liedjes en elementen
van een western. Het is
een comedy, maar ook een drama.
De film is realistisch van stijl,
maar heeft ook net iets meer - is
nét niet realistisch.”
P 7

Een Suri-Western
met liedjes
“Ik hou van de films van Ineke
Houtman. Het zijn steeds films
met humor en gevoel en tegelijk
met veel leuke muziek.” – componist
Vincent Van Warmerdam
Scenarist Sjoerd Kuyper stuurde
in 2005 een verhaal naar Ineke
Houtman, omdat hij dacht dat er
wel een film inzat. Ineke vond dat
ook en ze begonnen onmiddellijk
aan het scenario te werken. Houtman:
“Ik kreeg al vlug het idee om
de rol van muziek echt belangrijk
te maken. Ik wou er een verkapte
muziekfilm van maken. Maar wel
een film waarbij de liedjes uit de
karakters voortkomen, dus niet
dat de karakters uit het niets beginnen
te zingen. Dit is uitgemond
in onze film, die een Suri-Western
met liedjes is geworden.”
Maar wie zingen zegt, zegt eigenlijk
ook dansen! Houtman: “Soms
wordt er echt gedanst; zoals wanneer
Grace met haar Surinaamse
Oma in Suriname op een pad
met palmbomen loopt. Er wordt
nog een paar keer ‘een soort van’
gedanst, maar meestal niet heel
expliciet. En soms wordt er anders
bewogen: bijvoorbeeld in
het begin van de film als Grace
en Opa van de begrafenis komen.
Iedereen loopt daar, maar zij niet.
Zij staan op een dolly: een karretje
met wielen, en de rest van de
mensen beweegt lopend langs.
Zo kan je meteen zien dat Opa en
Grace en aparte band hebben.”
Componist Vincent van Warmerdam
maakte de muziek van de
westernnummers. Melcher Meirmans,
Merlijn Schnitker en Chris
Nanne Wiegel van Rec Sound
maakten de andere liedjes. Samen
componeerden zij de gehele
score.
Die score is een echte melting
pot geworden van allerlei stijlen:
Het vrolijke Lied van de Hanen,
het weemoedige De Brielsche
Maas, de Bo Diddley stomp van
Opa is een vieze man, de rock ‘n
roll van Mijn auto en ik, de ‘drive’
van Mooie Gerrit en het dansbare
Bring the Rooster.
Het liedje dat Oma zingt op het
einde van de film, Blaka Rosoe, is
dan weer een bestaand nummer
van de Surinaamse muzieklegende
Lieve Hugo.
Blaka Rosoe
Blaka rosu now ye gwe
Tjari mi go na ini yu ati
A wansi san psa mi sa memre yu
Ini a dipi fu mi ati
Sonte prakseri den neti
Mi tu ai trowe watra
Na tap a doti pe mi nanga yu
Pe mi nanga yu ben bosi brasa
© Victor Arnolds
Zwarte Roos nu jij weg bent
En mij in je hart hebt meegenomen
Wat er ook gebeurt ik herinner jou
In het diepste van mijn ziel
Als ik ’s nachts aan je denk
Schieten tranen in mijn ogen
Op de plek waar jij en ik
Elkaar vast hielden en kusten
P 8 P 9

het verhaal
Grace houdt van haar opa Gerrit
en ze helpt hem waar en wanneer
ze maar kan. En zeker nu oma is
overleden en opa een beetje in
de war lijkt. Opa’s hele familie
woont bij hem in de straat, maar
bijna niemand kijkt naar hem om.
Al zijn zonen en dochters hebben
het te druk met hun eigen zaken.
Grace is de enige die iedere dag
langskomt.
Maar Grace wil ook dat opa haar
helpt. Ze heeft als enige in de grote
familie De Haan een donkere
huidskleur en ze weet dat ze een
Surinaamse vader heeft. Ze kent
ook zijn naam: Papa Beau. Maar
verder weet ze helemaal niets
over hem. Grace heeft haar vader
nooit ontmoet. Ze is dertien
en vindt zichzelf oud genoeg om
alles te mogen weten over haar
afkomst, maar daar is verder niemand
het mee eens. Zelfs haar
moeder Birgit niet, die inmiddels
is getrouwd met Papa Teun (met
wie ze nog vier kinderen heeft.)
Opa Gerrit is de enige die haar
kan helpen. Maar hij lijkt steeds
vergeetachtiger te worden. De familie
vindt dat zijn vergeetachtigheid
veel weg heeft van dementie,
en wil dat hij in een verzorgingstehuis
gaat wonen. Grace en opa
willen dat absoluut niet. Grace
doet er alles aan om opa zijn geheugen
terug te geven. Dan hoeft
opa zijn huis niet uit en kan hij haar
alles vertellen over Papa Beau.
Grace ontdekt steeds meer over
haar vader, zoals de nachtclub
waar hij mama heeft leren kennen,
zijn achternaam, en uiteindelijk
zelfs zijn broer. Die broer heeft
slecht nieuws: Papa Beau is dood.
De moeder van Papa Beau leeft
in Suriname. Grace wil haar pas
© Dinand van der Wal P 11

ontdekte oma ontzettend graag
ontmoeten. Ze vraagt opa om
mee te gaan, en dat ziet opa zeker
zitten. Alles is beter dan het bejaardentehuis!
Hij wil de reis zelfs
financieren met zijn spaarcenten.
Maar dan blijkt dat de familie zijn
bankrekening heeft geblokkeerd.
En zo komt het dat opa, aangemoedigd
door Grace, een bankovervaller
wordt. Met een oud cowboypistool
eist hij – overigens heel
beleefd – zijn eigen tegoed. Plots
is er overal politie en wordt opa
gearresteerd. Maar het geld dat
opa gestolen heeft is op mysterieuze
wijze verdwenen. Niemand
had gezien dat Grace het mee naar
huis heeft genomen. Opa wordt
snel weer vrijgelaten, zijn overval
wordt hem niet al te kwalijk genomen.
Het gestolen bedrag wordt
verrekend met zijn tegoed.
Als Birgit hoort waarom opa en
Grace de bank wilden overvallen,
beseft ze dat ze Grace alles
moet vertellen. En dus vertelt ze.
Ze vertelt Grace dat Papa Beau bij
een auto-ongeluk is omgekomen,
en biecht iets op dat ze nog nooit
heeft verteld: dat zij de auto bestuurde.
Op aanraden van de stervende
Beau hebben ze van plaats
gewisseld, omdat ze als 17-jarige
geen rijbewijs had.
Birgit stemt ermee in dat Grace
en opa naar Suriname gaan. In
Suriname ontmoet Grace haar
‘nieuwe’ oma. En opa ontdekt
dat de bank te weinig geld heeft
verrekend en maakt het verschil
over. Hij is misschien wel een
bankovervaller, maar dan wel één
met het hart op de juiste plaats.
© Victor Arnolds
P 12 P 13

personages
“De familie De Haan is een verschrikkelijk
grote familie. De opa
uit de titel heeft vier kinderen, en
die kinderen hebben ook allemaal
heel erg veel kinderen, dus eigenlijk
zou ik niet weten hoeveel Hanen
er precies zijn, maar het zijn
er heel veel.” – Regisseur Ineke
Houtman
Gelukkig schept dit hoofdstuk wat
orde in de chaos.
Grace
Een zelfstandig
en vrolijk meisje
van dertien,
die haar ouders
helpt bij het
verzorgen van
de vier kleine
kinderen in het gezin. Als ze bepaalde
aanwijzingen krijgt die
haar op het spoor zetten van haar
natuurlijke vader wordt ze opstandig
en begint ze zich ook buitenshuis
op zeer doortastende wijze
een weg door het leven te banen.
Opa
Gerrit
Een lieve man
van drieënzestig
die dol was
op zijn overleden
vrouw Nel
van wie hij ook nogal afhankelijk
was. Zij deed het huishouden,
zij beheerde het geld. Na haar
dood raakt hij behoorlijk in de
war. Vanwege het verdriet, maar
ook omdat hij niet gewend is met
alledaagse dingen om te gaan.
Met de hulp van zijn kleindochter
Grace wordt hij weer helemaal de
oude, en hij springt met haar in
een groot avontuur.
Birgit
Jongste kind
van Gerrit en
Nel de Haan,
dertig jaar,
voorheen een
© Victor Arnolds P 15

wildebras. Als meisje heeft ze zich
helemaal in haar liefdesaffaire
met de vader van Grace gestort.
Zo vurig als haar liefde was, zo
weinig wil ze er nu nog aan herinnerd
worden. Ze is gesloten geworden,
en hard tegenover Grace.
Samen met haar man, Papa Teun,
heeft ze Banketbakkerij De Haan
van opa en oma overgenomen.
Papa
Teun
De rust en redelijkheid
zelve. Is
verliefd op Birgit,
ook al weet
hij dat hij niet
haar grote liefde is. Hij trouwt
met haar terwijl ze het kind van
een ander draagt en wacht geduldig
op de dag dat ze terug zal
open bloeien. Hij is dol op zijn vier
eigen kinderen, maar houdt evenveel
van zijn stiefdochter Grace.
Tante
Elles
Tweede kind
van de familie
de Haan; achtendertig,
ongetrouwd
en
zwaar teleurgesteld in de liefde.
Een advocate, die alles in het leven
zeer zakelijk bekijkt. Ook tijdens
emotionele zaken zoals het
plaatsen van haar vader in het
verzorgingstehuis, blijft ze de
harde zakenvrouw van Advocatenbureau
De Haan.
Oom Kneel
Oudste zoon van opa Gerrit, veertig
jaar. Bourgondische, zanglustige
kastelein. Hij is gescheiden
en zorgt voor zijn twee zonen. Hij
houdt absoluut niet van ruzie -
als de gemoederen in de familie
hoog oplopen, probeert hij te sussen
en te blussen waar hij kan. Hij
houdt van alle mensen, maar is
slordig in zijn affectie: hij vergeet
gewoon om af en toe naar zijn vader
te gaan. Hij houdt een gezellig
café open: Tapperij De Haan.
Oom Willem
Derde kind, 36 jaar. Hij heeft zich
nog nooit in zijn leven kwaad gemaakt,
zag daar geen reden voor.
Hij is gek op zijn vrouw en dol op
zijn vier kinderen, maar spreekt
nooit. Tenminste niet als er iemand
bij is. Hij heeft een groentewinkel:
De Haan Groenten en
Fruit.
© Victor Arnolds
P 16 P 17

Filmindrukken
verzamelen
Enkele leuke manieren om kort na
de film de indrukken en reacties
van de kinderen op te vangen.
Babbelbox
Je kan na de filmvoorstelling met
een camera, gsm of fototoestel
in de hand de leerlingen naar een
eerste reactie vragen. Het is niet de
bedoeling dat ze een lange redevoering
houden, maar dat ze snel
even reflecteren. De nadruk ligt op
het spontaan reageren van de leerlingen.
Het is niet de bedoeling dat
ze hun reacties voorbereiden.
Je kan de ‘interviews’ zelf doen, of
laten doen door één van de leerlingen.
Nadien kan je de filmpjes
met reacties meenemen naar de
klas om er daar verder mee aan
de slag te gaan.
De 5 ‘W’ vragen
Je kan het verhaal kort samenvatten
door een antwoord te geven
op de 5 ‘W’-vragen:
• WAAR speelt het verhaal zich
af?
• WANNEER speelt het verhaal
zich af?
• Over WIE gaat het verhaal?
• WAT doen de hoofdpersonages?
• WAAROM doen ze dat?
Je kan de letter W op het bord
schrijven en de kinderen zelf de
vraag(woorden) laten zoeken aan
de hand van deze beginletter. Als
het wat stroef verloopt, kan je hen
met een voorbeeld op weg helpen.
Laat de kinderen vervolgens
de vragen beantwoorden. Zo
brengen ze alle belangrijke info
uit de film overzichtelijk samen.
© Dinand van der Wal P 19

Hoeveel sterren?
In krantenartikels kennen recensenten
vaak ‘sterren’ toe om hun
appreciatie voor een film aan te
tonen. De kinderen kunnen hetzelfde
doen op een blaadje papier.
Wie de film heel goed vond,
beloont de film met veel sterren;
weinig sterren betekent dat je de
film niet goed vond. Laat de kinderen
hun aantal sterren motiveren.
Algemene vragen
Een vervolg
bedenken
Stel dat MIJN OPA DE BANKRO-
VER nog niet is afgelopen na de
ontmoeting van Grace met haar
oma. Hoe loopt het verder? Heb
jij een idee? Luister naar elkaar.
Misschien kan je verder fantaseren
over het leven dat Grace zal
leiden als ze volwassen is. En wat
met opa Gerrit? Zal hij ooit nog
terugkeren naar Nederland? Wat
gaat hij doen?
• Heb jij je verveeld tijdens de
film of net niet?
• Vond je de film vooral grappig,
spannend of ontroerend?
Hoezo?
• Was de film wat je ervan verwacht
had? Hoezo?
• Welke personages vond je het
leukst?
• Was er iets in de film dat jou
stoorde? Hoezo?
• Vind jij dat MIJN OPA DE
BANKROVER een kinderfilm
is of zouden ook volwassenen
de film leuk vinden?
• Heeft de film een happy end?
© Dinand van der Wal
P 20 P 21

Thema:
familie
Familie en
identiteit
In MIJN OPA DE BANKROVER
draait alles rond familie. Familie
De Haan is een heel grote familie
vol met vrolijke mensen die elkaar
door dik en dun steunen. Maar
voor Grace ontbreekt er nog een
heel belangrijk iemand: haar vader.
Je familie bepaalt voor een groot
stuk wie of wat je bent. Je hebt
bijvoorbeeld de ogen van je moeder,
en de neus van je vader. Maar
je familie bepaalt ook andere dingen,
zoals religie, waar je woont,
wat je later wil worden, en zelfs
welke kleren je leuk vindt. Net
daarom is het zo belangrijk om te
weten waar je vandaan komt.
haar vader. Het is meteen ook een
zoektocht naar zichzelf.
Haar zoektocht begint alleszins
bij de juiste persoon: haar opa.
Ook jouw opa kan veel vertellen
over wie je bent en waar je vandaan
komt. Jouw opa heeft vaak
ook zijn opa gekend, dus gaat de
kennis van een opa heel ver terug.
Misschien weet je opa wel wat je
familie aan het doen was toen er
nog geen telefoons waren, nog
geen elektriciteit, en zelfs geen
scholen…
Grace zoekt dus niet enkel naar
© Victor Arnolds
P 23

Gemengde afkomst
Grace heeft een blanke moeder
en vier blanke zusjes, maar ze is
zelf niet blank. Is ze dan geadopteerd?
Nee hoor. Ze heeft gewoon
een Surinaamse vader. Etnisch
gemengde jongeren heet dat dan:
ze hebben bijvoorbeeld een Belgische
vader en een Chinese moeder.
En dan zien ze er een beetje
anders uit. Sommige kinderen
zien er heel Chinees uit, anderen
weer heel Belgisch, en nog eens
anderen hebben zowel Chinese
als Belgische trekjes.
In de film heeft Grace er helemaal
geen probleem mee dat ze er wat
anders uitziet. Ze zou ook willen
weten wie haar vader is, als hij
een blanke Nederlander was geweest,
zoals papa Teun.
Sommige kinderen vinden het
wel leuk om een gemengde afkomst
te hebben. Ze zien het als
een bonus om een band met twee
culturen te hebben. Anderen vinden
het net helemaal niet leuk.
Hieronder vind je enkele citaten
van kinderen van gemengde afkomst:
“Soms zou ik er wel helemaal bij willen
horen. Je hebt anderen nodig.”
Janissa Diaby, 11 jaar.
“Op een keer zei mijn vader tegen
me: “Ja, maar jij bent Afrikaanse.”
Daarvan raakte ik in de
war. Ik ben gewoon in Nederland
geboren, hoe kan hij dan zeggen
dat ik Afrikaanse ben? Ik heb nooit
in zijn geboorteland gewoond. Ik
heb dan wel een kleurtje, maar
dat wil niet zeggen dat ik mijn vaders
taal spreek en de cultuur ken.
Terwijl sommige mensen dat wel
verwachten.”
Yvette Mboyo Elonda, 18 jaar
“Je bent wie je bent. Op school
hebben we een liedje: “Iedereen
is anders.” Het is bedoeld om te
leren dat je elkaar niet moet pesten.
Ik vind dat ook belangrijk.
Laat iedereen er zijn op zijn eigen
manier.”
Cherenzo Hunt, 9 jaar.
Opdrachten
teken jouw stamboom
Op een stamboom staan mensen
die tot dezelfde familie behoren.
Teken je stamboom en plaats volgende
familieverbanden bij de
namen : Broer – zus – moeder –
vader – stiefvader – stiefmoeder –
stiefzus – stiefbroer – grootmoeder
– grootvader – tante – nonkel
– neef – nicht – halfzus – halfbroer
Staan er in je stamboom mensen
die je nog nooit hebt ontmoet, zoals
dat het geval was bij Grace in
de film? Zou je die mensen graag
ontmoeten? Waarom wel of waarom
niet?
Mijn opa de…
Het verhaal van de film is verzonnen
door de scenarist Sjoerd
Kuyper. Maar misschien kan jij
het beter? Verzin een verhaal met
jouw opa in de hoofdrol. Geen
verzonnen opa, maar jouw echte
opa. Als inspiratie gebruik je de
antwoorden op volgende vragen:
• Lijkt jouw opa op de opa uit
de film? Wat zijn de gelijkenissen?
En wat zijn de verschillen?
• Wat kan jouw opa goed?
• Wat kan jouw opa minder
goed?
• Wat doe je graag met opa?
• Wat doe je minder graag met
opa?
• Hoe vaak zie je jouw opa?
Schrijf enkele woorden op die je
aan jouw opa doen denken.
De titel van het verhaal is: Mijn
opa de…, maar het laatste woord
mag je zelf kiezen: Mijn opa de
bakker, Mijn opa de ruimtevaarder,
Mijn opa de soldaat, Mijn opa
de stervoetballer etc.
Toen opa klein was…
Heb je je nooit afgevraagd hoe
het was toen opa nog op school
zat en zo klein was als jij? Hieronder
vind je een stel vragen die je
kan stellen aan opa. Pak pen en
papier en interview je opa (of je
oma) als een echte journalist. Of
misschien is er wel en opa die in
de klas wil komen vertellen…
Dit zijn vragen die je hem kan stellen:
De school
• Hoeveel leerlingen zaten er in
één klas?
• Moest je een uniform dragen?
• Welke vakken kreeg je? Had je
turnles, zwemles of knutselles?
• Moest je veel werken in de
klas en had je veel huiswerk?
• Was de meester of juf streng?
P 24 P 25

• Welke straf kreeg je als je
stout was?
• Hoe werd de klas verwarmd?
• Welk materiaal was er in de
klas? Was er een bord? Werkschriftjes?
Ander materiaal?
• Waren er kinderen die linkshandig
waren? Mocht dit?
• Wanneer ging je niet meer
naar school, wanneer moest
je gaan werken?
De woning
• Hoeveel kamers hadden jullie?
• Hadden jullie mooie meubels?
Hing er versiering?
• Hoe werd het huis verwarmd?
• Hadden jullie warm water?
Was er een badkamer?
• Hadden jullie een radio of televisie?
• Hoe zag het toilet eruit?
De kledij
• Had je veel kleren?
• Hoe zagen jouw kleren er uit?
Uit welke stof waren ze gemaakt?
Welke kleuren hadden
ze meestal?
• Mocht je zelf kiezen welke kleren
je droeg?
• Hoe dikwijls trok je verse kleren/een
verse onderbroek
aan?
• Hoe gebeurde het wassen
van de kleren?
Vrije tijd
• Had je vroeger veel vrije tijd?
• Moest je veel helpen thuis?
Welke werkjes moest je doen?
• Welke spelletjes speelde je
vroeger veel?
• Waar speelde je vooral?
• Welke beroepen van vroeger
zijn nu bijna verdwenen?
Het vervoer
• Hadden jullie een auto, had je
een eigen fiets?
• Hoe ging je naar school?
• Ging je vaak op reis?
• Ging je op schoolreis? Naar
waar gingen jullie dan?
• Op welke leeftijd kon je jouw
rijbewijs halen?
© Victor Arnolds
P 26 P 27

Focus op
Filmberoepen
Een film wordt gemaakt door een
filmregisseur. Maar om een film
te maken zijn nog heel wat andere
mensen nodig: acteurs, grimeurs,
kostuumontwerpers, decorontwerpers,
mensen voor de camera,
het licht, het geluid, componisten,
muzikanten etc. De lijst is
eindeloos. Allemaal mensen die
ergens heel goed in zijn. Ze kunnen
bijvoorbeeld goed tekenen.
Of goed naaien, knutselen, muziek
maken… Op de technische
kaart op de filmfiche (pagina 4),
staan al enkele van die beroepen.
Iedereen vindt zijn taak vaak de
leukste die er is. Dus vroegen
we enkele mensen die aan MIJN
OPA DE BANKROVER hebben
meegewerkt, wat er precies zo
leuk aan is …
Regisseur:
Ineke Houtman
Ineke Houtman: “Regisseren is
het leukste wat er is omdat je een
verhaal dat in je hoofd zit helemaal
tot leven kan laten komen.
En daarbij doet alles ertoe. Degenen
die de rol spelen, hoe ze die
spelen, hoe hun omgeving eruitziet,
welke kleren ze dragen, hoe
dichtbij of hoe veraf ze in beeld
zijn, hoe het licht valt, hoe je de
shots achter elkaar zet (zoals in
een stripboek) en welke geluidseffecten
en muziek je gebruikt.”
P 29

Volgens Leontine Petit is produceren
erg leuk omdat je tegelijk kan
bezig zijn met het artistieke én de
zakelijke kant van de film. Leontine
Petit: “Je bent net als een uitgever
van boeken steeds op zoek
naar mooie verhalen, daarnaast
zorg je ervoor dat het verhaal
verfilmd kan worden, en dat er
achteraf zoveel mogelijk mensen
naar dit mooie verhaal gaan kijken.”
Je moet er dus voor zorgen
dat er geld is, dat er eten is voor
iedereen op de set, dat er vergunningen
zijn om op bepaalde plaatsen
te filmen etc. Leontine Petit
waarschuwt wel dat je tegen een
stootje moet kunnen. “Het is niet
makkelijk, maar dat maakt het ook
weer leuk.”
Camera:
Theo Bierkens
De cameraman is heel belangrijk.
We zien de film dan wel door
het oog van de camera, maar het
oog van de camera is eigenlijk
het oog van de persoon die erachter
staat. Maanden voordat
de opnamen beginnen spreekt
de regisseur alles door met de
cameraman. Samen beslissen ze
hoe alles gefilmd moet worden.
Theo Bierkens: “Een goede cameraman
kijkt voortdurend naar
De regisseur is de belangrijkste
persoon op de filmset. Hij of zij
vertelt steeds wat er moet gebeuren.
Volgens Ineke Houtman
is het juist zo leuk omdat je even
doet alsof je in een andere wereld
leeft. “Je kan iedereen zijn, maar
dan wel wanneer je dat zelf wilt.
Ja, wat wil je nog meer?”
Scenario:
Sjoerd Kuyper
De scenarist bedenkt het verhaal
en schrijft een scenario. Daar
staat wat acteurs moeten doen en
wat ze moeten zeggen. Maar er
staat ook veel in over de kledij en
de decors. Daarom is het scenario
zowat de bijbel voor iedereen die
aan de film werkt. Maar zelf loopt
de scenarist niet rond op de set.
Sjoerd Kuyper: “Dat is ook goed.
Je hebt het verhaal tot achter de
komma doorgesproken met de
producent en de regisseur en dan
ligt het af op tafel. Dan mogen de
anderen er mee aan de slag, want
zij kunnen dat en ik niet.”
Producenten:
Joost de Vries &
Leontine Petit
P 30 P 31

licht en lichtinvallen. Techniek is
belangrijk, maar je moet je niet
verliezen in technische details.
Je maakt met het juiste licht een
sfeer die bij de scène past, maar
welke lamp je daarvoor gebruikt,
doet er niet toe.”
Kostuumontwerp:
Monica Petit
Lang voor de opnamen beginnen,
bespreekt de regisseur met de kostuumontwerper
welke kledij de acteurs
aan moeten. De kledij vertelt
veel over de persoon die ze draagt
en helpt de acteurs bij hun rol.
Monica Petit: “Ik vond het kostuumontwerp
voor MIJN OPA IS
EEN BANKROVER superleuk om
te doen! Ieder gezin van de familie
De Haan kreeg een kleur: je had
de groene, de rode en de gele familie.
Zo probeerden wij om een
beetje duidelijkheid te krijgen in
de families. De zoon van de groene
familie heeft een zelfgebreide
shawl om, en als je goed kijkt zie
je dat hij voor zijn hele familie aan
de slag is geweest!”
Decor:
Vincent de Pater
Nu die personages gekleed zijn
moeten ze ook nog ergens wonen.
Hoe ziet hun huis eruit? Hun
slaapkamer? Dit wordt beslist
door alweer een andere medewerker:
de art director of decorontwerper.
Vincent de Prater: “Art
direction is belangrijk, maar het
hoeft niet altijd zichtbaar te zijn.
Mijn werk staat altijd in dienst van
de film en het verhaal dat verteld
moet worden.”
Haar en make-up:
Pur Thijs
Nu heb je misschien al beslist hoe
hun huis eruit ziet, en welke broek
ze aanhebben, maar welk kapsel
hebben de personages? Pur
Thijs: “Als je een boek leest, krijg
je vaak een beeld van een personage
in je hoofd. Bij het lezen van
een scenario is dat net zo. Mijn
taak is om de acteur te doen lijken
op het personage dat ik in mijn
hoofd heb. Soms voeg je iets toe
en soms laat je iets weg, zoals een
snor of zo. Soms maak je iemand
ietsjes jonger, bijvoorbeeld door
Grace twee vlechtjes te geven.”
Wist je trouwens dat de oma van
Grace die je op het einde van de
film ziet, eigenlijk een veel jongere
vrouw is van 39 jaar? De makeup
van Pur Thijs doet haar veel
ouder lijken…
Muziek: Rec Sound
& Vincent van Warmerdam
Vincent Van Warmerdam: “Muziek
bij een film is heel belangrijk.
Kijk maar eens naar een spannende
film met het geluid uit.
Dan blijft er niet veel over van de
spanning. Muziek kan ook heel
goed de gemoedstoestand van
de hoofdpersoon weergeven. Een
voorbeeld: Jantje is jarig en geeft
een feestje, maar zijn vader is er
nog niet. Iedereen lacht en zingt,
behalve Jantje: als we hem zien,
horen we een treurige melodie.
Die melodie is er niet echt, maar
die horen we als het ware in zijn
hoofd. Zo weten we hoe hij zich
voelt. Zo kan je met muziek laten
horen, zonder het met woorden te
zeggen.”
En ook voor een componist zijn
sommige films al leuker om te
doen dan andere:: “Helemaal
leuk wordt het als je dan ook nog
de muziek kan maken die je zelf
graag hoort: cowboymuziek bijvoorbeeld,
zoals in MIJN OPA DE
BANKROVER!”
Vragen
Bekijk de technische kaart op de
filmfiche.
Wat doet een regisseur? Een scenarioschrijver?
Een producent?
Welke taak zou jij het liefste doen?
En waarom?
Kostuumontwerp: Wat is je opgevallen
aan de kostuums in MIJN
OPA DE BANKROVER? Wist je dat
elke familie een eigen kleur had?
Welke kleur had de familie van
Grace? (Rood)
Decorontwerp: Welke locatie is je
het meeste bijgebleven? De banketbakkerij?
Het huis van opa? Het
huis in Suriname? Waarom?
Haar en make-up: Grace had soms
vlechtjes in haar haar. Waarom
was dat, denk je? (Om haar een
beetje jonger te doen lijken)
Muziek: Wat vond je van de muziek
van de film? Welk liedje vond
je het leukst? Waarom?
P 32 P 33

Opdracht: De crew,
dat zijn wij
Een opdracht om de leerlingen
eens te laten proeven van de filmberoepen:
een foto maken. Maar
voor die foto moet wel een decor
en een kostuum uitgedacht worden.
Bovendien moet ook worden
beslist hoe die foto genomen
wordt. Van op de grond, of van
op een tafel? Of misschien vanuit
een raam naar binnen?
Laat de leerlingen eerst kiezen
wat ze willen doen: acteur, producent,
regisseur, decorontwerper,
kostuumontwerper of grimeur.
Let op: per foto heb je maar één
acteur, één regisseur, één producent
en één cameraman nodig.
Maar misschien kunnen de producenten
en de cameramannen
wel een assistent gebruiken.
3. Hoe ziet een jonge student
er binnen 50 jaar uit
in zijn studeerkamer?
Dit zijn de taken:
De cameraman doet drie voorstellen
van hoe hij de scène in
beeld wil brengen. Van dichtbij
of net ver af? Met veel licht of net
heel donker?
De mensen van het decor bedenken
drie suggesties van waar
ze de foto gaan opnemen (in de
klas? Op de speelplaats? Het turnlokaal?)
en hoe ze die ruimte gaan
inkleden.
De mensen van de kostuums bedenken
drie suggesties van hoe
de acteur eruit moet zien. Maar ze
zullen zelf geen kostuums maken,
dus moeten ze kledij en spullen
gebruiken die iemand thuis liggen
heeft.
les op zijn plaats komt om de foto
te nemen. Misschien moet de foto
genomen worden in de leraarskamer,
dan moet hij toestemming
vragen aan de directeur. Misschien
moet er allerlei spullen
meegenomen worden van thuis?
Dan maakt de producent afspraken
met iedereen, zodat iedereen
weet wat hij of zij moet meenemen.
Want dat is precies wat ook
echte producenten doen: afspraken
maken. Misschien moet de
producent de juf of meester vragen
om te assisteren.
En de acteur? Die zorgt ervoor dat
hij precies op de foto staat zoals
de regisseur het wil.
Iedereen klaar? En actie!
Laat ze vervolgens het onderwerp
van de foto kiezen uit deze drie
mogelijkheden:
1. Een bejaarde zwerver op
een sollicitatiegesprek
in een chique kantoor op
Wall Street.
2. Een rijke zakenman of
-vrouw van middelbare
leeftijd op een gezellig
feestje, maar dan wel 50
jaar geleden.
De mensen van de make-up bedenken
wat de acteur of actrice
met zijn (of haar) haar moet doen.
Misschien moet de acteur wat
dikker gemaakt worden met een
kussen onder de pull?
De regisseur zegt niet tegen de
mensen wat ze moeten doen,
maar luistert naar de voorstellen
en kiest er het beste voorstel uit.
De producent zorgt ervoor dat al-
P 34 P 35

Opdracht:
op de filmset
Welke medewerkers van de film
kennen de leerlingen? Wie werkt
er allemaal mee aan een film? Wie
doet wat? Weet jij welke omschrijving
bij deze personen hoort? Je
kan de leerlingen altijd enkele
hints geven als ze de juiste oplossing
niet meteen vinden.
A. Kok(kin) of persoon
van de catering
B. Acteur
C. Producer
D. Opnameleider
E. Geluidsman
1. Ik ben de artistieke leider van
het filmproject en ik zeg hoe
de scène eruit moet zien.
2. Ik ben de zakelijke en de financiële
leider. Ik zorg ervoor dat
alles in orde is en goed geregeld.
3. Ik ben de persoon die filmt.
Vaak werk ik samen met dezelfde
regisseur.
4. Op een filmset is het vaak heel
druk. Mensen lopen heen en
weer. Er wordt aan het decor
gewerkt, de belichting wordt
bijgesteld. Overal liggen kabels.
Ik ben de persoon die
om ‘stilte’ vraagt als we gaan
opnemen. ‘Stilte voor opname’
roep ik dan.
7. Ik zorg ervoor dat alle acteurs
er goed uitzien in het
sterke licht, of dat ze op het
juiste moment kunnen wenen
(dan doe ik iets in hun ogen).
Soms mag ik voor speciale
make-upeffecten zorgen: dan
maak ik bijvoorbeeld wonden
of moet ik iemand een dikke
neus geven.
8. Ik zorg ervoor dat het licht altijd
is zoals de regisseur het
wil.
9. Ik maak het eten klaar voor de
hele filmploeg. Het klinkt makkelijk,
maar dat is het absoluut
niet. Wat een drukte van jewelste!
En iedereen heeft honger
op hetzelfde moment!
10. Je kent mij van op televisie of in
de filmzaal. Ik speel soms ook
in het theater. Mijn job is leuk
maar soms ook saai, omdat we
dikwijls lang moeten wachten
of een scène vele keren opnieuw
moeten spelen tot de
regisseur het goed vindt.
F. Figuranten
G. Cameraman
H. Regisseur
I. Lichtman
J. Grimeur
5. Wij zijn acteurs die de kleine,
bijkomstige rollen invullen.
Wij zijn meestal mensen die
in het café zitten te drinken of
die op straat lopen als de echte
acteur voorbij komt. Wel
leuk om te doen eigenlijk, en
zo leer je een beetje hoe het
er op een filmset aan toe gaat.
6. Ik zorg ervoor dat alle klank
goed wordt opgenomen. Ik
check dus de microfoons of
sta met een lange microfoon
die je net niet ziet in beeld.
P 36 P 37

Bibliografie
A-FILM, Persdossier Mijn opa de bankrover, Amsterdam 2011
BECK A., MIX jongeren in Nederland, d’jongehond, Zwolle 2009
EKKER J.P., “Het vak: art-direction - Kunst, maar wel in dienst van de
film”, in: De Filmkrant nr 182, oktober 1997
JEKINO, Lesmap bij De Indiaan, Brussel, 2010
MAAS C. “Geen idee waar Filmpje over gaat,” in: De Volkskrant, 8 december
1995
TELGENHOF G. De speelfilm, Gorinchem, 1992
VAN DAM M. Hoe wordt een film gemaakt, Groningen/Houten, 2010
VAN DER MATEN G. Op de filmset, Groningen/Houten, 1999
Met dank aan Ineke Houtman, Leontine Petit, Pur Thijs, Vincent van
Warmerdam en Monica Petit voor hun inbreng bij het schrijven van
deze lesmap.
Fiche voor de leerlingen:
Op de volgende pagina vind je een fiche voor de leerlingen. Daarop
staan een aantal trefwoorden, citaten en vragen die met de film te maken
hebben. Je kan deze fiche gebruiken als leidraad tijdens de bespreking
van de film.
Online lesfiche:
Een online lesfiche voor de leerlingen met fragmenten, extra beeldmateriaal
en weetjes over de film vind je terug op de website www.filmfiches.be
© Victor Arnolds P 39

© Victor Arnolds
Blaka Rosoe
Zwarte Roos nu jij weg bent
En mij in je hart hebt meegenomen
Wat er ook gebeurt ik herinner
jou
In het diepste van mijn ziel
Als ik ’s nachts aan je denk
Schieten tranen in mijn ogen
Op de plek waar jij en ik
Elkaar vast hielden en kusten
Muziek: Wat vond je van de muziek van de film?
Welk liedje vond je het leukste? Waarom?
“Gemengd zijn
is een soort bonus:
je hebt iets
extra’s te vertellen.”
- Nora Hamidi,
25 jaar
Acteur
Cameraman
Figuranten
Geluidsman
Grimeur
Kok(kin) of persoon
van de catering
Lichtman
Opnameleider
Producer
Regisseur
Fiche voor de
leerlingen
Lijkt jouw opa op de opa uit de film? Wat
zijn de gelijkenissen? En wat zijn de verschillen?
Wat kan jouw opa goed?
Wat kan jouw opa minder goed?
Wat doe je graag met opa?
Wat doe je minder graag met opa?
Hoe vaak zie je jouw opa?
Schrijf enkele woorden op die je aan jouw
opa doen denken.
“Regisseren is het leukste wat er is
omdat je een verhaal dat in je hoofd
zit helemaal tot leven laat komen.” –
Regisseur Ineke Houtman
Decorontwerp: Welke locatie is je
het meeste bijgebleven? De banketbakkerij?
Het huis van opa? Het
huis in Suriname? Waarom?
Kostuumontwerp: Wist je dat elke familie een
eigen kleur had? Je had een familie die vooral
rode kleren droeg, een familie met groene kleren
en een familie met gele kleren. Welke kleur
had de familie van Grace?
Haar en make-up: Grace had soms vlechtjes in haar
haar. Waarom was dat, denk je? Wist je dat de oma op
het einde van de film eigenlijk een veel jongere vrouw
is die de grimeur veel ouder heeft gemaakt?
Je familie bepaalt voor een groot stuk wie of wat je bent. Je hebt bijvoorbeeld de
ogen van je moeder, en de neus van je vader. Maar je familie bepaalt ook andere dingen,
zoals religie, waar je woont, wat je later wil worden, en zelfs welke kleren je leuk
vindt. Net daarom is het zo belangrijk om te weten waar je vandaan komt.