NJB-1427

Focus 1337
Balanceren tussen
markt en milieu
Naar een codex voor de fysieke leefomgeving
Frans Tonnaer 1
Het ziet er serieus naar uit dat de door sommigen gedroomde en voor anderen verguisde Omgevingswet er
toch gaat komen nu het voorstel voor zo’n wet op 16 juni aan de Tweede Kamer is aangeboden. 2 De uitvoering
van de wet wordt een oefening in balanceren tussen markt en milieu. De zorg voor de fysieke leefomgeving
eist naast effectieve instrumenten een duidelijk normatief wettelijk kader. De Raad van State was
kritisch over het gebrek aan inhoud van dat kader. Zijn advies heeft er in elk geval toe bijgedragen dat het
wetsvoorstel meer substantie heeft gekregen dan de eerdere voorstellen die in het informele circuit de ronde
deden. Maar is het ook genoeg om voldoende recht te doen aan de zorg voor de fysieke leefomgeving?
Het spel is nu dan toch op de wagen! 3
Onder het motto ‘ruimte voor ontwikkeling, waarborgen
voor kwaliteit’ geeft de regering blijk van haar ambities
met de nieuwe Omgevingswet. 4 Niet minder dan het
bereiken en in stand houden van een veilige en gezonde
fysieke leefomgeving met een goede omgevingskwaliteit
wordt als doel van de wet in het vooruitzicht gesteld.
Maar ook aan de tegenkant wordt in de doelstelling aandacht
besteed: het doelmatig beheren, gebruiken en ontwikkelen
van de fysieke leefomgeving ‘ter vervulling van
maatschappelijke functies’. En dat alles in onderlinge
samenhang en met het oog op een duurzame ontwikkeling
als verbindend thema (artikel 1.3). De dubbele doelstelling
komt goed tot uitdrukking in de wetstitel: regels
over het beschermen en benutten van de fysieke leefomgeving
en dat roept al meteen de vraag op hoe die doelstellingen
zich onderling verhouden. Veel, zo niet de meeste
aandacht wordt besteed aan het vereenvoudigen en beter
hanteerbaar maken van de regelgeving en dus aan de
instrumentering van deze doelstellingen. In dat verband
worden met de Omgevingswet en de uitvoeringsregelgeving
een viertal verbeterdoelen nagestreefd: vermindering
van de complexiteit van het omgevingsrecht, versterking
van de samenhang in beleid, besluitvorming en regelgeving,
vergroting bestuurlijke afwegingsruimte van het
decentraal bestuur en versnelling en verbetering van de
besluitvorming over projecten. 5
Om dat allemaal te bereiken zullen er zo’n 40 wetten
op het terrein van het omgevingsrecht geheel of gedeeltelijk
opgaan in de nieuwe wet en wordt de in circa 120
AMvB’s geregelde materie (met meer dan 4700 artikelen)
ondergebracht in een viertal uitvoeringsregelingen. 67
Een soortgelijke ambitie geldt voor ongeveer evenzovele
ministeriële regelingen. Er kan dus met recht worden
gesproken van een grote wetgevingsoperatie.
En daarmee zijn we er nog niet. De grootste herreguleringsoperatie
zal op decentraal niveau plaatsvinden en
dan in het bijzonder bij de gemeenten waar zo’n 50 000
(!) bestemmingsplannen opgaan in circa 400 omgevingsplannen,
zodat er uiteindelijk één omgevingsplan per
Auteur
wet) (hierna: wetsvoorstel Omgevingswet),
Kamerstukken II 2013/14, 33 962, 1-4.
4. Wetsvoorstel Omgevingswet, Kamerstukken
II 2013/14, 33 962, 2 memorie van
toelichting (MvT), p. 20.
5. Wetsvoorstel Omgevingswet MvT, p. 25.
6. Het betreft het Omgevingsbesluit met
vooral algemene en procedurele bepalingen,
het Besluit kwaliteit leefomgeving met
normen voor bestuursorganen en een tweetal
Activiteitenbesluiten voor de leefomgeving
(bouwen en water/milieu) waarin
vooral bepalingen worden opgenomen die
zich rechtstreeks richten tot burgers en
bedrijven.
7. Zie daarover de Brief d.d. 17 juni 2014,
kenmerk IENM/BSK-2014/129595 van de
Minister van Infrastructuur en Milieu aan de
Tweede Kamer over de stelselherziening in
het omgevingsrecht.
1. Prof. dr. F.P.C.L. Tonnaer is hoogleraar
omgevingsrecht bij de Open Universiteit en
algemeen directeur van Tonnaer Adviseurs
in Omgevingsrecht.
3. Ontleend aan een uitspraak van mr.
Arjan Nijenhuis, plv. Directeur Programmadirectie
Eenvoudig Beter (vernieuwing
omgevingsrecht), Ministerie van Infrastructuur
en Milieu voorafgaand aan de
indiening van het wetsvoorstel Omgevingswet.
Noten
2. Regels over het beschermen en benutten
van de fysieke leefomgeving (Omgevings-
NEDERLANDS JURISTENBLAD – 24-07-2014 – AFL. 27 1821