Jaarverslag_1998.pdf: 1.01 MB - Stivoro

Jaarverslag 1998
Stichting Volksgezondheid en Roken

Jeugdvoorlichting
‘... maar ik rook niet’
In oktober startte de massamediale campagne
‘... maar ik rook niet’. Deze campagne richt zich
op jongeren in de leeftijd van 12 tot 16 jaar. De
centrale boodschap is dat jongeren niet hoeven
te roken om stoer over te komen. Roken is niet
nodig om je te onderscheiden; niet-roken is cool!
Om de doelgroep met deze boodschap te
bereiken is televisie als belangrijkste
communicatiekanaal ingezet. Vijf verschillende
televisiespots, die in lengte variëren van 25 tot
40 seconden, dragen de boodschap met humor
over. De commercials werden uitgezonden op
zenders waar relatief veel jongeren naar kijken,
zoals o.a. RTL4, SBS6 en TMF.
Diverse materialen, waaronder freecards,
ondersteunen de televisiespots. Via de internetsite
‘www.macroni.nl’ kunnen jongeren informatie
over de campagne opzoeken. Ook kunnen zij
rechtstreeks telefonisch campagne-informatie
aanvragen via de jongereninformatielijn (0900-
500 20 25).
13
De start van deze campagne in oktober heeft
veel stof doen opwaaien. In ingezonden brieven
in dagbladen verweten volwassen kijkers Stivoro
ander ongewenst gedrag te stimuleren. Bij de
Reclame Code Commissie zijn elf klachten
ingediend, die alle zijn afgewezen. De CDAfractie
stelde kamervragen over de campagne
aan minister Borst.
Jeugdige kijkers van de tv-zender ‘The Music
Factory’ (TMF) hebben één van de commercials
- ‘Appelsap’ - uitgeroepen tot de beste
commercial van 1998. Begin 1999 werd de
campagne genomineerd voor een Accent, een
prijs van de Stichting Adverteerdersjury Nederland
(SAN).
Om het verloop van de campagne te volgen is
tijdens de eerste uitzendperiode van 10 weken
een nieuw soort onderzoek uitgevoerd. Wekelijks
werden ongeveer 150 jongeren over de campagne
ondervraagd. De bekendheid van de
campagne groeide snel en lag na drie weken al
rond de 95%. Ruim tweederde van de jongeren
vond de campagne leuk en humoristisch. De
interpersoonlijke communicatie over de campagne
tussen ouders en jongeren en tussen
jongeren onderling was hoog: rond de 50% van
de jongeren sprak erover met ouders en rond de
70% met leeftijdgenoten.
De campagneslogan ‘...maar ik rook niet’ werd
door de doelgroep snel overgenomen en gebruikt
in het dagelijks leven. Aan het einde van de
campagne had ruim 60% van de doelgroep het
gebruik van het zinnetje in zijn omgeving
gehoord. Het is de bedoeling dat deze campagne
gedurende drie jaar wordt voortgezet.
Jeugdvoorlichting

14
maakten 2.951 jongeren gebruik. Verder lieten
147 klassen hun klassikale niet-roken afspraak
bij Stivoro registreren. Na een rookvrij jaar
ontvangen de kinderen een herinnering aan hun
gemaakte afspraak.
Megafestatie
Voor de vierde achtereenvolgende keer was
Stivoro aanwezig op de Megafestatie in de
Jaarbeurs te Utrecht. Van 11 tot en met 19 juli
bezochten 181.000 jongeren deze beurs. De
aanwezigheid van Stivoro stond dit jaar in het
teken van de schadelijke gevolgen van het roken.
Acteurs brachten deze op indringende wijze
onder de aandacht van de jongeren.
Smokefree Class Competition
In 1998 is gestart met een proef in het kader van
de Smokefree Class Competition, een Europees
rookpreventieproject voor scholen.
Het doel van dit project is:
- voorkomen of uitstellen van het beginnen met
roken door jongeren;
- jongeren die (experimenteren met) roken
stimuleren te stoppen.
Deelnemende klassen besluiten gedurende een
half jaar niet te roken. Zij dingen dan mee naar
één van de zes nationale prijzen en de Europese
prijs. Deze Europese prijs is een reis met de klas
Gastlessen
Tijdens ca. 1.250 gastlessen over gezondheid op
het vbo/mbo-onderwijs en mavo/havo/vwo is
gesproken over het onderwerp roken. De
leerlingen ontvingen voorlichtingsmaterialen. Op
deze wijze zijn zo’n 35.000 leerlingen bereikt.
Niet-roken afspraken
75.000 leerlingen in de brugklassen en 150.000
eindexamenkandidaten ontvingen via Proficital
een felicitatiepakket, in samenwerking met KWF
en NOC*NSF. Met een antwoordkaartje kunnen
de ontvangers een rook-niet-sjek bestellen (om
een niet-rokenafspraak te maken). In totaal
stuurden 4.920 jongeren het kaartje retour.
Ook langs andere kanalen werden rook-nietsjeks
verspreid. Van de mogelijkheid hun nietroken
afspraak bij Stivoro vast te leggen

naar Londen in 1999. Stivoro voert de Smokefree
Class Competition, met de titel ‘Operatie
Tegengif’ uit in samenwerking met het Trimbosinstituut.
In schooljaar 1998/1999 maakt de Smokefree
Class Competition in Nederland deel uit van een
onderzoek van TNO Preventie en Gezondheid
naar een breed rookpreventieprogramma. Het
totale programma bestaat uit drie lessen over
roken, een klassikale rook-niet afspraak waaraan
een wedstrijd is verbonden (‘Operatie Tegengif’)
en twee lessen waarin verbale en non-verbale
vaardigheden worden geoefend om een uitnodiging
om te roken af te slaan. In dit programma
zijn de ervaringen verwerkt van ‘Mission
Incredible’, een soortgelijke interventie die werd
uitgetest op een aantal scholen in Nijmegen
samen met de GGD-Nijmegen.
In dit twee jaar durend onderzoek worden de
effecten van het programma op het rookgedrag
van de brugklas van i-vbo en vbo/mavo in kaart
gebracht. De onderzoeksgroep, die bestaat uit 14
scholen, wordt vergeleken met een controlegroep
van 15 scholen die het programma niet
ontvangen. In een procesevaluatie wordt de
mening gevraagd van de docenten die met het
programma werken. De resultaten zullen in het
najaar van 2000 beschikbaar zijn.
Smoke Free Kids
Smoke Free Kids is een initiatief van Stichting
De Ombudsman, het Nederlands Ombudsfonds,
en enkele particulieren. Stivoro is betrokken bij
het samenwerkingsverband en onderhoudt de
contacten met de groepen kinderen en hun
begeleiders.
Groepen kinderen (Smoke Free Kids) bestaande
uit minimaal 10 kinderen, tussen de 12 en 14
jaar oud op het moment van inschrijven, worden
beloond wanneer zij na twee jaar nog steeds niet
roken. De beloning na twee jaar niet-roken is
maximaal ƒ 200,- per groepslid. Het geld voor de
beloningen wordt bijeengebracht door particuliere
sponsors. In de maand juni zijn acht
groepen Smoke Free Kids gestart met een nietroken
afspraak.
De rookvrije school
Dit jaar is het project ‘De rookvrije school’
voortgezet. Met dit project worden scholen voor
primair-, voortgezet en beroepsonderwijs en
volwasseneducatie op een positieve manier
gestimuleerd om het rookbeleid op school op te
zetten of aan te scherpen. Ter ondersteuning is
er een handleiding ontwikkeld: ‘In zes stappen
naar een rookvrije school’. Een onderzoek in het
najaar maakte duidelijk welke scholen aan de
criteria voldeden voor het predikaat ‘Rookvrije
school’. Veertig scholen ontvingen een
plaquette. Dertig scholen uit de diverse sectoren
kregen een aanmoedigingsprijs van ƒ1.500,-.
15

16
Zuidelijk Zuid-Limburg, Zuidhollandse Eilanden)
met ESFA. De GGD-en verzorgen de regionale
coördinatie. In de genoemde GGD-regio’s
participeren 33 scholen voor voortgezet onderwijs:
16 interventie- en 17 controlescholen.
In totaal doen aan ESFA ruim 25.000 scholieren
mee, waarvan 4.100 Nederlandse.
ESFA
Foto: Willem Mieras
Stivoro neemt sinds 1997 deel aan het ESFAproject
(European Smoking prevention
Framework Approach), een rookpreventieproject
in zes landen. Behalve Nederland nemen daar
ook Denemarken, Finland, Spanje, Portugal en
het Verenigd Koninkrijk aan deel.
Het doel is om het roken onder de brugklassers
van het schooljaar 1998/99 binnen 3 interventiejaren
te verminderen met 10%. ESFA gebruikt
hiervoor een samenhangend programma op drie
niveaus: het individueel niveau (lessen rookpreventie),
het school-niveau (niet-roken beleid,
stoppen-met-roken hulp), en het niet-schoolniveau
(buitenschoolse activiteiten).
In september startten vijf GGD-en (namelijk
Eindhoven, Nieuwe Waterweg Noord, Zeeland,
Tussen november en januari kregen alle
brugklassers van de interventie-scholen vijf
lessen over rookpreventie: drie lessen ‘Wat je
kunt verwachten van roken’ (uit het project ‘De
gezonde school en genotmiddelen’, Trimbosinstituut)
en daarna twee lessen ‘De vage
waarheid’. Deze twee lessen zijn dit jaar door
Stivoro ontwikkeld en gepretest. Ze gaan over
het aanleren van vaardigheden: ervoor durven
uitkomen dat je niet rookt en deze keuze stevig
presenteren.
Interventiescholen kregen ook het dit jaar door
Stivoro ontwikkelde ‘In zes stappen naar een
rookvrije school’, een hulpmiddel om een
rookbeleid op te zetten of aan te scherpen.
Binnen het project vindt een uitgebreide evaluatie
plaats naar het effect, het proces en de
kosten-effectiviteit. In september en oktober
vond de vóórmeting plaats. Alle brugklassers
van de deelnemende scholen vulden hiervoor
een vragenlijst in over hun kennis, houding en
gedrag inzake roken.
Er is een nationale ESFA-adviesgroep gevormd
die bestaat uit een aantal landelijke organisaties
op het gebied van schoolgezondheid en preventie.
Het NIGZ in Woerden en de vakgroep
Gezondheidsvoorlichting van de Universiteit van
Maastricht coördineren het gehele Europese
project. De EG financiert het project voor 71%.

Volwassenenvoorlichting
Stoppen met roken campagne
In de campagne die eind december 1997 begon
en tot en met februari doorliep werden rokers
opgeroepen te stoppen met roken. Als thema
werd vooral het aspect verslaving benadrukt. In
genoemde periode werd een tv-spotje
uitgezonden waarin een verslaafde roker thuis
de aandacht brengen van het onderwerp vooral
het verhogen van het effect van stoppogingen.
Daartoe was er een gevarieerd aanbod van
ondersteuning. Brochures over het waarom en
hoe van stoppen waren verkrijgbaar bij huisarts
en apotheek. Via een vragenlijst, onder meer aan
te vragen via de infolijn, konden rokers een
stoppen-met-roken-advies op maat aanvragen.
GGD's, thuiszorg- en andere regionale organisaties
organiseerden stoppen-met-roken-cursussen.
Huisartsen werden gestimuleerd met de
MIS-strategie ondersteuning bij het stoppen te
verlenen. Bedrijven en instellingen voor intramurale
gezondheidszorg werden benaderd met
ideeën en materialen voor niet-roken-activiteiten
in hun organisatie. De campagne leverde drie
keer zoveel respons op de infolijn op als het
voorgaande jaar: in totaal 25.000 reacties.
17
vergeefs op zoek is naar sigaretten. Uit de
peuken in de asbak draait hij tenslotte een
sigaret.
Op de eerste dag van het nieuwe jaar werd een
TV-show van Ivo Niehe uitgezonden, die
helemaal was gewijd aan stoppen met roken.
Met een financiele bijdrage van de Kankerbestrijding,
de Hartstichting, het Astma Fonds en
het ministerie van VWS werd deze speciale
uitzending mogelijk. Voor het spektakel verzamelden
zich 100 rokers in een studio in Almere
om hun laatste sigaret uit te maken. Zij volgden
een drie dagen durend intensief programma. Aan
het einde daarvan waren zij te gast bij de
opname van de TV-show. Op 25 januari was er
een terugkomdag in de Hartenark in Bilthoven.
Uit een enquête bleek dat 61% van de deelnemers
niet meer had gerookt.
Het doel van de campagne was naast het onder
Advies op Maat
Het persoonlijke advies waarin de ontvanger
alleen die informatie krijgt die voor hem relevant
is, voorziet in een grote behoefte. Dit jaar zijn
bijna 15.000 adviezen verstuurd.
Uit onderzoek van de Universiteit van Maastricht
bleek dat van degenen die het Advies op Maat
ontvingen drie maal zoveel rokers succesvol
stopten als in de groep die geen advies ontving.
Het advies wordt door de computer samengesteld
op basis van de vragenlijst die ingevuld
wordt teruggestuurd. Deze lijst wordt binnen
twee werkdagen verwerkt.
De vragenlijsten kunnen aangevraagd worden via
het roken-informatienummer: 0900-500 20 22.
Verder wordt de vragenlijst ook via intermediairen
en het internet verspreid. In mailings naar
huisartsen, grote bedrijven en instellingen voor
intramurale gezondheidszorg werden de
vragenlijsten eveneens aangeboden.
Het Advies op Maat is in de loop van het jaar
inhoudelijk verbeterd.
Volwassenenvoorlichting

18
Docudrama: ‘Uitgerookt’
Voor groepen met een lagere sociaal economische
status (SES) is dit jaar een videofilm
ontwikkeld. De video ‘Uitgerookt’ maakt deel uit
van een voorlichtingstraject dat ertoe moet
leiden dat ook in achterstandsgroepen meer
mensen stoppen met roken.
Van de hoger opgeleiden in ons land rookt 30%,
van de lager opgeleiden 40%. Deze laatste groep
leest minder en heeft minder ervaring met
informatieverwerking.
De video is voorzien van een klein boekje met
toelichtingen op verschillende dramatische
situaties uit de video. Het programma duurt 20
minuten en bevat alle thema’s die een rol spelen
bij pogingen om te stoppen met roken. Onderwerpen
als het gebrek aan sociale steun,
persoonlijke effectiviteit om weerstand te bieden
aan tegenwerking en het reageren op ‘smoesjes’
komen uitgebreid aan bod. Het verhaal speelt
zich af in een jong gezin.
De videoband maakt deel uit van een benadering
voor deze groep die nog ontwikkeld wordt en
waarvan ook Advies op Maat deel uitmaakt.

19
Quit & Win
in
Quit & Win is een internationaal stoppen-metroken-project
waaraan dit jaar zo’n 70 landen
deelnamen. Het is een combinatie tussen een
oproep om te stoppen met roken en de kans op
een prijs voor degenen die het niet-roken
gedurende de maand mei volhouden. Op 31 mei,
Wereld Niet-roken Dag, worden de prijswinnaars
bekend gemaakt. Voor Nederland organiseerde
Stivoro een pilot in de provincie Utrecht met als
doel te kijken of het concept in Nederland
aanslaat, met name bij de lagere welstandsgroepen.
In onderzoek naar Quit & Win in
Finland waren hiervoor aanwijzingen gevonden.
In samenwerking met de regionale radiozender
Radio M, is aandacht voor de actie gevraagd.
Werving van deelnemers vond plaats in april via
een flyer, huis-aan-huis verspreid in een krant
van Radio M, en via promo’s op de radio. In de
maand mei was er ondersteuning bij het stoppen
in een radioprogramma en werd de deelnemers
de gelegenheid geboden een ‘Advies op Maat’
aan te vragen of contact te zoeken voor ondersteuning
met de infolijn. Naast drie nationale
prijzen, was er een internationale loterij met een
prijs van $10.000. De niet-prijswinnaars ontvingen
een speld (gebroken sigaret) als beloning en
als stimulans om vol te houden.
Uit onderzoek na afloop bleek dat 10% van de
doelgroep de actie kende. In totaal waren er 340
deelnemers. Analyses van het begeleidend
Beelden uit het docudrama ‘Uitgerookt’
onderzoek moeten duidelijk maken of de pilot in
Nederland een vervolg zal krijgen.
Activiteiten in de gezondheidszorg
Dit jaar is de ontwikkeling van de protocollen
voor de Minimale Interventiestrategie Stoppen
met roken (MIS) voor de intra- en extramurale
gezondheidszorg voortgezet. De ontwikkeling
van de ‘MIS voor de Cardiologie-afdeling’ (C-
MIS) is in een vergevorderd stadium. De
rapportage van de pilot zal begin 1999 worden
afgerond. In 1999 staat ook de landelijke
implementatie gepland. De ervaringen met de C-
MIS zullen model staan voor interventiestrategieën
voor COPD-patiënten, zwangeren,
diabetes-, KNO- en kankerpatiënten.
Het onderzoek dat Stivoro heeft voorbereid
samen met de Nederlandse Maatschappij ter
bevordering van de Tandheelkunde (NMT) werd
dit jaar afgerond. Uit dit onderzoek blijkt dat
tandartsen gemotiveerd zijn voorlichting te geven
over stoppen met roken, vooral als bij patiënten
de kwalijke gevolgen van het roken zichtbaar zijn
in de mond. Voor patiënten van de tandarts
brengt dit voordelen met zich mee; behalve
gezondheidswinst ook minder kostbare behandelingen
aan het gebit.
Op basis van het onderzoek zal worden nage-

20
gaan welke ondersteuning het beste kan worden
geboden aan tandartsen en mondhygiënisten.
Bescherming niet-rokers
De activiteiten van Stivoro om rookoverlast te
voorkomen zijn gericht op openbare gebouwen,
de horeca, het bedrijfsleven en de thuissituatie.
In 1998 is veel aandacht besteed aan een
project om het gedwongen meeroken door jonge
kinderen te beperken.
Openbare gebouwen
In oktober kwam er een wijziging in de regelgeving
voor het roken in openbare gebouwen die
onder de Tabakswet vallen. In deze openbare
gebouwen is roken niet toegestaan in ruimten die
toegankelijk zijn voor het publiek zoals wachtruimten,
gangen, liften, vergaderzalen, kantines
en recreatieruimten. Tot oktober van het jaar kon
in beperkte mate afgeweken worden van het
rookverbod. In kantines, wachtruimten en
recreatieruimten kon in éénderde deel van de
oppervlakte of éénderde deel van de openingstijd
het roken worden toegestaan. Bij de aanwezigheid
van twee kantines, wachtruimten of
recreatieruimten op een verdieping mocht het
roken in de kleinste van deze ruimten toegestaan
worden.
Over deze uitzonderingen kwamen bij Stivoro en
het ministerie van VWS veel klachten binnen;
voor beheerders van openbare gebouwen bleek
het onduidelijk te zijn hoe ze de uitzonderingen
moesten hanteren en veel bezoekers klaagden
over rookoverlast. Daarom zijn de uitzonderingen
van het rookverbod voor een gedeelte van de
ruimte of van de openingstijd door de overheid
opgeheven, via een Algemene Maatregel van
Bestuur.
Horeca
Dit jaar was Stivoro aanwezig op de Horecava in
de RAI te Amsterdam, op de BBB te Maastricht
en op de Horesca in Zuidlaren. Daar werden de
bezoekende horeca-ondernemers gestimuleerd
in hun zaak een gedeelte voor niet-rokers te
creëren. Dit gebeurde met gegevens over wat de
klant in de horeca wil. Uit NIPO-onderzoek blijkt
namelijk dat de helft van de horecabezoekers de
voorkeur heeft voor een tafel in het niet-roken
gedeelte. Ook werd tips gegeven om zo’n nietrokengedeelte
in te richten. Ondernemers
konden bordjes en stickers meenemen om een
niet-rokendeel aan te geven.
De Stichting Horeca Onderwijs nam een
redactioneel stuk over roken in haar cursusboek
op. Stivoro leverde de tekst hiervoor aan.

Bedrijven
De Arbeidsinspectie onderzocht bij werkgevers
in hoeverre ondernemingen een rookbeleid
voeren. Uit het onderzoek komt naar voren dat
28% van de bedrijven een rookbeleid ter
bescherming van de gezondheid van de nietrokers
heeft. Dit betreft vooral grotere bedrijven.
Werkgevers die zeggen geen rookbeleid te
hebben, geven daarvoor meestal als reden dat er
bij de werknemers geen behoefte aan is. Het
onderzoek zal over enkele jaren worden herhaald.
Stivoro heeft een reactie gegeven op het
onderzoek en aangedrongen op een snelle
totstandkoming van wetgeving voor roken op het
werk.
Meeroken door jonge kinderen
Eind 1997 startte in samenwerking met het
Landelijk Centrum Ouder- en Kindzorg de
campagne Roken? Niet waar de kleine bij is. De
campagne roept ouders en alle anderen die bij
gezinnen met kleine kinderen op bezoek komen
op om zoveel mogelijk te voorkómen dat
kinderen meeroken. Het doel van de campagne
is om ouders en bezoek te motiveren om in het
belang van kinderen bij voorkeur buiten te roken.
De campagne bestaat uit een traject dat zich
richt op zorgverleners in de ouder- en kindzorg
zoals consultatiebureaumedewerkers, kinderartsen
en KNO-artsen. Daarnaast is er een traject
dat zich direct richt op ouders van jonge
kinderen en hun sociale omgeving. Bewust is er
voor gekozen om eerst de zorgverleners te
motiveren met ouders het meeroken te bespreken
en een aantal maanden later pas de
campagne te starten gericht op de ouders en
het bezoek. Op deze manier kregen de
zorgverleners de gelegenheid zich voor te
bereiden op het geven van voorlichting aan
ouders en verzorgers.
Vanaf oktober 1997 werden zorgverleners in de
ouder- en kindzorg gestimuleerd om voorlichting
aan ouders te geven over het voorkómen van
21

22
stickervel en tafelstandaardje voor de ouders die
bezoekers vragen om niet te roken. Prénatal
plaatst in haar filialen foldermateriaal en
verkoopt een baby T-shirt met de campagne
slogan.
De campagne werd zeer positief ontvangen. Alle
thuiszorgorganisaties bestelden campagnematerialen.
Halverwege 1998 waren alle 250.000
brochures voor de ouders verspreid, evenals
250.000 stickervellen en de 13.000 tafelstandaardjes
voor de ouders.
meeroken door kinderen. Ze ontvingen een
handleiding, een bureaustandaard en brochures
voor de ouders. Artsen en verpleegkundigen van
30 thuiszorgorganisaties zijn in samenwerking
met het Astma Fonds getraind in het geven van
voorlichting.
De campagne ‘Roken? Niet waar de kleine bij is’
heeft de Preffi-prijs 1998 ontvangen. Deze
preventieprijs wordt éénmaal per jaar door een
jury van deskundigen in gezondheidsvoorlichting
en -opvoeding uitgereikt aan preventieprojecten
die uitblinken door een planmatige aanpak,
creativiteit en bewezen effectiviteit. Aan de prijs
is een geldbedrag van ƒ 4.000,- verbonden. Dit
bedrag is besteed aan een attentie voor de
deelnemende thuiszorgorganisaties.
In maart gaf Minister Borst van Volksgezondheid,
Welzijn en Sport het startsein voor het tweede
deel van de campagne. Onder grote belangstelling
van de pers overhandigde ze in een Haags
kinderdagverblijf aan de aanwezige kinderen een
T-shirt met daarop de campagne slogan (zie
pagina 4). In de meeste journaals op TV van die
avond was het voorkómen van het meeroken
door kinderen een item. SBS 6 besteedde er
aandacht aan in haar programma's ‘Actienieuws’
en ‘Hart van Nederland’. Ook radiozenders zoals
radio 1 en radio 2 en regionale radio-omroepen
berichtten over de risico's voor kinderen van het
verblijven in tabaksrook en over de start van de
campagne.
Voor het tweede deel van deze campagne is een
aantal materialen ontwikkeld, waaronder een

Stivoro op Internet
De internetsite van Stivoro is sinds de zomer ’97
on line en werd in het afgelopen jaar 11.000
maal bezocht (zie overzicht bezoekcijfers).
23
Het bezoek is vanaf het najaar sterk toegenomen
tot een gemiddelde van ruim vijftig bezoekers
per dag. Dat aantal is sindsdien niet meer
onder die grens gekomen. Er zijn piekdagen met
een veelvoud. Het aantal bezoekers gedurende
het eerste kwartaal van 1999 was drie maal zo
hoog als in het eerste kwartaal een jaar ervoor.
Maandelijks laten enkele tientallen bezoekers
een bericht in het gastenboek achter.
De site biedt bezoekers informatie over roken die
aansluit bij de Stivoro-voorlichtingscampagnes
via andere media.
Daartoe zijn veel van de bestaande campagnematerialen
inmiddels voor de website geschikt
gemaakt. Een deel daarvan kan nu thuis op een
kleurenprinter net als het originele drukwerk
worden gereproduceerd.
Op de website is ook informatie beschikbaar die
Stivoro (nog) niet als drukwerk uitgeeft en die
niet duidelijk op een specifieke campagne
betrekking heeft, zoals schriftelijke weergaven
van inleidingen (o.a. over nicotine-substitutie),
presentaties en onderzoeksrapportages.
De koppeling van de informatie aan persberichten,
Stivoro Visie en andere achtergrondinfo bij
campagnes, is verder verbeterd. Iedere
campagnestart en perspublikatie wordt nu ook
direct via de Stivoro-website publiek gemaakt en
zo mogelijk voorzien van items speciaal voor het
nieuwe medium.
Enkele voorbeelden van de typische extra's die
dit nieuwe medium biedt t.o.v. de bestaande
media zijn:
• de mogelijkheid om alle reclamefilmpjes te
bekijken (20 stuks inclusief de in voorgaande
jaren uitgezonden spots),
• het zelf direct uitprinten van de ‘Advies op Maat’
vragenlijst,
• de mogelijkheid om teksten snel op
(tref)woorden te doorzoeken en
• de adressen van alle lokale stop-met-roken
adressen.
Bij de start van de jeugdcampagne ‘... maar ik
rook niet’ is een geheel aparte site onder de
naam ‘www.macroni.nl’ ingericht, met daarop de
vijf reclamefilmpjes en andere items. Deze
website is nog het beste te beschouwen als een
online-magazine. Deze site werd in het laatste
kwartaal ongeveer 1000 maal bezocht.
Overzicht aantallen bezoekers Stivoro-site:
gemiddeld
totaal per dag
januari-maart 2.147 24
april-juni 2.193 24
juli-september 1.711 18
oktober-december 4.901 52
Totaal 1998 10.955 30

24
Niet-rokersvereniging CAN
Bij de Nederlandse Niet-rokersvereniging
CAN dreunde de Europese overeenkomst van
eind 1997 inzake de terugdringing van tabaksreclame
het hele jaar na. Verder was de CAN het
jaar druk doende met het reageren op de vele
duidelijke voorbeelden van de pro-roken cultuur
in alle geledingen van de samenleving, met
inbegrip van de vele gevallen van niet naleving
van de Tabakswet. Middelen daarbij waren de
verenigingskrant ‘Opgelucht’ maar ook ingezonden
brieven, interviews, en andere optredens in
de media.
Het jaar zal de CAN verder bijblijven als het jaar
waarin roken door de chauffeur in het openbaar
vervoer werd aangepakt. Er werden maar liefst
drie zaken gewonnen op verschillende podia. De
meeste aandacht daarbij trok de zaak van CANlid
Ans Kleine-Mahieu voor het televisieprogramma
De Rijdende Rechter.
In 1998 betrad de CAN ook het Internet-tijdperk
met de informatieve en geheel vernieuwde
website www.antenna.nl/nietrokers. Het communicatiemiddel
e-mail werd volop ingezet. De CAN
bestaat in 1999 25 jaar en viert dat met een
groot openbaar feest in het Pinksterweekend.

Wetenschappelijke activiteiten
In 1998 besteedde Stivoro ruim ƒ 600.000 aan
onderzoek. Naast de jaarlijkse landelijke NIPOenquêtes
naar rookgedrag van volwassenen en
jongeren, is dit geld besteed aan pilotstudies om
nieuwe veelbelovende niet-roken interventies op
kleine schaal uit te testen, aan pretest-onderzoek
om nieuwe campagne-uitingen af te
stemmen op kenmerken van de doelgroep, en
aan onderzoek om na te gaan of de uitgevoerde
campagnes voldoen aan de voorwaarden voor
effectieve voorlichting. Dergelijke voorwaarden
zijn bijvoorbeeld voldoende blootstelling aan de
voorlichtingsboodschap, begrip van de boodschap,
een positieve beoordeling van de
campagne door de doelgroep en attitudeverandering.
Bij één van de campagnes werd
ook gekeken naar gedragsverandering. Het
onderzoek werd uitgevoerd door verschillende
gespecialiseerde marktonderzoeksbureaus.
Tot slot werd op kleine schaal geïnvesteerd in
meer fundamenteel wetenschappelijk onderzoek
op het gebied van stoppen met roken, uitgevoerd
door universiteiten.
Pilotstudies
Er werden dit jaar twee pilotstudies uitgevoerd.
De eerste betrof een klassikale niet-rokenafspraak
voor de brugklas van het voortgezet
onderwijs. Onder de naam ‘Mission Incredible’
werd dit beloningsprogramma uitgevoerd op een
scholengemeenschap in de regio Nijmegen.
Door middel van schriftelijke enquêtes bij
leerlingen, docenten en ouders is nagegaan of
dit programma op de school aansloeg en of het
in voldoende mate is afgestemd op het niveau
van eersteklassers. Dit bleek het geval. Inmiddels
is op basis van de onderzoeksresultaten, in
samenwerking met het Trimbos-instituut, een
nieuwe versie ontwikkeld van de klassikale nietroken
afspraak (‘Operatie Tegengif’). Deze wordt
door TNO-Preventie en Gezondheid uitgetest in
een grootschaliger onderzoeksopzet, waarbij
scholen op toevalsbasis worden toegewezen aan
interventie- of controlecondities.
Een tweede pilotstudie betrof het programma
‘Quit & Win’. Dit is een individuele niet-roken
afspraak voor rokers ouder dan 18 jaar. Door
een maand niet te roken maakt men kans op een
prijs, die in internationaal verband wordt verloot.
De pilot werd uitgevoerd in de provincie Utrecht.
Een belangrijke bevinding was dat Quit & Win
een geschikte manier is om rokers met een lage
sociaal-economische status te bereiken.
Pretests
In opdracht van Stivoro hebben enkele
onderzoeksbureaus pretests uitgevoerd van
onder meer de nieuwe jeugdcampagne ‘...maar
ik rook niet’, en van een wetenschappelijke
vragenlijst die voor het ESFA project is ontwikkeld
door de Universiteit van Maastricht.
Een marktonderzoekbureau verichtte een
evaluatie van het ‘Advies op Maat’ dat sinds
begin 1998 landelijk verspreid wordt. Op basis
van dit onderzoek is een verbeterde versie
ontwikkeld. Deze wordt in de stoppen-met-roken
campagne van 1999 ingezet.
De campagne ‘Roken? Niet waar de kleine bij is’,
gericht op ouders van jonge kinderen (via
consultatiebureau-artsen en -verpleegkundigen)
werd op twee manieren geëvalueerd. Ten eerste
met representatieve steekproeven van ouders
van jonge kinderen die werden verzameld via de
NIPO enquêtes naar rookgedrag van Nederlanders.
Door vergelijking van gegevens uit 1996
met 1998 kon worden vastgesteld dat het roken
in aanwezigheid van het kind significant daalde,
maar dat de doelstelling om de blootstelling van
jonge kinderen aan tabaksrook substantieel te
verminderen nog niet is gehaald. Ten tweede
werd in een apart onderzoek nagegaan in welke
Wetenschappelijke activiteiten
25

26
mate en op welke wijze consultatiebureaus met
het programma werken. Op basis van dit
onderzoek wordt de interventie bijgesteld.
Continu tracking onderzoek
De jeugdcampagne ‘...maar ik rook niet’ werd
intensief met onderzoek begeleid. Het NIPO
hield in opdracht van Stivoro nauwgezet de
vinger aan de pols van deze nieuwe campagne.
Dit gebeurde in de vorm van een zogenaamd
‘continu tracking onderzoek’ , waarbij iedere
week 150 jongeren uit de doelgroep (12 t/m 16
jarigen) werden ondervraagd. Enquêteurs namen
vraaggesprekken af bij jongeren thuis, waarbij de
filmpjes van de campagne op een draagbare PC
werden vertoond. In totaal namen ruim 1500
jongeren aan dit onderzoek deel.
Naast dit ‘tracking onderzoek’, dat vooral tot doel
heeft om na te gaan of aan voorwaarden voor
effectieve voorlichting wordt voldaan (vinden de
jongeren de spotjes leuk? begrijpen ze de
boodschap?, etc), vonden een vóór- en een
námeting plaats om de effecten van deze
campagne te onderzoeken.
Fundamenteel onderzoek
Op het gebied van wetenschappelijk onderzoek
is een studie uitgevoerd in samenwerking met de
Universiteit van Maastricht en de Universiteit van
Leiden om na te gaan of mannen en vrouwen
verschillen met betrekking tot psychologische
determinanten van stoppen met roken. Daaruit
kwam niet naar voren dat er sprake is van
aanmerkelijke verschillen.
the future' die op 23 en 24 november in Parijs
werd gehouden. Aanleiding was het gegeven dat
in veel Europese landen het tabaksgebruik door
vrouwen nog steeds toeneemt.
Stivoro was mede-sponsor van de door het
ENSP (Europese Netwerk voor de Preventie van
Roken) wetenschappelijke conferentie ‘Tobacco
and Women. Understanding the past, changing

Overige activiteiten
Medische Alliantie tegen het Roken
De Medische Alliantie tegen het Roken heeft ook
dit jaar weer vele en diverse activiteiten verricht.
De verpleegkundigen van de Medische Alliantie
zijn op drie fronten actief geweest.
- Aan de Nederlandse Vereniging van CARA
verpleegkundigen is inhoudelijke ondersteuning
gegeven bij het ontwikkelen van een ‘Statement
over Roken’ voor CARA verpleegkundigen
- Met de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrische
Verpleegkunde is een artikel geschreven
onder de titel ‘Roken in de psychiatrie: een
brandende kwestie?’ Het artikel is opgenomen in
het verenigingsorgaan.
- In een inrichting voor verstandelijk gehandicapten
is gestart met een aangepaste MIS (Minimale
Interventiestrategie Stoppen met roken) om
verstandelijk gehandicapten gezamenlijk met
hun begeleiders te ondersteunen bij het stoppen
met roken.
In mei werd de richtlijn voor beperking van
tabaksreclame met een grote meerderheid in het
EU-parlement aanvaard. Het stemgedrag van de
Nederlandse Europarlementariërs was: 20 vóór
en 11 tegen. De Medische Alliantie heeft naar
vermogen bijgedragen aan de lobby in Brussel
en Straatsburg. Onder meer werd een grote
advertentie met steunbetuiging van meer van
100 Nederlandse medische hoogleraren in NRC-
Handelsblad, de Volkskrant en Trouw geplaatst.
De plannen om het rookgedrag van medische,
tandheelkundige en verpleegkundige studenten
te inventariseren vanaf de aanvang van de
opleiding tot en met het afstuderen werden
verder uitgewerkt. Het verslag van het onderzoek
van de Nederlandse Maatschappij Tandheelkunde
(NMT) en Stivoro naar het rookgedrag van
tandartsen werd medio dit jaar afgerond. Het
percentage rokende tandartsen (27%) wijkt niet
noemenswaardig af van dat van artsen.
Op ons verzoek werd dit jaar door de KNMG
besloten het jaarlijks congres rookvrij te maken.
De onlangs opgerichte Nederlandse Vereniging
voor Medische Oncologie is de 49ste medische
vereniging die liet weten de Medische Alliantie
tegen het Roken te steunen.
Het Uitvoerend Comité werd uitgebreid. In de
tweede helft van het jaar verwelkomden wij
Dorien van Berkel, assistent Cardiologie (AZR,
Rotterdam), Sjef Boesten, huisarts te Mill en Bob
Sybesma, internist/hematoloog in het Albert
Schweitzer Ziekenhuis in Dordrecht. Hélène
Klerken-Cox, projectleider niet-rokenvoorlichting
volwassenen van Stivoro volgde Ben Baan op als
secretaris van de Alliantie.
Stivoro o Visie
isie
De derde jaargang van Stivoro Visie, het
huisorgaan van Stivoro, bevatte onder andere
interviews met drs. M.J. van Iwaarden (ministerie
van VWS), prof. dr. L.J. Gunning-Schepers
(Universiteit van Amsterdam), prof. dr. D.S.
Postma (Universiteit van Groningen) en prof. drs.
E.W. Roscam Abbing (NSPH).
Het kwartaalblad verschijnt niet alleen in een
gedrukte versie (oplage 800 exemplaren), maar
sinds deze jaargang ook in een elektronische
versie op Internet.
Overige activiteiten
27

Voorlichtingsmaterialen in cijfers
28
In de loop van het jaar kwamen ruim 68.000
verzoeken om toezending van materiaal binnen,
een stijging van 25% ten opzichte van 1997.
Ruim 60% van de bestellingen komt via één van
de telefonische informatielijnen. Vorig jaar was
dat 36%. Vooral de stoppen-met-roken lijn voor
volwassenen leverde een grote stijging in de
vraag (52% tegen vorig jaar 36%). Langs dit
kanaal kwamen bijna 35.000 bestellingen binnen.
Naast de materialen die op bestelling worden
verzonden verspreidt Stivoro grote aantallen
materiaal via intermediairs zoals huisartsen,
apothekers, grote bedrijven en scholen.
Totaal aantal verzoeken om materiaal (1998)
kaartjes jeugd 18,9% 12.868
kaartjes volwassenen 6,3% 4.314
0900 jeugd 8,3% 5.624
0900 volwassenen 51,0% 34.775
via secretariaat 15,5% 10.575
Totaal 100% 68.156
Top op drie meest gevraagde materialen
Jeugdvoorlichting:
1. Rook-niet-sjek ..................................... 69.000
2. Magazine ‘Roken. Waarom zou je?’ .... 53.000
3. Sticker ‘banderol’ ................................ 50.000
Volwassenenvoorlichting:
1. Verboden te roken (sticker) ................. 82.000
2. Stoppen met roken (folder) ................. 47.000
3. Zelfhulpgids (huisartsenversie) ........... 11.000
Passief roken:
1. Zuigelingenfolder .............................. 151.000
2. Zuigelingensticker ............................. 114.000
3. Stickervel, niet roken aub .................... 22.000
Risicogroepen:
1. Folder voor moeder en baby ............... 44.000
2. Folder voor hartpatiënten .................... 20.000
3. Brochure allochtonen .......................... 11.000

Roken in Nederland
Dit jaarverslag bevat actuele cijfers over de
rookgewoonten in Nederland. Deze cijfers komen
uit twee NIPO-onderzoeken, die sinds 1978
jaarlijks in opdracht van Stivoro worden verricht.
Eén onderzoek richt zich vooral op volwassenen.
Hiertoe werden in dit jaar 20.688 personen
ondervraagd, van 15 jaar en ouder. Als onderzoeksmethode
worden gezinsenquêtes gebruikt.
De vraag over het roken luidt: ‘Rookt u (wel
eens) of rookt u helemaal niet?’
Het andere NIPO-onderzoek is alleen op
jeugdigen gericht. Daartoe ondervroeg het NIPO
5.243 jongeren van 10 tot 19 jaar. Doordat deze
via straatinterviews in en rond scholen, buiten de
aanwezigheid van volwassenen, worden
ondervraagd, geeft dit onderzoek een beter
beeld van het werkelijke rookgedrag van
jongeren. Ook de vraag over het roken is beter
afgestemd op de situatie van jongeren. Deze
luidt: ‘Heb je in de afgelopen vier weken gerookt?’
In vorige jaarverslagen schreven we al dat de
onderzoeksmethode voor deze leeftijdsgroep
hogere percentages rokers te zien geeft dan de
ondervraging in het gezin (vergelijk tabel 2 met
tabel 1).
Rookgewoonten
Het percentage rokers onder volwassenen (15
jaar en ouder) is ten opzicht van vorig jaar
vrijwel gelijk gebleven.
7
Tabel 1. Roken in Nederland 1958 - 1998: Percentage rokers per leeftijdsgroep naar geslacht
15-19
jr* 20-34
jr
35-49
jr
50-
64 jr
65+
Totaal 15-65+
M
%
V
%
M
%
V
%
M
%
V
%
M
%
V
%
M
%
V
%
M
%
V
%
Totaal
%
1958
- - 91
46
91
32
89
18
88
5 90
29
60
1963
-8 -7 79 8 48 5 805
368
821
26 0 736
33 882
32
50 7
1967
55 57 77 57 87 48 88 27 84 13 75 42 69
1970
56 58 78 58 79 47 78 29 76 12 76 40 53
1975
40 41 66 54 64 48 66 28 62 1 62 44 53
1980
37 30 59 48 50 39 51 28 51 13 1 57 36 41
1981
28 37 45 45 54 36 55 27 53 13 41 33 47
1982
13 28 46 48 40 39 47 25 41 12 44 35 30
1983
27 24 48 44 58 36 49 29 43 13 44 33 49
1984
12 23 46 44 48 39 47 29 42 13 43 34 39
1985
22 22 46 45 46 37 45 29 41 12 42 34 38
1986
21 22 41 42 47 37 44 21 49 12 41 33 37
1987
29 29 49 48 41 34 49 35 35 1 47 39 33
1988
17 10 37 35 42 35 37 26 34 13 1 36 29 33
1989
11 21 31 38 43 36 31 29 34 12 39 21 35
1990
22 29 49 37 43 37 40 28 33 13 38 30 34
1991
23 11 38 37 43 38 40 28 32 14 38 31 34
1992
24 20 30 35 40 35 48 27 30 13 37 30 33
1993
24 22 47 33 40 35 36 27 39 13 36 39 33
1994
25 21 32 36 43 38 38 27 22 14 39 21 35
1995
26 23 43 36 43 39 38 28 32 15 39 32 35
1996
26 25 49 34 41 37 35 27 38 14 37 30 33
1997
28 25 30 32 41 37 38 29 28 15 37 30 34
1998
2 2 4 3 4 3 3 2 2 1 3 3 3
Bron: Stichting Volksgezondheid en Roken: NIPO-enquêtes naar roken onder volwassenen, 1979-1998; Gadourek, "Riskante
gewoonten" (1958); NOP- & TON-enquêtes (1963-1975).Deze gegevens zijn sinds 1980 gebaseerd op steekproeven van N=10 à 20.000
* De in deze tabel vermelde percentages voor 15-19 jarigen verschillen met die in tabel 2 wegens een verschil in onderzoekmethodiek.
Zie voor een toelichting het jaarverslag 1992.
Roken in Nederland

8
100
Grafiek 1: Rokers in procenten 1958-1998
15 jaar en ouder, naar geslacht
mannen
80
60
40
vrouwen
20
0
'60
'70
'80
'90
'98
Tabel 2. Roken in Nederland 1982-1998: Jongeren 10-19 jaar*
Percentage regelmatige rokers per leeftijdsgroep en geslacht
1982
1985
1990
1992
1995
1996
1997
1998
M
%
V
%
M
%
V
%
M
%
V
%
M
%
V
%
M
%
V
%
M
%
V
%
M
%
V
%
M
%
V
%
10-12 jaar
13-14 jaar
10-14 jaar
6
21
13
4
22
12
7
22
13
3
24
13
2
15
8
2
12
6
3
22
11
2
17
8
4
23
12
5
26
13
5
25
14
3
26
12
7
18
12
4
25
12
5
24
13
2
24
10
15-16 jaar
17-19 jaar
15-19 jaar
40
52
47
46
42
44
43
48
46
45
48
47
47
54
52
42
47
45
41
50
46
45
49
47
43
48
46
41
46
44
10-19 jaar
31
27
29
30
33
29
30
29
29
29
M+V 10-14
M+V 15-19
M+V 10-19
12
13
7 9
46
29
13
46
29
13
48
31
12
47
29
12
45
29
Bron: Stichting Volksgezondheid en Roken: NIPO-enquêtes naar roken onder de jeugd.
Sinds 1992 gebaseerd op steekproeven van N=5000.
* Zie ook voetnoot bij tabel 1

9
%
Grafiek 2: Rokers naar leeftijd
jongeren
60
40
17-19 jaar
15-16 jaar
20
13-14 jaar
10-12 jaar
0
'82
'85
'90
'95
'98
In 1997 rookte 33,7%, in 1998 was het 33,4%.
Het verschil is niet significant. Door afronding
naar gehele getallen komt het percentage rokers
voor 1998 echter wel één procentpunt hoger uit
dan het voorafgaande jaar (tabel 1).
Het percentage rokende jongeren (10-19 jaar) is
ook ongewijzigd in vergelijking met vorig jaar,
namelijk nog steeds 29%. Grafiek 2 geeft een
overzicht van het percentage rokers bij de jeugd
vanaf 1982. Grafiek 3 toont de percentages
rokers, ex-rokers en nooit-rokers in 1997.
Meer gegevens over de rookgewoonten staan in
factsheets, door Stivoro uitgegeven onder de titel
Roken. De harde feiten (apart voor jeugd en
volwassenen).
Sterfte door roken
Jaarlijks berekent Stivoro de totale sterfte in
Nederland die aan roken kan worden toegeschreven.
Hierbij wordt uitgegaan van de
sterfteregistratie door het Centraal Bureau voor
de Statistiek (CBS).
Van vier groepen ziekten is bekend dat ze in
sterke mate toe te schrijven zijn aan roken (zie
tabel 3). Tot 1992 werden hiervoor schattingen
van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO)
gebruikt. Sinds 1993 zijn de schattingen afkomstig
van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid
en Milieuhygiëne (RIVM). 49% van de sterfgevallen
van mensen boven de 20 jaar kan aan het
roken worden toegeschreven.

10
Grafiek 3: Percentage rokers, ex-rokers en nooit-rokers
(15 jaar en ouder)
ex-rokers (15,6%)
rokers (33,7%)
nooit-rokers (50,7%)
Tabel 3. Sterfte door vier aan roken gerelateerde aandoeningen in 1997 (volwassenen 20+)
Totale
sterfte
Sterfte door roken
Mannen
Vrouwen
Mannen
Vrouwen
Longkanker*
CARA
Coronaire hartziekten (CHZ)
Beroerte (CVA)
6.978
4.091
11.068
4.742
1.970
2.259
8.885
7.398
6.032
2.950
3.969
2.156
86%
72%
36%
45%
1.357
1.395
2.127
2.940
68%
62%
26%
40%
Totaal
per geslacht
26.879
19.912
15.107
56%
7.819 39%
Totaal
46.791
22.926 (49%)
* inbegrepen de sterfte aan kanker aan de overige ademhalingsorganen
Bronnen:
RIVM (1997).
Uitgeverij.
CBS (1998).
Volksgezondheid Toekomst Verkenning. De som der delen. Eindredactie: D. Ruwaard & P.G.N. Kramers, Den Haag. Sdu
Overledenen naar doodsoorzaak. 1997 Serie A1: volgens ICD, naar leeftijd en geslacht. Voorburg/Heerlen: CBS.

Uit tabel 3 blijkt dat in 1997 tenminste 22.926
mensen overleden door het roken. Dit aantal
moet als een ondergrens worden beschouwd,
omdat sterfte door een aantal andere vormen van
kanker buiten beschouwing is gelaten. In de
vakliteratuur worden de volgende vormen van
kanker met roken in verband gebracht: kanker
aan de mondholte, de keel, de slokdarm, de
blaas, de alvleesklier en de baarmoederhals.
Ook de sterfte door passief roken is in deze
berekening buiten beschouwing gelaten.
11
Tabaksconsumptie
Tabel 4 en grafiek 4 geven een overzicht van het
totale tabaksverbruik in Nederland, vanaf 1967.
Tabel 5 toont de consumptie per roker tot en met
1998.
X 1 miljard
60
Grafiek 4: Sigaretten en shagverbruik 1967-1998
40
totaal
20
sigaretten
shag
70
75
80
85
70 75 80 85 90 95 98
90
95
98

12
1998
-
in Nederland 1967
en shagverbruik
sigaretten-
Totale
4.
Tabel
1967
1970
1975
1980
1985
1990
1995
1996
1997
1998
sigaretten
miljoen
1
x
16.647
18.675
23.892
22.975
16.289
17.300
17.150
15.425
16.640
16.623
shagjes*
miljoen
1
x
9.056
9.914
13.085
13.935
17.855
16.587
14.424
13.576
13.670
13.922
totaal
miljoen
1
x
25.703
28.589
36.977
36.910
34.144
33.887
31.574
29.001
30.310
30.545
sigaret.
gerolde
per
gram tabak
1
van
basis
op
berekend
is
Shagverbruik
*
kerftabak.
hoeveelheid
totale
de
van
Percentage
**
Financiën.
van
Ministerie
banderolafgifte
Gegevens
CBS,
Bron:
1967-1998
en ouder)
jaar
(15
roker
per
(sigaretten en shag),
van tabak
consumptie
De
5.
Tabel
1967
1970
1975
1980
1985
1990
1995
1996
1997
1998
Bevolking
en
jaar
15
ouder
miljoen)
(x
9,1
9,5
10,2
11,0
11,7
12,2
12,6
12,7
12,9
12,8
Consumptie
sigaretten
shag
en
miljard)
(x
25,7
28,5
36,9
36,9
34,1
33,9
31,6
29,0
30,3
30,5
aantal
Totaal
rokers
miljoen)
(x
5,47
5,57
5,44
4,75
4,51
4,15
4,31
4,40
4,13
4,15
Gemiddelde
consumptie
roker
per
jaar
per
4.698
5.117
6.783
7.768
7.561
8.169
7.331
6.590
7.119
7.359
Gemiddelde
consumptie
per
roker
per
dag
12,9
14,0
18,6
21,3
20,7
22,4
20,1
18,1
19,5
20,2
bevolking;
Maandstatistiek
CBS,
Roken;
en
Volksgezondheid
Stichting
Bronnen:
dienstverlening
en
handel
binnenlandse
Maandstatistiek
CBS,
importeurs
en
fabrikanten
aan
banderollen
de
volgens
die
tabaksproducten
hoeveelheden
de
op
betrekking
hebben
gegevens
Deze
N.B.
De
smokkel.
exclusief
maar
grensverkopen,
inclusief
stuks,
miljarden
in
(1967-1998)
verbruik
binnenlands
voor
gekomen
zijn
beschikbaar
basis
op
berekend
is
Shagverbruik
periode.
genoemde
de
in
consumptie
werkelijke
de
van
afwijken
daarom enigszins
kunnen
uitkomsten
sigaret.
gerolde
per
gram tabak
1
van

Financiën
32
Baten
De baten bestonden in 1998 uit (in guldens):
Bijdragen van de moederorganisaties en ministerie van VWS
Nederlandse Kankerbestrijding/Koningin Wilhelmina Fonds 450.000
Nederlands Astma Fonds 450.000
Nederlandse Hartstichting 450.000
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport 450.000
1.800.000
Subsidie ZON/Praeventiefonds 3.000.000
Subsidie ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
structurele subsidie campagnes 3.000.000
Subsidie ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
voor 06-verslavingslijnen 250.000
Incidentele subsidie ten behoeve van info- en advieslijn 150.000
Doelsubsidies ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport 200.000
Doelsubsidie ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen
voor Rookvrije School 305.623
Doelsubsidies Europese Unie (ESFA, Smokefree Class Competition) 105.335
Interest en overige baten 95.251
Totale baten 8.906.209

Lasten
33
De lasten over 1998 bedroegen (in guldens):
Meerjarenprogramma
Jeugdcampagne 2.937.374
Volwassenencampagne 1.873.143
Ondersteunende activiteiten
NIPO onderzoek 313.998
Instandhouding basismateriaal 99.749
Inhaken op actualiteiten 475.574
Begeleidend en overig onderzoek 307.469
Overige projecten
06-verslavingslijnen voor informatie en advies 400.393
ESFA-project 101.590
De Rookvrije School 305.637
Kosten van de organisatie en eigen projecten
Personeel 1.436.887
Huisvesting 225.430
Organisatie- en bestuurskosten 15.334
Kantoorkosten 159.841
Administratie en accountant 75.004
Afschrijvingskosten inventaris 42.603
Documentatie 22.849
Eigen projecten 40.200
4.810.517
1.196.790
807.620
2.018.148
Totale lasten 8.833.075
Tevens is een buitengewone last van ƒ 290.056 ten laste van dit boekjaar gekomen.
Accountantsverklaring
De jaarrekening 1998 met daarbij de goedkeurende verklaring van PricewaterhouseCoopers ligt ter
inzage op het kantoor van Stivoro.
Financiën

Stivoro
is een initiatief van:
Astma
Fonds
Stichting Volksgezondheid en Roken
(Stivoro)
Johan van Oldenbarneveltlaan 9
2582 NE DEN HAAG
Postbus 84370
2508 AJ Den Haag
Telefoon: 070 352 25 54
Fax 070: 354 48 29
E-mail: stivoro@stivoro.nl
Internet: www.stivoro.nl