Jaarverslag 2009 - St. Elisabeth Ziekenhuis
Jaarverslag 2009 - St. Elisabeth Ziekenhuis
Jaarverslag 2009 - St. Elisabeth Ziekenhuis
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Cliëntenraad<br />
J A A R V E R S L A G 2 0 0 9<br />
<strong>St</strong>. <strong>Elisabeth</strong> <strong>Ziekenhuis</strong> Tilburg | Postbus 90151 | 5000 LC Tilburg | Hilvarenbeekseweg 60 | T (013) 539 80 34 | F (013) 535 25 15 | www.elisabeth.nl<br />
E L I S A B E T H T O P Z O R G | Z E K E R V O O R U
<strong>Jaarverslag</strong> Cliëntenraad<br />
<strong>2009</strong>
VOORWOORD<br />
De Cliëntenraad van het <strong>St</strong>. <strong>Elisabeth</strong> ziekenhuis geeft in dit jaarverslag inzicht in zijn<br />
activiteiten van <strong>2009</strong>.<br />
Het jaar <strong>2009</strong> is wederom een druk jaar geweest voor de raad. De Cliëntenraad bestaat<br />
ruim tien jaar en het is goed merkbaar dat bij de leden van de raad ruime ervaring is<br />
opgebouwd. De visie die een aantal jaren geleden is vastgesteld biedt aan de raad een<br />
stevig houvast bij het uitvoeren van zijn taken. De Cliëntenraad heeft een routine<br />
opgebouwd in het bespreken van tal van onderwerpen met verschillende geledingen in<br />
het ziekenhuis.<br />
De relatie tussen Cliëntenraad en de verschillende gesprekspartners van het ziekenhuis is<br />
over het algemeen bijzonder goed. De raad is uitgegroeid tot een serieuze gesprekspartner.<br />
De Cliëntenraad heeft in de tien jaren van zijn bestaan een duidelijke en stevige positie<br />
verworven in het <strong>St</strong>. <strong>Elisabeth</strong> ziekenhuis. Dankzij de goede verstandhouding met o.a. de<br />
Raad van Bestuur, de zorggroepmanagers en het Bestuur van de Vereniging Medische<br />
<strong>St</strong>af heeft de Cliëntenraad zijn werkzaamheden goed kunnen uitvoeren.<br />
U kunt in dit jaarverslag lezen welke activiteiten de raad in <strong>2009</strong> heeft uitgevoerd, te<br />
beginnen met de aandachtspunten die we ons voor <strong>2009</strong> gesteld hadden en eindigend<br />
met voorgenomen aandachtspunten voor 2010.<br />
In augustus hebben we afscheid genomen van Piet Verschure die zes jaar lid is geweest<br />
van de Cliëntenraad. Hij was de filosoof die jarenlang de statements heeft gemaakt voor<br />
het jaarverslag. Ik dank hem voor zijn grote inzet.<br />
Bijzonder veel energie is dit jaar gestoken in het behoud van de Huisartsenpost in het<br />
ziekenhuis. Op de open brief in de krant is veel reactie gekomen. Gemeentebestuurders<br />
uit de omringende gemeenten zijn benaderd en ook zij hebben getracht de<br />
huisartsenpost te behouden. Ondanks al deze inspanningen is er geen huisartsenpost<br />
meer in het ziekenhuis. Maar… de Cliëntenraad houdt dit onderwerp op de agenda.<br />
Mocht u bij het lezen van dit jaarverslag vragen of suggesties hebben, dan kunt u te<br />
allen tijde contact met ons opnemen. Aan het einde van dit jaarverslag en via de website<br />
van het ziekenhuis vindt u ons contactadres.<br />
Met vriendelijke groet<br />
namens de Cliëntenraad,<br />
Corine Huijbregts-van Alphen (voorzitter)<br />
2
INHOUD JAARVERSLAG <strong>2009</strong><br />
1. Inleiding<br />
2. Voorgenomen aandachtspunten <strong>2009</strong><br />
3. Behandelde onderwerpen in de Cliëntenraad<br />
4. Overleg met Raad van Bestuur<br />
5. Adviezen aan Raad van Bestuur<br />
6. Contacten met andere geledingen in het ziekenhuis<br />
7. <strong>Ziekenhuis</strong>aangelegenheden waar de Cliëntenraad bij betrokken is<br />
8. Column in Monitor<br />
9. Voorgenomen aandachtspunten 2010<br />
10. Samenstelling Cliëntenraad per 31 december <strong>2009</strong><br />
11. Informatie over en contactadres van de Cliëntenraad<br />
3
1. INLEIDING<br />
De Cliëntenraad zorgt ervoor dat de cliënt centraal staat<br />
De Cliëntenraad heeft tot wettelijke taak, binnen het kader van de doelstelling van het<br />
ziekenhuis, de gemeenschappelijke belangen te behartigen van de cliënt. De<br />
Cliëntenraad maakt daartoe de instelling bewust van het cliëntenperspectief. Onder<br />
cliënten wordt verstaan: patiënten in behandeling, ex-patiënten, potentiële nieuwe<br />
patiënten, wettelijke vertegenwoordigers van patiënten, partners en directe familieleden<br />
van patiënten.<br />
Aan de wettelijke taak die is vastgelegd in de Wet Medezeggenschap Cliënten<br />
Zorginstellingen (WMCZ) ligt volgens de Cliëntenraad van het <strong>Elisabeth</strong> <strong>Ziekenhuis</strong> de<br />
visie ten grondslag dat:<br />
o<br />
o<br />
o<br />
iedere patiënt belang heeft bij optimale zorg. De patiënt voert, waar mogelijk, zelf<br />
de regie en is, waar mogelijk, leidend onderwerp en niet lijdend voorwerp,<br />
het de taak is van het ziekenhuis deze zorg op een kwalitatief hoog niveau te<br />
realiseren en daarbij al het nodige en mogelijke te doen om de eigen<br />
regievorming door de patiënt te kunnen laten realiseren,<br />
de Cliëntenraad vanuit het patiëntenperspectief de Raad van Bestuur adviseert en<br />
stimuleert bij de uitvoering van de zorg en de regievorming, die de patiënt<br />
geboden wordt.<br />
De Cliëntenraad streeft er naar dat deze visie bekend is bij elke werknemer van het <strong>St</strong>.<br />
<strong>Elisabeth</strong> <strong>Ziekenhuis</strong>. De Cliëntenraad is echter ook van mening dat de patiënt/cliënt de<br />
eigen verantwoordelijkheid moet (kunnen) praktiseren (recht op zelfbeschikking,<br />
zelfstandigheid en zelfredzaamheid).<br />
De Raad van Bestuur stelt de Cliëntenraad in de gelegenheid advies uit te brengen over<br />
voorgenomen besluiten zoals bijvoorbeeld betreffende:<br />
1. de gehele of gedeeltelijke opheffing van de instelling, verhuizing of ingrijpende<br />
verbouwing, vervangende nieuwbouw;<br />
2. het benoemen van personen die rechtstreeks de hoogste zeggenschap zullen<br />
uitoefenen bij de leiding van arbeid binnen de instelling; in die zin dat de Cliëntenraad<br />
de gelegenheid heeft zijn mening kenbaar te maken aan de Raad van Toezicht over<br />
de beoogd te benoemen persoon op grond van een kennismakingsgesprek met<br />
betrokkene;<br />
3. de begroting en de jaarrekening;<br />
4. voedingsaangelegenheden van algemene aard;<br />
5. het algemeen beleid op het gebied van veiligheid, gezondheid en hygiëne;<br />
6. de systematische bewaking, beheersing of verbetering van de kwaliteit van de aan de<br />
cliënten verleende zorg;<br />
7. de vaststelling of wijziging van een regeling in zake de behandeling van klachten van<br />
cliënten.<br />
In Menslievende Zorg ….<br />
is de cliënt de hoofdrolspeler<br />
in het zorgproces<br />
4
2. AANDACHTSPUNTEN <strong>2009</strong><br />
De Cliëntenraad heeft zich voor het jaar <strong>2009</strong> de volgende aandachtpunten<br />
voorgenomen. Cursief staat het resultaat vermeld.<br />
<br />
<br />
Zoals het een Cliëntenraad betaamt richten we onze aandacht op het welzijn en het<br />
zich welbevinden van cliënten in ons ziekenhuis. Deze doelstelling is ook te vertalen<br />
in “Menslievende zorg”.<br />
De Cliëntenraad staat achter het project Menslievende Zorg en laat zich daarover<br />
vooral door de zorgmanagers informeren. Een onderzoeker van de Universiteit van<br />
Tilburg heeft de Cliëntenraad medewerking gevraagd in het project. De voorzitter zal<br />
als toehoorder deelnemen aan de projectgroep en een onderzoeker zal een half jaar<br />
toehoorder zijn bij de vergaderingen van de Cliëntenraad. Dat laatste in het kader<br />
van de zorg voor kwetsbare ouderen (80+).<br />
In het bijzonder hebben bejegening, innovaties in het zorgproces en<br />
patiëntenparticipatie (met speciale aandacht voor het exitgesprek) de aandacht.<br />
Bejegening als op zichzelf staand item heeft van de Cliëntenraad minder aandacht<br />
gekregen, omdat dat een onderdeel is van Menslievende Zorg.<br />
Ten aanzien van innovaties in het zorgproces juicht de Cliëntenraad het initiatief tot<br />
“lean thinking”, toe, een proces dat meer inhoudt dan verbeterprojecten. Het is een<br />
duurzaam en klantgericht verbeteren door iedereen en overal. De Cliëntenraad is<br />
daarover uitstekend geïnformeerd door dr. M. Rouppe van der Voort in het kader van<br />
reactief vermogen van het ziekenhuis en door het Bestuur van de Vereniging<br />
Medische <strong>St</strong>af.<br />
Het exitgesprek is in het ziekenhuis op de achtergrond geraakt. De aandacht ligt<br />
meer op de zorg, die de patiënt na ontslag nodig heeft. Toegezegd is dat meer<br />
aandacht aan de exitgesprekken zal worden gegeven, omdat zo’n gesprek ook een<br />
meting kan zijn van cliënttevredenheid<br />
In Menslievende Zorg ….<br />
voelt de cliënt zich thuis<br />
en wordt gehoord<br />
5
3. BEHANDELDE ONDERWERPEN IN DE CLIËNTENRAAD<br />
De Cliëntenraad heeft het afgelopen jaar 12 keer vergaderd.<br />
Hieronder vindt u een overzicht van de onderwerpen die in de Cliëntenraad aan de orde<br />
zijn geweest. Verscheidene onderwerpen zijn ook besproken met de interne geledingen<br />
als de Raad van Bestuur, het Bestuur van de Vereniging Medische <strong>St</strong>af en de Zorggroepmanagers.<br />
Onderwerpen, die het functioneren van de Cliëntenraad betreffen zijn o.a.: het<br />
jaarverslag 2008, voorgenomen aandachtspunten <strong>2009</strong>, jaaragenda, aftreedschema,<br />
werving van en sollicitatiegesprekken met drie nieuwe leden. Toen de drie nieuwe leden<br />
benoemd waren heeft een werkgroep aan het eind van het jaar een studiedag<br />
georganiseerd. De gesprekleider op de studiedag was bij de Landelijk <strong>St</strong>eunpunt<br />
cliëntenRaden (LSR) ingehuurd, ook omdat deze kennis heeft van de (nieuwe) wet<br />
betreffende cliëntenraden. Besloten is ieder jaar een studiedag te houden.<br />
Zoals in het voorwoord is vermeld, heeft de Cliëntenraad veel tijd besteed aan het<br />
behoud van de huisartsenpost. Dat er geen geïntegreerde huisartsenpost mogelijk bleek,<br />
betreurt de Cliëntenraad ten zeerste.<br />
De Cliëntenraad heeft veel tijd uitgetrokken voor de bestudering van het <strong>St</strong>rategisch<br />
Beleidsplan 2010 –2013, omdat dit plan een kader biedt voor toekomstige<br />
beleidsplannen. Na gesprekken met de projectleider en de Raad van Bestuur heeft de<br />
Cliëntenraad een verzwaard positief advies gegeven (zie 5).<br />
Helaas hebben ook nu weer de inspanningen van twee leden van de Cliëntenraad en een<br />
medewerker van het Landelijk Overleg Cliëntenraden (LOC) niet geleid tot een<br />
gestructureerd overleg met de achterban. De Cliëntenraad zal zich na twee pogingen<br />
beraden over de mogelijkheden en de zin van achterbancontact.<br />
De voorzitter en een lid van de raad hebben deelgenomen aan het vertrouwelijk beraad<br />
ten aanzien van leden van de Raad van Toezicht en de Raad van Bestuur.<br />
Overige behandelde onderwerpen:<br />
Verscheidene adviezen (zie 5)<br />
Jaardocument 2008 van het <strong>St</strong>. <strong>Elisabeth</strong> ziekenhuis<br />
Begroting 2010 van het <strong>St</strong>. <strong>Elisabeth</strong> ziekenhuis<br />
<strong>Jaarverslag</strong> 2008 Patiëntenservicebureau<br />
Kaderbrief 2010<br />
Gastvrijheidszorg met sterren<br />
Jaarevaluatie patiëntenparticipatie<br />
Beleid interne autorisatie EPD<br />
<strong>St</strong>rategisch beleidsplan 2010-2013<br />
Evaluatie functioneren van Cliëntenraad<br />
Menslievende Zorg<br />
Contact Zorgbelang Brabant<br />
Elektronisch Patiënten Dossier<br />
6
Het secretariaat van de Cliëntenraad kreeg drie klachten binnen op zijn mailadres. Twee<br />
van die klachten zijn veralgemeniseerd en aan de Raad van Bestuur voorgelegd. De<br />
Cliëntenraad kan niets doen aan individuele klachten van patiënten. De klachten zijn dan<br />
ook doorverwezen naar de klachtenbemiddelaars.<br />
In Menslievende Zorg ….<br />
is de uniciteit van ieder mens<br />
uitgangspunt in onze organisatie<br />
7
4. OVERLEG MET DE RAAD VAN BESTUUR<br />
De voltallige raad heeft vier keer met de Raad van Bestuur overleg gevoerd.<br />
In de formele vergadering met de Raad van Bestuur zijn op een prettige, openhartige en<br />
constructieve wijze vele onderwerpen aan de orde geweest. We noemen enkele:<br />
Adviezen (zie 5)<br />
Fast Track Spoedeisende hulp<br />
Toekomstige parkeergelegenheid<br />
Project Menslievende zorg<br />
Werving leden van Raad van Toezicht<br />
Kaderbrief 2010<br />
Begroting 2010<br />
Plannen ten aanzien van de Hilverhoeve<br />
Beleid Interne autorisatie EPD<br />
Buitenpoli’s<br />
Huisartsenpost<br />
Medicatieveiligheidssysteem Theriak<br />
<strong>St</strong>and van zaken tussen Bernard Verbeeten Instituut en <strong>St</strong>. <strong>Elisabeth</strong> ziekenhuis<br />
ten aanzien van de Gamma Knife<br />
Wijziging klachtenreglement<br />
<strong>St</strong>and van zaken<br />
Elektronisch Patiëntendossier<br />
en Elektronisch Medicatiesysteem<br />
Evaluatie Patiëntenparticipatie<br />
Rapport “<strong>St</strong>eun geven aan verandering”<br />
van de Raad voor Maatschappelijke<br />
ontwikkeling<br />
Veiligheid personeel en agressie<br />
Digitale koppeling tussen Spoedeisende<br />
hulp en IC afdeling<br />
In Menslievende Zorg ….<br />
ontmoeten cliënten aardige mensen<br />
8
5. ADVIEZEN AAN DE RAAD VAN BESTUUR<br />
Over de volgende onderwerpen heeft de Cliëntenraad advies uitgebracht aan de Raad<br />
van Bestuur.<br />
o In januari heeft de Cliëntenraad de Raad van Bestuur geadviseerd nog eens te<br />
kijken naar een passage van de Wijziging klachtenreglement. De Cliëntenraad<br />
werd een rol toebedeeld die zij niet op zich wilde nemen en ook niet kan opnemen<br />
volgens de wet. Nadat de passage veranderd was heeft de Cliëntenraad een<br />
positief advies gegeven<br />
o De Cliëntenraad heeft in juli positief geadviseerd over het voorlopig ontwerp van<br />
de renovatie van de verpleegafdelingen. De Raad van Bestuur is<br />
gecomplimenteerd met het proces dat geleid heeft tot het ontwerp o.a. de<br />
snelkookpansessie waar vertegenwoordigers van diverse geledingen met elkaar<br />
met veel enthousiasme en respect voor elkaars deskundigheid de mogelijkheden<br />
voor ons ziekenhuis bespraken.<br />
Het ontwerp werd erg goed en passend bij de cliënt van deze tijd geacht met<br />
name de grote aandacht voor de privacy. De Cliëntenraad heeft een pleidooi<br />
gehouden voor het behoud van een duidelijk zichtbare en gemakkelijk te bedienen<br />
alarmknop.<br />
o De Cliëntenraad heeft een positief advies gegeven ten aanzien van de benoeming<br />
van de heer drs. M. Visser als lid van de Raad van Bestuur.<br />
o Ten aanzien van het <strong>St</strong>rategisch Beleidsplan 2010-2013 is een positief verzwaard<br />
advies gegeven. De Raad van Bestuur is gecomplimenteerd met het inzetten van<br />
een proces dat geleid heeft tot een groot draagvlak en een cultuuromslag. De<br />
Cliëntenraad constateert dat van de bekende cirkel van Deming Plan en DO zijn<br />
aangegeven en Check en Act ontbreken. De Cliëntenraad ziet graag de volgende<br />
factoren meer expliciet benoemd:<br />
- een goede en op elkaar afgestemde wijze van communicatie binnen een<br />
unit en unit-overstijgend, naar de cliënt en naar alle spelers in de te<br />
optimaliseren interne- en externe ketenzorg,<br />
- inzicht in elkaars werkwijze binnen een unit, unitoverstijgend, naar de<br />
cliënt en naar alle spelers in de te optimaliseren interne- en externe<br />
ketenzorg,<br />
- een goede voor- en nazorg,<br />
- respect en vertrouwen in elkaars deskundigheid,<br />
- een goede en afgestemde deskundigheidsbevordering,<br />
- een goed systeem van (inter-) collegiale toetsing/intervisie,<br />
- helderheid over de rol die de Raad van Bestuur hierbij kan/moet spelen.<br />
o De Cliëntenraad heeft de Raad van Bestuur gevraagd op welk moment de<br />
Cliëntenraad advies kan geven over de begroting 2010. Het bleek dat daar niet in<br />
was voorzien, wat niet zo vreemd is. De afgelopen jaren heeft de Cliëntenraad de<br />
begroting altijd voor kennisgeving aangenomen, omdat de Cliëntenraad zich niet<br />
competent achtte over de inhoudelijke en financiële aspecten te oordelen. Nu de<br />
Cliëntenraad een deskundig penningmeester heeft zal vanaf volgend jaar de<br />
Cliëntenraad meegenomen worden in het financiële adviestraject.<br />
De Cliëntenraad heeft aan de verschillende adviezen toegevoegd dat hij op de hoogte wil<br />
blijven van de uitvoering en resultaten van de plannen om op die manier de<br />
verbeterprocessen te kunnen volgen.<br />
9
6. CONTACTEN MET ANDERE GELEDINGEN IN HET ZIEKENHUIS<br />
De Cliëntenraad heeft naast de formele vergaderingen met de Raad van Bestuur<br />
informeel overleg met diverse geledingen in het ziekenhuis. De diverse gremia bekijken<br />
vaak de zaken vanuit een ander standpunt, zodat de Cliëntenraad een goed oordeel kan<br />
vormen. De Cliëntenraad stelt deze contacten zeer op prijs.<br />
Zorggroepmanagers<br />
Met de zorggroepmanagers heeft de Cliëntenraad drie keer vergaderd.<br />
De volgende onderwerpen zijn onder andere uitgebreid aan de orde geweest:<br />
Menslievende Zorg<br />
Patiëntenparticipatie<br />
“Veiligheid.. een kwestie van keuzes maken” en de vele veiligheidsprojecten<br />
Voorbereiding implementatie medicatieveiligheidsysteem Theriak<br />
Hygiëne en schoonmaak<br />
Ontslag – en exitgesprekken<br />
Vereniging Medische <strong>St</strong>af<br />
In <strong>2009</strong> heeft de Cliëntenraad overleg gevoerd met het Bestuur van de Vereniging<br />
Medische <strong>St</strong>af. Onderwerpen, die aan de orde kwamen zijn:<br />
Pilots Informed Consent<br />
<strong>St</strong>rategisch Beleidsplan 2010-2013<br />
Patiëntenservicebureau<br />
De Cliëntenraad heeft de klachtenbemiddelaars van het PatiëntenServiceBureau<br />
uitgenodigd. Besproken zijn het klachtenbeleid, het klachtendossier en de procedures.<br />
Verpleegkundige Adviesraad<br />
De Cliëntenraad heeft twee keer overleg gevoerd met deze raad, die de belangen van<br />
verpleegkundigen behartigt. Besproken zijn onder andere: de complementaire zorg,<br />
overdracht van de Spoedeisende Hulp naar verpleegafdelingen/IC, veiligheid, ontslag- en<br />
exitgesprekken en rekenvaardigheid verplegend personeel.<br />
Restauratieve voorzieningen<br />
Met de manager restauratieve voorzieningen is gesproken over het project<br />
Gastvrijheidszorg met sterren. Het ziekenhuis heeft een ster verloren. Uitgebreid werd<br />
stilgestaan bij het nut van het project Gastvrijheidszorg met sterren. De uitgebreide<br />
tevredenheidsonderzoeken bij patiënten over het eten en de entourage die er bij hoort<br />
laten zien dat patiënten dik tevreden zijn. En dat is het belangrijkst. De Cliëntenraad<br />
heeft besloten dat zij ook volgend jaar haar medewerking verleent aan Gastvrijheidszorg<br />
met sterren, omdat het meedoen aan het project het ziekenhuis “scherp” houdt.<br />
In Menslievende Zorg ….<br />
zijn sympathie en<br />
empathie basisvoorwaarden<br />
10
7. ZIEKENHUISAANGELEGENHEDEN WAAR DE CLIËNTENRAAD BIJ<br />
BETROKKEN IS<br />
<br />
<br />
De Cliëntenraad is geïnterviewd voor het landelijk project “Gastvrijheidszorg met<br />
sterren” en heeft de afsluitingsbijeenkomst bijgewoond.<br />
Ook is acte de présence gegeven op de inauguratie van prof. dr. B. Berden, het<br />
afscheid van drs. W. van der Meeren en de opening van het <strong>St</strong>iltecentrum<br />
In Menslievende Zorg ….<br />
heeft bejegening een lading;<br />
een diepe betekenis<br />
11
8. COLUMN IN MONITOR<br />
Een ex-lid van de Cliëntenraad schrijft al geruime tijd namens de Cliëntenraad een<br />
column in de Monitor van het ziekenhuis. Een column over ervaringen met als doel de<br />
medewerkers op een enigszins ludieke en prikkelende wijze een spiegel voor te houden.<br />
Ook in <strong>2009</strong> is weer een aantal van deze columns verschenen.<br />
In Menslievende Zorg ….<br />
is het liefste ziekenhuis<br />
een kernwaarde<br />
9. VOORGENOMEN AANDACHTSPUNTEN 2010<br />
De Cliëntenraad heeft zich voor het jaar 2010 de volgende aandachtpunten<br />
voorgenomen:<br />
Zorg voor de kwetsbare ouderen (80+)<br />
<br />
<br />
Patiëntenparticipatie<br />
Tevredenheidsonderzoeken, waaronder die betreffende de renovatie<br />
verpleegafdelingen<br />
12
10. SAMENSTELLING CLIËNTENRAAD PER 31 DECEMBER <strong>2009</strong><br />
De Cliëntenraad is als volgt samengesteld:<br />
Corine Huijbregts-van Alphen<br />
Beitske Feldbrugge-Okhuijsen<br />
Tijn Boom<br />
Christien Reusken-Wijne<br />
Arnold Louët Feisser<br />
William van Aalst<br />
Remko Wildeboer<br />
Dick Schellings<br />
Marie José Hooijen<br />
Karin Beenen<br />
voorzitter<br />
secretaris<br />
penningmeester<br />
lid<br />
lid<br />
lid<br />
lid<br />
lid<br />
lid<br />
lid<br />
11. INFORMATIE OVER EN CONTACTADRES VAN DE CLIËNTENRAAD<br />
Informatie over de Cliëntenraad is te vinden op de website van het <strong>St</strong>. <strong>Elisabeth</strong><br />
<strong>Ziekenhuis</strong> www.elisabeth.nl en in de folder van de Cliëntenraad bij het<br />
Patiëntenservicebureau.<br />
Contact over dit jaarverslag en andere zaken: secretariaat Dr. P.C. de Brouwerlaan 11,<br />
5081SJ Hilvarenbeek, 013-5052282 en e-mail b.feldbrugge@planet.nl<br />
________________<br />
13