de Groote Klok - september 2013 - de Groote Sociëteit Zwolle

De overval (Afrika 2)
Afgelopen januari zaten mijn neef en ik
na een voortreffelijke maaltijd bereid
door onze Bonne, bestaande uit rijst, diverse
groenten en minstens een kilo
versgebakken vis (de grootste vissershaven
van West Afrika ligt op ongeveer 3
kilometer afstand van ons huis) te genieten
van de Afrikaanse nacht. We luisterden
bij een kop Nescafé naar het helse
lawaai van duizenden krekels die met z’n
allen sjirpten in de doodse stilte van de
nacht. De volle maan stond hoog aan de
hemel. En toen, toen begon het mitrailleurvuur.
Zoals elk jaar, logeerde ik in het huis van
mijn neef, die actief is in de ontwikkelingshulp.
Het huis wordt gehuurd inclusief
Bonne en tuinman van een Franse
vrouw, die getrouwd is met een Senegalese
man. Het verhaal van Lady Chatterly’s
lover gaat ook in dit geval voor 100
procent op. Onze huisbazin was getrouwd
met een Fransman, maar ze kon
de verleiding van een jonge tuinman niet
weerstaan. Hij wordt haar minnaar. Er
wordt gescheiden en opnieuw getrouwd.
Het gehuurde huis staat in een plaatsje
van ca 4000 inwoners genaamd Kafoutine,
dat ligt aan de Oceaankust in de
Casamance een streek in het zuiden van
Senegal. Het gebied ligt ingeklemd tussen
het land Gambia (was voorheen een
Engelse kolonie) in het noorden en Guinee-Bissau
(was voorheen een Portugese
kolonie) in het zuiden. Door de ligging
ten zuiden van Gambia heeft dit gedeelte
van Senegal altijd een relatief geïsoleerde
positie ingenomen ten opzichte
van het politieke en economische centrum
rond de hoofdstad Dakar in het
noorden
Al tientallen jaren bestaat er in de Casamance
een soort afscheidingsbeweging.
Men voelt zich meer Diola (de lokale
stam) dan Senegalees.
Afscheidingsbewegingen beginnen met
rebelleren. Lukt de afscheiding van het
grotere geheel niet dan bestaat de kans
dat men afglijdt naar banditisme. Denk
bijvoorbeeld aan de ETA. Je merkt overigens
weinig van deze Casamance bandieten,
omdat ze zich voornamelijk ophouden
in de oerwouden. Maar soms
overvallen ze een stad of dorp, want ze
moeten geld hebben om van te leven. Ik
heb begrepen dat tot voor kort de Senegalese
regering geld placht te geven aan
de rebellen op voorwaarde dat zij zich
koest zouden houden. De huidige president
is echter gestopt met het geven van
geld en de laatste tijd neemt het aantal
overvallen op steden en dorpen wat toe.
Toen het mitrailleurvuur begon dachten
we eerst: “Hé de militairen zijn aan het
oefenen” (In Kafoutine ligt een klein militair
kamp ter afschrikking van de rebellen
respectievelijk bandieten). Het mitrailleurvuur
dat bijna een halfuur aanhield
kwam aanvankelijk uit de buurt van
het militaire kamp, maar een kwartier
later kwam het geluid ook van achteren.
Verder hoorden we er tussendoor een
drietal zware explosies. Was het wel een
militaire oefening We hadden op dat
moment nog geen idee. Maar goed, we
dronken onze kop Nescafé leeg en begaven
ons per auto naar een restaurantbarretje,
dat het eigendom is van een Afrikaanse
vriendin van onze huurbazin en
huurbaas. Het schieten was inmiddels
opgehouden. Normaal zie je ’s avonds vrij
regelmatig Afrikanen lopen over de
zandpaden, al dan niet met een zaklantaarn
of brandt er naast een hut een
houtvuurtje, waar wat mensen omheen
zitten. Nu was er niemand te bekennen.
Geen kaars, geen houtvuur, alle luiken
gesloten. Kortom er heerste een unheimische
sfeer. Aangekomen bij het beoogde
barretje zagen we ook geen andere
auto’s. Hadden we ons dan in het tijdstip
van samenkomst vergist We zagen
wel wat zandsporen van auto’s, maar
verder niets. Ook in het barretje heerste
doodse stilte. Ik zeg tegen mijn neef, “We
moeten terug naar huis en wel meteen.
Ik vertrouw het voor geen cent”. We
stappen weer in de auto, maar mijn neef
rijdt verder in de richting van het dorp en
niet naar huis. Ik zeg opnieuw: “We rijden
de verkeerde kant op”. Mijn neef rijdt
echter stug door. Aan het eind van het
zandpad stoppen we bij de hoofdweg
die dwars door het dorp loopt . Langs de
hoofdweg is elektriciteit aangelegd voor
de winkeltjes en wat straatverlichting.
Maar ook hier is alles donker en er is geen
kip te bekennen. Voorzichtig stappen we
uit de auto en lopen naar de overkant van
de weg naar restaurantbarretje “Paul”. De
eigenaar is een Afrikaan die een kroegje
heeft waar we wel eens een biertje of een
kop koffie drinken. In het kroegje treffen
we minstens 40 mensen aan. Alle vrouwen
met kinderen zitten bij elkaar op de
grond Het gros van de mannen ook. Een
enkeling loopt of zit op een stoel. De
meesten zijn zichtbaar aangeslagen en
angstig.
Het bleek dat een half uur eerder een
groep rebellen van ca 80 man in twee
piroques (boten) vanaf de oceaan op de
kust zijn geland. Vervolgens zijn ze al
schietend langs het militaire kamp gegaan.
Na deze schermutseling zijn ze al
schietend verder getrokken over de
hoofdweg van het dorp. Onderweg hebben
ze de kluis van de lokale bank alsmede
de deur van een kleine kruidenierszaak/supermarkt
opgeblazen. Dat waren
dus de zware explosies die wij ook hadden
gehoord. Bij “Paul” waren ze ook
binnengedrongen. De gasten moesten
hun mobiele telefoons en portemonnees
afstaan. Eigenaar Paul had, zo vertelde hij
ons,
500 euro spaargeld aan lokale valuta in
de keuken liggen. Ook dat werd meegenomen.
Een Fransman had een geweerkolf tegen
het gezicht gekregen. Op zijn wang was
de afdruk in het vlees te zien met bloed.
Een Senegalees bleek te zijn afgeranseld
met een dik stuk touw. De striemen
stonden in zijn nek. De heren hadden
weerstand geboden bij de beroving en
hadden kennelijk teveel praatjes gehad.
Ook vernamen we dat een eindje verderop
een vrouw met een kind op haar rug
was doodgeschoten. Ze had getracht op
een oude fiets weg te vluchten en had
niet gereageerd op het bevel “stoppen”.
Behalve de vrouw was ook het kind overleden.
In een ander kroegje schuin aan de overkant,
dat gerund wordt door een Afrikaanse
vrouw die vloeiend Nederlands
spreekt omdat ze is geadopteerd en opvervolg
op pagina 8
3