Doctoraatstrajecten in Vlaanderen - Universiteit Gent

Doctoraatstrajecten 

in 

Vlaanderen 

20 jaar investeren in 

kennispotentieel 

Een analyse op basis van de HRRF-databank 

(1990-2009) 

Hans Groenvynck, Karen Vandevelde, 

Ronan Van Rossem, Annik Leyman, 

Hannelore De Grande, Hanne Derycke, 

Katrien De Boyser

DOCTORAATSTRAJECTEN IN VLAANDEREN: 

20 JAAR INVESTEREN IN KENNISPOTENTIEEL 

Een analyse op basis van de HRRF-databank (1990-2009)

Doctoraatstrajecten in Vlaanderen: 

20 jaar investeren in 

kennispotentieel 

Een analyse op basis van de HRRF-databank 

(1990-2009) 

Hans Groenvynck, Karen Vandevelde, Ronan Van Rossem, 

Annik Leyman, Hannelore De Grande, Hanne Derycke, Katrien De Boyser

Productie: Academia Press, Gent 

Doctoraatstrajecten in Vlaanderen: 20 jaar investeren in kennispotentieel 

Een analyse op basis van de HRRF-databank (1990-2009) 

Hans Groenvynck, Karen Vandevelde, Ronan Van Rossem, Annik Leyman, Hannelore De 

Grande, Hanne Derycke, Katrien De Boyser 

ISBN 978 94 901 1210 3 

D/2011/4804/151 

U1628 

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van 

druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke 

toestemming van de uitgeverij.

Voorwoord 

Indien Vlaanderen zich wil profileren als een vooraanstaande speler binnen de Europese 

onderzoeksruimte en de wereld, is investeren in onderzoekstalent van cruciaal 

belang. Investeringen in de eerste stap van een onderzoekscarrière, het doctoraat, zijn 

de laatste twee decennia dan ook een zeer belangrijke beleidsprioriteit geweest. Zo werden 

de loonkosten voor doctoraatsonderzoek verlaagd via het fiscaal vrijgestelde 

'Dehousse'-statuut, werd er een stelselmatige verhoging van het aantal doctoraatsbeurzen 

bij het FWO en het IWT doorgevoerd en werden aan de verschillende universiteiten 

doctoraatsscholen opgericht die onderzoekers moeten bijstaan bij het behalen 

van hun doctoraat. Deze inspanningen hebben geleid tot een sterke toename van het 

aantal doctoraathouders. 

Naast het kwantitatief verhogen van het aantal behaalde doctoraten kwam er echter 

ook veel nadruk te liggen op de kwaliteit en het succes van het doctoraatsproces. Een 

kwaliteitsvol doctoraatsproces is immers zowel voor de verdere loopbaan van de onderzoeker 

als voor de kwaliteit van het wetenschappelijk onderzoek van doorslaggevend 

belang. Daarnaast is het ook vanuit rendementsoogpunt belangrijk om de efficiëntie 

en effectiviteit van de investeringen in doctoraatsonderzoek van nabij op te volgen. Na 

verschillende kwantitatieve en kwalitatieve studies over doctoreren in Vlaanderen werd 

de taak voor permanente monitoring en beleidsevaluatie van de doctoraatsproductie in 

Vlaanderen toegewezen aan de UGent-tak van het Expertisecentrum O&O Monitoring 

(ECOOM-UGent). 

De resultaten uit deze studie bevestigen dat deze beleidsinvesteringen geleid hebben 

tot een sterke stijging van het aantal doctoraathouders en een verbetering van de 'efficiëntie' 

van het doctoraatsproces. Toch is het eindpunt hier nog niet bereikt. In de huidige 

kenniseconomie die sterk geënt is op innovatie zijn blijvende investeringen in 

onderzoekspotentieel nodig om de competitieve positie van Vlaanderen te kunnen verankeren. 

Het aantrekkelijker maken van het statuut van (doctoraats)onderzoeker is een 

eerste prioriteit waar ik mijn beleid de komende jaren op wil richten. Een aantrekkelijke 

verloning, volledige sociale zekerheidsrechten en aangename werkomstandigheden 

moeten meer onderzoekers motiveren om te starten met een onderzoeksloopbaan en 

moeten hen ook de beste kansen geven om hun (doctoraats)onderzoek uit te voeren. 

Investeren in vrouwelijke onderzoekers is een tweede belangrijk actiepunt binnen mijn 

beleid. Ondanks de evolutie naar een meer gelijke verdeling qua instroom, slagen vrouwen 

er nog steeds minder vaak in dan mannen om hun doctoraatstraject succesvol af 

te ronden. Het wegwerken van de genderbias in doctoraatskansen is ook een belangrijke 

voorwaarde om te komen tot een meer evenwichtige verdeling van mannen en 

vrouwen op de hogere niveaus van de academische ladder. Naast het verhogen van de 

instroom in het doctoraatstraject en het versterken van de efficiëntie van het doctoraatsproces 

moet er ook voldoende aandacht gaan naar de verdere carrières van onderzoekers. 

Net zoals in de rest van Europa is het doctoraat niet langer enkel een toegangsticket 

naar een academische carrière. De verhoogde investering in doctoraatsonderzoek 

wil vooral onderzoekers opleiden die kunnen bijdragen aan de 

innovatiedoelstellingen in een brede waaier van publieke en private sectoren. Het voor- 

i

Doctoraatstrajecten in Vlaanderen 

bereiden van (doctoraats)onderzoekers op niet-academische carrièremogelijkheden 

moet dan ook een belangrijk onderdeel vormen van het doctoraatstraject. Als minister 

beschouw ik deze ambities als een grote uitdaging voor alle universiteiten en kennisinstellingen. 

Deze publicatie biedt mij, mijn medewerkers en alle actoren op dit terrein 

een uitstekende basis om ook deze beleidsambities te kunnen realiseren. 

Met het boek 'Doctoraatstrajecten aan Vlaamse universiteiten: 20 jaar investeren in 

kennispotentieel. Een analyse op basis van de HRRF-databank (1990-2009)' focust 

ECOOM-UGent op het doctoraatstraject en de determinerende factoren voor doctoreren 

aan Vlaamse universiteiten. De verschillende bijdragen gaan dieper in op de mate 

waarin junioronderzoekers een doctoraat behalen, hoe lang ze hierover doen en wat 

hierin de bepalende succesfactoren zijn. Deze diepgaande analyses naar de factoren die 

een rol spelen in het slagen of falen van een doctoraatstraject leveren cruciale inzichten 

om de beleidsvoering rond doctoraatsonderzoek permanent bij te sturen en te verbeteren. 

Investeren in kennispotentieel is een van de pijlers van een economie in groei. Ik geloof 

sterk in de opbrengst van deze investering, zowel voor de onderzoeker zelf die de grenzen 

van de wetenschap begint af te tasten, voor de universiteiten die dit talent vorm 

geven, als voor onze kennismaatschappij die later de vruchten plukt van dit jong onderzoekstalent. 

Een diepgaande monitoring van de doctoraatsproductie kadert dan ook in 

onze bekommernis om deze investering in kennispotentieel zo degelijk mogelijk te 

implementeren. 

Ingried Lieten, Viceminister-president van de Vlaamse Regering en Vlaams minister van 

Innovatie, Overheidsinvesteringen, Media en Armoedebestrijding 

ii

INHOUDSTAFEL 

Voorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i 

Een Management samenvatting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 

Hoofdstuk 1. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 

1.1. Situering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 

1.2. Human resources aan de Vlaamse universiteiten . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 

Diverse financieringskanalen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 

Diverse personeelsstatuten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 

Inschrijving voor het doctoraat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 

Doctoraatsonderzoekers met andere financiering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 

1.3. Structuur van dit rapport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 

1.4. Doelstelling van dit rapport. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 

1.5. Dankwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 

Hoofdstuk 2. Monitoring via administratieve databank HRRF: 

pijler in de opbouw van een dynamische kennisbasis 

rond menselijk kapitaal in onderzoek . . . . . . . . . . . . 19 

2.1. Inleiding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 

2.2. De rol van monitoring in een ruimere kennisbasis: mogelijkheden en 

beperkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 

2.3. Opmaak van een indicatorenbatterij in functie van 

beleidsondersteuning en -evaluatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 

De rol van indicatoren in de Vlaamse beleidscyclus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 

Monitoring en diepgaand onderzoek in functie van beleidsevaluatie. . . . . . . . . . 23 

Hoofdstuk 3. Methodologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 


3.2. Algemene toelichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 

Belangrijke variabelen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 

Personeelsstatuut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 

Dominant statuut. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 

Eerste contact op wetenschappelijk vlak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 

Facultaire clusters, wetenschapsclusters en wetenschapsdomeinen. . . . . . . . . . . 33 

Bereik en beperkingen van de HRRF-databank . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 

Indicatoren. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 

Instroom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 

Doctoraten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 

Succesgraad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 

TIJd tot doctoraat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 

iii


Hoofdstuk 4. Hoe meet je succes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 

4.1. Wie doctoreert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 

4.2. Wat is de duurtijd van een doctoraat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 

4.3. Hoe wordt een doctoraat gefinancierd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 

4.4. Wie bepaalt de definitie van succes. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 

Hoofdstuk 5. Basisgegevens omtrent junior onderzoekers, 

doctoraten en mobiliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 

5.1. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 

5.2. De instroom van doctoraatsonderzoekers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 

Instroom naar wetenschapscluster . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 

Instroom naar dominant statuut in het instroomjaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 

Instroom naar dominant statuut in het instroomjaar per wetenschapscluster . . . 51 

Instroom naar gender . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 

Instroom naar interuniversitaire mobiliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 

Instroom naar internationale mobiliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 

5.3. Doctoraten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 

Doctoraten naar wetenschapscluster . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 

Doctoraten naar dominant statuut over de loopbaan. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 

Doctoraten naar gender . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 

5.4. Succesgraden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 

Succesgraad naar instroomcohorte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 

Succesgraad naar wetenschapscluster . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 

Succesgraad naar dominant statuut over de loopbaan. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 

Succesgraad naar gender . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 

5.5. Tijd tot doctoreren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 

Tijd tot doctoreren naar wetenschapscluster . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 

Tijd tot doctoreren naar dominant statuut over de loopbaan . . . . . . . . . . . . . . . . 69 

Tijd tot doctoreren naar gender . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 

Hoofdstuk 6. Doctoreren in Vlaanderen: 

wie haalt de meet, wie valt af. . . . . . . . . . . . . . . . . 73 

6.1. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 

6.2. Beschrijvende analyses van de mate en duur van succes en uitval . . . 74 

Populatie van gefinancierde junior onderzoekers. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 

Instroom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 

Wetenschapsdiscipline . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 

Statuut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 

Geslacht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 

Leeftijd bij eerste wetenschappelijk contact. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 

Nationaliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 

6.3. Een geïntegreerde aanpak: Competing Risk Analyse . . . . . . . . . . . . . . 88 

6.4. Besluit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 

iv

Inhoudstafel 

Hoofdstuk 7. Statuuthoppen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 

7.1. Introductie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 

7.2. Methodologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 

7.3. Resultaten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 

Clustering van statuuthoppers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 

Statuuthoppen: een weg naar succes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 

Conclusie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124 

7.4. Samenvatting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 

Hoofdstuk 8. Vrouwen in de academische wereld. 

Op naar meer gendergelijkheid in het 

doctoraatstraject . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127 

8.1. Introductie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127 

8.2. Resultaten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132 

Interesse voor wetenschappen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132 

Mannen succesvoller dan vrouwen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 

Komen vrouwen meer terecht in statuten die een minder hoge slaagkans 

bieden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138 

Vormt zwangerschap een extra hindernis om het doctoraat te behalen . . . . . . . 139 

Hoe doorslaggevend is gender voor het al dan niet doctoreren . . . . . . . . . . . . . 141 

8.3. Samenvatting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143 

Hoofdstuk 9. De impact van wetenschapsgebied op 

doctoraatssucces. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145 

9.1. Introductie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145 

9.2. Doctoraatskans naar wetenschapsdomein . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145 

9.3. Verklaringen voor de wetenschapsgebonden verschillen in 

doctoraatssucces . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148 

Het effect van de financieringssituatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148 

Het effect van de andere variabelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154 

Naar kwalitatieve verklaringen voor de verschillen in doctoraatssucces naar 

wetenschapsgebied. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155 

9.4. Besluit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156 

Hoofdstuk 10. Doctoreren bij buitenlandse onderzoekers in 

Vlaanderen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159 


10.2. Instroom en beschrijving van de buitenlandse junior onderzoekers . . 161 

10.3. Behaalde doctoraten, succesgraden en uitval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165 

10.4. Gebeurtenissenanalyse: tijd tot doctoraat en tijd tot uitval . . . . . . . . . 171 

10.5. Verklaringen voor de verschillen in doctoraatsrendement. . . . . . . . . . 175 

10.6. Besluit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175 

v


Hoofdstuk 11. Conclusie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179 

11.1. De verticale onderzoekscarrière voorbij . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179 

11.2. De ene doctorstitel is de andere niet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180 

11.3. Efficiënt investeren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181 

11.4. Monitoring in de toekomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182 

Bibliografie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185 

Bijlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189 

vi

Dwars doorheen twee decennia 

doctoraatstrajecten in Vlaanderen 

Een Management samenvatting 

Inleiding 

Deze publicatie omvat een uitgebreide hoeveelheid cijfermateriaal, analyses en interpretaties 

die een (retrospectieve) monitoring van het gevoerde beleid mogelijk maken 

op het vlak van vroege onderzoeksloopbanen en doctoraatsproductie. Thematische 

analyses geven de mogelijkheid om te reflecteren over de impact van het gevoerde 

beleid en om na te gaan of eventuele bijsturing al dan niet wenselijk is. De trends en de 

kritische succesfactoren die in deze studie worden gedetecteerd, nodigen de overheid 

en de universiteiten ook uit om prospectief tewerk te gaan: van de succesfactoren uit 

het verleden kan worden verondersteld dat, indien de context dezelfde blijft, zij ook de 

kansen op succes in de toekomst mee zullen bepalen. 

Het belang van de context: financiering en statuten 

Een analyse van de doctoraatsproductie in Vlaanderen kan niet worden geïnterpreteerd 

zonder inzicht in het contextuele kader. De diverse bestaande financieringskanalen 

hebben vaak een verschillende finaliteit (fundamenteel, beleidsgericht of toegepast 

onderzoek), een andere herkomst (de verschillende geldstromen) en andere wervingsprocedures 

(mandaten die via individuele competitie worden verworven of tewerkstelling 

op projecten). Deze verschillende financieringstypes vertegenwoordigen ook een 

waaier aan personeels- en doctoraatsstatuten waarvan de condities hun eigen impact 

(kunnen) hebben op succes in het doctoraatsonderzoek. In deze publicatie wordt 

daarom – naast analyses naar gender, nationaliteit, wetenschapsgebied en cohorte – 

nagegaan in welke mate deze factoren verklaringskracht hebben voor het behalen van 

een doctoraat. Uiteraard wordt hier ook rekening gehouden met het feit dat sommige 

aanstellingssituaties een doctoraatsverplichting of doctoraatsintentie met zich mee 

brengen, en andere niet. 

Enkele algemene tendensen 

Over de instroom van nieuwe onderzoekers 

• De voorbije twee decennia is er een sterke toename van het aantal nieuwe onderzoekers 

dat een academische onderzoeksloopbaan start: het gaat om minder dan 

900 onderzoekers begin de jaren ‘90 tot ruim 2100 onderzoekers in 2006-2007. In 

de academiejaren 2007-2008 en 2008-2009 is er een lichte daling in het aantal 

instromers. De algemene stijging doet zich in alle wetenschapsclusters voor maar 

is bijzonder sterk in de cluster medische wetenschappen. Andere wetenschapsclus- 

1


ters kennen een minder opvallende stijging. Bij de humane wetenschappen stellen 

we een initiële stijging vast in het aantal nieuwe junior onderzoekers gevolgd door 

een stagnering. 

• Het is ook duidelijk dat de aanstellingsmodaliteiten van die nieuwe onderzoekers 

zijn gewijzigd over de tijd heen: in steeds grotere mate starten onderzoekers 

hun loopbaan vandaag op basis van projecten die met externe middelen zijn gefinancierd. 

De afname over de tijd heen van het aandeel jonge onderzoekers dat in 

een assistentenmandaat start, valt op. Deze trends lopen vrij gelijk over de verschillende 

wetenschapsclusters heen, wat niet wegneemt dat er behoorlijke verschillen 

bestaan in de verdeling van statuten binnen de clusters. Onafhankelijk van het studiegebied 

daalt overal het aandeel jonge onderzoekers dat van bij de start een persoonsgebonden 

mandaat van het FWO of IWT opneemt – er wordt wel vaker overgeschakeld 

naar een dergelijk prestigieus mandaat na enige maanden werkervaring 

als onderzoeker. De meerderheid van alle nieuwe junior onderzoekers in Vlaanderen 

start een onderzoekscarrière als medewerker of bursaal tewerkgesteld met projectmiddelen, 

zowel in het kader van fundamenteel, toegepast als beleidsrelevant 

onderzoek. 

• De genderverschillen bij de instroom van jonge onderzoekers blijken de laatste 

jaren ongeveer te zijn weggewerkt: was er in 1990-1991 nog een duidelijk overwicht 

aan mannen die met doctoraatsonderzoek begonnen, dan is dit overwicht in 2008- 

2009 bijna verdwenen (51% mannen). 

• De interne doorstroom van afgestudeerden met een licentiaats- of masterdiploma 

naar onderzoeksfuncties binnen de eigen instelling is een gekend fenomeen 

dat Vlaamse universiteiten lang gekenmerkt heeft. Hoewel de interne rekrutering 

nog steeds dominant is, zien we de laatste twee academiejaren een sterke toename 

in interuniversitaire en internationale mobiliteit bij de start van een onderzoekscarrière 

aan een Vlaamse universiteit. 

• De instroom van onderzoekers met een niet-Belgische nationaliteit vertoont een 

zeer sterke stijging van 5,2% tijdens het academiejaar 1990-1991 tot 30% tijdens het 

academiejaar 2008-2009. Die stijging manifesteerde zich vooral vanaf het midden 

van de jaren ‘90. 

Over het doctoraat en de parameters van succes in het 

doctoraatstraject 

• Het aantal doctoraatsdiploma’s dat elk jaar aan Vlaamse universiteiten wordt 

uitgereikt is verviervoudigd van 330 tijdens het academiejaar 1995-1996 naar 1195 

tijdens het academiejaar 2008-2009. De relatieve stijging tijdens deze periode verschilt 

wel sterk tussen de verschillende wetenschapsclusters. Begin de jaren 90 werd 

ongeveer één op drie doctoraten behaald in de exacte wetenschappen. Sindsdien is 

het aandeel uitgereikte doctoraatsdiploma’s van de exacte wetenschappen gedaald 

en ongeveer gelijk aan dat van de toegepaste en medische wetenschappen. Samen 

vertegenwoordigen deze ‘Science, Technology and Engineering’ disciplines drie 

2

Dwars doorheen twee decennia doctoraatstrajecten in Vlaanderen 

kwart van alle nieuwe doctorstitels. Het resterende kwart van de doctorstitels 

wordt verdeeld tussen de sociale en humane wetenschappen. 

• Een stijgende succesgraad: Van de onderzoekers die tussen 1990-1991 en 2000- 

2001 aan een doctoraatstraject begonnen, behaalde de helft (51,6%) een doctoraat 

binnen een periode van acht jaar na startdatum. Achter dit globale cijfer voor de 

volledige cohorte schuilt een sterk stijgende trend: van 43,6% naar 62,4%. Met 

andere woorden: twee op de drie doctoraatsonderzoekers behalen tegenwoordig 

de doctorstitel binnen een redelijke termijn van acht jaar. Breiden we de berekening 

van succesgraden uit naar alle junior onderzoekers aan een Vlaamse universiteit 

– dus ook diegenen die niet in een specifiek doctoraatstraject zitten – dan is 

de succesgraad voor de meest recente cohorte (instromers uit het academiejaar 

2000-2001) 50,5%. Hoewel dit laatste cijfer minder representatief is voor het meten 

van ‘doctoraatsrendement’, worden de verdere berekeningen in deze studie wel 

voor deze volledige junior onderzoekspopulatie gemaakt, precies met de bedoeling 

om de differentiatie tussen diverse aanstellingsstatuten te kunnen illustreren. 

• Naar wetenschapscluster. De succesgraad ligt over de hele periode berekend het 

hoogst bij onderzoekers in de exacte wetenschappen, maar de medische en de toegepaste 

wetenschappen beginnen deze sterke score te benaderen. Onderzoekers uit 

de humane en de sociale wetenschappen behalen de laagste succesgraden, maar 

ook bij hen vertonen de slaagkansen een stijgend patroon. De algemene toename 

van de succesgraad manifesteert zich niet in de exacte wetenschappen. 

• Het statuut waarop onderzoekers werkzaam zijn, heeft een zeer sterke invloed op 

de doctoraatskansen van junior onderzoekers. De succesgraad ligt in het algemeen 

het hoogst bij onderzoekers die vroeg of laat in hun predoctorale carrière een competitief 

mandaat hebben verworven bij het FWO of IWT: het percentage behaalde 

doctoraten bij deze onderzoekers fluctueert over de jaren heen tussen 74,8% en 

84,5%. Zij worden gevolgd door onderzoekers met een competitief verworven mandaat 

van de eigen universiteit. Bij assistenten stellen we een lichte stijging in succesgraad 

vast, maar voor hen is een periode van acht jaar onvoldoende om het rendement 

van de investering echt te kunnen meten. Onderzoekers die zijn aangesteld 

binnen een project voor fundamenteel onderzoek, zijn nu ook veel meer dan vroeger 

gericht op het behalen van de doctorstitel. De laagste succesgraden vinden we 

terug bij onderzoekers die tijdens hun loopbaan enkel werden tewerkgesteld op 

‘andere’ projecten (zoals beleidsgericht onderzoek, onderzoek op vraag van bedrijven): 

hun doctoraatskans fluctueert over de jaren heen tussen de 10% en 20%, maar 

dit betreft dan ook onderzoekers die meestal geen ambitie noch enige verplichting 

hebben om te doctoreren. 

• Naar gender. Het percentage onderzoekers dat een doctoraat behaalt, ligt steeds 

hoger bij mannelijke onderzoekers dan bij hun vrouwelijke collega’s. Bij de onderzoekers 

die zijn gestart in 2000-2001, behaalde 57,0% van de mannen een doctoraat 

en 42,4% van de vrouwen. De kans op succes steeg de voorbije tien jaar sterker bij 

mannen dan bij vrouwen – een minder goed signaal voor het verhoopte genderevenwicht. 

3


• Een standaardisering van de doctoraatsduur: over de geobserveerde jaren heen 

zien we weinig evolutie in de tijd die onderzoekers nodig hebben tussen de start van 

hun onderzoeksloopbaan en het afronden van het doctoraat (de zogenaamde tijdtot-doctoreren 

of TTD). Wel stellen we vast dat de groep die hetzij een zeer korte, 

hetzij een uitzonderlijk lange tijdsspanne nodig heeft voor het doctoraat, steeds 

kleiner wordt en dat steeds meer doctorstitels worden behaald in een periode van 

vier tot zes jaar na startdatum. 

• Verschillen in doctoraatsduur zijn er in beperkte mate tussen wetenschapsclusters. 

De kortste tijd tot doctoreren is gemeten bij de exacte en toegepaste wetenschappen: 

over alle relevante instroomjaren heen (1990-2000) doet een mediane 

junior onderzoeker uit de exacte wetenschappen er 4,60 jaar over, gevolgd door collega’s 

uit de toegepaste (4,76 jaar) en medische wetenschappen (4,82 jaar). 

• Heel wat grotere verschillen zijn op te tekenen tussen statuten, eerder dan naar 

wetenschapscluster of naar geslacht. Onderzoekers met competitief verworven 

mandaten van het BOF, IWT en FWO vertonen de laagste TTD (een mediaan van 

minder dan 4,5 jaar). Assistenten die in regel ook een deeltijdse lesopdracht hebben, 

doen er langer over (mediaan van 6,20 jaar) maar in verhouding tot hun gefinancierde 

tijd overschrijden zij nauwelijks hun voorziene doctoraatsduur. De 

mediane TTD voor onderzoekers die tijdens hun carrière voornamelijk op projecten 

waren tewerkgesteld, ligt rond de 5,5 jaar, maar wie een bursaalstatuut heeft 

gehad, doctoreert sneller dan wie als wetenschappelijk medewerker was tewerkgesteld. 

Over de effecten van ‘statuuthoppen’ tijdens de vroege 

onderzoeksloopbaan 

Ongeveer de helft van de junior onderzoekers verandert minstens eenmaal van statuut 

binnen zijn/haar aanstellingsperiode. Niet elk aanstellingsstatuut biedt de junior 

onderzoeker evenveel autonomie of werkzekerheid, en sommige statuten zijn zeer 

gegeerd, doch moeilijk haalbaar. De overstap van het ene statuut naar het andere kan 

gemotiveerd zijn door de aantrekkingskracht van een prestigieuze doctoraatsbeurs 

(‘opklimmen’ naar een beter gerangschikt statuut), door de noodzaak aan top-up 

financiering om het doctoraat af te werken (‘afdalen’ naar een lager gerangschikt statuut), 

of gewoonweg door de wens om in een academische omgeving te blijven werken 

zonder enige ambitie om te doctoreren (‘aaneenrijgen’ van statuten). We noemen dit 

fenomeen ‘statuuthoppen’. Een hiërarchie tussen diverse financieringsstatuten voor 

doctoraatsonderzoek is er in ieder geval. Door de sequenties van verschillende aanstellingsstatuten 

te vergelijken, kunnen we de impact van de beschikbare onderzoeksfinanciering 

op doctoraatssucces meer verfijnd meten dan via het ‘dominante statuut’ waaraan 

elke onderzoeker in de rest van deze studie wordt toegewezen. 

De grootste groep statuuthoppers start in een ‘beter gerangschikt statuut’ en eindigt 

met top-up financiering in een lager gerangschikt statuut; bijna een derde volgt dan 

weer de omgekeerde richting. Alle statuutsequenties die ergens een combinatie bevatten 

met een competitief mandaat, vertonen een hogere slaagkans dan de andere 

sequenties. Dit geldt in het bijzonder voor de ‘opklimmers’ naar beter gerangschikte 

4


statuten. Opvallend is ook dat bijna twee op drie assistenten hun doctoraat behaalt 

wanneer ze voorafgaand aan hun assistentschap of nadien, ook via andere financiering 

onderzoekswerk kunnen verrichten. Voor de assistenten die geen andere aanstelling 

hebben gehad is de slaagkans slechts twee op vijf. Niet alle vormen van statuuthoppen 

leveren goede slaagpercentages op of worden aangegaan met het oog op het behalen 

van het doctoraat: soms biedt het aaneenrijgen van kortlopende contracten gewoon 

een opportuniteit om aan de universiteit te kunnen blijven werken als onderzoeker. De 

redenen om van financieringsstatuut te veranderen hebben ongetwijfeld een doorslaggevender 

effect op de doctoraatskans dan de mogelijkheden die het statuut an sich te 

bieden heeft. 

Over aanblijven en uitvallen 

Niet iedereen die met doctoraatsonderzoek begint, houdt het vol. Na acht jaar gefinancierde 

tijd blijft slechts 3% van de onderzoekers werken aan de instelling zonder een 

doctoraat behaald te hebben. De rest is ofwel gedoctoreerd, of is elders beginnen werken. 

Het uitvalpatroon verschilt tussen statuten, wetenschapsclusters, nationaliteiten 

en andere variabelen. Bij de uitvalsgraden vallen al vanaf het derde jaar duidelijke verschillen 

op tussen de wetenschapsdisciplines: reeds 41,8% van de junior onderzoekers 

uit de sociale wetenschappen is uitgevallen na drie jaar, terwijl dit slechts 23,2% 

bedraagt in de exacte wetenschappen. Vergeleken met assistenten zijn junior onderzoekers 

met mandaten van het BOF, FWO en IWT minder geneigd om af te haken tijdens 

het doctoraatstraject. De motivatie om te blijven is het kleinst bij onderzoekers tewerkgesteld 

op een of andere vorm van projectfinanciering. Het risico op uitval stijgt ook 

lichtjes al naargelang de leeftijd bij aanvang van het doctoraat hoger is, en is ook hoger 

voor vrouwen dan voor mannen. Ook naar nationaliteit is er een verschil op het vlak 

van hoe snel men het doctoraat behaalt of uitvalt uit het doctoraatstraject. Niet-EU 

onderzoekers doctoreren het snelst, gevolgd door EU onderzoekers van buiten België 

en Belgen. Niet-EU en EU-onderzoekers vallen ongeveer even vaak vroegtijdig uit; de 

Belgen nemen iets minder snel de beslissing om het doctoraat op te geven. Over de tijd 

heen blijkt wel dat de kans op uitval over de geobserveerde cohortes heen daalt. 

Dieper graven: verschillen tussen en binnen wetenschapsclusters 

De slaagpercentages tussen wetenschapsclusters verschillen sterk, maar ook binnen 

deze clusters is de variatie soms groot. De hoogste slaagpercentages vinden we terug in 

de ‘harde’ wetenschappen meerbepaald in de wetenschapsdomeinen farmaceutische 

wetenschappen (63,8%), scheikunde (63,4%) en en natuurkunde (58,8%). Toch zijn er 

ook binnen deze wetenschapsclusters disciplines waar de kansen op het behalen van 

een doctoraat veel lager liggen, bijvoorbeeld in de architectuur (27,1%), bouwkunde 

(38,3%), lichamelijke opvoeding en kinesitherapie (39,1%) en aardwetenschappen 

(39,2%). In de sociale en humane wetenschappen ligt de slaagkans doorgaans lager, 

maar daarbinnen bevinden zich desalniettemin wetenschapsdomeinen met hoge slaagpercentages: 

psychologie (43,4%), wijsbegeerte (48,2%) en theologie (57,8%). Voor de 

rechtswetenschappen (23,4%) en economische wetenschappen (28,1%) is de slaagkans 

dan weer zeer laag. 

5


In de zoektocht naar verklaringen voor de domeinspecifieke verschillen in slaagpercentages 

werd vooral gekeken naar de invloed van het statuut waarin men is tewerkgesteld. 

De analyses tonen aan dat de verdeling van de statuten in de verschillende wetenschapsgebieden 

sterk van elkaar verschilt. Het aandeel onderzoekers op de statuten 

met de hoogste slaagkansen (competitief verworven mandaten van het BOF, FWO en 

IWT; en FWO-, BOF- en IUAP-projecten) is het laagst in de sociale wetenschappen 

(28,1%) en het hoogst in de exacte wetenschappen (53,7%). Deze verschillende financieringssituatie 

kan een gedeeltelijke verklaring bieden voor het feit dat sociale wetenschappers 

minder vaak en exacte wetenschappers vaker het doctoraatstraject succesvol 

afronden. Uit een meervoudige classificatieanalyse (MCA) blijkt dat de succesgraad van 

sociale wetenschappers stijgt en deze van exacte wetenschappers daalt wanneer er 

gecontroleerd wordt voor statuut. 

Nochtans verklaart het statuut waarop onderzoekers tewerkgesteld zijn het verschil 

tussen de wetenschapsgebieden niet volledig: humane en sociale wetenschappers vertonen 

binnen alle statuten nog steeds lagere doctoraatskansen dan onderzoekers uit de 

exacte, toegepaste en medische wetenschappen. Naast statuut werd er het effect van 

geslacht en nationaliteit nagegaan: voor beide geldt dat de onderzoekers met de hoogste 

doctoraatskansen (mannen enerzijds en niet-EU onderzoekers anderzijds) meestal 

sterker vertegenwoordigd zijn in de ‘harde’ wetenschappen. Toch vertonen de doctoraatskansen 

van mannen en niet-EU onderzoekers ook sterke verschillen naar wetenschapscluster 

en hebben beide variabelen slechts een beperkt verklaringseffect. De 

overblijvende ‘onverklaarde verschillen’, hoofdzakelijk tussen de ‘zachte’ (humane en 

sociale wetenschappen) en ‘harde’ wetenschappen (medische, toegepaste en exacte 

wetenschappen), worden in de literatuur vooral toegeschreven aan algemene verschillen 

in de onderzoekscultuur en aan de kansen die het doctoraat geeft op de bredere 

arbeidsmarkt: hoe groter de gepercipieerde meerwaarde van het doctoraat op de 

arbeidsmarkt in een specifiek onderzoeksdomein, hoe sterker de motivatie om de doctorstitel 

te behalen. 

Genderverschillen, al vroeg in de loopbaan 

Algemeen nemen op verschillende gerapporteerde parameters in deze publicatie de 

genderverschillen in doctoraatsproductie af. Zo is er in de recentste cohortes niet langer 

een genderverschil in instroom, tenzij wanneer ingezoomd wordt op specifieke 

wetenschapsgebieden: minder vrouwen dan mannen starten in toegepaste of exacte 

wetenschappen, terwijl het omgekeerde geldt in de medische en sociale wetenschappen 

– parallel met de genderonevenwichten in de respectievelijke bachelor- en masteropleidingen. 

Ondanks de evolutie naar een meer gelijke verdeling qua instroom, slagen er 

minder vrouwen dan mannen in om hun doctoraatstraject succesvol af te ronden, en is 

de algemene stijging van de doctoraatskans minder sterk voor vrouwen dan voor mannen. 

Deze verschillen blijven bestaan wanneer gecontroleerd wordt voor wetenschapsgebied 

en statuut. Er zijn echter ook positieve vaststellingen: de impact van gender 

blijkt in het verklaren van verschillen in doctoraatssucces het kleinst van alle factoren 

die in het model werden opgenomen. Wetenschapsgebied en vooral statuut blijken veel 

doorslaggevender factoren in het verklaren van verschillen in succes. Hoewel zwangerschappen 

de duur van het doctoraatstraject verlengen, stellen we toch vast dat het moe- 

6


derschap in de periode als junior onderzoeker geenszins de kans op doctoreren vermindert. 

Een kind krijgen gebeurt gemiddeld drie jaar na de start aan hun instelling, maar 

deze vrouwen halen de achterstand die ze daardoor oplopen nadien weer in. 

Internationalisering van het doctoraatstraject in Vlaanderen 

Zowel internationale als nationale evoluties hebben ervoor gezorgd dat het aantal en 

aandeel buitenlandse junior onderzoekers aan de Vlaamse universiteiten de laatste 

jaren sterk gestegen is. Terwijl het aandeel buitenlandse onderzoekers tijdens het academiejaar 

1990-1991 nog amper 6% was, is dit twee decennia later gestegen tot 30%. In 

de jaren negentig maakten onderzoekers van andere Europese landen nog het grootste 

deel uit van de buitenlandse junior onderzoekers. De laatste jaren zien we echter een 

vrij gelijke verdeling tussen EU- en niet-EU onderzoekers met zeer recent zelfs een iets 

grotere vertegenwoordiging van onderzoekers van buiten de EU. 

Hoewel internationale onderzoekers vandaag een grote groep uitmaken bij de jonge 

onderzoekers in Vlaanderen verschilt hun financieringssituatie sterk van deze van Belgische 

onderzoekers. Opvallend is de lagere vertegenwoordiging van buitenlandse 

onderzoekers op de statuten die de hoogste kans op doctoraatssucces bieden, namelijk 

op competitief verworven FWO en IWT mandaten. Buitenlandse onderzoekers worden 

anderzijds proportioneel wel vaker gefinancierd met een BOF-mandaat van een 

Vlaamse universiteit. Naar wetenschapscluster zien we een veel sterkere vertegenwoordiging 

van buitenlandse junior onderzoekers bij de toegepaste en exacte wetenschappen. 

Tot slot zijn buitenlandse onderzoekers vaak ouder en ligt het aandeel mannen bij 

hen hoger dan bij Belgische onderzoekers. 

De algemene doctoraatskans ligt het hoogst bij onderzoekers van buiten de EU; daarna 

volgen onderzoekers van Belgische origine; onderzoekers van andere EU-landen sluiten 

de rij. De administratieve registratie aan een Vlaamse universiteit weerspiegelt echter 

niet altijd hun werkelijke doctoraatsduur of situatie: vaak werken ze voor of na hun 

periode aan een Vlaamse instelling ook aan hun doctoraat. Buitenlandse onderzoekers 

werken – volgens deze analyses althans – hun doctoraat sneller af dan Belgische onderzoekers. 

Bovendien doen niet-EU onderzoekers het hier nog een heel stuk beter dan 

onderzoekers van andere EU-landen. Het aandeel onderzoekers dat uitvalt tijdens het 

doctoraatsproces is daarentegen wel hoger bij buitenlandse onderzoekers dan bij Belgische 

onderzoekers. Voor buitenlanders is er dus weinig ruimte om te twijfelen of aarzelen: 

komt het doctoraat er niet, dan is er meestal ook geen financiering (of visum) om 

lang aan de universiteit te blijven. Is het doctoraat wel haalbaar, dan zet de beperkte 

visumtermijn vaak aan tot snel afwerken. 

Hoewel de kans op het behalen van een doctoraat in de exacte wetenschappen algemeen 

hoog is, is die kans voor buitenlandse onderzoekers – vooral EU-onderzoekers – een 

heel stuk lager dan bij Belgische onderzoekers. Waar er bij Belgen nog een genderonevenwicht 

bestaat in de succesgraden, is dit bij buitenlandse onderzoekers niet het geval, 

maar het genderonevenwicht is bij buitenlandse onderzoekers wel groot aan de start 

van het doctoraatstraject. 

7


Ten uitgeleide 

Tenslotte wordt in deze studie ook de aandacht gevestigd op de nodige nuancering van 

deze succesgerelateerde cijfers in de ruimere innovatiecontext. Er zijn immers ook 

andere stakeholders dan overheid en universiteit die aan een doctoraat een bepaalde 

waarde hechten. Wat bedrijfsleiders van een hoogopgeleide onderzoeker verwachten, 

bijvoorbeeld, of wat doctoraatsstudenten zelf als een ‘succesvol’ doctoraat beschouwen, 

is niet noodzakelijk hetzelfde. Het toenemend aantal doctoraathouders op de 

arbeidsmarkt betekent bovendien nog niet dat dit prestigieuze diploma ook toegang 

biedt tot de carrière die doctoraathouders hadden gewenst of verwacht. Het potentieel 

aan hoogopgeleide onderzoekers is hoger dan ooit in Vlaanderen, maar de nieuwe uitdaging 

bestaat erin dit potentieel maximaal tot ontplooiing te brengen in de academische 

en niet-academische, de Vlaamse en de internationale kennissector. 

De resultaten in deze studie leveren de basis voor een bredere analyse van dit gegeven. 

De auteurs van deze studie nodigen elk van deze stakeholders dan ook uit om dit werk 

als inspiratiebron en referentiedocument te gebruiken voor verdere reflectie en 

beleidsaanbevelingen. 

8

Hoofdstuk 1. 

Inleiding 

1.1. Situering 

Het voorbije decennium heeft Vlaanderen sterk geïnvesteerd in een betere monitoring 

van de doctoraatsproductie. De start hiervan was het rapport ‘Kwantitatieve analyse 

van het doctoreren aan de Katholieke Universiteit Leuven en de Universiteit Gent’ 

gepubliceerd in december 2000 (Moed, Visser, & Luwel, 2000), samen met een meer 

beleidsgerichte samenvatting ‘Kernelementen Doctoreren in Vlaanderen’ (Deschrijver 

et al., 2001). Deze studie kende een vervolg in 2006 waaraan ook de andere drie Vlaamse 

universiteiten deelnamen, ‘Doctoreren aan Vlaamse Universiteiten’ (Verlinden, Rons, 

Vercoutere, & Spruyt, 2006; Visser & Moed, 2006), eveneens bestaande uit een kwantitatieve 

analyse en een meer interpretatief rapport. Ter aanvulling bij deze analyses gebaseerd 

op administratieve data (personeelsgegevens en doctoraatsgegevens van de 

Vlaamse universiteiten) werd ook geïnvesteerd in surveyonderzoek, waarin gepeild 

werd naar de verklaringen achter deze cijfers (Verlinden et al., 2005). 

In 2007 werd de opdracht om de doctoraatsproductie en mobiliteit van onderzoekers 

op een meer continue basis op te volgen, toegevoegd aan het werkpakket van het Steunpunt 

O&O Indicatoren. Dit steunpunt werd in 2009 omgevormd tot het interuniversitaire 

Expertisecentrum Onderzoek & Ontwikkelingsmonitoring (ECOOM). In tegenstelling 

tot de eerdere studies die gebaseerd waren op een eenmalige consultatie van de 

universitaire databanken, heeft ECOOM een eigen databank uitgebouwd met deze 

administratieve gegevens. Deze databank werd ‘Human Resources in Research – Flanders’ 

(HRRF) gedoopt, wordt jaarlijks geüpdatet en laat een actuele monitoring toe. 

Deze databank bevat personeels- en doctoraatsgegevens van alle onderzoekers die aan 

de Katholieke Universiteit Leuven, Universiteit Antwerpen, Universiteit Gent, Universiteit 

Hasselt en Vrije Universiteit Brussel zijn ingestroomd sinds 1 oktober 1990, en 

eindigt voor deze studie met de gegevens van 30 september 2009. Ter aanvulling bij die 

jaarlijkse monitoring publiceert ECOOM met grotere tijdsintervallen een meer gedetailleerde 

studie van de doctoraatsproductie in Vlaanderen die ruimte biedt aan duiding, 

interpretatie en langetermijnsmonitoring. 

Deze publicatie bouwt dus voort op de eerdere kwantitatieve analyses over doctoreren 

in Vlaanderen, maar onderscheidt zich ook door enkele inhoudelijke verschuivingen. 

In overleg met de redactieraad werd beslist om de detectie van trends en evoluties in het 

doctoraatsgebeuren prioritair te stellen en zoveel mogelijk een vervolg te bieden aan de 

analyses die in de eerdere studies zijn verschenen. Daarnaast werd ook beslist om dieper 

in te gaan op een aantal transversale thema’s en kernvariabelen zoals succesgraden, 

gender, nationaliteit, wetenschapsclusters en doctoraatsfinanciering, thema’s die centraal 

staan in de beleidsvoering van de instellingen en van de overheid. Ten slotte wordt 

ook teruggeblikt op de beleidsambities inzake de investering in onderzoekers en op de 

effectiviteit van deze maatregelen. 

9


1.2. Human resources aan de Vlaamse universiteiten 

De financieringskanalen waarover een universiteit beschikt zijn cruciaal voor het aanwerven 

van personeel. Een analyse van de doctoraatsproductie in Vlaanderen, in wezen 

het bewijs van een succesvolle opleiding tot onderzoeker, kan niet worden geïnterpreteerd 

zonder een inzicht in dit contextuele kader. 

De meerderheid van onderzoekers die nog geen doctoraat hebben behaald, worden aan 

een Vlaamse universiteit gefinancierd op basis van een tijdelijke overeenkomst, zij het 

een studiebeurs of een aanstelling als wetenschappelijk personeelslid. In Vlaanderen 

bestaat geen uniform ‘statuut’ voor doctoraatsonderzoekers: sommige krijgen een 

arbeidscontract met alle rechten en (ook fiscale) plichten van een personeelslid; andere 

genieten een fiscaal vrijgestelde beurs wat hen een hybride statuut oplevert met de voordelen 

van zowel een personeelsstatus als een studentenstatus. Nog andere hebben 

enkel een inschrijving als doctoraatsstudent, al dan niet met een studiebeurs. Enkel 

universiteiten hebben het recht om doctoraatsdiploma’s uit te reiken, maar sinds het 

academiseringsproces van de hogescholen (waarbinnen o.m. de vierjarige opleidingen 

een grotere onderzoeksfocus hebben gekregen en meer onderzoeksbudgetten zijn 

beschikbaar gemaakt) participeren ook steeds meer onderzoekers van een Vlaamse 

hogeschool in doctoraatsonderzoek, zij het steeds met een universitaire (co)promotor 

en de desbetreffende universiteit als verantwoordelijke uitreiker van het doctoraatsdiploma. 

Diverse financieringskanalen 

Zowel de werkingstoelagen van de instelling zelf als diverse competitieve, private of 

overheidsmiddelen kunnen worden aangewend om onderzoekers tewerk te stellen. 

Eerst en vooral zijn er de werkingstoelagen voor de Vlaamse universiteiten. Van 2001 

tot 2007 werden deze bedragen forfaitair vastgelegd; sinds 2008 worden ze tussen de 

universiteiten verdeeld op basis van een parameter die rekening houdt met zowel de 

capaciteit (input) als met de productiviteit (output) van de instelling. Naast het aantal 

ingeschreven studenten en het aantal uitgereikte bachelor- en masterdiploma’s tellen 

sindsdien ook het aantal uitgereikte doctoraatsdiploma’s en het aantal publicaties van 

een instelling mee als belangrijke maatstaf voor de financiering. De outputgerichte 

financiering was een duidelijk incentive voor de universiteiten om zowel in het onderwijs 

als in het onderzoek sterker in te zetten op productiviteit en kwaliteit – een koerswijziging 

van de Vlaamse overheid waar, zoals verder in deze studie zal blijken, de universiteiten 

heel snel op hebben ingespeeld. In 2010 werd iets meer dan 1,263 miljard 

euro verdeeld tussen de Vlaamse universiteiten en hogescholen volgens deze parameter. 

Op basis van de verdeelsleutel kwam iets meer dan 649 miljoen euro ten goede van de 

universiteiten. 

Met de werkingstoelagen worden de lonen van het statutair academisch personeel en 

een groot deel van het administratief en technisch personeel betaald. Ook de infrastructuur 

van de instelling en alle onderwijsuitgaven worden hieruit betaald. Op basis 

van de OESO-norm wordt aangenomen dat 25% van dit budget ten goede komt aan 

investeringen in onderzoek – in het bijzonder via de bezoldiging van het Zelfstandig 

10

Hoofdstuk 1. Inleiding 

Academisch Personeel die immers de verantwoordelijkheid dragen voor het onderzoek. 

De universiteit kan autonoom beslissen in welke mate met deze werkingstoelagen ook 

assisterend academisch personeel (of assistenten zoals ze in dit boek worden genoemd). 

Reguliere assistenten die, naast lesondersteuning, ook minstens 50% van hun tijd 

besteden aan zelfstandig onderzoek met het oog op het behalen van een doctoraat; 

praktijkassistenten (met hoofdzakelijk lesopdracht) en postdoctorale assistenten (lesen 

onderzoeksopdracht) worden ten laste van deze werkingstoelagen betaald. 

Naast deze werkingstoelagen beschikken de Vlaamse universiteiten ook over een 

‘tweede geldstroom’, nl. middelen die via de Vlaamse en federale overheid voor onderzoek 

ter beschikking worden gesteld, en over een ‘derde geldstoom’ van overheidsmiddelen 

die uitsluitend op competitieve basis worden verworven. Tot de ‘tweede geldstroom’ 

worden gerekend: het Bijzonder Onderzoeksfonds (BOF) van de universiteiten 

dat via een interuniversitaire verdeelsleutel wordt toegekend; het Fonds voor Wetenschappelijk 

Onderzoek – Vlaanderen (FWO) voor het fundamenteel, kennisverleggend 

(niet gericht) onderzoek – inclusief de middelen in het kader van het Odysseus en Methusalemprogramma, 

maar ook het Industrieel Onderzoeksfonds (IOF), de Herculesfinanciering 

voor onderzoeksinfrastructuur, en tenslotte het programma Interuniversitaire 

Attractiepolen (IUAP), een financieringskanaal dat in tegenstelling tot de andere 

niet door de Vlaamse maar door de federale overheid wordt voorzien. Bij de ‘derde geldstroom’ 

worden gerekend: het Vlaamse IWT (het Agentschap voor Innovatie door 

Wetenschap en Technologie), de kaderprogramma’s van de Europese Unie en een aantal 

andere Vlaamse, federale en internationale financieringsprogramma’s voor onderzoek. 

Alle middelen die op basis van samenwerking met de privésector worden verworven, 

worden tot de ‘vierde geldstroom’ gerekend. 

Ten slotte investeert de Vlaamse overheid ook in een aantal strategisch interuniversitaire 

onderzoekscentra waarin de expertise van een aantal instellingen wordt gebundeld. 

Naast het Interuniversitair Micro-Elektronica Centrum (IMEC), het Vlaams Instituut 

voor Biotechnologie (VIB), het Vlaams Instituut voor Technologisch Onderzoek 

(VITO) en het Instituut voor Breedbandtechnologie (IBBT), werden meer recent ook 

strategische onderzoekscentra opgericht voor translationele geneeskunde en voor 

materialen – maar wegens te recent vallen zij buiten het bestek van deze studie. 

Op basis van de middelen uit deze waaier van financieringskanalen kunnen Vlaamse 

universiteiten onderzoekers bezoldigen en uitrustings- en werkingsmiddelen ter 

beschikking stellen. Het BOF, FWO en IUAP gelden als de kanalen bij uitstek voor fundamenteel 

onderzoek, terwijl het IWT en vele van de andere financieringskanalen 

investeringen in strategisch basisonderzoek, toegepast of beleidsgericht onderzoek 

voor ogen hebben. 

Zowel binnen het BOF, het FWO als het IWT bestaat de mogelijkheid om, naast algemene 

projectmatige financiering, doctoraatsonderzoek rechtstreeks te promoten via 

een competitieve oproep naar potentiële doctoraatsonderzoekers. Deze drie kanalen 

zijn dus van cruciaal belang voor de investering in nieuw Vlaams onderzoekstalent. 

Het Bijzonder Onderzoeksfonds werd in het midden van de jaren ‘90 een structureel 

financieringskanaal dat rechtstreeks aan de universiteiten werd toegekend op basis van 

een interuniversitaire verdeelsleutel (Vlaamse regering, 1994). De parameters voor deze 

11


sleutel zijn sinds de oprichting van dit fonds reeds enkele malen bijgestuurd; in 2003 

werd de doelstelling om de universiteiten aan te sporen tot een grotere onderzoeksproductiviteit 

en een sterkere kwaliteitsfocus, vertaald naar sterk outputgerichte parameters 

in de BOF-sleutel. Het jaarlijks aantal publicaties, verworven citaties, alsook het 

aantal toegekende doctortitels spelen hierin een belangrijke rol, naast enkele andere 

parameters. In 2010 werd op die manier iets meer dan 137 miljoen euro aan BOF-gelden 

tussen de Vlaamse universiteiten verdeeld (inclusief het Methusalem programma, 

en de aanstelling van onderzoeksprofessoren onder de vorm van BOF-ZAP mandaten 

en Tenure Track mandaten). De instellingen kunnen binnen een verplicht aantal programma’s 

en competitieve oproepen vrij beschikken over de verdeling van deze middelen; 

de financiering van doctoraatsonderzoek met BOF-middelen gebeurt enerzijds via 

persoonlijke mandaten die op individuele competitieve basis worden toegekend voor 

een maximale duur van vier jaar, en anderzijds via projectmiddelen die de promotor 

binnenhaalt en waarop hij/zij een onderzoeker kan aanstellen. 

Het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek – Vlaanderen ontstond na de grondige 

staatshervorming van de jaren ‘90 uit wat eerder het Nationaal Fonds voor Wetenschappelijk 

Onderzoek heette. De FWO-aspiranten zijn doctoraatsonderzoekers die 

een fiscaal vrijgestelde beurs van maximum vier jaar genieten; voor klinische doctoraatsbeurzen 

is dat twee jaar. Sinds 2007 staan deze beurzen ook open voor niet-Belgische 

aanvragers. Het aantal mandaten dat jaarlijks ter beschikking wordt gesteld, 

werd tussen 2004 en 2007 verhoogd van 150 naar 215, maar deze capaciteitsverhoging 

kon het toekenningspercentage niet handhaven vanwege het steeds stijgend aantal 

aanvragen. Daardoor werd de lat bij de kandidaten steeds hoger gelegd. Een vergelijkbare 

evolutie geldt voor het IWT, dat in 1991 na de federalisering van België ontstond 

uit het IWONL (Instituut tot aanmoediging van het wetenschappelijk onderzoek in 

nijverheid en landbouw). De vierjarige competitieve doctoraatsmandaten, bij het IWT 

eerst ‘specialisatiebeurzen’ en meer recent’ doctoraatsbeurzen voor strategisch onderzoek’ 

genaamd, hebben de laatste jaren een slaagpercentage van ongeveer 25%, ondanks 

een sterke verhoging in december 2004 van het aantal jaarlijks toe te kennen mandaten. 

Wanneer in deze studie de termen FWO en IWT-mandaten worden gebruikt, wordt 

naar deze doctoraatsbeurzen verwezen, ook indien ze teruggaan tot de tijd wanneer de 

instellingen nog bekend stonden als respectievelijk NFWO en IWONL. 

Een laatste type doctoraatsbeurs die door de Vlaamse overheid op individuele basis 

wordt toegekend zijn de Baekeland-beurzen die sinds 2009 deels door de overheid, 

deels door bedrijven worden gefinancierd. Kandidaten zijn tewerkgesteld in een bedrijf 

of aan de universiteit, binnen een nauwe samenwerking tussen de twee. Gezien de dataset 

waarop deze studie gebaseerd is, eindigt in 2009, wordt hier niet verder ingegaan op 

deze nieuwe financieringsmogelijkheid. 

Sinds de invoering van het Structuurdecreet in 2003 is het aan de Vlaamse universiteiten 

ook mogelijk om een doctoraat door twee universiteiten tegelijk te laten uitreiken 

indien het doctoraat ook werkelijk werd begeleid door promotoren vanuit deze beide 

instellingen, en indien de doctoraatsstudent minstens zes maanden binnen elke instelling 

werkzaam was. Dit kan een gezamenlijk doctoraat zijn met een andere Vlaamse, 

Waalse of een buitenlandse instelling. Deze doctoraten worden in de HRRF-databank 

als één enkel doctoraat beschouwd. 

12


Diverse personeelsstatuten 

De diverse financieringsmogelijkheden voor onderzoek in Vlaanderen, en meer specifiek 

voor doctoraatsonderzoek, kunnen niet alleen worden onderverdeeld volgens een 

finaliteitsmatrix (van fundamenteel tot toegepast onderzoek), volgens hun herkomst 

(eerste, tweede, derde of vierde geldstroom), of volgens hun werfprocedures (persoonlijke 

mandaten of projecten), zoals hierboven beschreven. De brede waaier aan financieringstypes 

brengt vanzelfsprekend ook een waaier aan personeelsstatuten mee die, 

zoals Moed et al. (2000) reeds aantoonden, hun eigen impact hebben op de succesfactoren 

van doctoraatsonderzoek. 

Doctoraatsonderzoek dat uit de werkingstoelagen wordt gefinancierd, gebeurt via de 

aanstelling van assistenten. Zij krijgen doorgaans zes jaar de tijd om hun doctoraat af 

te werken in de plaats van de gangbare vier jaar in Vlaanderen, aangezien zij hun onderzoek 

combineren met een onderwijsondersteunende opdracht die tot 50% van hun tijd 

kan innemen. Lange tijd was deze route de meest gangbare start voor een academische 

carrière in Vlaanderen. 

Onderzoekers die bij het FWO of IWT een doctoraatsbeurs hebben bemachtigd krijgen 

een fiscaal vrijgestelde beurs van vier jaar. Hoewel deze bursalen geen arbeidscontract 

hebben, genieten zij wel sociale zekerheidsvoordelen (zoals moederschapsrust, pensioenrechten 

en werkloosheidsrechten) en krijgen zij binnen de instellingen dezelfde 

‘informele’ rechten als personeelsleden. 

Doctorandi die bij het BOF via competitie een mandaat hebben verworven of die door 

een promotor met projectmiddelen worden gefinancierd, kunnen worden aangesteld 

als ‘wetenschappelijk personeel’, nl. een werknemer met een arbeidscontract, maar 

sinds 1995 ook als ‘bursaal’. Dit speciale statuut voor onderzoekers, ook wel ‘Dehousse 

bursaal’ genoemd, maakte het voor de universiteiten mogelijk om net als het FWO en 

IWT jonge vorsers op te leiden tot doctor zonder de volledige loonlast van een wetenschappelijk 

personeelslid op zich te hoeven nemen. Dit statuut kan voor een maximum 

van vier jaar aan een instelling worden opgenomen, op voorwaarde dat aan doctoraatsonderzoek 

wordt gewerkt. De universitaire bursalen en die van het FWO en IWT ontvangen 

een beurs die min of meer overeenstemt met het netto loonbedrag van een assistent, 

al durfde het precieze bedrag en de eventuele aanvullende voordelen zoals benchfees 

en vergoeding van woon- werkverkeer wel variëren. Sinds 2009 zijn deze 

beursbedragen en sociale voordelen in Vlaanderen in grote lijnen gelijkgeschakeld. 

Wie aangesteld is als ‘wetenschappelijk personeelslid’ heeft geen formele verplichting 

tot doctoraatsonderzoek, maar het kan. In de praktijk blijkt dat een belangrijk aantal 

dat in een dergelijk statuut fundamenteel onderzoek verricht, ook een doctoraat 

behaalt. 

Inschrijving voor het doctoraat 

Elke onderzoeker die zijn of haar doctoraat voorbereidt, wordt geacht zich als doctoraatsstudent 

in te schrijven voor het doctoraat, ook indien zijn of haar personeelsstatuut 

automatisch veronderstelt dat deze persoon aan een doctoraat werkt. Tot een tien- 

13


tal jaar geleden waren er in Vlaanderen geen incentives – en was het voor de universitaire 

administraties ook niet noodzakelijk – om deze doctoraatsinschrijving ook werkelijk 

van bij de start van het doctoraatsonderzoek te registreren bij de studentenadministratie. 

Vaak gebeurde het dan ook dat de inschrijving voor de voorbereiding van het doctoraat 

gebeurde vlak voor de inschrijving voor het doctoraatsexamen, tegelijkertijd of 

zelfs na de verdedigingsdatum. De inschrijving voor het doctoraat is dus lange tijd geen 

betrouwbare indicator geweest in Vlaanderen om het aantal doctoraatsonderzoekers of 

de duur van het doctoraatsonderzoek te monitoren. 

Sinds de 21 ste eeuw is veel veranderd: in de financieringsmechanismen van de Vlaamse 

overheid vormen doctoraatsdiploma’s een belangrijke parameter; vandaar dat ook de 

instroom, het proces en de uitstroom van doctoraatsonderzoek beter worden gemonitord. 

Dit administratief opvolgingsproces ging aan alle Vlaamse universiteiten samen 

met de oprichting van doctoraatsscholen waarbij het volledige doctoraatsgebeuren een 

sterkere omkadering kreeg. Via diverse maatregelen wordt de inschrijving voor het doctoraat 

sterker opgevolgd, zoniet verplicht, waardoor we met een redelijke mate van 

zekerheid kunnen stellen dat de datum van inschrijving voor het doctoraat of de doctoraatsopleiding 

vanaf 2004 een betrouwbare indicator is geworden. Dit is echter te 

recent in het verleden om deze administratieve mijlpaal in een doctoraatscarrière nu al 

voor alle analyses te hanteren. Bij een vervolgstudie zal deze overweging hoogstwaarschijnlijk 

kunnen worden herzien. 

Doctoraatsonderzoekers met andere financiering 

De huidige studie van het Vlaamse onderzoekspotentieel heeft voornamelijk een 

beroep gedaan op de personeelsdatabanken en aanvullende gegevens van het FWO en 

het IWT om bovenstaande waaier van financieringsmogelijkheden en personeelsstatuten 

in een overzichtelijke databank samen te brengen. Diverse classificaties naar financieringsbron 

en personeelsstatuut konden zo worden gemaakt. 

Naast deze courante financieringslijnen voor doctoraatsonderzoek bestaan uiteraard 

nog een aantal andere kanalen waarvan de financiering niet op structurele wijze door 

de Vlaamse universitaire administraties wordt geregistreerd in personeels- of studentendatabanken. 

Aangezien ook de registratie van de inschrijving voor het doctoraat 

niet altijd op een consistente en even betrouwbare manier is gebeurd, kunnen deze 

onderzoekers niet eenduidig aan specifieke categorieën worden toegewezen of via specifieke 

kenmerken worden beschreven. Uit eerder surveyonderzoek van ECOOM (Leyman 

et al., 2009) weten we dat deze groep, waarvan de financiering onbekend of onbestaand 

is, over het algemeen in vier grote clusters uiteenvalt: 

• Onderzoekers tewerkgesteld aan een Vlaamse hogeschool of onderzoekscentrum 

(bv. Instituut voor Tropische Geneeskunde); 

• Onderzoekers tewerkgesteld aan een universitair ziekenhuis; 

• Onderzoekers met een buitenlandse beurs; 

• Onderzoekers die hun doctoraat in hun ‘vrije tijd’ combineren met een andere job. 

14


Aangezien een belangrijk aandeel van deze personen hun doctoraatsinschrijving niet 

correct of niet op het gepaste moment hebben uitgevoerd, bevat de HRRF-databank 

(nog) niet de nodige informatie over startdatum, leeftijd, nationaliteit, wetenschapsdiscipline 

e.d. om betrouwbare analyses uit te voeren. Hoewel de doctoraten van deze 

onderzoekers een belangrijke bijdrage leveren tot de onderzoeksoutput van de Vlaamse 

universiteiten, is het te verkiezen hen niet mee te rekenen in de analyses, dan analyses 

uit te voeren die tot onjuiste of onbetrouwbare indicatoren kunnen leiden. 

1.3. Structuur van dit rapport 

De structuur van deze studie verschilt van de eerdere kwantitatieve analyses van de doctoraatsproductie 

in Vlaanderen wegens een sterkere focus op transversale thema’s en 

longitudinale vergelijkingen. 

In hoofdstuk 2 worden de indicatoren die in deze studie aan bod komen, in een ruimer 

kader geplaatst. De ambitie om van Vlaanderen een kenniseconomie van topniveau te 

maken, ligt immers aan de basis van de investering in de opleiding van jonge onderzoekers. 

De indicatoren die in deze studie aan bod komen, vervullen drie opdrachten: 

monitoring, het detecteren van trends en het evalueren van de beleidsvoering. De indicatoren 

meten zowel de input, de output als het proces van het doctoraatsgebeuren. 

In hoofdstuk 3 van deze studie wordt de HRRF-databank in meer detail toegelicht. 

Deze HRRF-databank is immers opgebouwd op basis van een koppeling van gedepersonaliseerde 

data van vijf universiteiten. Deze data vanuit vijf instellingen bestaan op 

hun beurt uit drie verschillende datasets: personeelsgegevens, studentengegevens en 

doctoraatsdiploma’s. Elk van deze datasets moet op elkaar worden afgestemd. De stap 

van deze ruwe data naar indicatoren loopt via een aantal beslissingsregels; daarnaast 

worden ook een aantal belangrijke nieuwe variabelen aangemaakt. Zonder begrip van 

deze regels en variabelen verliezen de indicatoren veel van hun waarde. In dit methodologische 

hoofdstuk worden de voornaamste beslissingsregels en kernvariabelen 

omschreven en gemotiveerd. Verder wordt ook ingegaan op het bereik van de gegevens 

in de HRRF-databank zelf en de implicaties daarvan op de populatie- en succesratiogegevens. 

In hoofdstuk 4 worden een aantal nuanceringen gemaakt bij de definitie van doctoraatssucces 

en tijd tot doctoreren die in dit boek worden gehanteerd. Zo houdt het definiëren 

van succes als ‘het effectief behalen van een doctoraat’ geen rekening met het 

onderscheid tussen onderzoekers die wel of geen doctorstitel op het oog hadden. Ook 

het afbakenen van de factor ‘tijd’ in de meting van succes is niet altijd eenvoudig. Tot 

slot wordt er ook stilgestaan bij de vaststelling dat een al te eenzijdige focus op het doctoraat 

als het product van doctoraatsonderzoek het risico inhoudt in dat de kwaliteit 

van het proces van doctoraatsonderzoek onvoldoende naar waarde wordt geschat. 

Hoofdstuk 5 bevat de beschrijvende tabellen en grafieken waarop in de daaropvolgende 

hoofdstukken wordt verder gebouwd. In dit referentiehoofdstuk komen dus alle 

basisanalyses voor deze studie aan bod op interuniversitair niveau, nl. de geaggregeerde 

gegevens van de vijf Vlaamse universiteiten, zonder onderscheid te maken tussen de 

afzonderlijke instellingen. In de daaropvolgende hoofdstukken worden deze resultaten 

15


vanuit een specifieke thematische focus benaderd, maar op bepaalde gegevens zal nog 

verder worden ingezoomd. Deze basistabellen omvatten instroomgegevens onder de 

vorm van het aantal junior onderzoekers, outputgegevens onder de vorm van het aantal 

behaalde doctoraten, en gegevens over de uitval uit het doctoraatstraject, de mate 

van succes en de doctoraatsduur. 

Hoofdstuk 6 bouwt vervolgens voort op de ‘ideale uitkomst’ die de overheid en de universiteiten 

verwachten van doctoraatsonderzoek, namelijk het effectief behalen van een 

doctoraatsdiploma, en de snelheid waarmee dit gebeurt. Via (competing risks) event 

history analyse worden de factoren onderzocht die de kansen op succes maximaliseren. 

Zo wordt gepeild naar de relatieve impact van kenmerken zoals geslacht, leeftijd bij 

aanvang van het doctoraat, nationaliteit, wetenschapsdiscipline en financieringsstatuut. 

De daaropvolgende hoofdstukken zoomen in op transversale thema’s die een rol spelen 

in het al dan niet succesvol beëindigen van het doctoraatstraject. Eén van deze variabelen 

is het statuut van de junior onderzoeker. Een typisch fenomeen in het Vlaamse doctoraatsgebeuren 

is dat doctoraatsstudenten tijdens hun doctoraatstraject niet in eenzelfde 

personeels- of bursaalstatuut blijven. Dit onderwerp vormt de focus van hoofdstuk 

7. Vaak is vier jaar onvoldoende voor het afleggen van een doctoraat en wordt een 

doctorandus langer tewerkgesteld op basis van andere middelen; soms beginnen 

onderzoekers aan de universiteit te werken en ontwikkelen ze pas later de ambitie om 

een doctorstitel te behalen; soms worden diverse korte onderzoekscontracten aan 

elkaar ‘geregen’ en is de kans klein dat deze onderzoeksexpertise ooit leidt tot een doctoraat. 

De invloed die deze statuutverandering heeft op de slaagkansen voor een doctoraat 

is de centrale vraag die in dit hoofdstuk wordt beantwoord. 

Hoofdstuk 8 graaft dieper in de verschillen tussen mannelijke en vrouwelijke doctoraatsstudenten 

om zo de diversiteit in de academische omgeving na te gaan. Enerzijds 

is er wel een toenemend evenwicht tussen man en vrouw in de slaagcijfers voor het doctoraat, 

maar subtiele verschillen blijven bestaan en in sommige wetenschapsdisciplines 

blijft de genderdiscrepantie groot. Dit hoofdstuk gaat na in welke mate deze verschillen 

verkleinen over de tijd, en wat voor vrouwen de impact op succes is van zwangerschap 

tijdens het doctoraatstraject. 

Hoofdstuk 9 neemt de wetenschapsclusters onder de loep. Werken aan een doctoraat 

vergt in de ene discipline een andere aanpak dan in een andere; ook de onderzoekscultuur 

en wetenschappelijke productiviteit is divers. Dit alles kan resulteren in vrij grote 

verschillen in doctoraatssucces. Aangezien de relatie tussen wetenschapscluster en 

geslacht al uitgebreid aan bod komt in hoofdstuk 8, wordt hier vooral gefocust op de 

interactie met het (dominante) statuut en worden de verschillen vergeleken tot op het 

niveau van de studiegebieden. 

In hoofdstuk 10, tenslotte, wordt het thema van nationaliteit belicht door een vergelijking 

van het traject dat Belgische junior onderzoekers afleggen met dat van buitenlandse 

collega’s. Naast demografische factoren zijn ook institutionele factoren bepalend 

voor het verschil in snelheid en frequentie van doctoreren tussen Belgen en buitenlanders. 

Dit hoofdstuk zoekt dan ook verklaringen voor deze verschillen in onder 

meer het type van doctoraatsfinanciering, wetenschapsclusters, leeftijd, geslacht en 

16


land/regio van oorsprong. De studie van deze thematiek maakt eveneens gebruik van 

de gebeurtenissenanalyse. 

1.4. Doelstelling van dit rapport 

Via deze studie wordt een omvangrijke hoeveelheid cijfermateriaal, analyses en interpretaties, 

die een retrospectieve monitoring van het gevoerde beleid mogelijk maken, 

ter beschikking gesteld van stakeholders binnen de Vlaamse universiteiten en de 

Vlaamse overheid. Bovendien bieden de thematische analyses ook de mogelijkheid om 

te reflecteren over de impact van het gevoerde beleid en na te gaan of eventuele bijsturing 

wenselijk is. De trends en de kritische succesfactoren die in deze studie worden 

gedetecteerd, nodigen de overheid en de universiteiten ook uit om prospectief tewerk 

te gaan. Van de succesfactoren uit het verleden kan immers worden verondersteld dat 

– indien de context dezelfde blijft – zij ook de kansen op succes in de toekomst zullen 

bepalen. 

Tenslotte wordt in deze studie ook de aandacht gevestigd op de nodige nuancering van 

deze succesgerelateerde cijfers in de ruimere innovatiecontext. Er zijn immers ook 

andere stakeholders dan overheid en universiteit die aan een doctoraat een bepaalde 

waarde hechten. Wat bedrijfsleiders van een hoogopgeleide onderzoeker verwachten, 

bijvoorbeeld, of wat doctoraatsstudenten zelf als een ‘succesvol’ doctoraat beschouwen, 

is niet noodzakelijk hetzelfde. De resultaten in deze studie leveren de basis voor 

een bredere analyse van dit gegeven. De auteurs van deze studie nodigen elk van deze 

stakeholders dan ook uit om dit werk als inspiratiebron en referentiedocument te 

gebruiken voor verdere reflectie en beleidsaanbevelingen. 

1.5. Dankwoord 

Tot slot danken we de leden van de redactiecommissie voor het aansturen van de 

inhoudelijke klemtonen en voor hun zeer gewaardeerde feedback op de eerste versie 

van dit boek. 

• Karen Haegemans (EWI) 

• Hans Willems en Stijn Verleyen (FWO-Vlaanderen) 

• Sven Van Lommel (KULeuven) 

• Eric Spruyt en Tim Engels (UA) 

• Nele Nivelle en Patrizia Zanoni (UHasselt) 

• Kristien Vercoutere (VRWI) 

• Nadine Rons (VUB) 

17

•

Hoofdstuk 2. 

Monitoring via administratieve 

databank HRRF: 

pijler in de opbouw van een 

dynamische kennisbasis rond 

menselijk kapitaal in onderzoek 

2.1. Inleiding 

De ambitie om van Vlaanderen een kennisintensieve maatschappij van topniveau te 

maken, heeft diverse overheden en instellingen ertoe aangezet om te investeren in de 

opleiding van jonge, hoogopgeleide afgestudeerden tot onderzoekers. Wetenschappelijk 

onderzoek vormt een belangrijk fundament voor zowel technologische als sociale 

innovatie, en bouwt noodzakelijkerwijze op een stevige basis van menselijk kapitaal. 

Het is in dit kader dat beleidsmakers op verschillende overheidsniveaus onderzoeksloopbanen 

voor hoogopgeleide jongeren in Europa en Vlaanderen aantrekkelijker 

willen maken. Een belangrijke vaststelling hierbij is dat de finaliteit van investeringen 

in doctoraatsonderzoek vandaag in een ruimer maatschappelijk perspectief 

geplaatst wordt dan in het verleden het geval was. In tegenstelling tot een of twee generaties 

geleden – toen doctoraatsonderzoek in hoofdzaak een voorbereiding was op een 

academische carrière – wordt doctoraatsonderzoek vandaag beschouwd als de springplank 

naar diverse innovatiegerelateerde en onderzoeksgerichte carrières, zowel binnen 

als buiten de academische sector (Borrell-Damian, 2009). 

Niettemin blijft het belangrijk om – naast het voorop stellen van lange termijn uitkomsten 

in termen van een kwalitatief sterk onderzoekerskorps – op de korte termijn de 

efficiëntie en effectiviteit van de investering in doctoraatsonderzoek op te volgen. Het 

kennispotentieel in de academische sector in Vlaanderen wordt onder meer via indicatoren(boeken) 

(Leyman et al., 2009) gewikt en gewogen. 

Ook deze boekpublicatie draagt hiertoe bij. Op basis van beschrijvende en meer gevorderde 

statistische analyses van de loopbaantrajecten van jonge onderzoekers wordt een 

antwoord gezocht op een batterij aan vragen zoals: hoeveel afgestudeerden starten in 

een doctoraatstraject en ronden dit ook af Hoeveel tijd kost het om dit traject af te 

werken In welke wetenschapsdisciplines heeft Vlaanderen het grootste kennispotentieel 

Evolueren we naar een beter genderevenwicht binnen onze jonge onderzoekerpopulatie 

Hoe worden doctorandi gefinancierd en welke personeelsstatuten bieden de 

hoogste kans op succes in de prille academische loopbaan Deze studie peilt met 

andere woorden naar de actuele situatie, naar de evolutie van academische onderzoeksloopbanen 

en naar de impact van de verschillende structurele en persoonsgebonden 

factoren op het succes van jonge vorsers. De studie gaat ook dieper in op de internationale 

en interuniversitaire mobiliteit van deze onderzoekers in Vlaanderen. 

19


In dit beschouwende hoofdstuk bekijken we (1) de rol van deze (vormen van) monitoring 

op basis van administratieve databanken als één van de pijlers voor de opbouw van 

een brede en dynamische kennisbasis rond het menselijk kapitaal in onderzoek en ontwikkeling; 

en (2) de functies van monitoring via indicatoren rond menselijk kapitaal 

voor de verdere ondersteuning en evaluatie van het beleid op het niveau van de universitaire 

instellingen en dat van de Vlaamse overheid. 

2.2. De rol van monitoring in een ruimere kennisbasis: 

mogelijkheden en beperkingen 

De Human Resources in Research Flanders databank (HRRF) en de analyses op de 

gegevens uit deze databank, die onder meer in deze publicatie worden voorgesteld, 

kunnen een zeer belangrijke basis vormen voor de concrete monitoring van de situatie 

en voor beleidsevaluatie. Tegelijk is duidelijk dat deze data op zich beperkt zijn in termen 

van het vinden van verklaringen en duiding bij bepaalde situaties en ontwikkelingen. 

Zo geven de analyses in deze publicatie op een algemeen niveau de bewegingen 

weer in de academische populatie die kunnen duiden op meer of minder gunstige ontwikkelingen 

m.b.t. de beleidsdoeleinden en -ruimte. Voor echte interpretatie en duiding 

van deze bewegingen zijn deze gegevens echter onvoldoende. Analyses en indicatoren 

die worden gebaseerd op een administratieve databank zoals de HRRF kunnen 

niet los worden gezien van de bredere context waarin ze bestaan. De data moeten o.m. 

geïnterpreteerd worden in de context van de Vlaamse en Europese beleidsvoering (en 

de toegenomen nadruk op prestatiemeting en indicatorenontwikkeling) en in de context 

van de beleidslijnen die op instellingsniveau gelden. Ze moeten bovendien rekening 

houden met de situatie en de perceptie van jonge vorsers zelf (over onder meer het 

doctoraatsonderzoek, de zin van en voor mobiliteit en hun toekomstaspiraties in of 

buiten onderzoek). Om een zo volledig mogelijk beeld van de realiteit te krijgen, 

gebeurt het ‘meten’ ervan dan ook idealiter op basis van een arsenaal aan databronnen 

en bevragingsmethoden om hier een zo volledig mogelijk beeld van te krijgen. 

De eigenheid van gegevens in administratieve databanken ligt voor een deel aan de 

basis van de analytische beperkingen: ze worden in de eerste plaats voor ‘eigen rekening’ 

van de instellingen en met een eigen operationele logica verzameld. Deze databanken 

zijn ook beperkt tot puur administratieve gegevens. Een andere moeilijkheid is 

dat de administratieve databanken van de verschillende instellingen onderling verschillen 

en categorieën hanteren die vooral gericht zijn op een werkbare manier van catalogiseren 

van de eigen werkelijkheid, in functie van de eigen personeels- en doctoraatsadministratie. 

Bij het klaarmaken van deze databank voor onderzoek (HRRF) diende dan 

ook een consensus gevonden te worden tussen de verschillende eigenaars (stakeholders) 

van deze gegevens en de onderzoekers over de definiëring en operationalisering 

van de gehanteerde concepten. 

Geen enkele administratieve databank bevat ook alle relevante informatie om over de 

procesmatige en subjectieve diversiteit aan aspecten van een problematiek te rapporteren. 

Bevragingen via surveys en via methoden van kwalitatief onderzoek (zoals focusgroepen 

en diepte-interviews) van de doelgroep en andere stakeholders (zoals promotoren 

en afgestudeerde doctoraathouders) kunnen problematieken helpen verklaren of 

20

Hoofdstuk 2. Monitoring via administratieve databank HRRF 

aangeven hoe en waar beleidsmaatregelen tekort schieten of eventuele onbedoelde 

effecten hebben. Bepaalde processen zijn immers moeilijk in cijfers te vatten – of nog: 

weten is niet altijd meten. 

2.3. Opmaak van een indicatorenbatterij in functie van 

beleidsondersteuning en -evaluatie 

Bovenstaande beperkingen in acht nemend, blijft de HRRF een belangrijk en uniek 

instrument om het jonge kennispotentieel in Vlaanderen te volgen, en heeft het een 

belangrijke – zowel wetenschappelijke als beleidsmatige – relevantie. Het longitudinale 

karakter van de dataverzameling laat immers toe om individuen en groepen (cohortes) 

lange tijd op te volgen en om op systematische wijze beleidsindicatoren te berekenen 

en trends te detecteren. 

Indicatorensets worden meestal opgemaakt om aan de hand van een meting de verschillende 

kenmerken van een realiteit na te gaan en op te volgen. Doorgaans doen ze 

dienst om de kwaliteit van een beleid, maatregel(enset) of programma te toetsen in 

functie van vooropgestelde doelstellingen. Binnen het Vlaams overheidsbeleid is doorheen 

de voorbije decennia ook een grotere nadruk komen te liggen op het hanteren van 

prestatie-indicatoren die verschillende aspecten van een beleidsproces in kaart brengen 

en up to date houden (zie ook Bouckaert, Van Dooren, & Sterck, 2003). 

De rol van indicatoren in de Vlaamse beleidscyclus 

Zo worden in de beleidscyclus van de Vlaamse overheid strategische en operationele 

doelstellingen geformuleerd. Daaraan worden idealiter ook (verschillende types van) 

indicatoren gekoppeld. Voor de opvolging van strategische doelstellingen richt men 

zich eerder op zogenaamde contextindicatoren, die een zicht geven op de (ontwikkeling 

van een) macro-economische of sociale situatie. In het O&O-beleid (zie bv. Lieten, 

2009) zijn dit bijvoorbeeld de geaggregeerde indicatoren die het investeringsklimaat in 

wetenschap en innovatie meten. Indicatoren of maatstaven die de operationele doelstellingen 

opvolgen worden veeleer ad hoc opgesteld: men bekijkt in dat kader zowel de 

input, het proces als de output van het beleid. 

Hoewel haar indicatoren veeleer themagericht zijn en niet expliciet in functie van prestatietermen 

werden geformuleerd, biedt de HRRF tal van mogelijkheden voor een ruimere 

opvolging van het menselijk kapitaal in de academische sector en voor toetsing 

van de verschillende aspecten van het beleid ter zake. De indicatorenbatterij rond doctoraatsproductie 

werd in samenspraak met de andere universitaire instellingen en stakeholders 

ontwikkeld om beleidsmakers (zowel bij de Vlaamse overheid als in de instellingen) 

een meetinstrument te leveren dat de situatie en de voortgang kan helpen vaststellen 

op een aantal vlakken: de evolutie in de populatie en instroom van academische 

onderzoekers, het aantal doctoraten, de kans op succes (succesgraden), de tijd nodig 

voor het behalen van een doctoraat (time-to-degree), doctoraatsproductieratio’s en de 

parcours van cohortes onderzoekers doorheen de tijd. De combinatie van deze data 

met de beschikbare persoonsgebonden gegevens (zoals gender, nationaliteit, instroomjaar) 

en met gegevens over onder meer wetenschapscluster en studieverleden, zorgen 

21


voor een brede waaier aan mogelijkheden voor indicatorenontwikkeling en verder 

onderzoek. 

Wanneer we de indicatorenset rond doctoraatstrajecten in het ruimere beleidskader 

van prestatiemeting plaatsen, gaat het vooral om input-, proces- en outputindicatoren 

(zie o.m. Bouckaert et al., 2003). Inputindicatoren betreffen vooreerst de (ingezette of 

geplande) middelen in monetaire termen maar ook in termen van menselijk kapitaal. 

In dit kader kunnen we de absolute en relatieve omvang van de middelen die worden 

geïnvesteerd in doctoraatsonderzoek en de evolutie van het aantal junior onderzoekers 

dat via publieke middelen wordt gefinancierd als inputindicatoren beschouwen. 

Outputindicatoren peilen dan weer naar de afgeleverde diensten, initiatieven of producten: 

mogelijke outputindicatoren die in deze publicatie worden opgenomen zijn bijvoorbeeld 

(de evolutie in) het aantal doctoraten, de doctoraatsuccesgraden of het aandeel 

onderzoekers dat via verschillende publieke financieringskanalen het doctoraat 

behaalt. 

Procesindicatoren betreffen processen die relevant zijn in de realisatie van doelstellingen, 

die een doorlooptijd of tussenfasen meten. Men bekijkt hierbij bv. de vooropgestelde 

timing, budgettering, inzet van staf. Procesindicatoren kunnen ook gaan over de tevredenheid 

van de doelgroep of over de ervaringen met een bepaalde maatregel. Een 

belangrijke procesindicator die op basis van de HRRF-databank geformuleerd wordt, 

is de tijd die nodig is (in verschillende statuten, via verschillende financieringskanalen) 

om het doctoraat af te werken: de zogenaamde tijd tot doctoraat. Een andere procesindicator 

geeft weer hoeveel mensen er tijdens het doctoraatstraject afhaken en wat hun 

kenmerken zijn. Naast deze types van indicatoren zijn er ook zogenaamde contextindicatoren 

die de context schetsen waarin het beleid plaatsvindt en die mogelijk de impact 

en het effect van maatregelen kunnen duiden (zie ook hoger). Een relevante contextindicator 

die het klimaat voor wetenschappelijk onderzoek kan weergeven, is de mate 

waarin de 3% BBP norm voor investeringen in O&O (Lissabon-doelstelling/ 

Europa2020-doelstelling) in Vlaanderen wordt bereikt, en meer specifiek de overheidsinvesteringen 

in wetenschappelijk onderzoek. 

Impactindicatoren betreffen dan weer de directe gevolgen van het beleid of de getroffen 

maatregelen op maatschappelijk niveau: een voorbeeld van een impactindicator kan 

betrekking hebben op het aandeel doctoraatstudenten dat het doctoraat valoriseert via 

het verder zetten van een onderzoeksloopbaan binnen of buiten de academische sector 

meteen na het doctoraat. 

Effectindicatoren betreffen tot slot de uiteindelijke gevolgen van een beleid(smaatregelen) 

op lange termijn: deze indicatoren laten zich minder gemakkelijk meten omwille 

van een aantal beperkingen. De mogelijkheid bestaat dat een effect zich niet laat 

omschrijven in kwantitatieve termen, of dat er zich een probleem van attributie voordoet 

waarbij niet duidelijk is in welke mate er sprake is van een effect van beleid of (ook) 

van externe factoren. Het uiteindelijke effect – of de outcome – die men wil bereiken is 

de opbouw van een sterk menselijk onderzoekskader dat voeding en stimulansen kan 

geven aan de verdere ontwikkeling van de Vlaamse kennis- en innovatiegestuurde economie. 

22

Hoofdstuk 2. Monitoring via administratieve databank HRRF 

De ontwikkeling van indicatoren gebeurt zoals eerder aangehaald vaak vanuit strategische 

en operationele beleidsdoelstellingen. Ook de internationale context zorgt ervoor 

dat indicatoren steeds meer deel uitmaken van de nationale en regionale beleidsvoering. 

Gemeenschappelijke indicatoren, zoals deze die in het beleidskader van de EU 

ontwikkeld worden, leveren internationaal vergelijkbare informatie op, die ook van 

belang is om Vlaanderen als kennisregio te kunnen positioneren. 

Om de best mogelijke indicatoren te selecteren, kan men deze toetsen aan een aantal 

criteria. Zo moeten het probleem en de doelstellingen relevant zijn, het te meten effect 

belangrijk zijn, de indicatoren verstaanbaar zijn voor gebruikers, de impact van het 

beleid op de indicator duidelijk zijn, de dataverzameling haalbaar en kostenefficiënt en 

moet de indicator uniek, niet manipuleerbaar en omvattend zijn (Hatry, 1999). Indicatoren 

moeten systematisch geüpdatet en geëvalueerd kunnen worden en op Vlaams 

niveau beschikbaar en berekenbaar zijn. In een ideaal scenario beschikken indicatoren 

over al deze eigenschappen, de realiteit is echter minder volkomen. De indicatoren die 

opgesteld worden op basis van de HRRF komen evenwel in belangrijke mate aan deze 

voorwaarden tegemoet. 

Monitoring en diepgaand onderzoek in functie van beleidsevaluatie 

Een systematische objectieve meting op basis van populatiegegevens kan daarnaast een 

belangrijke inbreng leveren aan de opzet, de toetsing en het sturen van het beleid met 

betrekking tot menselijk kapitaal in onderzoek. In elk beleidsdomein is de vraag naar 

een stand van zaken en naar de efficiëntie/effectiviteit van beleid(smaatregelen) 

immers cruciaal. Via het meten van fenomenen en hun evoluties (al dan niet in de hand 

gewerkt door het ingrijpen van beleidsmakers), proberen beleidsmakers en wetenschappers 

hierop grip te krijgen. Indien het instrumentarium degelijk is opgebouwd, 

kan de meting nagaan of de vooropgestelde beleidsambities gerealiseerd worden, en of 

er nood tot bijsturen is. 

Een vaak geciteerde typologie van evaluatievormen van beleid vinden we bij Owen en 

Rogers (1999). Zij onderscheiden vier mogelijk (opeenvolgende) vormen van 

(beleids)evaluatie: de proactieve evaluatie, de verklarende evaluatie, de monitoring evaluatie 

en de impactevaluatie. Bij een proactieve evaluatie gaat men vóór het ontwerp van 

een maatregel of een beleidslijn na wat men weet over het probleem en worden beleidsmakers 

geadviseerd over de soort maatregelen (of clusters van maatregelen) of acties 

die nodig zijn. Bij een verklarende evaluatie beschrijft men de gewenste resultaten van een 

beleidsmaatregel en hoe men deze wil bereiken. Ook wanneer een maatregel al in werking 

getreden is, kan worden bekeken hoe men het potentieel van een maatregel om 

toch de gewenste resultaten te bereiken, kan maximaliseren. Men bekijkt ook welke elementen 

in aanmerking kunnen komen voor een daaropvolgende monitoring of 

impactevaluatie. Bij een monitoring evaluatie gaat men na of de gewenste resultaten worden 

bereikt, hoe de implementatie verloopt, hoe het efficiënter/effectiever kan worden 

gemaakt. Bij een impact evaluatie is het onderwerp een bestaand beleid of een maatregel 

en wordt een eindpuntanalyse uitgevoerd. Vragen als: werden de maatregelen geïmplementeerd 

als gepland Werden de vooropgestelde doelstellingen gerealiseerd, werden 

23


de resultaten bereikt Waren er onbedoelde effecten Waren de beleidsacties (kosten)efficiënt 

Hoewel vandaag de indicatoren nog niet expliciet ingezet worden voor deze verschillende 

vormen van evaluatie van beleid, kunnen de HRRF-indicatorenset of andere vormen 

van analyse op deze databank wel een mogelijk belangrijke inbreng leveren voor 

het beleid. We denken bijvoorbeeld aan vormen van proactieve evaluatie waarbij men 

op basis van trends uit het verleden, projecties of simulaties kan maken van de impact 

van mogelijke beleidsmaatregelen. De data laten ook toe om retroactief de impact van 

de genomen beleidsmaatregelen te toetsen op populatieniveau. Om het beleid te toetsen 

op (potentiële) effecten, moet echter ook gebruik gemaakt worden van andere 

bronnen en methoden. We denken hierbij in de eerste plaats aan surveyonderzoek en 

aan kwalitatieve bevragingen van de relevante stakeholders, of een combinatie van verschillende 

bronnen, wat ons terugbrengt bij de start van deze bijdrage: het belang van 

een brede en dynamische kennisbasis rond menselijk kapitaal in onderzoek. 

24

Hoofdstuk 3. 

Methodologie 


Sinds 2009 maakt ECOOM-UGent indicatoren aan ter ondersteuning van de beleidsvoering 

in de organisatie van doctoraatsonderzoek en academische carrières. Dit 

gebeurt op basis van de HRRF-databank (HRRF= Human Resources in Research Flanders). 

Deze databank is samengesteld op basis van personeelsgegevens, doctoraatsinschrijvingsgegevens 

en gegevens over verdedigde doctoraten van de vijf Vlaamse universiteiten: 

de Katholieke Universiteit Leuven, de Universiteit Gent, de Universiteit Antwerpen, 

de Universiteit Hasselt, en de Vrije Universiteit Brussel. 

Dit boek gebruikt deze gegevens 1 om op Vlaams niveau het doctoraatsproductieproces 

te bestuderen. Hiervoor werden de gegevens van de vijf universiteiten gepooled. Aangezien 

het hier een complexe databank betreft, is enige toelichting vereist bij de gehanteerde 

methodologie, de relevante beslissingsregels bij het aanmaken van bepaalde 

variabelen en bij specifieke berekeningswijzen, terminologie, etc. 

Deze analyses gebeuren waar mogelijk en relevant analoog met de analyses uitgevoerd 

bij de vorige doctoraatsstudies in Vlaanderen door het Centrum voor Wetenschap en 

Technologische Studies (CWTS) (Visser & Moed, 2006). Op sommige punten is in overleg 

met de Interuniversitaire Expertengroep (IEG) van ECOOM-UGent een aanpassing 

in de methodologie of variabelen doorgevoerd. Deze beslissingen werden ook goedgekeurd 

door het ECOOM-beheerscomité. 2 De analyses in de huidige studie zijn gebaseerd 

op gegevens van onderzoekers die een eerste wetenschappelijke aanstelling, een 

bursaalstatuut of een inschrijving voor het doctoraat hadden tussen 1 oktober 1990 en 

30 september 2009. 

Een belangrijke voorwaarde om beleidsrelevante analyses uit te voeren, is dat wordt 

gewerkt met betrouwbare data. Ondanks uitvoerige datacleaning blijkt het in sommige 

gevallen mogelijk dat de ‘‘administratieve realiteit’’ niet helemaal overeenstemt met de 

eigenlijke realiteit. Niet alle onderzoekers die aan een doctoraat werken, bijvoorbeeld, 

schrijven zich van bij de start in als doctoraatsstudent. Ook is het mogelijk dat onderzoekers 

wegens budgettaire beperkingen deeltijds worden aangeworven terwijl ze wel al 

1. De gegevens waarop dit boek zich baseert, zijn de gegevens van junior onderzoekers die aan de KULeuven, 

UA, UGent, UHasselt en VUB zijn ingestroomd tussen 1 oktober 1990 en 30 september 2009 (tweede 

data-aanlevering van de HRRF). Deze gegevens werden reeds samengevat aan de hand van tabellen 

omtrent ‘instroom’, ‘populatie’, ‘doctoraten’, ‘loopbaancohortes’ en ‘internationale mobiliteit’ in Groenvynck 

et al. (2011). Verder in de tekst wordt naar deze databank verwezen als ‘HRRF 2’. 

2. Het oorspronkelijke protocol voor de opbouw van de HRRF-databank en de dataverwerking werd goedgekeurd 

door de Commissie voor de Bescherming van de Persoonlijke Levenssfeer op 11 juni 2008, en 

door het Sectoraal Comité van het Rijksregisternummer op 30 juli 2008. De beslissingsregels en methodologie 

die werden gehanteerd voor de basisindicatoren die elke instelling jaarlijks ontvangt, en die ook 

in deze studie werden gebruikt, werden door het ECOOM-Beheerscomité goedgekeurd op 9 juni 2010. 

Ter opvolging van deze discussie werden aanvullend nog een paar aanpassingen aan de berekeningswijzen 

afgestemd en goedgekeurd met de Interuniversitaire Expertengroep op 16 juni 2010 en met het 

ECOOM-Beheerscomité op 23 februari 2011. 

25


hun beschikbare tijd aan onderzoek besteden; of dat ze in een overgangsfase tussen 

twee aanstellingen tijdelijk met middelen van een bepaald project worden betaald, hoewel 

ze zich misschien niet voltijds voor dit project engageren. Naast deze variatie op de 

werkvloer, zijn de indicatoren in deze studie gebaseerd op administratieve data die niet 

zijn opgemaakt met wetenschappelijke doeleinden en de daarbij gewenste precisie voor 

ogen. Daarom moet bij een interpretatie van de resultaten van deze analyses de context 

van de dataverzameling steeds in acht worden genomen. 

Eén van de aanbevelingen van de vorige doctoraatsstudies was dat de inschrijving voor 

het doctoraat aan de Vlaamse universiteiten beter zou worden gemonitord en vanaf het 

beginmoment administratief zou worden geregistreerd. Zowel de desbetreffende regelgeving 

als de concrete registratie van studenten is de voorbije jaren in zo goed als elke 

instelling geïntroduceerd. Aangezien deze inschrijving voor het doctoraat pas in de 

meest recente jaren een betrouwbare variabele is geworden, is het nu nog te vroeg om 

relevante analyses te kunnen uitvoeren voor onderzoekers die niet in de personeelsdatabanken 

van de Vlaamse universiteiten zijn opgenomen. De huidige studie spitst zich 

daarom toe op de categorieën van vorsers met voldoende volledige en betrouwbare 

data. 

3.2. Algemene toelichting 

Belangrijke variabelen 

In de HRRF-databank werden de aangeleverde data van de Vlaamse universiteiten 

gehercodeerd. Voor de analysedoeleinden zijn de belangrijkste variabelen: 

Aanstellingsgegevens Personeelsstatuut / dominant statuut 

Eerste contact op wetenschappelijk vlak 

Tijdsduur van aanstelling 

Facultaire cluster, wetenschapscluster en wetenschapsdomein 

Persoonsgegevens Geboortedatum 

Nationaliteit 

Geslacht 

Doctoraatsgegevens Datum van verdediging doctoraat 

Wetenschapsdomein waarin doctoraat behaald is 

Bij een aantal van deze variabelen is enige toelichting noodzakelijk voor een correcte 

interpretatie. 

26

Hoofdstuk 3. Methodologie 

Personeelsstatuut 

In de administratieve databanken van de personeelsdiensten van de Vlaamse universiteiten 

worden diverse personeelscategorieën gehanteerd, de ene al in meer detail gedifferentieerd 

dan de andere. Om de gegevens van de vijf universiteiten vergelijkbaar te 

maken, werd de grootst gemene deler gezocht tussen de diverse personeelscategorieën 

die voldoende differentiatie mogelijk maakte voor analyses naar doctoraatsproductie. 

In de opdeling die wordt gehanteerd, zijn in feite vier grote groepen te onderscheiden. 

Ook in de analyses binnen deze studie worden statuten vaak gegroepeerd volgens deze 

bredere groepen. 

Een eerste groep onderzoekers zijn de assistenten (categorie 1a en 1c). Zij hebben doorgaans 

een deeltijdse onderzoeksopdracht en deeltijdse onderwijsopdracht – de verhouding 

tussen de componenten kan variëren al naargelang de instelling, of al naargelang 

de onderwijslast in een specifiek semester. Deze mandaten worden doorgaans voor een 

periode van zes jaar (drie maal twee jaren) toegekend en gefinancierd uit de werkingstoelagen 

van de instellingen. Een verlenging met een zevende jaar is in uitzonderlijke 

gevallen mogelijk. De praktijkassistenten worden in categorie 7 opgenomen aangezien 

zij uitsluitend een onderwijsopdracht hebben. 

Een tweede groep bestaat uit doctoraatsonderzoekers die via competitieve doctoraatsfinanciering 

in Vlaanderen een persoonsgebonden mandaat hebben verworven. Dit 

kan enerzijds vanuit de middelen van een ‘externe’ financier zoals het FWO-Vlaanderen 

(vroeger NFWO) of het IWT (vroeger IWONL) – (respectievelijk categorie 2 en 3), hetzij 

vanuit de eigen instelling met BOF-middelen (categorieën 4a en 4b). De eerste deelgroep 

die door het FWO of IWT wordt gefinancierd, krijgt in de huidige situatie een fiscaal 

vrijgestelde doctoraatsbeurs rechtstreeks van deze financier, voor een maximale 

duur van vier jaar. De onderzoekers die via de BOF-middelen van de eigen instelling een 

competitief verworven doctoraatsmandaat genieten, kunnen hetzij als ‘doctoraatsbursaal’, 

hetzij als ‘wetenschappelijk medewerker’zijn aangeworven. 

Ook andere instanties, bijvoorbeeld uit het buitenland, kunnen via competitieve financiering 

steun aan doctoraatsonderzoek verlenen. Aangezien niet al deze fondsen in de 

administratie van de Vlaamse universiteiten systematisch worden geregistreerd, zijn 

deze junior onderzoekers ook niet binnen deze categorie opgenomen in de HRRF-databank. 

Zij vallen onder de groep ‘‘doctoraatsstudenten met uitsluitend een inschrijving 

voor het doctoraat’’ van wie de administratieve universitaire gegevens pas sinds de laatste 

jaren voldoende volledig en betrouwbaar zijn voor analysedoeleinden. 

Een derde groep betreft aanstellingen als wetenschappelijk personeel of als doctoraatsbursaal 

gefinancierd met projectmiddelen. Uit eerdere studies (Visser & Moed, 2006) 

weten we dat onderzoekers tewerkgesteld op projectmiddelen ten behoeve van fundamenteel 

onderzoek een ander doctoraatspatroon vertonen dan onderzoekers actief 

binnen projecten van strategisch basisonderzoek of toegepast onderzoek. Categorie 5 

betreft dus projecten gefinancierd door het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek – 

Vlaanderen, het Bijzonder Onderzoeksfonds van de universiteiten, en het IUAP – het 

Programma Interuniversitaire Attractiepolen van de Belgische federale overheid, 

waarop zowel bursalen (5a) als wetenschappelijke medewerkers (5b) tewerkgesteld 

27


kunnen worden. Alle andere wetenschappelijke aanstellingen op basis van wetenschappelijke 

projectfinanciering zijn terug te vinden in categorie 6, met eveneens de opdeling 

tussen bursalen (6a) en wetenschappelijke medewerkers (6b). In deze projectmiddelen 

zijn bijvoorbeeld terug te vinden: Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek van de 

Vlaamse Overheid, het programma Strategisch Basisonderzoek van het IWT, Europese 

projecten en door de industrie gefinancierde projecten. In de analyses worden aanstellingen 

in categorie 5 vaak afzonderlijk genomen aangezien eerder onderzoek in Vlaanderen 

(Visser & Moed, 2006) uitwees dat fundamentele onderzoeksprojecten een grotere 

kans tot het halen van een doctoraat bieden. 

De vierde en laatste groep betreft medewerkers aan de universiteit buiten de bovenstaande 

typisch wetenschappelijke statuten die hun aanstelling kunnen combineren 

met doctoraatsonderzoek, hoewel dit niet wordt vereist en het in vele gevallen ook niet 

voor de hand liggend is. Zo gebeurt het wel dat praktijkassistenten (categorie 7) of 

administratieve personeelsleden (categorie R) naast hun dagelijkse verantwoordelijkheden 

onderzoeksmatig werk verrichten en daar uiteindelijk een doctoraat mee behalen, 

of soms nemen ze dergelijke functies aan na een tijdlang te zijn aangesteld als 

onderzoeker zonder dat het doctoraat het eindstadium had bereikt. Personen die elders 

zijn tewerkgesteld, bijvoorbeeld aan een hogeschool, een privé-instelling of als zelfstandige, 

kunnen zich bij de personeelsdienst ook laten registreren als ‘onbezoldigd’ of ‘vrijwillig’ 

medewerker (categorie 8), met de bedoeling te kunnen genieten van bibliotheektoegang, 

ICT-infrastructuur en een verzekering aan de universiteit. In deze studie 

wordt met onderzoekers in deze groep enkel rekening gehouden indien deze personen 

tijdens, voorafgaand aan of volgend op hun aanstelling in deze categorie eveneens een 

inschrijving voor het doctoraat hebben (gehad), of indien ze een deeltijdse wetenschappelijke 

aanstelling combineren met één van deze statuten. Indien ze niet aan deze voorwaarden 

voldoen, is er geen enkele reden om aan te nemen dat personen binnen deze 

groep doctoraatsonderzoek verrichten en dus in aanmerking komen als subject van 

deze studie. 

Onderstaand overzicht geeft de opdeling weer die ECOOM-UGent hanteert wanneer 

de indicatoren onderverdeeld worden naar statuut: 

1 Assistenten 

1a 

1c 

Tabel 3.1: Statuten onderscheiden in de HRRF-databank 

Bezoldigde assistenten 

Plaatsvervangende assistenten 

2 FWO-aspiranten en vroegere NFWO-aspiranten 

3 IWT-specialisatiebeurzen 

4 Universitaire competitief verworven mandaten 

4a 

4b 

Doctoraatsbursalen op competitief verworven doctoraatsmandaten 

Wetenschappelijke medewerkers op competitief verworven doctoraatsmandaten onder 

arbeidscontract 

28


5 Onderzoekers op FWO-, BOF- en IUAP- onderzoeksprojecten 

5a Doctoraatsbursalen op FWO-, BOF- en IUAP-onderzoeksprojecten (vanaf 1994) 

5b 

Wetenschappelijke medewerkers op FWO-, BOF- en IUAP-onderzoeksprojecten onder 

arbeidscontract 

6 Onderzoekers op andere financiering 

6a 

6b 

Doctoraatsbursalen op andere financiering 

Wetenschappelijke medewerkers op andere financiering 

7 Overige juniorstatuten zonder doctoraatsdoeleinde 

8 Vrijwillige medewerkers 

R 

Restcategorie 

Deze indeling is voor één categorie verschillend van de indeling die werd gebruikt in de 

vorige doctoraatsstudies. Daar werd categorie 7 opgesplitst in a en b. In de HRRF-databank 

werd echter beslist om de ‘oude’ categorie 7a (doctoraatsbursalen op overige 

juniorstatuten) toe te voegen aan categorie 6a bij de berekeningen naar statuut, aangezien 

deze opdeling meer aansluit bij de werkelijke verschillen in personeelsstatuut. 

De door ECOOM-UGent gehanteerde categorie 7 bestaat dus alleen nog uit het 

‘oudere’ onderdeel 7b (overige juniorstatuten zonder doctoraatsdoeleinde). 

Dominant statuut 

Een typisch fenomeen aan Vlaamse universiteiten is dat junior onderzoekers vaak 

meerdere opeenvolgende aanstellingen hebben. Een junior onderzoeker tewerkgesteld 

met projectmiddelen, bijvoorbeeld, kan meedingen naar competitieve doctoraatsfinanciering 

van het FWO en vervolgens overstappen naar het statuut van FWO-aspirant. 

Een IWT-bursaal kan bijvoorbeeld na afloop van het IWT-mandaat langer worden aangesteld 

met onderzoeksmiddelen die de promotor nog ter beschikking had. Onderzoekers 

die doctoreren in de context van een specifiek project kunnen, na afloop van het 

ene project, hun onderzoekswerk mogelijks verderzetten in het kader van een ander 

project of misschien een aanstelling krijgen als assistent. Een stroomlijning van deze 

gegevens is noodzakelijk om degelijke analyses uit te voeren. 

ECOOM-UGent heeft de definitie van ‘dominant statuut’ overgenomen van het CWTS 

met de bedoeling verschillende gecombineerde aanstellingen logisch te kunnen groeperen. 

De variabele ‘dominant statuut’ werd en wordt telkens over de gehele loopbaan 

van de junior onderzoeker aangemaakt. 

Voor de analyses naar instroom cohorte of populatie per academiejaar levert de indeling 

op basis van deze loopbaanvariabele echter onnauwkeurige beelden op, precies 

omwille van de vaak wisselende, of opeenvolgende aanstellingstatuten aan de Vlaamse 

universiteiten. Om die reden werd voor deze studie ook een variabele ‘dominant statuut 

per academiejaar’ aangemaakt, zodat het ook mogelijk wordt de correcte weergave 

van het statuut te hanteren op een specifiek moment in de academische loopbaan van 

29


de junior onderzoekers. Junior onderzoekers die wel een inschrijving hebben voor het 

doctoraat in een bepaald academiejaar, maar nog geen personeelsstatuut en dus ook 

geen dominant statuut, worden in de tabellen rond instroom en populatie afzonderlijk 

vermeld. 

Bij elke tabel waarin de variabele ‘dominant statuut’ wordt gebruikt, wordt telkens aangegeven 

of deze analyse is gemaakt op basis van ‘dominant statuut voor de gehele loopbaan 

‘of ‘dominant statuut per academiejaar’. Een consequentie van deze beslissing is 

bijvoorbeeld dat iemand met een FWO-aspirantschap of IWT-mandaat niet noodzakelijk 

in de instroomtabel verschijnt als FWO- of IWT-mandaathouder. Indien deze persoon 

voorafgaand een andere aanstelling had als assistent of projectmedewerker, zal 

hij/zij in de instroomtabel worden opgenomen volgens het dominante statuut van dat 

instroomjaar. 

Zowel de variabele ‘dominant statuut’ als de variabele ‘dominant statuut per academiejaar’ 

worden volgens de beslissingsboom uit Figuur 3.1 aangemaakt: 

30


Figuur 3.1: sBeslissingsboom voor het toewijzen van dominant statuut en dominant 

statuut per academiejaar 

31


Wie enige tijd als doctoraatsbursaal heeft gewerkt op een fundamenteel onderzoeksproject, 

gevolgd door een aanstelling als wetenschappelijk medewerker, zal dus 

het statuut toegewezen krijgen waarop hij/zij het langst werkzaam is geweest. Hetzelfde 

geldt voor wie eerst als assistent werkzaam is en vervolgens met succes heeft meegedongen 

naar een aspirantschap van het FWO: het langstdurende statuut is hier het 

dominante statuut voor de hele loopbaan. Bovenstaande beslissingsboom geeft verder 

ook aan dat personen die op basis van hun dominant statuut over de hele loopbaan in 

categorie 7, 8 of R worden ondergebracht, tijdens hun carrière in de HRRF-databank 

nooit een statuut binnen categorie 1 t/m 6 hebben gehad. Indien wel, dan wordt hun 

volledige personeelsstatuut toegewezen aan de categorie binnen 1 t/m 5 waarin ze het 

langst zijn tewerkgesteld, of bij ontstentenis van dergelijke aanstellingen, achtereenvolgens 

aan categorie 6a of 6b naargelang de aanwezigheid daarvan. 

Eerste contact op wetenschappelijk vlak 

Door ECOOM-UGent werd een variabele ‘eerste contact op wetenschappelijk vlak’ aangemaakt. 

Hiervoor wordt de vroegste datum bepaald van de aangeleverde data voor de 

eerste aanstelling, de aanstellingslijnen, de inschrijving voor het doctoraat of de 

inschrijving voor de doctoraatsopleiding. Dit is verschillend van de vorige doctoraatsstudies 

in Vlaanderen, waar de variabele ‘eerste contact’ om het even wat voor aanstelling 

aan de universiteit kon betreffen, inclusief aanstellingen als jobstudent tijdens de 

basisopleiding, of aanstellingen als administratief medewerker. 

Deze variabele wordt dus gedefinieerd als het eerste contact met de universiteit op 

wetenschappelijk vlak. Inschrijvingen voor doctoraat of doctoraatsopleiding vallen 

hier duidelijk onder, alsook de aanstellingen in de personeelsstatuten in categorie 1 t/ 

m 6b. Indien een persoon een eerste aanstelling aan de universiteit had binnen de categorie 

7, 8 of R (resp. juniorstatuten zonder doctoraatsdoeleinde, onbezoldigde medewerkers 

en restcategorie – vnl. administratieve medewerkers) wordt deze niet in rekening 

gebracht bij de bepaling van datum ‘eerste contact op wetenschappelijk vlak’. 

Wie een inschrijving voor het doctoraat of de doctoraatsopleiding combineert met een 

aanstelling in statuut 7, 8 of R wordt in deze analyses wel mee opgenomen. Hun 

inschrijving voor het doctoraat of de doctoraatsopleiding geldt desgevallend als startdatum 

voor het doctoraat aangezien deze relevanter is dan de aanstellingsdatum. Wie 

echter uitsluitend een inschrijving voor het doctoraat of de doctoraatsopleiding heeft, 

wordt in de huidige analyses niet opgenomen aangezien deze inschrijvingsdatum – 

indien niet gecombineerd met een aanstellingsdatum– pas sinds de meest recente jaren 

aan de Vlaamse universiteiten een betrouwbare indicator is geworden. Bovendien is het 

ook voor de beginjaren van deze databank bijvoorbeeld onmogelijk om te weten of een 

persoon die zich inschreef voor het doctoraat in 1995, reeds vóór 1 oktober 1990 een 

aanstelling aan de universiteit had gekregen, hetzij of deze persoon elders of niet 

tewerkgesteld was. Voor alle historische gegevens die teruggaan op data van vóór 2004 

(dus ook voor succesratio’s en time-to-degree in de periode na 2004, van onderzoekers 

die gestart zijn vóór 2004) is het dus correcter om de hierboven beschreven variabele 

‘eerste contact op wetenschappelijk vlak’ te hanteren. Indien de huidige trend in de 

administratieve opvolging van doctoraatsinschrijving aan de Vlaamse universiteiten 

32


wordt verder gezet, kan deze variabele ‘eerste contact op wetenschappelijk vlak’ op termijn 

worden vervangen door de variabele ‘eerste inschrijving voor het doctoraat of de 

doctoraatsopleiding’. 

Facultaire clusters, wetenschapsclusters en wetenschapsdomeinen 

Uit eerdere studies is gebleken dat de doctoraatsproductie verschilt van faculteit tot 

faculteit, en van discipline tot discipline. Om voor de vijf Vlaamse universiteiten tot vergelijkbare 

categorieën te komen en in deze studie zowel personeels- als studentengegevens 

aan dezelfde overeenstemmende categorieën toe te wijzen, werd een disciplinegewijze 

indeling op drie niveaus ingevoerd: 

– 5 wetenschapsclusters 

– 12 facultaire clusters 

– 29 wetenschapsdomeinen 

De opdeling naar facultaire clusters en wetenschapsdomeinen werd al in de vorige studies 

toegepast en is, op enkele uitzonderingen na, volledig overgenomen in de huidige 

studie (bij het opstellen van het protocol werd bv. een inconsistentie rechtgetrokken bij 

de indeling van het vakgebied antropologie, dat bij de ene instelling was toegewezen 

aan de facultaire cluster ‘‘Letteren en Wijsbegeerte’’, en bij de andere aan de facultaire 

cluster ‘‘Politieke en Sociale Wetenschappen’’). Ook een inconsistentie waarbij in de 

vorige studie administratieve diensten de ene keer wel, en de andere keer niet, bij de academische 

eenheden werden ingedeeld, werd voor de huidige studie aangepast. 

Nieuw is de groepering naar vijf bredere wetenschapsclusters. Deze verdeling stemt in 

grote lijnen overeen met de classificatiecodes die lange tijd voor het FWO, IWETO en 

de VLIR werden gebruikt en die overeenstemmen met de brede domeinen van de European 

Science Foundation. Over de precieze positie van de rechtswetenschappen 

(humane of sociale wetenschappen), het vakgebied biologie (medische of exacte wetenschappen) 

en sociale gezondheidswetenschappen (medische of sociale wetenschappen) 

wordt wel eens gediscussieerd; ook de benaming van deze brede wetenschapsgebieden 

durft wel eens te verschillen. 3 

Onderstaande tabellen geven een overzicht van deze clusters en domeinen. De 12 facultaire 

clusters kunnen niet in een één op één relatie worden herleid naar de 29 wetenschapsdomeinen. 

Ze zijn wel allemaal herleidbaar naar één van de vijf bredere wetenschapsclusters. 

De indeling wordt telkens gemaakt op basis van vakgroepaffiliatie (personeelsgegevens) 

of studiegebied (studentengegevens). 

3. Een werkgroep heeft zich in 2010 over een conversie van de FWO-disciplinecodes gebogen, waardoor in 

de toekomst een ander classificatieschema met diverse niveaus zal worden gebruikt – wellicht niet alleen 

binnen het FWO, maar ook binnen andere organen in Vlaanderen. Dit nieuw classificatieschema is te 

recent bekend gemaakt om in deze studie de structuur van wetenschapsgebieden op te kunnen modelleren. 

33


Wanneer de indicatoren onderverdeeld worden naar wetenschapscluster of facultaire 

cluster, hanteren we volgende opdeling: 

Tabel 3.2: Overzicht van de de facultaire clusters gegroepeerd per wetenschapscluster 

5 wetenschapsclusters 12 facultaire clusters 

Medische wetenschappen 

Humane wetenschappen 

Sociale wetenschappen 

Toegepaste wetenschappen 

Exacte wetenschappen 

Diergeneeskunde (DG) 

Farmaceutische wetenschappen (FW) 

Geneeskunde (GK) 

Lichamelijke Opvoeding (LO) 

Letteren en wijsbegeerte (LW) 

Rechten (RG) 

Economische wetenschappen (EW) 

Politieke en Sociale Wetenschappen (PS) 

Psychologie en Pedagogische Wetenschappen (PP) 

Toegepaste wetenschappen (TW) 

Landbouwwetenschappen (LB) 

Wetenschappen (WE) 

De wetenschapsdomeinen worden gedefinieerd op basis van de VLIR-codes voor wetenschappelijke 

disciplines, die met het oog op de jaarlijkse personeelstellingen van de 

VLIR hun ingang vonden en ook in de jaarverslagen van de universiteiten worden 

gehanteerd. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de verschillende wetenschapsdomeinen 

per wetenschapscluster. Op deze manier kunnen zowel facultaire clusters als 

wetenschapsdomeinen worden gegroepeerd naar dezelfde bredere categorieën. 

34


Tabel 3.3: Overzicht van de wetenschapsdomeinen gegroepeerd per 

wetenschapscluster 

5 Wetenschapsclusters 29 Wetenschapsdomeinen 






Biomedische wetenschappen 

Diergeneeskunde 

Farmacie 

Geneeskunde 

Sociale gezondheidswetenschappen 

Lichamelijke opvoeding 

Historische wetenschappen 

Rechtswetenschappen 

Theologie 

Wijsbegeerte 

Letteren 

Pedagogische wetenschappen 

Psychologie 

Politieke en sociale wetenschappen 

Economie 

Architectuur 

Bouwkunde 

Elektronica 

Informatietechnologie 

Materiaaltechnologie 

Technische chemie 

Toegepaste biologische wetenschappen 

Werktuigkunde 

Biologie 

Aardwetenschappen 

Informatica 

Scheikunde 

Wiskunde 

Natuurkunde 

35


Bereik en beperkingen van de HRRF-databank 

De databank op basis waarvan deze studie werd uitgevoerd, bevat personeelsgegevens 

en doctoraatsgegevens van onderzoekers van de vijf Vlaamse universiteiten (KUL, UA, 

UGent, UHasselt, VUB) met een eerste aanstelling op wetenschappelijk vlak op junior 

niveau (zonder doctoraat) tussen de academiejaren 1990-1991 tot en met 2008-2009. 

Alle koppelings- en bewerkingsprocedures zijn verlopen volgens de regelgeving en specifieke 

adviezen van de privacycommissie. 

Dit boek bevat gegevens gebaseerd op de HRRF-databank na aggregatie op Vlaams 

niveau. Wegens de principes van vertrouwelijkheid en anonimiteit worden in het geval 

dat specifieke resultaten kunnen leiden tot identificeerbare personen of identificeerbare 

instellingen, de gegevens niet opgenomen. Wanneer de analyses minder dan vijf 

personen betreffen, zijn deze verwijderd. In de totaalcijfers blijven deze onderzoekers 

echter wel opgenomen. Indien de resultaten gebaseerd zijn op een te klein aantal personen 

om er een relevante indicator van te maken, zijn de berekende gegevens weggelaten. 

De HRRF is een databank van academische loopbanen waarbij enkel onderzoekers die 

vanaf 1 oktober 1990 als junior zijn ingestroomd aan een Vlaamse universiteit, zijn 

opgenomen in de databank met al hun aanstellings- en doctoraatsgegevens. Onderzoekers 

die na 1990 een doctoraat behaalden, maar al een aanstelling hadden voor 1 oktober 

1990, zijn dus niet opgenomen in de loopbanendatabank, ook hun behaalde doctoraten 

niet. Om artefacten en onnauwkeurigheden in de analyses te vermijden zijn ook 

de personen die helemaal geen academisch personeelsstatuut of bursaalstatuut hebben, 

niet opgenomen in de huidige analyses. 

Deze dataset wordt jaarlijks geüpdatet. De versie waarop deze studie gebaseerd is, heeft 

een strikte einddatum op 30 september 2009. Een doctoraat dat op 1 oktober 2009 is 

verdedigd, is nog niet opgenomen in deze cijfers. Personeelsdatabanken bevatten bij 

wijze van spreken ‘levende’ data die regelmatig worden geüpdatet, eventuele fouten 

worden ten gepaste tijde bijgewerkt, enz. Een kritische blik op de gegevens uit de meest 

recente academiejaren is noodzakelijk. Daarom zijn bij een aantal tabellen – zoals deze 

rond succesratio’s, tijd-tot-doctoraat en productieratio’s – de gegevens verwijderd 

indien het artificiële resultaten betreft die te wijten zijn aan onvolledige data. 

Onderstaand schema geeft een overzicht van de beschikbaarheid en betrouwbaarheid 

van gegevens in de HRRF-databank. Hoe donkerder de kleur, hoe meer gegevens 

beschikbaar zijn, en hoe hoger de betrouwbaarheid van deze gegevens in de meer 

recente jaren van de databank: 

36


Tabel 3.4: Beschikbaarheid en betrouwbaarheid van gegevens in de HRRF-databank 

Categorieën junior onderzoekers ingestroomd na 1 oktober 1990 

Met academisch personeelsstatuut 

of bursaalstatuut 

'doctorabele' statuten: 

1a, 2, 3, 4, 5 en 6a 

'niet-doctorabele statuten': 1c, 

6b 

'niet-doctorabele statuten': 7, 8 

of R, gecombineerd met een 

inschrijving voor het doctoraat, of 

met een ander wetenschappelijk 

statuut, vanaf hun eerste contact 

op wetenschappelijk vlak 

'niet-doctorabele statuten': 7, 8 

of R, zonder andere wetenschappelijke 

aanstelling en zonder 

inschrijving voor het doctoraat 

Zonder academisch personeelsstatuut of bursaalstatuut 

Alle gegevens in de databank zijn 

beschikbaar en betrouwbaar 





Wel beschikbaar en betrouwbaar: 

datum doctoraatsverdediging 

(incl. geslacht, nationaliteit, 

wetenschapscluster), maar dus 

enkel voor diegenen die het doctoraat 

behalen 

Onbeschikbaar of onbetrouwbaar: 

startdatum doctoraat 

Niet altijd beschikbaar of 

betrouwbaar: 

- startdatum 

- persoonlijke variabelen 

(geslacht, nationaliteit, afstudeerinstelling,…) 

- wetenschapscluster, facultair 

cluster & wetenschapsdomein 

Onbeschikbaar of onbetrouwbaar: 

- datum doctoraatsverdediging 

(incl. geslacht, nationaliteit, 

wetenschapscluster), maar dus 

enkel voor diegenen die het doctoraat 

behalen 

Indicatoren 

Op basis van de beschikbare informatie in de HRRF-databank omtrent de junior 

onderzoekers, hun aanstellingen en het eventueel behalen van een doctoraat, worden 

in deze studie de volgende selectie van indicatoren berekend: (1) het aantal instromers, 

(2) het aantal doctoraten, (3) de succesgraad en (4) de tijd tot doctoreren. 

37


Instroom 

De indicatoren voor ‘instroom’ bevatten alle nieuwe junior onderzoekers die gestart 

zijn in een bepaald academiejaar (gedefinieerd als instroomjaar), bepaald op basis van 

‘eerste contact’ op wetenschappelijk vlak. Tot op heden bevat de HRRF-databank 

instroomgegevens voor de instroomjaren 1990-1991 tot en met 2008-2009. 

Belangrijk om te vermelden is dat de instroomgegevens naar statuut niet berekend worden 

volgens het dominante statuut van de onderzoeker voor de volledige loopbaan, 

maar volgens het dominante statuut per academiejaar – in dit geval van het instroomjaar 

van de onderzoeker. Ook onderzoekers die slechts voor een paar maanden als 

junior onderzoeker zijn aangesteld, worden hierin opgenomen. 

Doctoraten 

De indicatoren voor ‘behaalde doctoraten’ bevatten alle doctoraten die door junior 

onderzoekers (ingestroomd vanaf 1990-1991, met een academisch personeelsstatuut 

of bursaalstatuut) in een bepaald academiejaar aan een Vlaamse universiteit behaald 

zijn, bepaald op basis van de datum van de verdediging van het doctoraat. Bij de berekening 

van verdedigde doctoraten naar statuut wordt gebruik gemaakt van het dominante 

statuut voor de volledige loopbaan. 

Naast de doctoraten van deze groep, zijn er echter ook doctoraten verdedigd door drie 

andere groepen junior onderzoekers: 

– Doctoraten van junior onderzoekers die vóór 1990-1991 zijn ingestroomd aan de 

Vlaamse universiteiten, 

– Doctoraten van junior onderzoekers die geen academisch personeelsstatuut of 

bursaalstatuut hebben, maar op basis van eigen middelen, een externe beurs of 

dankzij een aanstelling elders, hun onderzoek hebben gefinancierd en voor het 

doctoraat zijn ingeschreven 

– Doctoraten van junior onderzoekers met een personeelsstatuut 7, 8 of R, die nooit 

een volwaardige wetenschappelijke aanstelling of een inschrijving voor het doctoraat 

hadden gedurende hun aanwezigheid aan de Vlaamse universiteiten. 

Succesgraad 

Niet alle junior onderzoekers die beginnen met doctoraatsonderzoek, behalen ook werkelijk 

een doctoraat. Het ‘rendement’ van de investering in doctoraatsonderzoek kan 

worden berekend op basis van het aandeel junior onderzoekers uit een bepaalde 

instroomcohorte die een doctoraat behalen. Hiervoor wordt het aantal doctoraten 

behaald door junior onderzoekers uit een instroomcohorte gedeeld door het totaal 

aantal onderzoekers in deze instroomcohorte. 

Om succesgraden over de instroomcohorten heen objectief te kunnen vergelijken, is 

het voor een aantal analyses nodig een bepaalde tijdsmarge voorop te stellen zodat de 

geobserveerde tijdsperiode voor elke groep dezelfde is. Op basis van loopbaantrajecten 

38


kon worden vastgesteld dat in de periode tussen vier en zes jaar na startdatum de 

meeste doctoraten worden verdedigd. Later dan acht jaar na startdatum daalt de kans 

dat de junior onderzoeker nog doctoreert, heel sterk. Om die reden wordt het meetmoment 

voor succesgraden in deze studie vastgelegd op acht jaar na startdatum. Voor de 

cohorten die instroomden na het academiejaar 2000-2001 kunnen dus (nog) geen 

betrouwbare succesgraden worden berekend omdat de termijn waarbinnen gedoctoreerd 

kan worden te kort is voor correcte vergelijkingen over de instroomjaren heen. 

Onderzoekers die hun doctoraat na meer dan acht jaar verdedigen, worden in deze studie 

omwille van deze beslissingsregel niet als ‘succesvol’ beschouwd. Hun doctoraat 

wordt bij de berekening van deze succesratio’s niet opgenomen bij de ‘met succes’ verdedigde 

doctoraten. 

Bij het berekenen van de succesgraden naar de variabele ‘statuut’ wordt gebruik 

gemaakt van het dominante statuut voor de volledige loopbaan, niet volgens het statuut 

tijdens het instroomjaar. 

TIJd tot doctoraat 

De ‘tijd tot doctoreren’, hierna ook wel ‘TTD’ genoemd, is de tijd uitgedrukt in jaren 

die junior onderzoekers nodig hadden om een doctoraat te behalen. Deze termijn 

wordt berekend als de termijn tussen de startdatum (dit is het ‘eerste contact op wetenschappelijk 

vlak’) en de datum van de verdediging van het doctoraat. Ze wordt in decimale 

getallen weergegeven. Dit betekent bijvoorbeeld dat een termijn van 4,75 jaar 

overeenstemt met vier jaar en negen maanden. In de standaard berekeningen van tijd 

tot doctoreren wordt de duur in afwezigheid niet afgetrokken van de tijd tot doctoreren, 

dit is echter niet het geval in het hoofdstuk gender (hoofdstuk 8) en de hoofdstukken 

waar gebeurtenisanalyse gebruikt wordt (hoofdstuk 6 en hoofdstuk 10, deel 4): 

daar worden periodes van afwezigheid wegens ziekte, moederschapsrust, een andere 

vorm van verlof of een periode van tijdelijke werkloosheid of een tijdelijke aanstelling 

buiten een Vlaamse universiteit van de termijn afgetrokken. 

39

Hoofdstuk 4. 

Hoe meet je succes 

4.1. Wie doctoreert 

In deze studie wordt ‘succes’ gedefinieerd als ‘het effectief behalen van een doctoraatstitel’. 

Het meten van dit succes geldt als één van de graadmeters om een zicht te krijgen 

op het rendement van de investering in doctoraatsonderzoek. Rendement wordt doorgaans 

gedefinieerd als een opbrengst in verhouding tot de kosten. In het geval van doctoraatsonderzoek 

kan het behalen van de doctorstitel als een succesvolle investering 

worden beschouwd. Deze benadering waarbij we focussen op het percentage succesvolle 

onderzoekers ten opzichte van degenen die de doctorstitel niet behalen, is evenwel 

onderhevig aan een aantal beperkingen. 

Een eerste probleem in deze definitie is de afbakening van de groep onderzoekers die 

werkelijk aan een doctoraat werken. In het Vlaamse universitaire systeem werd lange 

tijd geen onderscheid gemaakt tussen junior onderzoekers die aan een doctoraat werken 

enerzijds, en onderzoekers die ‘onderzoek’ uitvoeren zonder doctoraatsobjectief 

anderzijds. Vaak werkte iemand jarenlang aan een specifieke onderzoeksvraag die al 

dan niet kon resulteren in een doctorstitel. Gaandeweg konden het onderzoek en de 

publicaties die daaruit voortvloeiden aanleiding geven tot een bundeling van het werk 

tot een doctoraatsproefschrift, als die onderzoeksresultaten tenminste aan de nodige 

kwaliteitsvereisten bleek te voldoen. Een doctoraat afwerken was voor velen ‘een levenswerk’. 

Indien deze jonge onderzoeker een zelfstandige academische carrière ambieerde, 

was die doctorstitel wel een vereiste, maar het was ook mogelijk om jarenlang aan de 

universiteit onderzoek te verrichten, er te blijven, of elders werk te zoeken. Respect als 

onderzoeker dwong je af door je vakspecifieke kennis op topniveau, je onderzoekservaring 

en de aanbevelingen van het diensthoofd. 

Het administratieve systeem hoefde ook geen onderscheid te maken tussen onderzoekers 

die wel of niet een doctorstitel op het oog hadden. Een inschrijving voor het doctoraat 

en/of de doctoraatsopleiding was lange tijd veeleer een administratieve formaliteit 

dan een mijlpaal in de start van een onderzoekscarrière. Zolang de groep onderzoekers 

die echt de ambitie had om te doctoreren, niet kon worden gedefinieerd, kon aan 

een beschouwing van de slaagpercentages ook geen beoordeling in termen van ‘succes’ 

of ‘rendement’ worden gekoppeld. 

De aspirantschappen van het (N)FWO en specialisatiebeurzen van het IWONL/IWT, 

beide fiscaal vrijgestelde beurzen, waren lange tijd de enige kanalen die specifiek voor 

doctoraatsonderzoek bedoeld waren. Vanaf het midden van de jaren ‘90 konden de universiteiten 

zelf ook onderzoekers aantrekken met een vergelijkbaar bursaalstatuut 

waaraan ook een doctoraatsverplichting gekoppeld was. Ondanks deze duidelijk herkenbare 

statuten bleef het moeilijk om op basis van administratieve data een groep af 

te bakenen van wie kon worden verwacht dat ze zouden doctoreren. Een onderzoeker 

die is aangesteld als doctoraatsbursaal, bijvoorbeeld, heeft niet altijd de garantie om 

vier jaar aangesteld te blijven, en een doctoraatsbursaal die niet langer een doctorstitel 

ambieert maar toch nog een nuttige bijdrage levert voor de onderzoeksgroep, kan voor 

41


vele promotoren aangesteld blijven zonder enige doctoraatsdruk. Daarnaast bleef ook 

het probleem bestaan dat er naast de bursalen ook andere onderzoekers waren die, weliswaar 

zonder verplichting, wel de ambitie hadden om te doctoreren. Sommige van hen 

hadden zelfs geen personeelsstatuut, enkel een inschrijving voor het doctoraat. Eén van 

de adviezen naar aanleiding van de vorige studie (Verlinden et al 2006) was dan ook dat 

de inschrijving van het doctoraat op een meer gestandaardiseerde manier zou verlopen. 

Voor de junior onderzoekers die begonnen te doctoreren in de 21ste eeuw wordt geleidelijk 

aan de inschrijvingsdatum voor het doctoraat een meer betrouwbare indicator 

als ‘startdatum’ en als ‘identificator’. Dit zal vooral in de komende jaren een meer volledige 

en betrouwbare analyse van doctoraatstrajecten opleveren. 

Voor de retrospectieve analyses in deze studie blijft een wetenschappelijke aanstelling 

als academisch personeelslid of een bursaalstatuut echter het meest betrouwbare criterium 

om junior onderzoekers te identificeren. Afhankelijk van hun personeelsstatuut 

kunnen we spreken van een doctoraatsverplichting (assistenten, onderzoekers met 

competitieve doctoraatsbeurzen, en doctoraatsbursalen op onderzoeksprojecten), of 

een doctoraatsverwachting (onderzoekers op BOF, IUAP en FWO-projecten). Daarnaast 

zijn er nog onderzoekers die ‘onverwachts’ een doctoraat halen naar aanleiding 

van hun aanstelling als onderzoeker, of die elders gefinancierd worden. 

Voor de analyses in deze studie moet dus rekening gehouden worden met het feit dat 

de slaagpercentages voor doctoraatsonderzoek, zelfs uitgesplitst naar het statuut van 

onderzoekers, nooit een 100% volledig en waarheidsgetrouw beeld van het succes in 

doctoraatsonderzoek kunnen weergeven. 

4.2. Wat is de duurtijd van een doctoraat 

Een onderzoeker die op drie jaar tijd het doctoraatsonderzoek met succes afrondt, 

heeft een ander ‘rendement’ dan een onderzoeker die er acht jaar over doet. Hoe sneller 

het doctoraat wordt afgerond, hoe efficiënter het doctoraatsproces is verlopen. De 

norm binnen Europa voor de duurtijd van doctoraatsonderzoek (TTD – tijd tot doctoreren) 

ligt op drie à vier jaar als voltijdse onderzoeker (EUA, 2007). Competitieve doctoraatsfinanciering 

in Vlaanderen en het statuut als doctoraatsbursaal worden doorgaans 

voor een periode van vier jaar toegekend. Enkel de doctoraatsbeurzen van het 

IWONL in Vlaanderen, de voorloper van het IWT, kenden ooit een looptijd van drie 

jaar. Assistenten krijgen een mandaat van drie maal twee jaar, rekening houdende met 

hun onderwijsondersteunde taken en gedeeltelijke onderzoekstijd. 

Het is niet altijd eenvoudig om de factor ‘tijd’ duidelijk af te bakenen in de meting van 

succes. Zoals eerder werd gesignaleerd bestaat een eerste moeilijkheid in het feit dat 

doctoraatsonderzoekers in deze studie geïdentificeerd worden op basis van hun aanstelling 

als wetenschappelijk personeelslid of bursaal, niet op basis van hun werkelijke 

doctoraatsambitie en overeenstemmende tijdsinvestering. Dit impliceert dat de veronderstelde 

startdatum van onderzoekers die reeds voor hun administratieve aanstelling 

met onderzoek bezig waren, in deze studie niet overeenstemt met hun ‘werkelijke’ startdatum. 

Dit is zeker het geval bij sommige internationale doctoraatsstudenten die in 

hun thuisland mogelijks al enige jaren onderzoek op doctoraatsniveau hebben verricht 

42

Hoofdstuk 4. Hoe meet je succes 

vóór ze aan een Vlaamse universiteit verbonden waren. Hun doctoraatsduur is in de 

berekeningen van deze studie een onderschatting van de werkelijkheid. Ook bij onderzoekers 

zonder een academisch personeelsstatuut of bursaalstatuut – die bijvoorbeeld 

in hun vrije tijd, met eigen middelen of in het kader van een tewerkstelling buiten de 

universiteit aan doctoraatsonderzoek werken – is de bepaling van een startdatum moeilijk, 

zeker omdat in het verleden de start van hun doctoraatsonderzoek veelal niet (of 

niet correct) in universitaire databanken werd geregistreerd. De doctoraatsduur van 

wetenschappelijke medewerkers, daarentegen, kan dan weer een overschatting van hun 

werkelijke doctoraatsduur zijn. Mogelijks ontwikkelde de intentie om een doctorstitel 

te behalen, zich pas na enkele jaren onderzoekstijd. De betere registratie in de laatste 

jaren via de (aan de meeste instellingen verplichte) inschrijving voor het doctoraat als 

student, zal het berekenen van tijdsvariabelen voor de meest recent gestarte cohorte 

doctoraatstudenten zeker vergemakkelijken. Toch zal het nodig blijven om bij het 

aspect ‘duurtijd’ het administratieve registratiemoment af te toetsen aan de werkelijke 

context van het onderzoeksgebeuren. 

Een andere kanttekening moet worden geplaatst bij de diverse interpretaties van ‘duurtijd’. 

Beschouwen we enkel de kalendertijd die verloopt tussen starten einddatum, en 

gaan we ervan uit dat de startdatum goed gedefinieerd kan worden, dan is de tijd-totdoctoreren 

berekening eenduidig. In geval van afwezigheid wegens ziekte, moederschapsrust, 

een andere vorm van verlof of een periode van tijdelijke werkloosheid tussen 

contracten, geeft de kalendergebaseerde ‘duurtijd’ echter een vertekend beeld. Om 

daaraan tegemoet te komen wordt in sommige hoofdstukken in deze studie waar dit 

relevant is, afgeweken van de standaard definitie voor ‘tijd tot doctoreren’ en worden 

afwezigheden wel in rekening gebracht. Op die manier wordt de efficiëntie van de werkelijk 

gefinancierde onderzoekstijd berekend, naast de internationaal meer gangbare 

definitie die enkel het verschil tussen eind- en startdatum verrekent. 

Om de evolutie in het doctoraatsrendement over de tijd te kunnen volgen, moet de 

periode waarover ‘succes’ gemeten wordt, dezelfde zijn voor alle cohortes. De methodologie 

die in de eerdere doctoraatsstudies werd gehanteerd, gaf een vertekend beeld van 

de evolutie in doctoraatssucces over de tijd omdat de observatietijd voor een junior 

onderzoeker die gestart was in 1990-1991 veel groter was dan voor een junior onderzoeker 

die in 1999-2000 was gestart (Visser & Moed, 2000; Deschrijver et al., 2001). Op 

basis van de analyses op de HRRF-databank stellen we vast dat het grootste deel van de 

junior onderzoekers dat een doctoraat behaalt, dit in de periode van vier tot zes jaar na 

startdatum doet. Na zes jaar blijft de kans dat iemand nog doctoreert, toenemen, maar 

vanaf acht jaar na startdatum wordt het aandeel onderzoekers dat alsnog een doctoraat 

behaalt, zeer klein. Om die reden werd in deze studie als standaard een tijdsframe van 

acht jaar opgesteld om doctoraatssucces te kunnen meten voor verschillende instroomcohortes. 

Iemand die na acht jaar doctoreert is weliswaar succesvol voor wat het behalen 

van de doctorstitel betreft, maar als het de bedoeling is om het rendement van de 

(tijds)investering te kunnen meten is het ‘afsluiten’ van de meettijd na acht jaar perfect 

verantwoordbaar. Deze methode biedt immers de mogelijkheid om met dezelfde ijkpunten 

trends over de tijd te monitoren en om verschillen tussen diverse cohorten, 

geslachten, nationaliteiten en financieringssituaties van doctoraatsonderzoekers te 

43


beschrijven. Voor specifieke analyses kunnen kortere of langere periodes in beschouwing 

worden genomen, of worden alternatieve meetmethodes naast elkaar gelegd. 

4.3. Hoe wordt een doctoraat gefinancierd 

De financiering van het doctoraat is naast de tijdsinvestering de belangrijkste component 

in het meten van het doctoraatsrendement. Dit gegeven is echter minder eenduidig 

dan men op het eerste gezicht zou vermoeden. 

De versnippering in doctoraatsfinanciering, variërend al naargelang de financieringsbron 

en het personeelsstatuut (werknemer of bursaal), zorgt voor een brede waaier aan 

onderzoeksstatuten met telkens andere ‘drempels’ om ze te verkrijgen. Hun complementariteit 

heeft als grote voordeel dat zowel fundamenteel als toegepast onderzoek 

tot een doctorstitel kan leiden (VRWB, 2008). De onoverzichtelijkheid die met deze versnippering 

gepaard gaat, wordt in deze studie opgevangen door diverse financieringsstatuten 

op basis van bepaalde kenmerken te groeperen naar bepaalde aanstellingsstatuten, 

en in sommige analyses zelfs verder te clusteren tot drie, vier of vijf groepen al 

naargelang de doctoraatsverplichting of doctoraatsverwachting waarmee deze statuten 

worden geassocieerd. 

Opvallend is dat de helft van de onderzoekers die meer dan één jaar als onderzoeker 

hebben gewerkt, op verschillende statuten tewerkgesteld waren tijdens het doctoraatstraject: 

heel wat onderzoekers starten hun loopbaan in een kortdurende aanstelling op 

een onderzoeksproject om vervolgens over te schakelen naar een competitief doctoraatsmandaat, 

een assistentschap of een project van langere duur. De financieringstermijn 

voor doctoraatsonderzoek van vier jaar, de ‘standaard’ in Vlaanderen, blijkt bovendien 

heel wat korter dan de gemiddelde tijd tot doctoreren. Onderzoekers die een aanstelling 

genieten van vier jaar (voor assistente zes jaar) om aan doctoraatsonderzoek te werken, 

blijken met die beschikbare tijd niet voldoende te hebben. Met wat geluk kunnen 

ze nog aanvullend tewerkgesteld worden op basis van andere onderzoeksfinanciering. 

Het tewerkstellingsperspectief dat een jonge onderzoeker heeft bij de start van een 

onderzoekstraject (één jaar onderzoekstijd tegenover vier tot zes jaar) bepaalt evenwel 

ook de mate waarin men effectief start aan doctoraatsactiviteiten in die eerste periode. 

In het hoofdstuk over ‘statuuthoppen’ (hoofdstuk 7) wordt deze problematiek verder 

aangekaart. 

Het methodologisch probleem van opeenvolgende aanstellingen wordt in deze studie 

opgevangen door de variabele ‘dominant statuut’, waarbij men elke onderzoeker via 

een aantal beslissingsregels toewijst aan het statuut dat voor zijn of haar loopbaan aan 

de universiteit het meest dominant was. De diverse analyses in deze studie wijzen uit 

dat het financieringsstatuut de meest bepalende factor is voor de slaagkansen van een 

doctoraat, naast het wetenschapscluster waarbinnen het onderzoek wordt gesitueerd. 

Hoe meer autonomie en werkzekerheid dit financieringsstatuut biedt, hoe hoger de 

slaagkans. Toch is er niet noodzakelijk een causaal verband tussen enerzijds de ‘gunstige 

randvoorwaarden’ van autonomie en werkzekerheid bij competitieve doctoraatsbeurzen 

en anderzijds de kans op succes voor doctoraatsonderzoek. Precies die prestigieuze 

statuten zijn onderhevig aan een strenge selectie. De hogere slaagkans heeft dus 

44

Hoofdstuk 4. Hoe meet je succes 

minstens even veel te maken met de voorafgaande selectie voor deze competitieve doctoraatsbeurzen 

als met de autonomie en werkzekerheid die er ‘als beloning’ mee 

gepaard gaan. 

Toch mag de waarde van de zogenaamd minder succesvolle financieringsstatuten niet 

worden geminimaliseerd. In de artificiële variabele ‘dominant statuut’ verdwijnt 

immers de bijdrage van deze financiering in de totale berekening van doctoraatsrendement. 

Aanstellingen op dergelijke projecten zijn weliswaar vaak kortlopend, maar ook 

uitermate flexibel van aard. Hun rol als ‘aanloop’ naar doctoraatsonderzoek op basis 

van een competitieve beurs, bijvoorbeeld, of als ‘top-up’ voor doctoraatsonderzoek dat 

nog niet was afgewerkt, valt niet te onderschatten. 

4.4. Wie bepaalt de definitie van succes 

Het behalen van een doctoraat wordt in deze studie als een maatstaf voor succes 

beschouwd. Een dergelijk perspectief op succes wordt door vele stakeholders gedeeld: 

het is een bewijs van het rendement van de investering zowel in tijd als in financiering. 

Zowel de universiteiten als de overheid, twee belangrijke stakeholders in de opleiding 

van jonge onderzoekers, monitoren de doctoraatsproductie en belonen het aantal uitgereikte 

doctorstitels via parameters in intra-universitaire en interuniversitaire verdeelsleutels. 

In sommige sectoren van het bedrijfsleven beschouwen werkgevers – eveneens 

belangrijke stakeholders in de kennismaatschappij – de doctorstitel als een uitstekend 

bewijs van onderzoekstalent, en ook individuele onderzoekers zien een succesvolle doctoraatsverdediging 

als de kroon op hun onderzoekswerk. 

Een al te eenzijdige focus op het doctoraat als het product van doctoraatsonderzoek 

houdt het risico in dat de kwaliteit van het proces van doctoraatsonderzoek onvoldoende 

naar waarde wordt geschat. Voor de meeste stakeholders zijn ook dergelijke 

perspectieven op ‘succes’ in de opleiding van junior onderzoekers belangrijk, maar ze 

zijn heel wat moeilijker meetbaar. 

Ook voor wie het doctoraatsonderzoek opgeeft, kan de gemaakte investering een 

belangrijke meerwaarde opleveren. Of omgekeerd: soms is het niet de doctorstitel op 

zich maar de verworven kennis, ervaring en attitudes die erachter zitten, die voor een 

junior onderzoeker het verschil tussen succes en falen in hun loopbaan betekenen. Als 

we het perspectief van de doctorandus centraal stellen, ligt de meerwaarde van het doctoraatsonderzoek 

bij 90% van de bevraagden in de passie voor het onderzoek en de 

autonomie die gepaard gaat met dit werk (Leyman et al., 2009). Ook als de doctorstitel 

niet wordt behaald, kan de opgedane onderzoekservaring een springplankeffect 

teweegbrengen naar andere carrières. Bovendien nemen velen hun academische ervaring 

(met of zonder doctorstitel) mee naar een nieuwe werkplek en zorgen zij voor indirecte 

kennistransfer naar niet-academische sectoren. 

Vanuit het perspectief van de promotor kan de opleiding van een junior onderzoeker 

als succesvol worden beschouwd indien de bijdrage tot het onderzoeksteam of tot het 

project waarvoor hij of zij zich engageert, groot is. Ook indien om diverse andere redenen 

geen doctoraat voortvloeit uit een aanstelling, kan de junior onderzoeker een 

45


belangrijke bijdrage leveren tot de specifieke niche in dit wetenschapsdomein. Voor de 

promotor kan dit nog steeds de investering van onderzoeksbegeleiding waard zijn. 

De werkgevers beklemtonen vaak nog andere eigenschappen van hoogopgeleide onderzoekers. 

Zowel academische als niet-academische werkgevers hebben baat bij onderzoekstalenten 

die multi-inzetbaar zijn en ook van aanpakken weten. Enerzijds leveren 

de technische kennis en de wetenschappelijke expertise van een onderzoeker een meerwaarde 

op de arbeidsmarkt op, maar anderzijds kunnen die pas worden ingezet indien 

de onderzoeker ook over de nodige vaardigheden beschikt om deze kennis te communiceren, 

te managen, toe te passen of verder te ontwikkelen. Het is niet zozeer de doctorstitel 

maar de expertise die achter deze titel schuilgaat, die op de academische en 

niet-academische arbeidsmarkt gevaloriseerd moet worden. 

Jonge onderzoekers leveren tegelijk ook belangrijke bijdragen aan onderzoek met een 

maatschappelijke of economische meerwaarde en aan baanbrekend fundamenteel 

onderzoek waarvan de toepassingsmogelijkheden pas later duidelijk worden. Hun rol 

in onze innovatie-gerichte maatschappij is cruciaal, ook al zal de gemiddelde belastingbetaler 

mogelijks geen onmiddellijke return on investment waarnemen. De nieuwste 

generatie onderzoekers geeft telkens nieuwe impulsen aan het onderzoek binnen de 

kennisinstellingen maar ook aan de toepassingsmogelijkheden ervan in diverse vormen 

van productontwikkeling, procesverbetering, kritische perspectieven en dergelijke 

meer. 

Tot slot moet elk doctoraat de grenzen van de kennis verleggen, hoe klein die bijdrage 

ook is. De kwaliteit van de inhoud van het doctoraatsonderzoek is dan ook de belangrijkste 

maatstaf voor succes voor alle betrokken actoren. De druk om snel en efficiënt 

te doctoreren – de maatstaven van deze studie – mag deze nuancering niet uit het oog 

verliezen. Een doctoraatsbeleid dat uitsluitend gericht is op een hoge succesratio en 

lage doctoraatsduur is niet efficiënt noch effectief. Pas als deze ambities gecombineerd 

worden met een kwaliteitsvol proces voor onderzoekers in opleiding, kunnen we spreken 

van een echte return on investment. 

46

Hoofdstuk 5. 

Basisgegevens omtrent junior 

onderzoekers, doctoraten en 

mobiliteit 


In dit hoofdstuk worden kerngegevens betreffende de instroom, de populatie, de doctoraten 

en de mobiliteit van doctoraatsonderzoekers weergegeven en toegelicht aan de 

hand van verschillende figuren. Deze zijn gebaseerd op meer gedetailleerde tabellen die 

terug te vinden zijn in Bijlage 5, waarin de nummering van de figuren uit dit hoofdstuk 

wordt gevolgd. We bekijken diverse maatstaven die het traject en succes van doctoraatsonderzoek 

weergeven. Dit hoofdstuk geeft een algemene beschrijving van de populatie, 

de mobiliteit en het succes van junior onderzoekers en vormt aldus de aanzet tot 

een verdere uitdieping in de volgende hoofdstukken. 

5.2. De instroom van doctoraatsonderzoekers 

We bekijken eerst de instroomgegevens van junior onderzoekers in Vlaanderen per academiejaar. 

Er heeft zich de afgelopen twee decennia een enorme toename voorgedaan 

in de instroom van junior onderzoekers: in de eerste tien jaar tijd is de instroom zowat 

verdubbeld. In academiejaar 1990-1991 startten er 886 junior onderzoekers, terwijl in 

1999-2000 er een piek werd bereikt van 1935 nieuwe junior onderzoekers (zie Figuur 

5.1). Vooral tussen academiejaren 1994-1995 en 1999-2000 is een voortdurende stijging 

opgemeten. Daarna is er een daling tot 1730 ingestroomde junior onderzoekers in 

2000-2001, waarna het een piek bereikt in 2006-2007 met 2165 junior onderzoekers. 

De laatste twee academiejaren merken we weer een daling van het aantal instromers. 

Voor de exacte wetenschappen (zie Figuur 5.2) is de overschakeling van een eenjarige 

naar een tweejarige master een plausibele verklaring voor een kortstondige daling in de 

instroom van doctoraatsonderzoekers. Toch daalde ook de instroom in de andere 

wetenschapsgebieden terwijl de onderzoeksbudgetten in Vlaanderen stegen. We kunnen 

daaruit afleiden dat de beschikbare financiering in mindere mate werden aangewend 

voor de aanstelling van nieuwe onderzoekers, en meer voor het opvangen van de 

stijgende loonkosten en/of het langer aanhouden van de reeds aanwezige onderzoekers. 

47


Figuur 5.1: Aantal ingestroomde junior onderzoekers per academiejaar 

2500 

2000 

1500 

1000 

1200 

886 1017 1036 

912 865 

1497 16011605 1935 

17301738 1626 

1742 17931904 2165 2083 

1894 

500 

0 

1990-1991 

1991-1992 

1992-1993 

1993-1994 

1994-1995 

1995-1996 

1996-1997 

1997-1998 

1998-1999 

1999-2000 

2000-2001 

2001-2002 

2002-2003 

2003-2004 

2004-2005 

2005-2006 

2006-2007 

2007-2008 

2008-2009 

Instroom naar wetenschapscluster 

Bron: HRRF 2 

De evolutie van de instroom in junior onderzoekers wordt weerspiegeld in alle wetenschapsclusters: 

overal is er vanaf academiejaar 1994-1995 een stijging van nieuwe 

junior onderzoekers op te merken (zie Figuur 5.2). Deze is niet voor alle wetenschapsclusters 

even groot; bovendien hebben niet alle wetenschapsclusters deze trend even 

sterk volgehouden: de instroomcijfers van junior onderzoekers in de humane wetenschappen 

bereikten een piek in 1999-2000 en zijn de laatste jaren nauwelijks nog gestegen. 

In verhouding tot de andere disciplines starten er dus minder junior onderzoekers 

in de humane wetenschappen dan vroeger (16,7 % in 1990-1991 tegenover 13,3% in 

2008-2009). 

De grootste instroom is toe te schrijven aan de cluster medische wetenschappen, met 

als grootste wetenschapsdomeinen geneeskunde, biomedische wetenschappen en farmacie. 

Tot en met academiejaar 2004-2005 vertoonden de wetenschapsclusters toegepaste 

en exacte wetenschappen een gelijkaardig groeipatroon met medische wetenschappen, 

waarbij het nu eens de medische wetenschappen waren die het grootste aandeel 

instromers hadden (zoals in 1997-1998), dan weer de toegepaste wetenschappen 

(1991-1992) of de exacte wetenschappen (1992-1993). Na academiejaar 2004-2005 bleven 

de aantallen instromers voor medische wetenschappen in grote mate toenemen, in 

tegenstelling tot die van de exacte en toegepaste wetenschappen. Bij de toegepaste 

wetenschappen stagneerde dit de laatste jaren, terwijl er een plotse afname van instromers 

in exacte wetenschappen werd vastgesteld in 2008-2009. Zodoende is het aantal 

nieuwe instromers in deze wetenschapscluster voor het eerst kleiner dan dat van de 

sociale wetenschappen. In tegenstelling tot het aantal instromers binnen de humane 

wetenschappen is dat van de sociale wetenschappen de laatste jaren wel blijven stijgen. 

Beide wetenschapsclusters bereikten een piek in 1999-2000, maar deze was een stuk 

48

Hoofdstuk 5. Basisgegevens omtrent junior onderzoekers, doctoraten en mobiliteit 

hoger voor de sociale wetenschappen (368 ingestroomde junior onderzoekers tegenover 

317 humane wetenschappers). Daarna kende de instroom in de sociale wetenschappen 

ook een terugval, maar in tegenstelling tot die van de humane wetenschappen 

herstelde deze zich vanaf 2003-2004 met een nieuwe piek in 2005-2006 tot gevolg. 

Hierna bleef het aantal ongeveer stabiel. 

Figuur 5.2: Aantal ingestroomde junior onderzoekers per academiejaar naar 


600 

500 

400 

300 

200 

100 

0 

Medische 

Humane 

Sociale 

Toegepaste 

Exacte 

1990-1991 

1991-1992 

1992-1993 

1993-1994 

1994-1995 

1995-1996 

1996-1997 

1997-1998 

1998-1999 

1999-2000 

2000-2001 

2001-2002 

2002-2003 

2003-2004 

2004-2005 

2005-2006 

2006-2007 

2007-2008 

2008-2009 

Bron: HRRF 2 

Instroom naar dominant statuut in het instroomjaar 

Wat de verandering van de instroom in een bepaald statuut betreft, vonden er over de 

tijd een aantal noemenswaardige verschuivingen plaats (zie Figuur 5.3). Hiervoor 

beschouwen we het dominante statuut van een onderzoeker niet over de volledige loopbaan, 

maar uitsluitend voor het instroomjaar. In deze berekening werd ook rekening 

gehouden met de junior onderzoekers die in het instroomjaar nog geen aanstelling als 

onderzoeker hadden (categorie 1 t/m 8 en R tijdens het instroomjaar), maar in een later 

academiejaar wel (in categorie 1 t/m 8 en R). Begin de jaren ‘90 kon nog niet worden 

meegedongen naar competitieve onderzoeksmandaten (de zogenaamde BOF-mandaten) 

bij de universiteiten, terwijl junior onderzoekers vooral werden aangeworven als 

assistent en in steeds toenemende mate als medewerker op een project. In het bijzonder 

nieuwe aanstellingen op FWO-, IUAP- en BOF-projecten kenden een sterke stijging. 

Nochtans is het de financiering voor niet-fundamentele onderzoeksprojecten die sinds 

1992-93 de belangrijkste introductie tot wetenschappelijk onderzoek voor nieuwe 

junior onderzoekers is geworden. Het aantal nieuwe assistenten en competitief verworven 

mandaten van de Vlaamse financieringsagentschappen FWO en IWT bleef in de 

jaren ‘90 daarentegen ongeveer stabiel. 

49


Dat de aanstelling van nieuwe junior onderzoekers in steeds grotere mate gebeurt op 

basis van met externe middelen gefinancierde projecten, betekent dat de capaciteit van 

een instelling om talentvolle afgestudeerden op te leiden tot onderzoeker, steeds meer 

afhankelijk wordt van de mate waarin ze externe financiering weet binnen te halen. Dit 

verklaart ook de grotere jaarlijkse schommelingen van instroomcijfers binnen deze 

onderzoeksstatuten. Vanaf het kalenderjaar 1995 is het voor de Vlaamse universiteiten 

ook mogelijk om zelf nieuwe wetenschappers aan te stellen als doctoraatsbursaal met 

een fiscaal vrijgestelde beurs, aan een kost die lager is dan voor wetenschappelijke 

medewerkers met een arbeidscontract (VRWB, 2008). Dit heeft uiteraard een positief 

effect gehad op de onderzoekscapaciteit van de Vlaamse universiteiten. Het aantal 

nieuwe instromers in dit statuut stijgt opvallend in de eerste jaren van de 21 ste eeuw. 

Vanaf academiejaar 2000-2001 daalt het aantal nieuwe assistentenmandaten sterk, terwijl 

de instroom van doctoraatsbursalen en wetenschappelijk medewerkers op FWO-, 

IUAP of BOF-projecten blijft toenemen. De daling van nieuwe assistentschappen heeft 

vooral een impact gehad op de onderzoekscapaciteit in de humane en sociale wetenschappen, 

waar een groot percentage assistenten wordt tewerkgesteld. De instroom van 

junior onderzoekers gefinancierd met projectmiddelen voor niet-fundamenteel onderzoek 

kende ook een terugval van 2000-2001 tot 2002-2003, maar bleef desalniettemin 

voor de grootste aanvoer van junior onderzoekers zorgen. Een laatste piek werd voor 

dit statuut bereikt in 2006-2007 (39,1% van alle junior onderzoekers of 847 startten 

hierin). Ook het aantal onderzoekers dat rechtstreeks instroomt met een competitief 

verworven mandaat (FWO, IWT) neemt af, vooral bij IWT-bursalen. Het aantal instromers 

met een FWO-mandaat blijven ongeveer gelijk de laatste jaren na een piek in 

2005-2006 waarbij 116 beurzen werden toegekend. In Figuur 5.3 werden deze samengenomen 

onder de noemer Vlaamse competitief verworven mandaten. Verder is er ook 

een stijging van nieuwe junior onderzoekers die zich inschrijven voor het doctoraat in 

personeelsstatuten waarvan men geen doctoraatsonderzoek verwacht (categorie 7, 8 en 

R – in de figuur en verderop vernoemd als ‘overige’), maar hun aantal blijft beperkt. 

50


Figuur 5.3: Aantal ingestroomde junior onderzoekers per academiejaar naar dominant 

statuut in het instroomjaar 

1000 

900 

800 

700 

600 

500 

400 

300 

200 

100 

0 

1990-1991 

1991-1992 

1992-1993 

1993-1994 

1994-1995 

1995-1996 

1996-1997 

1997-1998 

1998-1999 

1999-2000 

2000-2001 

2001-2002 

2002-2003 

2003-2004 

2004-2005 

2005-2006 

2006-2007 

2007-2008 

2008-2009 

Assistent 

Competitief mandaat (FWO, 

IWT) 

Competitief mandaat (BOF) 

FWO-, IUAP en BOF project 

Project andere financiering 

Overige 

Geen statuut instroomjaar 

Bron: HRRF 2 

Instroom naar dominant statuut in het instroomjaar per 


In de volgende figuren gaan we na wat de evolutie van statuten is voor elke wetenschapscluster 

afzonderlijk en dit voor de volgende drie instroomcohorten: 1990-1996, 

1997-2003 en 2004-2008 (zie Figuur 5.4). 

Onafhankelijk van het studiegebied daalt overal het aandeel van de nieuwe assistenten 

en competitief verworven mandaten van het FWO en IWT, terwijl de instroom bij de 

competitieve mandaten van het BOF en aanstellingen op (vooral fundamentele) onderzoeksprojecten 

in aandeel stijgen. Naast deze algemene tendensen zien we ook een aantal 

wetenschapsspecifieke verschuivingen. Zo daalt bij de nieuwe instromers het aandeel 

assistenten veel sterker in de medische en toegepaste wetenschappen dan in de 

andere wetenschapsclusters. Het aandeel nieuwe onderzoekers in competitief verworven 

mandaten van FWO en IWT daalt het sterkst in de toegepaste en exacte wetenschappen. 

Het aandeel onderzoekers op competitief verworven mandaten van het Bijzonder 

Onderzoeksfonds van de eigen universiteit die sinds het midden van de jaren 

negentig toegekend worden, is in bijna alle wetenschapsclusters gestegen tot iets minder 

dan 5% in de laatste instroomcohorte. Enkel in de humane wetenschappen ligt dit 

met 6,1% iets hoger. Bij aanstellingen op fundamentele onderzoeksprojecten heeft de 

sterkste stijging zich voorgedaan in de sociale wetenschappen. Hoewel zij hierdoor iets 

van hun achterstand op de andere wetenschapsclusters hebben kunnen wegwerken, 

ligt het aandeel onderzoekers op dit statuut het laagst van alle wetenschapsclusters. 

Voor andere projecten dan die van het BOF, FWO en IUAP heeft er zich voor alle wetenschapsclusters 

een stijging voorgedaan van de eerste naar de tweede instroomcohorte; 

voor de toegepaste wetenschappen is dit zelfs het statuut waarin meer dan de helft van 

51


de jonge onderzoekers een academische carrière beginnen. Na 2004 heeft de stijging 

van het aandeel onderzoekers op deze statuten zich alleen in de medische en exacte 

wetenschappen doorgezet. 

Figuur 5.4: Instroom junior onderzoekers naar dominant statuut in het instroomjaar, 

per instroomcohorte en per wetenschapscluster 

Geen statuut 

Competitief verworven mandaat (FWO, IWT) 

FWO-,IUAP,BOF-project 

Overige statuten 

Assistent 

Competitief verworven mandaat (BOF) 



1990-1996 

7,7 

31,7 

16,3 

0,7 

15,3 

28,2 

0,1 

1997-2003 

10,8 

14,6 

12,6 

3,5 

22,3 

35,5 

0,6 

2004-2008 

5,3 

9,5 

11,1 

4,5 

28,1 

40,3 

1,1 

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 


1990-1996 

2,9 

38,8 

9,9 

0,7 

21,3 

26,1 

0,3 

1997-2003 

7,0 

24,3 

7,9 

6,5 

25,0 

28,7 

0,7 

2004-2008 

6,8 

16,1 

7,9 

6,1 

34,1 

27,4 

1,6 

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 


1990-1996 

1,7 

41,5 

4,20,7 

14,1 

37,8 

0,0 

1997-2003 

4,1 

25,4 

3,33,0 

19,9 

44,1 

0,2 

2004-2008 

3,4 

18,1 

2,64,5 

26,9 

42,8 

1,7 

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 

52


Geen statuut 




Assistent 




1990-1996 

3,4 

15,0 

16,5 

0,5 

17,6 

47,0 

0,0 

1997-2003 

5,8 

6,1 

8,6 

2,8 

25,0 

51,3 

0,4 

2004-2008 

6,0 3,1 

6,9 

4,6 

30,9 

47,7 

0,8 

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 


1990-1996 

12,1 

17,5 

24,8 

0,5 

18,5 

26,3 

0,3 

1997-2003 

12,3 

8,7 

15,0 

3,0 

30,0 

30,9 

0,2 

2004-2008 

5,8 

7,5 

11,3 

3,9 

37,3 

33,1 

1,1 

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 

Bron: HRRF 2 

Instroom naar gender 

De genderverschillen bij de instroom van junior onderzoekers blijken de laatste jaren 

ongeveer te zijn weggewerkt: was er in 1990-1991 nog een duidelijk overwicht aan mannen 

die met doctoraatsonderzoek begonnen (zie Figuur 5.5, 57,3% mannen), dan is dit 

in 2005-2006 bijna verdwenen (50,6% mannen). 

53


Figuur 5.5: Aantal ingestroomde junior onderzoekers per academiejaar naar geslacht 

1200 

1000 

800 

600 

400 

200 

Man 

Vrouw 

0 

1990-1991 

1991-1992 

1992-1993 

1993-1994 

1994-1995 

1995-1996 

1996-1997 

1997-1998 

1998-1999 

1999-2000 

2000-2001 

2001-2002 

2002-2003 

2003-2004 

2004-2005 

2005-2006 

2006-2007 

2007-2008 

2008-2009 

Bron: HRRF 2 

Instroom naar interuniversitaire mobiliteit 

De cijfers in Figuur 5.6 tonen aan dat Vlaamse universiteiten lang gekenmerkt werden 

door een sterke doorstroom van afgestudeerden met een licentiaats- of masterdiploma 

naar onderzoeksfuncties binnen de eigen instelling 4 . De doorstroom van masterstudie 

naar doctoraatsonderzoek vanuit de eigen universiteit komt pas sinds academiejaar 

2004-2005 onder de 70%, met uitzondering van één academiejaar met een uitzonderlijk 

hoog aantal nieuwe buitenlandse onderzoekers 5 . De dominantie van interne doorstroom 

werd hoofdzakelijk verklaard doordat junior onderzoekers vooral via informele 

weg gerekruteerd werden (Leyman et al., 2009; Verlinden et al., 2005). Het zijn immers 

vaak professoren die hun eigen bekwame studenten aansporen om te starten met een 

doctoraat of hen een plaats als onderzoeker binnen hun onderzoeksgroep aanbieden. 

De resultaten van de ‘Survey of Junior Researchers’ geven ons meer informatie over de 

herkomst van de externe instroom binnen de Vlaamse junior onderzoekspopulatie 

(Leyman et al., 2009): ongeveer 15% van de instromers zijn afgestudeerd aan een andere 

Vlaamse universiteit, ongeveer 13% aan een buitenlandse universiteit. Dit wijst op een 

verrassend beperkte mobiliteit binnen het Vlaamse universitaire landschap. 

Hoewel de interne doorstroom lange tijd dominant is geweest, zien we de laatste twee 

academiejaren een sterke stijging van de externe instroom op doctoraatsniveau. Wanneer 

we Figuur 5.6 vergelijken met Figuur 5.7 kunnen we veronderstellen dat deze stij- 

4. Hoewel de toewijzing van een onderzoeker als afgestudeerd aan de ‘eigen instelling’ of ‘andere instelling’ 

niet in alle administratieve data van de Vlaamse universiteiten correct kon worden bepaald, zijn de cijfers 

in voldoende mate richtinggevend. 

5. De piek van externe instroom tijdens het academiejaar 1999-2000 is te wijten aan de instroom van 

buitenlandse onderzoekers ten gevolge van een wijziging in de registratie van onderzoekers uit niet-EU 

landen (zie Figuur 10.1, hoofdstuk 10). 

54


ging vooral op rekening van de instroom van buitenlandse onderzoekers (30% in 2008- 

2009) kan worden geplaatst. De trend naar meer internationale mobiliteit tussen afstuderen 

als master en instromen als doctoraatsstudent betekent ongetwijfeld ook dat 

Vlaamse afgestudeerden naar het buitenland trekken om te doctoreren, maar de 

HRRF-databank bevat daar geen gegevens over. 

Figuur 5.6: Percentage ingestroomde junior onderzoekers per academiejaar dat aan de 

eigen instelling is afgestudeerd op masterniveau 

90% 

80% 

70% 

60% 

50% 

40% 

30% 

20% 

10% 

0% 

1990-1991 

1991-1992 

1992-1993 

1993-1994 

1994-1995 

1995-1996 

1996-1997 

1997-1998 

1998-1999 

1999-2000 

2000-2001 

2001-2002 

2002-2003 

2003-2004 

2004-2005 

2005-2006 

2006-2007 

2007-2008 

2008-2009 

Bron: HRRF 2 

Instroom naar internationale mobiliteit 

Tot het midden van de jaren ‘90 was de instroom van buitenlandse junior onderzoekers 

zeer beperkt. Daarna is hun aandeel in de ingestroomde junior onderzoekers gestaag 

gestegen. Het aandeel van onderzoekers met een niet-Belgische nationaliteit in de 

instroomcijfers vertoont een zeer sterke stijging van 5,2% tijdens het academiejaar 

1990-1991 tot 30% tijdens het academiejaar 2008-2009. Dit cijfer is echter nog een 

onderschatting van hun werkelijke aandeel: buitenlandse onderzoekers die doctoreren 

aan een Vlaamse universiteit, maar met financiering die door de Vlaamse universiteiten 

niet in de personeelsdatabanken wordt geregistreerd (een buitenlandse beurs, privéfinanciering, 

of eigen spaarcenten) zijn niet opgenomen in deze studie, aangezien zij 

geen academisch personeelsstatuut of bursaalstatuut genieten (zie hoofdstuk 3). We 

kunnen dus verwachten dat het werkelijke aandeel buitenlandse junior onderzoekers 

aan Vlaamse universiteiten hoger ligt dan wat is weergegeven in Figuur 5.7. 

55


Figuur 5.7: Percentage instroom per academiejaar van niet-Belgen 

35% 

30% 

25% 

20% 

15% 

10% 

5% 

0% 

1990-1991 

1991-1992 

1992-1993 

1993-1994 

1994-1995 

1995-1996 

1996-1997 

1997-1998 

1998-1999 

1999-2000 

2000-2001 

2001-2002 

2002-2003 

2003-2004 

2004-2005 

2005-2006 

2006-2007 

2007-2008 

2008-2009 

Bron: HRRF 2 

5.3. Doctoraten 

Indien we uitsluitend kijken naar de behaalde doctoraten van onderzoekers in het 

HRRF-loopbanenbestand (junior onderzoekers ingestroomd vanaf 1990-1991 met een 

academisch personeelsstatuut of bursaalstatuut), stellen we een opvallende stijging 

vast die weliswaar een duidelijke trend weergeeft maar geen volledig beeld van de werkelijkheid. 

Personen die al vroeger dan 1 oktober 1990 begonnen waren aan hun doctoraat, 

worden hier immers niet bijgerekend, ook indien ze dat doctoraat na 1 oktober 

1990 afwerkten. Bovendien zijn ook de doctoraten van onderzoekers die niet via de 

Vlaamse universiteiten of een instantie zoals het FWO of IWT worden gefinancierd, 

niet mee opgenomen in het loopbanenbestand. Dit betreft dan vooral de doctoraten 

van personen die in een universitair ziekenhuis, hogeschool of elders zijn tewerkgesteld, 

of personen die doctoreren met een buitenlandse beurs of privégelden. Figuur 5.8 

geeft weer in welke mate het loopbanenbestand van de HRRF-databank representatief 

is voor de behaalde doctoraten in Vlaanderen door drie gegevensbronnen naast elkaar 

te plaatsen: 

1 ten eerste de behaalde doctoraten van onderzoekers die in het HRRF-loopbanenbestand 

zijn opgenomen en waarop de analyses worden uitgevoerd 

2 ten tweede de behaalde doctoraten van onderzoekers zonder personeelsstatuut of 

bursaalstatuut; zij staan wel geregistreerd in de HRRF-databank maar worden in 

de analyses van de onderhavige studie niet meegerekend 

3 ten derde de behaalde doctoraten zoals geregistreerd in de databank van het Departement 

Onderwijs van de Vlaamse Overheid (DHO) 

56


Vooral in de beginjaren van de HRRF-databank is het aantal effectief behaalde doctoraten 

een onderschatting van de werkelijke situatie in Vlaanderen. In de laatste jaren 

neemt het aandeel toe van doctoraten behaald door onderzoekers die niet via de reguliere 

Vlaamse kanalen worden gefinancierd (14% van de doctoraten verdedigd in 2008- 

2009). Wanneer hieronder telkens het relatieve aandeel van bepaalde groepen onderzoekers 

wordt besproken, mag de algemene stijging van het aantal afgewerkte doctoraten 

niet uit het oog worden verloren: een daling van het relatieve aandeel van een specifieke 

groep kan in vele gevallen net zo goed een tragere stijging van het werkelijke aantal 

doctoraten betekenen ten opzichte van de andere groepen. 

Figuur 5.8: Aantal behaalde doctoraten per academiejaar volgens gegevensbron 

1400 

1200 

1000 

800 

600 

400 

200 

0 

doctoraatscijfers HRRF: 

doctoraat bekend, maar 

aanstellingsgegevens 

onbestaand of onvolledig 

doctoraatscijfers HRRF: 

doctoraten met dominant 

statuut (opgenomen in 

analyses) 

doctoraatscijfers databank 

DHO 

1995-1996 

1996-1997 

1997-1998 

1998-1999 

1999-2000 

2000-2001 

2001-2002 

2002-2003 

2003-2004 

2004-2005 

2005-2006 

2006-2007 

2007-2008 

2008-2009 

Bron: HRRF 2 

In de rest van deze sectie bespreken we alleen doctoraten naar het academiejaar waarin 

het doctoraat behaald werd, en enkel voor junior onderzoekers wier loopbaan aan de 

Vlaamse universiteit volledig opgenomen is in de HRRF-databank. Vooral voor de eerste 

jaren die deze databank bestrijkt kan dit belangrijke vertekeningen meebrengen. 

Deze worden echter kleiner en kleiner naargelang de tijd verstrijkt. In de volgende grafieken 

kunnen we pas vanaf 1998-99 spreken over relevante gegevens – dat is het jaar 

waarin de uitgebreide HRRF-gegevens minstens 60% van alle in Vlaanderen behaalde 

doctoraten bestrijken. 

Doctoraten naar wetenschapscluster 

Het aantal behaalde doctoraten aan Vlaamse universiteiten is gestegen van 392 tijdens 

het academiejaar 1998-1999 naar 1042 tijdens het academiejaar 2008-2009. De relatieve 

stijging tijdens deze periode verschilt wel sterk tussen de verschillende wetenschapsclusters. 

De sterkste stijging van het aantal behaalde doctoraten vinden we terug 

in de sociale wetenschappen (een stijging van 14 naar 143 behaalde doctoraten). In de 

exacte wetenschappen is de relatieve stijging het minst groot. 

57


Deze ongelijke stijging uit zich ook in de verdeling van het aandeel behaalde doctoraten 

naar wetenschapscluster (zie Figuur 5.9). Deze figuur toont aan dat er in de beginjaren 

een groot overwicht is aan doctoraten in de exacte wetenschappen (meer dan 

30%). Belangrijk om te noteren is dat de dominantie van de exacte wetenschappen zelfs 

verdwijnt tijdens twee academiejaren waarin meer doctoraten in zowel de toegepaste 

als de medische wetenschappen worden uitgereikt, namelijk in 2005-2006 en 2008- 

2009. 

Toegepaste en medische wetenschappen nemen tijdens de andere jaren afwisselend het 

tweede en derde grootste aandeel doctoraten voor hun rekening. 

Het aandeel doctoraten dat door humane en sociale wetenschappers wordt behaald, 

stijgt eveneens en lange tijd produceerden humane wetenschappers iets meer doctoraten 

dan sociale wetenschappers. Dat de sociale wetenschappen vanaf 2004-2005 een 

hoger aantal instromers kende dan de humane wetenschappen (zie Figuur 5.2), is al 

zichtbaar in 2008-2009 waarin de sociale wetenschappen 13,7% van alle doctoraten 

behaalden tegenover 11,3% humane wetenschappers – een stijging die mogelijks een 

trend wordt. 

Figuur 5.9: Aandeel behaalde doctoraten per academiejaar naar wetenschapscluster 

35% 

30% 

25% 

20% 

15% 

10% 

5% 

0% 

Medische 

Humane 

Sociale 

Toegepaste 

Exacte 

1998-1999 

1999-2000 

2000-2001 

2001-2002 

2002-2003 

2003-2004 

2004-2005 

2005-2006 

2006-2007 

2007-2008 

2008-2009 

Bron: HRRF 2 

Doctoraten naar dominant statuut over de loopbaan 

Het absoluut aantal behaalde doctoraten stijgt het sterkst bij onderzoekers tewerkgesteld 

op (vooral fundamentele) onderzoeksprojecten en bij de competitief verworven 

mandaten van de eigen universiteit (BOF). Doctoraten behaald door assistenten en 

onderzoekers met een competitief verworven mandaat van het FWO of het IWT zijn 

veel minder sterk gestegen. 

58


Deze verschillen in absolute stijging van het aantal behaalde doctoraten komt ook tot 

uiting in de evolutie van het relatieve aandeel van de verschillende financieringsstatuten 

bij de behaalde doctoraten, berekend naar dominant statuut over de volledige loopbaan 

(zie Figuur 5.10). De doctoraten die tijdens de beginjaren worden verdedigd, zijn 

voornamelijk die van onderzoekers met een competitief verworven mandaat van het 

FWO en IWT (samen 63,6% in 1995-1996 en nog steeds 44,7% in 1999-2000), maar ook 

hier geldt dezelfde kanttekening als bij Figuur 5.9: in de beginjaren van de HRRF-databank 

is het aandeel doctoraten van de ‘tragere’ doctoraatstrajecten (zoals assistenmandaten 

en aanstellingen op projecten) ondervertegenwoordigd in de HRRF-databank 

aangezien deze personen vaker al vóór 1990 waren gestart met hun doctoraat. 

Dit in acht genomen noteren we dat de doctoraten van assistenten tot het eind van de 

jaren ‘90 een aandeel behouden van meer dan 20%; doctoraten die hoofdzakelijk met 

projectmiddelen gefinancierd zijn, volgen op minder dan 20%. Zelfs indien we rekening 

houden met een uitvergroting van de werkelijke evolutie, observeren we in de daaropvolgende 

jaren een sterke vernauwing van de kloof tussen de FWO en IWT-mandaten 

enerzijds en andere statuten anderzijds. 

Een eerste markante verschuiving vindt plaats rond de eeuwwisseling. Van de doctoraten 

die in 2000-2001 zijn behaald, is er een even groot aandeel dat met FWO-, IUAP- of 

BOF-projectmiddelen werd gefinancierd als via assistentschappen (23%). Het aandeel 

van dit eerste statuut blijft groeien en steekt zelfs het aandeel dat doctoreert op basis 

van FWO en IWT-mandaten in 2005-2006 voorbij met 30,5% van alle behaalde doctoraten 

in dat academiejaar. Doctoraten gefinancierd op basis van hoofdzakelijk fundamentele 

onderzoeksprojecten bereiken een piek in 2007-2008 met een aandeel van 

38,8%. Ook andere onderzoeksprojecten nemen een toenemend aandeel in de financiering 

van succesvol doctoraatsonderzoek, hoewel het hier gaat om een vrij gestage stijging 

over de jaren heen: 6,8% in 1995-1996 en 12,2% in 2008-2009. 

De figuur verbergt hier echter een groot verschil tussen doctoraatsbursalen (6a) en 

wetenschappelijk medewerkers (6b). In de afgeleverde doctoraten is het aandeel van 

onderzoekers die als dominant statuut dat van wetenschappelijke medewerker hebben, 

lichtjes achteruit gegaan over de jaren, terwijl doctoraatsbursalen op andere projecten 

een veel groter aandeel van de behaalde doctoraten zijn gaan uitmaken. Er is ook een 

voortdurende stijging van het aandeel doctoraten gefinancierd door BOF-mandaten: 

van 0,5% in 1995-1996 tot net geen 10% in 2005-2006, waarna het ongeveer stabiel 

blijft. Ten slotte is er ook een lichte stijging van het aandeel doctoraten dat wordt uitgereikt 

aan onderzoekers die geen van de voor de hand liggende aanstellingen als 

onderzoeker hebben aan de universiteit: deze groep doctoraten van personen met als 

personeelsstatuut ‘overige’ zag zijn aandeel stijgen van 0,5% in 1995-1996 tot 2,8% in 

2008-2009. 

59


Figuur 5.10: Aandeel behaalde doctoraten per academiejaar naar dominant statuut 

over de loopbaan 

50% 

45% 

40% 

35% 

30% 

25% 

20% 

15% 

10% 

5% 

0% 

Assistent 


IWT) 




1998-1999 

1999-2000 

2000-2001 

2001-2002 

2002-2003 

2003-2004 

2004-2005 

2005-2006 

2006-2007 

2007-2008 

2008-2009 


Bron: HRRF 2 

Doctoraten naar gender 

Hoewel het aantal behaalde doctoraten in absolute aantallen iets sterker gestegen is bij 

vrouwen dan bij mannen waren deze laatste tijdens het academiejaar 2008-2009 nog 

steeds licht in de meerderheid bij de behaalde doctoraten (591 doctoraten behaald door 

mannen en 451 door vrouwen). 

Dat het genderevenwicht in de instroom van nieuwe onderzoekers nog niet is bereikt 

bij de uitstroom van het doctoraatstraject blijkt ook duidelijk uit de verdeling van het 

aandeel mannen en vrouwen bij de behaalde doctoraten (zie Figuur 5.11). In de beginjaren 

van de databank (vanaf 1995-1996) zien we een duidelijk overwicht aan ‘mannelijke’ 

doctoraten, namelijk 63,2% ten opzichte van 36,8%. Het is pas vanaf het academiejaar 

2005-2006 dat vrouwen meer dan 40% van alle uitgereikte doctoraten voor hun 

rekening nemen. Hun aandeel bereikt (tot nog toe) een piek in 2007-2008 met 44,6% 

maar het blijft onevenwichtig verdeeld. 

60


Figuur 5.11: Aandeel behaalde doctoraten per academiejaar naar geslacht 

70% 

65% 

60% 

55% 

50% 

45% 

40% 

35% 

30% 

Man 

Vrouw 

1995-1996 

1996-1997 

1997-1998 

1998-1999 

1999-2000 

2000-2001 

2001-2002 

2002-2003 

2003-2004 

2004-2005 

2005-2006 

2006-2007 

2007-2008 

2008-2009 

Bron: HRRF 2 

5.4. Succesgraden 

42,1% van alle onderzoekers die tussen 1990-1991 en 2000-2001 ingestroomd zijn aan 

een Vlaamse universiteit, of ze nu enige doctoraatsambitie hadden of niet, hebben 

gemiddeld binnen een termijn van 8 jaar een doctoraat behaald (niet in figuur). Daartoe 

behoren echter ook onderzoekers die werkzaam zijn binnen statuten waarvan niet 

kan worden verwacht dat ze doctoreren: dit zijn onderzoekers uit categorie 7, 8 en R, 

maar ook de ‘wetenschappelijke medewerkers’ uit categorie 6b die tewerkgesteld zijn 

op projecten van strategisch basisonderzoek of toegepast onderzoek, en plaatsvervangende 

assistenten. 

Als we de analyses van succesratio enkel toepassen op diegenen van wie we redelijkerwijs 

kunnen verwachten dat ze aan een doctoraat werken (onderzoekers in categorieën 

1a, 2, 3, 4, 5, 6a), ligt de globale succesgraad voor dezelfde periode op 51,6% (niet in 

figuur). Alle assistenten (1a), mandaathouders van een doctoraatsbeurs (2, 3, 4) en bursalen 

op projecten (5a, 6a) hebben een doctoraatsverplichting, en van de meeste wetenschappelijke 

medewerkers tewerkgesteld in het kader van fundamentele onderzoeksprojecten 

kunnen we verwachten dat ze academische ambities hebben. In de vroegere 

periode die de HRRF-databank bestrijkt, is het verschil tussen bursalen en 

wetenschappelijke medewerkers tewerkgesteld op projecten irrelevant aangezien het 

bursaalstatuut voor de universiteiten pas medio de jaren ‘90 zijn ingang vond. Voor 

onderzoekers die later zijn ingestroomd, wel (zie verder). 

Als we vergelijken met de succesratio’s die in de vorige doctoraatsstudies in Vlaanderen 

werden berekend (Visser & Moed, 2006) stellen we hogere succesratio’s vast in de huidige 

berekeningen. De gemiddelde slaagpercentages van 34% in de studie van Visser & 

Moed waren het resultaat van een analyse van doctoraatstrajecten van onderzoekers 

ingestroomd in de periode 1991-1997; de gemiddelde succesgraad van 42,1% in deze 

61


studie neemt een vergelijkbare groep junior onderzoekers in beschouwing die in de 

periode 1990-1991 tot en met 2000-2001 aan een Vlaamse universiteit zijn begonnen. 

Dit verschil heeft voor een deel te maken met een positieve evolutie in doctoraatssucces 

over de voorbije drie decennia (zie verder), maar ook met een andere, meer correcte 

berekeningswijze en mogelijks strengere cleaning van de aangeleverde data. In de 

HRRF is het bovendien mogelijk fijnmaziger filters toe te passen om junior onderzoekers 

te identificeren die zich met grote zekerheid in een doctoraatstraject bevinden, en 

junior onderzoekers uit te sluiten van wie we onvoldoende gegevens hebben om een 

betrouwbare startdatum voor het doctoraat te bepalen of een echt engagement om te 

doctoreren af te leiden. 

De succesgraden in deze studie worden standaard berekend voor alle junior onderzoekers 

met een wetenschappelijk statuut of een bursaalstatuut aan de Vlaamse universiteiten, 

binnen een periode van acht jaar na startdatum, overeenstemmend met een 

gemiddelde van 42,1%. De gemiddelde succesgraad van 51,6%, daarentegen, een berekening 

waarin bovenvermelde filters worden toegepast, is echter een meer realistische 

inschatting van de investering in doctoraatsonderzoek. 

Succesgraad naar instroomcohorte 

Wanneer we de evolutie van de succesgraad binnen een termijn van acht jaar bekijken 

(zie Figuur 5.12), zien we over de jaren heen een stijging van de slaagkans van 36,5% 

voor onderzoekers ingestroomd tijdens het academiejaar 1990-1991 tot 50,5% tijdens 

het academiejaar 2000-2001. Deze slaagkansen moeten we modifiëren naar respectievelijk 

43,6% voor het instroomjaar 1990-1991 en 62,4% voor het instroomjaar 2000- 

2001 indien enkel rekening wordt gehouden met onderzoekers die een doctoraatsverplichting 

hebben, of van wie we op zijn minst kunnen verwachten dat ze doctoraatsambities 

hebben. Hoewel de daaropvolgende cohorten nog geen volledige acht jaar kunnen 

worden gevolgd, kan uit de reeds merkbare hoge succesratio’s op kortere termijn 

worden verwacht dat de stijgende slaagpercentages zich verder zetten (niet in figuur). 

Hoewel een internationale vergelijking nooit volledig rekening kan houden met de 

diverse beïnvloedende factoren in doctoraatsonderzoek liggen deze rendementscijfers 

volledig in de lijn van Nederlandse promovendi die een arbeidsovereenkomst en een 

doctoraatsverplichting hebben: 63% van de onderzoekers die in 2003 in een doctoraatstraject 

stapte aan een Nederlandse universiteit, behaalde binnen een termijn van zeven 

jaar de doctorstitel (VSNU, 2009). 

62


Figuur 5.12: Evolutie van de succesgraad per instroomjaar, enerzijds voor alle junior 

onderzoekers categorie 1 t/m R), en anderzijds beperkt tot junior onderzoekers met 

een doctoraatsverplichting of doctoraatsambitie 

(exclusief categorieën 1b, 7, 8 en R) 

70% 

60% 

50% 

40% 

30% 

20% 

10% 

Succesratios van junior 

onderzoekers met 

doctoraatsambitie (1a, 2,3,4,5,6a) 

Succesratios van alle junior 

onderzoekers 

0% 

1990-1991 

1991-1992 

1992-1993 

1993-1994 

1994-1995 

1995-1996 

1996-1997 

1997-1998 

1998-1999 

1999-2000 

2000-2001 

Bron: HRRF 2 

Het aanstellingsstatuut – of althans de selectie die eraan vooraf gaat – heeft een sterke 

invloed op de slaagkansen voor het doctoraat. Voor onderzoekers in de personeelscategorieën 

6b, 7, 8 en R is niet alleen de doctoraatsintentie moeilijk meetbaar, ook de startdatum 

van het doctoraat – een cruciale variabele in de berekening van succes – is niet 

altijd betrouwbaar. Aangezien deze groep toch zo’n 20% van de totale junior onderzoekspopulatie 

uitmaakt en aangezien een uitsplitsing naar statuut perfect mogelijk is, 

nemen we voor verdere analyses van succesratio telkens alle junior onderzoekers met 

een academisch personeelsstatuut of bursaalstatuut aan een Vlaamse universiteit mee 

op in de metingen van succesgraad, ook als we hun werkelijke doctoraatsambitie niet 

met zekerheid kunnen bevestigen. Dit maximaliseert de volledigheid van de analyses en 

biedt een duidelijke weergave van de impact van de financieringsstatus, al blijven de 

nodige nuanceringen steeds in het achterhoofd: bij resultaten waar niet gedifferentieerd 

wordt tussen financieringsstatus, ligt de werkelijke succesgraad telkens zo’n 10 

procentpunten hoger. 

Succesgraad naar wetenschapscluster 

De succesgraad ligt over de hele periode berekend het hoogst bij onderzoekers in de 

exacte wetenschappen (zie Figuur 5.13). Opvallend is wel dat hun slaagkans in de jaren 

‘90 geleidelijk afneemt met als dieptepunt de instroomcohorte 1996-1997 (succesgraad 

van 51,9%). Daarna stijgt de succesgraad opnieuw tot 64,8% voor het instroomjaar 

2000-2001. 

63


Op de tweede plaats komen onderzoekers uit de medische wetenschappen en de toegepaste 

wetenschappen. Hun slaagpercentages lopen door de jaren heen sterk gelijk. 

Bovendien vertonen beide een stijgend patroon. In de medische wetenschappen stijgt 

de succesgraad van 38,3% voor onderzoekers ingestroomd tijdens het academiejaar 

1990-1991 tot 53,7% voor diegene die begonnen tijdens het academiejaar 2000-2001. In 

de toegepaste wetenschappen stijgt de succesgraad in dezelfde periode van 32,7% naar 

59,0%. 

Onderzoekers in de humane en vooral de sociale wetenschappen behalen de laagste 

succesgraden, maar ook hun slaagkansen vertonen een stijgend patroon. Zo namen de 

slaagkansen van onderzoekers in de humane wetenschappen sterk toe: van 18,2% voor 

het instroomjaar 1990-1991 tot 31,2% voor onderzoekers uit het instroomjaar 2000- 

2001. Onderzoekers in de sociale wetenschappen zagen hun succesratio’s zelfs verdubbelen 

tussen het eerste instroomjaar van de analyses en het laatste instroomjaar met 

een volledig tijdsvenster. We kunnen hieruit besluiten dat de algemene stijging van de 

succesgraad vooral het gevolg is van een stijging in de toegepaste, medische, sociale en 

humane wetenschappen. Voor deze onderzoekers wordt het behalen van de doctorstitel 

geleidelijk aan even belangrijk als het verwerven van onderzoekservaring op zich, 

terwijl de doctorstitel voor de meerderheid van de exacte wetenschappers al die tijd al 

een duidelijke ambitie was. 

Figuur 5.13: Evolutie van de succesgraad per instroomjaar naar wetenschapscluster 

70% 

60% 

50% 

40% 

30% 

20% 

10% 

0% 

Medische 

Humane 

Sociale 

Toegepaste 

Exacte 

1990-1991 

1991-1992 

1992-1993 

1993-1994 

1994-1995 

1995-1996 

1996-1997 

1997-1998 

1998-1999 

1999-2000 

2000-2001 

Bron: HRRF 2 

64


Succesgraad naar dominant statuut over de loopbaan 

Het statuut waarop onderzoekers werkzaam zijn, heeft een zeer sterke invloed op de 

doctoraatskansen van junior onderzoekers. Indien een junior onderzoeker diverse aanstellingen 

heeft gehad, wordt een beslissingsboom gevolgd om aan al deze aanstellingsstatuten 

één dominant statuut toe te wijzen. Deze hiërarchie van beslissingen houdt 

enerzijds rekening met de duur van de aanstelling en anderzijds met de verwachting dat 

binnen dat statuut aan een doctoraat kan worden gewerkt. Indien een onderzoeker bijvoorbeeld 

zowel een aanstelling als assistent heeft gehad als een korte aanstelling op 

een onderzoeksproject, zal de ‘succesgraad’ worden toegewezen aan het assistentschap, 

ook al heeft de onderzoekservaring als projectmedewerker mogelijks ook bijgedragen 

tot dit succes. 

Figuur 5.14 geeft duidelijk weer dat de succesgraad (gegroepeerd naar instroomjaar) 

het hoogst ligt bij junior onderzoekers met als dominant statuut ‘FWO-aspirant’ of 

‘IWT-bursaal’. Het percentage behaalde doctoraten bij deze onderzoekers fluctueert 

over de jaren heen tussen 74,8% en 84,5%. Op de tweede plaats staan junior onderzoekers 

met een BOF-mandaat van de eigen universiteit. De slaagkans van onderzoekers 

die tijdens hun onderzoekscarrière van dit statuut konden genieten, bereikte voor de 

instromers van het academiejaar 1995-1996 een piek van 87,5%. Daarna stabiliseert de 

succesgraad zich tussen de 60% en de 80%. 

Bij assistenten fluctueert het slaagpercentage aanzienlijk over de jaren maar vertoont 

geen duidelijke stijging of daling. De opvolgtermijn van acht jaar voor het berekenen 

van succesratio is voor assistenten wel nadelig aangezien zij er als deeltijdse onderzoekers 

gemiddeld langer over doen dan de anderen om de doctorstitel te behalen. 

De doctoraatskans van onderzoekers werkzaam op projecten voor fundamenteel 

onderzoek (FWO, BOF en IUAP) vertoont een gestage stijging van 30,6% voor onderzoekers 

ingestroomd tijdens het academiejaar 1990-1991 tot 57,3% voor de starters van 

het academiejaar 2000-2001. Dit zijn de slaagcijfers voor ‘bursalen’ en ‘wetenschappelijke 

medewerkers’ samen. Vanaf 1995 worden de meeste junior onderzoeker die in aanmerking 

komen voor een fiscaal vrijgestelde beurs (maximum één jaar wetenschappelijke 

anciënniteit en voltijdse onderzoekstijd te voorbereiding van een doctoraat) binnen 

dit kader gefinancierd. In deze grafieken wordt echter geen onderscheid gemaakt 

in slaagkans tussen beide soorten aanstellingen omdat dit voor het berekenen van succesratio’s 

enkel relevant is voor de instromers tussen 1994-1995 en 2000-2001. In de 

jaren ervoor is er nog geen bursaalstatuut, en van de instromers na 2001 is de tijd te 

kort om correcte succesratio’s weer te geven. In de tabellen in bijlage kan wel telkens het 

verschil tussen categorie 4a en 4b, 5a en 5b, 6a en 6b worden nagegaan. 

De laagste succesgraden vinden we terug bij onderzoekers met als dominant statuut 

‘tewerkgesteld op andere projecten’. Dit zijn personen die tijdens hun carrière nooit een 

competitief verworven mandaat (assistent, FWO, IWT of BOF), noch een tewerkstelling 

op een fundamenteel onderzoeksproject hebben gehad. Hun doctoraatskans fluctueert 

over de jaren heen tussen de 10% en 20%. Wie binnen deze projectfinanciering als 

bursaal is aangesteld, heeft de plicht om doctoraatsonderzoek te verrichten. Voor deze 

groep is de kans dat hun aanstellingstijd resulteert in een doctoraat uiteraard veel 

65


hoger dan voor wie als wetenschappelijk medewerker is aangesteld, aangezien doctoraatsonderzoek 

een mogelijke, maar zeker geen verplichte opdracht is. 

Onderzoekers die werkzaam zijn op andere statuten (restcategorie) vertonen een zeer 

wisselende doctoraatskans (niet in grafiek). Dit heeft vooral te maken met het lage aantal 

onderzoekers op deze statuten en de diverse redenen waarom dergelijke personen 

zo’n type aanstelling krijgen. Voor deze categorie kunnen geen relevante conclusies 

getrokken worden. 

Figuur 5.14: Evolutie van de succesgraad per instroomjaar naar dominant statuut 

100% 

90% 

80% 

70% 

60% 

50% 

40% 

30% 

20% 

10% 

0% 

Assistent 


IWT) 




1990-1991 

1991-1992 

1992-1993 

1993-1994 

1994-1995 

1995-1996 

1996-1997 

1997-1998 

1998-1999 

1999-2000 

2000-2001 

Bron: HRRF 2 

Succesgraad naar gender 

Wanneer we de kans op het behalen van een doctoraat vergelijken tussen mannelijke en 

vrouwelijke onderzoekers (zie Figuur 5.15), zien we dat het slaagpercentage van mannen 

steeds hoger ligt dan dat van hun vrouwelijke collega’s. Voor de onderzoekers die 

zijn gestart in 2000-2001 is dat 57,0% voor de mannen, 40,3% voor de vrouwen. Opvallend 

is evenwel dat het verschil in slaagkans tussen mannen en vrouwen zeer klein is 

voor de eerste twee instroomjaren. Daarna fluctueert de genderkloof sterk. Uit de vergelijking 

van de procentuele stijging van de doctoraatskans blijkt dat deze bij mannen 

van instroomjaar 1990-1991 tot en met instroomjaar 2000-2001 stijgt met 52,0% terwijl 

deze tijdens dezelfde periode bij vrouwen slechts 19,9% toeneemt. Ondanks de verbeterde 

genderbalans bij de instroom van doctoraatsonderzoek en een algemene stijging 

van de slaagkans, zien we veeleer een vermindering dan een versterking van het 

genderevenwicht bij de uitstroom van het doctoraatstraject. In hoofdstuk 8 wordt de 

genderbalans in meer detail geanalyseerd in combinatie met andere factoren zoals 

wetenschapscluster en aanstellingsstatuut. 

66


Figuur 5.15: Evolutie van de succesgraad per instroomjaar naar gender 

60% 

50% 

40% 

30% 

20% 

10% 

Man 

Vrouw 

0% 

1990-1991 

1991-1992 

1992-1993 

1993-1994 

1994-1995 

1995-1996 

1996-1997 

1997-1998 

1998-1999 

1999-2000 

2000-2001 

Bron: HRRF 2 

5.5. Tijd tot doctoreren 

De tijd tot doctoreren kan berekend worden op basis van het aantal doctores dat in een 

bepaald jaar de doctorstitel heeft behaald, maar ook op basis van het aantal onderzoekers 

dat in een bepaald instroomjaar is gestart aan de universiteit: in de eerste berekeningswijze 

zijn de cijfers meer vertekend voor de beginjaren van de analyses; in de 

tweede werkwijze is de vertekening groter voor de eindjaren. Dit verschil wordt duidelijk 

gemaakt in Figuur 5.16. De mediane tijd tot doctoreren waarin de beide methodologieën 

elkaar raken, ligt op 4,8 jaar of 57,6 maanden. Dit is net onder de gemiddelde 

promotieduur van 60 maanden die de VSNU aan Nederlandse universiteiten heeft 

berekend, maar ook hier moet rekening gehouden worden met de eventuele impact van 

verschillende methodologische benaderingen (VSNU, 2009). 

In dit hoofdstuk werd ervoor gekozen de tijd tot doctoreren te berekenen op basis van 

het jaar waarin de junior onderzoeker is ingestroomd, naar analogie met de eerdere studies 

over doctoreren in Vlaanderen. Op deze manier kunnen we trends over de tijd 

nagaan. De TTD is daardoor echter niet relevant voor doctoraten ingestroomd vanaf 

2001-2002, aangezien de ‘snel afgewerkte’ doctoraten de gemiddelde tijd tot doctoreren 

naar beneden halen. In Figuur 5.16 zien we bijvoorbeeld indicaties van een mogelijks 

‘valse’ daling van de TTD’s vanaf dit academiejaar. Zelfs voor de eerste jaren die 

hier aan vooraf gaan, is het nog mogelijk om ‘valse’ dalingen van TTD’s te identificeren. 

Dit is dus te verklaren doordat de junior onderzoekers die in de meer recente jaren zijn 

ingestroomd minder jaren doorlopen hebben als hun voorgangers. In dit boek bespreken 

we de TTD’s naar wetenschapscluster, geslacht en statuut tot en met academiejaar 

2000-2001, met de klemtoon op de mediaan in de plaats van het gemiddelde. Meer 

gedetailleerde tabellen die zowel de mediane als de gemiddelde TTD weergeven zijn 

67


terug te vinden in Bijlage 5, waarin de nummering van de figuren uit dit hoofdstuk 

wordt gevolgd. 

Figuur 5.16: Berekeningwijzen tijd tot doctoreren 

6 

5 

4 

3 

2 

1 

Mediane TTD berekend op 

basis van jaar van 

doctoreren 

Mediane TTD berekend op 

basis van instroomjaar 

0 

1990-1991 

1991-1992 

1992-1993 

1993-1994 

1994-1995 

1995-1996 

1996-1997 

1997-1998 

1998-1999 

1999-2000 

2000-2001 

2001-2002 

2002-2003 

2003-2004 

2004-2005 

2005-2006 

2006-2007 

2007-2008 

2008-2009 

Bron: HRRF 2 

Tijd tot doctoreren naar wetenschapscluster 

Wat de verschillende wetenschapsclusters betreft (zie Figuur 5.17), vinden we de kortste 

tijd tot doctoreren bij de exacte wetenschappers, hoewel het verschil met de medische 

en toegepaste wetenschappers soms erg klein of onbestaande is: mediane junior 

onderzoekers uit de meest recente instroomjaren doen er nauwelijks langer dan vijf jaar 

over om te doctoreren. Over alle instroomjaren heen (1990-2000) doet een mediane 

junior onderzoeker uit de exacte wetenschappen er gemiddeld 4,60 jaar over, gevolgd 

door twee wetenschapsclusters die gemiddeld niet significant van elkaar verschillen: 

toegepaste wetenschappen (4,76 jaar) en medische wetenschappen (4,82 jaar). Mediane 

junior onderzoekers in de humane en sociale wetenschappen doen er langer over dan 

in andere wetenschapsclusters, met respectievelijk 5,34 en 5,57 jaar. Wanneer we vergelijken 

met de toegepaste wetenschappen doen junior onderzoekers in de sociale wetenschappen 

er een jaar langer over om hun doctoraat te behalen. Junior onderzoekers in 

de humane wetenschappen blijven in bijna alle jaren onder de mediane TTD van de 

sociale wetenschappers, maar boven die van de andere wetenschapsclusters. Dit hangt 

deels samen met het feit dat in de sociale en humane wetenschappen een groter aandeel 

assistenten zijn tewerkgesteld, die gemiddeld een langere periode krijgen om te doctoreren 

(zes jaar in plaats van vier). 

68


Figuur 5.17: Mediane tijd tot doctoreren (TTD) per instroomjaar naar 


8 

7 

6 

5 

4 

3 

2 

1 

0 

Medische 

Humane 

Sociale 

Toegepaste 

Exacte 

1990-1991 

1991-1992 

1992-1993 

1993-1994 

1994-1995 

1995-1996 

1996-1997 

1997-1998 

1998-1999 

1999-2000 

2000-2001 

Bron: HRRF 2 

Tijd tot doctoreren naar dominant statuut over de loopbaan 

Wat onmiddellijk opvalt bij Figuur 5.18, waarin de TTD volgens statuut wordt gevisualiseerd, 

is dat er heel wat grotere verschillen op te tekenen zijn tussen statuten dan tussen 

wetenschapscluster of naar geslacht. Alle waarden bevonden zich immers tussen 

een schaal van ongeveer vier en zes jaar, terwijl bij statuten er heel wat lagere en hogere 

TTD’s worden opgemeten. Er moeten minstens vijf junior onderzoekers in een bepaald 

instroomjaar gedoctoreerd zijn, om de TTD-waarde weer te geven. Voor de ‘overige’ statuten 

(7, 8, R) heeft dit erin geresulteerd dat de categorie niet werd opgenomen in 

Figuur 5.18, maar wel geconsulteerd kan worden in Bijlage 5.18. 

In de beginjaren van de HRRF-databank zijn het de competitief verworven mandaten 

van IWT en FWO die de laagste mediane TTD hebben. Deze cijfers zijn ongeveer stabiel 

over de gehele periode 1990-2001. Junior onderzoekers met BOF-mandaten doen het 

voor een aantal instroomjaren beter dan junior onderzoekers met andere competitief 

verworven mandaten – mogelijks te wijten aan de mogelijkheid om BOF-mandaten 

voor slechts twee jaar toe te kennen aan onderzoekers die reeds in de afwerkingsfase van 

hun onderzoek zitten. Hun mediane TTD is 4,22 jaar, net iets lager dan de competitief 

verworven mandaten van FWO/IWT (4,62 jaar). Bij assistenten daarentegen worden 

heel wat hogere TTD’s vastgesteld met een mediaan van 6,20 jaar. Dit is echter niet verwonderlijk, 

aangezien zij, zoals eerder al opgemerkt bij Figuur 5.17, normaalgezien een 

mandaat van zes jaar krijgen en slechts deeltijds onderzoek verrichten. Er zijn grote verschillen 

voor junior onderzoekers die op projecten werken al naargelang hun statuut 

(zie hiervoor Bijlage 5.18). De mediane wetenschappelijk medewerker doet er langer 

over om het doctoraat af te werken dan de mediane bursaal. 

69


Figuur 5.18: Mediane tijd tot doctoreren (TTD) per instroomjaar naar dominant statuut 

over de loopbaan 

9 

8 

7 

6 

5 

4 

3 

Assistent 


IWT) 


2 

1 


0 


1990-1991 

1991-1992 

1992-1993 

1993-1994 

1994-1995 

1995-1996 

1996-1997 

1997-1998 

1998-1999 

1999-2000 

2000-2001 

Bron: HRRF 2 

Tijd tot doctoreren naar gender 

De genderverschillen in TTD zijn niet bijzonder groot (zie Figuur 5.19). In het geheel 

beschouwd, duurt een doctoraat bij de mediane man 4,73 jaar, terwijl dit bij vrouwen 

een aantal maanden meer is (4,95 jaar). Het verschil is het grootst bij instromers in 

1999-2000: de mediaan voor vrouwen ligt er een half jaar hoger dan voor mannen. Het 

omgekeerde is waar voor de instroomcohorte van 1992-1993: dit is het enige instroomjaar 

waarin vrouwen er minder lang over deden om hun doctoraat te behalen dan mannen 

(een verschil van 0,49 jaar of bijna zes maanden). 

70


Figuur 5.19: Mediane tijd tot doctoreren (TTD) per instroomjaar naar gender 

6 

5 

4 

3 

2 

1 

Man 

Vrouw 

0 

1990-1991 

1991-1992 

1992-1993 

1993-1994 

1994-1995 

1995-1996 

1996-1997 

1997-1998 

1998-1999 

1999-2000 

2000-2001 

Bron: HRRF 2 

71

Hoofdstuk 6. 

Doctoreren in Vlaanderen: 

wie haalt de meet, wie valt af 


De HRRF-databank bevat heel wat kenmerken van de junior onderzoeker zelf alsook 

over het tijdskader en de academische context waarin de junior onderzoeker werkzaam 

is. Dit hoofdstuk onderzoekt niet alleen in welke mate deze kenmerken samenhangen 

met het al dan niet behalen van een doctoraat maar gaat ook na wat de hoeveelheid 

‘gefinancierde tijd’ is die de junior besteedde vooraleer de doctorstitel behaald werd. Zo 

kan de investering in doctoraatsonderzoek beter worden gemonitord. Als ‘eindpunt’ of 

finaliteit van het doctoraatstraject onderscheiden we twee belangrijke transitiemomenten 

in de loopbaan van de junior onderzoeker: het succesvol behalen van een doctoraat 

(succes) en het beëindigen van het doctoraatstraject zonder doctoraat (uitval). 

Zowel op het gebied van succes als van uitval is niet alleen het vergelijken van het eindresultaat 

relevant (i.e. effectiviteit op groepsniveau), maar ook de hoeveelheid tijd die 

de doctorandus ter beschikking heeft (i.e. efficiëntie op groepsniveau). Op dit vlak 

onderscheid de aanpak van dit hoofdstuk zich van de overige hoofdstukken: elders 

wordt de ‘tijd tot doctoreren’ berekend door het verschil te nemen tussen de datum van 

doctoraatsverdediging en het eerste wetenschappelijk contact. Om een correcter beeld 

te krijgen van de hoeveelheid ‘gesponsorde’ tijd waarover de junior onderzoeker 

beschikt om te doctoreren, wordt in dit hoofdstuk gekeken naar de effectief gefinancierde 

tijd tussen het eerste wetenschappelijk contact en de finaliteit van het doctoraatstraject. 

De totale gefinancierde tijd wordt bepaald door het verschil te berekenen 

tussen het eerste wetenschappelijk contact en de finaliteit (moment van uitval of doctoreren), 

minus afwezigheden tijdens en tussen aanstellingen, en tijd gespendeerd in 

statuten 7, 8 en R. Dit betekent dat wel wordt rekening gehouden met aanstellingstijd 

in het reguliere kader dat als expliciete doelstelling heeft (doctoraats)onderzoek te 

financieren, maar niet met periodes van inactiviteit of werkloosheid, en niet met aanstellingstijd 

die onbezoldigd is, die in een administratief statuut plaatsvindt, of die 

ergens anders dan aan een Vlaamse universiteit wordt doorgebracht. Deze beslissingen 

laten toe het Vlaamse financieringsbeleid voor doctoraatsonderzoek specifiek te monitoren. 

Alle junior onderzoekers krijgen één van drie statussen toegekend: uitgevallen, gedoctoreerd 

of nog actief. Of iemand ‘gedoctoreerd’ is of niet, kan niet worden betwist, maar 

om een duidelijk onderscheid te maken tussen ‘uitgevallen’ en ‘nog actief’ moeten keuzes 

worden gemaakt. Een junior onderzoeker wordt in dit hoofdstuk beschouwd als 

‘uitgevallen’ indien er gedurende een periode van vier jaar geen wetenschappelijke aanstelling 

was. Ook indien na een periode van vier jaar toch nog nieuwe aanstellingen volgen 

of eventueel na deze periode van vier jaar alsnog een doctoraat wordt behaald, 

beschouwen we deze onderzoeker als uitgevallen. Voor de meest recente jaren in de 

73


databank moeten we andere beslissingen nemen aangezien de situatie nog geen volle 

vier jaar kan worden onderzocht. Wanneer er in de laatste twee academiejaren van de 

databank (2007-2008 en 2008-2009) geen wetenschappelijke aanstelling was, wordt de 

junior onderzoeker beschouwd als uitgevallen, tenzij er in deze periode van twee jaar 

een doctoraat werd behaald. Het moment van uitval is de einddatum van de laatste 

wetenschappelijke aanstelling. Een junior onderzoeker wordt beschouwd als ‘gedoctoreerd’ 

op het moment van de doctoraatsverdediging, tenzij deze onderzoeker, zoals 

hierboven beschreven, gedurende een periode van vier jaar na de laatste aanstelling als 

‘uitgevallen’ werd beschouwd. Tenslotte wordt aan onderzoekers die gedurende de 

laatste twee jaar van de databank nog minstens één dag een wetenschappelijke aanstelling 

hadden een ‘nog actieve’ status toegekend. 

De vergelijkingen die in dit hoofdstuk worden gemaakt betreffende succes en uitval, 

zijn gebaseerd op verscheidene kenmerken die volgens eerder onderzoek een impact 

blijken te hebben op succesvol doctoreren (Ehrenberg & Mavros, 1995; Seagram, 

Gould, & Pyke, 1998; Visser, Luwel, & Moed, 2007; Visser & Moed, 2006; Wright & 

Cochrane, 2000), namelijk: eerste wetenschappelijk contact (ingedeeld in drie cohorten), 

wetenschapsdomein, dominant statuut over de hele loopbaan, geslacht, leeftijd 

op moment van eerste contact en nationaliteit. In een eerste beschrijvend deel worden 

voor al deze kenmerken afzonderlijk succes- en uitvalsindicatoren gepresenteerd. In 

een tweede deel wordt aan de hand van een gebeurtenissenanalyse de impact van al deze 

variabelen samen op de snelheid van succes en uitval bestudeerd zodat kan worden 

nagegaan welke van deze variabelen de grootste impact heeft. 

Wegens de veelheid aan statuten, nationaliteiten en variatie in het moment van eerste 

wetenschappelijk contact, worden deze kenmerken in dit hoofdstuk gegroepeerd. Het 

dominante statuut van de junior onderzoeker wordt gereduceerd tot vijf categorieën: 

assistenten (statuten 1a en 1c), competitief mandaat FWO en IWT (statuten 2 en 3), 

competitief mandaat BOF (statuten 4a en 4b), FWO-, IUAP en BOF-project (statuten 

5a en 5b) en andere projectfinanciering (statuten 6a en 6b). Inzake nationaliteit worden 

drie groepen onderscheiden: junior onderzoekers met Belgische nationaliteit, 

Europese junior onderzoekers en overige junior onderzoekers met niet-EU nationaliteit. 

Specifieke nationaliteitsgerichte analyses worden in hoofdstuk 10 verder uitgewerkt 

volgens dezelfde beslissingsregels. 

6.2. Beschrijvende analyses van de mate en duur van succes 

en uitval 

In dit deel worden succes- en uitvalsindicatoren beschreven en besproken, waarbij telkens 

een specifiek kenmerk wordt belicht, namelijk cohorte, wetenschapsdomein, 

dominant statuut, geslacht, leeftijd en nationaliteit. Voor elk kenmerk worden parameters 

besproken die indicatief zijn voor succes of uitval. In deze beschrijvende analyses 

worden drie belangrijke parameters vergeleken: mediane gesponsorde tijd tot doctoreren, 

succesgraad na acht jaar gesponsorde tijd en uitvalsgraad na acht jaar gesponsorde 

tijd. 

74

Hoofdstuk 6. Doctoreren in Vlaanderen: wie haalt de meet, wie valt af 

Verder worden drie cohorten vergeleken: junior onderzoekers met een eerste wetenschappelijk 

contact tussen 1 oktober 1990 en 30 september 1997 (cohorte academiejaren 

1990-1996) en tussen 1 oktober 1997 en 30 september 2004 (cohorte academiejaren 

1997-2003) en tussen 1 oktober 2004 en 30 september 2009 (cohorte academiejaren 

2004-2008). De vergelijking inzake mediane gefinancierde tijd tot doctoreren is op zich 

interessant als indicator voor succes, maar dient met de nodige nuancering geïnterpreteerd 

te worden aangezien deze gekenmerkt wordt door vertekeningen tussen cohorten: 

junior onderzoekers die vroeger instroomden, hebben de kans om veel later in hun 

loopbaan nog steeds hun doctoraat te behalen, terwijl diezelfde anciënniteit van junior 

onderzoekers die minder dan acht jaar geleden met onderzoek begonnen, niet kan 

voorkomen in de databank. 

De succesgraad is de proportie junior onderzoekers die binnen een periode van acht 

jaar financiering een doctoraat behaalden. De uitvalsgraad (na acht jaar financiering) 

is de proportie junior onderzoekers die reeds vroeger uitvielen. 

Om tenslotte een zicht te krijgen op hoe de mate en de duur van succes en uitval zich 

tot elkaar verhouden (telkens voor succes en voor uitval), worden de cumulatieve succes- 

en uitvalsgraad over een (gefinancierde) tijdsperiode weergegeven in de vorm van 

grafieken. Voor elke junior onderzoeker wordt per gefinancierd jaar, vanaf jaar nul (de 

begindatum van een wetenschappelijke aanstelling exclusief statuut 7b, 8 of R) tot en 

met jaar acht één van drie mogelijke statussen toegewezen: nog werkzaam als onderzoeker, 

gedoctoreerd of uitgevallen. In de grafieken omtrent cumulatieve succesgraden 

wordt vervolgens per gefinancierd jaar de verhouding weergegeven van (als teller) het 

aantal studenten die in het desbetreffende gefinancierd jaar ofwel doctoreren ten 

opzichte van (als noemer) het totaal aantal studenten. Voor de weergave van de cumulatieve 

uitvalsgraad wordt als teller het aantal studenten berekend die in het desbetreffende 

jaar uitvallen ten opzichte van het totaal aantal studenten. 

Populatie van gefinancierde junior onderzoekers 

Binnen de HRRF zijn er in totaal 28871 junior onderzoekers die een gefinancierde aanstellingsperiode 

hadden vanaf het eerste wetenschappelijke contact, in de periode tussen 

1 oktober 1990 en 30 september 2009. Binnen een periode van acht jaar financiering, 

haalt 47,4% een doctoraat en valt 49,4% uit (deze succesgraden zijn verschillend 

van die in hoofdstuk 5, afhankelijk van het feit of aanstellingen in statuut 6b, 7, 8, R 

worden meegerekend, en afhankelijk van het feit of de tijdsduur ‘gesponsorde’ tijd 

betreft of kalendertijd). De mediane gefinancierde tijd tot doctoreren (FTTD) bedraagt 

4,50 jaar. 

75


Tabel 6.1: Tijd tot doctoreren, succes- en uitvalsgraad (aanstellingsstatuten 1-6b) 

N 

Mediaan 

(FTTD) a 

a. FTTD: gefinancierde tijd tot doctoreren 

b. SD: standaarddeviatie 

Gemiddelde 

(FTTD) 

SD b 

(FTTD) 

Succesgraad 

(na 8 jaar) 

Uitvalsgraad 

(na 8 jaar) 

Populatie 28871 4,50 4,72 1,65 47,4 49,4 

De cumulatieve succesgraden en uitvalsgraden alsook het aantal ‘nog actieven’ over de 

periode van de eerste acht gefinancierde jaren van de doctoraatsperiode worden weergegeven 

in Figuur 6.1. Slechts 3,2% van de junior onderzoekers werd langer dan acht 

jaar gefinancierd op een junior wetenschappelijk onderzoeksstatuut (actief). Waar de 

overgang van actieve status naar uitval-status vooral in de eerste vijf jaar plaatsvindt, is 

de overgang van actieve status naar gedoctoreerde status een proces dat zich doorgaans 

pas vanaf het vierde gefinancierde jaar voordoet. 

Figuur 6.1: Statussen van junior onderzoekers binnen een periode van acht jaar 

‘gesponsorde tijd’ 

100% 

90% 

80% 

70% 

60% 

50% 

40% 

30% 

20% 

10% 

0% 

0 1 2 3 4 5 6 7 8 

uitval 

actief 

succes 

Bron: HRRF 2 

Instroom 

Junior onderzoekers ingestroomd tijdens de cohorte 1990-1996 worden vergeleken 

met instromers tijdens de cohorte 1997-2003 en 2004-2008. Junior onderzoekers uit de 

cohorte 1997-2003 doen het beter dan junior onderzoekers uit de cohorte 1990-1996 

(zie Tabel 6.2), zowel op vlak van gefinancierde tijd tot doctoreren (0,39 jaar kortere 

mediane FTTD), succesgraad (10,7 procentpunten meer gedoctoreerd binnen acht 

jaar) als op vlak van uitvalsgraad (7,6 procentpunten minder uitvallers binnen acht 

jaar). De gefinancierde tijd tot doctoreren van de recentste cohorte is nog korter, wat 

echter een artefact is door het feit dat junior onderzoekers uit deze cohorte die er langer 

over (zullen) doen nog niet de status ‘gedoctoreerd’ hebben kunnen krijgen. 

76


Tabel 6.2: Gefinancierde tijd tot doctoreren, succes- en uitvalsgraad naar 

instroomcohorte 

N 

Mediaan 

(FTTD) 

Gemiddelde 

(FTTD) 

Bron: HRRF 2 

SD 

(FTTD) 

Succesgraad 

(na 8 jaar) 

Uitvalsgraad 

(na 8 jaar) 

1990-1996 7379 4,89 5,15 2,00 41,5 53,3 

1997-2003 11857 4,48 4,59 1,39 52,2 45,7 

1994-2009 9635 3,93 3,65 0,92 / / 

De cumulatieve succesgraden en uitvalsgraden over de geobserveerde gesponsorde 

onderzoeksperiode worden voor de drie cohorten weergegeven in Figuur 6.2 en 6.3 (waarbij 

er slechts informatie beschikbaar is over maximaal de eerste vijf jaar van de meest 

recente cohorte). Inzake succesgraad bedraagt het verschil tussen de eerste twee cohorten 

na vijf jaar reeds 9,8 procentpunten en tussen de eerste en de derde cohorte reeds 16,8 

procentpunten. De uitvalsgraad is een stuk meer gelijklopend tussen de eerste twee 

cohorten. We kunnen daaruit afleiden dat zich een toenemende standaardisering van de 

doctoraatsperiode voordoet: steeds meer onderzoekers slagen erin om het doctoraatstraject 

met succes te beëindigen in de periode tussen vier en zes jaar na startdatum. 

Figuur 6.2: Cumulatieve succesgraden binnen een periode van acht jaar gesponsorde 

tijd, naar instroomcohorte 

60% 

50% 

40% 

30% 

20% 

1990-1996 

1997-2003 

2004-2008 

10% 

0% 

0 1 2 3 4 5 6 7 8 

Bron: HRRF 2 

77


Figuur 6.3: Cumulatieve uitvalsgraden binnen een periode van acht jaar financiering, 

naar instroomcohorte 

60% 

50% 

40% 

30% 

20% 

1990-1996 

1997-2003 

2004-2008 

10% 

0% 

0 1 2 3 4 5 6 7 8 

Bron: HRRF 2 

Wetenschapsdiscipline 

De variatie in mediane FTTD tussen wetenschapsdomeinen is groot en bedraagt 0,68 

jaar (zie Tabel 6.3). De succes- en uitvalsgraden na acht jaar variëren ook sterk, met respectievelijk 

33,0% en 32,9%. Inzake gefinancierde tijd tot doctoreren zijn de junior 

onderzoekers binnen de wetenschapsdisciplines exacte wetenschappen, toegepaste 

wetenschappen en medische wetenschappen het snelst (allen met een mediaan onder 

de 4,60 jaar). Doctoreren duurt het langst in de sociale wetenschappen, gevolgd door 

de humane wetenschappen. Diezelfde rangorde wordt ook waargenomen bij de vergelijking 

van de succesgraad na acht jaar. Ook hier scoren de exacte wetenschappen het 

hoogst met 62,4% behaalde doctoraten, en humane en sociale wetenschappen het 

laagst. 

78


Tabel 6.3: Gefinancierde tijd tot doctoreren, succes- en uitvalsgraad naar 

wetenschapsdiscipline 

N 

Mediaan 

(FTTD) 

Gemiddelde 

(FTTD) 

Bron: HRRF 2 

SD 

(FTTD) 

Succesgraad 

(na 8 jaar) 

Uitvalsgraad 

(na 8 jaar) 

Medische 6787 4,55 4,71 1,68 51,6 45,6 

Humane 4188 4,81 5,02 2,01 36,8 58,7 

Sociale 5179 5,02 5,20 1,78 29,4 65,7 

Toegepaste 6335 4,52 4,64 1,62 49,6 47,8 

Exacte 6234 4,34 4,51 1,38 62,4 35,8 

De cumulatieve succesgraden en uitvalsgraden over de periode van de eerste acht gefinancierde 

jaren van junior onderzoekers voor de vijf verschillende wetenschapsdomeinen 

worden weergegeven in Figuur 6.4 en 6.5. De verschillen in succesgraden tekenen 

zich reeds duidelijk af vanaf het vijfde jaar, waarbij het percentage doctoraten het snelst 

stijgt bij de exacte wetenschappen, gevolgd door de medische en toegepaste wetenschappen 

met een quasi identiek patroon. De stijging van de grafieklijn bij de humane 

en sociale wetenschappen inzake succesgraad verloopt trager. Bij de uitvalsgraden vallen 

al vanaf het derde jaar duidelijke verschillen op tussen de wetenschapsdisciplines: 

reeds 41,8% van de junior onderzoekers uit de sociale wetenschappen is uitgevallen na 

drie jaar, terwijl dit slechts 23,2% bedraagt in de exacte wetenschappen (een verschil van 

18,6 procentpunten). 


tijd, naar wetenschapsdiscipline 

70% 

60% 

50% 

40% 

30% 

20% 

Exacte 

Medische 

Toegepaste 

Humane 

Sociale 

10% 

0% 

0 1 2 3 4 5 6 7 8 

Bron: HRRF 2 

79


Figuur 6.5: Cumulatieve uitvalsgraden binnen een periode van acht jaar gesponsorde 

tijd, naar wetenschapsdiscipline 

70% 

60% 

50% 

40% 

30% 

20% 

Exacte 

Medische 

Toegepaste 

Humane 

Sociale 

10% 

0% 

0 1 2 3 4 5 6 7 8 

Bron: HRRF 2 

Statuut 

Bij de vergelijking van succes- en uitvalsindicatoren naar statuut worden junior onderzoekers 

vergeleken naargelang hun dominant statuut over de hele loopbaan. De beslissingsregels 

voor het toewijzen van dit dominant statuut over de hele loopbaan zijn 

terug te vinden in hoofdstuk 3. 

Assistenten die een doctoraat behalen doen er met als mediaan 5,99 gefinancierde jaren 

het langst over in vergelijking met de overige statuten, die allen een mediane doctoraatsduur 

van 3,99 tot 4,44 jaar hebben (zie Tabel 6.4). Onderzoekers met competitief 

verworven mandaten van het FWO, IWT en BOF hebben de kortste gefinancierde tijd 

tot doctoreren, gevolgd door de junior onderzoekers op projecten. 

Verschillen inzake succesgraad en uitvalsgraad tussen de vijf statuutgroepen zijn groot, 

met een bereik van 65,7 procentpunten. Inzake succesgraden torenen beide types competitief 

verworven mandaten hoog boven de overige statuten uit (met respectievelijk 

een succesgraad van 83,7% en 75,7%). De projecten met andere financiering worden als 

statuut gekenmerkt door een extreem lage kans op succes (18,0%): weinig onderzoekers 

in deze statuten behalen een doctoraat, maar als ze dat doen, is dat vaak op kortere tijd 

dan onderzoekers in andere statuten. Bij de uitvalsgraad stellen we de omgekeerde 

trend vast: de uitval is het hoogst bij onderzoekers tewerkgesteld op projecten – vaak 

ook omdat een groot deel van hen geen doctoraatsverplichting noch enige doctoraatsambitie 

hebben. Wie de strenge selectie voor het behalen van een doctoraatsbeurs voor 

het FWO, IWT of BOF heeft doorstaan, is zoals verwacht minder geneigd om het doctoraatsonderzoek 

op te geven. 

80


Tabel 6.4: Gefinancierde tijd tot doctoreren, succes- en uitvalsgraad dominant statuut 

over de hele loopbaan 

N 

Mediaan 

(FTTD) 

Gemiddelde 

(FTTD) 

Bron: HRRF 2 

SD 

(FTTD) 

Succesgraad 

(na 8 jaar) 

Uitvalsgraad 

(na 8 jaar) 

Assistenten 5806 5,99 6,02 1,74 39,1 54,5 

Competitief verworven 

mandaat (FWO, 

IWT) 


mandaat (BOF) 

FWO, IUAP, BOF-project 

Project andere 

financiering 

5455 4,44 4,56 1,12 83,7 15,5 

1311 3,99 3,78 1,54 75,7 22,7 

7931 4,35 4,53 1,56 52,2 44,3 

8368 4,00 4,00 1,96 18,0 79,8 

De cumulatieve succesgraden en uitvalsgraden over de periode van de eerste acht jaar 

van financiering worden voor de vijf verschillende statuten weergegeven in Figuur 6.6 

en 6.7. Inzake succes valt op dat competitief verworven mandaten (BOF) reeds vroeg 

een aanzienlijk percentage doctoraten aflevert: na drie jaar behaalt 15,6% een doctoraat. 

Deze groep wordt in de loop van het vijfde jaar echter ingehaald door de groep competitief 

verworven mandaten van het FWO en IWT. De stijging in cumulatieve succesgraad 

zet zich, geheel naar verwachting, het traagst in bij assistenten. Na acht jaar tijd 

haalt deze groep echter ruimschoots de projecten op andere financiering in. 

Bij het verloop van de uitvalsgraad kunnen we drie patronen onderscheiden. De junior 

onderzoekers met projecten op andere financiering als dominant statuut vormt een 

eerste groep, waarbij de uitval erg snel en sterk voorkomt: 61,3% na drie jaar. De tweede 

groep wordt gevormd door de assistenten en de junior onderzoekers tewerkgesteld op 

een FWO, IUAP of BOF-project met een meer gematigde en geleidelijke uitval. In de 

derde groep tenslotte, bestaande uit junior onderzoekers tewerkgesteld op mandaten, 

blijft de stijging in uitvalsgraad erg beperkt. 

81



tijd, naar dominant statuut over de hele loopbaan 

90% 

80% 

70% 

60% 

50% 

40% 

30% 

20% 

10% 

Assistent 


mandaat (FWO, IWT) 


mandaat (BOF) 



0% 

0 1 2 3 4 5 6 7 8 

Bron: HRRF 2 


tijd, naar dominant statuut over de hele loopbaan 

90% 

80% 

70% 

60% 

50% 

40% 

30% 

20% 

10% 

Assistent 


mandaat (FWO, IWT) 


mandaat (BOF) 



0% 

0 1 2 3 4 5 6 7 8 

Bron: HRRF 2 

Geslacht 

De mediane gefinancierde tijd tot doctoreren verschilt relatief weinig tussen mannen 

en vrouwen (zie Tabel 6.5) wanneer enkel de gefinancierde doctoraatsduur in rekening 

wordt gebracht: mannen doen er net iets sneller over (0,13 jaar). De kleine verschillen 

82


in duurtijd lopen parallel met een verhoogde kans op succes bij mannen (5,1 procentpunten 

meer kans), alsook een lagere kans op uitval (9,0 procentpunten minder kans). 

Tabel 6.5: Gefinancierde tijd tot doctoreren, succes- en uitvalsgraad naar geslacht 

N 

Mediaan 

(FTTD) 

Gemiddelde 

(FTTD) 

Bron: HRRF 2 

SD 

(FTTD) 

Succesgraad 

(na 8 jaar) 

Uitvalsgraad 

(na 8 jaar) 

Man 15827 4,48 4,63 1,66 51,0 42,8 

Vrouw 13028 4,61 4,86 1,64 46,1 53,8 


van de doctoraatsperiode worden voor beide geslachten weergegeven in Figuur 6.8 en 

6.9. Op basis van deze figuren kunnen we vaststellen dat het verschil tussen mannen en 

vrouwen inzake succes- en uitvalsgraad geleidelijk aan groter wordt naargelang hun 

loopbaan vordert. 


tijd, naar geslacht 

60% 

50% 

40% 

30% 

20% 

Man 

Vrouw 

10% 

0% 

0 1 2 3 4 5 6 7 8 

Bron: HRRF 2 

83



tijd, naar geslacht 

60% 

50% 

40% 

30% 

20% 

Man 

Vrouw 

10% 

0% 

0 1 2 3 4 5 6 7 8 

Bron: HRRF 2 

Leeftijd bij eerste wetenschappelijk contact 

De leeftijd van de junior onderzoeker die in deze analyses wordt gebruikt ter vergelijking 

van succes- en uitvalsindicatoren is de leeftijd die de junior onderzoeker had op het 

moment van het eerste wetenschappelijk contact. Bij de vergelijking tussen de vijf verschillende 

leeftijdsgroepen (zie Tabel 6.6) blijkt de variatie in de mediane gefinancierde tijd tot 

doctoreren met 2,51 jaar groot. De oudere leeftijdsgroepen vertonen stelselmatig een kortere 

mediane FTTD. Junior onderzoekers die nog geen 26 jaar oud waren bij de start van 

hun onderzoekscarrière zijn daarentegen het meest succesvol in het voltooien van hun 

doctoraat met 52,7%, terwijl personen ouder dan 40 jaar bij de start van hun onderzoekscarrière 

in Vlaanderen een sterk verminderde kans hebben op succes: slechts 19,1%. 

Tabel 6.6: Gesponsorde tijd tot doctoreren, succes- en uitvalsgraad naar leeftijd 

N 

Mediaan 

(FTTD) 

Gemiddelde 

(FTTD) 

Bron: HRRF 2 

SD 

(FTTD) 

Succesgraad 

(na 8 jaar) 

Uitvalsgraad 

(na 8 jaar) 

< 26 jaar 20526 4,65 4,93 1,44 52,7 44,3 

26-30 jaar 5308 4,00 4,27 1,97 36,6 60,1 

31-35 jaar 1674 3,25 3,40 2,20 32,5 64,1 

36-40 jaar 667 2,62 2,97 2,10 34,8 61,1 

> 40 jaar 616 2,14 2,78 2,14 19,1 76,4 

84



worden voor de vijf leeftijdsgroepen weergegeven in Figuur 6.10 en 6.11. Op basis van 

de grafiek van de cumulatieve succesgraden over acht jaar tijd lijkt de jongste leeftijdsgroep 

een ander succespatroon over de tijd te vertonen vergeleken met de oudere groepen: 

de eerste jaren liggen de slaagpercentages beduidend lager, terwijl vanaf het vijfde 

jaar de slaagpercentages voor deze groep de andere groepen snel voorbijsteekt. Hoe jonger 

de onderzoeker, hoe vaker dus het ‘standaard’ doctoraatspatroon van doctoreren 

binnen de vier à zes jaar wordt gevolgd. Hoe ouder, hoe vaker een onderzoeker ofwel op 

heel korte tijd, ofwel op veel langere tijd, de doctorstitel haalt. Het verloop van de uitvalsgraden 

vertoont meer gelijkenissen tussen de verschillende leeftijdsgroepen. 

Figuur 6.10: Cumulatieve succesgraden binnen een periode van acht jaar 

gesponsorde tijd, naar leeftijd 

60% 

50% 

40% 

30% 

20% 

10% 

< 26 jaar 

26-30 jaar 

31-35 jaar 

36-40 jaar 

> 40 jaar 

0% 

0 1 2 3 4 5 6 7 8 

Bron: HRRF 2 

85



tijd, naar leeftijd 

90% 

80% 

70% 

60% 

50% 

40% 

30% 

20% 

< 26 jaar 

26-30 jaar 

31-35 jaar 

36-40 jaar 

> 40 jaar 

10% 

0% 

0 1 2 3 4 5 6 7 8 

Bron: HRRF 2 

Nationaliteit 

Belgische junior onderzoekers doen er een stuk langer over tot ze doctoreren dan junior 

onderzoekers met een EU- of niet-EU-nationaliteit (zie Tabel 6.7, respectievelijk een 

verschil in de mediaan van 0,67 en 1,21 gefinancierde jaren). Het zijn niet de Belgen die 

het meest succesvol blijken inzake succesgraad: junior onderzoekers met een niet-EUnationaliteit 

hebben de hoogste slaagkans met 53,4%. Dit is 4,9 procentpunten hoger 

dan de Belgische junior onderzoekers. Junior onderzoekers uit EU-landen, andere dan 

België, scoren een stuk lager met een succesgraad van 35,6%. 

Tabel 6.7: Gefinancierde tijd tot doctoreren, succes- en uitvalsgraad naar nationaliteit 

Belgische 

onderzoekers 

Buitenlandse 

EU-onderzoekers 

Niet-EU 

onderzoekers 

N 

Mediaan 

(FTTD) 

Gemiddelde 

(FTTD) 

SD 

(FTTD) 

Succesgraad 

(na 8 jaar) 

Uitvalsgraad 

(na 8 jaar) 

23438 4,67 4,95 1,54 48,5 48,0 

2639 4,00 3,92 1,65 35,6 62,3 

2549 3,46 3,09 1,61 53,4 46,3 

Bron: HRRF 2 

86


De cumulatieve succesgraden en uitvalsgraden van de drie nationaliteitsgroepen worden 

weergegeven in Figuur 6.12 en 6.13. Hierbij valt op dat Belgische junior onderzoekers de 

laagste kans hebben om binnen vier jaar al te doctoreren, terwijl ze over een periode van 

acht jaar bekeken de EU-junior onderzoekers inhalen. Nochtans komen ze binnen die 

termijn niet boven de succescijfers uit van onderzoekers uit niet-EU-landen. Uitval komt 

bij Belgen in de beginjaren relatief het minst voor, vanaf het zevende jaar ligt uitval bij de 

Belgen echter iets hoger in vergelijking met niet-EU junior onderzoekers. 

Figuur 6.12: Cumulatieve succesgraden binnen een periode van acht jaar 

gesponsorde tijd, naar nationaliteit 

60% 

50% 

40% 

30% 

20% 

Belgische onderzoekers 


Niet-EU onderzoekers 

10% 

0% 

0 1 2 3 4 5 6 7 8 

Bron: HRRF 2 


tijd, naar nationaliteit 

70% 

60% 

50% 

40% 

30% 

20% 




10% 

0% 

0 1 2 3 4 5 6 7 8 

Bron: HRRF 2 

87


6.3. Een geïntegreerde aanpak: Competing Risk Analyse 

Aan de hand van een gebeurtenissenanalyse (event history analysis) wordt het mogelijk 

om op een geïntegreerde wijze na te gaan in welke mate alle hiervoor behandelde kenmerken 

een invloed hebben op de tijd tot doctoreren of op de tijd tot uitval. Er wordt 

hierbij gekeken vanaf de eerste wetenschappelijke aanstelling als junior onderzoeker 

tot het bereiken van het doctoraat (gefinancierde tijd tot doctoreren) of van uitval (gefinancierde 

tijd tot uitval) bij 28396 junior onderzoekers 6 , die ingestroomd zijn tijdens 

de periode van 1 oktober 1990 tot en met september 2009. Deze methode heeft het 

voordeel dat junior onderzoekers die minder lang geleden ingestroomd zijn, ook kunnen 

worden opgenomen in de analyse, waarbij de data van deze personen kan gebruikt 

worden bij de modellering van hun toekomstige succes en uitval. Inzake eerste wetenschappelijk 

contact worden in dit deel dezelfde drie cohorten onderscheiden en bestudeerd 

als in de afzonderlijke analyse: cohorte 1: 1990-1996; cohorte 2: 1997-2003; en 

cohorte 3: 2004-2008). 

Meer nog dan bij de afzonderlijke analyse van de impact van verscheidene parameters 

op gefinancierde tijd tot doctoreren en gefinancierde tijd tot uitval, is het relevant om 

bij een geïntegreerde analyse enkel te kijken naar actieve onderzoekstijd in deze 

periode. Ziektes, periodes van inactiviteit, zwangerschap,… zijn immers belangrijke 

gebeurtenissen die aanleiding geven tot vertraging in het doctoraatstraject. Daarom 

wordt, net zoals in het beschrijvende deel enkel rekening gehouden met deze ‘gesponsorde 

tijd’, waarbij afwezigheden tijdens de aanstellingen en de periodes van niet-aanstellingen 

werden afgetrokken van de totale doctoraatstijd. 

In Tabel 6.8 worden de hazard ratio’s weergegeven van de verschillende kenmerken. 

Deze ratio’s geven het relatieve ‘risico’ aan op sneller succes of uitvallen ten opzichte 

van de andere categorieën van een kenmerk. Voor elk kenmerk (factor) wordt een categorie 

aangeduid als referentiecategorie, waaraan een hazard ratio van 1 wordt toegewezen. 

Ten opzichte van deze referentiecategorie kan vervolgens voor de overige categorieën 

de relatieve hazard ratio’s berekend worden, waarbij een hazard ratio groter dan 

1 betekent dat men een grotere kans heeft om binnen de volgende tijdseenheid (gefinancierd 

jaar) de uitkomst te beleven (hetzij succes, hetzij uitval), of dus dat men 

gemiddeld sneller de uitkomst (succes of uitval) zal bereiken. Een hazard ratio kleiner 

dan 1 betekent dat men gemiddeld trager de uitkomst zal bereiken. Ook wordt weergegeven 

in welke mate de categorieën al dan niet significant verschillen van de referentiecategorie. 

Bij elk van deze ratio’s wordt gecontroleerd voor alle andere factoren zodat 

het mogelijk wordt die factoren te detecteren die, rekening houdend met alle andere, 

de meest significante invloed hebben op het doctoraatsproces. 

We vergelijken eerst en vooral de mate waarin het doctoraatsproces de voorbije twee 

decennia is veranderd. In de tweede instroomcohorte ligt de snelheid van doctoreren het 

hoogst, terwijl de laatste cohorte licht lager scoort dan de eerste cohorte. De informatie 

over de laatste cohorte, die nog geen volledige termijn van acht jaar kon worden gevolgd, 

6. Dit cijfer is iets lager dan voor de analyses in het eerste deel van dit hoofdstuk: voor de gecombineerde 

gebeurtenissenanalyse zijn alle ‘missings’ verwijderd, terwijl dit voor de analyses van de afzonderlijke 

parameters enkel de missings voor die specifieke parameter waren. 

88


kent echter een hoge graad van ‘censurering’ 7 en is dus ook minder betrouwbaar. Inzake 

uitval blijkt dat bij de eerste cohorte men sneller geneigd was om uit te vallen dan in de 

twee latere cohortes indien gecontroleerd wordt voor alle andere variabelen. 

In de exacte wetenschappen ligt de snelheid van doctoreren het hoogst, gevolgd door 

de medische en toegepaste wetenschappen, terwijl humane en sociale wetenschappers 

er het langst over doen. Een omgekeerd evenredige relatie wordt vastgesteld met de 

snelheid van uitvallen. 

Assistenten doen er in vergelijking met de andere financieringsstatuten langer over om 

hun doctoraat te verkrijgen. Junior onderzoekers op competitief verworven mandaten 

halen het snelst hun doctoraat. Vergeleken met assistenten zijn junior onderzoekers met 

competitief verworven mandaten minder geneigd om snel uit te vallen. Vooral onderzoekers 

op andere projectfinanciering lopen een groot risico om versneld uit te vallen. 

Vrouwen doen er, wanneer gecontroleerd wordt voor alle andere variabelen, niet alleen 

langer over om te doctoreren dan mannen, maar zijn ook geneigd om sneller uit te vallen. 

Bij opsplitsing naar de leeftijd bij aanvang, wijkt vooral de 40+groep sterk af van de overige 

leeftijdsgroepen wegens een kortere tijd tot doctoraat. Het risico op snelle uitval 

daarentegen vertoont een meer geleidelijk stijgingspatroon over de leeftijdscategorieën 

heen. 

Ook nationaliteiten verschillen op het vlak van snelheid in succes en uitval. Niet-EU 

junior onderzoekers doctoreren het snelst, gevolgd door EU junior onderzoekers en 

Belgen. Op het vlak van uitval lopen niet-EU en EU-onderzoekers ongeveer het zelfde 

risico, op enige afstand gevolgd door Belgen met een lager risico op snelle uitval. 

Tabel 6.8: Resultaten voor de gebeurtenissenanalyse (gefinancierde tijd tot doctoreren 

en gefinancierde tijd tot uitval) 

Gefinancierde tijd tot doctoreren 

Gefinancierde tijd tot uitval 

Hazard 

95% - 

interval a p Hazard 

95% - 

interval a 

P 

Ratio 

Ratio 

Instroom 1990-1996 1,000 1,000 

1997-2003 1,238 1,183 1,296 *** 0,749 0,716 1,783 *** 

2004-2008 0,907 0,826 0,996 * 0,215 0,199 0,233 *** 

Wetenschapscluster 

Exacte 1,000 1,000 

Medische 0,834 0,788 0,884 *** 1,082 1,009 1,160 * 

Humane 0,499 0,463 0,537 *** 1,398 1,300 1,504 *** 

Sociale 0,512 0,475 0,551 *** 1,494 1,396 1,599 *** 

Toegepaste 0,737 0,695 0,781 *** 1,099 1,026 1,177 ** 

7. Met censurering wordt bedoeld dat nog geen van de twee mogelijke eindstatussen (gedoctoreerd of 

uitgevallen) werd bereikt op 30 september 2009. 

89


Gefinancierde tijd tot doctoreren 

Gefinancierde tijd tot uitval 

Hazard 

95% - 

interval a p Hazard 

95% - 

interval a 

P 

Ratio 

Ratio 

Statuut Assistent 1,000 1,000 

Competitief 

mandaat (FWO, 

IWT) 

Competitief 

mandaat (BOF) 

FWO-, BOF-, 

IUAP- project 



2,860 2,689 3,042 *** 0,344 0,313 0,378 *** 

2,839 2,570 3,137 *** 0,507 0,436 0,590 *** 

1,777 1,668 1,893 *** 1,053 0,990 1,120 

1,246 1,149 1,351 *** 2,859 2,705 3,022 *** 

Geslacht Man 1,000 1,000 

Vrouw 0,899 0,861 0,938 *** 1,110 1,064 1,158 *** 

Leeftijd < 26 jaar 1,000 1,000 

26-30 jaar 0,914 0,855 0,977 ** 1,223 1,157 1,293 *** 

31-35 jaar 1,019 0,912 1,139 1,406 1,293 1,528 *** 

36-40 jaar 0,963 0,821 1,131 1,369 1,210 1,549 *** 

> 40 jaar 0,617 0,494 0,771 *** 1,825 1,624 2,052 *** 

Nationaliteit 

Belgische 

onderzoekers 



1,000 1,000 

1,629 1,489 1,782 *** 1,258 1,170 1,352 *** 

3,133 2,858 3,435 *** 1,206 1,103 1,318 *** 

Bron: HRRF 2 

a. hazard ratio betrouwbaarheidsinterval 

*: p


Volgende groepen junior onderzoekers hebben zowel de grootste kans als de kans om 

op de kortst mogelijke tijd een doctoraat te behalen: 

1 de cohorte 1997-2003 

2 de exacte, medische en toegepaste wetenschappen; 

3 tewerkgesteld zijn op een competitief verworven mandaat; 

4 mannen; 

5 junior onderzoekers die jonger zijn dan 26 jaar bij hun eerste wetenschappelijk 

contact; en 

6 niet-EU onderzoekers. 

Daartegenover staan de groepen junior onderzoekers met de grootste kans om uit te 

vallen en snel uit te vallen: 

1 de cohorte 1990-1996; 

2 de sociale en humane wetenschappen; 

3 tewerkgesteld zijn op een project met andere financiering; 

4 vrouwen; 

5 junior onderzoekers die ouder zijn dan 40 jaar bij hun eerste wetenschappelijk contact; 

en 

6 EU onderzoekers. 

Hoewel alle geselecteerde kenmerken een significante invloed blijken te hebben op de 

mate en snelheid van succes en uitval, vinden we de grootste variaties terug bij de vergelijking 

tussen wetenschapsclusters en tussen statuten. Dit betekent dat het wetenschapscluster 

waarbinnen een junior onderzoeker werkzaam is en het statuut waarop 

hij of zij is aangesteld, de belangrijkste voorspellende factoren zijn voor het succes in 

het behalen van de doctorstitel. 

Uiteraard wordt wie de meet haalt en wie afvalt nog door heel wat andere individuele 

factoren bepaald dan deze besproken in dit hoofdstuk. Hoewel we op groepsniveau 

belangrijke verschillen kunnen waarnemen, kunnen we immers niet besluiten dat een 

individuele vrouwelijke junior onderzoeker binnen de sociale wetenschappen op een 

project met andere financiering, gedoemd is om uit te vallen. Geen enkele van de bovenstaande 

kenmerken is volledig determinerend voor succes noch voor uitval. Toch is een 

inzicht in de relatieve impact van bovenstaande factoren essentieel voor een gepaste 

beleidsvoering op dit terrein. Indien universiteiten bijvoorbeeld een incentivebeleid 

zouden introduceren om uitval uit het doctoraatstraject te minimaliseren, wijzen 

bovenstaande analyses alvast de doelgroepen aan waar zo’n incentivebeleid het grootste 

verschil kan maken. 

91

Hoofdstuk 7. 

Statuuthoppen 

7.1. Introductie 

Het statuut waarin een onderzoeker een academische loopbaan begint is niet noodzakelijk 

ook dit waarin hij of zij die beëindigt. Tussen de eerste aanstelling en de laatste 

aanstelling als junior onderzoeker of het doctoraat kan er meerdere malen van statuut 

veranderd worden, afhankelijk van de beschikbare financiering. Zo kan iemand bijvoorbeeld 

de loopbaan beginnen als projectmedewerker, vervolgens meedingen naar 

competitieve doctoraatsfinanciering van het FWO en, indien succesvol, overstappen 

naar het statuut van FWO-aspirant. Onderzoekers die doctoreren in de context van een 

specifiek project kunnen, na afloop van het ene project, hun onderzoekswerk mogelijk 

verder zetten in het kader van een ander project, of misschien een aanstelling krijgen 

als assistent. Een FWO-aspirant kan na afloop van zijn mandaat nog enige tijd aangeworven 

worden als projectmedewerker om het doctoraat af te werken. Dit zijn slechts 

enkele voorbeelden van hoe het statuut van één persoon over de tijd kan veranderen. In 

alle analyses in dit boek wordt echter geen rekening gehouden met deze variatie, maar 

wordt gekozen voor de berekening van het dominant statuut over de gehele loopbaan 

(of waar nodig, per academiejaar). Dit is een praktisch noodzakelijke oplossing om tot 

overzichtelijke monitoring te komen, maar een aantal aspecten van de onderzoekscarrière 

blijven op deze manier onderbelicht. Dit hoofdstuk breekt met de andere hoofdstukken, 

door te kijken naar wat er gebeurt met de analyses indien we de verandering 

van statuut wel in rekening zouden brengen. Beïnvloedt de beslissingsregel om enkel 

naar dominant statuut over de gehele loopbaan te kijken, de resultaten Kunnen er 

meer genuanceerde conclusies gemaakt worden op basis van een andere invulling dan 

die van dominant statuut Er wordt nagegaan hoe vaak en bij wie statuuthoppen voorkomt 

en of het ‘statuuthoppen’ invloed heeft op de slaagkansen voor het behalen van 

een doctoraat. 

Om inzicht te krijgen op deze trends vertrekken we vanuit de variabelen betreffende het 

(personeels)statuut die opgenomen zijn in de databank. De variabele ‘dominant statuut’ 

wordt telkens over de gehele loopbaan van de junior onderzoeker aangemaakt, 

maar is niet per se hetzelfde statuut waarop een junior onderzoeker instroomt. Om het 

verschil aan te tonen tussen het dominant statuut en het statuut waarop er wordt ingestroomd 

in de HRRF-data, wordt een kruistabel tussen beide gemaakt (Tabel 7.1). Dit 

geeft ons al een eerste zicht op hoeveel en bij welke statuten er wordt veranderd. De 

startpositie bepaalt in belangrijke mate of er wordt veranderd of niet. Zo blijft 97,3% 

van diegene die starten in een competitief verworven mandaat (IWT, FWO of BOF) ook 

de langste periode van hun doctoraatstraject in dit statuut. Een heel klein percentage 

stapt over van een dergelijk mandaat naar een assistentschap (1,6%) of naar een FWO , 

IUAP- of BOF-project (1,1%). Opvallend is dat één derde van de onderzoekers weliswaar 

een FWO, IWT of BOF-mandaat als dominant statuut heeft maar er niet in is gestart: 

deze onderzoekers stroomden vooral door uit FWO-, IUAP- of BOF-projecten (11,8%) 

of uit projecten met andere financiering (16,9%). Projecten met ‘andere’ financiering 

zijn ook de springplank-statuten bij uitstek: slechts 58,6% van diegenen die erin star- 

93


ten, blijven er ook in werken – de andere stromen door naar andere categorieën. Op 

basis van Tabel 7.1 kunnen we echter niet achterhalen of er later veel naar dit statuut 

wordt teruggekeerd: vanaf het ogenblik dat men naar een assistentschap, een competitief 

verworven mandaat of een fundamenteel onderzoeksproject overstapt, wordt het 

dominant statuut hieraan toegewezen, ook al is dit voor een veel kortere periode. 

Tabel 7.1: Kruistabel van het eerste statuut en dominant statuut 

(²= 27,319; df=12; p

Hoofdstuk 7. Statuuthoppen 

derd van statuut, en zij die van het ene naar het andere statuut overgeschakeld zijn. We 

noemen dit fenomeen ‘statuuthoppen’. 

In Figuur 7.1 kunnen we, zoals verwacht, een sterke samenhang vaststellen tussen het 

aantal jaren aanstelling en statuuthoppen: hoe langer men is aangesteld, hoe meer 

junior onderzoekers minstens eenmaal van statuut veranderen (r=0,44, p 6 

Bron: HRRF 2 

Niet alle vormen van statuuthoppen zijn over dezelfde kam te scheren. Junior onderzoekers 

veranderen van statuut om verschillende redenen. De loopbanen van junior 

onderzoekers worden gevormd door de timing en sequentie van de statuutveranderingen. 

Het maakt een verschil of iemand van statuut verandert omdat hij of zij naar een 

competitief mandaat heeft meegedongen, of van een kort project overstapt naar een 

langduriger project, of van een assistentenmandaat naar een statuut als medewerker op 

een project. Het maakt ook een verschil of een dergelijke statuutverandering vroeg of 

laat in de loopbaan plaatsvindt. De redenen van overstap en de timing ervan zijn van 

belang wanneer de slaagpercentages vergeleken worden. We raadplegen de internationale 

literatuur omtrent deze samenhang. 

Het personeels- of bursaalstatuut van een onderzoeker is onlosmakelijk verbonden met 

zijn of haar financiële status. In de meeste studies omtrent de uitval van junior onder- 

8. Junior onderzoekers ingestroomd tot en met academiejaar 2000-2001 

95


zoekers en tijd tot doctoreren (TTD) wordt de financieringsbron van de junior onderzoeker 

als één van de meest doorslaggevende factoren geïdentificeerd (Ehrenberg & 

Mavros, 1995; Siegel, 2005; Council of Graduate Schools, 2010). Een verdere vergelijking 

van internationale literatuur is echter niet eenvoudig, aangezien de financiële 

situatie van junior onderzoekers erg contextafhankelijk is. Verschillende onderzoeken 

(o.a. Ehrenberg & Mavros, 1995; Visser, Luwel & Moed, 2007) geven aan dat junior 

onderzoekers met competitieve beurzen de beste slaagkansen hebben. Voor de andere 

statuten bestaat echter weinig vergelijkbaar materiaal. Onderzoekers met competitief 

verworven mandaten en onderzoeksassistenten doen er volgens Ehrenberg en Mavros 

(1995) minder lang over en hebben een grotere kans om hun doctoraat te behalen dan 

onderwijsassistenten, junior onderzoekers op projecten of zij die het volledig zelf 

bekostigen. In Vlaanderen hebben we echter geen equivalent voor dergelijke onderwijsassistenten, 

dus is het moeilijk om deze vergelijking door te trekken. 

Assistenten worden betaald op basis van werkingsmiddelen van de universiteit. Hierbij 

wordt nog een onderscheid gemaakt tussen bezoldigde assistenten en plaatsvervangende 

assistenten. Deze laatste komen echter minder vaak voor, waardoor deze beide 

samengenomen worden voor de analyses. 

De mandaten van de eigen instelling (BOF-mandaten) worden in deze analyses samengenomen 

met de doctoraatsbeurzen-op-naam van het FWO of IWT. Elk van deze mandaten 

wordt op basis van een competitieve selectie verworven. Na vier jaar bursaalstatuut 

met een fiscaal vrijgestelde beurs binnen het ene kanaal kan je niet meer meedingen 

voor een andere fiscaal vrijgestelde doctoraatsbeurs. Een wissel na een kortere 

periode binnen één van deze statuten kan evenwel ingegeven zijn door de eventuele 

betere randvoorwaarden en sociale voordelen (Sneyers, 2010) of onder druk van de promotor 

of instelling. Voor de analysedoeleinden van dit hoofdstuk worden zij samen in 

één groep beschouwd. 

Ten derde zijn er de projectmedewerkers die fundamenteel onderzoek verrichten. Een 

vierde groep zijn dan de projectmedewerkers die aan hun doctoraat werken met andere 

financiering dan van het BOF, FWO of IUAP. Bursalen en wetenschappelijke medewerkers 

op projecten worden telkens samen beschouwd. 

Hoewel de verschillende statuten van junior onderzoekers aan Vlaamse universiteiten 

weinig verschillen qua salaris, verschillen ze wel substantieel naar werkzekerheid, autonomie 

en de tijd die men kan besteden aan onderzoek – althans gedurende de periode 

als junior onderzoeker. De verschillen naar autonomie en jobzekerheid worden voorgesteld 

in Figuur 7.2. Competitieve doctoraatsmandaten bieden zowel een relatief hoge 

werkzekerheid (twee maal twee jaar) als autonomie en betekenen in de regel ook dat de 

mandaathouder weinig tijd dient te steken in onderwijstaken en dienstverlening. Assistentenmandaten 

verschaffen eveneens een lange werkzekerheid (drie maal twee jaar), 

maar vaak heel wat minder autonomie. Deze junior onderzoekers worden bovendien 

meer belast met onderwijstaken en administratieve verantwoordelijkheden dan junior 

onderzoekers in andere statuten. Volgens de regel behoren ze minstens 50% aan onderzoek 

te besteden, maar over een periode van zes jaar levert dat theoretisch slechts drie 

jaar gegarandeerde onderzoekstijd op. Onderzoekers op langduriger projecten (de 

FWO, IUAP en BOF-projecten hebben doorgaans een duurtijd van minstens vier jaar) 

96


hebben ook redelijk wat werkzekerheid, maar minder autonomie omdat de brede projectdoelstellingen 

soms moeilijker te combineren zijn met de individuele wetenschappelijke 

doelstellingen van het doctoraatsproject. Onderzoekers binnen ‘andere’ projecten 

tenslotte hebben soms veel, soms weinig werkzekerheid en ook minder autonomie. 

Vooral de finaliteit van toepassingsgericht of beleidsgericht onderzoek kan soms weinig 

ruimte laten voor doctoraatsonderzoek. Op basis van Figuur 7.2 maken we een 

rangschikking op die zal gebruikt worden bij het onderverdelen van junior onderzoekers 

in clusters: (1) Competitief verworven mandaten – categorie 2, 3 en 4; (2) Assistenten 

– categorie 1a en 1c; (3) FWO-, IUAP-, BOF-projecten – categorie 5a en 5b; en (4) 

Projecten op andere financiering – categorie 6a en 6b. 

Figuur 7.2: Mate van jobzekerheid en autonomie voor de verschillende statuten 

Autonomie (+) 

Competitiefverworven 

mandaat 

Jobzekerheid (-) 

Assistenten 

Jobzekerheid (+) 

FWO-, IUAP-, 

BOF-projecten 

Projecten op andere 


Autonomie (-) 

In een eerdere studie omtrent doctoraatsproductie (Visser & Moed, 2006) werden de 

analyses uitgezet naar de verschillende personeelscategorieën, waarbinnen onmiddellijk 

opviel dat competitief verworven mandaten een veel hoger slaagpercentage hebben 

dan andere statuten zoals projecten of assistentschappen – wat wordt bevestigd in 

Hoofdstuk 5 van deze studie. Voor een studie van het fenomeen ‘statuuthoppen’, zien 

we enkel een aanzet bij Ehrenberg en Mavros (1995), die rekening houden met de fluctuatie 

in statuten door een gewicht toe te kennen aan het statuut al naargelang het voor 

een bepaalde periode gedeeld wordt met een ander statuut. Ze onderzoeken echter niet 

of dit tot betere of slechtere slaagkansen leidt; en verschillende deeltijdse aanstellingen 

tegelijkertijd combineren is bovendien iets anders dan de impact van opeenvolgende 

statuten analyseren – de focus van het huidige hoofdstuk. 

Aangezien het bestuderen van het fenomeen ‘statuuthoppen’ vrij nieuw is binnen de 

bestaande literatuur, willen we in de eerste plaats nagaan welke soorten statuuthoppen 

we kunnen identificeren en hoe vaak ze voorkomen. Daarnaast gaan we na welke 

97


invloed statuuthoppen heeft op de slaagkansen en op de tijd dat aan het doctoraat 

gewerkt wordt. In het eerstvolgende onderdeel wordt de technische kant van het identificeren 

van groepen statuuthoppers belicht, en wordt de subset afgebakend waarop 

de analyses werden uitgevoerd. 

7.2. Methodologie 

Om de bovenvernoemde vragen te beantwoorden, maken we gebruik van sequentieanalyse 

en clustering (Abbott & Tsay, 2000). Deze technieken laten toe om de reeks van verschillende 

statuten op te nemen als één geheel en in zijn totaliteit te bespreken. De 

observaties van de verschillende statuten gedurende de volledige aanstelling vanaf het 

allereerste contact met de instelling tot uitstromen of doctoraat vormen samen één 

sequentie per junior onderzoeker die als samenhangend geheel wordt geanalyseerd. 

Figuur 7.3: Sequentie-analyse: vertrekpunt van deze studie 

A A B B B A A A A 

Sequentie (lijst van elementen) 

De sequentie zoals wij ze bekijken 

A B A 

Normaliter houdt een sequentie ook rekening met de tijdsduur waarin iemand zich in 

één statuut bevindt. Dit wordt arbitrair bepaald en kan om de maand, om het jaar,… 

weergegeven worden. Zo staat in het eerste deel van Figuur 7.3 tweemaal statuut A in 

het begin van de sequentie. Het kan bijvoorbeeld zijn dat men twee jaar is tewerkgesteld 

op een ‘ander project’, gevolgd door drie jaar op een FWO-, BOF- of IUAP-project en 

dan is teruggekeerd naar een ‘ander project’ voor vier jaar. Hoewel de lengte van het vertoeven 

in eenzelfde statuut ook belangrijk kan zijn, gaat onze interesse in deze studie 

voornamelijk uit naar het overstappen tussen verschillende statuten op zich, en niet 

naar de duur. Aangezien de timing van de overstap naar een ander statuut wel belangrijk 

kan zijn voor de slaagkansen van een junior onderzoeker 9 , wordt bij de verdere analyse 

van de verschillende groepen de tijd die junior onderzoekers doorbrengen in 

bepaalde statuten wel in rekening gebracht. We focussen ons dus in de eerste plaats op 

de combinatie van statuten. In het voorbeeld van Figuur 7.3 is dit ABA (project andere 

98


financiering, FWO-, BOF- of IUAP-project, project andere financiering). Als er niet van 

statuut wordt veranderd, bestaat de sequentie maar uit één element. 

Om sequentie-analyse mogelijk te maken werden de verschillende statuten als volgt 

gehergroepeerd naar statuutgroepen: 

1 Assistenten (1a en 1c) 

2 Competitieve FWO/IWT/BOF mandaten (2, 3, 4a en 4b) 10 

3 Aanstellingen op FWO-, BOF- of IUAP projecten (5a en 5b) 

4 Aanstellingen op projecten op andere financiering (6a en 6b) 

5 Aanstellingen op overige statuten (7, 8 en R) 

6 Onderbreking (> 1 maand) 

Op deze manier onderscheiden we nog vijf verschillende statuutgroepen: bezoldigde 

assistenten en plaatsvervangende assistenten vormen de eerste opdeling; onderzoekers 

met competitief verworven mandaten (FWO-, IWT- of BOF-mandaten) vormen de 

tweede; onderzoekers tewerkgesteld op FWO-, BOF- of IUAP-projecten vormen de 

derde groep, waarin zowel doctoraatsbursalen als wetenschappelijke medewerkers worden 

samengenomen. Dezelfde samenvoeging geldt ook voor de vierde opdeling, namelijk 

onderzoekers tewerkgesteld op andere projecten. De vijfde groep bestaat uit onderzoekers 

die aangesteld zijn op een statuut dat meestal weinig onderzoeksgerelateerd is, 

of onderzoekers die een mandaat hebben dat onbezoldigd is. Voor de zesde categorie 

wordt met ‘onderbreking’, een periode van langer dan één maand bedoeld waarin men 

geen aanstelling als mandaathouder, bursaal of wetenschappelijk medewerker heeft, 

maar wel een inschrijving voor het doctoraat. Het gaat hier dus zowel om verlofmogelijkheden 

(zwangerschap, ziekte,…) die worden opgenomen terwijl de aanstelling aan 

de universiteit verder loopt, als om periodes van werkloosheid of tewerkstelling ergens 

anders dan aan een Vlaamse universiteit. Enkel statuten waarin men langer dan één 

maand heeft gewerkt worden in rekening gebracht. Wanneer verderop gerefereerd 

wordt naar een combinatie 462 bijvoorbeeld, zijn de junior onderzoekers in deze combinatie 

gestart in een ‘ander’ project gevolgd door een werkonderbreking van meer dan 

een maand, waarna de persoon is overgestapt op een competitief verworven mandaat. 

Let wel: aangezien de gegevens van alle universiteiten aan elkaar werden gekoppeld, 

worden deze combinaties van statuten over de instellingen heen berekend. 

Het spreekt voor zich dat bij deze opdeling naar statuten ook de hiërarchie van sterk 

autonoom naar weinig autonoom, en van hoge jobzekerheid naar lage jobzekerheid in 

het achterhoofd moet worden gehouden. Zoals eerder beschreven loopt deze hiërarchie 

9. Zo kan de slaagkans van iemand die maar twee jaar een competitief verworven mandaat heeft gehad en 

erna een aanstelling op een project heel wat lager zijn dan iemand die vier jaar een persoongebonden 

mandaat heeft genoten en aanvullend nog heel kort op een ander statuut wordt geplaatst om zijn/haar 

doctoraat af te werken. 

10. Deze indeling wijkt enigszins af van de indeling die in andere hoofdstukken wordt gebruikt (o.a. Hoofdstuk 

4), maar na eerste analyses werd duidelijk dat tussen deze statuten onderling vrij weinig wordt overgegaan. 

Aangezien deze FWO, IWT en BOF-mandaten allen tot competitief verworven mandaten kunnen 

gerekend worden, worden ze dan ook voor dit hoofdstuk samengenomen. 

99


parallel met de doctoraatskans: hoe meer autonoom en jobzeker het statuut, hoe hoger 

de slaagkans. We kunnen veronderstellen dat wie sterk gemotiveerd is om te doctoreren, 

daarvoor het meest aantrekkelijke statuut zal proberen te behalen, zoniet van bij 

het begin, dan toch zo snel mogelijk nadien. Wie niet aan de criteria van deze competitie 

voldoet, of er (niet langer) voor in aanmerking komt, ‘daalt af’ naar het best mogelijke 

alternatief. 

Assistentschappen staan samen met competitief verworven mandaten bovenaan de 

hiërarchie, hoewel de eerste gekenmerkt worden door relatief lage succesgraden. We 

motiveren dit vanuit een iets langere jobzekerheid in dit statuut, en het feit dat deze 

doctoraatsroute door zijn combinatie van academische leservaring en onderzoekservaring 

lange tijd beschouwd werd als de ideale route naar een academische carrière. De 

doctoraatskans van onderzoekers binnen deze statuten is niet zo hoog, maar het traditiegebonden 

‘prestige’ gekoppeld aan deze functie binnen de instelling, en de betrokkenheid 

binnen de academische cultuur via de lesondersteuning, vallen niet te negeren. 

Een assistentenmandaat wordt telkens na twee jaar hernieuwd, onder voorbehoud van 

een positieve beoordeling. 

FWO-aspirantschappen en IWT-specialisatiebeurzen bieden junior onderzoekers de 

hoogste slaagkans en een werkzekerheid van twee jaar, eenmaal verlengbaar met een 

termijn van twee jaar. Deze context en de competitieve selectie die eraan voorafgaat, 

maken deze soort doctoraatsfinanciering de meest prestigieuze in het performantiegedreven 

onderzoeksklimaat vandaag. De competitief verworven mandaten van het BOF 

sluiten dicht aan bij de FWO en IWT-selectie. Deze onderzoekers genieten ook van een 

statuut met een hoge graad van autonomie en een relatief hoge graad van jobzekerheid. 

Statuutgroepen 1 (assistentschappen) en 2 (competitieve doctoraatsbeurzen) bevinden 

zich in hetzelfde kwadrant voor de mate van jobzekerheid en autonomie. 

De competitie voor posities die vanuit een onderzoeksproject worden gefinancierd, is 

minder zwaar– ze hoeven zelfs niet publiek geadverteerd te worden – en de werkzekerheid 

varieert. Bijgevolg zijn deze doctoraatsstatuten ook minder prestigieus dan de 

competitief verworven mandaten en assistentschappen. Enige hiërarchie tussen verschillende 

financieringslijnen voor projecten (cf. opdeling FWO-, BOF- en IUAP-projecten 

enerzijds en andere projecten anderzijds) is meer afhankelijk van de tijdsduur 

(jobzekerheid) en finaliteit van het project (niet altijd verenigbaar met de autonomie 

van de onderzoeker) en de daarmee gepaarde slaagkans voor een doctoraat. Om die 

reden worden fundamentele onderzoeksprojecten in de hiërarchie van potentieel doctoraatssucces, 

hoger geschat dan de groep ‘andere’ projecten. Wie ten slotte een aanstelling 

binnen de categorie ‘overige statuten’ heeft, bevindt zich niet in een aanstellingsstatuut 

waar onderzoek de eerste prioriteit heeft. Deze groep komt dan ook als laatste 

in de hiërarchie. Wanneer in de analyses van dit hoofdstuk gesproken wordt over 

‘hoger’ of ‘lager’ gekwalificeerde statuten, moet deze hiërarchie worden beschouwd in 

functie van kansen op doctoraatssucces. 

Niet de volledige dataset werd in rekening gebracht voor de analyses. Ten eerste moet 

iedereen voldoende de mogelijkheid hebben gehad om van statuut te veranderen. Zoals 

bleek uit Figuur 7.1 was slechts 5% van de junior onderzoekers die korter dan een jaar 

aangesteld waren, van statuut veranderd gedurende deze periode. Ter vergelijking: van 

100


de junior onderzoekers die tussen de één en twee jaar waren aangesteld, was 19% minstens 

eenmaal van statuut veranderd, terwijl eenzelfde percentage junior onderzoekers 

die tussen de twee en vier jaar waren aangesteld minstens tweemaal van statuut veranderde. 

Om deze reden werden alle junior onderzoekers met een aanstelling van minder 

dan één jaar uit de analyses geweerd. Ten tweede moet iedereen voldoende lang gewerkt 

hebben om zijn doctoraat te kunnen behalen. Om deze reden rekenen we de gegevens 

niet mee van personen die nog geen vijf jaar in de databank waren opgenomen 11 . Ten 

derde werden personen die enkel in ‘overige’ statuten 12 hebben gewerkt (al dan niet in 

combinatie met onderbrekingen van meer dan één maand), uit de analyses geweerd. De 

analyses worden bijgevolg uitgevoerd op 17063 junior onderzoekers. 

Sequentie-analyse geeft beschrijvende informatie over de sequenties zoals de lengte 

(hoeveel elementen komen er voor in het totaal) en de verschillende elementen in de 

sequentie (in dit geval de verschillende statuten); en biedt de mogelijkheid om een overzicht 

te krijgen in de verschillende vormen van statuuthoppen (zie Tabel 7.3). Er zijn in 

totaal 1224 verschillende combinaties van statuten. Hoewel dit veel lijkt, is dit maar 7% 

van alle mogelijke combinaties die er kunnen gemaakt worden voor 17063 junior 

onderzoekers met zes verschillende soorten statussen en een maximum lengte van 14 

elementen. Dit wil zeggen dat er een vrij grote concentratie is van dezelfde combinaties 

– een aanduiding dat er gemakkelijk kan worden geclusterd. Van alle junior onderzoekers 

blijkt 46,3% een stabiele loopbaan te hebben: ze werken in één en hetzelfde statuut 

tot het doctoraat of tot ze uitstromen zonder doctoraat. Iets meer dan de helft verandert 

dus minstens eenmaal van statuut of heeft op zijn minst een onderbreking gehad 

van meer dan één maand. 29,7% van alle junior onderzoekers heeft een sequentie van 

drie elementen of meer. Drie elementen hoeven daarvoor niet noodzakelijk drie verschillende 

statuten te zijn (ter vergelijking bij Figuur 7.3: deze bestaat uit drie elementen, 

maar twee verschillende statuten A en B). Het kan evengoed gaan om een onderbreking 

tussen twee dezelfde statuten. 21,1% van de junior onderzoekers heeft drie of meer 

verschillende sequenties in zijn of haar aanstellingscarrière. Er zijn vier junior onderzoekers 

die erin geslaagd zijn om in alle statuten gewerkt te hebben en die ook minstens 

één onderbreking van meer dan een maand gehad hebben. 

11. In de hoofdstukken waar indicatoren omtrent het behalen van het doctoraat worden besproken, worden 

in regel enkel indicatoren besproken over junior onderzoekers die minstens acht jaar in de databank zitten 

(tijd tussen eerste wetenschappelijk contact en het einde van de databank, i.e. 30/9/2009). Hier ligt 

de focus op de overgang tussen statuten, waarbij er voor werd geopteerd om deze limiet te verkorten naar 

vijf jaar. Dit omdat er weinig doctoraten worden behaald binnen vijf jaar, terwijl er wél veel statuuthoppen 

plaatsvindt binnen deze periode. Concreet komt dit erop neer dat alle personen die begonnen zijn 

na 1 oktober 2004, niet worden meegenomen in deze analyses. 

12. Dit zijn overige juniorstatuten zonder doctoraatsdoeleinde (7), vrijwillige medewerkers (8) en de rest (R) 

101


Lengte sequentie 

Tabel 7.2: Kenmerken van de sequenties 

Bron: HRRF 2 

Alle verschillende voorkomende combinaties van statuten werden vervolgens geclusterd. 

In het resultatengedeelte worden de bekomen clusters uitgebreid besproken. Met 

deze groepen kan nagegaan worden welke vormen van combinaties de kans verhogen 

om te doctoreren en welke ervoor zorgen dat de kans verkleint. 

7.3. Resultaten 

Clustering van statuuthoppers 

N % 

1 7905 46,3 

2 4103 24,0 

3 2794 16,4 

4 1152 6,8 

5 tot 14 1109 6,5 

Totaal 17063 

Aantal verschillende statuten in sequentie 

1 7905 46,3 

2 5543 32,5 

3 2821 16,5 

4 700 4,1 

5 90 0,5 

6 4 0,0 

Totaal 17063 

Concentratie 

Totaal (N=17063; statussen=6; lengte=14) 1224 7,2 

Na groepering werden vijf betekenisvolle clusters behouden plus een restcategorie van 

statuutcombinaties die niet aan de andere categorieën kon worden toegewezen. In 

sommige van de clusters konden nog een aantal subtypes onderscheiden worden 

(Tabel 7.3). 

102


Tabel 7.3: Clusters en subtypes 

A. Stabiele onderzoekers: Deze junior onderzoekers hebben hun hele loopbaan tot het 

behalen van het doctoraat of tot het uitstromen zonder doctoraat in hetzelfde statuut 

gewerkt, zonder onderbroken contract van meer dan één maand (A.1). Er is echter ook 

een aandeel junior onderzoekers dat niet onmiddellijk in zijn statuut start. Er gaat 

meer dan een maand over na het inschrijven voor het doctoraat alvorens de eigenlijke 

aanstelling start, in een statuut waar de junior onderzoekers de hele termijn in blijven. 

In sequentietaal zijn dit junior onderzoekers die 61, 62, 63 of 64 als sequentie hebben 

(6 is een onderbreking en 1-4 verschillende statuten behalve overige statuten, zie ook 

bij de categorieën en labels in de methodologie sectie). Deze worden tot de ‘uitgesteld 

stabiele’ onderzoekers gerekend (A.2). 

B. Vervolgers: Deze junior onderzoekers hebben in meerdere statuten gewerkt, maar zijn 

gestart in een wat we noemen ‘hiërarchisch hoger’ statuut dan waarin ze zijn geëindigd. 

Vaak is dit een overgang van een competitief verworven mandaat of assistentschap naar 

een project of naar een ‘overig’ statuut, maar het kan ook een overgang zijn van een 

FWO-, IUAP- of BOF-project naar een ‘ander’ project. De rangorde wordt hier gebruikt 

analoog aan Figuur 7.2: (1) competitief verworven mandaten, (2) assistenten, (3) FWO , 

IUAP-, BOF-projecten, (4) projecten op andere financiering, (5) overige statuten. In veel 

gevallen gaat het om junior onderzoekers die de termijn van hun mandaat hebben overschreden 

en overgaan op een ander statuut om hun doctoraat te finaliseren, hun verdediging 

af te wachten of een voorbereiding op een postdoctoraal mandaat mogelijk te 

maken (B.1), maar sommigen schakelen in de eerste jaren al over op een minder aantrekkelijk 

statuut waardoor deze ‘afglijders’ mogelijks minder hoge slaagkansen hebben 

dan indien ze in het eerste statuut hadden kunnen blijven (B.2). 

C. Opklimmers: Deze junior onderzoekers zijn gestart in een statuut uit een lagere categorie, 

maar hebben een sprong gemaakt naar een hoger gerangschikt statuut, waar ze 

103


in gebleven zijn tot het einde van hun aanstelling. Hierbinnen kunnen nog drie opdelingen 

gemaakt worden: 

– C.1 Opklimmers naar een beter project. Deze junior onderzoekers zijn gestart in projecten 

op andere financiering of niet-doctorabele statuten en zijn opgeklommen 

naar een FWO-, BOF- of IUAP-project. 

– C.2 Opklimmers naar een competitief verworven mandaat. Deze junior onderzoekers 

zijn gestart in een project of assistentschap maar hebben in de loop van hun aanstelling 

met succes een competitief verworven mandaat van het FWO, IWT of BOF 

behaald. 

– C.3 Opklimmers naar een assistentschap. Deze junior onderzoekers zijn gestart in een 

project of competitief verworven mandaat maar zijn overgestapt naar een assistentschap. 

D. Onderbrekers: Deze junior onderzoekers rijgen verschillende statuten aan elkaar met 

één of meerdere onderbrekingen van het contract voor langer dan één maand. Onderbrekingen 

kunnen afwezigheden door ziekte of zwangerschap zijn, maar ook periodes 

van tijdelijke werkloosheid of een tijdelijke aanstelling buiten een Vlaamse universiteit. 

In de meeste gevallen gaat het effectief om het aaneenschakelen van projecten en/of 

overige statuten met een korte tussentijd (D.1: onderbrekingen van projecten), maar in 

sommige gevallen kunnen er ook onderbrekingen voorkomen van langer dan één 

maand bij andere mandaten (D.2: onderbrekingen in assistentschappen of competitief 

verworven mandaten). 

E. Ritsers: Deze categorie is verwant aan cluster D, omdat het ook een aaneenschakeling 

van statuten betreft die mekaar afwisselen, maar deze aaneenschakeling gebeurt hoofdzakelijk 

zonder onderbrekingen van langer dan een maand. De aanstellingen sluiten 

dus mooi op elkaar aan. Wanneer iemands contract binnen eenzelfde project wordt verlengd, 

wordt dit echter niet als een ‘ritsende aaneenschakeling’ beschouwd maar als een 

stabiele tewerkstelling (groep A). 

F. Restcategorie: In deze cluster zitten de overige opdelingen. In sommige gevallen is er 

een patroon in te merken: 

– F.1 Opklimmen en afglijden. Deze junior onderzoekers klimmen op in de ‘statutenhiërarchie’ 

en glijden daarna terug af naar een ander statuut. 

– F.2 Afglijden en opklimmen. Ook het omgekeerde aan F1 komt voor: er wordt gestart 

in een assistentschap of competitief verworven mandaat, daarna werkt men een 

tijd op een project en keert men terug naar een hoger gerangschikt statuut. 

– F.3 Overige combinaties. De overige combinaties bestaan meestal uit lange sequenties 

van statuten zonder duidelijk patroon. 

In Tabel 7.4 staat de frequentieverdeling van de stabiele groep, cluster A, tegenover de 

statuuthoppers, zonder subtypes. Cluster A betreft dus de groep onderzoekers die niet 

statuuthoppen; net niet de helft van de onderzoekers behoort tot deze cluster (49,4%). 

519 of 3% van alle junior onderzoekers is echter niet onmiddellijk in zijn of haar statuut 

gestart (A2). Iets meer dan de helft van de junior onderzoekers heeft dus minstens in 

104


twee statuten vertoefd. We bekijken de clusters van de statuuthoppers, namelijk clusters 

B tot F, meer in detail in Tabel 7.5. 

Tabel 7.4: Verdeling van geclusterde groepen (N=17063) 

Bron: HRRF 2 

N % 

Niet-statuuthoppers (cluster A) 8424 49,4 

A.1 Stabiel 7905 46,3 

A.2 Uitgesteld stabiel 519 3,0 

Statuuthoppers (cluster B tot F) 8639 50,6 

B. Vervolgers 2840 16,6 

C. Opklimmers 2490 14,6 

D. Onderbrekers 890 5,5 

E. Ritsers 1049 6,1 

F. Restcategorie 1370 7,7 

Cluster B, de vervolgers, bestaat uit de tweede grootste groep junior onderzoekers 

(16,6%) en is dus de meest frequent voorkomende vorm van statuuthoppen (32,9%). 

Veel onderzoekers starten op een statuut dat bekend staat om zijn hoge slaagkans maar 

ze veranderen, omwille van verschillende redenen, naar een ander statuut dat een lagere 

slaagkans biedt. Hier kunnen twee subtypes in onderscheiden worden. Ten eerste zijn 

er diegenen die langer dan drie jaar een assistentschap of competitief mandaat hebben 

gehad, maar daarna zijn tewerkgesteld op een project of een ander statuut. Dit kan zijn 

omdat de oorspronkelijke financiering afliep, waarbij ze in een ander statuut terechtkwamen 

om hun doctoraat af te werken. Deze ‘afwerkers’ (B1) vormen ruim een derde 

van de vervolgers. De overige groep zijn de ‘afglijders’ (B2), die drie jaar of minder zijn 

tewerkgesteld als assistent of op een competitief verworven mandaat en dus vroeger 

dan de normale termijn van vier jaar zijn overgestapt op een ander statuut waarvan we 

weten dat de doctoraatskans lager ligt. Mogelijk is de verlenging die zij beoogden niet 

goedgekeurd (assistentschappen en beurzen van het BOF, FWO en IWT worden om de 

twee jaar verlengd, maar deze verlenging is niet gegarandeerd). 

Tot cluster C, de opklimmers, behoren bijna 15% van de junior onderzoekers en dus 

30% van alle statuuthoppers. Het doel van hun ‘klim’ is vooral het behalen van een 

assistentschap of een persoonlijke, competitief verworven doctoraatsbeurs. 15% van 

diegenen die zijn opgeklommen naar een FWO-, IWT- of BOF-doctoraatsmandaat hebben 

vooraf nog een mandaat als assistent gehad. Omgekeerd gebeurt het zelfs nog 

meer: 21% van de junior onderzoekers die zijn overgestapt naar een assistentschap 

waren daarvoor op een FWO-, IWT- of BOF-doctoraatsbeurs tewerkgesteld. De meeste 

‘klimmers’ zijn evenwel opgeklommen vanuit aanstellingen op projecten (zowel FWO, 

IUAP-, BOF-projecten als projecten op andere financiering) naar een assistentschap of 

competitieve doctoraatsbeurs. 

105


De onderbroken sequenties, cluster D, bestaan vooral uit sequenties van aaneengeschakelde 

(korte) projecten met verschillende onderbrekingen van meer dan één maand. 

Deze cluster is één van de kleinste van alle onderverdelingen (10% van de statuuthoppers), 

samen met de ritsers, waar ongeveer 12% tot behoort. De meest voorkomende 

vorm van onderbroken statuten, is de afwisseling tussen een FWO-, IUAP- of BOF-project 

enerzijds en een ander project anderzijds, waarbij er één onderbreking is. In een 

klein aantal gevallen worden ook andere statuten (vooral assistentschappen) (drie vierden 

van categorie D.2) onderbroken. 

Bij de ritsers, cluster E, zijn het hoofdzakelijk ‘andere’ projecten die elkaar afwisselen. 

In 2,5% van de gevallen worden assistentschappen met andere statuten afgewisseld. 

Iets meer junior onderzoekers behoren tot de restcategorie (16% van de statuuthoppers). 

De grootste subcategorie hierbinnen zijn diegenen die eerst ‘opklimmen’ naar 

een beter statuut en daarna ‘afglijden’ naar een statuut met minder slaagkansen. In 45% 

van de gevallen eindigen ze hun carrière als junior onderzoeker in een statuut dat nauwelijks 

nog onderzoekstijd garandeert (de overige statuten 7, 8 en R). 

Tabel 7.5: Verdeling van de statuuthoppers (N=8639) 

Bron: HRRF 2 

N % 

B. Vervolgers 2840 32,9 

B.1 Afwerkers 1205 13,9 

B.2 Afglijders 1635 18,9 

C. Opklimmers 2490 28,8 

C.1 Opklimmers naar een beter project 418 4,8 

C.2 Opklimmers naar competitief mandaat 1042 12,1 

C.3 Opklimmers naar assistentschap 1030 11,9 

D. Onderbrekers 890 10,3 

D.1 Onderbroken projecten 732 8,5 

D.2 Onderbroken andere mandaten 158 1,8 

E. Ritsers 1049 12,1 

F. Restcategorie 1370 15,9 

F.1 Opklimmen en daarna afglijden 839 9,7 

F.2 Afglijden en terug opklimmen 229 2,7 

F.3 Overige statuutveranderingen 302 3,5 

Alvorens over te gaan tot het tweede onderdeel van deze bijdrage, namelijk hoe de slaagpercentages 

en de tijd tot doctoreren tussen deze groepen verschillen, gaan we ook 

enkele kenmerken van deze clusters na. We bekijken achtereenvolgens of en hoe 

106


geslacht, dominante wetenschapscluster, leeftijd bij begin van de aanstelling en nationaliteit 

verschillen naargelang de cluster. Over de gehele dataset genomen zijn de 

junior onderzoekers gemiddeld 25 jaar oud wanneer ze starten aan hun universitaire 

loopbaan als onderzoeker, is er een groter aandeel mannen dan vrouwen (56,9% tegenover 

43,1%), is er 13,1% van buitenlandse origine en is de verdeling naar wetenschapsdiscipline 

als volgt: 27,0% toegepaste wetenschappen, 23,1% exacte wetenschappen, 

22,8% medische wetenschappen, 17,1% sociale wetenschappen en 15,3% humane 

wetenschappen. 

Sommige clusters van statuuthoppers verschillen echter voor een aantal kenmerken 

van de gemiddelde onderverdeling. Ten eerste zijn er verschillen naar gender (² 

df=5, p


tenlandse onderzoekers daarentegen is de toelating om te doctoreren minder vanzelfsprekend. 

Deze administratieve verrichting wordt soms lang op voorhand vervuld om 

zeker te zijn dat aan alle voorwaarden voor een aanstelling als doctoraatsonderzoeker 

is voldaan. Bij de opklimmers naar een assistentschap (C.3) komen bijna geen buitenlanders 

voor (slechts 3,6%). Dit laatste is niet verwonderlijk aangezien er sowieso weinig 

buitenlanders in assistentenmandaten voorkomen (zie ook Hoofdstuk 10). Deze verschillen 

zijn significant tot op het 0,001-niveau (²df=12 

Figuur 7.5: De verdeling van nationaliteit per subcategorie van statuuthoppers 

niet-Belg 

Belg 

A.1 

A.2 

B.1 

B.2 

C.1 

C.2 

C.3 

D.1 

D.2 

E 

F.1 

F.2 

F.3 

86,9% 

95,8% 

87,7% 

80,6% 

85,9% 

96,4% 

79,2% 

84,8% 

85,1% 

90,0% 

91,2% 

89,00% 

60,6% 

Bron: HRRF 2 

Ook voor wat de leeftijd betreft waarop de onderzoekscarrière aan de instelling begon, 

zijn er een aantal verschillen (F=41,3; df=12; p


entegen klimmen minder op naar competitieve mandaten (3,9%), maar klimmen wel 

procentueel het meest op naar een assistentschap (7,6%) en bevinden zich het meest in 

de restcategorie F.3 (2,6%). Medische wetenschappers springen er vooral uit bij de 

afwerkers (8,9%) en humane wetenschappers bij de afglijders (11,9%). Hoewel er procentueel 

vrij veel junior onderzoekers als assistent werken in de humane wetenschappen 

(zie Hoofdstuk 5), komt het niet zo vaak voor dat ze naar dit statuut opklimmen 

(4,7%). 

Deze kennis houden we in ons achterhoofd bij de bespreking van de slaagpercentages 

en TTD bij statuuthoppers in het volgend onderdeel. 

Tabel 7.6: Verdeling subtypes van clusters naar wetenschapsgebied 

(²df=60; p


Statuuthoppen: een weg naar succes 

Algemeen 

In een volgende stap gaan we na wat de gevolgen zijn van het statuuthoppen voor de 

doctoraatsproductie en –duur. We kunnen veronderstellen dat wie in een bepaald statuut 

blijft, ofwel tevreden is, ofwel geen mogelijkheid heeft om naar een ander statuut 

over te schakelen. Globaal genomen zullen bij de ‘klimmers’ pullfactoren een belangrijke 

rol spelen: het veranderen naar een aantrekkelijker statuut met meer autonomie 

en werkzekerheid zal naar verwachting de slaagpercentages ook positief beïnvloeden. 

Bij de andere vormen van statuuthoppen spelen pushfactoren wellicht een grotere rol: 

bijvoorbeeld het mandaat of de financiering loopt af, de inhoud van het onderzoeksproject 

lijkt niet meer aantrekkelijk, of het krijgen van een kind zorgt voor een 

lange onderbreking. In dergelijke gevallen hangen aan het statuuthoppen ook kosten 

vast, zeker als er meermaals van statuut wordt veranderd of als er lange periodes tussen 

het doctoraatstraject in zitten. Door het overstappen naar andere statuten kan de voorziene 

doctoraatstermijn langer worden, hetzij door ongewenste omstandigheden, hetzij 

met de specifieke bedoeling extra onderzoekstijd te winnen om alsnog het doctoraat 

te kunnen behalen. 

In Tabel 7.7 gaan we per brede cluster (A-F) na wat het percentage is van respectievelijk 

de uitval en de behaalde doctoraten, en hoe lang deze junior onderzoekers aan de universiteit 

blijven 13 . Bij de uitvallers is er weliswaar nog een kleine kans dat ze uiteindelijk 

toch nog een doctoraat halen. De meesten zijn echter effectief uitgestroomd. 

De kans op doctoraatssucces verhoogt zoals verwacht wanneer junior onderzoekers de 

kans hebben om op te klimmen (Cluster C) maar ook in de restcategorie (Cluster F – 

zie verder). Respectievelijk 67,3% en 62,6% van de junior onderzoekers die tot deze clusters 

behoren, behaalden ook hun doctoraat. 

Als we naar de tijd tot doctoraat kijken, merken we dat de stabiele groep er het minst 

lang over doet (4,78 jaar), wat logisch is aangezien er geen push of pull factoren aanleiding 

gaven om van statuut te wisselen en er aldus weinig tijd verloren ging. De restcategorie 

doet er van alle categorieën het langst over om hun doctoraat te behalen: gemiddeld 

6,5 jaar. Deze groep kan dus ook gezien worden als de ‘volhouders’: ze laten zich 

niet tegenhouden door het einde van een contract, maar gebruiken verschillende aanstellingsmogelijkheden 

om alsnog een doctoraat te behalen. 

De grootste uitval is er bij de onderbroken statuten, namelijk junior onderzoekers die 

van het ene statuut naar het andere gaan met onderbrekingen langer dan een maand: 

67,2% van deze junior onderzoekers haalt de eindmeet niet, hoewel ze gemiddeld toch 

5,76 jaar aan de universiteit hebben gewerkt. Dit kan erop wijzen dat deze onderzoekers 

13. De tijdsduur is hier een overschatting van de algemene tijdsduur, aangezien enkel junior onderzoekers 

werden opgenomen die minstens één jaar zijn aangesteld geweest. Dit maakt vooral een verschil uit bij 

de uitvallers (4919 personen zijn het eerste jaar uitgevallen), maar dit beïnvloedt ook de TTD, aangezien 

er 589 personen zijn die in hun eerste jaar een doctoraat hebben behaald. Het berekenen van doctoraatssucces 

gebeurt ook anders dan in de andere hoofdstukken. Omwille van de specificiteit van statuuthoppen, 

wordt succes niet gemeten op 8 jaar na startdatum. Ook wie na een termijn van 8 jaar zijn doctoraat 

heeft behaald wordt bij de behaalde doctoraten gerekend. 

110


voornamelijk tewerkgesteld worden via een aaneensluiting van korte contracten die 

weinig aanzet bieden om te doctoreren, maar dat ze door hun langdurige aanwezigheid 

en hun flexibele multi-inzetbaarheid toch een expertise opbouwen die binnen hun vakgebied 

zinvol kan worden ingezet. Ritsers doen het iets beter dan onderbrekers, hoewel 

ook minder dan de helft een doctoraat behaalt (45,5%). De onderbrekingen kunnen 

doorslaggevend zijn voor de junior onderzoekers om er eerder de brui aan te geven, 

want de aanstellingstijd van onderbrekers die de eindmeet niet halen is korter dan die 

van de onderbrekers die wel een doctoraat halen (5,75 jaar versus 6,02 jaar). 

Tabel 7.7: Behalen van een doctoraat of niet (aantal en percentage), en tijdsduur in 

jaren naargelang geclusterde groep (N=17063) 

a. ²=540,6; df=5; p


nisontwikkeling van de onderzoeksgroep. De tijd die zij aan de universiteit doorbrengen 

alvorens te beslissen de universiteit te verlaten, is gemiddeld langer dan de tijd die 

hun collega’s in eenzelfde cluster nodig hebben om hun doctoraatstraject wel succesvol 

af te ronden (F=153,4; df=1; p


Figuur 7.6: Cumulatieve frequentie van behaalde doctoraten over de tijd naar soort 

statuuthoppen 

Bron: HRRF 2 

Stabiele groep tegenover statuuthoppers 

Figuur 7.6 toont dat bepaalde vormen van statuutverandering (de opklimmers en de 

restcategorie) een positief effect hebben op de doctoraatskans in vergelijking met de 

groep junior onderzoekers die slechts in één statuut is tewerkgesteld. Binnen de stabiele 

groep bestaat echter een grote variatie met betrekking tot de doctoraatskans en 

tijd tot doctoreren naargelang de aard van het aanstellingsstatuut en het feit of men in 

de ‘gewone’ (A.1) of ‘uitgestelde’ stabiele (A.2) groep zit. 

Binnen de groep van ‘gewone’ stabiele onderzoekers (A.1) zijn de doctoraatskansen het 

hoogste voor junior onderzoekers in competitief verworven mandaten (77,1%) en het 

laagste voor diegenen in projecten die niet door BOF, FWO of IUAP worden gefinancierd 

(22,2% – Tabel 7.8). Behalve bij assistenten, ligt het gemiddelde moment van uitval 

bij deze stabiele junior onderzoekers op minder dan drie jaar na startdatum aan de 

universiteit. Voor assistenten is dit gemiddeld iets na drie jaar. Diegenen die hun doctoraatstraject 

wel succesvol afronden doen er gemiddeld 4,72 jaar over. Onderzoekers 

met competitieve beurzen hebben niet alleen het grootste slaagpercentage, ze werken 

het doctoraat ook het snelst af (4,11 jaar). Bij deze groep stabiele onderzoekers is er dus 

een vrij groot verschil in aanstellingstijd voor junior onderzoekers die het doctoraat wel 

halen tegenover diegenen die de instelling verlaten zonder doctoraat (F=2408,3; df=1; 

113


p


De uitgestelde stabiele groep (A.2), nl. onderzoekers die eerst een inschrijving voor het 

doctoraat hadden en pas later een aanstelling, toont een zeer hoge proportie behaalde 

doctoraten: hun slaagkans van 97,5% verschilt significant van de proportie behaalde 

doctoraten bij de gewone stabiele groep (45,3% – ²530,7; df=1; p


De vergelijking die eerder werd gemaakt tussen de statuuthoppers en de stabiele groep 

kan wel verder verfijnd worden met interessante resultaten tot gevolg. Binnen de stabiele 

groep is er namelijk een erg groot verschil in slaagpercentages: ongeveer driekwart 

van de junior onderzoekers op competitief verworven mandaten doctoreert, tegenover 

slechts iets meer dan een vijfde van de junior onderzoekers op andere financiering. De 

uitgesteld stabiele junior onderzoekers vertonen dan weer een uitzonderlijk hoog 

slaagpercentage. Door het samen nemen van deze subgroepen blijft te veel informatie 

verborgen. Figuur 7.7 illustreert deze verschillen. De geaccentueerde lijnen stellen de 

diverse stabiele subgroepen voor. Groepen met een stabiel statuut van een competitief 

verworven mandaat doctoreren het snelst, maar de speciale groep van ‘uitgesteld stabielen’ 

nog sneller. In een statuut met competitieve financiering kunnen starten en er 

ook in blijven, biedt de beste kansen op succes. 

Statuuthoppen rendeert voor sommige veranderingspatronen – mits extra tijdsinvestering. 

Zo behalen opklimmers bijvoorbeeld betere succesgraden dan stabiele junior 

onderzoekers op FWO-, IUAP-, BOF-projecten (²df=1; p


Figuur 7.7: Cumulatieve frequentie van behaalde doctoraten over de tijd naar de 

stabiele groepen en de statuuthoppers 

Vervolgers 

Bron: HRRF 2 

Bij de cluster ‘vervolgers’ konden twee grote subtypes onderscheiden worden, namelijk 

de afwerkers, die meer dan drie jaar op hetzelfde statuut hebben doorgebracht alvorens 

over te gaan naar een minder aantrekkelijk statuut en de afglijders, die drie jaar of minder 

op een statuut met hoge autonomie en werkzekerheid hebben vertoefd alvorens op 

een ander statuut over te schakelen. In Tabel 7.9 wordt de doctoraatsproductie en tijdsduur 

voor deze onderverdelingen weergegeven. Uit deze tabel wordt duidelijk dat diegene 

die we afwerkers hebben genoemd, effectief ook meer doctoreren (70,3%) dan diegenen 

die afglijden (22,9%). Hoe langer op een statuut met hoge autonomie en werkzekerheid 

kon worden gewerkt, hoe hoger de slaagkansen. Wie overschakelt naar een 

minder aantrekkelijk statuut, doet dat meestal uit noodzaak, niet als keuze: een nietverkregen 

verlenging, bijvoorbeeld, of een einde van de financieringsovereenkomst. 

Afwerkers die hun doctoraat behalen, doen er iets langer over dan afglijders die het doctoraat 

behalen (5,58 jaar versus 5,28 jaar), ook al is hun slaagpercentage hoger. Dit verschil 

is echter nog meer uitgesproken bij diegene die zijn uitgevallen: de kleine groep 

(nog) niet-succesvolle afwerkers blijft gemiddeld meer dan acht jaar aangesteld, terwijl 

afglijders na minder dan zes jaar uitvallen. Voor de succesvolle ‘afwerkers’ blijkt de 

beschikbaarheid van supplementaire financiering een goede zaak want het verhoogt 

hun slaagkansen; daartegenover staat dat de doctoraatsambitie die deze personen hadden, 

na een tijd ook een illusie kan worden. Dit neemt niet weg dat deze trage uitvallers 

117


binnen een onderzoeksgroep lang gegeerd kunnen blijven, precies om de jarenlange 

ervaring die ze hebben opgebouwd. 

Tabel 7.9: Behalen van een doctoraat of niet (aantal en percentage) en tijdsduur naar 

subtypes van vervolgers (N=2840) 

a. ²=631,5; df=1; p


die het wel gehaald hebben, heeft 75,3% langer dan vier jaar op het mandaat gewerkt 

(F=172,6; df=1; p


Project op andere financiering naar 

a. ²=1836,5; df=7; p


raat moet volbracht zijn alvorens een junior onderzoeker op dit statuut kan worden 

aangesteld – een procedure die zeker voor buitenlandse onderzoekers enige tijd kan 

duren – wordt zo’n persoon in afwachting wel eens tijdelijk aangesteld met een ander 

statuut tot wanneer deze inschrijvingsprocedure als doctoraatsstudent is vervolledigd. 

Net als in de bovengenoemde gevallen betreft het hoogstwaarschijnlijk onderzoekers 

die sterk gemotiveerd zijn en waarvoor de promotor of vakgroep een tijdelijk opvangmandaat 

voorziet. 

De slaagpercentages verschillen niet erg van de slaagpercentages van de stabiele groep A.1, 

zij het dan dat diegenen die voor de start van hun assistentschap eerst een andere aanstelling 

hadden, grotere slaagkansen hebben (63,2% tegenover 41,4% – F=131,5; df=1; p


Onderbrekers, ritsers en restcategorie 

Hoewel er bij de onderbrekers heel wat combinaties voorkomen waarbij een mandaat 

meermaals onderbroken wordt, is de meest voorkomende sequentie toch die van junior 

onderzoekers die eenmaal een onderbreking hebben gehad (Tabel 7.12). In 7% van de 

gevallen hield deze onderbreking (deels of volledig) zwangerschapsverlof in, voor 4% 

betrof het een vorm van ziekteverlof, maar voor de meesten was deze onderbreking een 

periode van werkloosheid alvorens opnieuw te starten in hetzelfde of een ander statuut. 

35,7% van deze junior onderzoekers is tewerkgesteld geweest op een ‘ander’ project en 

heeft meer dan een maand moeten wachten om daarna opnieuw op een dergelijk statuut 

tewerkgesteld te worden. Slechts 17,3% van deze junior onderzoekers behaalt aan 

het einde van de rit een doctoraat. Onderbroken projecten waarbij men eenmaal wisselt 

tussen een FWO-, BOF- of IUAP-project en een ‘ander project’ (al dan niet voorafgegaan 

door een onderbreking, namelijk de sequenties ‘(6)364’ of ‘(6)463’ komen in 15,3% van 

de gevallen voor in deze cluster. Het slaagpercentage bij deze afwisseling is een stuk 

hoger (43,3%) dan wanneer men enkel binnen de groep ‘aanstellingen op andere projecten’ 

blijft, maar nog steeds rondt minder dan de helft van de junior onderzoekers de 

doctoraatstermijn succesvol af. Onderbroken assistentschappen voorspellen eveneens 

weinig goeds: slechts 33,0% behaalt het doctoraat. Dit is echter niet significant verschillend 

van stabiele assistentschappen (²2,5; df=1; p=0,231), omdat de onderbroken 

vorm zo weinig voorkomt (88 ‘onderbroken’ assistenten tegenover 2064 ‘stabiele’). 

Opnieuw zijn het de competitief verworven mandaten die in deze cluster robuust goed 

blijven scoren. Zelfs met een onderbreking van meer dan een maand blijft het slaagpercentage 

vrij hoog: 75,8% haalt de eindmeet. De overige 18,3% werd toegewezen aan 

‘overige statuutveranderingen’ en bevat net zoals de gelijkgenoemde restgroep in 

Tabel 7.10 vrij uitzonderlijke combinaties van statuten met meerdere onderbrekingen. 

Hoe meer onderbrekingen tussen statuten, hoe minder junior onderzoekers doctoreren 

(r=-0,020, p


Geen doctoraat 

Doctoraat 

N / % a Duur b N / % a TTD c 

% 56,8 43,2 

Onderbroken FWO-, BOF-, 

IUAP-project 

N 51 4,22 22 6,41 

% 69,9 30,1 

Onderbroken mandaten 

Onderbroken assistentschap N 59 4,69 29 6,58 

% 67,0 33,0 

Onderbroken competitief verworven 

mandaat 

N 8 4,74 25 4,49 

% 24,2 75,8 

Meermaals onderbroken assistentschap 

of competitief verworven 

mandaat (bv. 16161 of 

6262) 

N 15 7,06 6 6,33 

a. ²=74,0; df=7; p


Tot slot is er nog de restcategorie (Tabel 7.13), die bestaat uit drie subgroepen die elk 

een lange reeks van verschillende combinaties hebben. De meest voorkomende vorm 

binnen de subgroep ‘opklimmen en daarna afglijden’ zijn de opklimmers vanuit een 

project naar een competitief mandaat en daarna een terugkeer naar een ‘ander’ project 

(komt voor bij 9,8% van de junior onderzoekers in deze subgroep, niet in tabel). 89,0% 

hiervan behaalt ook effectief het doctoraat. Binnen deze subset wordt aangetoond dat 

verschillende combinaties met competitieve mandaten telkens weer hoge slaagpercentages 

opleveren, zelfs al wordt er gestart en geëindigd in overige statuten. Dergelijke 

combinaties met een competitief mandaat tussenin, goed voor 52,6% van de restcategorie, 

zijn steeds goed voor slaagpercentages hoger dan 70%. Hun groot aandeel 

bepaalt ook grotendeels het hoge slaagpercentage van de hele restgroep. Bij de tweede, 

kleinere subgroep van afglijders die terug opklimmen naar een beter statuut is dit 

44,5%. De ‘overige statuutveranderingen’ bevatten alle andere sequentiemogelijkheden, 

die maximum door vijf junior onderzoekers worden gedeeld. 76,2% van hen heeft 

zelfs een unieke combinatie van aanstellingen laten optekenen. Hun sequenties 

bestaan gemiddeld uit een combinatie van meer dan vijf elementen (al dan niet verschillende 

statuten), hetgeen verklaart waarom de junior onderzoekers die hun doctoraat 

uiteindelijk wel behalen, er ook het langst over doen van alle categorieën (7,54 jaar). 

Tabel 7.13: Behalen van een doctoraat of niet (aantal en percentage) en tijdsduur van 

de restcategorie (N=1370) 

Geen doctoraat 

Doctoraat 

N / % Duur N / % TTD 

Opklimmen en afglijden N 289 7,73 550 6,14 

% 34,4 65,6 

Afglijden en opklimmen N 75 6,23 154 6,25 

% 32,8 67,2 

Overige statuutveranderingen N 139 9,37 163 7,54 

% 46,0 54,0 

Totaal N 503 7,96 867 6,42 

% 36,7 63,3 

a: ²=14,7; df=2; p


tijd tot doctoreren en slaagpercentages. Statuuthoppen is voor veel junior onderzoekers 

een noodzaak, voor anderen een keuze, maar vaak vergt het ook meer inspanningen 

in termen van tijd om het doctoraat te behalen. Statuuthoppen is niet altijd ‘een 

weg naar succes’, maar in vele gevallen wel een zeer belangrijke ‘uitweg’. Toch moet ook 

de balans gemaakt worden tussen de investering (duur van een doctoraatstraject) en 

het rendement (de slaagpercentages): wanneer we ‘succes’ beschouwen vanuit het behalen 

van de doctorstitel, brengt een investering van meer dan zeven jaar via een aaneenrijgen 

van aanstellingsmogelijkheden deze evenwichtsoefening wel uit balans. 

7.4. Samenvatting 

Bovenstaande analyses geven ons een beter inzicht in het in Vlaanderen wijdverspreide 

fenomeen statuuthoppen en tonen aan dat het ‘dominant statuut’ niet het volledige 

verhaal vertelt. Ongeveer de helft van de junior onderzoekers verandert minstens eenmaal 

van statuut binnen zijn/haar aanstellingsperiode. De grootste groep hierbinnen, 

namelijk één derde van de statuuthoppers, behoren tot de zogenaamde ‘vervolgers’. Ze 

starten in een hiërarchisch hoger gerangschikt statuut, maar glijden af naar een lager 

gerangschikt statuut in de hoop toch nog een doctoraat te kunnen afwerken of hun 

onderzoekstijd te verlengen. Ook opklimmers, die de omgekeerde beweging van de vervolgers 

maken, komen vrij veel voor: 29% van de statuuthoppers behoort tot deze categorie. 

Voor sommige vormen van statuuthoppen levert de aanstellingsverschuiving betere 

slaagkansen op. Wie start in een project maar de kans krijgt om verder te werken op een 

competitief verworven mandaat verhoogt zijn slaagkansen. Opklimmers naar een 

‘hoger gerangschikt’ statuut doen het ook beter dan zij die op een project blijven werken 

of gedurende hun volledige aanstellingsperiode als assistent werken. Van zij die 

hun statuut inwisselen voor een minder aantrekkelijk statuut worden lage slaagpercentages 

verwacht, maar niet zo in combinatie met competitieve mandaten. Driekwart van 

de junior onderzoekers die in dit statuut beginnen en blijven, behaalt het doctoraat, 

maar ook wanneer ze erna afglijden naar een ander statuut, of wanneer ze diverse combinaties 

met andere aanstellingen aan hun competitieve beurs koppelen, blijven de 

slaagpercentages veel hoger dan in de combinaties van elk ander statuut zonder competitief 

mandaat. 

Opvallend is ook dat bijna twee derde van de assistenten hun doctoraat behalen wanneer 

ze uit een ander statuut zijn opgeklommen, of wanneer ze afglijden naar een 

FWO , IUAP- of BOF-project, terwijl er iets minder dan de helft (41%) van de assistenten 

slaagt die geen andere aanstelling hebben gehad. 

Statuuthoppen levert alleen een hoger rendement op wanneer men niet is gestart in een 

competitief mandaat. Toch kan zelfs voor deze houders van een FWO-, IWT- of BOFmandaat 

een verlengperiode in een ander statuut de noodzakelijke aanvulling betekenen 

om alsnog het doctoraat te behalen als de beurstijd is overschreden. Zelfs bij hen 

blijven de slaagpercentages tussen de 80 en 91%. 

Niet alle vormen van statuuthoppen leveren echter goede slaagpercentages op of worden 

aangegaan met het oog op het behalen van het doctoraat. Sommige statuuthop- 

125


pers blijven gemiddeld meer dan zes jaar aan de universiteit werken zonder doctorstitel 

aan het einde van dit traject. We mogen echter niet vergeten dat deze analyses niet kunnen 

aangeven of het behalen van een doctoraat ooit deel uitmaakte van de ambities van 

deze onderzoekers of van de verwachtingen van hun onderzoeksgroep. Sommige leveren 

een belangrijke bijdrage aan het project waar ze aan meewerkten, bovendien kunnen 

ze de opgedane onderzoekservaring ook in niet-academische sectoren valoriseren. 

Of deze investering op andere vlakken rendeert moet echter via andere onderzoeksmethoden 

dan een analyse van aanstellingsstatuten worden aangepakt. 

126

Hoofdstuk 8. 

Vrouwen in de academische 

wereld. 

Op naar meer gendergelijkheid 

in het doctoraatstraject 


In de laatste decennia is de positie van vrouwen in het hoger onderwijs versterkt, een 

trend die niet alleen op te merken is in België, maar in de meeste OESO-landen. Sinds 

enige tijd studeren zelfs meer vrouwen dan mannen af in het hoger onderwijs (OECD, 

2008). Figuur 8.1 toont de evolutie van België en een aantal andere landen voor de participatie 

van vrouwen in de tweede cyclus (ISCED 5 (OECD, 2002)) en Figuur 8.2 voor 

de derde cyclus (ISCED6 (OECD, 2002)). Wat betreft de tweede cyclus is de trend overal 

opwaarts. In sommige landen verloopt deze wat trager dan in andere, maar in de meeste 

landen volgen nu meer vrouwen dan mannen tweede cyclus hoger onderwijs. Deze 

trend is meer uitgesproken in België dan in buurlanden Duitsland en Nederland. Landen 

als Zweden, de VS en Australië vertonen al een grotere ongelijkheid in het nadeel 

van de mannen. In tegenstelling tot wat eerst gedacht werd, namelijk dat een ‘genderequilibrum’ 

zich voltrok, zien we dus mogelijk een nieuwe vorm van ongelijkheid ontstaan. 

Figuur 8.1: Internationale vergelijking van percentage vrouwen in hoger onderwijs 

(tweede cyclus) tussen 1985 en 2005 

% vrouwen 

65 

60 

55 

50 

45 

40 

35 

30 

25 

20 

15 

10 

5 

0 

1985 1990 1995 2000 2005 

Australië 

België 

Frankrijk 

Duitsland 

Nederland 

Zweden 

VS 

Bron: OECD (2008) 

127


Dat deze trend zich ook verder zet tijdens de derde cyclus van het hoger onderwijs, 

namelijk het doctoraat, is mogelijk slechts een kwestie van tijd. De OECD (2008) rapporteert 

dat uit 24 landen waar data voorhanden zijn voor 1998 en 2005 er sprake was 

van een groei van 7% in het aandeel vrouwen, waarbij er over de landen heen een gemiddelde 

bereikt werd van 46% vrouwen dat een doctoraat behaalt. In Figuur 8.2 bekijken 

we de evolutie van het percentage doctoraten dat jaarlijks aan vrouwen wordt uitgereikt 

in verschillende landen. Een aantal landen (VS, Italië) hebben al in 2008 een genderevenwicht 

bereikt. België hinkte wat achterop in het begin van het decennium in 

vergelijking met de andere landen in deze grafiek, met uitzondering van Japan. Na 2004 

bleef het aandeel doctoraten uitgereikt aan vrouwen in België echter stijgen, en bereikte 

42,0% in 2008, vergelijkbaar met buurlanden Nederland (41,7%), Frankrijk (41,9) en 

Duitsland (42,1%). 

Figuur 8.2: Internationale vergelijking van percentage doctoraten behaald door 

vrouwen in hoger onderwijs (derde cyclus) van 2000-2008 

% vrouwen 

65 

60 

55 

50 

45 

40 

35 

30 

25 

20 

15 

10 

5 

0 

1985 1990 1995 2000 2005 

Australië 

België 

Frankrijk 

Duitsland 

Nederland 

Zweden 

VS 

Bron: OECD (2010) 

Als we de cijfers van Vlaanderen meer in detail bekijken aan de hand van de HRRF-data, 

zien we dat er bijna een evenwicht is bereikt in de aandelen van mannen en vrouwen die 

beginnen aan een doctoraat (zie ook instroomfiguur naar gender in Hoofdstuk 4). 

Stroomden er in academiejaar 1990-1991 slechts 42,3% vrouwen in, dan is dat in 2008- 

2009 al opgelopen tot 48,9% (Figuur 8.3). Het aandeel vrouwen balanceert nu rond de 

50%. De vraag is of het bij een evenwicht blijft of dat, zoals de voorspelling van de 

OECD (2008), de balans in het nadeel van de mannen zal uitvallen. 

128

Hoofdstuk 8. Vrouwen in de academische wereld. Op naar meer gendergelijkheid in het doctoraatstraject 

Figuur 8.3: Percentage van instroom naar gender, van 1990-1991 tot 2008-2009 

70 

65 

60 

55 

50 

45 

40 

35 

30 

25 

20 

15 

10 

5 

0 

Man 

Vrouw 

1990-1991 

1991-1992 

1992-1993 

1993-1994 

1994-1995 

1995-1996 

1996-1997 

1997-1998 

1998-1999 

1999-2000 

2000-2001 

2001-2002 

2002-2003 

2003-2004 

2004-2005 

2005-2006 

2006-2007 

2007-2008 

2008-2009 

Academiejaar van instroom 

Bron: HRRF 2 

Voor het behalen van het doctoraat zijn we verder verwijderd van een gelijke genderverdeling. 

In academiejaar 1990-1991 werd slechts 36,8% van de doctoraten behaald door 

vrouwen, terwijl in het academiejaar 2008-2009 het aandeel vrouwen bij de nieuwe doctoraathouders 

reeds steeg tot 43,3% (Figuur 8.4). Er is een kleine procentuele achteruitgang 

in vergelijking met academiejaar 2007-2008, maar dit is mogelijks eerder een uitzondering 

dan het begin van een nieuwe trend. Dezelfde stijgende trend herkennen we 

bij de behaalde tweedecyclusdiploma’s van het hoger onderwijs: er is een groei van 

ongeveer 8% in de laatste tien jaar in de derde cyclus, en een groei van ongeveer 6% in de 

tweedecyclusdiploma’s. 

Hoewel de gendergap inzake het aantal behaalde doctoraten verkleint, mogen we uit 

deze figuur echter niet zomaar afleiden dat vrouwen de laatste jaren succesvoller geworden 

zijn. Figuur 5.15 toonde immers aan dat de slaagkans van mannen de laatste jaren 

sterker gestegen is dan de slaagkans van vrouwen, waardoor het verschil tussen mannen 

en vrouwen inzake gemiddelde individuele slaagkans groter is geworden. Het verkleinen 

van de genderkloof bij de behaalde doctoraten is dus niet zozeer het resultaat 

van betere slaagpercentages van vrouwen, maar eerder van een grotere instroom van 

vrouwelijke onderzoekers. 

129


Figuur 8.4: Percentage behaalde doctoraten naar gender, 

van 1995-1996 tot 2008-2009 

70 

65 

60 

55 

50 

45 

40 

35 

30 

25 

20 

15 

10 

5 

0 

Man 

Vrouw 

1995-1996 

1996-1997 

1997-1998 

1998-1999 

1999-2000 

2000-2001 

2001-2002 

2002-2003 

2003-2004 

2004-2005 

2005-2006 

2006-2007 

2007-2008 

2008-2009 

Bron: HRRF 2 

Ondanks deze stijgende trend van het aandeel vrouwen dat een doctoraat behaalt, 

blijkt er echter in de verdere academische carrières van vrouwen nog steeds sprake te 

zijn van verticale segregatie (Mischau, 2001; European Commission, 2009): hoe hoger 

je kijkt op de ladder van de academische staf, hoe lager het percentage vrouwen is. Het 

is (nog) niet duidelijk of dit laatste uitsluitend een reflectie is van historische ongelijkheden, 

of ook huidige mechanismen van genderongelijkheid weerspiegelt. Internationaal 

onderzoek omtrent genderongelijkheid in het doctoraatstraject suggereert alvast 

dat gender een minder belangrijke rol gaat spelen. Studies uit het Verenigd Koninkrijk, 

Noorwegen en Australië tonen bijvoorbeeld aan dat er een ongelijke verdeling is aan de 

start van het doctoraat, maar er worden geen verschillen in het behalen van het doctoraat 

gevonden (Wright & Cochrane, 2000; Mastekaasa, 2005; HEFCE, 2007; Jiranek, 

2010). Het zogenaamde threshold effect is hier geldig: als vrouwen eenmaal in het doctoraatstraject 

geraken, hebben ze evenveel kans als mannen om het doctoraat te behalen. 

Ook indien er weinig verschillen gevonden worden tussen mannen en vrouwen inzake 

doctoraatssucces, kunnen gendermechanismen tijdens het doctoraatsproces een 

belangrijke rol spelen. Zo vonden Seagram, Gould en Pyke (1998) geen genderverschil 

in de tijd tot doctoreren, maar wel dat vrouwen het verschil aanhaalden in de kwaliteit 

van supervisie, waarbij ze meer rapporteerden last te hebben van seksisme, van een 

gebrek aan interesse van de promotor voor het onderwerp of van het samenkomen op 

vaste tijdstippen… Weinig zelfvertrouwen wordt ook vaker gerapporteerd bij vrouwen 

dan bij mannen, vooral in de exacte en toegepaste wetenschappen (Etzkowitz, Kemelgor, 

Neuschatz, & Uzzi, 1994; Sonnert, 1999). Ander onderzoek wees uit dat er wel genderverschillen 

zijn in het behalen van een doctoraat wanneer rekening gehouden wordt 

met gezinsuitbreiding tijdens het doctoraatstraject (Mastekaasa, 2005). Voor mannen 

heeft dit doorgaans een minder grote impact dan voor vrouwen. De kinderwens van 

vrouwen kan ervoor zorgen dat ze hun academische carrière vroegtijdig stopzetten, niet 

130


alleen tijdens het doctoraatstraject maar meer nog in de aanloopfase naar een vaste 

benoeming (Etzkowitz et al., 1994). 

In internationaal onderzoek wordt vaak een positief beeld geschetst als zou de genderongelijkheid 

ook in derde cyclus van het hoger onderwijs zijn uitgewist. Hierbij wordt 

echter vaak de interactie met het wetenschapsgebied over het hoofd gezien (Mastekaasa, 

2005). Zo vond Siegel (2005) geen verschillen naar geslacht per se, maar wel binnen 

sommige wetenschapsgebieden. Hoewel er in de sociale, humane en medische 

wetenschappen gendergelijkheid heerst of vrouwen zelfs vaker doctoreren dan mannen, 

blijven ze in de minderheid bij de exacte wetenschappen (41% – EU27 gemiddelde) 

en zeker bij de ingenieurswetenschappen (25% – EU27 gemiddelde) (European Commission, 

2009). Hoewel de genderongelijkheid in deze richtingen vandaag de dag heel 

wat minder uitgesproken is dan vroeger, is de kloof nog niet gedicht. Veel heeft te 

maken met de cultuur die binnen deze wetenschapsgebieden heerst en overwegend 

‘mannelijk gedomineerd’ wordt (Etzkowitz, Kemelgor & Uzzi, 2000). Dit verklaart vaak 

de ongelijke verdeling bij de instroom van een doctoraat. Het probleem wordt vaak 

voorgesteld aan de hand van de ‘leaky pipeline’ metafoor (Sonnert, 1999): het aandeel 

vrouwen daalt gradueel naarmate men hoger op de carrièreladder kijkt. Het is een fenomeen 

dat mogelijk in alle wetenschapsgebieden van kracht is, maar extra voelbaar is in 

de exacte en toegepaste wetenschappen omdat de ondervertegenwoordiging van vrouwen 

daar al start tijdens de middelbare school. De pijpleiding lekt dus op verschillende 

cruciale momenten in de (onderwijs)carrière van vrouwen. Als remedie wordt gepoogd 

om zowel meer (vrouwelijke) jongeren in deze richtingen te krijgen, als de uitval te 

beperken en de terugkeer te bevorderen. Zolang de structurele en culturele factoren 

niet worden aangepakt, blijft de leiding lekken (Sonnert, 1999). 

In Figuur 8.5 worden de verschillen voorgesteld van het aandeel mannen en vrouwen 

dat in de ‘harde wetenschappen’ start tegenover de totale studentenbevolking van 

zowel master- als doctoraatsniveau. Gemiddeld over 27 Europese landen kiest 38,6% 

van alle mannen binnen het hoger onderwijs voor een studierichting binnen de exacte 

of toegepaste wetenschappen, tegenover slechts 13,5% van alle vrouwen. Vlaanderen 

doet het net iets beter dan Wallonië, maar blijft onder het Europees gemiddelde met 

31,5% mannen en 8,8% vrouwen die kiezen voor de exacte of toegepaste wetenschappen. 

Het verschil tussen het aandeel mannen en vrouwen blijft in al deze landen hoog 

(Eurostat, 2010). De kloof in dergelijke richtingen blijkt dus heel wat moeilijker te 

dichten dan de algemenere kloof die aanwezig is binnen het hoger onderwijs. 

131


Figuur 8.5: Percentage mannelijk en vrouwelijke studenten in exacte en 

toegepaste wetenschappen 1 tegenover totale populatie mannelijke en 

vrouwelijke studenten in 2008 

50 

45 

40 

35 

30 

25 

20 

15 

10 

5 

0 

Man 

Vrouw 

EU 27 

België 

Wallonië 

Vlaanderen 

Duitsland 

Frankrijk 

Italië 

Nederland 

Polen 

Zweden 

VS 

Japan 

Bron: Eurostat (2010) 

1: Alle studenten van de classificatie ISCED 5 en 6 werden hierin opgenomen: dit is master- en doctoraatsniveau. 

In navolging van eerder internationaal onderzoek gaan wij in dit hoofdstuk na welke 

genderverdelingen er in Vlaanderen zijn naargelang de verschillende wetenschapsdisciplines 

en statuten en welke factoren doorslaggevend zijn om de verschillen tussen mannen 

en vrouwen in slaagpercentages voor het doctoraat te verklaren. Daarnaast wordt 

de invloed van zwangerschapsverlof op de succescijfers en tijd tot doctoraat onderzocht. 

8.2. Resultaten 

In Figuur 8.3 en 8.4 werd een algemeen beeld geschetst van de evolutie van het 

(on)evenwicht tussen mannen en vrouwen in het doctoraatstraject. Mogelijks zitten 

achter dit beeld nog eventuele genderongelijkheden vroeger en nu ‘verborgen’. In dit 

deel spitsen we ons toe op genderverschillen in wetenschapsdiscipline en doctoraatsfinanciering. 

Interesse voor wetenschappen 

Zoals in de inleiding al werd aangehaald, is er bij de globale instroom in het doctoraatstraject 

niet langer sprake van een ongelijke instroom van mannen en vrouwen. Binnen 

de exacte en toegepaste wetenschappen is dit echter nog wel het geval. Tabel 8.1 toont 

de evolutie van de genderverschillen in instroom naar wetenschapsgebied over drie 

cohortes (voor een volledig overzicht naar academiejaar verwijzen we door naar Bijlage 

132


8.1). Vrouwen zijn het sterkst vertegenwoordigd binnen de medische wetenschappen 

en het minst sterk binnen de toegepaste wetenschappen. Mannen daarentegen stromen 

het vaakst in de toegepaste wetenschappen in en het minst in de humane wetenschappen. 

Hoewel de percentages fluctueren over de jaren heen, blijft deze verdeling vrij stabiel. 

Van instroomjaar 2004 tot 2009 is dit zelfs nog meer uitgesproken: 33,1% van de 

vrouwen start een doctoraatstraject in medische wetenschappen tegenover 18,6% van 

de mannen, terwijl er maar 14,8% van alle vrouwen binnen de exacte wetenschappen 

beginnen tegenover 24,7% van alle mannen (²=310,6; df=1, p


Tabel 8.1: Instroomgegevens per instroomcohorte naar geslacht volgens 


Geen 

statuut 

Medische Humane Sociale Toegepaste Exacte Totaal 

1990-1997 a ♀ N 14 853 532 604 444 625 3072 

a. ²=301,5; df=5; p


komen op de tweede plaats). Medische wetenschappers belanden op de derde plaats. 

Minder dan 20% van alle doctoraten uitgereikt aan mannen komt voort uit de humane 

en sociale wetenschappen samen. 

Het aantal uitgereikte doctoraten stijgt over de tijd in alle wetenschapsgebieden, zowel bij 

mannen als bij vrouwen, maar in verschillende versnellingen. Dit betekent dat ook de verdeling 

verandert over de tijd. Dit is meer uitgesproken voor vrouwen dan voor mannen. Zo 

gaan er in de recentste jaren procentueel minder doctoraten naar exacte wetenschappers bij 

vrouwen: in 2008-2009 is er een dieptepunt van 19,1% (ongeveer 10% verschil met tien jaar 

voordien; ²=7,05; df=1; p


schillende instroomcohortes. Als junior onderzoekers er langer dan acht jaar over doen, 

worden ze gerekend bij diegene die geen doctoraat hebben behaald. In Hoofdstuk 5 

konden we al zien dat vooral in de beginjaren (1990-1992) de succescijfers van de vrouwen 

die van de mannen benaderen, terwijl er in sommige recentere jaren een erg groot 

verschil is (14,6% verschil in het voordeel van de mannen in 2000-2001). In de laatste 

jaren is dit verschil terug kleiner maar deze cijfers zijn niet volledig vergelijkbaar aangezien 

de junior onderzoekers nog geen acht jaar konden worden gevolgd met hun doctoraat. 

Het is wel zo dat de succesgraden zowel voor mannen als voor vrouwen zijn 

gestegen over de jaren heen. Deze trend evolueert wel trager bij vrouwen dan bij mannen. 

Over de twee cohortes (1990-1997 en 1997-2004) bekeken, bedraagt het verschil in 

slaagkans tussen mannen en vrouwen gemiddeld 6,6% (zie Tabel 8.3). Is geslacht hier 

echter doorslaggevend, of komt het door de ondervertegenwoordiging in bepaalde 

wetenschapsdisciplines die een hoger percentage doctoraten afleveren dan gemiddeld 

Is er met andere woorden nog sprake van geslachtsverschillen binnen de verschillende 

wetenschapsclusters of vallen geslachtsverschillen dan weg In Tabel 8.3 bekijken we de 

succesgraden van geslacht per wetenschapsgebied voor de twee cohortes. Deze analyse 

nuanceert de verschillen in geslacht, maar deze verdwijnen niet volledig na het in rekening 

brengen van wetenschapsgebied. 

Ten eerste blijkt uit de tabel dat de tweede instroomcohorte bijna overal succesvoller is 

dan de eerste. Dit is opvallend positief gezien het feit dat niet alle instromers van deze 

tweede cohorte een volledige termijn van acht jaar gevolgd kon worden. In alle andere 

wetenschapsgebieden is er een merkbaar verschil tussen 1990-1997 en 1997-2004 van 

minstens 6,9 procentpunten (vrouwen in de humane wetenschappen; ²=1,78, df=1, 

p>0,05) tot een verschil van 12,5 procentpunten (vrouwen in de toegepaste wetenschappen; 

²=0,99; df=1; p>0,05). In absolute aantallen behaalde doctoraten is er overal een 

stijging tegenover de eerste instroomcohorte. Dit is logisch, aangezien de instroom van 

junior onderzoekers ook sterk is toegenomen eind de jaren ‘90. 

Ten tweede blijkt dat er opvallende verschillen blijven bestaan tussen mannen en vrouwen 

binnen een aantal wetenschapsclusters voor beide instroomcohortes. Enkel bij de 

eerste instroomcohorte behalen vrouwen binnen de exacte wetenschappen hogere succesgraden 

(61,3%) dan mannen. Dit is net een cluster waar de succesgraden een stuk 

hoger liggen dan in de andere wetenschapsgebieden. Het verschil met de succesgraad 

van de mannen in dit jaar (57,5%) is echter niet significant. Van alle vrouwen die in 

1990-1991 instroomden in de exacte wetenschappen, behaalden 74,2% hun doctoraat, 

in 1994-1995 waren er dat 67,1% (zie Bijlage 8.3). Dergelijke hoge succesgraden werden 

in latere jaren niet meer bereikt of zelfs geëvenaard door mannen in deze of andere 

instroomjaren, en ook niet door vrouwen in de andere instroomjaren. 

In de medische, sociale en humane wetenschappen zijn de succesgraden bij de mannen 

uitgesproken hoger voor beide instroomcohortes. Bij de medische wetenschappen zien 

we het verschil in succesgraden tussen mannen en vrouwen iets afnemen van 7,9% naar 

5,7%, door een sterkere stijging in de vrouwelijke succesgraden, terwijl bij de humane 

wetenschappen de discrepantie toeneemt: van 9,1% naar 12,7%, wegens een sterkere stijging 

in succesgraden van de mannen. Bij de sociale wetenschappen blijft dit verschil 

ongeveer even groot (-0,7%). De verschillen in succescijfers tussen mannen en vrouwen 

in de exacte en toegepaste wetenschappen zijn niet significant. In de medische weten- 

136


schappen is dit wel zo (²=8,9, df=1, p


Komen vrouwen meer terecht in statuten die een minder hoge 

slaagkans bieden 

Er zijn echter nog een aantal andere elementen buiten het wetenschapsgebied die het 

verschil in doctoraatssucces tussen mannen en vrouwen kunnen verklaren: het statuut 

waarbinnen vrouwen doctoreren, bijvoorbeeld, kan ook een invloed uitoefenen. In 

Tabel 8.4 gaan we na in welke statuten vrouwen instromen en in welke mate dit verschilt 

met het instroomstatuut van de mannen. Zowel voor mannen als voor vrouwen 

zijn de statuten waarin het meest wordt ingestroomd, veranderd over de tijd heen. De 

toename van het aantal junior onderzoekers tewerkgesteld op projectfinanciering vertoont 

een gelijke trend voor mannen en vrouwen. 

Qua aandeel zijn er vanaf 1997-2004 iets meer vrouwen die starten in een ‘project op 

andere financiering’ dan mannen (bv. 39,9% vrouwen tegenover 37,3% mannen in de 

tweede cohorte). Ook voor de andere instroomcohortes zijn er relatief meer vrouwen 

dan mannen die in dergelijke statuten starten (²=13,02; df=1; p


Tabel 8.4: Instroomgegevens per instroomcohorte naar geslacht volgens dominant 

statuut instroomjaar 

Geen 

statuut 

Assistent FWO/IWT BOF 

FWO-, 

BOF , IUAPproject 

Project 

(ander) 

Rest 

Totaal 

1990-1997 a ♀ N 163 915 437 17 476 1061 3 3072 

a. ²=30,4; df=6; p


in die periode (38,6%), hoewel dit niet statistisch significant is. Om de evolutie die 

zwangere vrouwen hebben doorgemaakt echter correct in te schatten, bekijken we het 

cumulatief percentage van vrouwen die over een langere tijdsperiode doctoreren 

(Figuur 8.6). 

Tot drie jaar na startdatum als onderzoeker aan de universiteit zijn er geen noemenswaardige 

verschillen tussen vrouwen die zwanger zijn geweest tijdens het doctoraatstraject 

en vrouwen die dat niet zijn geweest. Er is wel een verschil tussen mannen en 

vrouwen (²df=1; p


Figuur 8.6: Cumulatief percentage van behaalde doctoraten naar mannen, vrouwen 

die niet zwanger zijn geweest gedurende doctoraatstraject en vrouwen die wel 

zwanger zijn geweest tijdens doctoraatstraject 

60 

50 

Cumulatief % 

40 

30 

20 

10 

zonder zwangerschap 

met zwangerschap 

 

0 

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 

Jaar 

Bron: HRRF 2 

Hoe doorslaggevend is gender voor het al dan niet doctoreren 

Uit vorige onderdelen konden we besluiten dat geslacht een rol blijft spelen, ondanks 

het in rekening brengen van wetenschapsgebied en statuut waarin er wordt gedoctoreerd. 

Ook kwam aan bod dat vrouwen die zwanger zijn geweest, een achterstand 

oplopen waardoor het moeilijker voor hen is om binnen een termijn van acht jaar te 

doctoreren en volgens onze criteria als succesvol bestempeld te worden. Hoe doorslaggevend 

is geslacht echter als voorspeller van het al dan niet doctoreren 

In Tabel 8.5 worden de percentages weergegeven volgens de criteria die gehanteerd worden 

bij de berekening van succesgraden: enkel junior onderzoekers die zijn ingestroomd 

tussen de academiejaren 1990-1991 en 2000-2001 worden meegerekend, en 

we beschouwen een junior onderzoeker als ‘succesvol’ indien hij/zij binnen de acht jaar 

zijn of haar doctoraat heeft behaald. Er worden zowel geobserveerde percentages als 

aangepaste percentages weergegeven 14 . De geobserveerde percentages geven het percentage 

gedoctoreerden weer zonder te controleren voor de andere factoren in het 

model (wetenschapsgebied, statuut, nationaliteit, …) 15 , terwijl de aangepaste data hiervoor 

wel controleren. De geobserveerde data geven aan wat al duidelijk was uit Figuur 

8.6, namelijk dat na acht jaar iets meer vrouwen doctoreren die niet zwanger zijn 

geweest gedurende het doctoraatstraject dan zij die dat wel zijn geweest. Voor beide 

categorieën vrouwen is er nog steeds een groot verschil met de mannen. Dit verschil 

14. De geobserveerde percentages kunnen verschillen van de succesgraden die in andere hoofdstukken 

gebruikt worden aangezien er voor de onderstaande analyses junior onderzoekers niet meegerekend worden 

als informatie ontbreekt voor één van de factoren die opgenomen zijn in het gebruikte model. 

15. De volledige tabel met alle factoren is opgenomen in Bijlage 8.4 

141


wordt echter kleiner na het in rekening brengen van de andere variabelen (wetenschapscluster, 

statuut, nationaliteit, instroomcohorte, leeftijdscategorie): na controle doctoreren 

nog gemiddeld 45,5% van de mannen tegenover 40,7% vrouwen die niet zwanger 

zijn geweest en 41,3% die wel zwanger zijn geweest. Het verschil in percentage is het 

meest uitgesproken voor vrouwen die zwanger zijn geweest, waardoor deze groep het 

beter doet dan vrouwen die niet zwanger zijn geweest, hoewel dit verschil niet significant 

is. Het verschil met de mannen is wel significant (F=21,0; df=2; p


reerde vrouwen die zwanger zijn geweest ook naar beneden. Wanneer zwangerschap 

echter als een aparte variabele aan het model in Tabel 8.5 wordt toegevoegd, blijkt deze 

niet significant bij te dragen aan het verklaren van de variatie in het behalen van een 

doctoraat. Zwanger zijn geweest tijdens het doctoraat beïnvloedt de slaagkansen nagenoeg 

niet. 

Tabel 8.6: Verdeling van junior onderzoekers naar statuut en naar gender en 

zwangerschap (N=29213; ²=435,8; df=10; p


instelling zwanger, maar halen de achterstand die ze daardoor oplopen nadien weer in. 

Nochtans is het belangrijk deze slaagkans te blijven monitoren want in de laatste vier 

instroomjaren van onderzoekers die acht jaar konden worden gevolgd, werd de discrepantie 

in slaagkans tussen mannen en vrouwen opnieuw groter. 

Het gebrek aan interesse voor exacte en toegepaste wetenschappen blijft echter een 

werkpunt, want ondanks de inspanningen van de Vlaamse Overheid en de Europese 

Commissie om deze wetenschappen aantrekkelijker te maken (Forum ruimtevaart en 

onderwijs, 2008), ook voor vrouwen (European Commission, 2009), blijkt de interesse 

zowel bij mannen als bij vrouwen enkel af te nemen. Aangezien vrouwen van in het 

begin al minder vaak starten met studies in de wetenschappen is dit een verontrustende 

trend, die op alle onderwijsniveaus moet worden aangepakt. 

144

Hoofdstuk 9. 

De impact van 

wetenschapsgebied op 

doctoraatssucces 


In dit hoofdstuk wordt het effect van het uitvoeren van een doctoraat binnen een 

bepaald wetenschapsgebied op het doctoraatsrendement verder uitgediept. Eerder in 

dit boek (hoofdstuk 5) werd reeds een overzicht gegeven van de succesgraden en de tijd 

tot het doctoraat naar brede wetenschapsclusters. De cijfers in Figuur 5.13 tonen aan 

dat de succesgraden het hoogst liggen in de exacte wetenschappen, op de tweede plaats 

komen de medische en toegepaste wetenschappen. De humane wetenschappen en 

vooral de sociale wetenschappen sluiten de rij met de laagste kans op het behalen van 

een doctoraat. De tijd tot het behalen van het doctoraat vertoont een vrij gelijkaardig 

patroon (Figuur 5.17). Het zijn ook hier de exacte wetenschappers die het best scoren 

door hun gemiddeld kortste doctoraatsduur, gevolgd door medische en toegepaste 

wetenschappers en tot slot humane en sociale wetenschappers. Dit is geen puur 

Vlaamse vaststelling: ook in ander internationaal onderzoek werd vastgesteld dat 

onderzoekers uit de zogenaamde ‘harde’ wetenschappen hun doctoraatsonderzoek 

algemeen vaker succesvol beëindigen en dit bovendien op een kortere tijd doen dan 

hun collega-onderzoekers in de ‘zachte’ wetenschappen (Elgar, 2003; Seagram, Gould, 

& Pyke, 1998; Wright & Cochrane, 2000). 

In het eerste deel van dit hoofdstuk bekijken we de doctoraatskansen van onderzoekers 

voor de verschillende wetenschapsdomeinen binnen één wetenschapscluster. Deze fijnere 

onderverdeling laat ons toe na te gaan of de doctoraatskansen van wetenschapsdomeinen 

binnen eenzelfde wetenschapscluster gelijkaardig zijn of juist (grote) verschillen 

vertonen. Een veel lagere of hogere doctoraatskans binnen één omvangrijk 

wetenschapsdomein kan de doctoraatskans van de volledige wetenschapscluster 

immers sterk beïnvloeden. In een tweede deel wordt gefocust op de verklaring voor de 

grote wetenschapsspecifieke verschillen in doctoraatssucces. De nadruk ligt daarbij 

vooral op het effect van de verschillen in financieringssituatie tussen de wetenschapsclusters 

aangezien deze variabele na wetenschapscluster het sterkste effect heeft op het 

doctoraatsrendement. 

9.2. Doctoraatskans naar wetenschapsdomein 

In eerder onderzoek kwam reeds naar voor dat er evenveel intrawetenschappelijke als 

interwetenschappelijke verschillen zijn in doctoraatssucces (Akerlind, 2005). Voor 

onze data gaan we dit na door een overzicht te geven van de succesgraden naar wetenschapsdomein, 

de fijnere onderverdeling van wetenschapscluster (Figuur 9.1). In deze 

figuur worden de succesgraden weergegeven naar wetenschapsdomein, waarbij gecontroleerd 

wordt voor statuut, leeftijd, geslacht, instroomcohorte en nationaliteit. De 

145


methodologie voor het berekenen van deze succesgraden staat beschreven in hoofdstuk 

3. We hanteren in dit hoofdstuk ook de maatstaf ‘acht jaar na startdatum’ om 

voor alle instromers een vergelijkbare termijn te onderzoeken. 

Het valt onmiddellijk op dat er binnen elke wetenschapscluster verschillen zijn tussen 

de wetenschapsdomeinen. Deze verschillen zijn soms zeer groot. Zo slagen binnen de 

cluster toegepaste wetenschappen gemiddeld slechts 27,1% van de junior onderzoekers 

in het wetenschapsdomein architectuur tegenover 56,2% in de technische chemie. Ook 

binnen de exacte wetenschappen zien we een sterk variërend slaagpercentage. In de 

humane wetenschappen zijn vooral de slaagpercentages van de rechten heel laag 

(23,4%), terwijl de theologen het uitzonderlijk goed doen (57,8%). De laatste vormen 

slechts een klein aandeel binnen de humane wetenschappen (3,9%), terwijl junior 

onderzoekers van de rechten de grootste populatie uitmaken (41,4%), wat de gemiddelde 

slaagkans binnen de cluster ‘humane wetenschappen’ natuurlijk sterk naar beneden 

haalt. Bij de sociale wetenschappers is er geen enkel wetenschapsdomein dat boven 

de 50,0% uitsteekt. Met slaagpercentage van 43,4% komt psychologie daar nog het 

dichtst bij in de buurt. Net zoals in de humane wetenschappen ligt het slaagpercentage 

van het wetenschapsdomein met het hoogste aantal onderzoekers, economische 

wetenschappen, het laagste. In de medische wetenschappen schommelen heel wat 

wetenschapsdomeinen rond een doctoraatssucces van 40,0%. Onderzoekers uit de biomedische 

en vooral uit de farmaceutische wetenschappen steken hier bovenuit, met 

slaagcijfers van respectievelijk 55,1% en 63,8%. Door het grote verschil in de slaagpercentages 

voor het wetenschapsdomein lichamelijke opvoeding en kinesitherapie 

(24,7%), doen medische wetenschappen het in het algemeen minder goed dan exacte 

wetenschappen. Uit de cijfers blijkt ook dat bepaalde domeinen in de ‘zachte’ wetenschappen 

het soms zelfs beter doen dan sommige in de ‘harde’ wetenschappen. Onderzoekers 

in de wijsbegeerte, bijvoorbeeld, doen het met een slaagpercentage van 48,2% 

beter dan aardwetenschappers (39,2%), architecten (27,2%) en ingenieurs in de werktuigkunde 

en bouwkunde (38,3% en 40,3%). 

146

Hoofdstuk 9. De impact van wetenschapsgebied op doctoraatssucces 

Figuur 9.1: Percentage gedoctoreerden 1 over acht jaar per wetenschapsdomein 

(N=14192; F=330,313; df=28; p


9.3. Verklaringen voor de wetenschapsgebonden verschillen 

in doctoraatssucces 

Het effect van de financieringssituatie 

De resultaten van de meervoudige classificatieanalyse (Bijlage 8.4) en de gebeurtenissenanalyse 

(hoofdstuk zeven) tonen aan dat het statuut waarop onderzoekers tewerkgesteld 

zijn de meest bepalende factor is voor het voorspellen van zowel de doctoraatskans 

als de tijd tot het doctoraat. Onderzoekers met een competitief verworven mandaat 

behalen het vaakst een doctoraat en doen dit bovendien het snelst. Aan de andere 

kant zien we dat doctoraatsstudenten tewerkgesteld op ‘andere projecten’ het minst 

vaak de eindmeet bereiken en hier, met uitzondering van de assistenten, ook de meeste 

tijd voor nodig hebben. Uitgaande van deze vaststelling kunnen we verwachten dat een 

verschillende verdeling van de statuten in de verschillende wetenschapsclusters een 

effect zal hebben op het doctoraatssucces van junior onderzoekers. Om dit na te gaan, 

geeft Figuur 9.2 een overzicht van de verdeling van de statuten naar wetenschapscluster. 

Figuur 9.2: Percentage instroom junior onderzoekers per wetenschapscluster naar 

statuut, instroomjaren 1990-2008 

2,9% 

Exacte 

Toegepaste 

Sociale 

Humane 

Medische 

12,0% 18,4% 

2,9% 

32,4% 

7,8% 10,7% 

26,4% 

3,1% 

27,6% 3,4% 21,7% 

5,2% 

27,3% 8,9% 

28,4% 

3,5% 

18,2% 14,0% 

24,8% 

33,8% 

51,7% 

43,5% 

29,3% 

38,7% 

0,6% 

0,4% 

0,7% 

0,9% 

0,8% 

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 

Assistent 






Bron: HRRF 2 

Figuur 9.2 toont aan dat de financiering waarvan onderzoekers gebruik maken duidelijk 

verschilt naar wetenschapscluster: in de sociale en humane wetenschappen werkt 

respectievelijk 27,6% en 27,3% van de junior onderzoekers als assistent, terwijl dit percentage 

veel lager ligt in andere wetenschapsclusters. Competitief verworven mandaten 

bieden het meeste kans op doctoraatssucces. Het aandeel onderzoekers op een dergelijk 

statuut ligt het hoogst in de exacte wetenschappen (21,3%) en het laagst in de sociale 

148


wetenschappen (6,4%). Doctoraatsstudenten uit de sociale en humane wetenschappen 

konden tot heel recent geen IWT-specialisatiebeurzen aanvragen wegens de IWT-diplomavereisten 

waardoor zij één van de drie financieringsinstrumenten voor competitieve 

mandaten misten. Toch valt op dat de competitief verworven mandaten een bijna even 

groot aandeel innemen in de groep humane wetenschappers (14,1%) en toegepaste 

wetenschappers (13,6%), wat suggereert dat het ontbreken van IWT-mandaten in de 

humane wetenschappen wordt gecompenseerd door een groter aandeel FWO- en BOFgefinancierde 

mandaten. 

Wanneer we kijken naar het aandeel onderzoekers op FWO-, BOF en IUAP-projecten, 

het statuut met de tweede beste doctoraatskansen, zien we een vrij gelijkaardig patroon 

als bij de competitief verworven mandaten. Het aandeel onderzoekers dat doctoraatsonderzoek 

uitvoert op dergelijke projecten ligt het hoogst in de exacte wetenschappen 

(32,4%) en het laagst in de sociale wetenschappen (21,7%). Ook hier zijn de humane 

wetenschappen met 28,4% vrij goed vertegenwoordigd. 

Tot slot tonen de cijfers in Figuur 9.2 aan dat het aandeel onderzoekers op het statuut 

met de laagste doctoraatskans, namelijk ‘andere projecten’ het hoogst ligt in de sociale 

wetenschappen (43,5 %) en vooral in de toegepaste wetenschappen (51,7%). Het betreft 

hier vaak toegepast of beleidsgericht onderzoek dat binnen de disciplines een belangrijke 

rol speelt maar vaker tot andere uitkomsten leidt dan een doctoraatsproefschrift. 

De vergelijking van deze verdeling met de doctoraatskans leert ons dat humane wetenschappers, 

ondanks een sterke vertegenwoordiging van statuten met een hoge slaagkans, 

het toch minder goed doen dan men zou kunnen verwachten. De verklaring voor 

de lage slaagkans binnen deze wetenschapscluster moet dus aan andere factoren worden 

toegeschreven. De financieringssituatie kan daarentegen wel een verklaring bieden 

voor de vraag waarom sociale wetenschappers minder vaak hun doctoraatstraject succesvol 

afronden en exacte wetenschappers wel. Dit wordt ook bevestigd door de resultaten 

in de meervoudige classificatieanalyse 16 (Tabel 9.1). Bij de sociale wetenschappen 

stijgt het slaagpercentage wanneer we controleren voor de variabele ‘statuut’ en bereikt 

het hierdoor een vergelijkbare hoogte als de slaagkansen van onderzoekers uit de 

humane wetenschappen. In de exacte wetenschappen daarentegen daalt het slaagpercentage 

na controle voor de financieringssituatie. 

16. De volledige analyse, waarin ook gecontroleerd wordt voor de andere variabelen, is opgenomen in de Bijlage 

8.4 van dit boek. 

149


Tabel 9.1: Percentage gedoctoreerden 1 naar wetenschapscluster gecontroleerd voor 

de variabele statuut (N=14720) 2 

Gemiddelde slaagkans 

Sterkte factor 

Dominante 

wetenschaps-cluster *** 

N 

Geobserveerd 

% 

Aangepast a 

% 

Èta 

Bèta b 

Medische 3258 46,7 46,1 0,246 0,178 

Humane 2280 30,7 31,4 

Sociale 2607 25,1 31,4 

Toegepaste 3207 45,1 46,1 

Exacte 3368 59,7 54,2 

Bron: HRRF 2 

***: p< 0,001 na controle van de variabele statuut 

1: Enkel de junior onderzoekers die op acht jaar of minder zijn gedoctoreerd, worden hier als succesvol 

beschouwd, en tot de gedoctoreerden beschouwd. Diegene die later dan acht jaar na de start zijn gedoctoreerd 

worden gerekend bij de onderzoekers die geen doctoraat hebben behaald. 

2: Er werden enkel junior onderzoekers opgenomen die acht jaar de tijd hebben gehad om hun doctoraat 

te behalen 

a. Dit is het verwachte percentage na het in rekening brengen van de invloed van de variabele statuut. 

b. Impact van variabele op verklaring van afhankelijke variabele na rekening te houden met de andere factoren 

in het model 

Uit bovenstaande analyses kunnen we afleiden dat statuut ‘op zich’ de wetenschapsgebonden 

verschillen in doctoraatssucces niet kan verklaren. Om dit effect van statuut op 

het doctoraatssucces in de verschillende wetenschapsgebieden verder te onderzoeken, 

geeft Tabel 9.2 een overzicht van de succesgraden per statuut in de verschillende wetenschapsclusters 

gecontroleerd voor geslacht, leeftijd, nationaliteit en instroomcohorte. 

Tabel 9.2: Aantal en percentage gedoctoreerden 1 over acht jaar naar statuut per 

wetenschapscluster (N=14461) 

Medische Humane Sociale 

Toegepaste 

Exacte 

Assistent N 782 662 885 462 536 

Competitief verworven mandaat 

(FWO, IWT en BOF) 

FWO-, BOF-, IUAP-project 

% 37,1 30,6 24,7 39,5 60,4 

N 816 417 266 859 1195 

% 80,5 71,2 66,1 77,2 83,9 

N 721 487 469 759 861 

% 54,8 25,7 35,7 43,0 53,3 

150


Medische Humane Sociale 

Bron: HRRF 2 

Als we de succesgraden van de verschillende statuten echter vergelijken naar wetenschapscluster, 

blijven er vrij grote verschillen over. De verschillen zijn het meest uitgesproken 

tussen de zogenaamde ‘zachte’ wetenschappen enerzijds, namelijk de humane 

en sociale wetenschappen, en de ‘harde’ wetenschappen anderzijds: medische, toegepaste 

en exacte wetenschappen. Zo doctoreert respectievelijk 71,2% en 66,1% van de 

mandaathouders met competitief verworven beurzen in de humane en sociale wetenschappen, 

terwijl dit percentage bij exacte wetenschappen 83,9% bedraagt. Ook is er een 

zeer grote kloof tussen het aandeel dat doctoreert als assistent in de sociale wetenschappen 

(24,7%) en in de exacte wetenschappen (60,4%). Zelfs bij projecten op andere 

financiering zijn de verschillen nog vrij uitgesproken. Hier verschilt de doctoraatskans 

bijna 20 procentpunten tussen humane/sociale wetenschappen enerzijds en medische/ 

exacte wetenschappen anderzijds. De laagste doctoraatskansen zijn meestal toe te 

schrijven aan de sociale wetenschappers, behalve bij de FWO-, BOF- of IUAP-projecten. 

Daar doen junior onderzoekers in de humane wetenschappen (25,7%) het minder goed 

dan junior onderzoekers in de sociale wetenschappen (35,7%). De kloof met de percentages 

in de medische (54,8%) en exacte wetenschappers (53,3%) is echter nog meer uitgesproken. 

Onderzoeksprojecten die niet uitgesproken fundamenteel van aard zijn, leiden 

in de humane en sociale wetenschappen maar zelden tot een doctoraat, terwijl het 

meer toegepast of beleidsgericht onderzoek van de ‘andere’ projecten toch voor meer 

dan 20% van de onderzoekers uit de medische, toegepaste en exacte wetenschappen tot 

een doctoraat leidt. Een verklaring voor dit verschil kan zijn dat dit meer toegepast of 

beleidsgericht onderzoek zich in de ‘harde’ wetenschappen meer leent tot doctoraatsonderzoek 

dan in de ‘zachte’ wetenschappen. Een andere mogelijkheid is dat dit onder- 

Toegepaste 

Project op andere financiering N 771 435 719 1114 718 

Exacte 

% 24,9 6,1 5,3 20,3 23,0 

1: Percentage gedoctoreerden voor interactietermen wetenschapsgebied en statuut gecontroleerd voor 

geslacht, leeftijd, nationaliteit en instroomcohorte. Alle onderzoekers die binnen een termijn van maximum 

acht jaar na startdatum een doctoraat behalen, worden als succesvol beschouwd. Alle junior onderzoekers 

die hier opgenomen zijn, hebben acht jaar de tijd gehad om hun doctoraat te behalen. Enkel 

junior onderzoekers met één van de vier bovenstaande categorieën als dominant statuut, worden meegerekend. 

Binnen alle wetenschapsclusters doctoreren junior onderzoekers met competitief verworven 

mandaten meer dan al hun collega’s, en doctoreren onderzoekers gefinancierd 

door ‘andere’ projecten het minst. Onderzoekers die op basis van projectmiddelen voor 

fundamenteel onderzoek worden gefinancierd, komen in vier van de vijf wetenschapsclusters 

op de tweede plaats, met een ruime voorsprong op assistenten die zich op de 

derde plaats bevinden voor doctoraatssucces. Bij de humane en exacte wetenschappers 

is dit anders: daar hebben assistenten inzake doctoraatssucces een ruime voorsprong 

op collega’s met fundamentele onderzoeksprojecten – des te opvallender aangezien een 

duurtijd van acht jaar voor het berekenen van succesgraden voor assistenten krap is. 

151


zoek bij de eerste beter ingebed is in lopende onderzoeksprojecten en een goed functionerend 

onderzoeksteam. 

De cijfers in Tabel 9.3 tonen aan dat de verdeling van de statuten waarop junior onderzoekers 

tewerkgesteld zijn in alle wetenschapsgebieden veranderd is. Overal daalt het 

aandeel assistenten en stijgt het aandeel onderzoekers dat gefinancierd wordt met projectmiddelen 

(zowel fundamentele onderzoeksprojecten als andere projecten). Het 

aandeel onderzoekers dat zijn/haar doctoraatsonderzoek uitvoert met een competitief 

verworven mandaat daalt in de ‘harde’ wetenschappen maar stijgt in de ‘zachte’ wetenschappen. 

Tabel 9.3: Percentage instroom junior onderzoekers per wetenschapscluster en statuut 

en percentage gedoctoreerden 1 voor de instroomcohorten 1990-1996 en 1997-2001 


Instroomcohorte 

1990-1996 1997-2001 

Assistenten 37,4 21,5 

Competitief verworven mandaten 23,7 27,0 

FWO, BOF en IUAP-projecten 17,6 24,5 

Andere projecten 21,3 27,0 

Succesgraad 42,1 51,2 
















152






Bron: HRRF 2 

Instroomcohorte 

1990-1996 1997-2001 






1: Enkel de junior onderzoekers die op acht jaar of minder zijn gedoctoreerd, worden hier als succesvol 

beschouwd en tot de gedoctoreerden beschouwd. De onderzoekers die later dan acht jaar na de start zijn 

gedoctoreerd worden gerekend bij diegenen die geen doctoraat hebben behaald. 

Wanneer we kijken naar de evolutie van het aandeel onderzoekers op de statuten met 

de hoogste kansen op succes in Tabel 9.3 (competitief verworven mandaten van FWO, 

BOF en IWT) zien we dat dit aandeel gestegen is in de humane, sociale en medische 

wetenschappen terwijl het in de andere wetenschapsclusters lichtjes gedaald is. De statuten 

met de tweede hoogste doctoraatskans – FWO-, BOF-, en IUAP-projecten – zijn 

in alle wetenschapsclusters met ongeveer 50% gestegen, enkel in de humane wetenschappen 

is er slechts sprake van een lichte stijging (6%). Tot slot zien we dat het aandeel 

onderzoekers dat als assistent tewerkgesteld is in alle wetenschapsclusters gedaald 

en het aandeel onderzoekers op ‘andere’ projecten overal gestegen is. 

We kunnen deze verschuivingen in de verdeling van statuten naar wetenschapscluster 

vervolgens vergelijken met de evolutie van de succesgraad. Hoewel de succesgraden 

overal gestegen zijn, nemen we duidelijke verschillen naar wetenschapscluster waar. De 

doctoraatskansen van onderzoekers uit de sociale en humane wetenschappen zijn sterk 

toegenomen terwijl deze in de exacte wetenschappen slechts zeer licht stijgen. Hierdoor 

verliezen de exacte wetenschappen iets van hun voorsprong op de andere wetenschapsclusters. 

Wanneer we deze cijfers naast de evolutie van de statuten leggen, zien we dat 

de stijging van het aandeel onderzoekers op statuten met een hoge doctoraatskans 

(competitief verworven mandaten en projecten van FWO-, BOF-, en IUAP) zich vertaald 

heeft in een sterke stijging van de doctoraatskans van sociale wetenschappers. De 

doctoraatskans in de toegepaste wetenschappen stijgt dan weer veel sterker dan we op 

basis van de verschuiving in de financieringssituatie zouden verwachten. De stijging 

van de succesgraad is er verassend genoeg voornamelijk op conto te schrijven van het 

stijgend aandeel onderzoekers dat met projectmiddelen wordt gefinancierd. In de cluster 

exacte wetenschappen had een gelijkaardige verschuiving in de instroom naar sta- 

153


tuut (meer projectgefinancierde onderzoekers, en minder competitief verworven mandaten) 

daarentegen een veel beperkter positief effect op de doctoraatskans. Tot slot 

zien we dat een ongeveer evenredige stijging in de humane en medische wetenschappen 

van de twee statuten met de hoogste doctoraatskans (competitief verworven mandaten 

en FWO-, BOF-, en IUAP-projecten) resulteerde in een veel sterkere stijging van de doctoraatskans 

in de humane dan in de medische wetenschappen. De sterkere stijging van 

het aandeel competitief verworven mandaten in de humane wetenschappen had een 

groter effect op het doctoraatssucces dan de stijging van het aandeel projectgefinancierde 

onderzoekers in de medische wetenschappen. 

Het effect van de andere variabelen 

Naast statuut is het ook interessant om de invloed van de andere variabelen in ons 

model op de wetenschapsgebonden verschillen in doctoraatskansen van naderbij te 

bekijken. Het effect van deze andere variabelen is in ieder geval kleiner dan het effect 

van het statuut. Dit kunnen we afleiden uit de vaststelling dat de slaagkansen naar 

wetenschapscluster gecontroleerd voor statuut niet veel veranderen wanneer we ook de 

invloed van de andere variabelen (geslacht, leeftijd, nationaliteit en instroomcohorte) 

in rekening brengen 17 . We bespreken hieronder kort de verdeling naar geslacht en 

nationaliteit in de verschillende wetenschapsclusters en het effect hiervan op de doctoraatskansen. 

Deze variabelen komen uitgebreider aan bod in hoofdstuk 8 en hoofdstuk 

10. 

Naar geslacht zien we dat de doctoraatskans van vrouwen lager ligt dan deze van mannen 

(wanneer gecontroleerd wordt voor alle andere variabelen (zie Bijlage 8.4) en dat 

mannen en vrouwen ongelijk vertegenwoordigd zijn in de verschillende wetenschapsclusters 

(zie Tabel 8.1, hoofdstuk 8). Wanneer we beide factoren combineren, stellen we 

vast dat de oververtegenwoordiging van vrouwen in de sociale wetenschappen samenvalt 

met een lage succesgraad in deze wetenschapscluster en dat het omgekeerde waar 

is in de toegepaste en exacte wetenschappen. Daar tegenover valt de sterkere aanwezigheid 

van vrouwen in de medische dan in de sociale wetenschappen niet te rijmen met 

de algemeen hogere doctoraatskans in de medische dan in de sociale wetenschappen. 

Tabel 8.3 in hoofdstuk 8 toont het beperkte effect van gender aan. Uit deze tabel blijkt 

dat de doctoraatskans van vrouwen, net zoals die van mannen, hoger is in de ‘harde’ 

dan in de ‘zachte’ wetenschappen. 

Bijlage 8.4 toont aan dat de doctoraatskans van onderzoekers van buiten de EU veel 

hoger ligt dan deze van Belgen en van onderzoekers uit andere EU-landen. Deze onderzoekers 

zijn ongelijk verdeeld over de verschillende wetenschapsclusters. De sterkste 

concentratie niet-EU onderzoekers vinden we terug in de toegepaste en exacte wetenschappen 

(zie Tabel 10.1, hoofdstuk 10). Ook hier is het dus zo dat de groep met de 

hoogste doctoraatskans het sterkst vertegenwoordigd is in de ‘harde’ wetenschappen. 

Toch kan ook nationaliteit de wetenschapsgebonden doctoraatsprestaties niet alleen 

17. Vergelijk hiervoor de aangepaste slaagpercentages in Tabel 9.3, waarbij er enkel gecontroleerd werd voor 

de variabele statuut, met de aangepaste slaagpercentages van de verschillende wetenschapsclusters in Bijlage 

8.4 waarbij gecontroleerd werd voor alle variabelen (wetenschapscluster, geslacht, nationaliteit, leeftijd 

en instroomcohorte). 

154


verklaren. Dit blijkt bijvoorbeeld uit de vaststelling dat de toegepaste wetenschappen 

procentueel meer niet-EU onderzoekers tewerkstellen dan de exacte wetenschappen 

terwijl de succesgraad in de toegepaste wetenschappen lager ligt dan die in de exacte 

wetenschappen. Het beperkte verklaringseffect van nationaliteit wordt bevestigd in 

Tabel 10.2 (zie Hoofdstuk 10). Doctoraatskansen van niet-EU onderzoekers liggen 

hoger in de ‘harde’ dan in de ‘zachte’ wetenschappen. 

We kunnen uit dit alles besluiten dat statuut, geslacht en nationaliteit slechts een deel 

van de wetenschapsgebonden verschillen in doctoraatsrendement kunnen verklaren. 

Dit wordt ook elders in dit boek bevestigd (zie Bijlage 8.4 en zie Hoofdstuk 6). Het 

wetenschapsgebied waartoe onderzoekers behoren heeft een significant effect op de 

slaagkans en de tijd tot het doctoraat wanneer er gecontroleerd wordt voor statuut, 

geslacht, leeftijd, nationaliteit en instroomcohorte. Dit wijst erop dat er nog andere factoren 

aan het werk zijn die ervoor zorgen dat het in sommige wetenschapsgebieden 

moeilijker en in andere gemakkelijker is om een doctoraatsdiploma te halen. 

Naar kwalitatieve verklaringen voor de verschillen in 

doctoraatssucces naar wetenschapsgebied 

Voorgaand onderzoek toonde reeds aan dat het verschil in doctoraatssucces tussen de 

wetenschapsgebieden niet verklaard kan worden door de ‘objectieve’ variabelen statuut, 

geslacht, instroomcohorte, leeftijd en nationaliteit maar vooral te maken heeft 

met de verschillende onderzoeksculturen die gangbaar zijn binnen de onderscheiden 

wetenschapsgebieden (Becher & Trowler, 2001; Verlinden et al., 2005). In de ‘harde’ 

wetenschappen is het onderzoek van doctoraatsstudenten meestal geïntegreerd in breder 

lopende onderzoeksprojecten (Verlinden et al., 2005). Deze werkmethode heeft verschillende 

voordelen voor de doctoraatsonderzoeker. Ten eerste zorgt dit ervoor dat 

onderzoekers vaak in team rond eenzelfde onderwerp werken. Hierdoor wordt het 

sociaal en academisch contact tussen de onderzoekers bevorderd en ontstaat er een stekere 

kwaliteitscultuur. Een ander mogelijks positief gevolg is dat deze onderzoekers 

meestal reeds aan het begin van hun doctoraatsonderzoek een uitgebreid onderzoeksvoorstel 

hebben waardoor zij zich minder lang in een ‘zoekende’ fase van hun onderzoek 

bevinden (Leyman et al., 2009). Ook op het vlak van begeleiding van doctoraatsstudenten 

vertonen studiegebieden in de exacte, toegepaste en medische wetenschappen 

vaak een specifieke structuur. We vinden er vaak grote onderzoeksgroepen terug, 

wat het mogelijk maakt om een soort ‘middenkader’ te creëren met postdoctorale 

onderzoekers die professoren bijstaan in de begeleiding van onder meer doctoraatsonderzoekers. 

Hierdoor zijn doctoraatsonderzoekers voor hun begeleiding niet enkel 

afhankelijk van één persoon, hun promotor. 

In de ‘zachte’ wetenschappen, waar grote, langdurige onderzoeksprojecten minder 

typerend zijn, zien we een andere academische cultuur. De doctoraatsonderwerpen zijn 

er vaak minder goed ingebed in de onderzoekstraditie of in een ruimer lopend project 

van de onderzoekseenheid (Verlinden et al., 2005). Doctoraatsonderzoekers genieten 

hierdoor een grotere keuzevrijheid wat hun onderwerp betreft maar staan tegelijk ook 

vaker ‘alleen’ met hun onderwerp. Bovendien hebben sociale en humane wetenschappers 

hierdoor minder vaak een uitgewerkt onderzoeksvoorstel aan het begin van hun 

155


doctoraatstraject waardoor ze aan de start al met een ‘vertraging’ af te rekenen krijgen 

(Leyman et al., 2009). Qua structuur worden deze onderzoeksgroepen vaak gekenmerkt 

door een gebrek aan een middenkader, wat vooral het gevolg is van gebrekkige 

schaalgrootte van onderzoeksgroepen (Verlinden et al., 2005). De verantwoordelijkheid 

voor de begeleiding van doctoraatsonderzoekers ligt hierdoor meestal volledig bij 

de promotor zelf: deze één-op-één relatie zorgt ervoor dat doctoraatsonderzoekers geen 

‘buffer’ hebben indien de begeleiding door de promotor onvoldoende is. 

Verder kunnen we ook opmerken dat de verschillen in doctoraatskans van wetenschapsdomeinen 

binnen eenzelfde wetenschapscluster (zie Figuur 9.1) erop kunnen 

wijzen dat een bepaalde onderzoekscultuur niet zomaar toegeschreven kan worden aan 

een volledige wetenschapscluster. Eerder onderzoek toonde aan dat de publicatiecultuur, 

die een vrij goede afspiegeling is van de onderzoekscultuur, binnen bepaalde 

wetenschapsdomeinen beter aansluit bij een andere wetenschapscluster (Moed, 2005; 

Huang & Chang, 2009). Zo toont de doctoraats- en publicatiecultuur van de architectuur 

grotere gelijkenissen met die van de humane wetenschappen, en aardwetenschappen, 

lichamelijke opvoeding, kinesitherapie en sociale gezondheidswetenschappen met 

de sociale wetenschappen. 

Tot slot kunnen de wetenschapsspecifieke verschillen in doctoraatssucces ook gelinkt 

zijn aan de motivatie voor het behalen van een doctoraat en de (perceptie van) de meerwaarde 

van dit diploma voor de verdere carrière. Onderzoekers uit verschillende wetenschapsgebieden 

schatten de meerwaarde van hun doctoraatsdiploma anders in (Leyman 

et al., 2009). Vooral de waarde van dit diploma op de niet-academische arbeidsmarkt 

vertoont duidelijke verschillen naar wetenschapsgebied. Zo hebben humane 

wetenschappers over het algemeen de meest pessimistische visie over de extra kansen 

die een doctoraat op de niet-academische arbeidsmarkt zou kunnen bieden. Deze resultaten 

leunen ook aan bij onderzoek naar de arbeidssituatie van doctoraathouders. Voor 

humane wetenschappers is het moeilijker om hun doctoraat te valoriseren buiten de 

academische wereld (Moortgat & Van Mellaert, 2009). Zij moeten langer zoeken naar 

een job, komen vaker terecht in jobs waarbij er geen doctoraatsdiploma vereist is en zijn 

vaker werkloos dan doctoraathouders uit andere wetenschapsgebieden. 

9.4. Besluit 

In dit hoofdstuk werd stilgestaan bij de relatie tussen wetenschapsgebieden en doctoraatssucces. 

De slaagpercentages van wetenschapsdomeinen binnen een bepaalde 

wetenschapscluster verschillen soms sterk. Zowel in de sociale als in de humane wetenschappen 

zien we dat het wetenschapsdomein waarin de grootste groep onderzoekers 

tewerkgesteld zijn, de laagste succesgraden vertonen. Dit zorgt er voor dat de gemiddelde 

slaagkans van de hele wetenschapscluster lager wordt. De wetenschapsdomeinen 

met de hoogste slaagpercentages in de ‘zachte’ wetenschappen zijn psychologie 

(43,4%), wijsbegeerte (48,2%) en theologie (57,8%). De hoogste slaagpercentages vinden 

we terug in de ‘harde’ wetenschappen meerbepaald in de wetenschapsdomeinen farmaceutische 

wetenschappen (63,8%), scheikunde (63,4%) en de natuurkunde (58,8%). 

Toch zijn er ook binnen deze wetenschapsclusters disciplines waar de kansen op het 

behalen van een doctoraat veel lager liggen, bijvoorbeeld in de architectuur (27,1%), 

156


bouwkunde (38,3%), lichamelijke opvoeding en kinesitherapie (39,1%) en aardwetenschappen 

(39,2%). 

In de tweede plaats werd gepoogd om een verklaring te vinden voor de grote wetenschapgerelateerde 

verschillen in slaagpercentages. Hiervoor werd vooral gekeken naar 

de invloed van het dominante statuut van de onderzoekers. Onze analyses tonen aan 

dat de verdeling naar statuten tussen de verschillende wetenschapsgebieden sterk verschilt. 

Zo is het aandeel onderzoekers op de statuten met de hoogste slaagkansen (competitief 

verworven mandaten en FWO-, BOF- en IUAP-projecten) het laagst in de 

sociale wetenschappen (28,1%) en het hoogst in de exacte wetenschappen (53,7%). Deze 

verschillende financieringssituatie kan een verklaring bieden voor het feit dat sociale 

wetenschappers minder vaak en exacte wetenschappers wel vaker hun doctoraatstraject 

succesvol afronden. Ook uit de meervoudige classificatieanalyse blijkt dat de succesgraad 

van sociale wetenschappers stijgt en deze van exacte wetenschappers daalt wanneer 

er gecontroleerd wordt voor statuut. Dat het statuut waarop onderzoekers tewerkgesteld 

zijn het verschil tussen de wetenschapsgebieden niet volledig kan verklaren, 

blijkt uit Tabel 9.2. Hier wordt aangetoond dat humane en sociale wetenschappers binnen 

alle statuten nog steeds lagere doctoraatskansen vertonen dan onderzoekers uit de 

exacte, toegepaste en medische wetenschappen. Naast statuut werd ook kort ingegaan 

op het effect van geslacht en nationaliteit. Voor beide variabelen geldt dat de onderzoekers 

met de hoogste doctoraatskansen (mannen enerzijds en niet-EU onderzoekers 

anderzijds) meestal sterker vertegenwoordigd zijn in de ‘harde’ wetenschappen. Toch 

vertonen de doctoraatskansen van mannen en niet-EU onderzoekers sterke verschillen 

naar wetenschapscluster. Hieruit kunnen we afleiden dat beide variabelen slechts een 

beperkt verklaringseffect hebben. 

Hoewel statuut, geslacht en nationaliteit een deel van de verschillen tussen wetenschapsclusters 

kunnen verklaren, blijven er nog steeds verschillen over die niet op basis 

van de beschikbare analyses kunnen worden verklaard, hoofdzakelijk tussen de ‘zachte’ 

(humane en sociale wetenschappen) en ‘harde’ wetenschappen (medische, toegepaste 

en exacte wetenschappen). Deze verschillen worden in de literatuur vooral toegeschreven 

aan de diversiteit in onderzoekscultuur. Onderzoekers uit de harde wetenschappen 

werken vaker aan doctoraatsonderzoek dat ingebed is in de bredere onderzoekstraditie 

van hun onderzoeksgroep en worden vaker begeleid door zowel hun promotor als postdoctorale 

onderzoekers. Sociale en humane wetenschappers worden vaak enkel begeleid 

door hun promotor, en bevinden zich volgens diverse studies vaker in een ‘eenzame’ 

situatie als onderzoeker. Tot slot speelt ook de waarde van het doctoraat voor de 

verdere carrière mogelijks een rol in de motivatie om het doctoraatstraject tot een goed 

einde te brengen. 

157

Hoofdstuk 10. Doctoreren bij buitenlandse 

onderzoekers in Vlaanderen 


Het aandeel van buitenlanders bij de instroom van junior onderzoekers aan Vlaamse 

universiteiten is gestegen van 6% tijdens het academiejaar 1990-1991 tot 30% tijdens 

het academiejaar 2008-2009 (Figuur 9.1). Deze toenemende internationalisering bij de 

junior onderzoekers kent verschillende redenen. Ten eerste is er de laatste jaren sprake 

van een stijgende mobiliteit bij onderzoekers (‘brain circulation’) (Gonzalez Ramos, 

Vasquez Cupeiro, & Sanz, 2009). Deze mobiliteit wordt zowel op Vlaams (Lieten, 2009; 

Moerman, 2004) als op Europees niveau (Commission of the European Communities, 

2001; Communication from the Commission to the Council and the European Parliament, 

2008) sterk gepromoot aangezien ze een belangrijke bijdrage levert aan de verspreiding 

van wetenschappelijke kennis en ze de samenwerking tussen onderzoeksgroepen 

in verschillende landen stimuleert. Internationaal netwerken is eenvoudiger 

geworden door de opkomst van allerhande technologieën (Ackers, 2005); de daarmee 

gepaard gaande fysieke mobiliteit werd bovendien gestimuleerd door een versoepeling 

van de regelgeving (bv. wetenschappelijk visum voor niet-EER onderdanen, vrijstelling 

van arbeidskaart voor postdoctorale onderzoekers in internationale mobiliteit,…). 

Onderzoekers kunnen hierdoor gemakkelijker naar een ander land gaan om hun doctoraatsdiploma 

te behalen wanneer er in hun eigen land niet genoeg mogelijkheden 

zijn, omdat een buitenlands diploma een extra meerwaarde betekent voor hun verdere 

carrière of omdat ze zich persoonlijk willen verrijken. Om rekrutering verder te stimuleren, 

werden recent ook de nationaliteitsvereisten voor het aanvragen van competitief 

verworven mandaten bij FWO en IWT versoepeld. 

Ten tweede blijkt er de laatste jaren ook een zeer sterke noodzaak te bestaan om buitenlandse 

(junior) onderzoekers aan te trekken naar Europese en Vlaamse universiteiten 

(Enders, 2004; Leyman & Vandevelde, 2009). Vooral binnen de toegepaste en exacte 

wetenschappen is er in Vlaanderen sprake van een stagnerend of zelfs dalend ‘aanbod’ 

van afgestudeerden aan de universiteiten (VRWB & Vlaamse Onderwijsraad, 2008). 

Anderzijds is de vraag naar junior onderzoekers vanuit de universiteiten de laatste jaren 

sterk gestegen door de toegenomen beschikbaarheid van onderzoeksfinanciering en 

bursaalstatuten (Vandevelde, 2009). Als gevolg van dit onevenwicht tussen vraag en 

aanbod van jonge onderzoekers wordt er in sommige disciplines aan de Vlaamse universiteiten 

steeds meer over de landsgrenzen heen gerekruteerd. 

Ondanks de stijgende aanwezigheid van buitenlandse junior onderzoekers is er nog 

maar weinig geweten over hun doctoraatsproces en doctoraatsrendement in Vlaanderen. 

Het in kaart brengen van de doctoraatsoutput van buitenlandse onderzoekers is 

vooral belangrijk aangezien Vlaanderen, in tegenstelling tot landen zoals Groot-Brittannië, 

Australië en de VS waar buitenlandse doctoraatsstudenten vaak hoge inschrijvingsgelden 

moeten betalen, geen financieel voordeel haalt uit de aanwezigheid van 

deze onderzoekers. Een aanzienlijk deel van de buitenlandse onderzoekers in Vlaande- 

159


ren wordt gefinancierd door een Vlaamse universiteit of andere Belgische financieringsinstelling. 

Uit de vorige analyse naar het doctoraatssucces van onderzoekers aan Vlaamse universiteiten 

bleek dat de doctoraatskans van buitenlandse onderzoekers lager ligt dan deze 

van Belgen maar dat de doctoraatsduur bij hen wel korter is (Visser & Moed, 2006). 

Onderzoek naar het doctoraatssucces van buitenlandse onderzoekers in andere landen 

is eerder schaars en de resultaten zijn tegenstrijdig. Uit een studie in de VS bij buitenlandse 

onderzoekers die het doctoraatstraject gestart zijn tussen 1962 en 1986 blijkt 

dat hun doctoraatskans hoger is en hun doctoraatsduur lager ligt dan bij binnenlandse 

studenten (Espenshade & Rodriguez, 1997). Een studie in het Verenigd Koninkrijk 

vond geen verschillen tussen internationale en nationale studenten (Wright & 

Cochrane, 2000). Deze verschillende resultaten kunnen erop wijzen dat de nationale en 

institutionele context, naast persoonlijke mobiliteitsredenen, een belangrijke rol spelen 

in het doctoraatssucces van buitenlandse onderzoekers. 

In een eerste deel van dit hoofdstuk wordt kort de instroom van buitenlandse junior 

onderzoekers aan de Vlaamse universiteiten besproken en wordt de situatie van buitenlandse 

junior onderzoekers (naar geslacht, statuut, instroomcohorte, wetenschapscluster, 

statuut en leeftijd) vergeleken met deze van Belgische junior onderzoekers. Daarna 

wordt een overzicht gegeven van het aantal behaalde doctoraten, de succesgraad en de 

uitval van Belgische en buitenlandse junior onderzoekers. In het derde deel maken we 

gebruik van de resultaten van de gebeurtenissenanalyse voor het vergelijken van de tijd 

die onderzoekers nodig hebben om een doctoraat te behalen. In het vierde deel worden 

een aantal potentiële verklaringen geformuleerd voor het verschil in doctoraatsrendement 

tussen de verschillende nationaliteitsgroepen. Het vijfde deel geeft tot slot de 

belangrijkste conclusies over deze thematiek. 

In onderstaande analyses werden enkel junior onderzoekers opgenomen die ooit een 

personeelsstatuut hebben gehad aan een Vlaamse universiteit. Buitenlandse onderzoekers 

die met een externe beurs naar Vlaanderen zijn gekomen 18 , of van wie de beurstoekenning 

niet wordt opgenomen in de personeelsadministratie 19 , hebben enkel een 

registratie als doctoraatsstudent. Zij zijn niet opgenomen in deze analyses omdat de 

tijdsperiode waarover betrouwbare inschrijvingsgegevens konden worden gegenereerd, 

op dit ogenblik te kort en te recent is. Ook al zijn de registratiegegevens op basis waarvan 

de analyses in dit hoofdstuk werden gemaakt, correct, toch moet rekening gehouden 

worden met het feit dat niet de volledige groep (buitenlandse) doctoraatsstudenten 

in Vlaanderen binnen deze gegevens vervat zit. 

18. Met ‘externe beurs’ verwijzen we hier naar financiering uit het thuisland van deze kandidaat, vanuit 

internationale organisaties, of vanuit privé-instellingen. 

19. Een typisch voorbeeld hiervan zijn de ‘sandwich-beurzen’ van de Vlaamse Interuniversitaire Raad – Institutionele 

Ontwikkelingssamenwerking (VLIR-UOS), waarbij onderzoekers uit ontwikkelingslanden een 

deel van hun doctoraatstermijn aan een Vlaamse universiteit doorbrengen, en een deel in hun thuisland. 

Onderzoekers met deze financiering worden aan Vlaamse universiteiten gewoonlijk alleen geregistreerd 

als ‘student’, niet als ‘personeelslid’. Daarnaast worden er op federaal niveau ook nog BTC-beurzen toegekend 

die niet opgenomen zijn in de personeelsdatabanken van de Vlaamse universiteiten. 

160

Hoofdstuk 10. Doctoreren bij buitenlandse onderzoekers in Vlaanderen 

Verder wordt bij de buitenlandse junior onderzoekers een onderscheid gemaakt tussen 

buitenlandse onderzoekers van andere EU-landen en buitenlandse onderzoekers van 

buiten de EU. De nationaliteit van de onderzoekers wordt hier gedefinieerd als hun 

nationaliteit bij instroom. Voor de landen die recent tot de EU toetraden, werd het 

eventuele lidmaatschap van de EU op het moment van instroom van de doctoraatsstudent 

als criterium gebruikt. 

10.2. Instroom en beschrijving van de buitenlandse junior 

onderzoekers 

Figuur 10.1: Percentage ingestroomde buitenlandse junior onderzoekers per 

instroomjaar 

18% 

16% 

14% 

12% 

10% 

8% 

6% 

4% 

2% 

0% 



1990 

1991 

1992 

1993 

1994 

1995 

1996 

1997 

1998 

1999 

2000 

2001 

2002 

2003 

2004 

2005 

2006 

2007 

2008 

Bron: HRRF 2 

Het aandeel buitenlanders in de instroom van junior onderzoekers is gedurende iets 

minder dan 20 jaar vervijfvoudigd (van 6% in 1990 naar 30% in 2008, of in absolute aantallen 

van 49 naar 560 buitenlandse junior onderzoekers) 20 . Naast deze algemene stijging 

heeft er zich ook een verschuiving voorgedaan in de verdeling tussen buitenlanders 

van binnen en buiten de EU. Terwijl het aandeel junior onderzoekers van andere 

EU-landen tijdens de jaren negentig hoger lag dan het aandeel junior onderzoekers van 

buiten de EU, zien we dat vanaf het begin van deze eeuw beide nationaliteitsgroepen 

meer evenwichtig verdeeld zijn, ondanks het feit dat steeds meer Europese landen een 

EU-status hebben verworven. Onderzoekers van buiten de EU zouden in de toekomst 

zelfs de meerderheid bij de buitenlandse junior onderzoekers kunnen uitmaken. De 

herkomst van buitenlandse onderzoekers wordt in meer detail weergegeven in Figuur 

20. De anomalie in het jaar 1999 is te wijten aan een artefact in de HRRF-databank: pas vanaf dit moment 

werden niet-EER bursalen aan één Vlaamse instelling wel geregistreerd in de universitaire databank, ook 

indien zij reeds voordien aanwezig waren aan de universiteit. Deze junior onderzoekers waren vooral 

tewerkgesteld op een competitief verworven mandaat van de eigen universiteit en op ‘andere’ projectfinanciering. 

161


10.2. Vooral de verdeling van onderzoekers van buiten de EU is hier interessant. De 

grootste groep is hier afkomstig van Azië gevolgd door Afrika. Buitenlandse junior 

onderzoekers uit Noord- en Zuid-Amerika en landen binnen Europa die niet tot de EU 

behoren maken een eerder kleine groep uit. 

Figuur 10.2: Percentage ingestroomde buitenlandse junior onderzoekers naar 

wereldregio (instroomjaar 1990-1991 tot en met 2008-2009) 

Afrika; 15.8% 

Europa EU; 

42.3% 

Azië; 

28.0% 

Zuid-Amerika; 

4.7% 

Buitenlandse EU-onderzoekers 

Noord- 

Amerika; 

4.8% 

Europa niet- 

EU; 4.5% 

Bron: HRRF 2 

Tabel 10.1 geeft een overzicht van de situatie van Belgische, buitenlandse EU-onderzoekers 

en buitenlandse niet-EU onderzoekers naar geslacht, instroomcohorte, wetenschapscluster, 

statuut en leeftijd 

Tabel 10.1: Verdeling van de Belgische, buitenlandse EU-onderzoekers en 

buitenlandse niet-EU onderzoekers naar geslacht, instroomcohorte, 

wetenschapsdiscipline, statuut en leeftijd van instroomjaar 1990-1991 

tot en met instroomjaar 2008-2009 



N % N % N % 

Geslacht *** Man 12453 53,1 1503 57,0 1733 68,0 

²=211,531 Vrouw 10979 46,9 1132 43,0 814 32,0 

Instroomcohorte *** 1990-1996 6517 27,8 445 16,9 234 9,2 

²=671,928 1997-2003 9662 41,2 1044 39,6 1107 43,4 

162





N % N % N % 

Wetenschapsdiscipline 

*** 

Medische 5561 23,9 613 23,3 528 20,8 

²=518,538 Humane 3585 15,4 315 12,0 265 10,4 

Sociale 4543 19,5 332 12,6 245 9,6 

Toegepaste 4734 20,3 676 25,7 897 35,3 

Exacte 4884 21,0 694 26,4 607 23,9 

Statuut *** Assistenten 5496 23,4 184 7,0 69 2,7 

²=3691,272 

Competitief 

verworven 

mandaat (FWO, 

IWT) 

Competitief 

verworven 

mandaat (BOF) 

FWO, IUAP, BOFproject 



5302 22,6 116 4,4 5 0,2 

659 2,8 160 6,1 490 19,2 

5878 25,1 1042 39,5 980 38,4 

6103 26,0 1137 43,1 1005 39,4 

Leeftijd *** < 26 jaar 18911 80,8 946 36,0 544 21,5 

²=6160,872 26-30 jaar 3116 13,3 1084 41,3 1038 41,0 

*: p


ondervertegenwoordigd bij de competitief verworven mandaten. Terwijl 22,6% van de 

Belgische doctoraatsstudenten een competitief verworven mandaat van het FWO of 

IWT heeft, is dit bij de EU-onderzoekers slechts 4,4% en bij de niet-EU onderzoekers 

0,2%. Dit kan verklaard worden door de nationaliteitsbeperkingen die tot 2007 golden 

voor deze beurzen en door de taalregels omtrent het aanvragen van een dergelijk mandaat. 

Tegelijk vinden we buitenlandse onderzoekers wel vaak terug bij de competitief 

verworven mandaten die door de universiteiten zelf met BOF-middelen worden toegekend. 

De meeste Vlaamse universiteiten hebben specifieke beurzen voor onderzoekers 

uit ontwikkelingslanden wat het proportioneel hoge aandeel van niet-EU-onderzoekers 

in deze categorie grotendeels kan verklaren. Het overgrote deel van de niet-Belgische 

onderzoekers is werkzaam op projecten. Ook hier zijn buitenlandse junior 

onderzoekers van binnen de EU vaker tewerkgesteld op ‘andere’ projecten. 

De toename van het aandeel buitenlandse junior onderzoekers de laatste jaren blijkt 

ook uit de verdeling over de verschillende instroomcohorten. Buitenlandse onderzoekers 

(vooral onderzoekers van buiten de EU) zijn sterker vertegenwoordigd in de 

recentste instroomcohorten. 

Ook naar wetenschapscluster zien we duidelijke verschillen tussen Belgische en buitenlandse 

junior onderzoekers. Buitenlandse junior onderzoekers zijn minder vaak werkzaam 

in de sociale en humane wetenschappen dan Belgische onderzoekers, maar we 

vinden ze wel vaker terug in de toegepaste en exacte wetenschappen. Waar in totaal 

slechts 41% van de Belgische junior onderzoekers hun onderzoek uitvoeren in deze 

wetenschapsclusters ligt dit percentage bij onderzoekers vanuit andere EU-landen op 

52% en bij buitenlanders van buiten de EU op 59%. 

Tot slot tonen de cijfers in Tabel 10.1 aan dat de geslachtsverdeling bij buitenlandse 

junior onderzoekers veel ongelijker is dan bij Belgische. Vooral bij onderzoekers van 

buiten de EU ligt het aandeel vrouwen laag. 

164


10.3. Behaalde doctoraten, succesgraden en uitval 

Figuur 10.3: Aandeel buitenlandse junior onderzoekers bij de ingestroomde 

onderzoekers (naar instroomjaar) en aandeel doctoraten behaald door buitenlandse 

onderzoekers (naar jaar waarin het doctoraat behaald werd) 

Bron: HRRF 2 

Figuur 10.3 geeft het aandeel buitenlandse junior onderzoekers bij de ingestroomde 

onderzoekers en bij de behaalde doctoraten weer. De evolutie in de instroom van het 

aandeel buitenlandse junior onderzoekers in 1999 (zie Figuur 10.1) vertaalt zich telkens 

in de behaalde doctoraten enkele jaren later. Zoals eerder reeds opgemerkt bij de 

instroomcijfers is de piek in de behaalde doctoraten van academiejaar 2000-2001 toe te 

schrijven aan een administratief artefact van één Vlaamse universiteit waarbij buitenlandse 

onderzoekers van buiten de EU die voordien reeds aanwezig waren in dat jaar 

geregistreerd werden in de databank. 

We bekijken vervolgens de slaagpercentages en uitvalpercentages van deze drie groepen 

junior onderzoekers om na te gaan of de verschillende profielen die we bij de instroom 

van Belgische, Europese buitenlandse en niet-EU-onderzoekers aantroffen, ook resulteren 

in andere performantiescores. 

165


Figuur 10.4: Cumulatieve succesgraden binnen een periode van acht jaar na 

startdatum, naar nationaliteitsgroep, instroomjaren 1990-1991 tot en met 2000-2001 

60% 

50% 

40% 

30% 

20% 




10% 

0% 

0 1 2 3 4 5 6 7 8 

Bron: HRRF 2 

In Figuur 10.4 zien we de cumulatieve succesgraden van junior onderzoekers, uitgesplitst 

naar nationaliteitsgroep en weergegeven volgens de termijn na het starten van 

doctoraatsonderzoek. Enkel junior onderzoekers die acht jaar de tijd hebben gehad om 

hun doctoraat te behalen, werden mee opgenomen in de figuur. Met een interval van 

telkens een jaar na startdatum wordt gekeken hoeveel onderzoekers van eenzelfde 

instroomcohorte het doctoraat al hebben behaald. Wanneer we de totale gemiddelde 

slaagkans vergelijken voor de verschillende nationaliteitsgroepen zien we dat de doctoraatskans 

het hoogst ligt voor buitenlandse junior onderzoekers van buiten de EU, nl. 

24% gemeten op slechts vier jaar en 49,5% gemeten op acht jaar na startdatum aan een 

Vlaamse universiteit. Bij onderzoekers van andere EU-landen ligt de kans op het behalen 

van een doctoraat een heel stuk lager dan bij Belgische junior onderzoekers en bij 

junior onderzoekers van buiten de EU. De algemeen lagere slaagkans van buitenlandse 

junior onderzoekers die vastgesteld werd in de vorige studie is dus het resultaat van een 

lage kans op slagen bij buitenlanders uit EU-landen (Visser et al., 2007). Ook de tijd die 

onderzoekers nodig hebben om een doctoraat te behalen, vertoont duidelijke verschillen 

tussen de drie groepen. Buitenlandse junior onderzoekers van buiten de EU hebben 

duidelijk minder tijd aan een Vlaamse universiteit nodig om hun doctoraatsonderzoek 

af te werken. Het hoge percentage onderzoekers dat hier reeds na één, twee of drie jaar 

een doctoraat behaalt, laat vermoeden dat een deel van deze onderzoekers waarschijnlijk 

reeds aan doctoraatsonderzoek gewerkt heeft in de thuisuniversiteit voor hun 

financiering aan een Vlaamse universiteit van start ging. De druk om te slagen binnen 

een geldige visumtermijn biedt de meest voor de hand liggende verklaring voor de 

hogere succesgraden. Mogelijks speelt ook mee dat niet-EU-onderzoekers minder vaak 

over een ‘financiële buffer’ beschikken om het doctoraatsonderzoek later af te werken 

dan binnen de gangbare financieringstermijn van vier jaar. De succesgraden van onderzoekers 

van andere EU-landen ligt de eerste jaren weliswaar iets hoger dan deze van Bel- 

166


gen, wat ook wijst op een kortere doctoraatsduur bij hen. Vanaf 4,5 jaar stijgt het slaagpercentage 

van Belgische onderzoekers echter boven dat van andere EU-onderzoekers 

uit, maar niet boven de slaagkans van niet-EU-onderzoekers. 

Figuur 10.5: Cumulatieve uitval binnen een periode van acht jaar na startdatum, naar 

nationaliteitsgroep, instroomjaren 1990-1991 tot en met 2000-2001 

80% 

70% 

60% 

50% 

40% 

30% 

20% 




10% 

0% 

0 1 2 3 4 5 6 7 8 

Bron: HRRF 2 

Figuur 10.5 geeft de cumulatieve ‘uitval’ weer naar nationaliteitsgroep, waarbij de 

cohorte telkens voor een periode van acht jaar gevolgd wordt. 21 Enkel onderzoekers die 

ten minste acht jaar konden gevolgd worden, werden mee opgenomen in deze figuur. 

Zo zien we dat een jaar na startdatum als junior onderzoeker nog maar 11% van de Belgische 

onderzoekers hun doctoraatsonderzoek in Vlaanderen gestopt zijn, terwijl dit percentage 

bij buitenlandse onderzoekers al op ongeveer 30% ligt. Deze trend zet zich de volgende 

jaren verder: buitenlandse junior onderzoekers vallen opmerkelijk sneller uit dan 

hun Belgische collega’s. Ook tussen de buitenlanders van EU- en niet-EU landen zien we 

grote verschillen. Tijdens het eerste jaar als onderzoeker ligt het uitvalpercentage bij buitenlanders 

van binnen en buiten de EU ongeveer op dezelfde hoogte. Vanaf twee jaar na 

startdatum stijgt het aandeel onderzoekers dat de universiteit verlaat zonder doctoraatsdiploma 

veel sneller bij buitenlanders van binnen de EU dan bij buitenlanders van buiten 

de EU, waardoor de totale uitval bij deze laatste een heel stuk lager ligt. Het is wel belangrijk 

om op te merken dat de hogere uitval bij EU-onderzoekers niet noodzakelijk betekent 

dat deze onderzoekers ook effectief stoppen met hun doctoraatsonderzoek. Een 

deel van deze onderzoekers werken mogelijks in hun thuisland of elders verder aan hun 

doctoraatsonderzoek, maar dan wordt dit in ieder geval binnen de periode van acht jaar 

niet gehonoreerd met een doctorstitel van een Vlaamse universiteit. 

21. Zoals bij de berekening van succesratio’s, wordt de ‘pool’ van onderzoekers die nog een doctoraat zouden 

kunnen halen, steeds kleiner aangezien een aantal onderzoekers jaar na jaar de Vlaamse universiteiten 

verlaten. 

167


Tabel 10.2 vergelijkt het aandeel junior onderzoekers dat een doctoraat behaald heeft 

en het percentage Belgen, buitenlanders van andere Europese landen en buitenlanders 

van buiten de EU dat uitgevallen is, naar de verschillende variabelen. Telkens wordt een 

bepaalde cohorte gedurende een periode van acht jaar na startdatum gevolgd, en wordt 

na acht jaar gekeken welk percentage ofwel is gedoctoreerd, ofwel de universiteit verlaten 

heeft zonder doctoraat. 

Tabel 10.2: Percentage junior onderzoekers dat binnen een termijn van acht jaar na 

startdatum het doctoraat behaald heeft en uitgevallen is naar nationaliteitsgroep 

(instroomcohorte 1990-1991 tot en met 2000-2001) 1 




% S a % U b N % S % U N % S % U N 

Geslacht *** Man 48,0 52,0 7067 31,3 68,7 693 49,6 50,4 710 

Vrouw 38,6 61,4 5501 31,7 68,3 416 49,6 50,4 254 

Instroomcohorte 1990-1996 40,5 59,5 6546 29,5 70,5 448 35,6 64,4 236 

1997-2001 47,6 52,4 6028 32,7 67,3 664 54,0 46,0 729 

Wetenschapsdiscipline Medische 48,4 51,6 2783 29,9 70,1 244 60,8 39,2 189 

Humane 30,4 69,6 2012 26,5 73,5 147 49,6 50,4 121 

Sociale 25,2 74,8 2353 25,0 75,0 128 36,7 63,3 79 

Toegepaste 45,5 54,5 2592 36,9 63,1 268 50,4 49,6 339 

Exacte 64,3 35,7 2779 33,0 67,0 321 44,0 56,0 234 

Statuut Assistent 34,7 65,3 3772 28,3 71,7 113 43,2 56,8 44 

Competitief mandaat 

(FWO,IWT) 


(BOF) 

81,3 18,7 3034 72,3 27,7 47 / / / 

62,1 37,9 264 67,2 32,8 64 87,3 12,7 166 

FWO-, IUAP- BOF- 45,0 55,0 2539 38,1 61,9 412 49,0 51,0 355 

project financiering 

(andere) 

13,7 86,3 2888 16,5 83,5 466 35,1 64,9 396 

Leeftijd < 26 jaar 48,2 51,8 10035 47,6 52,4 319 60,3 39,7 136 

*: p


De algemene succesgraad naar nationaliteit toont aan dat onderzoekers van buiten de 

EU het vaakst hun doctoraatstraject succesvol afronden. Buitenlanders van andere EUlanden 

doen het hier het slechtst. 

Naar leeftijd bij instroom zien we bij Belgen en buitenlanders van andere Europese landen 

een duidelijke daling in de doctoraatskans bij het ouder worden, terwijl deze bij 

niet-EU doctoraatsstudenten tot de leeftijd van 40 jaar zeer hoog blijft. 

De doctoraatskans van assistenten en van onderzoekers met een competitief verworven 

mandaat van het IWT of FWO kan moeilijk vergeleken worden tussen de verschillende 

nationaliteitsgroepen aangezien het aantal buitenlanders (vooral van buiten de EU) 

zeer laag ligt in deze categorieën. Opvallend is wel dat het doctoraatssucces van onderzoekers 

met een competitief verworven mandaten van Vlaamse universiteiten en met 

een aanstelling op projecten (zowel langdurige fundamentele projecten als ‘andere’ 

projecten) bij niet-EU onderzoekers een heel stuk hoger ligt dan bij Belgen en bij onderzoekers 

van binnen de EU. De hoge slaagkans van niet-EU onderzoekers op ‘andere’ 

projectfinanciering kan betekenen dat deze projectmiddelen vaak flexibeler kunnen 

worden aangewend om buitenlandse onderzoekers enige tijd naar hier te halen om hun 

doctoraat af te werken. 

Bij junior onderzoekers uit alle nationaliteitsgroepen ligt de doctoraatskans in de 

tweede, meer recente cohorte een stuk hoger dan in de eerste cohorte. Het verschil tussen 

beide cohorten is het grootst bij junior onderzoekers van buiten de EU en het 

kleinst bij buitenlandse onderzoekers van binnen de EU. 

Terwijl de slaagkans bij Belgische onderzoekers in de exacte wetenschappen het hoogst 

ligt, ligt de doctoraatskans in deze wetenschapscluster bij de buitenlandse onderzoekers, 

vooral EU-onderzoekers, een heel stuk lager. Het feit dat het aandeel competitief 

verworven mandaten van FWO en IWT in deze wetenschapsclusters groter is, en dat 

deze vaker aan Belgische onderzoekers dan aan buitenlanders werd/wordt toegewezen, 

kan dit grotendeels verklaren. Opvallend is dat de succesgraden in alle andere wetenschapsclusters 

veel hoger liggen bij onderzoekers van buiten de EU dan bij Belgische en 

EU-onderzoekers. 

Wanneer we kijken naar de genderverschillen zien we dat bij de Belgische junior onderzoekers 

mannen vaker een doctoraat behalen dan hun vrouwelijke collega’s. Bij de buitenlandse 

onderzoekers zagen we een ondervertegenwoordiging van vrouwen bij de 

instroom van het doctoraatstraject, maar van zodra ze deze horde overwonnen hebben 

is hun slaagkans even groot als die van hun mannelijke collega’s. 

Tot slot kunnen we ons de vraag stellen of de algemeen lagere doctoraatskansen van 

buitenlandse onderzoekers enkel door hun nationaliteit worden bepaald of dat deze 

verschillen ook verklaard kunnen worden door hun verschillen in aanstellingssituatie. 

Tabel 10.1 toonde immers aan dat het profiel van een Belgische en buitenlandse junior 

onderzoekers sterk van elkaar verschilt, met name voor de variabele ‘statuut’. Buitenlandse 

junior onderzoekers vinden we minder vaak terug in de statuten met de hoogste 

doctoraatskans (competitief verworven mandaten) en vaker in de statuten met de laagste 

doctoraatskans (‘andere’ projecten). Bovendien is de situatie van EU-onderzoekers 

nog minder gunstig dan deze van niet-EU onderzoekers. 

169


We controleren voor deze verschillende situaties via een meervoudige classificatieanalyse. 

Tabel 10.3 geeft zowel de ‘ruwe’ slaagpercentages (zonder controle voor de andere 

variabelen) als de ‘aangepaste’ slaagpercentages 22 weer. 

Tabel 10.3: Percentage gedoctoreerden 1 naar nationaliteit gecontroleerd voor de 

variabelen statuut, wetenschapscluster, leeftijd, geslacht en instroomcohorte 2 

Nationaliteit*** 

Belgische 

onderzoekers 

Buitenlandse 



N 

Bron: HRRF 2 

Gemiddelde slaagkans 

Geobserveerd 

% 

Sterkte factor 

Aangepast a % Èta Bèta b 

12415 44,1 42,3 0,074 0,088 

1092 31,4 42,8 

954 49,9 60,2 

a. Dit is het verwachte percentage na het in rekening brengen van de invloed van de variabelen statuut, 

wetenschapscluster, leeftijd, geslacht en instroomcohorte 

b. Impact van de variabele (nationaliteit) op verklaring van de afhankelijke variabele (doctoraatskans) na 

rekening te houden met de andere factoren in het model 

1: Enkel de junior onderzoekers die op acht jaar of eerder zijn gedoctoreerd, worden hier als succesvol 

beschouwd, en tot de gedoctoreerden beschouwd. Diegene die later dan acht jaar na de start zijn gedoctoreerd 

worden gerekend bij diegene die geen doctoraat hebben behaald. 

2: Er werden enkel junior onderzoekers opgenomen die acht jaar de tijd hebben gehad om hun doctoraat 

te behalen 

De ruwe slaagpercentages liggen het hoogst bij niet-EU onderzoekers, gevolgd door 

Belgen en tot slot buitenlanders van andere Europese landen. Wanneer we rekening 

houden met de verschillende situatie van onderzoekers uit de verschillende nationaliteitsgroepen 

(tweede kolom) zien we dat de gemiddelde slaagkans van de Belgen daalt 

en die van beide groepen buitenlandse onderzoekers met meer dan 10 procentpunten 

stijgt. Na controle wordt de kloof in slaagkans tussen enerzijds onderzoekers van buiten 

de EU en anderzijds Belgische onderzoekers heel wat groter, in het voordeel van de 

niet-EU-onderzoekers. We kunnen hieruit besluiten dat onderzoekers van buiten de 

EU, in tegenstelling tot wat eerdere studies suggereerden, een beduidend hogere slaagkans 

hebben dan Belgische onderzoekers, en dat de buitenlandse onderzoekers van 

binnen de EU even goed scoren als de Belgen, wanneer er gecontroleerd wordt voor de 

variabelen statuut, wetenschapscluster, instroomjaar en leeftijd. De volledige meervoudige 

classificatieanalyse wordt toegelicht in Bijlage 8.4. 

22. De slaagpercentages geven het aandeel onderzoekers weer dat binnen de acht jaar zijn/haar doctoraatsdiploma 

behaald heeft. 

170


10.4. Gebeurtenissenanalyse: tijd tot doctoraat en tijd tot uitval 

Tabel 10.4: Resultaten voor de gebeurtenissenanalyse (tijd tot doctoraat) naar 

nationaliteitsgroep 

Belgische onderzoekers Buitenlandse EU-onderzoekers Niet-EU onderzoekers 

Hazard 95% Hazard 95% Hazard 95% 

ratio interval a p ratio interval a p ratio interval a p 

Geslacht Man 1,000 1,000 1,000 

Vrouw 0,906 0,865 0,949 *** 0,980 0,820 1,170 0,813 0,689 0,958 * 

Instroomcohorte 1990-1996 1,000 1,000 1,000 

1997-2003 1,252 1,193 1,313 *** 1,012 0,822 1,247 0,831 0,633 1,090 

2004-2008 1,024 0,920 1,140 0,590 0,430 0,811 ** 0,367 0,266 0,506 *** 

In dit laatste deel wordt de tijd die junior onderzoekers nodig hebben om een doctoraat 

te behalen, of de tijd die ze invullen alvorens de universiteit te verlaten zonder doctoraat, 

vergeleken tussen de verschillende nationaliteitsgroepen. Bovendien wordt de 

invloed van de verschillende variabelen op deze doctoraats- en uitvalsduur voor de 

nationaliteitsgroepen nagegaan. De methodologie die voor deze analyse gebruikt werd, 

staat uitvoerig beschreven in hoofdstuk 6. 

Uit de algemene analyses van de gebeurtenissenanalyse in hoofdstuk 6 bleek reeds dat 

buitenlandse junior onderzoekers, vooral onderzoekers van buiten de EU, bij controle 

van alle andere variabelen significant sneller hun doctoraat behalen dan Belgische 

onderzoekers. Nationaliteit blijkt bovendien een vrij sterk effect te hebben op de tijd 

die onderzoekers nodig hebben om een doctoraatsonderzoek af te werken. Uit dezelfde 

analyses blijkt dat ook de tijd tot uitval significant bepaald wordt door de nationaliteit 

van de onderzoekers. Buitenlandse doctoraatsstudenten vallen sneller uit dan Belgische 

doctoraatsstudenten. In verhouding tot de andere variabelen die als succesfactoren 

een rol kunnen spelen, is het effect van nationaliteit bij uitval minder groot dan 

bij de tijd tot het behalen van het doctoraat. 

In aparte gebeurtenissenanalyses wordt het effect van de variabelen geslacht, 

instroomcohorte, wetenschapscluster, statuut en leeftijd op de tijd tot het behalen 

van een doctoraat en de tijd tot uitval nagegaan bij de verschillende nationaliteitsgroepen. 


Exacte 1,000 1,000 1,000 

Medische 0,831 0,782 0,884 *** 0,865 0,678 1,104 0,960 0,768 1,200 

Humane 0,506 0,467 0,548 *** 0,473 0,344 0,652 *** 0,664 0,512 0,861 ** 

Sociale 0,517 0,478 0,560 *** 0,487 0,359 0,661 *** 0,533 0,382 0,742 *** 

Toegepaste 0,745 0,699 0,794 *** 0,632 0,502 0,797 *** 0,804 0,656 0,986 * 

171





Statuut 



Assistent 


1,000 1,000 1,000 

0,967 0,881 1,063 0,508 0,354 0,727 *** 0,272 0,168 0,442 *** 

(FWO, IWT) 2,773 2,535 3,033 *** 0,956 0,665 1,374 2,001 0,275 

14,58 

4 



(BOF) 

FWO-, BOF-, 

IUAP- project 

2,776 2,403 3,208 *** 2,557 1,881 3,476 *** 1,199 0,986 1,458 

1,734 1,582 1,900 *** 1,141 0,916 1,421 0,705 0,583 0,852 *** 

Leeftijd < 26 jaar 1,000 1,000 1,000 

26-30 jaar 0,885 0,817 0,958 ** 1,177 0,977 1,418 1,044 0,855 1,275 

31-35 jaar 0,742 0,616 0,893 ** 0,776 0,577 1,044 1,791 1,438 2,231 *** 

36-40 jaar 0,793 0,612 1,026 0,516 0,283 0,939 * 1,765 1,353 2,303 *** 

> 40 jaar 0,516 0,374 0,712 *** 0,254 0,110 0,585 ** 1,854 1,286 2,673 *** 

*: p


doctoraatsduur tussen de wetenschapscluster ‘wetenschappen’ en alle andere 

wetenschapsclusters minder groot of verschillen ze niet significant. Dit wijst erop dat 

de wetenschapscluster waartoe deze junior onderzoekers behoren een minder grote rol 

speelt in de tijd die ze nodig hebben om een doctoraat te behalen, dan dat dit het geval 

is voor Belgische en andere EU-onderzoekers. 

Wanneer we de prestaties van junior onderzoekers vergelijken in de verschillende 

instroomcohortes zien we dat de buitenlandse onderzoekers die ingestroomd zijn in de 

academiejaren 2004-2005 tot en met 2008-2009 er significant langer over gedaan hebben 

dan hun collega’s die instroomden in de eerste instroomcohorte. Bij de Belgen 

behalen junior onderzoekers ingestroomd in de tweede cohorte significant sneller hun 

doctoraat dan junior onderzoekers uit de eerste instroomcohorte. 

Naar leeftijd zien we algemeen dat bij Belgen en bij buitenlandse onderzoekers van 

andere EU-landen de doctoraatsduur toeneemt naarmate de leeftijd op het moment 

van instroom bij de junior onderzoekers hoger is terwijl bij de onderzoekers uit niet-EU 

landen deze doctoraatsduur juist afneemt naarmate ze ouder worden. 

Tot slot zien we in Tabel 10.4 dat mannen sneller hun doctoraat behalen bij Belgische 

junior onderzoekers en vooral bij junior onderzoekers van buiten de EU. Het effect van 

gender is bij beide nationaliteitsgroepen wel het kleinst van alle variabelen (niet in 

tabel). Bij junior onderzoekers van andere EU-landen scoren mannen niet significant 

beter dan vrouwen. 

Tabel 10.5: Resultaten voor de gebeurtenissenanalyse (tijd tot uitval) naar 

nationaliteitsgroep 




Geslacht Man 1,000 1,000 1,000 

Vrouw 1,146 1,094 1,201 *** 0,955 0,835 1,092 0,984 0,826 1,173 

Instroomcohorte 1990-1996 1,000 1,000 1,000 

1997-2003 0,748 0,713 0,786 *** 0,915 0,790 1,061 0,616 0,505 0,751 *** 

2004-2008 0,247 0,226 0,270 *** 0,216 0,172 0,272 *** 0,103 0,077 0,140 *** 


Exacte 1,000 1,000 1,000 

Medische 1,221 1,127 1,323 *** 0,946 0,788 1,136 0,641 0,502 0,819 *** 

Humane 1,611 1,484 1,749 *** 0,899 0,717 1,126 0,890 0,661 1,197 

Sociale 1,699 1,574 1,834 *** 0,810 0,647 1,015 1,403 1,047 1,879 * 

Toegepaste 1,271 1,174 1,377 *** 0,728 0,607 0,874 *** 0,778 0,633 0,957 * 

Statuut 



1,000 1,000 1,000 

Assistent 0,343 0,324 0,363 *** 0,340 0,260 0,443 *** 0,273 0,175 0,425 *** 

173






(FWO, IWT) 


(BOF) 

FWO-, BOF-, 

IUAP- project 

0,117 0,106 0,128 *** 0,157 0,088 0,280 *** 0,000 - - - 

0,197 0,163 0,238 *** 0,246 0,170 0,356 *** 0,130 0,094 0,179 *** 

0,338 0,318 0,360 *** 0,437 0,378 0,505 *** 0,484 0,409 0,574 *** 

Leeftijd < 26 jaar 1,000 1,000 1,000 

26-30 jaar 1,232 1,158 1,311 *** 1,586 1,342 1,873 *** 1,275 0,993 1,637 

31-35 jaar 1,195 1,067 1,338 ** 1,933 1,585 2,358 *** 1,868 1,437 2,429 *** 

36-40 jaar 1,147 0,968 1,359 2,247 1,694 2,979 ** 1,698 1,239 2,326 *** 

> 40 jaar 1,193 1,007 1,413 * 3,110 2,359 4,099 * 3,674 2,731 4,942 ** 

*: p


Hoewel ook bij Belgen onderzoekers uit de leeftijdscategorieën 26-30 jaar, 31-35 jaar en 

ouder dan 40 jaar sneller uitvallen dan onderzoekers uit de jongste leeftijdsgroep, is het 

effect van leeftijd heel wat sterker bij buitenlandse onderzoekers. Hier verlaten oudere 

onderzoekers veel sneller de universiteit zonder doctoraatsdiploma dan jongere onderzoekers. 

10.5. Verklaringen voor de verschillen in doctoraatsrendement 

Verklaringen voor het verschil in doctoraatssucces bij Belgische en buitenlandse onderzoekers 

moeten buiten deze analyses op de HRRF-databank worden gezocht. Voor de 

kortere doctoraatsduur bij buitenlandse onderzoekers werd in het vorig onderzoek 

gesuggereerd dat buitenlandse onderzoekers vaker voorbereidend onderzoek in hun 

thuisland verricht hebben of vaker met eigen financiering aan een Vlaamse universiteit 

gewerkt hebben (Verlinden et al., 2006). Hierdoor kunnen ze vaker op een kortere termijn 

hun doctoraatsonderzoek aan de Vlaamse universiteit afwerken. In dit eerdere 

onderzoek werd echter geen onderscheid gemaakt tussen EU-onderzoekers en niet-EU 

onderzoekers. De resultaten uit onze analyse tonen aan dat deze verklaring vooral geldt 

voor onderzoekers van buiten de EU. Figuur 10.4 in dit hoofdstuk toont aan dat een 

groot aandeel buitenlandse onderzoekers van buiten de EU zijn/haar doctoraatsonderzoek 

reeds afrondt na één, twee of drie jaar binnen het Vlaamse systeem te zijn geregistreerd 

als onderzoeker. 

Naast de ‘voorsprong’ die buitenlandse, vooral niet-EU onderzoekers mogelijks hebben, 

kunnen nog een aantal andere verklaringen geformuleerd worden voor de kortere 

doctoraatsduur en/of hogere doctoraatskans van deze onderzoekers. Ten eerste is het 

mogelijk dat onderzoekers die internationaal mobiel zijn, sterker gemotiveerd zijn om 

hun doctoraat te behalen. Ook het vooruitzicht om terug te keren naar hun thuisland, 

het verstrijken van de visumtermijn of het besef dat er na afloop van de financiering 

niet gemakkelijk een alternatief inkomen te vinden is, zijn voor buitenlandse onderzoekers 

ongetwijfeld motiverende factoren zijn om hun doctoraatsonderzoek sneller af te 

werken. Ook de vaststelling dat buitenlandse onderzoekers vaak minder onderwijsondersteuning 

en administratieve taken op zich moeten of kunnen nemen als gevolg van 

de taalwetgeving aan Vlaamse universiteiten en hierdoor meer tijd overhouden om aan 

hun doctoraatsonderzoek te werken, kan een reden zijn waarom buitenlandse onderzoekers 

een kortere tijd tot doctoraat vertonen. Een toets van deze verklaringen met 

resultaten uit surveys zal nog betere inzichten bieden in de verschillen in het doctoraatsproces, 

het doctoraatsrendement en de uitval die in deze vergelijking tussen Belgen 

en niet-Belgen blootgelegd werden. 

10.6. Besluit 

Zowel internationale als nationale evoluties hebben ervoor gezorgd dat het aantal en 

aandeel buitenlandse junior onderzoekers aan de Vlaamse universiteiten de laatste 

jaren sterk gestegen is. Terwijl het aandeel buitenlandse onderzoekers tijdens het academiejaar 

1990-1991 nog slechts 6% was, is dit 20 jaar later gestegen tot 30%. Ook de 

verdeling tussen onderzoekers van andere EU-landen en onderzoekers van buiten de 

175


EU is in de loop der jaren gewijzigd. In de jaren negentig maakten onderzoekers van 

andere Europese landen nog het grootste deel uit van de buitenlandse junior onderzoekers. 

De laatste jaren zien we echter een vrij gelijke verdeling tussen EU- en niet-EU 

onderzoekers met zeer recent zelfs een lichte oververtegenwoordiging van onderzoekers 

van buiten de EU. 

Hoewel buitenlanders vandaag de dag een grote groep uitmaken bij de junior onderzoekers 

verschilt hun situatie sterk van deze van Belgische onderzoekers. Wat vooral 

opvalt, is de lagere vertegenwoordiging van buitenlandse onderzoekers in de statuten 

die de hoogste kans op doctoraatssucces bieden, namelijk op competitief verworven 

mandaten. Dit ligt uiteraard niet aan het statuut op zich, maar aan het strenge selectieproces 

dat aan deze prestigieuze mandaten voorafgaat en dat pas recent werd opengesteld 

voor buitenlandse onderzoekers. Buitenlandse onderzoekers worden anderzijds 

proportioneel wel vaker gefinancierd met een competitief verworven mandaat van een 

Vlaamse universiteit. Naar wetenschapscluster zien we een veel sterkere vertegenwoordiging 

van buitenlandse junior onderzoekers bij de toegepaste en exacte wetenschappen. 

Tot slot zijn buitenlandse onderzoekers vaak ouder en ligt het aandeel mannen bij 

hen hoger dan bij Belgische onderzoekers. 

De algemene doctoraatskans ligt het hoogst bij onderzoekers van buiten de EU (net geen 

50%); daarna volgen Belgische junior onderzoekers (44,1%). Buitenlandse onderzoekers 

van andere EU-landen sluiten de rij met de laagste slaagkans (31,4%). Wanneer we deze 

algemene slaagkans bekijken, controlerend voor de variabelen statuut, wetenschapscluster, 

geslacht, leeftijd en instroomcohorte zien we dat de doctoraatskans van buitenlandse 

onderzoekers sterk stijgt. Junior onderzoekers van binnen de EU krijgen hierdoor een vergelijkbare 

doctoraatskans als Belgische onderzoekers terwijl de doctoraatskans bij niet- 

EU onderzoekers hier ver bovenuit stijgt. De verschillende situatie van buitenlandse 

onderzoekers, vooral op het vlak van financiering, heeft dus een negatief effect op hun 

kansen om een doctoraat te behalen. De analyses van de doctoraatsduur tonen aan dat 

buitenlandse onderzoekers, na controle van alle andere variabelen, desondanks sneller 

hun doctoraat afwerken dan Belgische onderzoekers. Bovendien doen niet-EU onderzoekers 

het hier nog heel wat beter dan onderzoekers van andere EU-landen. 

Het aandeel onderzoekers dat hun doctoraat niet behaalt en dus uitvalt tijdens het doctoraatsproces 

ligt het hoogst bij junior onderzoekers van andere Europese landen. Buitenlandse 

onderzoekers, vooral EU-onderzoekers, stoppen vaker en sneller met hun 

doctoraatsonderzoek dan Belgische onderzoekers. We kunnen aannemen dat buitenlandse 

onderzoekers sneller een beslissing nemen of ze het doctoraatsonderzoek dat ze 

hebben aangevat, verder zetten aan een Vlaamse universiteit of niet. 

Tot slot werd ook de invloed van geslacht, statuut, wetenschapscluster, leeftijd en het 

moment van instroom op het doctoraatsrendement nagegaan. Naar leeftijd zien we bij 

Belgen en buitenlanders van andere EU-landen een duidelijke daling in de doctoraatskans 

en een stijging van de tijd tot het doctoraat in de oudere leeftijdscategorieën. Bij 

niet-EU onderzoekers blijft de kans op het behalen van een doctoraat tot de leeftijd van 

40 jaar zeer hoog en de tijd die onderzoekers nodig hebben om hun doctoraat te behalen 

daalt naarmate de onderzoekers ouder zijn. Tegelijk zien we ook dat bij de buiten- 

176


landers (zowel van binnen als van buiten de EU) oudere onderzoekers veel sneller de 

universiteit verlaten zonder doctoraatsdiploma dan bij de Belgische onderzoekers. 

Wanneer we het doctoraatsrendement vergelijken naar statuut, zien we dat het doctoraatssucces 

van onderzoekers met competitief verworven mandaten van Vlaamse universiteiten 

en binnen projecten een heel stuk hoger ligt bij niet-EU onderzoekers dan bij Belgen en dan 

bij onderzoekers van andere Europese landen. Naar doctoraatsduur zien we dat junior 

onderzoekers van andere EU-landen met een competitief verworven mandaat van de eigen 

universiteit net zoals Belgen significant sneller doctoreren dan onderzoekers op andere projectfinanciering. 

Bij junior onderzoekers van buiten de EU is het verschil tussen beide personeelscategorieën 

niet significant. Opvallend is wel dat deze laatste significant trager doctoreren 

op financiering van BOF-, FWO- en IUAP-projecten in vergelijking met andere projectfinanciering, 

terwijl we hier bij Belgen juist het tegenovergestelde zien. 

Naar wetenschapscluster zien we ook duidelijke verschillen in succesgraad tussen de 

verschillende nationaliteitsgroepen. Zo ligt de kans op het behalen van een doctoraat 

in de exacte wetenschappen bij buitenlandse onderzoekers, vooral EU-onderzoekers, 

een heel stuk lager dan bij Belgische onderzoekers. Tegelijk zien we dat de tijd tot uitval 

bij buitenlandse onderzoekers in alle wetenschapsclusters langer is dan in de exacte 

wetenschappen terwijl we bij Belgische junior onderzoekers het tegenovergestelde vaststellen. 

De tijd die onderzoekers nodig hebben om een doctoraat te behalen is bij alle 

nationaliteitsgroepen het kortst in de exacte wetenschappen. 

Tot slot behalen mannelijke Belgische junior onderzoekers vaker hun doctoraat en 

doen ze dit ook binnen een kortere tijd dan hun vrouwelijke collega’s. Bij buitenlandse 

onderzoekers verschillen de succesgraden niet tussen mannen en vrouwen. De tijd die 

onderzoekers nodig hebben om hun doctoraat te behalen, ligt bij mannelijke EUonderzoekers 

wel lager dan bij vrouwelijke EU-onderzoekers. Tot slot zien we dat de 

tijd tot uitval bij buitenlandse onderzoekers niet significant verschilt tussen mannen 

en vrouwen terwijl dit bij Belgische junior onderzoekers wel het geval is. 

177

Hoofdstuk 11. Conclusie 

Met de analyses en indicatoren in deze studie biedt ECOOM de nodige voorzet voor 

beleidsaanbevelingen inzake het doctoraatsgebeuren in Vlaanderen. De spectaculaire 

toename van het aantal doctoraatsdiploma’s, een gevolg van een toename in de 

beschikbare onderzoeksfinanciering en van de beleidsfocus van de universiteiten, heeft 

Vlaanderen op de wereldkaart gezet als kweekvijver voor onderzoekstalent. De oprichting 

van doctorale scholen aan de meeste Vlaamse universiteiten heeft een katalyserend 

effect gehad op de administratieve stroomlijning enerzijds, en mogelijks ook op de 

inhoudelijke heroriëntering van het doctoraat. Het doctoraatsdiploma is niet langer de 

eindbestemming na een lange rit, ‘het’ meesterwerk om zich te bewijzen als onderzoeker. 

Net zoals in de rest van Europa is het doctoraat van de 20 ste eeuw een toegangsticket 

naar een waaier van carrières. Deze studie heeft aangegeven dat de succesgraden 

in het doctoraatsonderzoek in Vlaanderen de laatste jaren opvallend zijn gestegen. 

Dit mag als bewijs gelden dat dit toegangsticket een gegeerd instrument is 

geworden in de carrièreplanning van vele afgestudeerden. 

11.1. De verticale onderzoekscarrière voorbij 

De absorptiecapaciteit van de academische sector is te klein om alle doctorandi op te 

leiden tot professoren, maar dat is ook geenszins de bedoeling geweest van de extra 

investeringen in menselijk onderzoekspotentieel. Jonge vorsers worden opgeleid om 

hun onderzoekstalent, hun geavanceerde technische en methodologische vaardigheden 

en hun kritische ingesteldheid in te zetten in diverse arbeidssectoren. Een competitieve 

economie die gebaseerd is op innovatievermogen, zoals de Lissabonstrategie (in 

2000) en de EU 2020-strategie (in 2010) het voor ogen hadden, vereist hoogopgeleide 

werknemers met onderzoekservaring. Intussen is het puur economisch-competitieve 

model enigszins bijgestuurd nu ook op deze nieuwe generatie onderzoekers wordt 

gerekend om de ‘global challenges’, de brede maatschappelijk uitdagingen van de toekomst, 

aan te pakken op basis van ons innovatief vermogen als mens. De levenskwaliteit 

van elk individu, de leefbaarheid van een samenleving en de duurzaamheid van 

onze planeet vrijwaren, zijn opdrachten waar niet alleen onderzoekers met technologisch 

toepassingsvermogen aan kunnen bijdragen. Ook innovatie in de sociale sector 

en de gezondheidssector, naast inzichten uit de humane wetenschappen, leveren een 

essentiële bijdrage tot het innovatievermogen van mens en maatschappij. 

Deze verschuivingen betekenen ook dat ‘succes’ en ‘uitval’ uit doctoraatsonderzoek 

binnen deze veranderende context moeten worden beschouwd. Een verticaal carrièrepad, 

van doctoraatsonderzoek naar een postdoctorale positie en vaste benoeming als 

professor aan de Vlaamse universiteit is steeds minder voor de hand liggend, hoewel 

surveyonderzoek aangeeft dat de academische sector voor vele jonge vorsers nog steeds 

de meest wenselijke carrièretoekomst is (Leyman et al., 2009). Dit nieuwe spanningsveld 

stemt ook tot nadenken over de functie van ‘het doctoraat’ in de persoonlijke carrière 

van een onderzoeker enerzijds en in de investering door de Vlaamse overheid en 

179


de universiteiten anderzijds. Als het doctoraat geen toegangsticket meer is tot een academische 

carrière, wat is het dan wel 

De toekomst van doctorandi verschuift dus meer van een verticale naar een horizontale 

carrière-ontwikkeling: naast een onderzoekscarrière aan de ‘eigen’ of een andere 

Vlaamse universiteit, worden ook cross-nationale doorstroom en cross-sectoriële carrièrepaden 

als succesvolle carrièrestappen gestimuleerd. Niet alle jonge onderzoekers 

wachten daar echter mee tot ze hun doctorstitel behaald hebben… 

Deze studie neemt dan ook geen standpunt in over de betekenis van ‘uitval’ tijdens het 

doctoraatsonderzoek, maar waarschuwt wel voor het feit dat de connotatie van de term 

‘uitval’ niet noodzakelijk negatief hoeft te zijn in termen van een verloren investering. 

Een onderzoeker die na enige jaren doctoraatsonderzoek beslist om de opgedane ervaring 

ten dienste te stellen van innovatieve uitdagingen in andere sectoren, kan men 

even goed beschouwen als ‘voortijdig’ intersectorieel mobiel. Vooral indien de oorspronkelijk 

beoogde doctorstitel in deze specifieke sector van de arbeidsmarkt geen 

noemenswaardige maatschappelijke meerwaarde heeft, kan men een dergelijke onderzoeker 

geenszins als afvaller uit de doctoraatsrace beschouwen. Bovendien betekent 

‘uitval’ uit de Vlaamse academische databanken niet noodzakelijk ‘uitval’ uit het academische 

systeem. De toegenomen inkomende mobiliteit van buitenlandse onderzoekers 

gaat gepaard met een toegenomen uitgaande internationale mobiliteit. De HRRFdatabank 

kent echter grenzen in die zin dat de doctoraatstrajecten van Vlaamse onderzoekers 

in het buitenland niet kunnen worden opgevolgd, en dat wie elders een postdoctorale 

carrière uitbouwt evenzeer uit het zicht verdwijnt. 

De vaststelling van deze opvallende verschuivingen roept belangrijke beleidsvragen op 

voor het Human Resource Management van de academische instellingen: de universiteit 

is zowel leverancier als ontvanger van hoogopgeleide onderzoekers. Doctors worden 

in Vlaanderen nog te vaak getraind met het oog op een eventuele carrière in de 

eigen academische instelling (Leyman et al., 2009), terwijl de carrière op lange termijn 

voor negen op de tien van de junior onderzoekers in deze HRRF-databank elders zal liggen 

– aan een andere universiteit, een hogeschool, in het buitenland, of in een andere 

arbeidssector. Als het doctoraat een springplank is naar een brede waaier van werkgevers, 

is het ook verstandig deze stakeholders nauwer te betrekken bij het vormen van 

deze onderzoekers. 

11.2. De ene doctorstitel is de andere niet 

Terwijl een analyse van de doctoraatsproductie op heel wat contextuele vragen geen 

antwoord kan bieden, biedt een uitvoerige monitoring van deze doctoraatsproductie 

wél het nodige basismateriaal om deze context op degelijke wijze in kaart te brengen. 

Een treffend voorbeeld vinden we in de sterk verschillende waarde/waardering van een 

doctoraat over diverse arbeidssectoren heen. Dit hebben we kunnen vaststellen op basis 

van percepties van jonge onderzoekers (Leyman et al., 2009) en percepties van werkgevers 

(De Grande, De Boyser, Vandevelde & Van Rossem, 2010). In de onderzoeksdomeinen 

die overeenstemmen met arbeidssectoren waar een doctoraatsdiploma hoog 

staat aangeschreven, zijn de succesgraden het hoogst en de doctoraatsduur het kortst: 

180


een doctoraat snel afwerken, loont. Dat de succesgraden van onderzoekers in de 

humane en sociale wetenschappen stijgen, kan een indicatie zijn van een toenemende 

meerwaarde van een doctoraatsdiploma in de sectoren die dergelijke afgestudeerden 

tewerkstellen. In die disciplines waar de uitval tijdens het doctoraatsonderzoek het 

hoogst is, kan de maatschappelijke meerwaarde van het diploma laag zijn, of is het 

mogelijk dat een academische carrière in deze sector (met de doctorstitel als ‘opstap’) 

als minder aantrekkelijk wordt beschouwd dan de niet-academische tegenhanger. 

Dergelijke vaststellingen roepen vragen op naar differentiëring tussen de doctoraatsomkadering 

in verschillende onderzoeksdomeinen. Een monitoring van de verschillen 

tussen onderzoeksdomeinen tijdens het proces van doctoreren kan een aanzet geven 

tot nieuwe overwegingen: een focus op onderzoeksvaardigheden die differentieert tussen 

diverse arbeidssectoren, bijvoorbeeld, een bijsturing van de onderzoekscultuur in 

bepaalde onderzoeksdomeinen, misschien, of een betere carrièreplanning van onderzoekers 

met het oog op diverse carrièrepaden. 

11.3. Efficiënt investeren 

Voor de overheid en de universiteiten is het belangrijk om de efficiëntie van hun investering 

in onderzoekstalent te maximaliseren. Dit kan op verschillende manieren gebeuren. 

De wijze waarop een doctoraatstraject wordt gefinancierd, bepaalt reeds in grote mate 

de slaagkans van het doctoraat. Het selectie-effect aan de start van dit traject, is cruciaal: 

de beste onderzoekers dingen naar de meest prestigieuze financieringskanalen, 

waardoor deze doctoraatsstatuten vanzelfsprekend het grootste slaagpercentage kennen. 

Nochtans moeten ook hierbij enige kanttekeningen worden geplaatst. De kansen 

om een competitief mandaat van het BOF, FWO en IWT te verkrijgen zijn de laatste 

jaren gedaald tot om en bij de 25%. Vele van deze onderzoekers starten hun onderzoekscarrière 

via een ander financieringskanaal, zoals aangegeven in het hoofdstuk rond ‘statuuthoppen’. 

Hun onderzoekservaring maakt hen tot een sterkere kandidaat (vaak nog 

eens bevestigd door toonaangevende publicaties op het ogenblik dat de aanvraag nog 

moet beginnen), maar het kunnen screenen van hun potentieel zet ongetwijfeld ook 

promotoren aan om zelf het doctoraatsvoorstel bij te werken om de slaagkansen voor 

hun kandidaat te verhogen: zelfs doctoraatsstudenten met competitief verworven 

financiering vertrekken dikwijls niet van een uitgewerkt doctoraatsplan (Leyman et al, 

2009), en ongeveer de helft van de promotoren gaf in een bevraging in 2010 aan zelf de 

aanvragen voor een doctoraatsbeurs van doctorandi te schrijven zodat ze meer kans 

hebben deze beurs binnen te halen (Leyman et al. 2011). Dit roept vragen op bij de 

selectieprocedure voor deze mandaten: gaat de investering naar beloftevolle afgestudeerden 

met een masterdiploma of naar jonge onderzoekers die zichzelf reeds hebben 

kunnen bewijzen, met eventuele hulp van hun promotor Krijgen andere kandidaten 

die mogelijks nog geen sterke band met hun toekomstige promotor hebben opgebouwd, 

nog dezelfde kansen 

De loonkloof tussen de kostprijs voor een bursaal en de kostprijs van een wetenschappelijk 

personeelslid heeft het bursaalstatuut zeer interessant gemaakt voor promoto- 

181


ren van onderzoeksprojecten. Sinds de invoering van het bursaalstatuut is het aantal 

personeelsleden met het statuut van ‘wetenschappelijke medewerker’ aan de Vlaamse 

universiteiten bijgevolg sterk gedaald. In de plaats is een grote groep nieuwe onderzoekers 

aangeworven die gedurende maximaal vier jaar als bursaal onderzoek uitvoeren. 

Deze categorie van doctoraatsbursalen kent een zeer hoge turn-over. De druk om het 

doctoraatsonderzoek binnen deze termijn met succes af te ronden, via een takenpakket 

dat een plaats moet vinden binnen vaak algemenere projectdoelstellingen, is groot: 

22 % haakt reeds binnen het eerste jaar af. Wie de doctorstitel wel haalt, kan in vele 

gevallen niet lang blijven werken binnen dit of een aanverwant project, aangezien zijn/ 

haar personeelskost na vier jaar tijd plots verdubbelt. Hoewel deze onderzoekers alsnog 

een zinvolle carrière kunnen uitbouwen elders, gaat heel wat expertise verloren in het 

academische vakgebied, die toch efficiënter zou kunnen worden ingezet binnen de 

speerpuntdomeinen die een instelling op (middel)lange termijn uitzet. 

De diversiteit aan financieringskanalen, gekoppeld aan de meervoudige finaliteit van 

wetenschappelijk onderzoek, is noodzakelijk om de brede verantwoordelijkheden van 

een universiteit inzake onderzoek te ondersteunen. De criteria voor de beoordeling van 

fundamenteel onderzoek verschillen van die van strategisch basisonderzoek, toegepast 

onderzoek en beleidsgericht onderzoek. Ze blijven hun meerwaarde bewijzen in complementariteit. 

De fragmentering in financieringsmechanismen voor doctoraatsonderzoek, 

daarentegen, is in 2010 nog groter dan werd genoteerd ten tijde van de eerdere 

studies van de doctoraatsproductie in Vlaanderen (Moed et al., 2000; Visser & Moed, 

2006). Bovendien blijken heel wat onderzoekers die aan een doctoraat werken verschillende 

statuten te combineren gedurende de termijn waarbinnen ze hun doctoraatsonderzoek 

afwerken. De vaststelling dat enerzijds de grenzen tussen de verschillende personeelstatuten 

en hun finaliteit vervagen en dat anderzijds projectgerelateerde middelen 

worden ingezet om elders opgestart doctoraatsonderzoek te finaliseren, roept 

uiteraard vragen op over de efficiëntie van een sterk gefragmenteerd financieringssysteem 

voor doctoraatsonderzoek, en over het ontbreken van een eenduidig statuut als 

‘doctoraatsonderzoeker’. 

11.4. Monitoring in de toekomst 

De steeds betere monitoring van doctoraatsonderzoek aan de Vlaamse universiteiten 

legt bij elke nieuwe studie nieuwe dimensies van het doctoraatsproces bloot. Een vervolgstudie 

zal bijvoorbeeld in de toekomst meer inzichten kunnen verschaffen in het 

doctoraatsonderzoek dat niet via de reguliere Vlaamse financieringskanalen, maar 

door andere instanties wordt gesponsord. Voor de doctoraten van buitenlandse onderzoekers 

aan Vlaamse universiteiten wordt de datacollectie nu opgebouwd. Buitenlandse 

doctoraatsonderzoekers brengen internationale investeringen in kennis naar de 

Vlaamse universiteiten. Deze ‘brain circulation’ heeft een positieve impact op de onderzoekscapaciteit 

van de Vlaamse universiteiten en op het uitbouwen van internationale 

netwerken van expertise. Belangrijk om aan te stippen is dat de aanwezigheid van internationale 

jonge onderzoekers in een doctoraatstraject in deze studie wellicht een 

onderschatting is van hun werkelijk bijdrage tot de ‘brains’ aan Vlaamse universiteiten. 

Er is immers een groot aantal buitenlandse onderzoekers dat tot nu toe wegens onvol- 

182


ledige of onbetrouwbare data, niet kon worden opgenomen in deze studie. Hun bijdrage 

tot de onderzoeksoutput van de Vlaamse universiteiten stijgt voortdurend. 

De doctoraten die vanuit de hogescholen worden gefinancierd en mee begeleid, daarentegen, 

zijn in de huidige monitoring van het doctoraatsonderzoek in Vlaanderen veel 

minder zichtbaar. Deze doctoraten zouden nochtans een goed beeld geven van het academiseringsproces 

van de twee-cycli-opleidingen van de Vlaamse hogescholen dat binnenkort 

wordt afgerond en ze vormen evenzeer een cruciaal element in het uitbouwen 

van de kennismaatschappij. Hun data, ook van doctoraten die in samenwerking met 

buitenlandse universiteiten worden voorbereid, zouden moeten worden verzameld en 

mee opgenomen worden in de HRRF-dataset van ECOOM, want de universitaire data 

alleen zijn ontoereikend om dit beeld scherp te stellen. 

Intussen blijft ECOOM de vragen die rijzen naar aanleiding van kwantitatieve studies 

zoals deze, opvolgen met verdere studies die daarop een antwoord kunnen bieden. Surveys 

van junior en senior onderzoekers, bijvoorbeeld, hebben het loopbaanperspectief 

van onderzoekers in diverse stadia belicht. Ze verschaffen ook verklaringen voor fenomenen 

die hier beschrijvend worden voorgesteld. Bovendien biedt de uitbreiding van 

de HRRF-databank met gegevens van postdoctorale onderzoekers en ZAP-leden aan 

ECOOM de mogelijkheid om de ingrijpende veranderingen in het personeelsbestand 

van de academische sector eveneens grondig te onderzoeken. In het bijzonder de hindernissen 

bij elke stap op de carrièreladder zijn nog niet aan een kwantitatieve studie 

onderworpen. Ten slotte brengt ECOOM ook andere stakeholders van de investering 

in doctoraatsonderzoek in beeld, namelijk de werkgevers en de arbeidsmarkt die soms 

wel op een meer vraaggedreven manier de doctoraatsproductie aan de Vlaamse universiteiten 

zouden wensen te sturen. De mate waarin de Vlaamse universiteiten daarmee 

kunnen of willen meegaan, is een debat dat nog moet worden ingezet. 

Tot slot kan diepgravender onderzoek ook indicaties geven over de huidige en 

gewenste kwaliteit van doctoraten, wat uiteraard op basis van de administratieve 

HRRF-databank niet kan. De interpretatie van verschillende stakeholders omtrent de 

evolutie van deze kwaliteit kan niettemin onder invloed staan van het hierboven 

beschreven spanningsveld en de algemene context die deze studie schetst. 

183

•

Bibliografie 

Abbott, A., & Tsay, A. (2000). Sequence analysis and optional matching methods in 

sociology. Sociological Methods and Research, 29, 3-33. 

Ackers, L. (2005). Moving people and knowledge: scientific mobility in the European 

Union. International Migration, 43, 99-131. 

Akerlind, G. S. (2005). Academic growth and development: how do university academics 

experience it Higher Education, 50, 1-32. 

Becher, T., & Trowler, P. R. (2001). Academic Tribes and Territories (second ed.). Berkshire: 

SRHE & Open University Press. 

Borrell-Damian, L. (2009). Collaborative doctoral education. University-industry partnerships 

for enhancing knowledge exchange. Brussels: EUA. 

Bouckaert, G., Van Dooren, W., & Sterck, M. (2003). Prestaties meten in de Vlaamse 

overheid: een verkennende studie Leuven: Steunpunt bestuurlijke organisatie in Vlaanderen. 

Commission of the European Communities (2001). A mobility strategy for the European 

Research Area. Brussels: European Commission. 

Communication from the Commission to the Council and the European Parliament 

(2008). Better careers and more mobility: a European partnership for researchers. Brussels. 

Council of Graduate Schools (2010). PhD Completion Project: policies and practices to 

promote student success (Rep. No. PhD Completion Project, Part 4). 

De Grande, H., De Boyser, K., Vandevelde, K., & Van Rossem, R. (2010). Transitions 

from academia to industry: How do doctorate holders fit in (M&SS working paper No. 

8). Gent: Universiteit Gent, onderzoeksgroep Macro- en Structurele Sociologie. 

Deschrijver, H., Van de Velde, M. C., Van der Beken, H., Page, H., Waege, H., De Leenheer, 

A. et al. (2001). Kernelementen doctoreren in Vlaanderen. Brussel: Kabinet van de 

Vlaamse minister van Onderwijs en Vorming. 

Ehrenberg, R. G., & Mavros, P. G. (1995). Do doctoral students’ financial support patterns 

affect their times-to-degree and completion probabilities The journal of human 

resources, 30, 581-609. 

Elgar, F. J. (2003). PhD degree completion in Canadian universities. Nova Scotia, 

Canada: Dalhousie University. 

Enders, J. (2004). Research training and careers in transition: a European perspective 

on the many faces of the Ph.D. Studies in Continuing Education, 26, 419-429. 

Espenshade, T. J., & Rodriguez, G. (1997). Completing the PhD: comparative performance 

of US and foreign students. Social Science Quarterly, 78, 593-605. 

185


Etzkowitz, H., Kemelgor, C., Neuschatz, M., & Uzzi, B. (1994). Barriers to women in 

academic science and engineering. In Willie Pearson Jr., & Irwin Fechter (Eds.), Who 

will do science Educating the Next Generation. Baltimore: Johns Hopkins University 

Press. 

European Commission (2009). She Figures 2009. Statistics and indicators on the gender 

equality in science (Rep. No. EUR23856). Brussels: European Commission. 

EUA (2007). Doctoral Programmes in Europe’s Universities: Achievements and Challenges. 

Report Prepared for European Universities and Ministers of Higher Education. 

Eurostat. (2010). Tertiairy participation in education. 4-11-2010. 

Forum ruimtevaart en onderwijs (2008). Ruimte voor techniek en wetenschap. Brussel: 

Koning Boudewijnstichting. 

Gonzalez Ramos, A. M., Vasquez Cupeiro, S., & Sanz, V. (2009). From brain circulation 

to recruitment of talent. Two different frameworks to promote science and technology. 

In A.Klucznik-Toro, A. Csepe, & D. Kwiatkowska-Ciotucha (Eds.), Higher education, 

partnership, innovation (pp. 109-116). Budapest: Publikon/IDResearch Ltd. 

Groenvynck, H., Vandevelde, K., De Boyser, K., Leyman, A., Derycke, H., & Van Rossem, 

R. (2011). Basisindicatoren HRRF: ECOOM-UGent databank 2010. Gent: HR². 

Hatry, P. (1999). Performance measurement: getting results. Washington: The Urban 

Institute Press. 

HEFCE. (2007). PhD research degrees: update. Entry and completion (Rep. No. Issues 

paper 2007/28). 

Huang M., and Chang, Y. (2008) Characteristics of Research Output in Social Sciences 

and Humanities From a Research Evaluation Perspective. Journal of the American 

society for information science and technology, 59(11): 1819-1828. 

Jiranek, V. (2010). Potential predicors of timely completion among dissertation 

research students at an Australian faculty of Sciences. International Journal of Doctoral 

Studies, 5, 1-13. 

Leyman, A., De Grande, H., Jidkova, S., Van der Goten, G., Jacobs, S., De Boyser, K. et al. 

(2009). Onderzoeken = Ondervinden. Resultaten van de ‘Survey of Junior Researchers’ 

aan de UA, UGent, UHasselt en VUB. Gent: ECOOM-UGent. 

Leyman, A., & Vandevelde, K. (2009). Very Important Brains. Buitenlandse onderzoekers 

aan Vlaamse universiteiten en kenniscentra. Gent: HR². 

Leyman, A., Vandevelde, K., Van Rossem, R., & Groenvynck, H. (2011). Senior onderzoekers 

aan het woord. Resultaten van de ‘Survey of Senior Researchers’ aan de KULeuven, 

UA, UGent, UHasselt en VUB. Gent: HR². 

Lieten, I. (2009). Beleidsnota wetenschappelijk onderzoek en innovatie 2009-2014. 

Brussel. 

186

Bibliografie 

Lolle, H. (2007). Multiple Classification Analysis (MCA). An, unfortunately, nearly forgotten 

method for doing linear regression with categorical variables. ECPR Conference 

Paper. Pisa, September 2007. 

Mastekaasa, A. (2005). Gender differences in educational attainment: the case of doctoral 

degrees in Norway. British Journal of Sociology of Education, 26, 375-394. 

Mischau, A. (2001). Women in higher education in Europe, a statistical overview. International 

journal of sociology and social policy, 21, 20-31. 

Moed, H. F., Visser, M. S., & Luwel, M. (2000). Kwantitatieve analyse van het doctoreren 

aan de Katholieke Universiteit Leuven en de Universiteit Gent (Rep. No. PBO studie). 

Moed, H. F., (2005). Citation Analysis in Research Evaluation. Dordrecht: Springer. 

Moerman, F. (2004). Beleidsnota Economie, Ondernemen, Wetenschap, Innovatie en 

Buitenlandse Handel 2004-2009. Brussels. 

Moortgat, P., & Van Mellaert, G. (2009). De CDH-enquête en de maatschappelijke valorisatie 

van het doctoraat: feiten en percepties tegenover werkelijkheid en statistiek In R. 

Van Rossem, K. Vandevelde, & H. De Grande (Eds.), Kennis in wording. Het Vlaamse 

onderzoeks- en innovatiepotentieel. (pp. 185-215). Gent: HR² . 

OECD (2002). Frascati manual: proposed standard practice for surveys on research and 

experimental development Paris Cedex: OECD Publication Service. 

OECD (2008). The reversal of gender inequalities in higher education: an on-going 

trend. In OECD (Ed.), Higher Education to 2030. Demography Vol 1 (pp. 265-298). 

OECD. (2010). OECD Stat extracts: online education database. 9-12-2010. 

Owen, J. M., & Rogers, P. J. (1999). Program evaluation: forms and approaches St Leonards, 

Australia: Allen and Unwin. 

Seagram, B. C., Gould, J., & Pyke, S. W. (1998). An investigation of gender and other 

variables on time to completion of doctoral degrees. Research in Higher Education, 39, 

319-335. 

Siegel, L. (2005). A study of PhD completion at Duke University. Communicator, 

XXXVIII, 1-2,6,7. 

Sneyers, J. (2010). Rechtspositie en loonvoorwaarden van doctoraatsbursalen. 16-12- 

2010. 

Sonnert, G. (1999). Women in science and engineering: advances, challenges, and solutions. 

Annals of the New York Academy of Science, 869, 34-57. 

Vandevelde, K. (2009). Doctoreren of een doctoraatsdiploma halen In R. Van Rossem, 

K. Vandevelde, & H. De Grande (Eds.), Kennis in wording. Het Vlaamse onderzoeks- en 

innovatiepotentieel (pp. 92-102). Gent: HR². 

Verlinden, A., Billiet, J., Smedts, D., Pyck, H., Page, H., & Van de Velde, M. C. (2005). 

Doctoreren in Vlaanderen: Verslag van de survey aan de Universiteit Gent en de Katho- 

187


lieke Universiteit Leuven. (Rep. No. Rapport Departement voor Onderzoeksaangelegenheden). 

Verlinden, A., Rons, N., Vercoutere, K., & Spruyt, E. (2006). Doctoreren aan Vlaamse 

universiteiten (1991-2002): Synthesenota en aanbevelingen (Rep. No. VRWB Studiereeks 

15, Deel 2). 

Visser, M. S., Luwel, M., & Moed, H. F. (2007). The attainment of doctoral degrees at 

Flemish Universities: a survival analysis. Higher Education, 54, 741-757. 

Visser, M. S., & Moed, H. F. (2006). Doctoreren aan Vlaamse Universiteiten (1991- 

2002): Kwantitatieve analyse Brussel: VRWB. 

Vlaamse regering (1994). Besluit van de Vlaamse Regering houdende regeling van de 

toekenning van specialisatiebeurzen door het Vlaams Instituut voor de bevordering 

van het wetenschappelijk-technologisch onderzoek in de industrie. 

VRWB (2008). Doctoraatsbeurzen en postdoctorale mandaten (Rep. No. Advies 118). 

Brussel: VRWB. 

VRWB & Vlaamse Onderwijsraad (2008). Onderwijs: kiem voor onderzoek en innovatie 

(Rep. No. VRWB Advies 119). 

VSNU (2009). Feiten en cijfers: instroom en rendement promovendi (t/m 

2009).Geraadpleegd op 03-11-2010 op http://www.vsnu.nl/web/show/id=89008/langid=43. 

Wright, T., & Cochrane, R. (2000). Factors influencing successful submission of PhD 

theses. Studies in Higher Education, 25, 181-195. 

188

Bijlagen 

Bijlage 5.1 Aantal ingestroomde junior onderzoekers per 

academiejaar 

Instroomjaar 

N 

1990-1991 886 

1991-1992 1017 

1992-1993 912 

1993-1994 865 

1994-1995 1036 

1995-1996 1200 

1996-1997 1497 

1997-1998 1601 

1998-1999 1605 

1999-2000 1935 

2000-2001 1730 

2001-2002 1738 

2002-2003 1626 

2003-2004 1742 

2004-2005 1793 

2005-2006 1904 

2006-2007 2165 

2007-2008 2083 

2008-2009 1894 

189


Bijlage 5.2 Aantal en percentage ingestroomde junior 

onderzoekers per academiejaar naar wetenschapscluster 

Instroomjaar 

Geen cluster 

Medische 

Humane 

Sociale 

Toegepaste 

Exacte 

Totaal 

1990-1991 N 3 209 148 154 162 210 886 

Rij % 0,3 23,6 16,7 17,4 18,3 23,7 100,0 

1991-1992 N 9 207 166 184 235 216 1017 

Rij % 0,9 20,4 16,3 18,1 23,1 21,2 100,0 

1992-1993 N 5 164 154 183 185 221 912 

Rij % 0,5 18,0 16,9 20,1 20,3 24,2 100,0 

1993-1994 N 2 159 127 163 211 203 865 

Rij % 0,2 18,4 14,7 18,8 24,4 23,5 100,0 

1994-1995 N 3 225 159 174 253 222 1036 

Rij % 0,3 21,7 15,3 16,8 24,4 21,4 100,0 

1995-1996 N 3 269 158 192 290 288 1200 

Rij % 0,3 22,4 13,2 16,0 24,2 24,0 100,0 

1996-1997 N 3 360 211 226 335 362 1497 

Rij % 0,2 24,0 14,1 15,1 22,4 24,2 100,0 

1997-1998 N 4 399 236 277 324 361 1601 

Rij % 0,2 24,9 14,7 17,3 20,2 22,5 100,0 

1998-1999 N 10 360 263 260 340 372 1605 

Rij % 0,6 22,4 16,4 16,2 21,2 23,2 100,0 

1999-2000 N 10 419 317 368 406 415 1935 

Rij % 0,5 21,7 16,4 19,0 21,0 21,4 100,0 

2000-2001 N 10 372 250 349 363 386 1730 

Rij % 0,6 21,5 14,5 20,2 21,0 22,3 100,0 

2001-2002 N 8 421 298 294 371 346 1738 

Rij % 0,5 24,2 17,1 16,9 21,3 19,9 100,0 

2002-2003 N 2 394 276 273 338 343 1626 

Rij % 0,1 24,2 17,0 16,8 20,8 21,1 100,0 

2003-2004 N 8 423 237 289 408 377 1742 

Rij % 0,5 24,3 13,6 16,6 23,4 21,6 100,0 

2004-2005 N 14 434 242 312 417 374 1793 

Rij % 0,8 24,2 13,5 17,4 23,3 20,9 100,0 

2005-2006 N 10 487 243 355 427 382 1904 

Rij % 0,5 25,6 12,8 18,6 22,4 20,1 100,0 

2006-2007 N 8 588 257 406 459 447 2165 

Rij % 0,4 27,2 11,9 18,8 21,2 20,6 100,0 

190

Bijlagen 

Instroomjaar 

Geen cluster 

Medische 

Humane 

Sociale 

Toegepaste 

Exacte 

Totaal 

2007-2008 N 11 522 270 394 452 434 2083 

Rij % 0,5 25,1 13,0 18,9 21,7 20,8 100,0 

2008-2009 N 26 493 252 393 409 321 1894 

Rij % 1,4 26,0 13,3 20,7 21,6 16,9 

191



onderzoekers per academiejaar naar dominant statuut in het 

instroomjaar 

Instroomjaar 


1a 

1c 

2 

3 

4a 

4b 

5a 

5b 

6a 

6b 

7 

8 

R 

Totaal 

1990-1991 N 57 262 34 60 88 0 0 3 124 9 247 0 2 0 886 

Rij % 6,4 29,6 3,8 6,8 9,9 0,3 14,0 1,0 27,9 0,2 100,0 

1991-1992 N 47 279 56 85 83 7 0 4 180 10 266 0 0 0 1017 

Rij % 4,6 27,4 5,5 8,4 8,2 0,7 0,4 17,7 1,0 26,2 100,0 

1992-1993 N 46 216 58 73 83 4 0 2 121 13 293 3 0 0 912 

Rij % 5,0 23,7 6,4 8,0 9,1 0,4 0,2 13,3 1,4 32,1 0,3 100,0 

1993-1994 N 49 226 33 55 102 2 0 3 108 9 276 0 1 1 865 

Rij % 5,7 26,1 3,8 6,4 11,8 0,2 0,3 12,5 1,0 31,9 0,1 0,1 100,0 

1994-1995 N 63 249 43 66 96 0 1 9 130 54 323 1 1 0 1036 

Rij % 6,1 24,0 4,2 6,4 9,3 0,1 0,9 12,5 5,2 31,2 0,1 0,1 100,0 

1995-1996 N 83 247 41 60 92 10 1 92 130 126 318 0 0 0 1200 

Rij % 6,9 20,6 3,4 5,0 7,7 0,8 0,1 7,7 10,8 10,5 26,5 100,0 

1996-1997 N 98 233 57 90 94 17 3 273 104 150 377 1 0 0 1497 

Rij % 6,5 15,6 3,8 6,0 6,3 1,1 0,2 18,2 6,9 10,0 25,2 0,1 100,0 

1997-1998 N 119 272 33 91 85 31 1 263 115 167 422 2 0 0 1601 

Rij % 7,4 17,0 2,1 5,7 5,3 1,9 0,1 16,4 7,2 10,4 26,4 0,1 100,0 

1998-1999 N 142 235 72 95 80 39 5 229 99 205 399 3 2 0 1605 

Rij % 8,8 14,6 4,5 5,9 5,0 2,4 0,3 14,3 6,2 12,8 24,9 0,2 0,1 100,0 

1999-2000 N 120 271 51 94 87 44 7 257 129 438 432 2 2 1 1935 

Rij % 6,2 14,0 2,6 4,9 4,5 2,3 0,4 13,3 6,7 22,6 22,3 0,1 0,1 0,1 100,0 

2000-2001 N 158 215 37 88 87 37 2 297 100 181 521 3 4 0 1730 

Rij % 9,1 12,4 2,1 5,1 5,0 2,1 0,1 17,2 5,8 10,5 30,1 0,2 0,2 100,0 

2001-2002 N 169 165 52 102 67 65 4 362 106 219 416 6 4 1 1738 

Rij % 9,7 9,5 3,0 5,9 3,9 3,7 0,2 20,8 6,1 12,6 23,9 0,3 0,2 0,1 100,0 

2002-2003 N 166 135 39 97 63 102 0 357 80 226 353 3 4 1 1626 

Rij % 10,2 8,3 2,4 6,0 3,9 6,3 22,0 4,9 13,9 21,7 0,2 0,2 0,1 100,0 

2003-2004 N 113 155 58 96 48 96 0 456 81 323 305 8 3 0 1742 

Rij % 6,5 8,9 3,3 5,5 2,8 5,5 26,2 4,6 18,5 17,5 0,5 0,2 100,0 

2004-2005 N 146 124 64 90 77 91 1 407 85 319 369 6 13 1 1793 

Rij % 8,1 6,9 3,6 5,0 4,3 5,1 0,1 22,7 4,7 17,8 20,6 0,3 0,7 0,1 100,0 

192

Bijlagen 

Instroomjaar 


1a 

1c 

2 

3 

4a 

4b 

5a 

5b 

6a 

6b 

7 

8 

R 

Totaal 

2005-2006 N 117 118 70 116 74 102 0 457 75 366 394 2 10 3 1904 

Rij % 6,1 6,2 3,7 6,1 3,9 5,4 24,0 3,9 19,2 20,7 0,1 0,5 0,2 100,0 

2006-2007 N 149 156 65 95 73 83 3 580 88 436 411 8 11 7 2165 

Rij % 6,9 7,2 3,0 4,4 3,4 3,8 0,1 26,8 4,1 20,1 19,0 0,4 0,5 0,3 100,0 

2007-2008 N 117 119 75 86 61 91 1 589 83 457 376 10 13 5 2083 

Rij % 5,6 5,7 3,6 4,1 2,9 4,4 0,0 28,3 4,0 21,9 18,1 0,5 0,6 0,2 100,0 

2008-2009 N 0 147 64 86 41 77 1 620 62 395 369 7 23 2 1894 

Rij % 7,8 3,4 4,5 2,2 4,1 0,1 32,7 3,3 20,9 19,5 0,4 1,2 0,1 100,0 

193


Bijlage 5.4 Instroom junior onderzoekers naar dominant statuut 

in het instroomjaar, per instroomcohorte en per 



Instroomjaar 


1a 

1c 

2 

3 

4a 

4b 

5a 

5b 

6a 

6b 

7 

8 

R 

Totaal 

1990-1991 N 14 80 3 14 21 0 0 1 24 5 47 0 0 0 209 

Rij % 6,7 38,3 1,4 6,7 10,0 0,5 11,5 2,4 22,5 100,0 

1991-1992 N 10 70 6 20 12 3 0 2 33 5 46 0 0 0 207 

Rij % 4,8 33,8 2,9 9,7 5,8 1,4 1,0 15,9 2,4 22,2 100,0 

1992-1993 N 9 51 8 16 13 2 0 0 23 5 37 0 0 0 164 

Rij % 5,5 31,1 4,9 9,8 7,9 1,2 14,0 3,0 22,6 100,0 

1993-1994 N 12 56 4 11 22 1 0 0 12 3 37 0 0 1 159 

Rij % 7,5 35,2 2,5 6,9 13,8 0,6 7,5 1,9 23,3 0,6 100,0 

1994-1995 N 18 54 5 17 19 0 0 3 35 15 58 0 1 0 225 

Rij % 8,0 24,0 2,2 7,6 8,4 1,3 15,6 6,7 25,8 0,4 100,0 

1995-1996 N 30 67 4 19 23 3 0 19 21 27 56 0 0 0 269 

Rij % 11,2 24,9 1,5 7,1 8,6 1,1 7,1 7,8 10,0 20,8 100,0 

1996-1997 N 29 90 7 25 27 2 0 56 15 39 70 0 0 0 360 

Rij % 8,1 25,0 1,9 6,9 7,5 0,6 15,6 4,2 10,8 19,4 100,0 

1997-1998 N 34 103 4 19 22 6 0 65 20 46 80 0 0 0 399 

Rij % 8,5 25,8 1,0 4,8 5,5 1,5 16,3 5,0 11,5 20,1 100,0 

1998-1999 N 40 42 15 24 26 10 0 40 21 54 87 1 0 0 360 

Rij % 11,1 11,7 4,2 6,7 7,2 2,8 11,1 5,8 15,0 24,2 0,3 100,0 

1999-2000 N 41 54 8 20 24 9 0 52 17 113 78 2 1 1 420 

Rij % 9,8 12,9 1,9 4,8 5,7 2,1 12,4 4,0 26,9 18,6 0,5 0,2 0,2 100,0 

2000-2001 N 47 44 7 24 30 5 1 71 15 39 85 2 2 0 372 

Rij % 12,6 11,8 1,9 6,5 8,1 1,3 0,3 19,1 4,0 10,5 22,8 0,5 0,5 100,0 

2001-2002 N 55 34 9 29 32 14 0 94 17 51 82 2 1 0 420 

Rij % 13,1 8,1 2,1 6,9 7,6 3,3 22,4 4,0 12,1 19,5 0,5 0,2 100,0 

2002-2003 N 50 36 12 26 27 26 0 77 13 56 69 2 0 1 395 

Rij % 12,7 9,1 3,0 6,6 6,8 6,6 19,5 3,3 14,2 17,5 0,5 0,3 100,0 

2003-2004 N 34 27 12 32 16 27 0 101 19 78 73 1 3 0 423 

Rij % 8,0 6,4 2,8 7,6 3,8 6,4 23,9 4,5 18,4 17,3 0,2 0,7 100,0 

194

Bijlagen 

2004-2005 N 39 30 21 29 25 26 1 89 14 81 74 2 2 0 433 

Rij % 9,0 6,9 4,8 6,7 5,8 6,0 0,2 20,6 3,2 18,7 17,1 0,5 0,5 100,0 

2005-2006 N 36 33 15 38 34 27 0 98 20 103 81 0 2 2 489 

Rij % 7,4 6,7 3,1 7,8 7,0 5,5 20,0 4,1 21,1 16,6 0,4 0,4 100,0 

2006-2007 N 35 35 11 32 33 25 2 152 23 131 101 3 5 0 588 

Rij % 6,0 6,0 1,9 5,4 5,6 4,3 0,3 25,9 3,9 22,3 17,2 0,5 0,9 100,0 

2007-2008 N 25 26 18 25 18 15 1 142 22 123 98 4 3 0 520 

Rij % 4,8 5,0 3,5 4,8 3,5 2,9 0,2 27,3 4,2 23,7 18,8 0,8 0,6 100,0 

2008-2009 N 37 15 31 15 15 1 139 10 122 103 1 4 0 493 

Rij % 7,5 3,0 6,3 3,0 3,0 0,2 28,2 2,0 24,7 20,9 0,2 0,8 100,0 


Instroomjaar 


1a 

1c 

2 

3 

4a 

4b 

5a 

5b 

6a 

6b 

7 

8 

R 

Totaal 

Instroomjaar 


1a 

1c 

2 

3 

4a 

4b 

5a 

5b 

6a 

6b 

7 

8 

R 

Totaal 

1990-1991 N 2 51 13 16 0 0 0 0 35 1 30 0 0 0 148 

Rij % 1 34 8,8 10,8 23,6 0,7 20,3 100,0 

1991-1992 N 4 58 8 18 0 0 0 1 32 1 44 0 0 0 166 

Rij % 2,4 34,9 4,8 10,8 0,6 19,3 0,6 26,5 100,0 

1992-1993 N 2 40 13 20 0 0 0 2 25 1 49 2 0 0 154 

Rij % 1,3 26,0 8,4 13,0 1,3 16,2 0,6 31,8 1,3 100,0 

1993-1994 N 4 49 7 11 0 1 0 1 25 0 29 0 0 0 127 

Rij % 3,1 38,6 5,5 8,7 0,8 0,8 19,7 22,8 100,0 

1994-1995 N 6 60 6 13 0 0 0 0 26 0 48 0 0 0 159 

Rij % 3,8 37,7 3,8 8,2 16,4 30,2 100,0 

1995-1996 N 6 55 12 12 0 2 1 9 29 3 29 0 0 0 158 

Rij % 3,8 34,8 7,6 7,6 1,3 0,6 5,7 18,4 1,9 18,4 100,0 

1996-1997 N 9 50 14 21 0 3 1 28 26 14 44 1 0 0 211 

Rij % 4,3 23,7 6,6 10,0 1,4 0,5 13,3 12,3 6,6 20,9 0,5 100,0 

1997-1998 N 16 47 8 23 0 11 0 31 34 7 58 1 0 0 236 

Rij % 6,8 19,9 3,4 9,7 4,7 13,1 14,4 3,0 24,6 0,4 100,0 

195


1998-1999 N 17 65 20 26 0 10 2 19 33 7 63 0 1 0 263 

Rij % 6,5 24,7 7,6 9,9 3,8 0,8 7,2 12,5 2,7 24,0 0,4 100,0 

1999-2000 N 20 75 9 20 0 13 1 30 49 41 58 0 1 0 317 

Rij % 6,3 23,7 2,8 6,3 4,1 0,3 9,5 15,5 12,9 18,3 0,3 100,0 

2000-2001 N 19 51 11 17 0 10 0 27 28 10 75 0 2 0 250 

Rij % 7,6 20,4 4,4 6,8 4,0 10,8 11,2 4,0 30,0 0,8 100,0 

2001-2002 N 18 49 15 21 0 20 1 47 30 11 83 1 2 0 298 

Rij % 6,0 16,4 5,0 7,0 6,7 0,3 15,8 10,1 3,7 27,9 0,3 0,7 100,0 

2002-2003 N 22 44 9 23 0 30 0 55 23 3 65 0 2 0 276 

Rij % 8,0 15,9 3,3 8,3 10,9 19,9 8,3 1,1 23,6 0,7 100,0 

2003-2004 N 19 45 8 18 0 24 0 40 23 11 46 3 0 0 237 

Rij % 8,0 19,0 3,4 7,6 10,1 16,9 9,7 4,6 19,4 1,3 100,0 

2004-2005 N 19 34 13 18 0 16 0 31 28 10 69 0 4 0 242 

Rij % 7,9 14,0 5,4 7,4 6,6 12,8 11,6 4,1 28,5 1,7 100,0 

2005-2006 N 21 26 11 21 0 22 0 54 23 16 47 1 0 1 243 

Rij % 8,6 10,7 4,5 8,6 9,1 22,2 9,5 6,6 19,3 0,4 0,4 100,0 

2006-2007 N 26 22 13 20 1 10 0 80 19 13 52 0 1 0 257 

Rij % 10,1 8,6 5,1 7,8 0,4 3,9 31,1 7,4 5,1 20,2 0,4 100,0 

2007-2008 N 20 19 13 16 0 13 0 84 20 18 60 3 3 1 270 

Rij % 7,4 7,0 4,8 5,9 4,8 31,1 7,4 6,7 22,2 1,1 1,1 0,4 100,0 

2008-2009 N 0 43 10 24 0 16 0 77 15 8 53 4 2 0 252 

Rij % 17,1 4,0 9,5 6,3 30,6 6,0 3,2 21,0 1,6 0,8 100,0 


Instroomjaar 


1a 

1c 

2 

3 

4a 

4b 

5a 

5b 

6a 

6b 

7 

8 

R 

Totaal 

Instroomjaar 


1a 

1c 

2 

3 

4a 

4b 

5a 

5b 

6a 

6b 

7 

8 

R 

Totaal 

1990-1991 N 5 59 10 10 0 0 0 0 19 0 51 0 0 0 154 

Rij % 3,2 38,3 6,5 6,5 12,3 33,1 100,0 

1991-1992 N 1 71 19 8 0 1 0 0 30 0 54 0 0 0 184 

Rij % 0,5 38,6 10,3 4,3 0,5 16,3 29,3 100,0 

196

Bijlagen 

Instroomjaar 


1a 

1c 

2 

3 

4a 

4b 

5a 

5b 

6a 

6b 

7 

8 

R 

Totaal 

1992-1993 N 3 59 17 9 0 1 0 0 16 0 78 0 0 0 183 

Rij % 1,6 32,2 9,3 4,9 0,5 8,7 42,6 100,0 

1993-1994 N 3 58 14 4 0 0 0 0 31 2 51 0 0 0 163 

Rij % 1,8 35,6 8,6 2,5 19,0 1,2 31,3 100,0 

1994-1995 N 3 63 14 8 0 0 1 0 20 0 65 0 0 0 174 

Rij % 1,7 36,2 8,0 4,6 0,6 11,5 37,4 100,0 

1995-1996 N 3 62 14 6 0 1 0 2 21 6 77 0 0 0 192 

Rij % 1,6 32,3 7,3 3,1 0,5 1,0 10,9 3,1 40,1 100,0 

1996-1997 N 4 54 16 8 0 4 1 15 26 11 87 0 0 0 226 

Rij % 1,8 23,9 7,1 3,5 1,8 0,4 6,6 11,5 4,9 38,5 100,0 

1997-1998 N 13 69 11 12 0 3 1 20 23 16 109 0 0 0 277 

Rij % 4,7 24,9 4,0 4,3 1,1 0,4 7,2 8,3 5,8 39,4 100,0 

1998-1999 N 7 67 15 9 0 3 2 23 20 26 86 1 1 0 260 

Rij % 2,7 25,8 5,8 3,5 1,2 0,8 8,8 7,7 10,0 33,1 0,4 0,4 100,0 

1999-2000 N 8 88 26 11 1 6 5 22 41 35 125 0 0 0 368 

Rij % 2,2 23,9 7,1 3,0 0,3 1,6 1,4 6,0 11,1 9,5 34,0 100,0 

2000-2001 N 15 70 14 8 0 6 0 38 24 22 152 0 0 0 349 

Rij % 4,3 20,1 4,0 2,3 1,7 10,9 6,9 6,3 43,6 100,0 

2001-2002 N 8 36 18 13 0 12 0 42 31 25 109 0 0 0 294 

Rij % 2,7 12,2 6,1 4,4 4,1 14,3 10,5 8,5 37,1 100,0 

2002-2003 N 20 34 10 9 0 15 0 44 16 30 94 1 0 0 273 

Rij % 7,3 12,5 3,7 3,3 5,5 16,1 5,9 11,0 34,4 0,4 100,0 

2003-2004 N 16 53 24 7 0 10 0 62 14 24 78 1 0 0 289 

Rij % 5,5 18,3 8,3 2,4 3,5 21,5 4,8 8,3 27,0 0,3 100,0 

2004-2005 N 23 32 17 12 0 14 0 64 21 24 99 2 4 0 312 

Rij % 7,4 10,3 5,4 3,8 4,5 20,5 6,7 7,7 31,7 0,6 1,3 100,0 

2005-2006 N 17 34 37 9 0 18 0 67 21 35 112 0 3 2 355 

Rij % 4,8 9,6 10,4 2,5 5,1 18,9 5,9 9,9 31,5 0,8 0,6 100,0 

2006-2007 N 12 55 30 7 0 19 0 72 23 76 106 4 1 1 406 

Rij % 3,0 13,5 7,4 1,7 4,7 17,7 5,7 18,7 26,1 1,0 0,2 0,2 100,0 

2007-2008 N 11 40 30 10 0 17 0 81 17 72 110 0 6 0 394 

Rij % 2,8 10,2 7,6 2,5 4,3 20,6 4,3 18,3 27,9 1,5 100,0 

2008-2009 N 0 35 27 10 0 15 0 117 18 65 97 1 7 1 393 

Rij % 8,9 6,9 2,5 3,8 29,8 4,6 16,5 24,7 0,3 1,8 0,3 100,0 

197



Instroomjaar 


1a 

1c 

2 

3 

4a 

4b 

5a 

5b 

6a 

6b 

7 

8 

R 

Totaal 

1990-1991 N 7 32 4 7 17 0 0 0 18 1 76 0 0 0 162 

Rij % 4,3 19,8 2,5 4,3 10,5 11,1 0,6 46,9 100,0 

1991-1992 N 3 41 14 13 23 2 0 0 55 0 84 0 0 0 235 

Rij % 1,3 17,4 6,0 5,5 9,8 0,9 23,4 35,7 100,0 

1992-1993 N 10 23 10 12 16 1 0 0 30 1 82 0 0 0 185 

Rij % 5,4 12,4 5,4 6,5 8,6 0,5 16,2 0,5 44,3 100,0 

1993-1994 N 4 23 4 15 35 0 0 2 23 2 103 0 0 0 211 

Rij % 1,9 10,9 1,9 7,1 16,6 0,9 10,9 0,9 48,8 100,0 

1994-1995 N 3 35 5 12 43 0 0 2 26 30 97 0 0 0 253 

Rij % 1,2 13,8 2,0 4,7 17,0 0,8 10,3 11,9 38,3 100,0 

1995-1996 N 13 26 4 13 27 1 0 21 29 58 98 0 0 0 290 

Rij % 4,5 9,0 1,4 4,5 9,3 0,3 7,2 10,0 20,0 33,8 100,0 

1996-1997 N 16 20 10 12 31 4 0 71 17 46 108 0 0 0 335 

Rij % 4,8 6,0 3,0 3,6 9,3 1,2 21,2 5,1 13,7 32,2 100,0 

1997-1998 N 18 21 7 11 34 4 0 50 12 64 103 0 0 0 324 

Rij % 5,6 6,5 2,2 3,4 10,5 1,2 15,4 3,7 19,8 31,8 100,0 

1998-1999 N 19 22 8 11 11 7 0 71 11 71 108 1 0 0 340 

Rij % 5,6 6,5 2,4 3,2 3,2 2,1 20,9 3,2 20,9 31,8 0,3 100,0 

1999-2000 N 14 25 5 20 10 9 0 54 11 150 107 0 0 1 406 

Rij % 3,4 6,2 1,2 4,9 2,5 2,2 13,3 2,7 36,9 26,4 0,2 100,0 

2000-2001 N 19 17 1 12 22 6 0 77 21 51 136 1 0 0 363 

Rij % 5,2 4,7 0,3 3,3 6,1 1,7 21,2 5,8 14,0 37,5 0,3 100,0 

2001-2002 N 35 19 5 16 13 12 0 88 17 76 87 2 1 0 371 

Rij % 9,4 5,1 1,3 4,3 3,5 3,2 23,7 4,6 20,5 23,5 0,5 0,3 100,0 

2002-2003 N 23 9 5 18 11 14 0 81 14 77 86 0 0 0 338 

Rij % 6,8 2,7 1,5 5,3 3,3 4,1 24,0 4,1 22,8 25,4 100,0 

2003-2004 N 20 6 6 17 14 19 0 119 12 135 57 3 0 0 408 

Rij % 4,9 1,5 1,5 4,2 3,4 4,7 29,2 2,9 33,1 14,0 0,7 100,0 

2004-2005 N 28 10 6 14 19 20 0 100 11 127 79 1 2 0 417 

Rij % 6,7 2,4 1,4 3,4 4,6 4,8 24,0 2,6 30,5 18,9 0,2 0,5 100,0 

2005-2006 N 19 7 2 18 14 20 0 127 5 131 83 0 1 0 427 

Rij % 4,4 1,6 0,5 4,2 3,3 4,7 29,7 1,2 30,7 19,4 0,2 100,0 

198

Bijlagen 

2006-2007 N 38 12 5 12 12 16 0 125 13 131 87 0 4 4 459 

Rij % 8,3 2,6 1,1 2,6 2,6 3,5 27,2 2,8 28,5 19,0 0,9 0,9 100,0 

2007-2008 N 45 8 8 10 15 25 0 118 12 146 64 1 0 0 452 

Rij % 10,0 1,8 1,8 2,2 3,3 5,5 26,1 2,7 32,3 14,2 0,2 100,0 

2008-2009 N 0 7 2 15 21 18 0 148 9 121 63 0 4 1 409 

Rij % 1,7 0,5 3,7 5,1 4,4 36,2 2,2 29,6 15,4 1,0 0,2 100,0 


Instroomjaar 


1a 

1c 

2 

3 

4a 

4b 

5a 

5b 

6a 

6b 

7 

8 

R 

Totaal 

Instroomjaar 


1a 

1c 

2 

3 

4a 

4b 

5a 

5b 

6a 

6b 

7 

8 

R 

Totaal 

1990-1991 N 29 40 3 13 50 0 0 2 27 2 42 0 2 0 210 

Rij % 14 19 1,4 6,2 23,8 1,0 12,9 1,0 20,0 1,0 100,0 

1991-1992 N 28 38 8 26 48 1 0 1 26 4 36 0 0 0 216 

Rij % 13,0 17,6 3,7 12,0 22,2 0,5 0,5 12,0 1,9 16,7 100,0 

1992-1993 N 21 43 10 16 53 0 0 0 24 6 47 1 0 0 221 

Rij % 9,5 19,5 4,5 7,2 24,0 10,9 2,7 21,3 0,5 100,0 

1993-1994 N 26 40 4 14 45 0 0 0 17 2 54 0 1 0 203 

Rij % 12,8 19,7 2,0 6,9 22,2 8,4 1,0 26,6 0,5 100,0 

1994-1995 N 33 36 11 16 34 0 0 4 23 9 55 1 0 0 222 

Rij % 14,9 16,2 5,0 7,2 15,3 1,8 10,4 4,1 24,8 0,5 100,0 

1995-1996 N 31 36 7 10 42 3 0 41 30 32 56 0 0 0 288 

Rij % 10,8 12,5 2,4 3,5 14,6 1,0 14,2 10,4 11,1 19,4 100,0 

1996-1997 N 40 19 7 24 36 4 1 103 20 40 68 0 0 0 362 

Rij % 11,0 5,2 1,9 6,6 9,9 1,1 0,3 28,5 5,5 11,0 18,8 100,0 

1997-1998 N 38 31 3 26 29 6 0 97 26 34 70 1 0 0 361 

Rij % 10,5 8,6 0,8 7,2 8,0 1,7 26,9 7,2 9,4 19,4 0,3 100,0 

1998-1999 N 58 36 13 25 43 9 1 76 14 45 52 0 0 0 372 

Rij % 15,6 9,7 3,5 6,7 11,6 2,4 0,3 20,4 3,8 12,1 14,0 100,0 

1999-2000 N 37 28 3 23 52 7 1 99 11 97 57 0 0 0 415 

Rij % 8,9 6,7 0,7 5,5 12,5 1,7 0,2 23,9 2,7 23,4 13,7 100,0 

199


Instroomjaar 


1a 

1c 

2 

3 

4a 

4b 

5a 

5b 

6a 

6b 

7 

8 

R 

Totaal 

2000-2001 N 58 31 3 27 35 10 1 84 10 59 68 0 0 0 386 

Rij % 15,0 8,0 0,8 7,0 9,1 2,6 0,3 21,8 2,6 15,3 17,6 100,0 

2001-2002 N 53 26 5 23 21 7 3 91 11 56 49 1 0 0 346 

Rij % 15,3 7,5 1,4 6,6 6,1 2,0 0,9 26,3 3,2 16,2 14,2 0,3 100,0 

2002-2003 N 51 12 3 21 24 17 0 100 14 60 38 0 2 1 343 

Rij % 14,9 3,5 0,9 6,1 7,0 5,0 29,2 4,1 17,5 11,1 0,6 0,3 100,0 

2003-2004 N 24 24 7 22 18 16 0 134 13 75 44 0 0 0 377 

Rij % 6,4 6,4 1,9 5,8 4,8 4,2 35,5 3,4 19,9 11,7 100,0 

2004-2005 N 36 18 7 17 33 15 0 123 8 77 38 1 1 0 374 

Rij % 9,6 4,8 1,9 4,5 8,8 4,0 32,9 2,1 20,6 10,2 0,3 0,3 100,0 

2005-2006 N 23 18 4 30 26 15 0 111 5 81 64 1 4 0 382 

Rij % 6,0 4,7 1,0 7,9 6,8 3,9 29,1 1,3 21,2 16,8 0,3 1,0 100,0 

2006-2007 N 38 32 6 24 27 12 1 151 10 85 58 1 0 2 447 

Rij % 8,5 7,2 1,3 5,4 6,0 2,7 0,2 33,8 2,2 19,0 13,0 0,2 0,4 100,0 

2007-2008 N 16 26 5 25 28 21 0 162 11 98 37 2 1 2 434 

Rij % 3,7 6,0 1,2 5,8 6,5 4,8 37,3 2,5 22,6 8,5 0,5 0,2 0,5 100,0 

2008-2009 N 0 22 9 6 5 13 0 139 10 76 34 1 6 0 321 

Rij % 6,9 2,8 1,9 1,6 4,0 43,3 3,1 23,7 10,6 0,3 1,9 100,0 

200

Bijlagen 


onderzoekers per academiejaar naar geslacht 

Instroomjaar 

Man 

Vrouw 

Missing geslacht 

Totaal 

1990-1991 N 508 375 3 886 

Rij % 57,3 42,3 0,3 100,0 

1991-1992 N 582 433 2 1017 

Rij % 57,2 42,6 0,2 100,0 

1992-1993 N 534 378 0 912 

Rij % 58,6 41,4 100,0 

1993-1994 N 520 344 1 865 

Rij % 60,1 39,8 0,1 100,0 

1994-1995 N 613 423 0 1036 

Rij % 59,2 40,8 100,0 

1995-1996 N 686 514 0 1200 

Rij % 57,2 42,8 100,0 

1996-1997 N 892 605 0 1497 

Rij % 59,6 40,4 100,0 

1997-1998 N 906 692 3 1601 

Rij % 56,6 43,2 0,2 100,0 

1998-1999 N 896 709 0 1605 

Rij % 55,8 44,2 100,0 

1999-2000 N 1151 779 5 1935 

Rij % 59,5 40,3 0,3 100,0 

2000-2001 N 956 774 0 1730 

Rij % 55,3 44,7 100,0 

2001-2002 N 943 795 0 1738 

Rij % 54,3 45,7 100,0 

2002-2003 N 856 768 2 1626 

Rij % 52,6 47,2 0,1 100,0 

2003-2004 N 933 809 0 1742 

Rij % 53,6 46,4 100,0 

2004-2005 N 947 846 0 1793 

Rij % 52,8 47,2 100,0 

2005-2006 N 964 940 0 1904 

Rij % 50,6 49,4 100,0 

201


Instroomjaar 

Man 

Vrouw 


Totaal 

2006-2007 N 1086 1079 0 2165 

Rij % 50,2 49,8 100,0 

2007-2008 N 1103 980 0 2083 

Rij % 53,0 47,0 100,0 

2008-2009 N 967 927 0 1894 

Rij % 51,1 48,9 100,0 

202

Bijlagen 


onderzoekers per academiejaar naar afstudeerinstelling op 

masterniveau 

Instroomjaar 

Afgestudeerd aan 

andere instelling 


eigen instelling 

Totaal 

1990-1991 N 273 613 886 

Rij % 30,8 69,2 100,0 

1991-1992 N 325 692 1017 

Rij % 32,0 68,0 100,0 

1992-1993 N 222 690 912 

Rij % 24,3 75,7 100,0 

1993-1994 N 185 680 865 

Rij % 21,4 78,6 100,0 

1994-1995 N 214 822 1036 

Rij % 20,7 79,3 100,0 

1995-1996 N 328 872 1200 

Rij % 27,3 72,7 100,0 

1996-1997 N 412 1085 1497 

Rij % 27,5 72,5 100,0 

1997-1998 N 439 1162 1601 

Rij % 27,4 72,6 100,0 

1998-1999 N 476 1129 1605 

Rij % 29,7 70,3 100,0 

1999-2000 N 680 1255 1935 

Rij % 35,1 64,9 100,0 

2000-2001 N 453 1277 1730 

Rij % 26,2 73,8 100,0 

2001-2002 N 485 1253 1738 

Rij % 27,9 72,1 100,0 

2002-2003 N 459 1167 1626 

Rij % 28,2 71,8 100,0 

2003-2004 N 490 1252 1742 

Rij % 28,1 71,9 100,0 

2004-2005 N 572 1221 1793 

Rij % 31,9 68,1 100,0 

2005-2006 N 617 1287 1904 

Rij % 32,4 67,6 100,0 

203


Instroomjaar 


andere instelling 


eigen instelling 

Totaal 

2006-2007 N 783 1382 2165 

Rij % 36,2 63,8 100,0 

2007-2008 N 932 1151 2083 

Rij % 44,7 55,3 100,0 

2008-2009 N 860 1034 1894 

Rij % 45,4 54,6 100,0 

204

Bijlagen 


onderzoekers per academiejaar naar nationaliteit 

(Belg vs. niet-Belg) 

Instroomjaar 

Niet-Belg 

Belg 

Missing 

Totaal 

1990-1991 N 46 771 69 886 

Rij % 5,2 87,0 7,8 100,0 

1991-1992 N 44 942 31 1017 

Rij % 4,3 92,6 3,0 100,0 

1992-1993 N 51 840 21 912 

Rij % 5,6 92,1 2,3 100,0 

1993-1994 N 41 810 14 865 

Rij % 4,7 93,6 1,6 100,0 

1994-1995 N 66 945 25 1036 

Rij % 6,4 91,2 2,4 100,0 

1995-1996 N 158 1032 10 1200 

Rij % 13,2 86,0 0,8 100,0 

1996-1997 N 278 1206 13 1497 

Rij % 18,6 80,6 0,9 100,0 

1997-1998 N 271 1316 14 1601 

Rij % 16,9 82,2 0,9 100,0 

1998-1999 N 289 1303 13 1605 

Rij % 18,0 81,2 0,8 100,0 

1999-2000 N 488 1437 10 1935 

Rij % 25,2 74,3 0,5 100,0 

2000-2001 N 265 1464 1 1730 

Rij % 15,3 84,6 0,1 100,0 

2001-2002 N 277 1455 6 1738 

Rij % 15,9 83,7 0,3 100,0 

2002-2003 N 293 1333 0 1626 

Rij % 18,0 82,0 100,0 

2003-2004 N 297 1445 0 1742 

Rij % 17,0 83,0 100,0 

2004-2005 N 342 1451 0 1793 

Rij % 19,1 80,9 100,0 

2005-2006 N 394 1509 1 1904 

Rij % 20,7 79,3 0,1 100,0 

205


Instroomjaar 

Niet-Belg 

Belg 

Missing 

Totaal 

2006-2007 N 510 1655 0 2165 

Rij % 23,6 76,4 100,0 

2007-2008 N 591 1485 7 2083 

Rij % 28,4 71,3 0,3 100,0 

2008-2009 N 569 1319 6 1894 

Rij % 30,0 69,6 0,3 100,0 

206

Bijlagen 

Bijlage 5.8 Aantal behaalde doctoraten per academiejaar 

volgens gegevensbron 

Academiejaar 

Doctoraatscijfers HRRF: 

doctoraten met dominant statuut 

(opgenomen in analyses) 

Doctoraatscijfers HRRF: 

doctoraatsinschrijving, geen statuut 

(enkel geregistreerd) 

Doctoraatscijfers databank DHO 

1995-1996 220 110 598 

1996-1997 291 102 580 

1997-1998 382 113 670 

1998-1999 392 70 595 

1999-2000 468 85 669 

2000-2001 564 61 723 

2001-2002 654 86 811 

2002-2003 702 84 862 

2003-2004 777 75 924 

2004-2005 894 94 1007 

2005-2006 955 98 1070 

2006-2007 974 109 1091 

2007-2008 1046 140 1204 

2008-2009 1042 153 1228 

207


Bijlage 5.9 Aantal en percentage behaalde doctoraten per 

academiejaar naar wetenschapscluster 

Academiejaar 

Medische 

Humane 

Sociale 

Toegepaste 

Exacte 

Totaal 

1995-1996 N 41 16 14 49 100 220 

Rij % 18,6 7,3 6,4 22,3 45,5 100,0 

1996-1997 N 52 33 13 57 136 291 

Rij % 17,9 11,3 4,5 19,6 46,7 100,0 

1997-1998 N 102 29 26 102 123 382 

Rij % 26,7 7,6 6,8 26,7 32,2 100,0 

1998-1999 N 98 42 33 94 125 392 

Rij % 25,0 10,7 8,4 24,0 31,9 100,0 

1999-2000 N 110 50 40 112 156 468 

Rij % 23,5 10,7 8,5 23,9 33,3 100,0 

2000-2001 N 144 62 51 123 184 564 

Rij % 25,5 11,0 9,0 21,8 32,6 100,0 

2001-2002 N 155 89 70 154 186 654 

Rij % 23,7 13,6 10,7 23,5 28,4 100,0 

2002-2003 N 163 86 89 153 211 702 

Rij % 23,2 12,3 12,7 21,8 30,1 100,0 

2003-2004 N 199 90 76 168 244 777 

Rij % 25,6 11,6 9,8 21,6 31,4 100,0 

2004-2005 N 211 116 100 211 256 894 

Rij % 23,6 13,0 11,2 23,6 28,6 100,0 

2005-2006 N 237 120 131 250 217 955 

Rij % 24,8 12,6 13,7 26,2 22,7 100,0 

2006-2007 N 256 116 127 207 268 974 

Rij % 26,3 11,9 13,0 21,3 27,5 100,0 

2007-2008 N 265 128 130 251 272 1046 

Rij % 25,3 12,2 12,4 24,0 26,0 100,0 

2008-2009 N 284 118 143 259 238 1042 

Rij % 27,3 11,3 13,7 24,9 22,8 100,0 

208

Bijlagen 


academiejaar naar dominant statuut over de loopbaan 

Academiejaar 

1a 1c 2 3 4a 4b 5a 5b 6a 6b 7 8 R Totaal 

1995-1996 N 47 2 65 75 1 0 1 13 1 14 0 1 0 220 

Rij % 21,4 0,9 29,5 34,1 0,5 0,5 5,9 0,5 6,4 0,0 0,5 100,0 

1996-1997 N 77 0 67 82 2 0 5 41 5 10 1 1 0 291 

Rij % 26,5 0,0 23,0 28,2 0,7 1,7 14,1 1,7 3,4 0,3 0,3 100,0 

1997-1998 N 102 2 82 105 10 0 16 31 8 24 0 1 1 382 

Rij % 26,7 0,5 21,5 27,5 2,6 4,2 8,1 2,1 6,3 0,3 0,3 100,0 

1998-1999 N 104 2 77 107 11 2 20 30 16 21 1 1 0 392 

Rij % 26,5 0,5 19,6 27,3 2,8 0,5 5,1 7,7 4,1 5,4 0,3 0,3 100,0 

1999-2000 N 108 4 103 106 18 4 42 35 25 19 2 1 1 468 

Rij % 23,1 0,9 22,0 22,6 3,8 0,9 9,0 7,5 5,3 4,1 0,4 0,2 0,2 100,0 

2000-2001 N 131 4 99 107 29 2 80 50 38 21 1 2 0 564 

Rij % 23,2 0,7 17,6 19,0 5,1 0,4 14,2 8,9 6,7 3,7 0,2 0,4 100,0 

2001-2002 N 135 1 111 129 37 6 116 55 33 28 2 0 1 654 

Rij % 20,6 0,2 17,0 19,7 5,7 0,9 17,7 8,4 5,0 4,3 0,3 0,2 100,0 

2002-2003 N 142 1 123 114 52 4 137 48 52 27 1 1 0 702 

Rij % 20,2 0,1 17,5 16,2 7,4 0,6 19,5 6,8 7,4 3,8 0,1 0,1 100,0 

2003-2004 N 137 9 132 126 45 3 178 52 65 25 2 3 0 777 

Rij % 17,6 1,2 17,0 16,2 5,8 0,4 22,9 6,7 8,4 3,2 0,3 0,4 100,0 

2004-2005 N 149 0 146 156 54 6 220 50 59 33 9 12 0 894 

Rij % 16,7 16,3 17,4 6,0 0,7 24,6 5,6 6,6 3,7 1,0 1,3 100,0 

2005-2006 N 179 3 130 140 82 8 237 54 71 37 5 6 3 955 

Rij % 18,7 0,3 13,6 14,7 8,6 0,8 24,8 5,7 7,4 3,9 0,5 0,6 0,3 100,0 

2006-2007 N 163 3 146 121 81 6 283 52 81 22 5 11 0 974 

Rij % 16,7 0,3 15,0 12,4 8,3 0,6 29,1 5,3 8,3 2,3 0,5 1,1 100,0 

2007-2008 N 135 2 141 119 97 5 349 57 102 26 5 8 0 1046 

Rij % 12,9 0,2 13,5 11,4 9,3 0,5 33,4 5,4 9,8 2,5 0,5 0,8 100,0 

2008-2009 N 139 6 124 158 98 2 314 45 102 25 9 15 5 1042 

Rij % 13,3 0,6 11,9 15,2 9,4 0,2 30,1 4,3 9,8 2,4 0,9 1,4 0,5 100,0 

209



academiejaar naar geslacht 

Academiejaar 

Man 

Vrouw 


Totaal 

1995-1996 N 139 81 0 220 

Rij % 63,2 36,8 100,0 

1996-1997 N 174 117 0 291 

Rij % 59,8 40,2 100,0 

1997-1998 N 243 139 0 382 

Rij % 63,6 36,4 100,0 

1998-1999 N 254 138 0 392 

Rij % 64,8 35,2 100,0 

1999-2000 N 301 167 0 468 

Rij % 64,3 35,7 100,0 

2000-2001 N 368 196 0 564 

Rij % 65,2 34,8 100,0 

2001-2002 N 401 253 0 654 

Rij % 61,3 38,7 100,0 

2002-2003 N 451 251 0 702 

Rij % 64,2 35,8 100,0 

2003-2004 N 501 276 0 777 

Rij % 64,5 35,5 100,0 

2004-2005 N 558 336 0 894 

Rij % 62,4 37,6 100,0 

2005-2006 N 565 389 1 955 

Rij % 59,2 40,7 0,1 100,0 

2006-2007 N 561 413 0 974 

Rij % 57,6 42,4 100,0 

2007-2008 N 579 466 1 1046 

Rij % 55,4 44,6 0,1 100,0 

2008-2009 N 591 451 0 1042 

Rij % 56,7 43,3 100,0 

210

Bijlagen 

Bijlage 5.12 Succesgraad per instroomjaar 

Instroomjaar 

Totaal 

1990-1991 N behaalde doctoraten 323 

N ingestroomde onderzoekers 886 

Succesgraad 36,5 































211


Bijlage 5.13 Succesgraad per instroomjaar naar 


Instroomjaar 

Geen cluster 

Medische 

Humane 

Sociale 

Toegepaste 

Exacte 

Totaal 

1990-1991 

N behaalde 

doctoraten 

N ingestroomde 

onderzoekers 

0 80 27 23 53 140 323 

3 209 148 154 162 210 886 

Succesratio 38,3 18,2 14,9 32,7 66,7 36,5 

1991-1992 

N behaalde 

doctoraten 


onderzoekers 

0 77 38 26 84 141 366 

9 207 166 184 235 216 1017 

Succesratio 37,2 22,9 14,1 35,7 65,3 36,0 

1992-1993 

N behaalde 

doctoraten 


onderzoekers 

0 69 41 31 70 122 333 

5 164 154 183 185 221 912 

Succesratio 42,1 26,6 16,9 37,8 55,2 36,5 

1993-1994 

N behaalde 

doctoraten 


onderzoekers 

0 73 36 29 94 120 352 

2 159 127 163 211 203 865 

Succesratio 45,9 28,3 17,8 44,5 59,1 40,7 

1994-1995 

N behaalde 

doctoraten 


onderzoekers 

0 100 41 40 112 134 427 

3 225 159 174 253 222 1036 

Succesratio 44,4 25,8 23,0 44,3 60,4 41,2 

1995-1996 

N behaalde 

doctoraten 


onderzoekers 

0 128 44 52 126 169 519 

3 269 158 192 290 288 1200 

Succesratio 47,6 27,8 27,1 43,4 58,7 43,3 

1996-1997 

N behaalde 

doctoraten 


onderzoekers 

0 144 63 58 131 188 584 

3 360 211 226 335 362 1497 

Succesratio 40,0 29,9 25,7 39,1 51,9 39,0 

212

Bijlagen 

Instroomjaar 

Geen cluster 

Medische 

Humane 

Sociale 

Toegepaste 

Exacte 

Totaal 

1997-1998 

N behaalde 

doctoraten 


onderzoekers 

0 156 74 61 135 200 626 

4 399 236 277 324 351 1601 

Succesratio 39,1 31,4 22,0 41,7 57,0 39,1 

1998-1999 

N behaalde 

doctoraten 


onderzoekers 

0 173 97 66 169 203 708 

10 360 263 260 340 372 1605 

Succesratio 48,1 36,9 25,4 49,7 54,6 44,1 

1999-2000 

N behaalde 

doctoraten 


onderzoekers 

0 223 115 110 192 257 897 

10 419 317 368 406 415 1935 

Succesratio 53,2 36,3 29,9 47,3 61,9 46,4 

2000-2001 

N behaalde 

doctoraten 


onderzoekers 

0 213 78 118 214 250 873 

10 372 250 349 363 386 1730 

Succesratio 57,3 31,2 33,8 59,0 64,8 50,5 

213


Bijlage 5.14 Succesgraad per instroomjaar naar dominant 

statuut over de loopbaan 

Instroomjaar 

1a 

1c 

2 

3 

4a 

4b 

5a 

5b 

6a 

6b 

7 

8 

R 

Totaal 

1990-1991 

N behaalde 

doctoraten 


onderzoekers 

90 1 57 94 0 0 2 39 2 37 0 1 0 323 

308 30 90 109 0 3 5 129 8 201 0 3 0 886 

Succesratio 29,2 3,3 63,3 86,2 40,0 30,2 25,0 18,4 33,3 36,5 

1991-1992 

N behaalde 

doctoraten 


onderzoekers 

119 2 93 91 3 0 2 28 4 24 0 0 0 366 

348 37 128 118 12 1 3 160 9 199 0 2 0 1017 

Succesratio 34,2 5,4 72,7 77,1 25,0 66,7 17,5 44,4 12,1 36,0 

1992-1993 

N behaalde 

doctoraten 


onderzoekers 

104 3 79 89 5 0 2 35 6 9 1 0 0 333 

283 42 97 117 9 0 5 135 12 208 1 2 1 912 

Succesratio 36,7 7,1 81,4 76,1 55,6 40,0 25,9 50,0 4,3 100 36,5 

1993-1994 

N behaalde 

doctoraten 


onderzoekers 

107 0 73 110 3 1 3 30 7 16 2 0 0 352 

285 24 87 132 5 3 5 104 17 198 3 1 1 865 

Succesratio 37,5 83,9 83,3 60,0 33,3 60,0 28,8 41,2 8,1 66,7 40,7 

1994-1995 

N behaalde 

doctoraten 


onderzoekers 

118 3 89 116 3 3 18 38 11 22 1 3 2 427 

317 26 109 141 5 4 31 142 27 227 1 4 2 1036 

Succesratio 37,2 11,5 81,7 82,3 60,0 75,0 58,1 26,8 40,7 9,7 100 75,0 100 41,2 

1995-1996 

N behaalde 

doctoraten 


onderzoekers 

134 1 83 115 17 4 50 50 39 23 0 3 0 519 

339 20 104 137 20 4 118 137 79 235 1 6 0 1200 

Succesratio 39,5 5,0 79,8 83,9 85,0 100 42,4 36,5 49,4 9,8 50,0 43,3 

1996-1997 

N behaalde 

doctoraten 


onderzoekers 

94 2 114 122 23 3 136 40 30 18 1 1 0 584 

314 40 146 158 29 6 280 150 98 270 3 3 0 1497 

Succesratio 29,9 5,0 78,1 77,2 79,3 50,0 48,6 26,7 30,6 6,7 33,3 33,3 39,0 

214

Bijlagen 

Instroomjaar 

1a 

1c 

2 

3 

4a 

4b 

5a 

5b 

6a 

6b 

7 

8 

R 

Totaal 

1997-1998 

N behaalde 

doctoraten 


onderzoekers 

110 3 112 117 30 5 161 36 28 22 1 0 1 626 

350 28 149 147 42 8 287 155 118 312 2 2 1 1601 

Succesratio 31,4 10,7 75,2 79,6 71,4 62,5 56,1 23,2 23,7 7,1 50,0 100 39,1 

1998-1999 

N behaalde 

doctoraten 


onderzoekers 

130 3 117 129 41 5 160 42 55 24 2 0 0 708 

332 44 151 150 58 12 258 135 152 305 5 3 0 1605 

Succesratio 39,2 6,8 77,5 86,0 70,7 41,7 62,0 31,1 36,2 7,9 40,0 44,1 

1999-2000 

N behaalde 

doctoraten 


onderzoekers 

157 4 132 135 99 11 182 55 89 26 4 3 0 897 

358 33 156 160 126 25 281 170 300 310 10 6 0 1935 

Succesratio 43,9 12,1 84,6 84,4 78,6 44,0 64,8 32,4 29,7 8,4 40,0 50,0 46,4 

2000-2001 

N behaalde 

doctoraten 


onderzoekers 

135 2 138 145 46 5 232 47 71 35 6 9 2 873 

298 32 163 172 58 8 345 142 127 364 6 13 2 1730 

Succesratio 45,3 6,3 84,7 84,3 79,3 62,5 67,2 33,1 55,9 9,6 100 69,2 100 50,5 

215


Bijlage 5.15 Succesgraad per instroomjaar naar gender 

Instroomjaar 

Man 

Vrouw 


Totaal 

1990-1991 N behaalde doctoraten 190 132 1 323 

N ingestroomde onderzoekers 508 375 3 886 

Succesratio 37,4 35,2 33,3 36,5 



Succesratio 37,1 34,4 50,0 36,0 



Succesratio 41,0 30,2 36,5 















Succesratio 40,9 36,7 33,3 39,1 










216

Bijlagen 

Bijlage 5.16 Tijd tot doctoraat 

Academiejaar 

Mediane TTD 

Gemiddelde TTD 

N TTD 

Instroomjaar 

Mediane TTD 

Gemiddelde TTD 

N TTD 

1990-1991 0,56 0,56 2 1990-1991 5,37 5,82 381 

1991-1992 1,14 1,10 15 1991-1992 5,39 5,66 415 

1992-1993 1,98 1,81 25 1992-1993 5,46 5,86 381 

1993-1994 3,46 3,28 56 1993-1994 5,52 5,84 396 

1994-1995 4,14 4,06 117 1994-1995 5,45 5,93 487 

1995-1996 4,42 4,43 220 1995-1996 5,25 5,60 579 

1996-1997 4,79 4,79 291 1996-1997 5,15 5,50 660 

1997-1998 4,71 4,80 382 1997-1998 5,08 5,39 677 

1998-1999 4,74 4,99 392 1998-1999 5,15 5,30 767 

1999-2000 4,77 5,06 468 1999-2000 4,84 5,07 948 

2000-2001 4,78 4,96 564 2000-2001 4,80 5,03 885 

2001-2002 4,84 5,13 654 2001-2002 4,66 4,81 847 

2002-2003 4,83 5,10 702 2002-2003 4,65 4,69 802 

2003-2004 4,83 5,19 777 2003-2004 4,40 4,41 724 

2004-2005 4,77 5,25 894 2004-2005 4,11 4,05 461 

2005-2006 4,97 5,38 955 2005-2006 3,62 3,32 148 

2006-2007 4,80 5,38 974 2006-2007 2,15 2,04 10 

2007-2008 4,77 5,35 1046 2007-2008 1,40 1,31 8 

2008-2009 4,81 5,37 1042 2008-2009 / / / 

217


Bijlage 5.17 Tijd tot doctoraat per instroomjaar naar 


Academiejaar 

Medische 

Humane 

Sociale 

Toegepaste 

Exacte 

1990-1991 Mediaan 5,50 6,49 6,51 5,30 4,77 

Gemiddelde 5,86 6,82 7,05 5,99 5,19 

N 95 36 34 66 150 

1991-1992 Mediaan 5,51 6,49 7,32 5,60 4,71 

Gemiddelde 5,52 6,36 7,26 5,93 4,94 

N 85 49 38 95 148 

1992-1993 Mediaan 5,55 6,22 7,00 5,50 4,75 

Gemiddelde 5,89 6,46 6,91 6,17 5,05 

N 78 50 42 82 129 

1993-1994 Mediaan 5,50 6,20 6,56 5,60 4,74 

Gemiddelde 5,85 6,20 7,02 5,78 5,40 

N 81 41 40 103 131 

1994-1995 Mediaan 5,46 7,19 6,41 5,04 4,96 

Gemiddelde 6,01 7,24 6,85 5,68 5,26 

N 119 53 49 125 141 

1995-1996 Mediaan 5,22 6,45 6,10 5,15 4,94 

Gemiddelde 5,52 6,63 6,42 5,45 5,13 

N 141 63 61 139 175 

1996-1997 Mediaan 5,29 5,52 6,18 5,04 4,88 

Gemiddelde 5,61 5,79 6,36 5,21 5,21 

N 170 77 71 140 202 

1997-1998 Mediaan 5,03 5,88 5,68 5,08 4,71 

Gemiddelde 5,39 5,91 6,11 5,36 4,95 

N 171 81 73 145 207 

1998-1999 Mediaan 5,04 5,64 5,92 5,12 4,70 

Gemiddelde 5,23 5,68 6,03 5,28 4,92 

N 186 112 79 175 215 

1999-2000 Mediaan 4,82 5,53 5,98 4,83 4,55 

Gemiddelde 5,07 5,25 5,73 4,98 4,77 

N 237 125 122 201 263 

2000-2001 Mediaan 4,87 5,22 5,67 4,74 4,63 

Gemiddelde 5,14 5,14 5,60 4,83 4,80 

N 220 79 120 214 252 

218

Bijlagen 

Bijlage 5.18 Tijd tot doctoraat per instroomjaar naar dominant 

statuut over de loopbaan 

Academiejaar 

Assistenten 


(FWO/IWT) 


mandaat (BOF) 

FWO-, IUAP, BOF-project 



1990-1991 Mediaan 6,30 4,52 12,70 6,16 4,66 5,43 

Gemiddelde 6,84 4,88 12,70 6,64 5,25 5,43 

N 121 158 1 53 47 1 

1991-1992 Mediaan 6,28 4,53 8,41 6,05 5,18 

Gemiddelde 6,47 4,86 8,60 6,44 5,24 

N 147 192 6 40 30 0 

1992-1993 Mediaan 5,93 4,71 6,66 5,59 5,91 4,24 

Gemiddelde 6,59 5,12 6,50 6,54 6,02 4,24 

N 131 179 5 47 18 1 

1993-1994 Mediaan 6,53 4,56 4,60 5,84 5,87 5,77 

Gemiddelde 6,80 4,91 5,40 6,37 6,68 5,77 

N 134 186 5 40 29 2 

1994-1995 Mediaan 6,65 4,57 6,68 6,15 5,61 5,07 

Gemiddelde 6,98 4,77 6,74 6,91 6,08 5,53 

N 151 208 7 75 39 7 

1995-1996 Mediaan 6,53 4,60 4,15 5,03 5,28 5,57 

Gemiddelde 6,89 4,86 4,17 5,22 5,63 6,06 

N 169 201 21 110 73 5 

1996-1997 Mediaan 6,69 4,73 4,01 5,18 4,97 8,07 

Gemiddelde 6,94 4,97 4,11 5,42 5,44 6,60 

N 130 243 27 200 57 3 

1997-1998 Mediaan 6,45 4,68 5,28 4,97 5,04 4,17 

Gemiddelde 6,54 4,90 5,27 5,30 5,20 4,17 

N 132 233 39 217 54 2 

1998-1999 Mediaan 6,46 4,73 4,03 5,05 4,66 8,64 

Gemiddelde 6,54 4,96 4,30 5,15 4,73 8,56 

N 164 251 48 214 86 4 

1999-2000 Mediaan 6,18 4,64 4,31 4,74 4,51 5,58 

Gemiddelde 6,19 4,83 4,53 5,04 4,54 4,71 

N 183 271 117 250 120 7 

219


2000-2001 Mediaan 5,99 4,63 4,43 4,75 4,49 4,71 

Gemiddelde 6,07 4,73 4,53 5,08 4,57 4,99 

N 142 283 51 286 106 17 

Academiejaar 

1a 

1c 

2 

3 

4a 

4b 

5a 

5b 

6a 

6b 

7 

8 

R 

Academiejaar 

Assistenten 


(FWO/IWT) 


mandaat (BOF) 

FWO-, IUAP, BOF-project 



1990-1991 Mediaan 6,30 6,54 4,43 4,62 12,70 4,27 6,17 4,66 4,77 5,43 

Gemiddelde 6,85 6,54 5,07 4,76 12,70 6,86 6,63 5,63 5,23 5,43 

N 119 2 63 95 0 1 3 50 3 44 0 1 0 

1991-1992 Mediaan 6,26 7,48 4,57 4,53 7,58 9,24 5,12 6,19 4,95 5,22 

Gemiddelde 6,45 7,21 4,85 4,87 8,47 9,24 5,12 6,50 4,31 5,38 

N 144 3 99 93 5 1 2 38 4 26 0 0 0 

1992-1993 Mediaan 5,94 5,60 4,40 4,75 6,66 7,59 5,59 6,66 5,45 4,24 

Gemiddelde 6,61 5,85 5,04 5,18 6,50 8,83 6,32 6,29 5,84 4,24 

N 127 4 86 93 5 0 4 43 7 11 1 0 0 

1993-1994 Mediaan 6,53 4,47 4,64 4,42 6,95 4,78 6,05 4,82 6,09 5,77 

Gemiddelde 6,80 4,90 4,91 4,37 6,95 4,90 6,49 5,21 7,15 5,77 

N 134 0 76 110 3 2 3 37 7 22 2 0 0 

1994-1995 Mediaan 6,66 5,49 4,56 4,60 8,09 6,64 6,12 6,29 5,02 6,10 5,79 5,12 4,18 

Gemiddelde 7,00 6,50 4,68 4,84 7,55 5,66 6,61 7,03 5,39 6,39 5,79 6,13 4,18 

N 146 5 91 117 4 3 22 53 12 27 1 4 2 

1995-1996 Mediaan 6,54 4,63 4,49 4,66 4,15 4,53 4,38 5,36 4,82 5,59 9,29 5,05 

Gemiddelde 6,90 4,63 4,79 4,91 4,12 4,42 4,62 5,80 5,38 5,99 9,29 5,26 

N 168 1 86 115 17 4 54 56 43 30 1 4 0 

1996-1997 Mediaan 6,64 7,02 4,57 4,96 4,00 5,34 4,83 6,09 4,70 5,31 5,87 8,07 

Gemiddelde 6,94 6,91 4,82 5,11 4,03 4,75 5,03 6,47 4,87 6,17 5,87 8,07 

N 127 3 120 123 24 3 147 53 32 25 2 1 0 

1997-1998 Mediaan 6,46 5,43 4,68 4,68 5,08 7,22 4,84 5,74 4,81 5,27 3,89 4,46 

Gemiddelde 6,53 6,73 4,85 4,95 4,85 6,87 5,05 6,20 4,86 5,55 3,89 4,46 

N 129 3 115 118 31 8 169 48 28 26 1 0 1 

220

Bijlagen 

Academiejaar 

1a 

1c 

2 

3 

4a 

4b 

5a 

5b 

6a 

6b 

7 

8 

R 

1998-1999 Mediaan 6,49 4,84 4,64 4,84 3,85 6,28 4,86 5,54 4,39 5,25 6,69 10,60 

Gemiddelde 6,57 4,81 4,89 5,03 4,00 6,40 5,02 5,58 4,59 5,05 7,88 10,60 

N 161 3 121 130 42 6 165 49 59 27 3 1 0 

1999-2000 Mediaan 6,20 2,73 4,48 4,76 3,98 6,22 4,68 4,86 4,26 5,43 4,23 5,96 

Gemiddelde 6,26 3,03 4,74 4,93 4,30 6,37 4,92 5,45 4,20 5,62 4,16 5,44 

N 179 4 135 136 104 13 192 58 91 29 4 3 0 

2000-2001 Mediaan 5,99 4,77 4,57 4,66 4,39 6,05 4,66 5,43 4,49 4,16 4,88 4,47 5,10 

Gemiddelde 6,08 4,77 4,56 4,88 4,40 5,78 4,95 5,70 4,69 4,33 4,95 4,99 5,10 

N 140 2 138 145 46 5 237 49 71 35 6 9 2 

221


Bijlage 5.19 Tijd tot doctoraat per instroomjaar naar gender 

Academiejaar 

Man 

Vrouw 

1990-1991 Mediaan 5,25 5,59 

Gemiddelde 5,80 5,84 

N 225 155 

1991-1992 Mediaan 5,39 5,42 


N 247 167 

1992-1993 Mediaan 5,54 5,05 


N 251 130 

1993-1994 Mediaan 5,37 5,62 


N 256 140 

1994-1995 Mediaan 5,28 5,63 


N 295 192 

1995-1996 Mediaan 5,13 5,49 


N 362 217 

1996-1997 Mediaan 5,07 5,31 


N 421 239 

1997-1998 Mediaan 4,93 5,31 


N 396 280 

1998-1999 Mediaan 5,03 5,48 


N 469 298 

1999-2000 Mediaan 4,67 5,24 


N 609 339 

2000-2001 Mediaan 4,70 5,21 


N 551 334 

222

Bijlagen 

Bijlage 8.1 Instroomgegevens naar geslacht per 

wetenschapsgebied 

Geen cluster 

Medische 

Humane 

Sociale 

Toegepaste 

Exacte 

Totaal 

1990-1991 Vrouw N 2 104 71 67 42 89 375 

Rij % 0,5 27,7 18,9 17,9 11,2 23,7 100,0 

Man N 1 105 77 87 119 119 508 

Rij % 0,2 20,7 15,2 17,1 23,4 23,4 100,0 

1991-1992 Vrouw N 5 113 76 85 63 91 433 

Rij % 1,2 26,1 17,6 19,6 14,5 21,0 100,0 

Man N 4 94 90 98 172 124 582 

Rij % 0,7 16,2 15,5 16,8 29,6 21,3 100,0 

1992-1993 Vrouw N 2 91 71 84 41 89 378 

Rij % 0,5 24,1 18,8 22,2 10,8 23,5 100,0 

Man N 3 73 83 99 144 132 534 

Rij % 0,6 13,7 15,5 18,5 27,0 24,7 100,0 

1993-1994 Vrouw N 0 89 59 72 56 68 344 

Rij % 25,9 17,2 20,9 16,3 19,8 100,0 

Man N 2 70 68 91 154 135 520 

Rij % 0,4 13,5 13,1 17,5 29,6 26,0 100,0 

1994-1995 Vrouw N 2 112 81 78 77 73 325 

Rij % 0,6 34,5 24,9 24,0 23,7 22,5 100,0 

Man N 1 113 78 96 176 149 574 

Rij % 0,2 19,7 13,6 16,7 30,7 26,0 100,0 

1995-1996 Vrouw N 1 143 75 111 76 108 514 

Rij % 0,2 27,8 14,6 21,6 14,8 21,0 100,0 

Man N 2 126 83 81 214 180 686 

Rij % 0,3 18,4 12,1 11,8 31,2 26,2 100,0 

1996-1997 Vrouw N 2 201 99 107 89 107 605 

Rij % 0,3 33,2 16,4 17,7 14,7 17,7 100,0 

Man N 1 159 112 119 246 255 892 

Rij % 0,1 17,8 12,6 13,3 27,6 28,6 100,0 

1997-1998 Vrouw N 1 218 125 140 97 111 692 

Rij % 0,1 31,5 18,1 20,2 14,0 16,0 100,0 

Man N 3 181 110 137 226 249 906 

Rij % 0,3 20,0 12,1 15,1 24,9 27,5 100,0 

223


Geen cluster 

Medische 

Humane 

Sociale 

Toegepaste 

Exacte 

Totaal 

1998-1999 Vrouw N 6 197 127 139 103 137 709 

Rij % 0,8 27,8 17,9 19,6 14,5 19,3 100,0 

Man N 4 163 136 121 237 235 896 

Rij % 0,4 18,2 15,2 13,5 26,5 26,2 100,0 

1999-2000 Vrouw N 4 199 146 194 111 125 779 

Rij % 0,5 25,5 18,7 24,9 14,2 16,0 100,0 

Man N 6 219 171 174 294 287 1151 

Rij % 0,5 19,0 14,9 15,1 25,5 24,9 100,0 

2000-2001 Vrouw N 8 216 119 193 102 136 774 

Rij % 1,0 27,9 15,4 24,9 13,2 17,6 100,0 

Man N 2 156 131 156 261 250 956 

Rij % 0,2 16,3 13,7 16,3 27,3 26,2 100,0 

2001-2002 Vrouw N 6 242 158 162 108 119 795 

Rij % 0,8 30,4 19,9 20,4 13,6 15,0 100,0 

Man N 2 179 140 132 263 227 943 

Rij % 0,2 19,0 14,8 14,0 27,9 24,1 100,0 

2002-2003 Vrouw N 2 226 142 166 88 144 768 

Rij % 0,3 29,4 18,5 21,6 11,5 18,8 100,0 

Man N 0 166 134 107 250 199 856 

Rij % 19,4 15,7 12,5 29,2 23,2 100,0 

2003-2004 Vrouw N 6 260 112 170 119 142 809 

Rij % 0,7 32,1 13,8 21,0 14,7 17,6 100,0 

Man N 2 163 125 119 289 235 933 

Rij % 0,2 17,5 13,4 12,8 31,0 25,2 100,0 

2004-2005 Vrouw N 14 270 110 182 142 128 846 

Rij % 1,7 31,9 13,0 21,5 16,8 15,1 100,0 

Man N 0 164 132 130 275 246 947 

Rij % 17,3 13,9 13,7 29,0 26,0 100,0 

2005-2006 Vrouw N 8 304 130 207 135 156 940 

Rij % 0,9 32,3 13,8 22,0 14,4 16,6 100,0 

Man N 2 183 113 148 292 226 964 

Rij % 0,2 19,0 11,7 15,4 30,3 23,4 100,0 

2006-2007 Vrouw N 8 372 148 242 144 165 1079 

Rij % 0,7 34,5 13,7 22,4 13,3 15,3 100,0 

Man N 0 216 109 164 315 282 1086 

Rij % 19,9 10,0 15,1 29,0 26,0 100,0 

224

Bijlagen 

Geen cluster 

Medische 

Humane 

Sociale 

Toegepaste 

Exacte 

Totaal 

2007-2008 Vrouw N 6 325 145 222 131 151 980 

Rij % 0,6 33,2 14,8 22,7 13,4 15,4 100,0 

Man N 5 197 125 172 321 283 1103 

Rij % 0,5 17,9 11,3 15,6 29,1 25,7 100,0 

2008-2009 Vrouw N 16 310 135 231 128 107 927 

Rij % 1,7 33,4 14,6 24,9 13,8 11,5 100,0 

Man N 10 183 117 162 281 214 967 

Rij % 1,0 18,9 12,1 16,8 29,1 22,1 100,0 

225


Bijlage 8.2 Behaalde doctoraten naar wetenschapscluster en 

geslacht 

Instroomjaar 

Medische 

Humane 

Sociale 

Toegepaste 

Exacte 

Totaal 

1995-1996 Vrouw N 16 3 3 14 45 81 

Rij % 19,8 3,7 3,7 17,3 55,6 100,0 

Man N 25 13 11 35 55 139 

Rij % 18,0 9,4 7,9 25,2 39,6 100,0 

1996-1997 Vrouw N 31 9 5 16 56 117 

Rij % 26,5 7,7 4,3 13,7 47,9 100,0 

Man N 21 24 8 41 80 174 

Rij % 12,1 13,8 4,6 23,6 46,0 100,0 

1997-1998 Vrouw N 50 13 10 21 45 139 

Rij % 36,0 9,4 7,2 15,1 32,4 100,0 

Man N 52 16 16 81 78 243 

Rij % 21,4 6,6 6,6 33,3 32,1 100,0 

1998-1999 Vrouw N 47 20 10 20 41 138 

Rij % 34,1 14,5 7,2 14,5 29,7 100,0 

Man N 51 22 23 74 84 254 

Rij % 20,1 8,7 9,1 29,1 33,1 100,0 

1999-2000 Vrouw N 50 15 12 33 57 167 

Rij % 29,9 9,0 7,2 19,8 34,1 100,0 

Man N 60 35 28 79 99 301 

Rij % 19,9 11,6 9,3 26,2 32,9 100,0 

2000-2001 Vrouw N 64 24 19 30 59 196 

Rij % 32,7 12,2 9,7 15,3 30,1 100,0 

Man N 80 38 32 93 125 368 

Rij % 21,7 10,3 8,7 25,3 34,0 100,0 

2001-2002 Vrouw N 86 25 31 49 62 253 

Rij % 34,0 9,9 12,3 19,4 24,5 100,0 

Man N 69 64 39 105 124 401 

Rij % 17,2 16,0 9,7 26,2 30,9 100,0 

2002-2003 Vrouw N 80 37 31 44 59 251 

Rij % 31,9 14,7 12,4 17,5 23,5 100,0 

Man N 83 49 58 109 152 451 

Rij % 18,4 10,9 12,9 24,2 33,7 100,0 

226

Bijlagen 

Instroomjaar 

Medische 

Humane 

Sociale 

Toegepaste 

Exacte 

Totaal 

2003-2004 Vrouw N 85 43 36 28 84 276 

Rij % 30,8 15,6 13,0 10,1 30,4 100,0 

Man N 114 47 40 140 160 501 

Rij % 22,8 9,4 8,0 27,9 31,9 100,0 

2004-2005 Vrouw N 117 48 44 51 76 336 

Rij % 34,8 14,3 13,1 15,2 22,6 100,0 

Man N 94 68 56 160 180 558 

Rij % 16,8 12,2 10,0 28,7 32,3 100,0 

2005-2006 Vrouw N 125 43 56 84 81 389 

Rij % 32,1 11,1 14,4 21,6 20,8 100,0 

Man N 112 76 75 166 136 565 

Rij % 19,8 13,5 13,3 29,4 24,1 100,0 

2006-2007 Vrouw N 146 53 66 51 97 413 

Rij % 35,4 12,8 16,0 12,3 23,5 100,0 

Man N 110 63 61 156 171 561 

Rij % 19,6 11,2 10,9 27,8 30,5 100,0 

2007-2008 Vrouw N 156 56 65 71 118 466 

Rij % 33,5 12,0 13,9 15,2 25,3 100,0 

Man N 108 72 65 180 154 579 

Rij % 18,7 12,4 11,2 31,1 26,6 100,0 

2008-2009 Vrouw N 162 50 72 81 86 451 

Rij % 35,9 11,1 16,0 18,0 19,1 100,0 

Man N 122 68 71 178 152 389 

Rij % 31,4 17,5 18,3 45,8 39,1 100,0 

227


Bijlage 8.3 Succesgraden per instroomjaar naar geslacht volgens 


Instroomjaar 

Medische 

Humane 

Sociale 

Toegepaste 

Exacte 

Totaal 

1995-1996 Vrouw N 16 3 3 14 45 81 

Rij % 19,8 3,7 3,7 17,3 55,6 100,0 

Man N 25 13 11 35 55 139 

Rij % 18,0 9,4 7,9 25,2 39,6 100,0 

1996-1997 Vrouw N 31 9 5 16 56 117 

Rij % 26,5 7,7 4,3 13,7 47,9 100,0 

Man N 21 24 8 41 80 174 

Rij % 12,1 13,8 4,6 23,6 46,0 100,0 

1997-1998 Vrouw N 50 13 10 21 45 139 

Rij % 36,0 9,4 7,2 15,1 32,4 100,0 

Man N 52 16 16 81 78 243 

Rij % 21,4 6,6 6,6 33,3 32,1 100,0 

1998-1999 Vrouw N 47 20 10 20 41 138 

Rij % 34,1 14,5 7,2 14,5 29,7 100,0 

Man N 51 22 23 74 84 254 

Rij % 20,1 8,7 9,1 29,1 33,1 100,0 

1999-2000 Vrouw N 50 15 12 33 57 167 

Rij % 29,9 9,0 7,2 19,8 34,1 100,0 

Man N 60 35 28 79 99 301 

Rij % 19,9 11,6 9,3 26,2 32,9 100,0 

2000-2001 Vrouw N 64 24 19 30 59 196 

Rij % 32,7 12,2 9,7 15,3 30,1 100,0 

Man N 80 38 32 93 125 368 

Rij % 21,7 10,3 8,7 25,3 34,0 100,0 

2001-2002 Vrouw N 86 25 31 49 62 253 

Rij % 34,0 9,9 12,3 19,4 24,5 100,0 

Man N 69 64 39 105 124 401 

Rij % 17,2 16,0 9,7 26,2 30,9 100,0 

2002-2003 Vrouw N 80 37 31 44 59 251 

Rij % 31,9 14,7 12,4 17,5 23,5 100,0 

Man N 83 49 58 109 152 451 

Rij % 18,4 10,9 12,9 24,2 33,7 100,0 

228

Bijlagen 

Instroomjaar 

Medische 

Humane 

Sociale 

Toegepaste 

Exacte 

Totaal 

2003-2004 Vrouw N 85 43 36 28 84 276 

Rij % 30,8 15,6 13,0 10,1 30,4 100,0 

Man N 114 47 40 140 160 501 

Rij % 22,8 9,4 8,0 27,9 31,9 100,0 

2004-2005 Vrouw N 117 48 44 51 76 336 

Rij % 34,8 14,3 13,1 15,2 22,6 100,0 

Man N 94 68 56 160 180 558 

Rij % 16,8 12,2 10,0 28,7 32,3 100,0 

2005-2006 Vrouw N 125 43 56 84 81 389 

Rij % 32,1 11,1 14,4 21,6 20,8 100,0 

Man N 112 76 75 166 136 565 

Rij % 19,8 13,5 13,3 29,4 24,1 100,0 

2006-2007 Vrouw N 146 53 66 51 97 413 

Rij % 35,4 12,8 16,0 12,3 23,5 100,0 

Man N 110 63 61 156 171 561 

Rij % 19,6 11,2 10,9 27,8 30,5 100,0 

2007-2008 Vrouw N 156 56 65 71 118 466 

Rij % 33,5 12,0 13,9 15,2 25,3 100,0 

Man N 108 72 65 180 154 579 

Rij % 18,7 12,4 11,2 31,1 26,6 100,0 

2008-2009 Vrouw N 162 50 72 81 86 451 

Rij % 35,9 11,1 16,0 18,0 19,1 100,0 

Man N 122 68 71 178 152 389 

Rij % 31,4 17,5 18,3 45,8 39,1 100,0 

229



onderzoekers naar geslacht per wetenschapsgebied 

Tabel 8.4.1 bespreekt het percentage gedoctoreerden voor een aantal belangrijke factoren, 

die deels aan bod komen in Hoofdstuk 7-9. Deze cijfers werden berekend aan de 

hand van Multiple Classification Analysis (MCA). Deze analysevorm is een speciale variant 

van ANOVA en is een krachtig en eenvoudig interpreteerbaar middel om de effecten 

van verschillende variabelen en hun categorieën voor te stellen. Het is een alternatief 

voor lineaire regressie die zich uitermate goed leent om effecten van categorische variabelen 

na te gaan (Lolle, 2007). Naast de bruto geobserveerde groepsgemiddelden laat 

het namelijk toe het netto effect van elke categorie van verschillende variabelen te 

tonen. Dit is dus het effect van een categorie op de afhankelijke variabele wanneer 

gecontroleerd wordt voor alle andere variabelen die zijn opgenomen in het model. De 

sterkte van de effecten op de afhankelijke variabelen worden samengevat in twee indicatoren: 

eta (η) en beta (β). Eta geeft het bruto effect weer van een factor, dus ongecontroleerd 

voor andere factoren in het model, terwijl bèta het netto-effect weergeeft. Toegepast 

op doctoraatssucces bekijken we welke bedrage de afzonderlijke variabelen 

(geslacht, dominante wetenschapscluster, dominant statuut, nationaliteit, instroomcohorte 

en leeftijd bij instroom) leveren in het verklaren van doctoraatssucces en hoe 

het percentage gedoctoreerden er per categorie zou uitzien wanneer we controleren van 

alle variabelen in het model. 

Ten eerste merken we dat alle variabelen een significante bijdrage leveren aan het verklaren 

van doctoraatssucces: alle variabelen zijn na controle van de effecten van de 

andere variabelen significant tot op het 0,001-niveau. 27,2% van de totale variantie in 

doctoraatssucces wordt verklaard door dit model (geslacht, dominante wetenschapscluster, 

dominant statuut, nationaliteit, instroomcohorte en leeftijd bij instroom). 

Niet alle variabelen verklaren echter evenveel van de variatie in succes. De belangrijkste 

variabelen zijn dominant statuut (β = 0,425), dominante wetenschapscluster (β = 

0,169) en leeftijd bij eerste contact (β = 0,116). Geslacht draagt het minst bij aan het 

model (β =0,048). 

Ten tweede bekijken we de effecten van alle factoren en categorieën apart. De geslachtsverschillen 

worden kleiner na controle van de andere variabelen in het model. Dit komt 

uitgebreid aan bod in Hoofdstuk 8. Voor sommige wetenschapsgebieden verhoogt het 

percentage gedoctoreerden als er rekening gehouden wordt met andere factoren: zo 

doctoreert gemiddeld 25,6% van de sociale wetenschappers, maar na controle 31,9%, 

een verhoging van 6,3 procentpunten. Dit is vooral te wijten aan het soort financiering 

waar de meeste sociale wetenschappers op terugvallen. Pas sinds 2009 is de diplomabeperking 

voor het aanvragen van een IWT-specialisatiebeurs opgeheven, waardoor ook 

sociale en humane wetenschappers kunnen meedingen naar IWT-beurzen indien hun 

doctoraatsonderzoek een duidelijke economische of maatschappelijke finaliteit heeft. 

Deze doctoraatsfinanciering biedt volgens onze analyses de hoogste slaagpercentages 

(78,3% – vrij robuust na controle van de andere factoren). In de sociale wetenschappen 

zijn ook meer assistenten tewerkgesteld in vergelijking met andere wetenschapsgebieden 

(zie verder). Dit speelt omgekeerd ook een rol bij de exacte wetenschappers: na controle 

doctoreert gemiddeld nog 53,6%: wanneer het effect van de IWT-en FWO-beurzen 

230

Bijlagen 

wordt uitgezuiverd, doen ze het nog steeds beter dan andere wetenschapsclusters, maar 

de kloof is aanzienlijk kleiner geworden. De interactie-effecten met statuut komen aan 

bod in Hoofdstuk 8. De verschillen tussen statuten na controle van de andere factoren 

blijven erg groot. Zo doctoreert slechts 17,3% van de junior onderzoekers die enkel gefinancierd 

worden met middelen uit niet-fundamentele onderzoeksprojecten. Ook assistenten 

en junior onderzoekers (wetenschappelijke medewerkers veel meer dan bursalen) 

op een FWO, BOF of IUAP-project, hebben vrij lage slaagpercentages. Alle competitief 

verworven statuten doen het dan weer zeer goed, niet alleen junior onderzoekers 

met een IWT-specialisatiebeurs, maar ook FWO-aspiranten (76,3%) en BOF-mandaathouders 

(68,6%). 

Tot slot werden nog een aantal andere factoren in rekening gebracht, zoals ook bij de 

survival analyses het geval was: nationaliteit, instroomcohorte en leeftijd. Deze laatste 

blijkt ook een niet-onbelangrijke voorspeller te zijn: onderzoekers die reeds boven de 

40 jaar zijn als ze met onderzoek starten, hebben lagere slaagkansen dan diegene die 40 

jaar zijn of jonger en zeker tegenover diegene die starten op een leeftijd jonger dan 25. 

Daarnaast blijkt dat de geobserveerde cijfers voor nationaliteit een aantal zaken verborgen 

houden: zo doen buitenlanders uit de Europese Unie het minder goed dan Belgen 

en veel minder goed dan niet-EU onderzoekers, maar na controle doen ze het ongeveer 

even goed als de Belgen (het verschil in percentages tussen Belgen en buitenlanders uit 

de EU fluctueert naargelang het aantal jaren dat in rekening wordt gebracht tot doctoreren, 

namelijk vier, zes of acht jaar). Hier wordt dieper op ingegaan in het Hoofdstuk 

10. De tweede instroomcohorte (1997-2004) doet het beter dan de eerste instroomcohorte 

(1990-1997) zoals we al uit Hoofdstuk 5 konden opmaken. 

Tabel 8.4.1: Percentage gedoctoreerden 1 en sterkte van de belangrijkste factoren 

(N: 14461) 2 

Factoren Gemiddeld slaagpercentage Sterkte factor 

N Geobserveerd% Aangepast a % Èta Bèta b 

Geslacht*** Man 8361 47,0 45,5 0,083 0,047 

Vrouw zonder zwangerschap 

Vrouw met zwangerschap 

5481 39,2 40,7 

619 34,9 41,3 

Dominante wetenschapscluster*** 

Medische 3173 47,7 48,4 0,244 0,167 

Humane 2253 31,0 33,2 

Sociale 2545 25,6 31,9 

Toegepaste 3179 45,4 44,8 

Exacte 3311 60,0 53,5 

Dominant statuut*** Assistent 3907 34,8 38,8 0,469 0,425 

IWT/FWO 3056 81,7 77,3 

BOF 492 71,5 68,7 

FWO-, BOF-, IUAPproject 



3291 44,8 43,4 

3715 16,5 17,4 

231


Factoren Gemiddeld slaagpercentage Sterkte factor 

N Geobserveerd% Aangepast a % Èta Bèta b 

Nationaliteit*** Belg 12415 44,1 42,3 0,074 0,088 

EU 1092 31,4 42,8 

Andere 954 49,9 60,2 

Cohorte*** 

1 okt 90 - 30 sept 

97 

1 okt 97 - 30 sept 

04 

7145 39,8 39,8 0,074 0,074 

7316 47,1 47,1 

Leeftijd bij eerste 

contact (in categorieën)*** 

40 332 15,4 20,5 

***: p< 0,001 na controle van andere factoren in het model 

1: Enkel de junior onderzoekers die op acht jaar of eerder zijn gedoctoreerd, worden hier als succesvol 

beschouwd, en tot de gedoctoreerden beschouwd. Diegene die later dan acht jaar na de start zijn 

gedoctoreerd worden gerekend bij diegene die geen doctoraat hebben behaald. 

2: Alle junior onderzoekers werden opgenomen die ten laatste zijn ingestroomd academiejaar 2000-2001. 

a. Dit is het verwachte percentage na het in rekening brengen van de invloed van alle andere voorspellers in 

het model of kortweg het netto-effect van een categorie 

b. Impact van variabele op verklaring van afhankelijke variabele na rekening te houden met de andere 

factoren in het model 

232

Het boek ‘Doctoraatstrajecten in Vlaanderen: 20 jaar investeren 

in kennispotentieel. Een analyse op basis van de 

HRRF-databank (1990-2009)’ omvat een uitgebreide hoeveelheid 

cijfermateriaal, analyses en interpretaties die de 

evoluties en trends in het doctoraatsgebeuren in 

Vlaanderen duidelijk in beeld brengen. Daarnaast geven 

thematische analyses naar de impact van gender, doctoraatsfinanciering, 

wetenschapsgebied en nationaliteit op 

doctoraatssucces en doctoraatsduur de mogelijkheid het 

gevoerde beleid van universiteiten en de Vlaamse overheid 

te evalueren en na te gaan of eventuele bijsturing al dan 

niet wenselijk is. Ten slotte wordt ook teruggeblikt op de 

beleidsambities inzake de investering in onderzoekers en 

op de effectiviteit van deze maatregelen.

Doctoraatstrajecten in Vlaanderen - Universiteit Gent

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?