Winkelcentrum Gein - Stadsdeel Zuidoost - Gemeente Amsterdam

Winkelcentrum Gein

Winkelcentrum Gein
Inhoudsopgave
Bijlagen bij toelichting 3
Index 5
Bijlage 1 Onderzoek winkelcentrum Gein, Droogh Trommelen 7
Bijlage 2 Flora en fauna onderzoek 35
Bijlage 3 Bodemonderzoek 47
Bijlage 4 Archeologisch bureau onderzoek 73
2

Winkelcentrum Gein
Bijlagen bij toelichting
3

Winkelcentrum Gein
4

Winkelcentrum Gein
Index
5

Winkelcentrum Gein
6

Winkelcentrum Gein
Bijlage 1 Onderzoek winkelcentrum Gein, Droogh Trommelen
7

Winkelcentrum Gein
8

Amsterdam Zuidoost
Vraag en aanbod
buurtwinkelcentrum ’t Gein

Amsterdam Zuidoost
Opdrachtgever: Stadsdeel Zuidoost
Projectnummer: 651.0307
Datum: 19 juni 2007
Vraag en aanbod
buurtwinkelcentrum ‘t Gein
Droogh Trommelen en Partners
Voorstadslaan 254
6542 TG Nijmegen
T 024 - 379 20 83
F 024 - 378 06 53
E info@dtnp.nl
W www.dtnp.nl

Inhoudsopgave
1 Inleiding 1
Bijlage 1 Bewonerspanel 17
2 Aanbodzijde 2
2.1 Aanbodstructuur Zuidoost 2
2.2 Winkelcentrum ‘t Gein 4
Bijlage 2 Begrippenlijst 18
Bijlage 3 Literatuurlijst 20
3 Vraagzijde 6
3.1 Aantal inwoners 6
3.2 Leeftijdsopbouw 6
3.3 Huishoudenstypen 7
3.4 Herkomst bevolking 7
3.5 Ontwikkelingen vraagzijde 8
4 Toekomstige situatie 9
4.1 Detailhandelsontwikkelingen 9
4.2 Distributieve mogelijkheden 11
4.3 Branchering en ruimteclaim 13
5 Conclusie 15

1 Inleiding
Amsterdam Zuidoost kent een fijnmazige,
planmatig ontwikkelde winkelstructuur, met
een stadsdeelcentrum, wijk- en
buurtwinkelcentra en locaties voor perifere en
grootschalige detailhandel. Het huidige
detailhandelsbeleid van het stadsdeel zet in
op behoud van deze fijnmazige structuur. De
centra Reigersbos en Ganzenpoort zijn
recentelijk vernieuwd. Voor Kraaiennest en
Holendrecht bestaan concrete plannen en
voor het stadsdeelcentrum Amsterdamse
Poort zijn plannen deels in uitvoering, deels in
voorbereiding. Op dit moment (2007) vragen
de buurtwinkelcentra Venserpolder en ‘t Gein
aandacht. Beide centra zijn verouderd en de
indruk bestaat dat het aanbod niet goed
aansluit bij de vraag. Dit rapport gaat in op
winkelcentrum ‘t Gein.
Doel en onderzoeksvragen
Het huidige doel van het stadsdeel is het
behoud van een fijnmazige structuur, die goed
aansluit bij het (gewenste) koopgedrag van de
inwoners.
In dit onderzoek worden de volgende
onderzoeksvragen beantwoord:
1. Hoe ziet de huidige aanbodstructuur van
winkelcentrum ‘t Gein en omgeving eruit
2. Hoe ziet de huidige vraagstructuur van
winkelcentrum ‘t Gein eruit
3. Welke relevante ontwikkelingen doen zich
voor in vraag en aanbod in
winkelcentrum ‘t Gein en omgeving
4. Hoe ziet de toekomstige potentiële
vraagzijde voor winkelcentrum ‘t Gein
eruit (kwantitatief en kwalitatief), rekening
houdend met genoemde ontwikkelingen
5. Welk aandeel van de koopkracht kan in
de toekomst worden gebonden aan een
geoptimaliseerd winkelcentrum ‘t Gein
6. Welke omvang en branchering is haalbaar
en gewenst om optimaal in te kunnen
spelen op de potentiële vraag
7. Welke acties zijn gewenst om dit te
bereiken
Aanpak
Om deze vragen te beantwoorden
hebben we allereerst de huidige vraag- en
aanbodzijde van winkelcentrum ‘t Gein
onderzocht. Dit is gebeurd door deskresearch,
observatie ter plaatse, een gesprek met de
supermarktondernemer en een
bewonerspanel, waarin de mening van de
inwoners uit de wijk Gein is gevraagd. Op
basis van deze uitgebreide inventarisatie,
komen we tot aanbevelingen voor de
toekomstige omvang en branchering voor
winkelcentrum ‘t Gein.
Leeswijzer
In hoofdstuk 2 gaan we in op het
winkelaanbod in Zuidoost. Voor winkelcentrum
‘t Gein maken we een uitgebreide analyse van
sterke en zwakke punten. De resultaten van
het bewonerspanel zijn integraal meegewogen
in deze analyse. Een verslag van deze
bijeenkomst is opgenomen in bijlage 1. In
hoofdstuk 3 beschrijven we de vraagzijde van
winkelcentrum ‘t Gein. We gaan in op de
huidige omvang en samenstelling van de
bevolking en op verwachte ontwikkeling hierin.
Op basis van de analyse komen we in
hoofdstuk 4 tot het haalbare winkelaanbod
voor winkelcentrum ‘t Gein. Naast de omvang
gaan we ook in op de gewenste branchering
van het winkelcentrum. We sluiten af met een
concluderend hoofdstuk met actiepunten
(hoofdstuk 5). In bijlagen 2 en 3 zijn een
begrippen- en literatuurlijst opgenomen.
Droogh Trommelen en Partners
1

2 Aanbodzijde
2.1 Aanbodstructuur Zuidoost
Het stadsdeel Zuidoost is planmatig
ontwikkeld. Het winkelaanbod in Zuidoost
heeft een fijnmazige en hiërarchische
structuur, met een stadsdeelcentrum, 2
wijkwinkelcentra en 4 buurtwinkelcentra.
Stadsdeelcentrum Amsterdamse Poort ligt
nabij station Bijlmer en heeft een omvang van
circa 35.100 m² winkelvloeroppervlak (wvo)*
met zowel dagelijkse als niet-dagelijkse
artikelen. Dit winkelcentrum heeft een relatief
groot aanbod dagelijkse artikelen**. Voor
dagelijkse boodschappen zijn de
supermarkten Albert Heijn, Vomar, Aldi en Lidl
de belangrijkste trekkers. Daarnaast is de
Shopperhal een bijzondere trekker in dit
winkelcentrum. Amsterdamse Poort heeft een
langgerekte en enigszins onoverzichtelijke
opzet met doodlopende straten en passages.
* wvo=vvo (zie begrippenlijst), aanbodcijfers centra:
aangeleverd door Stadsdeel Zuidoost, 2007
** Seinpost Adviesbureau (2003), Detailhandel in
Zuidoost
In samenhang met de ontwikkelingen in het
ArenA-gebied wordt een plan voor
revitalisering van het winkelcentrum gemaakt.
Wijkwinkelcentrum Reigersbos in
Gaasperdam is recent herontwikkeld en
uitgebreid tot een omvang van circa 7.600 m²
wvo. Er is een compleet en uitgebreid
winkelaanbod voor dagelijkse en semidagelijkse
artikelen. Belangrijkste trekkers zijn
de supermarkten C1000 en Boni. Het
winkelcentrum heeft een langgerekte
structuur, met tweezijdige bewinkeling aan
een voetgangersgebied. Door het
winkelcentrum loopt een fietsroute. Parkeren
gebeurt aan de achterzijde van de winkels.
Het tweede wijkwinkelcentrum in Zuidoost is
Kraaiennest en heeft een omvang van circa
4.600 m² wvo. Supermarkt Albert Heijn is de
belangrijkste trekker in het winkelcentrum. In
plaats van het huidige verouderde en slecht
zichtbare winkelcentrum wordt nabij
metrostation Kraaiennest een nieuw
winkelcentrum ontwikkeld met een geplande
omvang van circa 8.500 m².
Stadsdeelcentrum Amsterdamse Poort
Winkelcentrum Reigersbos
Holendrechtplein
2 Droogh Trommelen en Partners

In 2002 is winkelcentrum Ganzenpoort
geopend, ter vervanging van winkelcentrum
Ganzenhoef. Dit buurtwinkelcentrum heeft
een omvang van circa 3.800 m² wvo. Albert
Heijn is de belangrijkste trekker. Het overige
aanbod is uitgebreid, maar enkele branches
ontbreken (bijvoorbeeld slijter, huishoudelijke
artikelen). Het winkelcentrum heeft een
langgerekte structuur, met parkeren voor de
winkels.
Buurtwinkelcentrum Holendrecht heeft een
totale omvang van circa 3.100 m² wvo.
Supermarkt Vomar is de belangrijkste
aanbieder in dit centrum. Het overige aanbod
is incompleet en van beperkte omvang. Er zijn
plannen om een nieuw winkelcentrum van
circa 3.200 m² te ontwikkelen nabij de
Ochtenhof en het metrostation.
De omvang van buurtwinkelcentrum
Venserpolder is met 1.400 m² wvo beperkt.
Het aanbod bestaat uit supermarkt Super de
Boer en enkele overige winkels. Ook is er een
strip met horeca aanwezig. De samenhang
tussen de verschillende delen is beperkt.
Droogh Trommelen en Partners
3

2.2 Winkelcentrum ‘t Gein
Winkelcentrum ‘t Gein ligt centraal in het
verzorgingsgebied, de buurtcombinatie T97*
(Gein, zie kaartje pagina 6). Per auto is het
winkelcentrum goed bereikbaar via de
Wageningendreef. Door de ligging direct naast
metrostation Gein is ook de bereikbaarheid
met het openbaar vervoer goed te noemen.
Het fietspad dwars door het winkelcentrum
zorgt ook voor een goede bereikbaarheid voor
langzaam verkeer.
De autobezoeker komt vanaf de
Wageningendreef direct uit op de belangrijkste
parkeerlocatie van het winkelcentrum. De
parkeerdruk op dit terrein is hoog, deels door
langparkeerders en deels doordat het terrein
ook gebruikt wordt door bezoekers aan
aangrenzende voorzieningen (sporthal).
Het winkelaanbod in winkelcentrum ‘t Gein
heeft een omvang van circa 1.100 m² wvo.
Belangrijkste aanbieder in het winkelcentrum
is de supermarkt C1000 van ± 680 m² wvo**.
* Gedefinieerd door Dienst O&S Amsterdam
** Supermarktgids, 2007
4 Droogh Trommelen en Partners

Supermarkt is te klein
Luifels belemmeren zicht op winkels
Gratis parkeren, hoge parkeerdruk
Met deze omvang kan deze supermarkt een
functie als trekker onvoldoende vervullen. Het
overige winkelaanbod is incompleet en
bestaat slechts uit enkele, relatief kleine
winkels in dagelijkse artikelen (bakker, toko,
Primera). Het overige aanbod commerciële
voorzieningen bestaat uit een enkele
(avond)horecagelegenheid en enkele
dienstverleners, zoals apotheek en kapper.
De commerciële ruimten liggen aan twee
zijden van Wisseloord, een straat met een
functie als fietspad. De afstand tussen beide
zijden van deze straat is relatief groot. Deze
afstand in combinatie met de barrièrewerking
van het fietspad zorgt voor een
matige relatie tussen beide winkelstrips. Het
parkeerterrein ligt aan de achterzijde van de
winkels, waardoor er een relatief grote afstand
moet worden overbrugd tussen de ingang van
de winkels en het parkeerterrein.
De uitstraling van het winkelcentrum is matig.
Het investeringsniveau van de meeste
commerciële voorzieningen is laag. Doordat
een deel van het horeca-aanbod alleen ‘s
avonds geopend is, wordt een deel van het
centrum gedomineerd door dichte rolluiken.
De luifels belemmeren het zicht op de winkels.
De inrichting van de openbare ruimte is
gedateerd (bestrating, bloembakken,
meubilair).
Ligging + Centraal in
verzorgingsgebied
Bereikbaarheid + Goed bereikbaar per
auto, metro en fiets
Parkeren +
-
Gratis parkeren op
groot parkeerterrein
Hoge parkeerdruk
Branchering -
-
-
Incompleet dagelijks
aanbod
Kleine winkels
Veel (avond)horeca
Trekkerbeeld - Te kleine supermarkt
Routing/opzet +
+/-
+/-
Overzichtelijke opzet
Afstand tussen
winkelfronten groot
Relatie winkels -
parkeren matig
Uitstraling -
-
-
Investeringsniveau
winkels is laag
Luifels belemmeren
zicht op winkels
Inrichting openbare
ruimte gedateerd
Droogh Trommelen en Partners
5

3 Vraagzijde
3.1 Aantal inwoners
Winkelcentrum ‘t Gein ligt centraal in de
duidelijk afgebakende buurtcombinatie T97
(Gein). We beschouwen dit als het primaire
verzorgingsgebied van winkelcentrum ‘t Gein.
In totaal wonen in dit deel van Zuidoost circa
12.000 inwoners*.
Gein telt circa 12.000 inwoners
Relatief jonge bevolking in Gein
3.2 Leeftijdsopbouw
Figuur 1
Leeftijdsopbouw bevolking Gein (T97), Zuidoost en Nederland
De leeftijdsopbouw in Gein wijkt niet veel af
van de opbouw van heel Zuidoost. In
vergelijking met de landelijke leeftijdsopbouw
is wel een aantal verschillen te noemen. Zo is
het aandeel jongeren (5-19 jaar) groter in Gein
dan in heel Nederland (23% in vergelijking
met 18%). Ook het aandeel 20- tot 49-jarigen
is iets groter dan in de rest van Nederland. De
leeftijdscategorie 65 jaar en ouder is in Gein
minder vertegenwoordigd (7% ten opzichte
van 14% in Nederland).
* Dienst O&S Amsterdam (1-1-2007)
Bron: Dienst Onderzoek en Statistiek Amsterdam (2007)/CBS (2006); bewerking DTNP
6 Droogh Trommelen en Partners

3.3 Huishoudenstypen
Opvallend in de samenstelling van de typen
huishoudens in Gein ten opzichte van
Zuidoost is het relatief kleine aandeel
éénpersoonshuishoudens en het relatief grote
aandeel (echt)paren met kinderen.
In Gein zijn relatief veel gezinnen met kinderen Woningen in Gein
Figuur 2 Huishoudenssamenstelling Gein (T97), Zuidoost en Nederland
In vergelijking met de landelijke verdeling van
huishoudenstypen is vooral het grote aandeel
éénoudergezinnen in Gein opvallend (18% ten
opzichte van 6%). Het aandeel
éénpersoonshuishoudens, (echt)paren met
kinderen en meerpersoonshuishoudens
zonder kinderen is in Gein relatief klein.
3.4 Herkomst bevolking
Bron: Dienst Onderzoek en Statistiek Amsterdam (2007)/CBS (2006); bewerking DTNP
In vergelijking met de rest van Nederland is
het aandeel allochtonen in Zuidoost zeer groot
(circa 70% in Zuidoost ten opzichte van circa
20% in Nederland). Het grootste deel van de
allochtonen in Zuidoost bestaat uit Surinamers
en “overige niet-Westerse allochtonen” (in dit
geval vooral Ghanezen). Ook Gein bestaat uit
een gemêleerde bevolking, met een belangrijk
deel Surinamers en Ghanezen. Het totale
aandeel allochtonen in Gein is met circa 60%
Droogh Trommelen en Partners
7

kleiner dan in heel Zuidoost, maar nog altijd
groter dan gemiddeld in Nederland.
3.5 Ontwikkelingen vraagzijde
Op dit moment (2007) telt de wijk Gein circa
12.000 inwoners. Voor de komende decennia
wordt een lichte afname van het aantal
inwoners verwacht. In de gemeentelijke
prognoses (Dienst O&S, 2007) wordt
uitgegaan van circa 11.750 inwoners in 2010
en circa 11.550 in 2015. Voor de komende
jaren wordt een toename van het aandeel
niet-westerse allochtonen verwacht in
Gaasperdam (waar Gein onderdeel van
uitmaakt)*. Veel Surinamers en overige nietwesterse
allochtonen verhuizen vanuit de
Bijlmermeer naar Gaasperdam, waar van
oudsher relatief meer laagbouw is. Dit zijn
vooral inwoners die zo een stap omhoog in
hun wooncarrière maken. De invloed hiervan
op de sociaal-economische positie van
Gaasperdam, en Gein in het bijzonder, is
moeilijk te voorspellen.
In Gein zijn zowel autochtone als allochtone inwoners Geen grote stedelijke vernieuwingsplannen in Gein
Figuur 3 Herkomst bevolking Gein (T97), Zuidoost en Nederland
* Stadsdeel Zuidoost (2006), Kompas stadsdeel
Amsterdam Zuidoost, Trends en perspectieven
2006-2010
Bron: Dienst Onderzoek en Statistiek Amsterdam (2007)/CBS(2006); Bewerking DTNP
8 Droogh Trommelen en Partners

Supermarkt is trekker bij dagelijkse aankopen
Bloemen vaak ook in dagelijks boodschappencentrum
Fig. 4 Ontwikkeling supermarkten naar omvang
4 Toekomstige situatie
4.1 Detailhandelsontwikkelingen
In een buurtwinkelcentrum is boodschappen
doen het belangrijkste bezoekmotief. De
aankoop van voedings- en genotmiddelen en
frequent benodigde non-food (o.a. drogist,
bloemen) staat centraal. Verkrijgbaarheid
(compleet assortiment), gemak (reistijd,
comfort, openingstijden) en bereikbaarheid
spelen een belangrijke rol. Enkele relevante
ontwikkelingen in de detailhandel voor
winkelcentra met een dagelijkse
boodschappenfunctie zijn:
Schaalvergroting in de structuur
Door de toegenomen mobiliteit krijgt de
consument meer mogelijkheden bij het kiezen
van een winkelgebied. Voor kleinschalige
voorzieningen is het steeds moeilijker om aan
de toenemende eisen van de consument te
voldoen. Die verwacht een compleet aanbod
en keuze, of het nu gaat om levensmiddelen,
mode of meubelen. De noodzakelijke massa
(aantal m² wvo) voor een winkelgebied neemt
dan ook toe en daarmee weer het benodigde
aantal consumenten. Op deze wijze vindt
geleidelijk schaalvergroting plaats in de
voorzieningenstructuur. Het gevolg is dat
buurtcentra verdwijnen en binnensteden en
grote wijk- en themacentra opkomen. Dit
proces staat dikwijls op gespannen voet met
de maatschappelijke en beleidsmatige wens
voor winkels in de woonomgeving. Deze
dragen immers bij aan de aantrekkelijkheid
van een woonbuurt en zijn vooral belangrijk
voor niet mobiele inwoners (o.a. ouderen).
Deze groep is echter onvoldoende groot om
een compleet dagelijks winkelaanbod op
buurtniveau in stand te houden.
Schaalvergroting op winkelniveau
Ook op het niveau van de winkel vindt
schaalvergroting plaats (zie figuur 4), waarbij
de omvang per winkel toeneemt en het aantal
supermarkten afneemt. Tegenwoordig heeft
een volwaardige servicesupermarkt al gauw
een minimale omvang van 1.000 m² wvo. Voor
de toekomst moet rekening worden gehouden
met een nog grotere omvang (>1.200 m² wvo).
Supermarkt steeds belangrijker
De kwaliteit en omvang van de supermarkt
zijn sterk bepalend voor de trekkracht van een
Droogh Trommelen en Partners
9

oodschappencentrum. Het aandeel van de
supermarkt in de totale bestedingen is sterk
toegenomen ten koste van speciaalzaken.
Inmiddels hebben supermarkten voor
aankopen in winkels in voedings- en
genotmiddelen circa 80% marktaandeel*.
Het stijgende marktaandeel van supermarkten
zorgt ervoor dat speciaalzaken het moeilijker
krijgen. Tegelijkertijd zorgen supermarkten in
een winkelcentrum voor een grote bezoekersstroom.
Uit onderzoek** blijkt dat ⅓ deel van
de bezoekers aan supermarkten in buurt- en
wijkcentra ook één of meer van de
nabijgelegen speciaalzaken bezoekt. Dit
percentage varieert niet of nauwelijks met de
omvang van de supermarkt. Speciaalzaken
kunnen daarom meer bezoekers verwachten
indien zij nabij een sterk supermarktaanbod
gelegen zijn.
Consumentengedrag in beweging
Het consumentengedrag in Nederland is in
beweging door de gestage groei van het
aantal inwoners van buitenlandse afkomst.
* HBD (2006), Bestedingen en marktaandelen 2005
** G.F.B. Stinstra/DTNP (2005), Compleet anders!
Deze bevolkingsgroep bestaat vooral uit
Turken, Marokkanen, Surinamers en
Antillianen. Hun consumentengedrag wijkt op
onderdelen af van het traditionele
Nederlandse patroon. Meer en meer
ontdekken winkelbedrijven het markpotentieel
van de allochtone bevolkingsgroepen en
proberen zij hun assortiment af te stemmen
op de specifieke vraag. De noodzaak van een
goede afstemming van het winkelaanbod is
met name groot in de steden waar allochtonen
een belangrijk aandeel in de bevolking van het
verzorgingsgebied innemen. Uit onderzoek*
blijkt dat autochtone huishoudens relatief
meer geld besteden aan de branches levensmiddelen,
persoonlijke verzorging en huis, tuin
en dier. Surinamers (in Gein sterk
vertegenwoordigd) besteden gemiddeld meer
aan audiovisuele en huishoudelijke
apparatuur, mode en accessoires en
juweliersartikelen. Andere bestedingen wijken
niet wezenlijk af. Etnische winkels en de markt
zijn voor allochtonen belangrijke
aankoopplaatsen als het gaat om de
dagelijkse boodschappen, maar de
Nederlandse supermarkt is de belangrijkste
* F. Wokke (2006), Kleurrijk winkelen
aankoopplaats voor levensmiddelen*. Net als
autochtone inwoners hebben allochtonen
steeds meer behoefte aan het gemak van een
servicesupermarkt waar ze een groot deel van
de boodschappen kunnen doen.
Supermarkten spelen hierop in door een
speciaal ‘exoten-assortiment’ aan te bieden of
een ‘halalcorner’ in te richten. Dit assortiment
is ook interessant voor de autochtone
consument. Vooral voor de middenklasse
(allochtoon en autochtoon) is een
servicesupermarkt met een volledig aanbod
en ruime openingstijden belangrijk, aangezien
deze middenklasse druk is met het
combineren van een carrière, kinderen en een
sociaal leven. Ook het traditionele
Nederlandse consumptiepatroon is aan
verandering onderhevig. Door verre reizen en
kookprogramma’s op televisie komen mensen
steeds vaker in contact met exotische
producten en buitenlandse gerechten
waardoor het bestedingspatroon wordt
beïnvloed. Er is steeds minder sprake van
specifiek ‘allochtoon’ koopgedrag.
* HBD (1998), Koop- en bestedingsgedrag
allochtone consumenten in Nederland
10 Droogh Trommelen en Partners

Supermarkt ook voor allochtonen belangrijk
Shopperhal (A’damse Poort): exotische winkels
Etnische speciaalzaak is aanvulling op supermarkt
4.2 Distributieve mogelijkheden
In een buurtwinkelcentrum gericht op
dagelijkse boodschappen wordt de basis voor
winkelvoorzieningen bepaald door het aanbod
winkels in voedings- en genotmiddelen. De
supermarkt heeft bij het doen van dagelijkse
boodschappen een marktaandeel van circa
80% en fungeert daarmee als trekker in het
winkelcentrum. Alleen als er een goede
supermarkt aanwezig is, krijgen andere
winkels met dagelijks aanbod potentie (zoals
versspeciaalzaken, drogist). Indien ook dit
aanbod haalbaar is, ontstaan kansen voor
overige artikelen (zoals huishoudelijke
artikelen, textiel). Bij het bepalen van het
haalbare aanbod aan winkels in Gein, kan
uitgegaan worden van deze ‘stapeling’ met de
supermarkt (en verswinkels) als basis. Zonder
deze basis vervallen de kansen voor de
meeste overige winkels. De draagvlakanalyse
voor winkelcentrum ‘t Gein begint dan ook met
een analyse van het haalbare aanbod voor
winkels in voedings- en genotmiddelen.
De distributieve mogelijkheden voor het
aanbod winkels in voedings- en genotmiddelen
berekenen we aan de hand van de
volgende variabelen:
• omvang verzorgingsgebied (aantal
inwoners);
• gemiddelde toonbankbestedingen;
• haalbare koopkrachtbinding en
-toevloeiing;
• gemiddelde vloerproductiviteit (omzet per
m² wvo).
Verzorgingsgebied
Het primaire verzorgingsgebied van het
winkelaanbod in Gein wordt gevormd door de
inwoners van de buurtcombinatie T97 (Gein).
Voor 2010 wordt het inwonertal ingeschat op
circa 11.750. Daarna zal het aantal inwoners
nog licht dalen. Deze beperkte daling zal
naar verwachting weinig invloed hebben op de
distributieve mogelijkheden na 2010.
Toonbankbestedingen
In veel berekeningen wordt uitgegaan van
bestedingen die consumenten doen in een
bepaalde branche (voedings- en genotmiddelen,
duurzame en overige goederen).
Wij kiezen voor het rekenen met winkels als
eenheden, omdat het uiteindelijk gaat om
uitbreidingen in winkelmeters. In onze
Droogh Trommelen en Partners
11

methodiek worden de non-foodaankopen in
supermarkten opgeteld bij de bestedingen in
winkels in voedings- en genotmiddelen. Op
deze wijze kunnen de toonbankbestedingen
die terecht komen in winkels in voedings- en
genotmiddelen in Nederland worden bepaald
op € 1.973,- per hoofd per jaar*.
Het gemiddeld besteedbaar inkomen per
inwoner van Gein ligt ± 7% lager dan het
Nederlandse gemiddelde**. Het is moeilijk in
te schatten hoe het inkomensniveau in Gein
zich gaat ontwikkelen ten opzichte van het
Nederlands gemiddelde. Over het algemeen
gaan dergelijke wijzigingen langzaam. In onze
berekeningen voor 2010 gaan we daarom uit
van de huidige cijfers. Omdat het gemiddeld
besteedbaar inkomen in Gein afwijkt van het
Nederlands gemiddelde, is het gewenst de
landelijke bestedingscijfers aan te passen.
Voor toonbankbestedingen in voedings- en
genotmiddelen is het gebruikelijk het
bestedingscijfer aan te passen met een
correctie van ¼ van het percentage dat het
inkomen lager of hoger is dan het Nederlands
* HBD (2006) Bestedingen en Marktaandelen 2005
** CBS (2007), Statline databank
gemiddelde*. Voor Gein gaan we daarom uit
van een toonbankbesteding in winkels in
voedings- en genotmiddelen van € 1.941,-
(€ 1.973 - (¼ x 7% x € 1.973)).
Koopkrachtbinding en -toevloeiing
Niet alle bestedingen van inwoners uit het
primaire verzorgingsgebied komen terecht in
het eigen winkelapparaat. Het aandeel (%)
van de totale bestedingen van inwoners uit
Gein dat wordt gedaan in winkelcentrum
‘t Gein is de koopkrachtbinding. Uit een
analyse van het huidige marktaandeel van de
supermarkt kunnen we constateren dat de
huidige koopkrachtbinding aan het winkelcentrum
laag is. Een verklaring hiervoor is dat
de omvang en diversiteit van het aanbod in
winkelcentrum ‘t Gein beperkt is en het
aanbod in de omgeving (onder meer Reigersbos)
sterker is. In een wijk van circa 12.000
inwoners is het mogelijk een buurtwinkelcentrum
met een compleet aanbod en
eigentijdse omvang te behouden. Op basis
van algemene kengetallen en ervaringscijfers
schatten wij in deze situatie de haalbare
* o.a. Bolt (2003), Winkelvoorzieningen op Waarde
geschat
koopkrachtbinding voor een compleet
buurtwinkelcentrum ‘t Gein in op 40 à 50%.
Naast inkomsten uit het eigen
verzorgingsgebied komt een deel van de
omzet van buiten dit gebied. Dit aandeel
binnen de totale omzet noemen we de
koopkrachttoevloeiing. Vanwege de
geïsoleerde ligging van de wijk Gein en de
beperkte omvang van het buurtwinkelcentrum
in verhouding tot omliggende centra (met
name Reigersbos), verwachten wij dat de
toevloeiing relatief laag is. Voor de toekomst
gaan we uit van een gemiddelde toevloeiing in
een buurtwinkelcentrum van 10%.
Vloerproductiviteit
De gemiddelde omzet per m² winkelvloeroppervlak
(wvo) (vloerproductiviteit) kan als
maat worden gezien voor het economisch
functioneren. De noodzakelijke omzet per m²
varieert per regio, type winkelgebied, branche
en winkelformule. In Nederland ligt de
gemiddelde omzet per m² wvo in winkels in
voedings- en genotmiddelen rond de € 7.100,-
(HBD, 2006). In de Randstad moet rekening
worden gehouden met gemiddeld hogere
huisvestingslasten, waardoor de noodzakelijke
12 Droogh Trommelen en Partners

Eigentijdse supermarkt van tenminste 1.000 m² wvo
Daarnaast ruimte voor enkele versspeciaalzaken
Overig aanbod deels richten op allochtone bevolking
omzet per m² hoger is. Wij gaan in deze
situatie uit van een benodigde vloerproductiviteit
van € 8.000,-.
Haalbaar aanbod voedings- en genotmiddelen
Door inwoners (11.750), toonbankbestedingen
(€ 1.941) en binding (40 à 50%) met elkaar te
vermenigvuldigen, wordt duidelijk welk bedrag
bestedingen in het winkelcentrum terecht komt
(€ 9,1 à 11,4 mln). Omdat 10% van de omzet
van buiten het verzorgingsgebied komt, vormt
dit bedrag 90% van de totale omzet. De totale
omzet (100%) is zo te berekenen op € 10,1 à
12,7 miljoen. Door dit bedrag te delen door de
benodigde omzet per m² (€ 8.000), wordt het
haalbare winkelvloeroppervlak winkels in
voedings- en genotmiddelen duidelijk: 1.250 à
1.600 m² (zie tabel 1).
Dit betekent dat in Gein mogelijkheden zijn
voor een winkelcentrum met een eigentijdse
supermarkt (± 1.200 m² wvo) aangevuld met
enkele versspeciaalzaken (zoals bakker,
slager, toko). In de volgende paragraaf gaan
we in op de branchering en ruimtebehoefte
van buurtwinkelcentrum ‘t Gein, uitgaande
van dit foodaanbod als basis.
Tabel 1 Haalbaar aanbod in winkels in
voedings- en genotmiddelen in Gein 2010
Verzorgingsgebied 11.750
Toonbankbestedingen € 1.941
Koopkrachtbinding 40-50%
Gebonden bestedingen € 9,1-11,4 mln
Koopkrachttoevloeiing 10%
Totale bestedingen € 10,1-12,7 mln
Gem. omzet per m² wvo € 8.000
Haalbaar aanbod wvo 1.250-1.600 m²
4.3 Branchering en ruimteclaim
Haalbare branchering
In een winkelcentrum gericht op de dagelijkse
boodschappen is de aanwezigheid van een
eigentijdse supermarkt cruciaal. Een
supermarkt met een omvang die groot genoeg
is om te voldoen aan de eisen van de
moderne consument (compleet assortiment,
veel keuze, ruime gangpaden, etc.) fungeert
als publiekstrekker voor het winkelcentrum.
Deze winkel zorgt voor een gegarandeerde
dagelijkse stroom van bezoekers, waar
overige winkels in het winkelcentrum van
kunnen profiteren. Een buurtwinkelcentrum
met een eigentijdse supermarkt als trekker
Droogh Trommelen en Partners
13

heeft een totaal winkeloppervlak van 2.500 à
3.000 m², inclusief horeca en dienstverlening.
In Gein zijn voldoende distributieve
mogelijkheden voor een eigentijdse
supermarkt. Een supermarkt in een
prijsvriendelijk marktsegment en met een
gevarieerd, deels exotisch assortiment, is
zowel voor autochtone als allochtone
consumenten een belangrijke aankoopplaats.
Met deze supermarkt als basis is daarnaast
ruimte voor enkele winkels voor dagelijkse
boodschappen en een aantal
horecavestigingen en dienstverlenende
instanties (zoals apotheek en kapper). Ook
voor deze branches geldt dat het koopgedrag
van allochtone consumenten steeds meer lijkt
op dat van autochtone consumenten (onder
andere verswinkels, drogist). De supermarkt
en het overige basisaanbod voor dagelijkse
aankopen kan in winkelcentrum Gein mogelijk
worden aangevuld met enkele winkels, die
gericht zijn op de specifieke kenmerken van
de inwoners in Gein.
Tabel 2 Indicatie haalbare omvang en
branchering winkelcentrum ‘t Gein
Branche
WVO
Supermarkt 1.200
Versspeciaalzaken (bijv. 100-300
bakker, slager, toko)
Slijter 100-150
Tabak/lectuur/schrijfwaren 100-150
Drogist 200-300
Overige winkels
400-500
(bijv. bloemen, optiek)
Horeca (bijv. snackbar), 400
diensten (bijv. kapper,
apotheek)
TOTAAL 2.500-3.000
Ruimtebehoefte
Een compleet buurtwinkelcentrum in Gein
heeft een omvang van 2.500 à 3.000 m² wvo.
Dit komt neer op een ruimtebehoefte voor
commerciële voorzieningen van circa 3.300 à
4.000 m² brutovloeroppervlak (bvo)*.
Naast ruimte voor het commerciële
programma (winkels, horeca, diensten) moet
ook rekening worden gehouden met
voldoende ruimte voor parkeren. Om de
ruimteclaim voor parkeren te berekenen
maken we gebruik van landelijke kengetallen.
Voor buurt- en wijkwinkelcentra is een
parkeernorm van 2,5 à 4 plaatsen per 100 m²
bvo* gebruikelijk. Voor supermarkten wordt
vaak een parkeernorm van 5 à 6 plaatsen per
100 m² bvo gehanteerd. In winkelcentrum
‘t Gein vormt de supermarkt een groot deel
van het totale winkeloppervlak.
Wij gaan in deze situatie uit van een
parkeernorm voor het winkelcentrum van 4
parkeerplaatsen per 100 m² bvo. Dit komt
neer op een totaal aan benodigde plaatsen
van 130 à 160. De ruimtebehoefte voor een
parkeerplaats is circa 25 m² (inclusief
ontsluiting). Voor winkelcentrum ‘t Gein kan
de ruimteclaim voor parkeren daarmee
worden berekend op 3.250 à 4.000 m².
De branchering en bijbehorende omvang voor
buurtwinkelcentrum ‘t Gein is weergegeven in
tabel 2.
* bvo = totale ruimte van een winkel bestaande uit
winkelvloeroppervlak inclusief niet voor consumenten
toegankelijke ruimte (opslag, kantine, etc.). We gaan
hier uit van een verhouding 100% wvo = 75% bvo
* CROW (2004), ASVV 2004
14 Droogh Trommelen en Partners

Winkelaanbod in Gein is van beperkte omvang
Reigersbos met compleet aanbod op korte afstand
Uitbreiding supermarkt noodzakelijk
5 Conclusie
Het huidige doel van het stadsdeel is het
behoud van een fijnmazige winkelstructuur,
die goed aansluit bij het (gewenste)
koopgedrag van de inwoners. Buurtwinkelcentrum
‘t Gein is verouderd en de indruk
bestaat dat het aanbod niet goed aansluit bij
de vraag. In dit onderzoek hebben we de
vraag- en aanbodzijde van winkelcentrum ‘t
Gein onderzocht. Dit is gebeurd door
deskresearch, observatie ter plaatse, een
gesprek met de supermarktondernemer en
een bewonerspanel, waarin de mening van de
inwoners uit de wijk Gein is gevraagd. Op
basis van de input uit deze inventarisatie en
onderzoek naar de economische haalbaarheid
komen we tot aanbevelingen voor de
toekomstige omvang en branchering voor
winkelcentrum ‘t Gein.
1 Huidige aanbodstructuur
Het winkelaanbod in Zuidoost bestaat uit een
stadsdeelcentrum, 2 wijkwinkelcentra en 4
buurtwinkelcentra. Buurtwinkelcentrum ‘t Gein
is centraal gelegen in de wijk Gein. Het
winkelaanbod in winkelcentrum ‘t Gein is van
beperkte omvang. De supermarkt is te klein
om de functie van trekker goed te kunnen
vervullen. Ook het overige dagelijkse aanbod
is klein en incompleet. Het winkelcentrum
heeft een verouderde uitstraling.
2 Huidige vraagstructuur
Het verzorgingsgebied van winkelcentrum ‘t
Gein wordt gevormd door de inwoners uit de
wijk Gein (circa 12.000). In deze wijk wonen
relatief veel jongeren (< 20 jaar) en relatief
weinig ouderen (65 jaar en ouder). Het
aandeel alleenstaanden is klein. Ten opzichte
van het Nederlands gemiddelde wonen in
Gein relatief veel éénoudergezinnen. Dit geldt
overigens voor het hele stadsdeel Zuidoost.
Circa 60% van de inwoners is van allochtone
afkomst (vooral Surinamers en Ghanezen).
3 Relevante ontwikkelingen
Er zijn de komende jaren geen grote stedelijke
vernieuwingsoperaties in dit gebied gepland,
waardoor geen grote wijzigingen in de
samenstelling van de bevolking te verwachten
zijn. Ook in de aanbodstructuur in de
omgeving zijn geen grote ingrepen gepland.
Het Holendrechtplein heeft geen wezenlijke
invloed op Gein.
Droogh Trommelen en Partners
15

4 Toekomstige vraagzijde
In de toekomst kan worden uitgegaan van
circa 11.750 inwoners in 2010 en circa 11.550
in 2015. De bevolkingssamenstelling zal naar
verwachting niet substantieel wijzigen.
5 Marktaandeel winkelcentrum ‘t Gein
Uitgaande van een opgewaardeerd en
compleet buurtwinkelcentrum en rekening
houdend met concurrerend aanbod, schatten
wij de koopkrachtbinding (marktaandeel) voor
winkels in voedings- en genotmiddelen in op
40 à 50%. Daarnaast mag ± 10% toevloeiing
van omzet van buiten Gein verwacht worden.
6 Omvang en branchering
Het is mogelijk in Gein een compleet en
eigentijds buurtwinkelcentrum te realiseren
bestaande uit een supermarkt met een
toekomstgerichte omvang, aangevuld met
enig overig dagelijks aanbod. Voor het totale
winkelcentrum moet gedacht worden aan een
omvang van 2.500 à 3.000 m² wvo (tabel 2).
7 Benodigde acties
Om optimaal in te kunnen spelen op de
potentiële vraag is het gewenst het huidige
winkelcentrum te versterken. Wij bevelen de
volgende acties aan:
• Uitbreiden supermarkt tot ± 1.200 m² wvo,
zodat deze winkel als trekker voor het
winkelcentrum kan fungeren;
• Ruimte bieden voor enig overig dagelijks
aanbod zo dicht mogelijk bij de ingang
van de supermarkt, behoud van een
compacte opzet van het winkelcentrum;
• Zorgen voor voldoende parkeerplaatsen
voor bezoekers aan het winkelcentrum, bij
voorkeur zo dicht mogelijk bij de ingangen
van de winkels;
• Verbeteren van de uitstraling en
zichtbaarheid van de winkels (is nu matig
door aanwezige luifels);
• Moderniseren van de inrichting van de
openbare ruimte (bestrating, meubilair,
verlichting).
Deze acties dienen in samenhang te worden
uitgevoerd. In een ruimtelijk-functioneel plan
voor het winkelcentrum kan een optimale
ruimtelijke opzet met courante winkelunits en
goede parkeergelegenheid worden uitgewerkt.
De gewenste versterking zal binnen de
huidige contouren van het winkelcentrum niet
kunnen worden gerealiseerd. De kleine units,
de opgangen van de woningen, de luifels voor
de winkels en het verspreide eigendom
vormen knelpunten bij de uitbreiding van het
bestaande vastgoed. Aansluitend aan het
bestaande vastgoed is naar verwachting wel
voldoende ruimte voor uitbreiding van het
winkelcentrum. Bij voorkeur wordt bij
herontwikkeling van het winkelcentrum een
betere relatie gelegd met het parkeerterrein.
De functioneel-ruimtelijke opzet en daarmee
het vestigingsklimaat voor winkels en
daarmee weer het toekomstige aanbod van
het winkelcentrum hangt af van de mate
waarin het stadsdeel en overige
belanghebbende partijen bereid zijn ruimte te
maken voor substantiële herontwikkeling van
het winkelcentrum.
16 Droogh Trommelen en Partners

Bijlage 1
Bewonerspanel
Op 8 mei 2007 is er een paneldiscussie
gevoerd met 16 bewoners van Gein. Voor veel
bewoners is winkelcentrum Reigersbos de
belangrijkste aankoopplaats. De meeste
bewoners geven aan winkelcentrum ‘t Gein
wel te bezoeken, maar dan alleen voor een
kleine of vergeten boodschap. Reden voor dit
koopgedrag is het grote aantal zwakke punten
van winkelcentrum ’t Gein en het sterke
aanbod in het nabijgelegen Reigersbos.
Als zwakke punten (en redenen om het
winkelcentrum niet te bezoeken) worden
genoemd:
• Supermarkt te klein (beperkt assortiment);
• Aantal winkels is te beperkt/diverse
branches ontbreken (bijvoorbeeld
verszaken, drogist), winkelaanbod wordt
steeds kleiner
• Te veel avondhoreca (is overdag vaak
gesloten, geen meerwaarde voor
winkelcentrum)
• Buurtcentrum wordt matig benut (is
overdag vaak dicht, heeft een gesloten,
ongezellige uitstraling)
• Uitstraling is slecht/verloederd (inrichting
winkels, onderhoud panden, inrichting
openbare ruimte)
• Hangjongeren zorgen voor groot gevoel
van onveiligheid
• Luifels zorgen voor slechte uitstraling en
onveilige situaties: ze zijn donker en vies
• Parkeerterrein staat vaak vol met
langparkeerders, die met de metro de
stad ingaan
De volgende punten vinden bewoners sterk
aan winkelcentrum ’t Gein:
• Aanwezigheid buurtcentrum
• Goede bereikbaarheid (fiets, metro)
• Goede en betrokken supermarktondernemer
• Aanwezigheid consumenten (onder meer
door verzorgingshuis naast
winkelcentrum)
De volgende verbeterpunten of acties zijn
door de bewoners naar voren gebracht:
• Uitstraling en veiligheid in het
winkelcentrum verbeteren, door meer licht
(luifels weg), herinrichting van de
openbare ruimte (nieuwe bestrating) en
opknappen van de panden
• Diversiteit aan winkels vergroten
(uitbreiden supermarkt, meer winkels
toevoegen in plaats van horeca en
overige niet-winkelvoorzieningen)
• Parkeerterrein vrijmaken voor
winkelbezoekers door langparkeerders te
verwijzen naar ander parkeerterrein bij
metrostation
• Winkelcentrum op de kaart zetten door
gezamenlijke promotie, activiteiten
Algemene conclusie is dat als er niet snel
actie wordt ondernomen, het winkelcentrum
verder zal verloederen en de supermarkt als
belangrijkste trekker in het winkelcentrum
waarschijnlijk zal verdwijnen.
Overigens vragen de bewoners zich af wat de
status van deze bijeenkomst is en hoe deze
avond en dit onderzoek zich verhoudt tot
eerdere onderzoeken en plannen. Ze geven
aan al vaker hun mening te hebben gegeven
over het winkelcentrum en vragen zich af
waarom daar tot op heden niets mee is
gedaan. Ook vragen ze zich af waarom de
supermarkt nog niet is uitgebreid, terwijl het
Stedebouwkundig Programma Van Eisen al in
2005 door de raad is vastgesteld.
Droogh Trommelen en Partners
17

Bijlage 2 Begrippenlijst
Branche
Een groep van bedrijven die wordt
gekenmerkt door één bepaalde (dominante)
assortimentsgroep of door een veel
voorkomende combinatie van
assortimentsgroepen (bijv. warenhuizen).
Winkels zijn onder te verdelen in winkels in
voedings- en genotmiddelen (VGM) en
winkels in duurzame en overige goederen
(DOG). De sector voedings- en
genotmiddelen bestaat uit de supermarkten
en versspeciaalzaken. De sector duurzame en
overige goederen is opgebouwd uit artikelen
in de branchegroepen frequent benodigde
non-food (o.a. drogisterij, huishoudelijke
artikelen), modisch recreatief (o.a. kleding,
lederwaren), overig recreatief (o.a. boeken,
juwelier, warenhuis) en overige detailhandel
(o.a. tweedehands).
Brutovloeroppervlak (bvo)
Totale ruimte van een winkel bestaande uit
winkelvloeroppervlak inclusief niet voor
consumenten toegankelijke ruimten (opslag,
kantine, etc.). Globaal gaan we uit van een
verhouding 100% wvo = 70 à 80% bvo,
afhankelijk van de branche.
Detailhandel
Het bedrijfsmatig te koop aanbieden,
waaronder begrepen de uitstalling ten
verkoop, het verkopen en/of leveren van
goederen aan personen die die goederen
kopen voor gebruik, verbruik of aanwending
anders dan in de uitoefening van een
beroeps- of bedrijfsactiviteit alsmede anders
dan voor verbruik ter plaatse.
Dienstverlening
Een bedrijf met uitsluitend of in hoofdzaak een
dienstverlenende of verzorgende taak met
een publieksaantrekkende functie (bijv.
wasserette, kapsalon, schoenmaker,
autorijschool, videotheek, reisbureau,
postagentschap alsmede naar aard en
uitstraling overeenkomstige bedrijven).
Grootschalige detailhandelsvestiging (GDV)
Vestiging van detailhandel op een locatie
buiten de bestaande winkelgebieden waar
ruimte is gereserveerd voor dergelijke
grootschalige detailhandel (minimaal 1.000
m² winkelvloeroppervlak per vestiging) waarbij
de branchebeperkingen van de perifere
detailhandelsvestiging (PDV) niet of niet
volledig gelden.
Horeca
Een bedrijf waar bedrijfsmatig dranken en/of
etenswaren voor gebruik ter plaatse worden
verstrekt en/of waarin bedrijfsmatig logies
wordt verstrekt.
Koopkrachtbinding
Niet alle bestedingen van de inwoners van
een verzorgingsgebied komen terecht in het
eigen winkelapparaat. Het aandeel (%) van de
totale bestedingen van inwoners dat wordt
gedaan in het winkelapparaat in het eigen
verzorgingsgebied, noemen we de
koopkrachtbinding.
Koopkrachttoevloeiing
Naast de inkomsten uit het eigen
verzorgingsgebied komt een deel van de
omzet van buiten het verzorgingsgebied. Dit
aandeel binnen de totale omzet noemen we
de koopkrachttoevloeiing of het aandeel
vreemde koopkracht.
18 Droogh Trommelen en Partners

Maatschappelijke voorzieningen
Educatieve, sociaal-medisch, sociaal-culturele
en levensbeschouwelijke voorzieningen.
Voorzieningen ten behoeve van sport en
sportieve recreatie en voorzieningen ten
behoeve van openbare dienstverlening, als
ook ondergeschikte detailhandel en horeca
ten dienste van deze voorzieningen.
Perifere detailhandel
Detailhandel gevestigd buiten de reguliere
winkelconcentraties, maar binnen bestaand of
te ontwikkelen stedelijk gebied (bijv. op een
bedrijventerrein).
Perifere detailhandelsvestiging (PDV)
In het beleid voor perifere
detailhandelsvestigingen (PDV-beleid) is tot
op heden een uitzondering gemaakt voor de
detailhandel in brand- en explosiegevaarlijke
stoffen en detailhandel in ABC-goederen
(auto’s, boten en caravans), tuincentra,
bouwmarkten, grove bouwmaterialen, keuken
en sanitair alsmede woninginrichting
waaronder meubels. Deze volumineuze
detailhandel heeft vanwege omvang en aard
van de gevoerde artikelen een groot
oppervlak nodig voor de uitstalling en kunnen
daarom niet binnen de aangewezen winkelcon
centratiegebieden gevestigd worden. Deze
branches worden wel PDV-branches
genoemd.
Toonbankbesteding
Consumentenbestedingen in winkels. Hiertoe
behoren dus niet de bestedingen aan
aankopen via bijvoorbeeld postorderbedrijven
en internet. In veel distributieplanologische
berekeningen wordt uitgegaan van
bestedingen die consumenten doen in een
bepaalde branche. Wij kiezen ervoor te
rekenen met winkels als eenheden, omdat we
in de distributieplanologie de
uitbreidingsruimte van winkelmeters
berekenen.
In onze methodiek wordt de aankoop van
pannen (huishoudelijke artikelen) bij een
supermarkt gerekend tot een besteding in
winkels in de branche voedings- en
genotmiddelen en de aankoop van een
Hemaworst (voeding) wordt gerekend tot een
besteding in winkels in duurzame en overige
goederen.
Verkoopvloeroppervlak (vvo)
Gelijk aan winkelvloeroppervlak (wvo).
Vanwege de verwarring die kan ontstaan met
verhuurbaar vloeroppervlak (vvo) hanteren wij
het begrip winkelvloeroppervlak.
Vloerproductiviteit
De gemiddelde omzet per m²
winkelvloeroppervlak kan als maat worden
gezien voor het economisch functioneren. De
noodzakelijke omzet per m² varieert per type
winkelgebied, branche en winkelformule. In
Nederland ligt de gemiddelde omzet per m² in
winkels voor voedings- en genotmiddelen
rond de € 7.100,-. Voor winkels in duurzame
en overige goederen (zonder wonen en doehet-zelf)
is de gemiddelde omzet per m² €
2.400,- (HBD, 2006).
Winkelvloeroppervlak (wvo)
De voor het publiek toegankelijke winkelruimte
ten behoeve van detailhandel, inclusief
zichtbare ruimten zoals bijvoorbeeld etalages
en de ruimte achter toonbanken en kassa’s.
Droogh Trommelen en Partners
19

Bijlage 3
Literatuurlijst
• Drs. E.J. Bolt (2003),
Winkelvoorzieningen op Waarde geschat,
Bolt, Merkelbeek
• CBS (2007), Statline databank
(www.cbs.nl)
• CROW (2004), ASVV 2004
aanbevelingen voor verkeersvoorzieningen
binnen de bebouwde kom,
CROW, Ede
• Dienst O&S Amsterdam (2007)
(www.os.amsterdam.nl)
• HBD (1998), Koop- en bestedingsgedrag
allochtone consumenten in Nederland,
HBD, Den Haag
• HBD (2006) Bestedingen en
Marktaandelen 2005, HBD, Den Haag
• Seinpost Adviesbureau (2003),
Detailhandel in Zuidoost, Seinpost
Adviesbureau, Arnhem
• Stadsdeel Zuidoost (2006), Kompas
stadsdeel Amsterdam Zuidoost, Trends
en perspectieven 2006-2010, Stadsdeel
Amsterdam Zuidoost, Amsterdam
• G.F.B. Stinstra/DTNP (2005), Compleet
anders!, DTNP Nijmegen
• Supermarktgids, 2007, Ondernemerspers
Nederland, Ter Aar
• F. Wokke (2006), Kleurrijk winkelen,
Afstudeeronderzoek, Utrecht School of
Economics, Universiteit van Utrecht
20 Droogh Trommelen en Partners

Winkelcentrum Gein
Bijlage 2 Flora en fauna onderzoek
35

Winkelcentrum Gein
36

Quick scan ecologie
winkelcentrum ’t Gein

Quick scan ecologie
winkelcentrum ’t Gein
Auteur
Opdrachtgever
Projectnummer
Ingen
foto omslag
P.J.H. van der Linden
Stadsdeelraad Zuidoost
10.026
maart 2010
luchtfoto van het winkelcentrum, met ogenschijnlijk
veel groen
Els & Linde B.V.
Dr. A.R. Holplein 1
4031 MB Ingen
tel: 0344 - 642517
fax: 0344 - 600832
mob: 06 - 27564247
e-mail: vanderlinden@elsenlinde.nl

Inhoud
Inleiding 4
Beschrijving 5
Waarnemingen 7
Conclusie en advies 9

Inleiding
Grenzend aan het metrostation Gein is een klein winkelcentrum gevestigd. Het winkelcentrum
voldoet niet meer aan de eisen. De deelraad Amsterdam Zuidoost heeft
daarom plannen ontwikkeld om het functioneren van het winkelcentrum te verbeteren.
De belangrijkste ruimtelijke aspecten bestaan uit het vergroten van het winkeloppervlakte
van vooral de supermarkt. De ruimtelijke procedure is inmiddels gestart. Voor
deze procedure is het van belang om te onderzoeken of er beschermde planten en dieren
kunnen voorkomen in het gebied.
Gezien de aard van de plannen, de huidige inrichting en de ligging is een quick scan
voldoende gebleken om een indicatie over het al dan niet voorkomen van beschermde
soorten. Om een goede beoordeling te kunnen geven is op 13 april 2010 door een ecoloog
een bezoek gebracht aan het terrein, daarnaast is op 17 april 2010, tussen 21:00 en 22:00
uur een steekproef genomen met betrekking tot het potentieel voorkomen van vleermuizen.
Ligging van het plangebied (rode cirkel). In het noorden de Gaasperplas.
Winkelcentrum ‘t Gein te Amsterdam Zuidoost

Beschrijving
Het plangebied is vrijwel volledig bebouwd of verhard, slechts op enkele ondergeschikte
plekken zijn plantsoenen aanwezig. Deze plantsoenen bestaan voornamelijk uit gazons
en enkele (schamele) struiken en wat bomen. De luchtfoto – Google maps – geeft een
vertekend beeld, tussen de winkels zijn geen laanbomen meer aanwezig. Het plangebied
ligt volledig binnen de bebouwde kom. Er zijn geen belangrijke groenstructuren aanwezig
in de directe omgeving.
De Gaasperplas ligt op ongeveer 500 meter van het plangebied. Tussen het plangebied
en de Gaasperplas ligt een woonwijk. Via de berm van de Wageningendreef is een potentiële
verbinding voor goed mobiele soorten aanwezig. De Valburgdreef is echter een
barrière voor veel grondgebonden soorten. De Gaasperplas en de oevers van de Gaasperplas
zijn aangewezen als ecologische hoofdstructuur. De afstand tussen het plangebied
en de Gaasperplas is voor vleermuizen eenvoudig te overbruggen, eventueel aanwezige
gebouwbewonende soorten kunnen dus eenvoudig langs en boven de Gaasperplas op insecten
jagen. Op de Gaasperplas en de oevers zijn onder andere gewone dwergvleermuis
(Pipistrellus pipistrellus), ruige dwergvleermuis (Pipistrellus nathusii), laatvlieger (Eptesicus
serotinus), meervleermuis (Myotis dasycneme) en watervleermuis (Myotis daubentonii) bekend.
De gewone dwergvleermuis, laatvlieger en meervleermuis zijn gebouwbewonende
soorten. De ruige dwergvleermuis is erg opportunistisch in het vinden van een verblijfplaats.
De watervleermuis is een boombewonende soort. Gezien de afstand zijn verblijfplaatsen
voor de gebouwbewonende soorten op voorhand niet uit te sluiten. De laatvlieger
legt daarbij de kortste afstand tussen verblijfplaats en jachtgebied af, de soort jaagt
binnen twee kilometer van de verblijfplaats.
Winkelcentrum ‘t Gein te Amsterdam Zuidoost

Winkelcentrum ‘t Gein te Amsterdam Zuidoost

Waarnemingen
In de winkelstraat zelf zijn – op enkele plantenbakken na – geen groene elementen aanwezig.
Achter de winkels op het parkeerterrein, onder het talud van het Metrostation en
langs de Wageningendreef zijn enkele plantsoenen en gazons aanwezig. Er zijn vrijwel
geen (sub)spontane soorten aangetroffen en er zijn in ieder geval geen beschermde
plantensoorten aanwezig. Onder een van de gevels is zandhoornbloem (Cerastium semidecandrum)
aangetroffen – een soort die waarschijnlijk met zand is aangevoerd, de soort
is niet beschermd.
Er is een zeer kleine kans op vleermuizen in een van de gebouwen. Op het oog zijn er
potentieel geschikte openingen in enkele zuidgevels. Tijdens een oriënterende inventarisatie
van vleermuizen binnen het plangebied en de omgeving zijn geen aanwijzingen
gevonden voor aanwezigheid van vaste verblijfplaatsen. Er zijn binnen het plangebied
en de directe omgeving geen vleermuizen waargenomen. Alleen bij het tennisveld ter
hoogte van de Veldhuizenstraat is een gewone dwergvleermuis overvliegend waargenomen.
De volledige afwezigheid van vleermuizen tijdens deze globale inventarisatie
maakt dat de kans op aanwezigheid van vaste verblijfplaatsen marginaal is. Aangezien
er geen plannen zijn voor sloop van een van de gebouwen is de kans op schade aan
beschermde vleermuizen afwezig.
Binnen het plangebied zijn geen broedende vogels aanwezig. Er zijn evenmin geschikte
plekken voor vogels. Er is geen oppervlaktewater aanwezig binnen het plangebied. Juist
Winkelcentrum ‘t Gein te Amsterdam Zuidoost

De planlocatie ten opzichte van de ecologische hoofdstructuur (Gaasperplas.
buiten het plangebied is wel water, maar de oevers zijn technisch ingericht en geven
geen ruimte voor oeverbewonende soorten. In de wateren kunnen wel vissen aanwezig
zijn, maar de plannen hebben geen enkele invloed op de waterkwaliteit of de aanwezigheid
van soorten.
De conclusie dat er geen beschermde soorten voorkomen binnen het plangebied of juist
daarbuiten maakt dat er geen beperkingen zijn voor uitvoering van de plannen.
Winkelcentrum ‘t Gein te Amsterdam Zuidoost

Conclusie en advies
Binnen het plangebied zijn geen beschermde soorten aangetroffen. Er is evenmin een
geschikt leefgebied voor beschermde soorten binnen het plangebied aanwezig. Er is
daarom geen ontheffing ex artikel 75 Flora en Faunawet nodig voor de plannen.
Op ongeveer 500 meter ligt de Gaasperplas, deze valt binnen de ecologische hoofdstructuur.
De bouwplannen hebben geen enkel effect op het functioneren van de ecologische
hoofdstructuur of de daar aanwezige soorten en kwaliteiten. Op die manier zijn evenmin
belemmeringen aanwezig voor realisatie van de plannen.
Winkelcentrum ‘t Gein te Amsterdam Zuidoost

Winkelcentrum Gein
Bijlage 3 Bodemonderzoek
47

Winkelcentrum Gein
48

Winkelcentrum Gein
Bijlage 4 Archeologisch bureau onderzoek
73

Winkelcentrum Gein
74

BO 10-053
Mei 2010
Archeologisch
bureauonderzoek
Plangebied Winkelcentrum ‘t Gein
Stadsdeel Zuidoost
BO 10-053 Amsterdam 2010

BO 10-053
Mei 2010
Gemeente Amsterdam
Bureau Monumenten & Archeologie
2

BO 10-053
Mei 2010
Gemeente Amsterdam
Bureau Monumenten & Archeologie
Inhoud
Samenvatting 4
Inleiding 5
1 Administratieve gegevens plangebied 6
1.1 Administratieve gegevens 6
2 Wet- en regelgeving 7
2.1 Algemeen 7
2.2 Nationale regelgeving 7
2.3 Provincie Noord-Holland 8
2.4 Gemeente Amsterdam 8
2.5 Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie 10
2.6 Situatie plangebied Winkelcentrum ‘t Gein 12
3 Bodemkunde en historie 13
3.1 Algemeen 13
3.2 Historisch-topografische inventarisatie 14
3.2.1 Ontginningen 14
3.3 Archeologische inventarisatie 17
4 Archeologische verwachtingskaart 18
5 Archeologische beleidskaart 20
Conclusie 22
Bronnen 23
3

BO 10-053
Mei 2010
Gemeente Amsterdam
Bureau Monumenten & Archeologie
Samenvatting
Bureau Monumenten & Archeologie (BMA) heeft in opdracht van stadsdeel Zuidoost een
archeologisch bureauonderzoek uitgevoerd voor het plangebied Winkelcentrum ‘t Gein. Dit is
bedoeld om het cultuurhistorische verleden van het plangebied in kaart te brengen en daarmee een
beeld te krijgen van de archeologische sporen die in de bodem aanwezig kunnen zijn.
Het bureauonderzoek gaat uit van een beknopt overzicht van de historisch topografische
ontwikkeling van de Gaasperpolder vanaf de Late Middeleeuwen tot in de 20ste eeuw. Het
historisch overzicht wordt aangevuld met archeologische informatie afkomstig van vindplaatsen in
de directe omgeving van het plangebied.
De historische en archeologische informatie over de ruimtelijke topografische ontwikkelingen is
omgezet naar een beeld van archeologische verwachtingen. Aan de hand hiervan is een
archeologische beleidskaart opgesteld, die de beleidsregels en maatregelen specificeert voor de
vereiste archeologische monumentenzorg.
De beleidskaart maakt onderscheid tussen een zone met een lage archeologische verwachting en
een zone zonder verwachting. Elke van deze zones kent een specifieke normering voor het
vaststellen of en in welke mate eventueel archeologisch veldonderzoek nodig is. Een specificatie
van deze beleidsregels per zone is te vinden op de beleidskaart (p. 20-21).
Voor het gehele plangebied geldt de wettelijke meldingsplicht, hetgeen inhoudt dat ook in geval
geen archeologisch vooronderzoek vereist is en er toch archeologische overblijfselen ouder dan 50
jaar bij bouwwerkzaamheden aangetroffen worden, deze bij BMA aangemeld dienen te worden. In
gezamenlijk overleg met de opdrachtgever kunnen dan maatregelen worden genomen tot
documentatie en berging van de vondsten.
4

BO 10-053
Mei 2010
Gemeente Amsterdam
Bureau Monumenten & Archeologie
Inleiding
Het archeologisch bureauonderzoek van Bureau Monumenten en Archeologie (BMA) betreft een
inventarisatie van archeologische c.q. cultuurhistorische waarden binnen het plangebied
Winkelcentrum ‘t Gein, stadsdeel Zuidoost. Uitgaande van deze waardestellende inventarisatie
wordt het beleid vastgesteld voor het behoud en/of documentatie van eventuele archeologische
overblijfselen in verband met toekomstige bouwontwikkelingen.
Het archeologisch bureauonderzoek vindt plaats in het kader van de herinrichting van het
plangebied Winkelcentrum ‘t Gein. De voorliggende waardestelling is gebaseerd op een historisch
topografische inventarisatie van kaartmateriaal, publicaties en archiefbronnen, in samenhang met
archeologische informatie over vergelijkbare locaties in de directe omgeving.
In het bureauonderzoek komen het nationale, provinciale en gemeentelijke archeologiebeleid
(hoofdstuk 2), de historische en archeologische achtergronden (hoofdstuk 3) en de archeologische
verwachting van het plangebied (hoofdstuk 4) aan de orde, gekoppeld aan een beleidskaart
(hoofdstuk 5) waarmee wordt gespecificeerd of en in welke mate archeologische maatregelen
binnen (toekomstige) planontwikkeling vereist zijn.
5

BO 10-053
Mei 2010
Gemeente Amsterdam
Bureau Monumenten & Archeologie
1 Administratieve gegevens plangebied
Het plangebied Winkelcentrum ’t Gein wordt in het noorden begrensd door de Wilnisgracht, in het
oosten door de Wageningendreef, in het zuiden door metrostation Gein en in het westen door
Wisseloord.
1.1 Administratieve gegevens
Opdrachtgever Stadsdeel Zuidoost
Contactpersoon De heer F. Licher
Adres Postbus 12491
Postcode / plaats 1100 AL Amsterdam
Plangebied
Provincie Noord-Holland Gemeente Amsterdam
Plaats Amsterdam Kaartblad 25 G
ARCHIS meldingsnr. 40102
X-coördinaat NW 127.851 Y-coördinaat NW 478.984
X-coördinaat O 127.851 Y-coördinaat NO 478.791
X-coördinaat ZO 127.695 Y-coördinaat ZO 478.754
X-coördinaat ZW 127.682 Y-coördinaat ZW 478.918
Locatie
1 Plangebied Winkelcentrum ‘t Gein (rood)
6

BO 10-053
Mei 2010
Gemeente Amsterdam
Bureau Monumenten & Archeologie
2 Wet- en regelgeving
2.1 Algemeen
Het archeologische erfgoed bestaat uit voorwerpen en structuren die in de bodem bewaard zijn.
Ook landschappelijke of infrastructurele elementen kunnen een archeologische waarde hebben.
Deze materiële overblijfselen vormen een onderdeel van onze leefomgeving waarvan het behoud in
de bodem of documentatie op maat gesneden maatregelen vergen. Het archeologische
bodemarchief levert een bijdrage aan de cultuurhistorie van onze stad en maakt de beleving van
het verleden bovendien tastbaar.
Vanwege de ruimtelijke aard van archeologische sporen en vondsten in de bodem heeft het
archeologische beleid raakvlakken met dat van de ruimtelijke ordening. Door de wijziging van de
Monumentenwet 1988 met ingang van 1 september 2007 is de zorg voor het archeologisch erfgoed
geïntegreerd in ruimtelijke ordeningsprocessen. Een essentieel uitgangspunt van de nieuwe wet is
dat het erfgoed in de bodem beter wordt beschermd. Dit betekent dat in ruimtelijke ontwikkelingen
vroegtijdig rekening wordt gehouden met archeologisch erfgoed. Als behoud in de bodem geen
optie is, dan is, voorafgaand aan de bodemverstoring, onderzoek nodig om archeologische
overblijfselen te documenteren en de informatie en vondsten te behouden. In de dichtbebouwde
stedelijke omgeving is in de praktijk doorgaans sprake van deze laatste optie.
2.2 Nationale regelgeving
Aan het einde van de jaren tachtig groeide het besef dat archeologische vindplaatsen in Europa
ernstig werden aangetast door grootschalige infrastructurele werken, de toename van bouwlocaties
en de intensivering van de landbouw. Om het archeologische erfgoed beter te beschermen hebben
de Europese ministers van Cultuur in 1992 het Verdrag van Valletta opgesteld (ook bekend als het
Verdrag van Malta).
Een essentieel uitgangspunt van dit verdrag is dat behoud van archeologisch erfgoed in de bodem
(in situ) in iedere fase van planontwikkeling dient te worden meegewogen. Als behoud in de bodem
(bv door middel van technische maatregelen en/of planaanpassing) geen optie is, dient het
bouwplan te voorzien in maatregelen om archeologische overblijfselen op een juiste wijze (volgens
de wettelijk verplichte Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie) te documenteren en de informatie
en vondsten te behouden. Het verdrag stelt de initiatiefnemer van een ruimtelijk plan, dat
bodemverstoring tot gevolg heeft, verantwoordelijk voor de planologische en de financiële
inpassing van archeologisch onderzoek. De nieuwe wet ter uitvoering van dit verdrag, de Wet op de
archeologische monumentenzorg (Wamz) 1 , is per 1 september 2007 definitief van kracht.
Op grond van de Wet op de archeologische monumentenzorg zijn vier wetten gewijzigd: de
Monumentenwet 1988, de Ontgrondingenwet, de Wet milieubeheer en de Woningwet. De Wet op
de Ruimtelijke Ordening bevatte al voorschriften om meer rekening te houden met archeologie ten
behoeve van kwaliteitsverbetering van ruimtelijk beleid. Dit betekent o.a. dat elk bestemmingsplan
1 Stb. 2007, nr. 42.
7

BO 10-053
Mei 2010
Gemeente Amsterdam
Bureau Monumenten & Archeologie
op archeologisch beleid zal worden getoetst. 2 Vanwege het ruimtelijke karakter van het
bodemarchief heeft het archeologische beleid raakvlakken met dat van de ruimtelijke ordening.
Door de wetswijzigingen worden archeologische belangen vanaf het begin van de besluitvorming in
de ruimtelijke ordening meegewogen. Ondanks de getroffen maatregelen om vooraf archeologisch
onderzoek in te plannen kunnen toevalsvondsten bij bouwprojecten worden aangetroffen. Hiervoor
blijft de meldingsplicht van kracht. 3
2.3 Provincie Noord-Holland
Per 1 juli 2008 is de nieuwe wet Ruimtelijke Ordening (Wro) in werking getreden. Hierdoor is de
verhouding tussen de provincie en de gemeenten gewijzigd. In het beleidskader Landschap en
Cultuurhistorie Noord-Holland omschrijft de provincie haar rol. 4 Hierbij staat de samenwerking met
gemeenten op basis van gemeentelijke en de provinciale structuurvisie centraal. Tevens handhaaft
de provincie de Belvedère-benadering, waarin behoud van cultuurhistorie door ontwikkeling wordt
nagestreefd. Als toetsingskader voor bestemmingsplannen en projectbesluiten met een
Beeldkwaliteitplan hanteert de Provincie tevens het beleidskader en het streekplan. Op grond van
de Wro dienen gemeenten bij de vaststelling van bestemmingsplannen, projectbesluiten en
beheersverordeningen de Provinciale Ruimtelijke Verordening in acht te nemen.
In het beleidskader is opnieuw de Cultuur Historische Waardenkaart (CHW) opgenomen, waarin
gebieden, die naar verwachting archeologisch waardevol zijn, zijn aangewezen als provinciale
archeologische attentiegebieden. De waardestellingen van de CHW zijn bedoeld als primaire
algemene indicaties die per specifiek plangebied nadere invulling en precisering behoeven.
De provinciale beleidsintentie is om invulling aan de primaire doelstelling van het Verdrag van Malta
te geven en archeologische reservaten aan te wijzen. Deze gebieden dienen om archeologische
monumenten duurzaam te beschermen en te beheren en daarmee voor toekomstig onderzoek te
bewaren. 5 Daarnaast betrekt de provincie nadrukkelijk culturele waarden, waaronder ook
archeologie, bij de realisatie van de ruimtelijke- en stedelijke vernieuwing.
2.4 Gemeente Amsterdam
In aansluiting op het rijks- en provinciaal beleid besteedt de gemeente specifieke aandacht aan
vroegtijdige inpassing van archeologie in de ruimtelijke ordeningsprocessen. 6 Uitgangspunt hierbij
is een kwalitatief adequaat beheer van het cultureel erfgoed met aandacht voor een efficiënte
voortgang van bouwprocessen en kostenbeheersing. Tegen deze achtergrond is de afdeling
Archeologie BMA in 2001 gestart met een nadere inventarisatie van archeologische verwachtingen
in elk afzonderlijk stadsdeel. Hiertoe worden onder meer verschillende historische kaartbeelden van
het stadsdeelgebied met elkaar vergeleken. Deze inventarisatie is bedoeld als een verfijning van
het verwachtingsbeeld van de Archeologische Monumenten Kaart (AMK) en de Cultuur Historische
Waardenkaart (CHW) van de provincie Noord-Holland, en de landelijke Indicatieve Kaart
Archeologische Waarden (IKAW) waarin de stedelijke gebieden niet gekarteerd zijn.
2 Artikel 38a lid 1 van de gewijzigde Monumentenwet schrijft hierover dat De gemeenteraad bij vaststelling van een
bestemmingsplan als bedoeld in artikel 3.1 van de nieuwe Wet op de Ruimtelijke Ordening en bij de bestemming van de in
het plan begrepen grond, rekening houdt met de in de grond aanwezige dan wel te verwachten monumenten. Met
‘monument’ wordt hier een (onbeschermd) archeologisch monument bedoeld, ofwel alle terreinen welke van algemeen
belang zijn wegens hun schoonheid, hun betekenis voor de wetenschap of hun cultuurhistorische waarde (art. 1
Monumentenwet).
3 Artikel 53 van de gewijzigde monumentenwet 1988.
4 Provincie Noord-Holland 2006.
5 Van Eerden 2008, 14-15.
6 BMA 2005, 58.
8

BO 10-053
Mei 2010
Gemeente Amsterdam
Bureau Monumenten & Archeologie
De nieuwe wetgeving schrijft voor dat bij vaststelling van een nieuw bestemmingsplan altijd een
nadere waardestelling nodig is van de aanwezige archeologische verwachting in de vorm van een
bureauonderzoek. Dit bureauonderzoek behelst een specificatie van eventuele archeologische
waarden binnen een specifiek plangebied en een advies met betrekking tot het daarbij behorende
beleid en/of te nemen maatregelen. Bij de formulering van het beleid staat altijd een realistische
balans tussen het archeologische belang ten opzichte van de voortgang van het ruimtelijke
ontwikkelingsproces in de stad centraal.
De bescherming van (verwachte) archeologische waarden kan in een bestemmingsplan (o.a.)
worden geregeld met een aanlegvergunning als bedoeld in artikel 3.3.a van de Wet op de
Ruimtelijke Ordening. Verder kan in het belang van de archeologische monumentenzorg worden
bepaald dat de aanvrager van een reguliere bouwvergunning als bedoeld in artikel 44, eerste lid,
van de Woningwet een rapport dient te overleggen als bedoeld in artikel 39, tweede lid en kan
worden bepaald dat aan een reguliere bouwvergunning als bedoeld in artikel 44, eerste lid, van de
Woningwet voorschriften kunnen worden verbonden als bedoeld in artikel 39, derde lid, van de
Monumentenwet. Zowel aan een aanlegvergunning als uitzondering kunnen voorschriften worden
verbonden in het belang van de archeologische monumentenzorg.
Bij de bepaling van de uitzonderingsdrempels voor archeologisch wordt een combinatie van
factoren, in acht genomen, te weten: a) de specifieke aard van de cultuurhistorische /
archeologische waarden, b) het oppervlak van het te ontwikkelen terrein en c) de diepte van de
bodemingreep. Volgens deze systematiek gelden in Amsterdam dertien beleidsvarianten:
- 1: gebieden met bekende archeologische waarden. Aangezien hier met zekerheid archeologische
overblijfselen aanwezig zijn, is bij elke bodemingreep ongeachte het oppervlak of de diepte
archeologisch onderzoek noodzakelijk
- 2: bebouwde gebieden met een hoge archeologische verwachting binnen het historische centrum
van Amsterdam (tot en met de Vierde Uitleg: binnen de Singelgracht). Uitzondering van
archeologisch veldonderzoek geldt bij bodemingrepen kleiner dan 50 m 2 en minder dan 0,50 m
onder maaiveld.
- 3: gebieden met een hoge archeologische verwachting langs nog aanwezige historisch
infrastructurele assen / in een historische woonkern buiten het historische centrum van Amsterdam.
Deze gebieden zijn onbebouwd of de bebouwing dateert van vóór de 19de eeuw. Uitzondering van
archeologisch veldonderzoek geldt bij bodemingrepen kleiner dan 100 m 2 en minder dan 0,50 m
onder maaiveld.
- 4: bebouwde gebieden met een hoge archeologische verwachting langs nog in het landschap
zichtbare historisch infrastructurele assen / in historische woonkern buiten het historische centrum
van Amsterdam. De bebouwing dateert uit het einde van de 19de eeuw. Uitzondering van
archeologisch veldonderzoek geldt bij bodemingrepen kleiner dan 100 m 2 en minder dan 1,00 m
onder maaiveld.
- 5: bebouwde gebieden met een lage archeologische verwachting langs voormalige (overbouwde
of opgehoogde) historisch infrastructurele assen / in een historische woonkern buiten het
historische centrum van Amsterdam. De bebouwing of ophoging dateert uit de 20ste eeuw.
Uitzondering van archeologisch veldonderzoek geldt bij bodemingrepen kleiner dan 500 m 2 en
minder dan 2,00 m onder maaiveld.
- 6: onbebouwde gebieden met een lage archeologische verwachting in de landelijke periferie van
Amsterdam. Hier liggen archeologische vondsten dicht aan het oppervlak, zodat relevante
archeologische lagen kunnen zijn opgenomen in de bouwvoor. De bouwvoor heeft gemiddeld een
diepte van 0,3 – 0,5 m waaronder een eerste sporenvlak zichtbaar wordt. Uitzondering van
archeologisch veldonderzoek geldt bij bodemingrepen kleiner dan 500 m 2 en minder dan 0,50 m
onder maaiveld.
- 7: bebouwde gebieden met een lage archeologische verwachting in de voormalige (overbouwde
of opgehoogde) landelijke periferie van Amsterdam. De bebouwing of ophoging dateert uit het
9

BO 10-053
Mei 2010
Gemeente Amsterdam
Bureau Monumenten & Archeologie
einde van de 19de eeuw. Uitzondering van archeologisch veldonderzoek geldt bij bodemingrepen
kleiner dan 10.000 m 2 en minder dan 1,00 m onder maaiveld.
- 8: bebouwde gebieden met een lage archeologische verwachting in de voormalige (overbouwde
of opgehoogde) landelijke periferie van Amsterdam. De bebouwing of ophoging dateert uit de 20ste
eeuw. Uitzondering van archeologisch veldonderzoek geldt bij bodemingrepen kleiner dan 10.000
m 2 en minder dan 2,00 m onder maaiveld.
- 9: terreinen met een lage archeologische verwachting die als vaarweg in gebruik zijn binnen het
historische centrum van Amsterdam (tot en met de Vierde Uitleg: binnen de Singelgracht).
Uitzondering van archeologisch veldonderzoek geldt bij ingrepen in de waterbodem kleiner dan 500
m 2 .
- 10: gebieden met een lage archeologische verwachting die als vaarweg in gebruik zijn buiten het
historische centrum van Amsterdam. Uitzondering van archeologisch veldonderzoek geldt bij
ingrepen in de waterbodem kleiner dan 10.000 m 2 .
- 11: gebieden met een lage archeologische verwachting die onder water in het IJ liggen, of die als
haven in het IJ liggen of die van oorsprong een opgespoten eiland (bijv. baggerdepots uit de 19de
eeuw of eilanden zoals IJburg) zijn. Uitzondering van archeologisch veldonderzoek geldt bij
bodemingrepen kleiner dan 10.000 m 2 en minder dan 4,00 m ÷ NAP.
- 12: gebieden met een lage archeologische verwachting die in een droogmakerij liggen.
Uitzondering van archeologisch veldonderzoek geldt bij bodemingrepen kleiner dan 10.000 m 2 en
minder dan 0,50 m onder maaiveld.
- 13: gebieden zonder archeologische overblijfselen omdat hier al archeologisch onderzoek of
grootschalig grondverzet heeft plaatsgevonden voor bijv. zware funderingen, kelders, tunnels ed.
Voor de opgegraven vindplaatsen geldt daarom geen of een lage archeologische verwachting.
Hiervoor geldt een uitzondering voor archeologisch onderzoek.
Voor alle beleidsvarianten geldt dat van het dieptecriterium alleen kan worden afgeweken als
exacte gegevens over de bodemopbouw of de aanwezige verstoringen bekend zijn.
2.5 Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie
Voor de inpassing van archeologisch onderzoek in het proces van de ruimtelijke planvorming
bestaat een standaard pakket van maatregelen waarvan de kwaliteitsnormen door het ministerie
van OCW zijn opgesteld (KNA: Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie). De maatregelen gaan uit
van een gefaseerde aanpak, zodat per plangebied, al naar gelang de locatie, de aard van de
bodemingreep en de archeologische verwachting, een op maat gesneden programma kan worden
opgesteld. Er is sprake van een gefaseerde aanpak waarbij een onderscheid gemaakt wordt in het
Bureauonderzoek (BO), eventueel gevolgd door het Inventariserend Veldonderzoek (IVO) en de
Archeologische Opgraving (AO) of een Archeologische Begeleiding (AB).
Het IVO is bedoeld om de resultaten van het bureauonderzoek te toetsen. Het geeft inzicht in de
aanwezigheid en toestand van de archeologische overblijfselen in de bodem. Een AO wordt
uitgevoerd in geval er sprake is van een vindplaats met archeologische resten die volledig dienen
te worden gedocumenteerd en geborgen.
Een AB houdt in dat er geen apart archeologisch onderzoek plaatsvindt voorafgaand aan het
bouwproces, maar dat de bouwingreep onder begeleiding van een archeoloog wordt uitgevoerd.
Volgens de vigerende KNA voorschriften kan dit alleen in geval van uitzondering, bijvoorbeeld
wanneer er sprake is van een beperkte bodemingreep op een gewaardeerd terrein of een AMKterrein.
Elke onderzoeksfase wordt afgesloten met een selectiebesluit. Hierin wordt vastgesteld
welke delen van een plangebied in aanmerking komen voor verder archeologisch onderzoek of
voor bescherming en welke delen van het plangebied verloren gaan zonder een archeologische
10

BO 10-053
Mei 2010
Gemeente Amsterdam
Bureau Monumenten & Archeologie
opgraving (afb. 2). De wijze waarop de verschillende archeologische werkzaamheden worden
uitgevoerd is afhankelijk van de omvang van de bouwlocatie, de aard van de archeologische resten
en de opzet van het civiel technisch programma. Goede integratie van de het archeologisch
programma in het bouwproces is een belangrijke voorwaarde voor efficiëntie in de uitvoering.
2 Stroomschema archeologisch onderzoek.
Indien een archeologische waardestelling in het kader van een bestemmingsplan geformuleerd
wordt, zal hieruit pas een eventueel veldonderzoek voortkomen wanneer bouwaanvragen in het
kader van het betreffende bestemmingsplan ingediend worden. Voor alle veldonderzoeken is een
Programma van Eisen (PvE) vereist. Hierin zijn de kwalitatieve randvoorwaarden en
onderzoeksvragen voor het werk vastgelegd. Het vormt de basis voor verdere planning en
kostenraming. In het PvE wordt tevens beschreven of archeologische overblijfselen in de bodem
bewaard kunnen blijven of dat opgraven van deze resten noodzakelijk is (selectiebesluit). Het PvE
is onderdeel van de bouwprocedure. Het (laten) opstellen ervan behoort tot de verantwoordelijkheid
van de initiatiefnemer van het bouwplan.
Ondanks de maatregelen om vooraf archeologisch onderzoek in te plannen kunnen
toevalsvondsten bij bouwprojecten worden aangetroffen. Hiervoor blijft de wettelijke meldingsplicht
van kracht. 7 Dit houdt in dat de uitvoerder of opdrachtgever de gemeente over de vondst dient te
informeren zodat maatregelen ter documentatie of berging ervan getroffen kunnen worden.
7 Artikel 53 van de gewijzigde monumentenwet 1988.
11

BO 10-053
Mei 2010
Gemeente Amsterdam
Bureau Monumenten & Archeologie
2.6 Situatie plangebied Winkelcentrum ‘t Gein
Binnen het plangebied zijn geen wettelijk beschermde archeologische monumenten aangewezen.
Bovendien is het plangebied volgens de Cultuur Historische Waardenkaart van de provincie Noord-
Holland (CHW) vrij van zones met een archeologische waardering (afb. 3). Het verwachtingsbeeld
van de AMK en CHW is algemeen van aard en dient nader te worden uitgewerkt. Een inhoudelijke
en ruimtelijke specificatie van de archeologische verwachtingen volgt uit de historisch topografische
analyse in het volgende hoofdstuk.
3 Plangebied Winkelcentrum ‘t Gein met rode lijn aangegeven op de Archeologische Monumenten Kaart (AMK). Het
plangebied valt buiten gebieden met een archeologische waardering. De Cultuurhistorische Waardenkaart van de Provincie
Noord-Holland (CHW) komt overeen met het kaartbeeld van de AMK.
12

BO 10-053
Mei 2010
Gemeente Amsterdam
Bureau Monumenten & Archeologie
3 Bodemkunde en historie
3.1 Algemeen
Het huidige ‘natuurlijke’ landschap in en om Amsterdam wordt in grote mate bepaald door de
landschapsvorming die zich voltrok in het Holoceen, de periode na de laatste IJstijd (vanaf ca.
10.000 BP). Er heerste toen vanaf ca. 4.000 BP een gematigd klimaat waarin veengroei mogelijk
was. Toen ontstond hier in de kuststreek het zogenaamde Hollandveen. Het Hollandveen
Laagpakket bevindt zich thans in de ondergrond tussen gemiddeld 4 - 5 m ÷ NAP en 2 m ÷ NAP en
loopt plaatselijk door tot 0 m NAP. Dit natuurlijke landschap is omgevormd tot een
veenweidegebied door middel van grootschalige veenontginningen, die in de 11de eeuw van start
gingen. 8 Bij de cultivatie van het landschap speelde de waterhuishouding een cruciale rol.
Tegelijkertijd met de veenontginningen begon ook de aanleg van dijken en later in de 17de en 18de
eeuw volgde de uitgebreide droogmakerijen waarbij grote watergebieden in Noord-Holland werden
ingepolderd.
Wat de vroegste bewoning van Amsterdam betreft dateren de oudste archeologische sporen van
huizen tot nu toe uit de 12de eeuw. Rond de stad en met name op de hoger gelegen strandwallen
in Noord Holland zijn vindplaatsen met bewoningssporen die teruggaan tot in de Bronstijd (ca.
2.000 - 800 v. Chr.).
De eerste bewoning van Amsterdam ontwikkelde zich in de 12de en13de eeuw aan de
Nieuwendijk/Kalverstraat en de Warmoesstraat/Nes. Met de aanleg van de (Nieuwezijds en
Oudezijds) burgwallen in de 14de eeuw startte het proces van stadsvorming. De stad had eerst een
aarden omwalling (‘sciltraminge’) als verdedigingswerk die in de het laatste kwart van de 15de
eeuw werd vervangen door een stenen stadsmuur. De laatmiddeleeuwse stad was omsloten door
de huidige Singel aan de westkant en de Geldersekade en Kloveniersburgwal aan de oostkant. In
de periode 1585-1663 groeide de stad explosief door vier stadsuitbreidingen. Ten tijde van de
Eerste Uitleg (1585-1586) verplaatste de stadsrand zich naar de huidige Herengracht en de
Oudeschans. Bij de Tweede Uitleg (1592-1596) verschenen er vier nieuwe woon- en werkeilanden
(Marken, Uilenburg, Rapenburg en Vlooienburg) aan de oostkant van de stad. In 1613 ontstond
met de Derde Uitleg aan de westzijde van de stad de woon- en werkbuurt de Jordaan en het eerste
deel van de grachtengordel tot aan de Leidsegracht. De vroeg 17de-eeuwse stad werd beschermd
door een gebastioneerde aarden wal ontworpen naar de nieuwste fortificatieplannen uit Italië,
voorzien van elf bolwerken. Met de Vierde Uitleg van 1663 werd in de Gouden Eeuw het
halfcirkelvormige stadsplan van Amsterdam voltooid. Het oostelijke deel van de grachtengordel
werd aangelegd over de Amstel en aan het IJ werden de drie oostelijke haveneilanden Kattenburg,
Wittenburg, Oostenburg gerealiseerd. De nieuwe bakstenen stadswal (met nu in totaal 26
bolwerken) volgde met z’n gracht het tracé van de huidige Singelgracht.
De eerste woonwijken buiten de Singelgracht verrezen naar aanleiding van het uitbreidingsplan
Kalff in 1877, gevolgd door een tweede ring na annexatie van grote delen van de gemeenten
Nieuwer-Amstel en Sloten in 1896. De 20ste-eeuwse groei van de stad valt uiteen in vier fasen;
bebouwing van de Baarsjes, Zuid en Oost in de twintiger en dertiger jaren, het door nieuwbouw
aaneengroeien van voormalige dijkdorpen in Amsterdam Noord, de wederopbouwwijken aan de
westzijde van de stad (de Westelijke Tuinsteden) en de bebouwing van het stadsdeel Zuidoost in
de zestiger en zeventiger jaren. Met IJburg borduurt de stad begin 21ste eeuw weer voort op het
concept van vier eeuwen tevoren, het creëren van stedelijk areaal in en aan het IJ.
8 Veerkamp 1997, 10-31.
13

BO 10-053
Mei 2010
Gemeente Amsterdam
Bureau Monumenten & Archeologie
3.2 Historisch-topografische inventarisatie
Het plangebied Winkelcentrum ’t Gein ligt in de voormalige Gaasperpolder, ook wel Polder Gein en
Gaasp genaamd. Deze polder was oorspronkelijk onderdeel van het uitgestrekte veengebied ten
oosten van de Amstel. De Gaasperpolder werd omsloten door de veenrivieren het Gein en de
Gaasp, beide onderdeel van het stroomstelsel van de Vecht.
De topografische ontwikkeling van het plangebied kan inzichtelijk worden gemaakt aan de hand
van historische kaarten. Voor de onderstaande historisch-topografische inventarisatie is gebruik
gemaakt van de kaart van Noord Holland van J. Beeldsnijder (1575), de kaart van Amsterdam en
omstreken van Nicolaes Visscher (ca. 1700), de Topografische Militaire Kaart (1854), de
Chromotopografische Kaart (1890-1900) en de stadsplattegrond van Publieke Werken van 1936.
3.2.1 Ontginningen
De ontginningen van de uitgestrekte veengebieden ten oosten van de Amstel hadden ten doel het
natte veengebied bewoonbaar te maken, door middel van het ontwateren van het veen.
De ontginningen begonnen in de 11de of 12de eeuw op meerdere plaatsen tegelijk, zoals in de
Vechtstreek en het Amstelland. Het gebied rond de rivier het Gein ligt op de grens tussen beide
gebieden. De rivier het Gein is als ontginningsas gebruikt. Haaks op deze rivier werden percelen
uitgezet met reeksen van evenwijdige sloten op 30 tot 100 m afstand van elkaar. De percelen lagen
in eerste instantie op de oeverwal van het Gein en werden later naar de top van het veen
doorgetrokken, richting het plangebied. 9
4 Het plangebied (rood) op de Chromotopografische kaart (1890-1900). De oorspronkelijke verkaveling van het
veenweidegebied is duidelijk zichtbaar.
9 Palmboom 1998, 46-47.
14

BO 10-053
Mei 2010
Gemeente Amsterdam
Bureau Monumenten & Archeologie
Als bijkomend gevolg van de ontwatering van het veen daalde het maaiveld en werd de grond weer
natter. Aangezien de akkers bloot kwamen te staan aan overstromingsgevaar werden ter
bescherming achter- en zijkaden aangelegd. Ondanks deze maatregelen zette de vernatting van de
percelen zich door. 10 Daarom bracht men nieuwe stroken veen in cultuur. Bij de verlenging van de
kavels schoof ook vaak de bewoning op. De achterkade werd dan als secundaire ontginningsas in
gebruik genomen. 11 De voormalige verkaveling en veendijken zijn op historische kaarten duidelijk
herkenbaar (afb. 4).
De boeren in dit gebied voerden een gemengd bedrijf waar veeteelt samen met akkerbouw plaats
vond. Gedurende de 14de eeuw veranderde dit en kwam de nadruk op veeteelt te liggen. De
aanhoudende vernatting van de bodem had akkerbouw nagenoeg onmogelijk gemaakt. 12
De bodemdaling was niet alleen nadelig voor de akkerbouw, ook de huisplaatsen moesten
voortdurend opgehoogd worden. Op de zo ontstane huisterpen stonden boerderijen die waren
opgetrokken uit hout, leem en riet. De voor het veenlandschap typerende lintbebouwing ontstond,
doordat deze boerderijen op de oeverwallen langs het Gein gebouwd werden.
5 Het plangebied (rood) in het 16de-eeuwse veenlandschap van Noord Holland (kaart van J. Beeldsnijder, 1575).
10 Borger 1987, 16-17.
11 Stol 1993, 29.
12 Hoppenbrouwer 2002, 112.
15

BO 10-053
Mei 2010
Gemeente Amsterdam
Bureau Monumenten & Archeologie
Door de daling van het maaiveld was men in de 14de en 15de eeuw gedwongen om maatregelen
te nemen tegen de wateroverlast door middel van de aanleg van dijken, sluizen, watermolens en
molenweteringen. Volgens de kaart van Visscher liep omstreeks 1700 door het plangebied een dijk,
aangeduid als ‘Den In Dijck’ (afb. 6). Op de Chromotopografische kaart uit ca. 1890-1900 en de
kaart van Publieke Werken uit 1936 is op dezelfde plaats een waterweg genaamd de ‘Noord Sloot’
aangegeven. 13 Zowel de dijk als de sloot zijn onderdeel van de ontginningsstructuur van de
Gaasperpolder. Ten noorden en zuiden van het plangebied bevinden zich diverse molenweteringen
die het overtollige water uit de polder naar de rivieren de Gaasp en ’t Gein afvoerden.
6 Het plangebied (rood) op de kaart van Nicolaes Visscher uit c. 1700. Door het plangebied loopt ‘Den In Dijck’.
Gedurende de 20ste eeuw ontwikkelde het poldergebied ten zuiden van de Bijlmermeer, waar zich
het plangebied bevindt, zich tot een randgemeente van Amsterdam, Weesperkarspel. Op dat
moment was het nog een landelijk gebied. In de jaren ’60 van de vorige eeuw werd het westelijk
deel van deze randgemeente bestemd voor industrieterreinen, woonwijken en sportvelden. Ook
werd de meeste oorspronkelijke bebouwing afgebroken. Het westelijk deel van Weesperkarspel
werd in 1966 aan de gemeente Amsterdam overgedragen. 14 In de jaren ’70 en ’80 werden
vervolgens de woonwijk Gein II en het winkelcentrum ‘t Gein aangelegd (afb. 7). 15
13 Palmboom 1998, 51.
14 Heinemeier 1987, 193.
15 Kruizinga 2002, 361.
16

BO 10-053
Mei 2010
Gemeente Amsterdam
Bureau Monumenten & Archeologie
7 De wijk Gein II in aanleg (foto SAA).
3.3 Archeologische inventarisatie
In het plangebied is tot op heden geen archeologisch veldonderzoek uitgevoerd. In de directe
omgeving zijn wel meerdere archeologische vindplaatsen gelokaliseerd. In 1986 is door RAAP een
veldkartering uitgevoerd in diverse polders in het Amstelland. 16 Daarbij zijn enkele huisplaatsen uit
de ontginningsperiode aangetroffen, gelegen op de hogere oeverwallen langs de veenrivieren,
zoals het Gein.
Algemeen
Wat de bodemopbouw van het plangebied betreft, bestaat de bovenste laag vanaf het huidige
maaiveld uit recent aangebrachte grond. Het oorspronkelijke polderpeil bevond zich in de Gaasper
Polder op ca. 2,00 m ÷ NAP. 17 Op basis van de huidige maaiveldhoogte (ca. 1,00 m ÷ NAP) kan er
vanuit gegaan worden dat eventuele archeologische sporen of vondsten op een diepte van ca. 1,00
m onder het huidige maaiveld liggen. Ten aanzien van de archeologische kwaliteit van de
ondergrond van het plangebied is bekend dat bij de aanleg van Gaasperdam vanaf de jaren ‘60 van
de 20ste eeuw het gebied met zand is opgehoogd. Deze werkzaamheden kunnen de
archeologische kwaliteit van de ondergrond aangetast hebben.
16 Datema 1987, 10-12.
17 Dienst der Publieke Werken 1967, 290-294.
17

BO 10-053
Mei 2010
Gemeente Amsterdam
Bureau Monumenten & Archeologie
4 Archeologische verwachtingskaart
Op basis van bovenstaande inventarisatie (hoofdstuk 3) zijn binnen het plangebied Winkelcentrum
’t Gein materiële overblijfselen te verwachten die samenhangen met de gebruiks- en
bewoningsgeschiedenis van de Gaasperpolder als landelijk gebied tot midden 20ste eeuw. Dit leidt
tot een verwachtingskaart van archeologische materiële neerslag.
Archeologische verwachtingszone op basis van cultuurhistorische informatie
Begrenzing plangebied
A Den In Dijck en de Noord Sloot
Betreft het tracé van Den In Dijck en de naastgelegen Noord Sloot. De materiële neerslag
kan bestaan uit aanplempingslagen ten behoeve van de dijkaanleg en losse vondsten van
in de sloot gegooide of verloren voorwerpen. Deze sporen hebben een grote verspreiding
en een geringe onderlinge samenhang. De archeologische verwachting is daarom laag.
B Gaasperpolder
De materiële neerslag betreft sporen van bewoning en landgebruik en losse vondsten van
de 12de eeuw tot en met de 20ste eeuw. Dergelijke overblijfselen hebben een geringe
onderlinge samenhang en een wijde verspreiding. De archeologische verwachting is
daarom laag.
C Verstoring
Bij de aanleg van de bebouwing in de tweede helft van de 20ste eeuw is het bodemarchief
in deze zone dermate verstoord dat de kans op aanwezigheid van archeologische waarden
gering is.
18

BO 10-053
Mei 2010
Gemeente Amsterdam
Bureau Monumenten & Archeologie
19

BO 10-053
Mei 2010
Gemeente Amsterdam
Bureau Monumenten & Archeologie
5 Archeologische beleidskaart
De archeologische beleidskaart van het plangebied Winkelcentrum ‘t Gein is bedoeld als een
ruimtelijk schema van de maatregelen die nodig zijn voor de zorg voor het archeologische erfgoed
op de verschillende locaties binnen het plangebied. De huidige toestand van het terrein en mogelijk
opgetreden bodemverstoringen zijn van invloed op de intactheid van mogelijke overblijfselen en het
beleid dat aan de verwachting wordt gekoppeld. De verschillende verwachtingszones zijn
geclusterd tot één zone met de bijbehorende beleidsmaatregel die is afgeleid van de standaard
beleidsvarianten zoals verwoord in paragaaf 2.4.
Archeologische Beleidszones op basis van de archeologische verwachtingszones en
verstoringen
Begrenzing plangebied
Beleidscategorie 8: bij lage verwachting (verwachtingszone A en B)
Uitzondering van archeologisch veldonderzoek geldt bij bodemingrepen kleiner dan 10.000
m 2 en niet dieper dan 1.00 m onder het huidige maaiveld.
Beleidscategorie 13: bij negatieve verwachting: (sub)recente verstoring
(verwachtingszone C)
Voor deze delen van het plangebied geldt een negatieve verwachting, vanwege de hoge
mate van verstoring. Daarmee zijn deze delen van het plangebied vrijgesteld van verdere
archeologische maatregelen.
Voor het gehele plangebied geldt dat ook in geval geen archeologisch veldonderzoek vereist is en
er toch archeologische overblijfselen ouder dan 50 jaar bij bouwwerkzaamheden aangetroffen
worden, deze bij de gemeente aangemeld dienen te worden, zodat in gezamenlijk overleg met de
opdrachtgever maatregelen getroffen worden tot documentatie en berging van de vondsten.
20

BO 10-053
Mei 2010
Gemeente Amsterdam
Bureau Monumenten & Archeologie
21

BO 10-053
Mei 2010
Gemeente Amsterdam
Bureau Monumenten & Archeologie
Conclusie
Het voorliggende bureauonderzoek naar archeologische waarden is uitgevoerd in het kader van de
herinrichting van het plangebied Winkelcentrum ‘t Gein.
De beleidskaart maakt onderscheid tussen een zone met een lage archeologische verwachting en
een zone zonder verwachting.
Voor de beleidszone met een lage archeologische verwachting geldt een uitzondering van
archeologisch veldwerk bij bodemingrepen kleiner dan 10.000 m 2 en minder dan 1 m beneden
maaiveld.
Voor de beleidszone zonder archeologische verwachting geldt vrijstelling van verdere
archeologische maatregelen.
Eventueel archeologisch veldwerk kan worden gespecificeerd wanneer het bouwplan zodanig is
uitgewerkt dat oppervlak en diepte van de bodemingrepen bekend zijn.
Voor de uitvoering van elk archeologisch veldwerk, zoals een Archeologische Begeleiding (AB),
een Inventariserend Veldonderzoek (IVO) of een Archeologische Opgraving (AO), is een
archeologisch Programma van Eisen (PvE) vereist.
Voor het gehele plangebied geldt de wettelijke meldingsplicht. Dit houdt in dat ook in geval geen
archeologisch vervolgonderzoek is vereist en toch bodemvondsten ouder dan 50 jaar worden
aangetroffen dit aan Bureau Monumenten en Archeologie gemeld moet worden zodat in
gezamenlijk overleg met de opdrachtgever maatregelen getroffen worden tot documentatie en
berging van de vondsten.
22

BO 10-053
Mei 2010
Gemeente Amsterdam
Bureau Monumenten & Archeologie
Bronnen
Digitale bronnen
Cultuur Historische Waardenkaart provincie Noord-Holland. http://chw.noord-holland.nl
Archeologisch Informatiesysteem (ARCHIS).
Beeldbank Stadsarchief Amsterdam.
Literatuur
BMA, Ruimte voor Geschiedenis. Beleidsnota Monumenten en Archeologie Amsterdam 2005-2010,
Amsterdam 2005.
Borger, G.J.,‘Ontgonnen, bedijkt, bebouwd. De agrarische voorgeschiedenis van het stedelijk
gebied,’ in: Heinemeijer, W.F. & Wagenaar, M.F., Amsterdam in kaarten. Verandering van de stad
in vier eeuwen carthografie, Antwerpen 1987, 16-17.
Datema, R. R. ‘Amstelland, een archeologische verkenning’, RAAP-rapport 4, Amsterdam 1987.
Dienst Publieke Werken, ‘Het bouwrijpmaken van terreinen’, Ons Amsterdam 19/10, 1967, 290-
294.
Eerden, R. van, ‘De archeologische reservaten van ‘Malta’, Archeobrief 12/2, 2008, 13-18.
Heinemeier, W.F.,’Het Bos en de Bijlmer’, in: Heinemeijer, W.F. & Wagenaar, M.F., Amsterdam in
kaarten. Verandering van de stad in vier eeuwen carthografie, Antwerpen 1987, 16-17.
Hoppenbrouwers, P.C.M.,’Van waterland tot stedenland. De Hollandse economie ca. 975 – ca.
1570, Geschiedenis van Holland tot 1572, Hilversum 2002, 103-148.
Kruizinga, J. Het XYZ van Amsterdam, Amsterdam, 2002.
Palmboom, E.,’Het Gein, rivier in een grensgebied’, in Carasso-Kok & Slofstra (red.) Het Gein.
Levensloop van een rivier, Abcoude 1998.
Provincie Noord-Holland, Beleidskader Landschap en Cultuurhistorie Noord-Holland, Haarlem
2006.
Schmal, H.,’Lijnen in het landschap’, in Carasso-Kok & Slofstra (red.) Het Gein. Levensloop van
een rivier, Abcoude 1998.
Stol, T., Wassend water, dalend land. Geschiedenis van Nederland en het water, Utrecht/
Antwerpen 1993.
Veerkamp, J.A.G., ‘Mammoeten in Amsterdam Een inventarisatie van archeologische
aandachtspunten bij de aanleg van de Noord/Zuid Metrolijn’, Amsterdam 1997.
Afmelding:
Archiscode 31081 datum 25-05-2010
Controle proces en waardestelling
Prof. dr. J. Gawronski
Voor akkoord datum 25-05-2010
Hoofd afdeling Archeologie BMA
Prof. dr. J. Gawronski
23

BO 10-053
Mei 2010
Gemeente Amsterdam
Bureau Monumenten & Archeologie
Colofon
Archeologisch Bureauonderzoek 10-053
Datum: 25-05-2010
Status:
definitief
Redactie:
prof. dr. J.H.G. Gawronski
Tekst:
drs. L.F. de Leeuw, I. Lempke MA.
Cartografie:
dhr. S. IJzerman
© Bureau Monumenten & Archeologie, Gemeente Amsterdam, 2010
Postbus 10718, 1001 ES Amsterdam, 020-2514900
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op
enigerlei andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van BMA. BMA aanvaardt geen
aansprakelijkheid voor eventuele schade voortvloeiend uit de toepassing van de adviezen of het gebruik van de resultaten
van dit onderzoek.
24