ROM decemberuitgave 2013

12_13
k Techniek: Scheepsinterieurbouw
k Vier jaar Meer Leertijd
k Pesten tegengaan met KiVa
> - - - - - - - Rotterdams Onderwijs Magazine
Zeilen
bijzetten na
rekentoets vo
‘Ik ruik
Botlek’
Leren op
een
technasium
december _ nr. 12 _ jaargang 36

van de redactie
Succesvol partnerschap
Ieder beroep heeft zo zijn eigenaardigheden. Een zo’n
eigenaardigheid kom je nog wel eens tegen in het
onderwijs. Het is het denken over onderwijs als gaat het
om een eiland: ‘Geef ons de kinderen maar, dan maken
wij er in ons eentje wat van.’ De sociale omgeving en - in
het bijzonder - de ouders van kinderen doen er in die
benadering niet toe. Het is een visie die een elementair
gegeven over het hoofd ziet. Kinderen groeien op in een
wereld die heel wat meer omvat dan alleen de school.
Ouders spelen daarin een doorslaggevende rol en
school kan zich eenvoudigweg niet van dit feit afsluiten.
Ouders zijn onmisbare partners van de school.
Nu heeft een flink deel van de Rotterdamse scholen te
maken met ouders die zelf laag geschoold zijn en daarbij
ook het Nederlands onvoldoende beheersen. Ernstige
handicaps, die succesvol partnerschap bemoeilijken.
De oplossing van dit probleem ligt niet op het bordje
van scholen. Wat daar wel thuis hoort is dat ouders zich
welkom en gerespecteerd voelen door de school, dat er
serieuze informatie wordt gegeven over hun kind en dat
de school zich openstelt voor de zienswijze van ouders.
Zo kunnen ouders zich gesteund voelen in hun rol als
partner, ook al kampen zij met sociale handicaps.
Aan de Erasmus Universiteit vond deze maand de promotie
plaats van docent en onderzoeker Mariëtte Lusse.
Zij ging op een groot aantal Rotterdamse vo-scholen na
wat de succesfactoren zijn voor partnerschap van school
en ouders en hoe hierdoor voortijdig schoolverlaten kan
worden voorkomen. De conclusie van het onderzoek is
dat wanneer de school het partnerschap op een systematische
wijze aanpakt, het contact met ouders meer
kwaliteit krijgt en dat er een basis wordt gelegd voor het
succesvol tegengaan van schooluitval.
Wij zullen blijven schijven over de praktijkervaringen op
dit terrein.
Rien van Genderen, hoofdredacteur
colofon
Rotterdams Onderwijs Magazine voorlichtings- en opinieblad voor onderwijs, educatie,
vorming, opleiding en training in Rotterdam. Gratis voor personeel van voorscholen,
primair en voortgezet onderwijs in Rotterdam.
36 e jaargang -- nr. 12 -- december 2013
ISSN 1386 -- Verschijnt zeven keer per jaar -- Oplage 7000
Uitgave CED-Groep
Redactie Meike Ansems, Machiel de Jong, Irene van Kesteren, Tim van der Korput,
Rien van Genderen (hoofd- en eindredactie)
Medewerkers Ronald Buitelaar, Petja Buitendijk (foto), Renate Mamber, Jan van der Meijde
(foto), Marijke Nijboer, Ad Oskam (strip), Joep van der Pal (foto), Anne-Marie Plasschaert,
Jan van der Ploeg (foto), Ineke Westbroek, Linda Zwegers
Redactie-adres Postbus 8639 -- 3009 AP Rotterdam -- telefoon 06 316 437 11 --
e-mail rom@cedgroep.nl
Grafische vormgeving Trichis Communicatie en Ontwerp BNO -- Rotterdam
Foto cover Jan van der Meijde
© CED-Groep
agenda
9-11 januari
rotterdam
grootste loopbaanevenement, voor vo
www.loopbaanevenement.nl
29 januari
WoerdeN
masterclass social media
www.stationtostation.nl
30 januari
rotterdam
werkconferentie ouderbetrokkenheid mbo
www.onderwijsbeleid010.nl
1 februari
UtreCHt
conferentie kleuterleerkracht: overleven of leven
wegwijs.in/kleuteronderwijs
13 maart
amerSFoort
conferentie rekenniveaus en opbrengstgericht
werken, voor po
www.cps.nl
21 maart
deN HaaG
regionale dagen ‘het jonge kind’
www.hco.nl
28 maart
deN HaaG
regionale dagen ‘het jonge kind’
www.hco.nl
4 april
deN HaaG
regionale dagen ‘het jonge kind’
www.hco.nl
15 april
UtreCHt
conferentie literatuuronderwijs, voor vo
www.aps.nl
24 april
NederLaNd
girlsday, meisjes (10-15 jr.) en techniek
www.girlsday.nl
Volg het rom op twitter @rdamsondmag en sluit
je aan via LinkedIn ‘rotterdamsonderwijsmagazine’.
2 | Rotterdams Onderwijs Magazine --- 12 | 13

inhoud
02 agenda
06 kiezen voor ambitie
Topklassen bij Mozaïek
08 estafette
Communiceren over Citoscores
14 ‘we hebben een groot
probleem’
Conclusies uit de rekentoets vo
16 de klas van
Arjen van Tienhoven, GSR
18 column Anne-Marie
Revanche
18 wat ook nog gebeurde
Rotterdamse Leraren
van het Jaar
04_ IDEAAL VOOR
CREATIEVE,
PRAKTISCHE
JONGEREN
Scheepsinterieurbouwer
bij HMC Vakcollege
R
10_ WIJSHEID
GAAT BOVEN
KENNIS
Het vak van
Marijke Boezerman,
Het Spoor
O
19 succes van…
Port Rangers
22 strip Ad Oskam
Meer leertijd
22 column L!nda
HUH!
23 wat ook nog gebeurde
Zoneparc Oscar Romeroschool
24 de hele groep verantwoordelijk
KiVa op Emmausschool
28 loopbaanoriëntatie in
het vmbo
Vakmanschap centraal
bij De Hef
30 robuust rekenen
Planmatig werken in het sbo
32 dubbelportret
Op de hoogte met Magister app
20_ CONTINUÏTEIT
DRINGEND GEWENST
Hoe verder met Meer
Leertijd
R
26_ SPRINGPLANK
NAAR BÈTASTUDIE
Technasium Cosmicus
College
O
12 | 13 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 3

Techniek
> H OUT- E N M E U B I LE R I N G S COLLE G E, VOOR
CR EATI EVE, PRAKTI S CH E J ON G E R E N
B M B a B ss B a B pr B o B du B c B tie B b B e B dr B ijv B e B n B ge B e B n B B
B B B B B B B B B B B B B B B B B B B B
B g B ev B a B ar B v B oo B r B m B e B ub B e B lb B ra B n B ch B e B B B B
Vanaf zijn prilste jeugd knutselde hij aan
I Daan aan het interieur van zijn
4 | Rotterdams Onderwijs Magazine --- 12 | 13
tekst Ineke Westbroek
bootjes. Na zijn vmbo-t was de vervolgstudiekeuze
van Daan van den Berg (20) dan ook niet moeilijk:
het Hout- en Meubileringscollege (HMC), richting
scheepsinterieurbouw. Al meer dan tachtig jaar leidt
deze zelfstandige mbo-vakschool op voor beroepen
in de richtingen interieur & wonen en hout & meubel.
n een jachtwerf aan de Rotte timmert en
sleutelt
tweedehands weekendkruiser. ‘Allemaal
losse troep’, wijst hij op een stapel planken,
‘dat moet ik nog in elkaar zetten.’ Toch tekent
zich van binnen al duidelijk het interieur af,
dat Daan heeft gekozen als eindexamenstuk.
Een kastje en een bank zitten er al in.
‘Hij leert zo snel als de brandweer’, prijst
docent Tjalling Mulder zijn niveau-4-leerling,
‘je merkt dat hij hier sinds zijn jeugd mee
bezig is. Hij is zelfstandig en weet wat hij wil.’
Het begon allemaal met het half gezonken

T
www.hmcollege.nl
O
Voor Daan van
den Berg was
zijn weekendbaan
bij een jachtwerf
een goede
voorbereiding.
foto Petja Buitendijk
bootje dat Daan in de Rotte vond, tijdens een
kanotocht met zijn ouders. Veertien was hij
toen. ‘Een stalen kajuitbootje’, weet hij nog,
‘van de eigenaar mocht ik het zo meenemen.’
Daan knapte het bootje op en maakte het
‘zeewaardig’, althans, voor kleine stukjes over
de Bergse Plas. Maar zijn beroepskeuze was
gemaakt: scheepsinterieurbouwer.
Verven en schuren
Al tijdens zijn middelbareschooltijd leerde
Daan een hoop in zijn weekendbaan bij een
jachtwerf, waar hij kleine klusjes deed, zoals
verven en schuren. ‘Ik heb daar veel afgekeken
hoe je kastjes inbouwt en tekeningen
maakt. Een goede voorbereiding op deze
opleiding’, zegt Daan, die als hij klaar is
in dezelfde richting wil doorstuderen. Zijn
voorkeur gaat uit naar hbo jachtbouwkunde:
‘Ik wil vormen van boten theoretisch kunnen
duiden, zodat ik zelf scheepsinterieuren kan
ontwerpen.’
Voor jongens en meisjes als Daan is het
HMC de ideale opleiding, betoogt Tjalling,
die ooit zelf de opleiding volgde: ‘Creatieve
en praktische jongeren, die graag met hun
eigen handen iets in elkaar zetten, leren hier
beroepen waaraan nog steeds behoefte
bestaat.’
Tijdens een rondleiding door de school, zo
nu en dan onderbroken door een leerling
met een dringende vraag, toont hij trots het
geavanceerde machinepark, ‘helemaal upto-date,
met computergestuurde apparatuur.’
Tjalling geeft aanwijzingen aan een jongen
die een bureau maakt, en een jongen met
een speedbootje in aanbouw: ‘Waarom zet je
de voorste bok niet wat verder naar achteren,
hij hangt nu zo op zijn punt. De boordlijn zal
je nog moeten stroken.’
Rondingen
Het HMC, met vestigingen in Amsterdam
en Rotterdam, biedt opleidingen tot meubelmaker
en als (scheeps)interieurbouwer van
niveau 2 tot en met niveau 4 in de BOL- en
de BBL-richting. Leerlingen leren houtbewerken,
gereedschappen en machines hanteren
en constructies maken. Ze leren hoe
kasten, stoelen en scheepsmeubels worden
ontworpen en gemaakt. Aan de hand van
zelfgemaakte werktekeningen wordt geleerd
van welk materiaal en gereedschap meubels
gemaakt en gemonteerd kunnen worden.
Onder toezicht zetten zij hun werkstukken
zelfstandig in elkaar.
Behalve op school leerde Daan veel in zijn
stage, vorig jaar bij jachtwerf Vial. ‘Vooral
over rompenbouw’, vertelt hij, ‘verder leer
je hoe groot een mast kan worden en hoe
je rekening kan houden met de rondingen
in kleinere boten. Om meubels passend te
maken, moeten ze rondere vormen hebben.
Lastig om daarvoor mallen te maken, maar
toch nog een kunst.’
Ondanks de crisis, die ook de interieurbranche
niet onberoerd laat, heeft Tjalling alle
vertrouwen dat gediplomeerde leerlingen
werk vinden: ‘Leerlingen die van school
komen, vinden nog steeds een baan. De sector
wordt over een paar jaar geconfronteerd
met vergrijzing, waarbij bedrijven leeglopen
omdat oudere werknemers met pensioen
gaan. Slimme bedrijven wachten dat niet
af, maar gaan nu al investeren in nieuwe
arbeidskrachten.’ Leerlingen worden niet
opgeleid voor bedrijven als Ikea, die massaproducten
in lagelonenlanden zoals Zuidoost
Azië laten vervaardigen. Deze meubelgiganten
zullen andere meubelbedrijven ook niet
wegdrukken, gelooft Tjalling: ‘Voor bedrijven,
die inspelen op specifieke behoeften van
klanten, is altijd toekomst.’ B
‘Slimme
bedrijven
wachten de
vergrijzing
niet af’
12 | 13 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 5

Topklassen
> CB S M OZAÏE K K I E ST VOOR AM B ITI E
Z S Z c Z ho Z o Z l Z d Z e Z el Z t Z su Z c Z c Z e Z ss Z e Z n Z
Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z
Z è Z n Z z Z o Z rg Z e Z n Z m Z e Z t Z o Z u Z d Z er Z s Z Z
tekst Marijke Nijboer
Topklassenschool Mozaïek in Rotterdam
West wil de ambitie aanwakkeren van leerlingen
èn leerkrachten. Met leerlingen worden persoonlijke
doelen geformuleerd. En letterlijk elk teamlid volgt
nascholing.
E
én leerkracht van basisschool Mozaïek is
in opleiding voor rekenspecialist.
Anderen verdiepen zich in hun specifieke
bouw, coöperatieve werkvormen of communiceren
met kinderen. De directie moedigt
teamleden aan om het geleerde achteraf te
delen met collega’s. ‘Men is nogal eens
bescheiden,’ zegt directeur Juliëtte van der
Lugt. ‘Maar gelukkig horen we steeds vaker:
ja, dat durf ik wel te laten zien. Wij willen dat
onze kinderen een leerkracht hebben die zelf
de beste wil zijn.’
Het team werkt sinds twee jaren met trendanalyses
waarbij per groep en per vak schematisch
wordt weergegeven hoe de score
zich verhoudt tot de norm en de ambitie.
Juliëtte: ‘De mensen vinden dat spannend,
maar wij willen ambitieus blijven. Topklassen
stimuleert ons daarbij.’
Leerkrachten bespreken met elke individuele
leerling de eigen cijfers en ze noteren samen
de ambitie van het kind. Dat wil de directie
ook met leerkrachten gaan doen. Met als
belangrijkste vragen: wat heeft jouw groep
nodig en wat heb jij nodig om dat te kunnen
bieden
Investeren in talenten
Eén van de onderwerpen waarover is
gespard met het Topklassenteam: in welke
personeelsleden moet je als directie meer
energie steken Juliëtte: ‘Je bent geneigd te
wachten op de mensen die de meeste tijd
nodig hebben. Zelf wilden we liever investeren
in talenten. Daarin werden we door het
Topklassenteam aangemoedigd.’
Als je de lat hoger wilt leggen, speelt dat mee
bij allerlei beslissingen. Zoals de keuze voor
een nieuwe rekenmethode. De direc- teur: ‘Je
bent geneigd om vanwege je popu- latie niet
te kiezen voor een talige methode. Maar het
Topklassenteam vond dat we dat juist wèl
moesten doen. Dat advies hebben we
opgevolgd.’ De directie waardeert derge- lijke
input. Adjunct-directeur Stefan Kling: ‘Zij
stellen reflectieve vragen waardoor je gaat
nadenken.’ Juliëtte: ‘Mijn collega en ik zijn het
samen vaak eens. Het gevaar is dat je dan
niet meer kritisch bent.’
Veel leerlingen worstelen met begrijpend
lezen en woordenschat. De school werkt aan
een nieuw taalbeleid, dat hier extra aandacht
aan schenkt. ‘We halen de norm niet voor
ons type school. Dat heeft ook te maken met
de thuistaal van onze leerlingen. De vraag is:
wat kunnen we daar als school mee’
Ouderbeleid
Die vraag was een van de aanleidingen om
het ouderbeleid te veranderen. Juliëtte: ‘Ik
werkte hiervoor op een school met een heel
andere populatie, maar we deden dezelfde
dingen met ouders. Terwijl hun behoeften
misschien wel heel anders zijn.’ Stefan: ‘Als
het om de kinderen gaat zijn de ouders de
hoofddeskundigen. We zijn gelijkwaardig,
maar wij stellen ook eisen. We organiseren
regelmatig ‘Op de koffie bij de directie’. Dan
behandelen we uiteenlopende onderwerpen.
Dat begon als een klachtenuurtje. Wij hamerden
steeds op: dit doen wij, wat doen jullie
Als ouders nu een voorstel doen, geven ze
zelf al aan wat zij gaan bijdragen. We hebben
bijvoorbeeld een ouder die moeilijk kan
traplopen. De ouders kenden iemand die een
traplift over heeft, en ze bekijken nu of die
bruikbaar is voor de school.’
6 | Rotterdams Onderwijs Magazine --- 12 | 13

T
www.onderwijsbeleid010.nl/topklassen
Pak melk
In de ouderkamer regent het vragen als kinderen
zijn thuisgekomen met slechte scores
op de woordenschattoets. Juliette: ‘Er zit een
kloof tussen de toets van het leerlingvolgsysteem
en onze methode. Kinderen oefenen
thuis de woorden, maar krijgen op de toets
heel andere begrippen voorgeschoteld. In
de ouderkamer geven we tips mee om ook
op andere manieren thuis aan taal te werken.
Zelfs op een pak melk staat tekst, en je komt
ook op straat begrippen tegen waarover je
het samen kunt hebben.’
Juliëtte: ‘Hoe maak je ouders vaardiger
om zich in te zetten ten bate van kinderen,
rekening houdend met hun situatie Je kunt
niet zomaar zeggen: ga naar de bibliotheek.
Het vervoer daarheen is een drempel, zeker
sinds de bibliotheek is vertrokken uit de wijk.
En ouders hikken aan tegen de mogelijkheid
dat ze een boete krijgen voor een te laat
ingeleverd boek.’
De goede opkomst op ouderbijeenkomsten
is een mooie basis voor samenwerking.
Stefan: ‘We willen graag dat ouders ook
meedenken in beleid en bij trendanalyses.
Wij moeten keuzes maken op basis van de
resultaten, dus die presenteren we in de
ouderkamer.’ Juliëtte: ‘Dat is spannend, want
dan meld je ook dat bepaalde dingen niet
goed gaan.
Maar je hebt ook wat te vieren als er verbetering
is.’ Z
W
Mozaïek wil
leerkrachten die
zelf de besten
durven zijn.
foto Jan van der Meijde
12 | 13 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 7

Estafette
> H OE COM M U N I CE E R J E OVE R J E CITOS COR E
g ‘W g e g es g tr g an g sp g a g ra g nt g en g z g org g
g g g g g g g g g g g g g
tekst Marijke Nijboer
Waar loop jij tegenaan bij
jouw werk en welke vraag zou je willen stellen
aan een onderwijscollega In deze aflevering
van de doorgeefrubriek stelt Elze Korbijn, intern
begeleider en zorgcoördinator op de Vreewijkschool,
haar vraag aan Ryanne van Gool, directeur
van de Eloutschool: ‘De Citoscores van
scholen zijn nu openbaar. Hoe ga je daar als
school mee om’
h
Elze Korbijn: ’We spreken aan het begin van het
schooljaar met elk kind en z’n ouders over wat zij
dat jaar willen bereiken.’
IN DEZE AfLEVERING VAN ESTAfETTE WISSELEN EEN
INTERN BEGELEIDER EN EEN DIRECTEUR HUN ERVA-
RINGEN UIT. VOOR DE KOMENDE AfLEVERING GEVEN
ZIJ HET STOKJE – MET BRANDENDE VRAAG – DOOR
AAN AAN EEN VOLGENDE COLLEGA.
R
TL Nieuws bracht onlangs de gemiddelde Citoscores
van basisscholen naar buiten. ‘Ouders zien dat, en
kijken soms niet verder dan die scores,’ zegt Elze Korbijn.
‘Wij hebben een 7,2 gehaald, dat is voor onze wijk een heel
redelijke score. Maar toch: hoe communiceer je daarover met
ouders’
We bezoeken met die vraag de Eloutschool aan de Claes de
Vrieselaan in Rotterdam West, een school die op deze zelfde
dag in het AD figureert als ‘zeer zwakke school’.
Ryanne van Gool werd ruim een jaar geleden aangesteld als
directeur. De Eloutschool, een eenpitter, werd begin 2013
ondergebracht bij het bestuur Kind en Onderwijs. ‘Toen ik
hier begon was de school officieel zwak. Een maand later
werden we ‘zeer zwak’ verklaard. De vorige directeur was
ziek geworden en er was geen verbeterplan. Ouders hadden
geen idee hoe de school er voor stond.’
Druppelsgewijs
De christelijke basisschool, waar ooit een derde verdieping
bovenop werd gebouwd vanwege ruimtegebrek, is mede
door vergrijzing van de wijk sterk gekrompen. Er zitten nu
180 leerlingen. Druppelsgewijs trekken echter jonge autochtone
gezinnen de wijk binnen.
Ryanne: ‘Deze school zet z’n identiteit vrij stevig neer. Een
bepaalde groep ouders, die vroeger z’n kinderen buiten de
wijk op school zou hebben gedaan, ziet dat de school verbetert
en besluit de kinderen hier te brengen.’
Kort nadat de school zeer zwak was verklaard belegde
Ryanne een informatieavond voor de ouders. ‘We hadden
8 | Rotterdams Onderwijs Magazine --- 12 | 13

g g g g g g g g g g g
g da g t je g d g e g pe g rs g vo g or g be g nt g ’
geen leuk verhaal te vertellen, want de inspecteur had alles
afgebrand.’ Meteen werd ook een verbeterplan gepresenteerd.
‘Aan het eind van de avond stonden de ouders op en kregen
we een applaus. We kregen hun vertrouwen.’
Gefilmd
Met behulp van het ISO-traject ging de school de methodes
beter inzetten. De leerkrachten werden en worden tijdens hun
werk gefilmd en kijken die beelden later terug met hun begeleider.
In de kleutergroepen is het programma Ik en Ko ingevoerd.
Verder werd het team geschoold in ‘positive behavior
support’. Afgelopen juni vertoonden de scores voor het eerst
een stijgende lijn.
Dat is echter niet terug te zien in de RTL-cijfers. Ryanne: ‘RTL
Nieuws gebruikt voor z’n vergelijking oude scores, maar dat
wordt er niet bij verteld. Dat krijg je als mensen die geen verstand
hebben van onderwijs, zich ermee bemoeien.’ Elze: ‘De
populatie kan per school ook enorm verschillen. Een krappe
voldoende voor taal kan op de ene school een matige score
zijn, maar op de andere school een hele prestatie.’
Ryanne’s advies: communiceer snel en transparant met je
ouders. ‘Als ik hoor dat ouders het hebben over de scores
van onze school, ga ik daar meteen op in. Wij zorgen dat we
de pers voor zijn. Als er nieuws is, gaat er diezelfde dag nog
een brief uit naar de ouders, waarin wij uitleggen wat onze
score is, en waarop die is gebaseerd. Wij hebben ook meteen
verteld dat de score volgend jaar misschien nog wel lager zal
zijn, omdat er oude cijfers worden gebruikt.’
Tevredenheidonderzoek
Elke paar maanden informeert de Eloutschool ouders over de
meest recente prestaties. ‘Wij vragen ook steeds waar ouders
tegenaan lopen, en dat nemen wij mee. We hebben vorig jaar
ook voor het eerst een tevredenheidonderzoek gehouden.’
Begin december komt de inspecteur teug op de Eloutschool.
Ryanne: ‘Als het goed is gaan we dan formeel naar ‘‘zwak’’. En
over nog een jaar hoop ik dat alle seinen weer op groen staan.’
Elze: ‘Wij investeren ook in ouderbetrokkenheid. We spreken
aan het begin van het schooljaar een half uur met elk kind en
z’n ouders over wat zij dat jaar willen bereiken. Dat maakt een
enorm verschil voor je onderlinge verhouding.’
Ryanne: ‘Klopt. De Citoscores zijn niet zo belangrijk voor
ouders, als zij de rest van het jaar gehoord worden en het met
hun kind goed gaat.’’ g
h
Ryanne van Gool: ‘Als ik hoor dat ouders het hebben
over de scores van onze school, ga ik daar meteen op
in.’
foto’s Jan van der Meijde
DE BRaNDENDE VRaaG
Ryanne’s vraag aan een collega luidt: Zegt de Citoscore vooral iets over
jou, of over je leerlingen
12 | 13 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 9

Mijn vak
> MAR I J K E B OE Z E R MAN, H ET S P OOR
U U U U U U U U U U U U U U U U U
U‘IUk UdeUnUk UdUatUikUzUeUieUtsU U U UU
U
m U e U e U g U e U e U f d U a U t U z U e U a U n U de U r U s U
U U U U U U U U U U U U U U U U U
UzUuUllUenU UmUisUsUeUn’U U U U U U U
U U U U U U U U U U U U U U U U U
tekst Anne-Marie Plasschaert
Ook al heeft Marijke Boezerman negen jaar ervaring
als leerkracht wanneer zij naar Nederland komt, geen school neemt
haar aan. Inmiddels staat zij alweer ruim twaalf jaar voor de klas bij
basisschool Het Spoor. Niets heeft haar weten tegen te houden, want:
‘Onderwijs is echt mijn ding’.
10 | Rotterdams Onderwijs Magazine --- 12 | 13

O
Marijke Boezerman: Je
moet zelf rust uitstralen.
Een schreeuwende juf
heeft altijd schreeuwende
kinderen.’
foto’s Jan van der Meijde
‘Wij zijn leerkracht,
hulpverlener en
politieagent tegelijk’
ernaar te vragen, maar dan werd er gezegd dat
er geen plaats was, of dat ik niet in het profiel
paste.’ Later hoort zij dat ‘het hele gedoe met
Bouterse’ mogelijk een rol heeft gespeeld bij
het aannemen van leerkrachten die na 1980
in Suriname hun diploma hadden behaald. ‘Ik
heb in ieder geval geen moment aan mijzelf
getwijfeld; ik weet wat ik waard ben.’
Marijke zoekt en vindt tijdelijk haar heil in
de kinderopvang. Met veel plezier kleedt ze
kindjes aan en strikt veters, maar zodra ze
hoort van een speciale applicatiecursus voor
docenten die in Suriname zijn opgeleid, meldt
zij zich daarvoor aan.
Positief
Hoewel volledig opgeleid èn met de nodige
ervaring, moet Marijke gedurende twee-eneen-half
jaar drie dagen per week naar de
opleiding voor leerkrachten die in Suriname
hun diploma hadden behaald. ‘Alleen voor
rekenen was het goed. Dat wordt hier op een
hele andere manier gegeven en ik heb er dan
ook drie keer over gedaan, denk ik, om dat te
halen. Maar voor de rest was het zonde van
de tijd’, zegt ze stellig. ‘En het was best zwaar,
want ik moest drie dagen per week naar
Amsterdam waar de opleiding zat en ik had
toen twee kleine kinderen.’
Wanneer zij zelf achter een stageplaats aan
gaat, verwijst een basisschool in Spangen haar
naar Het Spoor. Daar voert zij een gesprek,
geeft een proefles en wordt aangenomen. In
2001 zit Marijke weer in het onderwijs.
‘Onderwijs zie ik als een roeping, omdat ik het
kind iets positiefs wil mee geven voor later,
waar ze wat mee kunnen doen. Ik denk dat ik
ze iets meegeef dat ze anders zullen missen:
liefde, vertrouwen, zelfverzekerdheid, en ook
kennis’, verwoordt Marijke bedachtzaam, ‘maar
wijsheid gaat boven kennis. Dat is misschien
niet goed over te brengen aan kinderen, maar
‘I
n 2001 kwam ik in dienst bij basisschool
Het Spoor. Dit is de eerste en enige
basisschool voor mij in Nederland. Daarvoor
heb ik in Suriname negen jaar in het
onderwijs gediend – zo zeggen wij dat.
Meteen na de opleiding werd je naar een
school in het binnenland gestuurd, dat was
een soort oefenschool. En daarna kreeg je
niet snel een vaste aanstelling, dus je kwam
vanzelf op allerlei scholen terecht’, vertelt
Marijke Boezerman (49).
Als Marijke in 1997 in het kader van gezinshereniging
haar partner volgt naar Nederland, wil
zij hier in het onderwijs verder, want ‘onderwijs
is echt mijn ding’, aldus Marijke. Zij schrijft de
ene na de andere sollicitatiebrief, maar ze
wordt overal afgewezen en eigenlijk nooit met
een duidelijke reden. ‘Ik heb wel opgebeld om
>>
12 | 13 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 11

T
MaRIJkE BOEzERMaN
bs Het Spoor
010 466 62 62
>>
het gaat om de attitude. En met de verhalen uit
onze godsdienstmethode heb je hele mooie
voorbeelden.
Chaos
‘Op de groepen 6 en 8 na heb ik alle groepen wel
gehad, maar ik werk overwegend in de middenbouw.
Die groep raakt mij het meeste, de kinderen
zijn lekker speels, ze staan ervoor open om
van alles te leren en ze zijn gevoelig voor grapjes,
dat kun je inpassen in de les. Kinderen vinden het
leuk als je niet altijd de strakke juf bent.’ Marijke
geeft aan dat zij zichzelf wel eens moet corrigeren
als ze wat te gemakkelijk met de kinderen mee
gaat.
Aan de andere kant verlangt zij van de kinderen
een bepaalde discipline. ‘Ik houd van regels en
rust, ik ben dus wel streng, maar ook rechtvaardig.
Te veel onrust schept chaos in de hoofden en
dan is het moeilijk om nog te denken. Binnen het
onderwijs moet je proberen zelf rust uit te stralen,
dan krijg je dat van de kinderen terug. Wat ik zie
is dat veel leerkrachten vaak hun stem verkeerd
gebruiken. Dan denk ik: je moet nog jaren mee
dus spaar je stem een beetje. Ik zeg wel eens:
een schreeuwende juf heeft altijd schreeuwende
kinderen.’ u
Voor Marijke Boezerman speelt geloof een essentiële rol in haar
leven, zowel thuis als in de kerk en op school. Zij draagt dat
uit in haar zijn, zij leeft het voor. Het is dan ook niet vreemd
dat Marijke – zelf moeder van twee zonen - zich zorgen maakt
over het slechte gedrag van kinderen. ‘Ik zie hier veel zaken
die voortkomen uit dat gedrag. Wij zijn hier soms leerkracht,
hulpverlener en politieagent tegelijk. Kinderen worden thuis
niet genoeg gecorrigeerd, het lijkt wel alsof ouders gewoon niet
zien hoe hun kind zich gedraagt.’
In de toekomst zou Marijke graag een opleiding willen volgen
waarmee zij aan het werk kan om dat negatieve gedrag van
kinderen te keren. Welke opleiding dat wordt, daar moet zij
zich nog op oriënteren. Maar voor Marijke staat vast: ‘Kinderen
moeten weer leren hoe ze zich moeten gedragen.’
12 | Rotterdams Onderwijs Magazine --- 12 | 13

Opbrengstgericht
werken in 4D
Maak kennis met onze serie publicaties over
opbrengstgericht werken in onderwijs en kinderopvang
A
W er kenmetd
lles is Dat
atain d
Duiden e
Werke n aan kerndoelen, referentie
leerlijnen, ontwikkelingspe
uitstroomniveaus e
met de leerr
Res
ul
Opbren g
stger
verzorgen erclasses t werken in 4D
op uw locatie. Of
cursussen.
Kijk
T ap
K e
Op
breng
… w ant jíj k
Denken vanuito n derwijs
Kijk voor meer informatie en bestellen op cedgroep.nl/webwinkel.
12 | 13 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 13

Opbrengstgericht
tekst Marijke Nijboer
Rotterdamse vo-leerlingen scoren flink
onder het landelijk gemiddelde op de rekentoets. Als
de rekentoets die in maart 2013 werd afgenomen
al zou meetellen voor het eindexamen, zou Rotterdam-breed
41% van alle leerlingen minder dan een
5 halen, en 27% een 5. Dat werd bekendgemaakt
op een conferentie van de projectgroep Rotterdams
Rekeneffect, dit najaar.
> Z E I LE N B I J Z ETTE N NA D E R E K E NTOETS
C So C m C m C en C d C re C ige C n C st C ru C ik C el C pu C n C t C
C C C C C C C C C C C C C C C C
C te C w C o C rd C en C b C ij C ei C nd C e C xa C m C en C C C
O
p de rekentoets in maart scoorden
twee keer zoveel vwo’ers een 5 of
lager dan een 5 dan landelijk. De havisten en
leerlingen van vmbo tl (mavo) en vmbo-gl
scoorden iets onder het landelijk gemiddelde.
De vmbo-richtingen kb en bb zitten
daar ook onder.
De rekentoets zal vanaf het schooljaar
2015-2016 meetellen bij het eindexamen.
Leerlingen mogen dan nog maar één 5
op het examen hebben en de rest van de
examencijfers moet hoger dan een 5 zijn.
Onderwijsadviesorganisatie CPS berekende
wat de consequentie zou zijn wanneer de
rekentoets van maart nu al zou meetellen
voor het examen. Ook in het meest gunstige
scenario (de leerlingen hebben bij andere
vakken geen onvoldoende en moeten bij de
rekentoets tenminste een 5 halen) zouden
vooral op alle vmbo-niveaus en de havo veel
leerlingen zakken. Geen enkele vmbo-school
zou het landelijke slagingspercentage halen;
De Tweede Kamer besloot op 6 november dat het cijfer voor
de rekentoets in het voortgezet onderwijs tot en met 2015
niet op diploma's mag worden vermeld. Leerlingen zouden
daar teveel nadeel van ondervinden.
van de havo-scholen slechts twee van de
dertien.
‘Dramatisch’
Gerrit Elings, directeur onderwijs bij Calvijn
en voorzitter van de projectgroep Rekeneffect,
noemt de uitslag ‘dramatisch’. ‘Een
derde van de leerlingen is kansrijk, een derde
gaat het halen en een derde is kansloos,’
vat hij samen. ‘We hebben een heel groot
probleem. We moeten nu werken aan de
professionalisering van docenten. Directies
van scholen zullen hun verantwoordelijkheid
moeten nemen.’ Hij ziet echter wel een
lichtpuntje: ‘Het primair onderwijs is druk
bezig met het rekenen, dus straks krijgen wij
leerlingen binnen die beter rekenen.’
Elings voorziet een ‘ingewikkelde situatie’
wanneer de rekentoets in 2015/’16 echt
gaat meetellen. ‘Als leerlingen in principe slagen
voor hun eindexamen, maar niet voor de
rekentoets, moeten ze naar het vavo (voort-
gezet algemeen volwassenenonderwijs, red.)
om deze alsnog te halen. Of ze doubleren
in het voorexamenjaar waardoor ze opnieuw
een kans krijgen. Maar dat is geen gewenste
situatie.’
Het zal niemand verbazen dat leerlingen
met wiskunde in het pakket aanzienlijk
beter scoren op de rekentoets. Rotterdambreed
scoort 78% van de leerlingen zonder
wiskunde in het pakket lager dan een 5; bij
degenen met wiskunde is dat 36%.
Op de conferentie aanwezige onderwijsmensen
reageerden wisselend op de
resultaten. Een docent: ‘Ik vind deze cijfers
niet superverrassend. We zetten gewoon de
schouders eronder.’
14 | Rotterdams Onderwijs Magazine --- 12 | 13

Er werden nogal wat kritische opmerkingen
gemaakt over de inhoud van de rekentoets.
Een docent annex rekencoördinator: ‘Ik vind
dat veel vragen de plank misslaan. Het is
eigenlijk meer een wiskunde A-toets.’ Karin
den Heijer, wiskundedocent op het Erasmiaans:
‘Het lijkt alsof deze toets eerder
de intelligentie meet. Leerlingen moeten
bijvoorbeeld een klok lezen in spiegelbeeld.
Wat heeft dat nog met rekenen te maken’
Begin oktober klonken over de inhoud van
de rekentoets ook al kritische geluiden in
de Tweede Kamer. Vrijwel alle partijen delen
de vrees dat de rekentoets meer het niveau
van begrijpend lezen meet, dan dat van
rekenen.
Minder talig
Ria Brandt, rekendeskundige van CPS: ‘De
samenleving wil dat leerlingen meer gecijferd
zijn, zodat zij zich goed kunnen redden in de
maatschappij. Over wat je onder gecijferdheid
precies moet verstaan verschillen de
meningen. Bestaat de wereld uit getallen
waarmee je rekent, of is de wereld de context
waarin je getallen gebruikt’ De rekentoets
is gebaseerd op die laatste definitie.
Het ministerie van OCW ziet in dat de taligheid
van de huidige rekentoets een barrière
is voor veel leerlingen, zegt Brandt. ‘In de
toets worden meer beelden verwerkt en de
zinnen worden eenvoudiger en korter.’
Hoe nu verder CPS bracht de stappen in
W
‘De school moet
eigenaar worden van
het rekenonderwijs’,
vindt Ria Brandt, CPS.
foto Jan van der Meijde
kaart die leiden naar goed rekenonderwijs.
Elke school kan aflezen wat zijn volgende
stap zou moeten zijn. CPS benadrukt dat alle
partijen daarbij een belangrijke rol spelen, van
het ministerie tot en met de docent. Brandt:
‘Veel scholen zitten in de eerste fase, waar de
rekendocent er alleen voorstaat en er nauwelijks
iets gebeurt met de toetsresultaten. De
school moet echt eigenaar gaan worden van
het rekenonderwijs.’ C
12 | 13 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 15

Deekkllaassvvaann
LISETTE (13):
‘We kunnen in deze klas
allemaal goed met elkaar
opschieten. Iedereen heeft
wel een vriend of vriendin.
Niemand valt er buiten.
Onze mentor is aardig en
zorgt op een goede manier
voor orde.’
DE kLaS VaN aRJEN VaN TIENHOVEN – DOCENT LO/LO2 – MENTOR H2a VaN GEREFORMEERDE SCHOLENGEMEENSCHaP
RaNDSTaD (GSR), OOSTERFLaNk
‘EEN GYMLES MAAK JE MET ELKAAR.
JE KUNT HET NIET ALLEEN’
tekst Ronald Buitelaar foto Jan van der Meijde
‘Ik ben als gymdocent in het speciaal onderwijs begonnen, had het daar prima naar mijn zin, maar was op zeker
moment toe aan een andere invalshoek. Inmiddels werk ik bijna vier jaar op deze school en probeer ik de
leerlingen net zo enthousiast voor mijn vak te maken als ik zelf ben. Een vakidioot ben ik overigens niet. Ik richt
me op de hele groep en niet alleen op de toppers. Ik vind het vooral belangrijk dat ze beter en veelzijdiger leren
bewegen. Daarnaast werk ik aan de sociaal-emotionele kanten van hun ontwikkeling, zoals omgaan met het
eigen lichaam, verlies en winst en het overwinnen van angst. Dat ik gymdocent en mentor van deze klas ben zie
ik als een groot voordeel. Ik denk dat het verschil maakt of je leerlingen in een klas voor je neus hebt of in een
gymzaal. Tijdens gymlessen zie je duidelijker hoe de groepsdynamiek in elkaar steekt en ben je als leerlingen en
docent meer en intensiever met elkaar bezig. Zowel fysiek als sociaal. Een gymles maak je bovendien met elkaar.
Je kunt het niet alleen. Je hebt elkaar nodig.’
16 | Rotterdams Onderwijs Magazine --- 12 | 13

BaRT (13):
‘We hebben een leuke
klas waar goed gewerkt
wordt en een relaxte
mentor die niet zo
streng is als andere
leraren’.
TOM (14):
‘We hebben een behoorlijk
vrolijke klas waar
niemand buitengesloten
wordt en een gymleerkracht
als mentor.
Dat maakt het extra
leuk.’
aLYSIa (13):
‘De klas is gezellig, soms
een beetje luidruchtig,
maar wel op zo’n
manier dat er ook goed
geleerd kan worden’.
12 | 13 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 17

Revanche
Het afgelopen schooljaar dacht ik dat ik zou verzuren. Wat was ik
teleurgesteld in de eerstejaars studenten redactioneel medewerker
van dat moment. Al in de eerste maand begon het gezeur over dat
denken maar vermoeiend was en dat ze liever oefeningen kregen
waarbij ze een lijntje konden trekken tussen de keuzemogelijkheden
1 – d, 2 – a enzovoort.
Even was ik bang dat het voortgezet onderwijs had ingezet op het
‘verdebiliseren’ van jongeren ter voorbereiding op onze maatschappij.
En misschien wel terecht, want kijk naar de televisie en
je gezonde verstand zegt dat je jouw toekomstige redactiemedewerkers
vooral niet lastig moet vallen met algemene ontwikkeling
of iets van ethiek. De maatschappij zit blijkbaar niet te wachten op
zelfstandig denkende mensen.
Hoe anders is het dit jaar. Met maar liefst twee eerstejaars klas- sen
redactioneel medewerker had ik mij op voorhand met cynisme
bewapend. Niet nodig, zo blijkt nu: het voortgezet onderwijs heeft
zich gerevancheerd. Zelfs na een lange schooldag zit de volledige
ploeg om ruim kwart over vijf nog geconcentreerd te werken – voor
zo ver mogelijk op dat tijdstip. Mapjes met samenvattingen van de
moeilijke hoofdstukken liggen op tafel, opdrachten zijn uitgevoerd.
Deze mbo-studenten nemen hun opleiding bloedserieus.
Die instelling vertaalt zich in de cijfers. Voor de eerste keer sinds
de opleiding drie jaar geleden van start ging, heb ik bij het vak
redactionele en journalistieke vaardigheden mijn zware norm van 60
Anne-Marie
procent goed is een 5,5 niet hoeven te verlagen. En ik heb zo maar
een tien en enkele negens kunnen geven!
Zelfs bij de voormalige eerste- nu tweedejaars is het kwartje gevallen
na de slachting van de overgangsvergadering. Ook hier wordt serieus
gewerkt en lijken de begrippen afspraak en deadline te zijn doorgedrongen.
Zelfs de taalverzorging krijgt meer aandacht. Voor mij is er
dit jaar dus weinig te klagen. Alhoewel… Spelling, zeker die van de
werkwoordsvormen, blijkt toch een schier onoverkomelijk probleem,
ook voor leerlingen die van de havo komen. Maar ja, wat wil je, geven
wij docenten niet allemaal bij de examentraining aan: hoeveel spelfouten
je ook maakt, met het maximum aantal aftrekpunten voor spelling
kun je gewoon een voldoende halen. Als de inhoud en vorm maar
goed zijn! Dus hoezo spelling Daarom geef ik mijn studenten af en
toe wat schoolbrochures als oefening in tekstcorrectie.
Journaliste Anne-Marie Plasschaert is docent Nederlands en
redactionele vaardigheden in het mbo.
WAT OOK NOG GEBEURDE…
De verkiezingen voor de
Rotterdamse Leraar van het
Jaar waren een succes. Er
werden 287 leerkrachten
voorgedragen, afkomstig
uit po, vo en mbo. In totaal
4000 leerlingen, ouders en
collega-docenten brachten
hun stem uit.
De winnaars v.l.n.r.: Ralf
Hillebrand (mbo – Albeda
College), Else-Marike
Visser (po – Bergse
Zonnebloem) en Oliver
Pfammatter (vo – Wolfert
van Borselen), geflankeerd
door wethouder Hugo de
Jonge.
foto's Jan van der Ploeg
18 | Rotterdams Onderwijs Magazine --- 12 | 13

succes van: Port Rangers
tekst Ronald Buitelaar foto Joep van der Pal
Leerlingen van groep 7 van de Elisabethschool
en groep 6 van de Wilhelminaschool,
beide uit Charlois, hebben onlangs met
onderwijswethouder Hugo de Jonge en
voorzitter Steven Lak van Deltalinqs het
startsein gegeven voor het havenproject Port
Rangers. Met het project, bestaande uit de
lespakketten ‘Steurtocht door de haven’ en
‘Haven Taaltrip’, willen gemeente Rotterdam,
havenbedrijf Rotterdam en havenbelangenvereniging
Deltalinqs basisschoolkinderen
interesseren voor een loopbaan in de haven.
Na de feestelijke ‘doop’ van het havenproject
gingen leerlingen met ‘havengidsen’ op pad
om kennis met te maken met de haven.
Een groepje leerlingen van juf Vermeulen van
de Wilhelminaschool verlaat met havengids
Jan Slijkhuis het Educatief Informatie Centrum
(EIC) aan de landtong in Rozenburg.
Jan is langdurig werkzaam geweest in de
haven en tegenwoordig vrijwilliger bij het
EIC. Op de borst van de kinderen bungelt
een verrekijker. ‘Kijk maar in het rond’, zegt
Jan, ‘en vertel wat je ziet’. De kinderen turen
door de kijker. De een ziet een tanker, de
ander van ‘die dingen voor aardolie’, weer
een ander grazende paarden en natuurlijk
ziet iedereen het gigantische boorplatform
dat vlak voor het centrum afgemeerd ligt. Op
verzoek van Jan sluiten de kinderen de ogen.
’Wat ruik je’ vraagt hij. De een zegt
aardolie te ruiken, een ander ‘gewoon’ lucht
en Marwa weet het in een begrip samen te
vatten: ‘Ik ruik Botlek.’ De opdrachten die de
groep onder leiding van Jan uitvoert maken
deel uit van Haven Taaltrip, een van de
twee lespakketten van Port Rangers. Haven
Taaltrip legt een koppeling tussen kennis
van de haven en schoolse vakken als taal en
wereldoriëntatie. ‘Steurtocht door de haven’,
het andere lespakket, legt een link met
wereldoriëntatie, aardrijkskunde en biologie.
De opdrachten van beide programma’s worden
zowel buiten als binnen uitgevoerd en
voorbereid en nabesproken op school.’ S
T
www.eic-mainport.nl
12 | 13 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 19

Meer leertijd
tekst Renate Mamber
Al vier jaar investeert
Rotterdam in meer leertijd.
Sommige Rotterdamse leerlingen
hebben tot wel vijf uur
meer les in de week dan de
wettelijke norm voorschrijft. De
investering kost de gemeente
25 miljoen euro. Wat levert het
op En kan de invulling nog
beter Tijdens de werkconferentie
‘Meer leertijd of betere
leertijd’ stonden deze twee
vragen centraal.
> VI E R JAAR
MEER LEERTI JD
U U U U U U U U U U U U U U U U
Dringende vraag om
U U U U U U U U U U U U U U U U
Uc U on U ti U nu U ït U e U it Uva U n Ube U le U id U U U U
‘De energie
die vrijkomt
als je dezelfde
stof op
een andere
manier aanbiedt’
D
e conferentie op 30 oktober had een
gevarieerde opkomst. Leerkrachten,
directieleden en schoolbesturen van po, vo
en mbo, als ook medewerkers van gemeente
en aanverwante organisaties verzamelden
zich. Ze keken terug op vier jaar meer leertijd
zowel in de vorm van vakantiescholen als
extra lesuren. Ook probeerden ze aanbevelingen
te formuleren voor de toekomst.
Joseph Kessels, onderwijskundige en hoogleraar
aan de Universiteit Twente, zorgde
voor een geruchtmakende opening. Hij
citeerde uit een onderzoek uit 2007 naar de
factoren die ervoor zorgen dat kinderen beter
leren. ‘Het gaat niet om het aantal uren,’
zei hij. ‘Het gaat niet om het gebouw of de
methode. Het gaat alleen om de man of de
vrouw voor de klas. De leerkracht. Dus laten
we zorgen dat die man of vrouw het goed
heeft.’
Kwalitatieve leertijd
Hij stelde dat meer leertijd niet per se
resulteert in betere scores. Het gaat vooral
om kwalitatieve leertijd. Hierop kwamen
veel reacties uit de zaal. Want op de een of
andere manier resulteert die extra leertijd
veel vaker in kwalitatief goede leertijd dan
reguliere leertijd. ‘De kleinschaligheid’,
roemde een aanwezige de vakantieschool.
‘Zelf zoeken naar geschikte programma’s’,
noemde een ander. En: ‘Kon het maar altijd
zomerschool zijn.’
De conferentie zette zich voort in drie
20 | Rotterdams Onderwijs Magazine --- 12 | 13

T
http:/ /www.onderwijsbeleid010.nl/meer-leertijd
O
Techniekles bij obs
De Pijler. ‘Was het
maar altijd zomerschool’.
foto Petja Buitendijk
groepen in zogenoemde expertlabs. Een
groep ging op zoek naar het goede van de
verlengde leertijd dat je ook kunt toepassen
in de gewone leertijd. ‘We hebben
leerkrachten uitgewisseld tussen primair en
voortgezet onderwijs. Dat was een gewin’,
noemde iemand als voorbeeld. ‘De energie
die vrijkomt als je het boek eens laat liggen
en je dezelfde stof op een andere manier
aanbiedt,’ noemde een ander. Discussieleider
Rob Rapmund vatte het samen als onderwijsstof
op meerdere manieren aanbieden.
Frustratie
In een ander expertlab zoomden de deelnemers
in op de resultaten. Uitgangspunt van
de leertijduitbreiding is immers een directe
of indirecte bijdrage aan de onderwijsprestaties.
Hier klonk de frustratie door dat niet
alle resultaten direct zijn terug te zien. ‘Ik zie
die kinderen de klas uitlopen en ik zie dat
het iets heeft opgeleverd. Maar hoe kan ik
dat aantoonbaar maken’ ‘Meten is niet altijd
mogelijk. Misschien kunnen de kinderen later
betere keuzes maken en is er daardoor minder
schooluitval. Een deel van de resultaten
is pas later zichtbaar.’
Uiteindelijk zorgden de discussies uit de
expertlabs voor een puntenplan met tien
aanbevelingen. Bovenaan stond: Zorg voor
contextrijk leren en meer plezier. Op de voet
gevolgd door: Zie de opbrengsten breder
dan alleen cognitief, bijvoorbeeld zelfvertrouwen.
Daaruit volgt dat je die andere
opbrengsten ook zichtbaar moet maken.
Daarnaast kwam het advies kinderen eens in
andere groepen dan gebruikelijk te plaatsen.
Out of the box
Voor de leerkracht kwam de aanbeveling om
bij professionaliteit ook te denken aan passie,
moed en out of the box denken. Daarbij moeten
de leerkrachten de extra leertijd niet los
zien van de reguliere leertijd. Voor de schoolleider
kwam de aanbeveling om leerkrachten
meer uit te dagen, hun passie aan te spreken
en om te investeren in de samenwerking
tussen primair en voortgezet onderwijs. Voor
de gemeente en schoolbesturen was er het
advies vaker samen met andere scholen in de
buurt op te trekken bij de invulling van vakantiescholen
en de extra leertijd. Maar vooral
was er de dringende vraag om continuïteit.
De resultaten worden pas op langere termijn
zichtbaar.
Puzzel
‘Ik zie het laatste punt als een opdracht aan
mezelf en de schoolbesturen’, zei wethouder
Hugo de Jonge die aan het eind van de bijeenkomst
binnenkwam. ‘De vraag om continuïteit
is een puzzel. Maar binnen de gemeenteraad
leeft het geloof dat beter onderwijs veel kan
betekenen voor de stad.’
Het projectbureau Beter Presteren werkt de
aanbevelingen verder uit. Johan de Boer van
Beter Presteren: ‘Daarna sturen we ze naar
de deelnemers van het project Meer leertijd
en vakantiescholen zodat ze die direct kunnen
gebruiken in de dagelijkse praktijk. De
aanbevelingen vormen ook een belangrijke
bouwsteen voor eventuele bijstellingen van
het beleid tot het voorjaar en voor het beleid
daarna.’ U
12 | 13 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 21

Meer leertijd
D OOR AD OS KAM
L!nda
Linda Zwegers is lerares van groep 3
op een Rotterdamse basisschool.
HUH!
We zijn in de kleuterklassen begonnen met het geven van
feestjes! Minstens iedere twee weken een feestje. EEN LETTERfEESTJE!
De kinderen krijgen zelfs een uitnodiging mee voor
deze bijzondere dag. De dag dat we weer een letter aanbieden.
Deze week was het de beurt aan de “h”…, nee niet de “H” maar
de “huh” van herfst! En ik heb wat “afge-huh-d” deze dag. De
kinderen mochten hinkelend of huppelend naar de klas komen
met een hoed op. Ook ik heb de hele dag met een roze glitterhoedje
gelopen. We hebben een hoop van herfstblaadjes
gemaakt met een hark, met onze heupen gedraaid, staan hijgen
als een hondje, we zeiden geen goedemorgen zoals gewoonlijk
maar “hallo!” tegen elkaar, en gaven elkaar een hand. Alles was
heel goed, en we werkten hard. We hebben het letterteken
van die “huh” gemaakt met klei, met lego, op de kralenplank, op
tafel gelegd met kastanjes en eikels want het is tenslotte herfst,
we hebben hem op het krijtbord geschreven, en in tijdschriften
opgezocht en uitgeknipt. Rond 10 uur werden er flinke happen
gezet in onze appels en boterhammen met ham (of pasta of
pindakaas).
Er waren knuffels van honden en haaien meegenomen en we
lachten heel hard van HaHaHaHa.
Het was de enige dag ooit dat ik kinderen die mijn vraag of
opmerking niet hadden verstaan en dit kenbaar maakten met
“huh!” niet streng verbeterde op hun manieren, maar een geintje
maakte over onze mooie nieuwe letter.
Ik denk dat er na deze dag niet veel kinderen zijn die deze letter
niet hebben onthouden. En het mooie is dat het alfabet 26 letters
heeft. Oké, de c, y, x en q zullen we wel overslaan maar dan nog
zijn er voldoende feestjes om te vieren. Ik kijk nu al uit naar de
volgende, de “s” van sint, gevolgd door de “k” van kerst…. alsof
dat op zich al geen feestjes zijn!
Linda Zwegers
Volg het rom op twitter
@rdamsondmag en sluit
je aan via LinkedIn
‘rotterdamsonderwijsmagazine’.
22 | Rotterdams Onderwijs Magazine --- 12 | 13

WAT OOK NOG GEBEURDE…
Het Zoneparc is een uit Engeland overgewaaid speelconcept, waarbij een schoolplein in verschillende zones
wordt verdeeld. Het Zoneparc van de Oscar Romeroschool kreeg vorig jaar de prijs van het Beste Zoneparc van
Nederland. Door allerlei werkzaamheden was het plein flink gehavend, maar dit najaar werd het weer in ere
hersteld en is het nog mooier dan voorheen.
foto's Petja Buitendijk
12 | 13 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 23

Pesten
> ANTI-PE STPR OG RAM MA K IVA OP BAS I S S CH OOL E M MAU S
Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z
Z‘IZkZvZinZdZsZcZhZoZoZl ZveZeZlZleZuZkZeZrZdZaZnZ
Z
eerst,
Z Z Z Z Z
ik
Z Z
heb
Z Z Z
nu
Z Z Z
vrienden’
Z Z Z Z Z Z Z Z Z
Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z
tekst I n e k e
W e s t b r o e k
Pesten aanpakken voordat het begint
door herkenning van pestsignalen en groepsprocessen
die daarbij spelen. Dit zijn belangrijke kenmerken van
KiVa, een uit Finland afkomstig anti-pestprogramma.
Nederlandse scholen die ermee experimenteren, boeken
veelbelovende resultaten. Op de Emmausschool,
die sinds vorig jaar met KiVa werkt, is het aantal pesterijen
drastisch verminderd, melden leerkrachten en
leerlingen.
E
r is een probleem. Samira heeft het
momenteel niet leuk op school en
daarom stelt de juf een steungroep samen:
‘ik heb jullie gekozen, omdat ik denk dat jullie
mij kunnen helpen. Wat kunnen jullie doen
om ervoor te zorgen dat Samira het weer
leuk vindt op school’
‘Voor haar opkomen als iemand haar pest.’
‘Met mijn vriendinnen afspreken dat we met
haar gaan spelen.’
‘Naast haar lopen in de rij.’
‘Complimentjes geven.’
Suggesties vliegen over en weer. De steungroep
is zeer begaan met het lot van Samira
(gefingeerde naam).
24 | Rotterdams Onderwijs Magazine --- 12 | 13

O
Niet alleen de leerkracht is
verantwoordelijk, maar de
hele groep, ook de kinderen
die niet pesten.
foto Petja Buitendijk
‘Leerkrachten gaan
bewuster om met
pestpreventie’
Afgesproken wordt dat de kinderen minstens
drie keer per week proberen met haar te
spelen en naast haar in de rij te lopen. Na
een week komt de groep bij elkaar om het
resultaat te checken.
Fins voor ‘leuk’
Deze steungroepbijeenkomst is in scene
gezet, maar zo gaat het echt, als de steungroep
bij elkaar komt, verzekert Esther van
den Bosch, leerkracht groep 7 en KiVacoördinator
op de Emmausschool. De
Steungroep is één van de peilers van KiVa
(fins voor ‘leuk’ en afkorting van de finse
zin ‘in deze school wordt niet gepest’), dat
de nadruk legt op de rol van de groep als
geheel.
Dat vinden Esther en collega-KiVa-coördinator
Bart Beunk (leerkracht groep 2) mooi
aan KiVa. Bart: ‘Niet alleen de leerkracht is
verantwoordelijk als iemand zicht niet thuis
voelt, maar de hele groep, ook de kinderen
die niet pesten. ‘
KiVa is gericht op bewustwording in de hele
klas, dus niet alleen bij dader en slachtoffer.
Na het volgen van een tweedaagse training
over preventie en aanpak van pesten, geven
groepsleerkrachten gedurende het schooljaar
tien lessen over onderwerpen als ‘respect’,
‘gedrag in een groep’, en het aanleren van
strategieën om pesters te ontmoedigen
en slachtoffers te helpen. De lessen, met
oefeningen, discussies en rollenspelen, zijn
gericht op preventief werken aan groepsvorming
en het bieden van een veilige leeromgeving.
Leerlingen en leerkrachten wordt inzicht
gegeven in de rol van de groep bij pestsituaties.
Een computerspel, waarin kinderen
verschillende situaties in een virtuele school
moeten beoordelen, leert hen pestsituaties
herkennen en biedt manieren om pesten
tegen te gaan.
Bij gesignaleerde problemen werkt een
steungroep, bestaande uit een groepsleerkracht
en zes klasgenoten, aan oplossingen.
Hesjes
Omdat pesten een systematisch, niet tot
één klas beperkt, probleem is, wordt KiVa
schoolbreed georganiseerd. Ouders worden
betrokken met informatiebijeenkomsten en
een ouderwebsite. Leerkrachten met fluorescerende
gele KiVa-hesjes zijn in pauzes
herkenbaar als anti-pestsurveillant op het
schoolplein.
Sinds de invoering van KiVa zijn pesterijen op
de Emmausschool in diverse groepen tussen
8% en 35% afgenomen, blijkt uit tussentijds
onderzoek van de Universiteit Groningen die
KiVa in Nederland orga- niseert.
Hoopgevende resultaten, vindt
schooldirecteur Anke Langmuur, die besloot
mee te doen aan de KiVa-pilot, omdat andere
anti-pestinspanningen (waaronder pestprotocol
en Leefstijl) niet optimaal werkten:
‘Leerkrachten gaan bewuster om met pestpreventie.’
Leerlingen voelen zich veiliger. ‘Er wordt
minder gepest’, constateert Deyoncé (groep
7), ‘kinderen die gepest werden, spelen nu
mee en hebben meer plezier.’
‘Ik vind school veel leuker dan eerst’, vertelt
een meisje dat ooit werd gepest en daarom
anoniem wil blijven, ‘ik heb nu vrienden.’ z
Toepassing van KiVa reduceert pesterijen tot gemiddeld minder dan 50%, blijkt uit onderzoek
naar de eerste resultaten onder tienduizend leerlingen van 99 pilotscholen, uitgevoerd
door socioloog René Veenstra (Rijksuniversiteit Groningen). Daaruit concludeert hij dat het in
Finland als beste geteste anti-pestprogramma ook in Nederland aanslaat.
Bij de KiVa-scholen daalde het percentage dagelijks of vaker gepeste kinderen van 29% in
voorjaar 2012 naar 13,5% in voorjaar 2013. Op de scholen in de controlegroep daalde het
percentage minder sterk.
Bij het vergelijkbare, op Nederlandse scholen uitgeteste Noorse anti-pestproject PRIMA, vier
jaar geleden in regio Rijnmond uitgevoerd onder leiding van de CED-Groep, daalde het
pesten in het eerste jaar op de pilotscholen met 30% en op de controlescholen met 24%.
12 | 13 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 25

Techniek
Van de leerlingen
wordt verwacht dat
ze eigen initiatief
ontplooien.
foto Jan van der Meijde
R
>TE CH NAS I U M: S PR I N G PLAN K NAAR BÈTASTU D I E S
Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z
Z ZLeZeZrZliZngZeZnZCZoZsZmZiZcZuZs Z Z Z
Z ZwZeZrkZeZnZaZaZnZoZpZdZraZcZhZteZnZ Z
Z Z van Z Z bedrijven Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z
Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z
tekst Marijke Nijboer
Het technasium laat havisten en
vwo’ers proeven van techniek. Ze werken aan echte
opdrachten en ervaren dat techniek oplossingen
kan bieden voor echte problemen. Het langetermijndoel:
meer jongeren naar bètaopleidingen lokken.
Het ROM nam een kijkje op het technasium van het
Cosmicus College.
D
e eerste klas is bezig met Onderzoek en
Ontwerpen (O&O), het centrale vak dat
degenen die uiteindelijk kiezen voor het
technasium, tot aan het eindexamen zullen
volgen. In opdracht van een stedenbouwkundig
bureau ontwerpen ze een waterberging
voor het Strevelsplein.
Burak en Dani zijn druk aan het schetsen.
Op het papier verschijnt een verdiept liggend
reservoir. Als het hard heeft geregend,
loopt het water uit de omgeving daar door
roosters in, wijst Burak. ‘En dan wil ik hier
een kanaaltje dat loopt naar een sloot of naar
de haven van Rotterdam.’ Dani: ‘Om die kuil
staan bankjes. En er zijn fonteintjes, zoals in
de Koopgoot, waar kinderen mee spelen.’
Verderop werkt een ander groepje aan een
voetbalveld, dat water kan opvangen en
waarop bij vorst kan worden geschaatst. De
kinderen gebruiken Google Streetview om
hun plan zo goed mogelijk in te passen in de
omgeving. Af en toe raadpleegt de voorzitter
van een groepje ‘technator’ en O&O docent
Mark Janssen. Zo vraagt een leerling, na
een blik op zijn instructies: ‘Meneer, wat is
kwaliteitsbewaking’
Coach
Er zit een zeker competitie-element in: volgende
week komt de opdrachtgever, bureau
26 | Rotterdams Onderwijs Magazine --- 12 | 13

T
www.technasium.nl
De Urbanisten, hun presentaties bekijken en
meebeoordelen. Als er een bruikbaar idee
bij zit, gaat het bureau dit wellicht inpassen
in het eigen plan. De opzet bevalt Burak wel.
‘Hier kan je echt je gedachten uitwerken, dat
is leuk. Ons plan gaat misschien echt wel
lukken.’
Het Cosmicus College, vlak achter het
Oostplein, biedt het technasium nu voor
het tweede jaar aan. Maar leerlingen kunnen
ook kiezen voor het entreprenasium,
waar ze leren ondernemen en leidinggeven.
Hier vormt het vak Ondernemerschap en
Leiderschap de kern. Voor beide richtingen
geldt dat de betrokken docenten, die zich
als coach opstellen, speciaal op cursus zijn
geweest.
Een school die een technasium wil gaan
aanbieden, moet een voorbereidingstraject
volgen bij de Stichting Technasium. Als dit
goed wordt afgesloten, krijgt de school een
predicaat voor vier jaar. Het Cosmicus Col-
lege is aangesloten bij het Netwerk Technasium
Rijmond, een groep van vijf scholen
met technasia. Ali Öztürk, technator en O&O
docent: ‘We komen regelmatig bij elkaar,
nemen ons programma door en wisselen
tips en ‘tools’ uit. We helpen elkaar ook aan
opdrachten. Daar heb je veel steun aan.’
Initiatief
Het Cosmicus komt vrij gemakkelijk aan
opdrachten, zegt Öztürk. De opdracht
voor de waterberging kwam voort uit eigen
initiatief: ‘We lazen in de krant dat er op het
Benthemplein zo’n berging zou komen. Ik ging
rondbellen, en hoorde dat er misschien ook
één op Zuid zou komen. Uiteindelijk mochten
wij daarmee aan de slag.’ De leerlin- gen
hebben al eerder opdrachten uitgevoerd voor
een groot consultancy- en engineeringbedrijf.
En voor Erasmus Medisch Centrum
ontwierpen zij een ‘healing environment’.
Öztürk: ‘Het ziekenhuis wilde dat hun nieuwe
gebouw zou bijdragen aan het genezingsproces
van de patiënten. Onze leerlingen
volgden daar een workshop, deden research
en gingen daarna aan de slag.’ Volgens hem
zijn opdrachtgevers doorgaans te spreken
over de resultaten. ‘Kinderen denken out of
the box. Als je zo’n opdracht aan volwassenen
geeft, komen ze met minder creatieve
oplossingen.’
Bril met ruitenwissers
francisco weet bijna zeker dat hij op het
technasium zal blijven. ‘Ik hou van technische
dingen, en ik ben ook een beetje creatief.
Soms bedenk ik eigen dingen, bijvoorbeeld
een bril met ruitenwissers.’
Van de kinderen wordt verwacht dat zij eigen
initiatief ontplooien. Sommigen vinden dat wel
eens lastig. Zo zegt een eersteklasser:
‘Je moet heel zelfstandig zijn. Ik zou wel wat
meer ondersteuning willen.’ Ayse vindt het
jammer dat de wekelijkse O&O-lessen in één
dagdeel zijn geroosterd. Dat is gedaan zodat
de klas zonder roostertechnische problemen
op excursie kan. Praktisch, maar, aldus
Ayse: ‘Het eerste uur ben je enthousiast, het
laatste uur doodmoe.’
Öztürk ziet als meerwaarde, naast de
technische impuls, dat kinderen leren
samenwerken. ‘En door de confrontatie met
opdrachtgevers krijgen ze een bredere blik.
De communicatievaardigheden die ze hier
opdoen, worden in het hoger onderwijs ook
van hen verwacht. Verder kunnen brugklassers
al veel. Ze zijn bijvoorbeeld experts in
PowerPoint en Prezi. Waarom zouden we
daar geen gebruik van maken’ z
‘Kinderen
denken out
of the box.
Volwassenen
komen met
minder
creatieve
oplossingen’
12 | 13 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 27

Loopbaanoriëntatie
> DE HE f WIL KANSRI JK E K EUZES
U‘JeUmUoUetUnUietUnUaaUr hUeUt vUmUboU,
U U U U U U U U U U U U U U
Uje U m U à U g U na U a U r h U e U t v U m U b U o’ U U
tekst Ronald Buitelaar
Leerlingen èn ouders kiezen nog wel eens
op grond van verkeerde motieven voor een school en
opleidingsrichting. Met als gevolg ongemotiveerde leerlingen
en voortijdig schoolverlaten. Vakcollege De Hef
wil daar samen met toeleverende en afnemende scholen
verandering in brengen door meer aandacht te
besteden aan opleidings- en beroepskeuze. De loopbaanprogramma’s
van ProAccretio blijken daarbij een
prima hulpmiddel.
W
ie het nagelnieuwe gebouw van
Vakcollege De Hef in Bloemhof
binnenloopt, wordt direct geconfronteerd
met een van de sloepen die leerlingen onder
leiding van docent en werfbaas Pieter Visser
maakten. De sloep (zie: ‘De klas van …. ‘ in
ROM 6 -13) verhuisde mee van het vorige
gebouw, een tot op de draad versleten
voormalige technische school, naar het ruime
en lichte nieuwe gebouw. De sloep staat
symbool voor het vakmanschap dat men bij
De Hef centraal wil stellen.
Selma Klinkhamer is directeur van De Hef.
Trots leidt ze haar bezoek rond in de school.
28 | Rotterdams Onderwijs Magazine --- 12 | 13

T
Meer over de genoemde
programma’s loopbaanoriëntatie
via www.proaccretio.nl.
De Hef wil een
school zijn je
geholpen wordt
je talenten te
ontdekken.
foto Jan van der Meijde
R
Ze wijst op de monumentale entree, laat de
ruime vaklokalen zien en blijft in het schoolrestaurant
even staan bij een concertvleugel
uit 1926. Een ander symbool van de school.
Selma: ‘Je verwacht zo’n indrukwekkend
instrument misschien niet in een vmbo
school, maar net als de sloep laat het zien
hoe we tegen onze school aankijken. Niet
als een plek waar je als leerling eigenlijk niet
naartoe wilt, maar als een school waar je wilt
zijn omdat je geholpen wordt je talenten te
ontdekken en ten volle te ontplooien. Hier
moet je niet naartoe, hier mag je naartoe.’
Juiste plek
Terug op haar werkplek schuift Manon
Kerkhof aan. Manon is docent lichamelijke
opvoeding, coördinator leertijduitbreiding en
mentor van een tweede klas. Samen leggen
ze uit hoe ze willen bereiken dat kinderen op
de juiste plek terechtkomen: ‘In het verleden
zagen we te vaak dat leerlingen keuzes
maakten, waarvan ze al na enkele weken
spijt hadden. Het is natuurlijk leuk om met je
basisschoolvriendjes naar dezelfde school te
gaan of met je beste vriendin voor dezelfde
sector te kiezen. Uiteindelijk is het belangrijker
dat de keuze voor een school of sector
afgestemd is op wat je wilt en kunt en leidt
tot een baan waarin jij je gelukkig voelt en
waarmee je later je geld kunt verdienen.’
Bredere aanpak
In het verleden probeerde de school de
leerlingen vooral via ‘bedrijvensafari’s’ en
‘bliksemstages’ een beeld te geven van de
beroepspraktijk. Nuttig, maar niet toereikend,
constateren Selma en Manon. Sinds vorig
jaar maken dergelijke activiteiten deel uit van
een veel bredere aanpak waarbij leerlingen
begeleid worden bij hun keuzes: ‘We zijn
gebruik gaan maken van Take Off, een
computerprogramma voor het voortgezet
onderwijs van ProAccretio, dat leerlingen
zelfstandig doorlopen en dat loopbaanadviezen
oplevert. Met de uitkomsten kunnen we
leerlingen veel beter en gerichter begeleiden
bij de keuzes die ze maken. Als er bijvoorbeeld
uitrolt dat een leerling een vak wil
gaan uitoefenen waar Engels de voertaal is
kunnen we het belang laten inzien van het
intensief volgen van Engelse les.’
Hele onderwijskolom
Als gevolg van de goede ervaringen met
Take Off is de school dit jaar begonnen
de samenwerking met basisonderwijs en
middelbaar beroepsonderwijs te versterken:
‘Juist omdat ProAccretio programma’s voor
de hele onderwijskolom ontwikkeld heeft
zouden we wel mal zijn als we daar geen
gezamenlijk gebruik van maken. Ieder met
de eigen expertise, maar gericht op een optimaal
en individueel ontwikkelingsproces.’
En om tot slot nog even op die vleugel terug
te komen. Wordt hij eigenlijk bespeeld of
staat hij er voor de sier Selma: ‘Onlangs
kwam een van de ISK (Internationale Schakel
Klas) leerlingen, een meisje uit Litouwen,
naar me toe met de vraag of ze erop mocht
spelen. Toen bleek dat ze jaren pianoles
had gevolgd, maar in Nederland niet over
een piano kon beschikken. Zij is verrukt dat
ze eindelijk weer kan spelen en wij zien wat
het met andere leerlingen doet. De meesten
van hen maken thuis geen kennis met
pianomuziek en raken er op deze wijze toch
vertrouwd mee. Een mooi voorbeeld van hoe
het hier werkt.’ U
12 | 13 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 29

Rekenen
> R OB U U ST MAAKT LE E R LI N G E N
VE RANTWOOR D E LI J K VOOR LE E R PR OCE S
U ‘E U lk U e U le U s h U e U ef U t e U e U n U ko U p U
U U U U U U U U U U U U U
Ue U n U ee U n U st U aa U r U t’ U U U U U
tekst Ineke Westbroek
Sinds twee jaar werkt een aantal Rotterdamse
scholen voor speciaal onderwijs met het project Robuust,
gericht op opbrengstgericht en datagestuurd werken. Het
lijkt aan te slaan. De CED-Groep, die de scholen bij Robuust
begeleidt, meldt opmerkelijke vooruitgang in de leerprestaties.
‘Ze pakken
het zo goed
op, dat je
zelfs gaat
denken:
waarom
volgen zij
speciaal
onderwijs’
G
roep 3 heeft rekenles. Juf Alexandra
Zoutewelle komt terug op het splitsen
van getallen, dat in de vorige les is behandeld.
Deze les gaat erop door. Aan het einde
van de les moeten de leerlingen het getal vijf
op verschillende manieren kunnen splitsen.
De kinderen hangen kaartjes met cijfers aan
een paraplu, die bij elkaar het cijfer vijf als
uitkomst geven. ‘Sander, hier hangt een
twee, welk cijfer moet daarbij Een drie
Goed zo, knapperd!’
Bij Robuust wordt aan het begin van de les
het doel voor de kinderen benoemd, zodat
zij gerichter de informatie opnemen en
actiever worden betrokken bij het leerproces.
Er wordt gewerkt op basis van analyse en
interpretatie van toets- en observatiegegevens.
Leerlingen worden ingedeeld in
niveaugroepen, die lessen krijgen volgens
een groepshandelingsplan afgestemd op de
onderwijsbehoeften van de kinderen.
‘De ene groep heeft bijvoorbeeld meer
instructie nodig dan de andere’, licht Andrea
Postma (intern begeleider De Piloot, speciaal
onderwijs, locatie Alexander) toe, ‘maar voor
alle leerlingen leggen wij de lat zo hoog
mogelijk.’
Pakkend
Robuust startte in 2007, toen de gemeente
Rotterdam de CED-Groep vroeg een
Alexandra
Zoutewelle en
het splitsen van
getallen met
behulp van een
paraplu.
foto Petja Buitendijk
R
meerjarige robuuste aanpak te ontwikkelen
om het onderwijs in cognitieve vakken te
verbeteren.
Ruim tachtig scholen deden mee. In 2011
werd het project voor het basis- en voortgezet
onderwijs afgerond, in 2012 werd
het gecontinueerd in het speciaal basis- en
voortgezet onderwijs. De CED-Groep traint
en begeleidt leerkrachten en intern begeleiders
in het formuleren van doelen, op basis
van leerlingresultaten en leert hen deze
te vertalen in een planmatige, praktische
aanpak.
Speelse en activerende methoden moeten
het pakkend maken. Elke les begint met het
stellen van doelen en aan het eind wordt
nagegaan of die zijn gehaald.
‘Zo maak je kinderen verantwoordelijk voor
hun eigen leerproces’, zegt Christa Oude-
30 | Rotterdams Onderwijs Magazine --- 12 | 13

Doelen van leerlingen en leerkrachten zijn
zichtbaar op grote borden achterin de klas.
foto's Jan van der Meijde
U
jans, die scholen begeleidt met Robuust,
‘dit gaan we vandaag leren en is dat gelukt
Daarbij krijgen ze gerichte feedback. Dat
alles maakt dat kinderen actief meedoen,
weten wat ze al kunnen en wat ze nog gaan
leren.’
Vijf is drie en …
De rekenles nadert het einde. Juf is tevreden:
de sommenbladzij is klaar. Maar heeft iedereen
alles begrepen ‘Jules, vijf is drie en…’
‘Twee.’
‘Heel goed.
Ruby, vijf is twee en…
‘Eén’ Juf helpt Ruby de uitkomst met de
vingers te tellen.
‘Tel nog eens goed... drie Prima. Morgen
gaan we hiermee verder.’
‘Elke les heeft een kop en een staart’, schetst
Andrea Postma, ‘daarbij is het belangrijk
in te spelen op wat kinderen niet snappen.
Dat lukt niet als de lesmethode strak wordt
gevolgd. Dankzij deze gegevens en de
gedane observatie, weet de leerkracht wat
de volgende dag extra moet worden geoefend
en wat al voldoende is ingeoefend.
De resultaten van Robuust zijn bemoedigend,
volgens evaluatieonderzoek van de
CED-Groep onder de deelnemende scholen.
Daaruit blijkt dat scholen voor het eerst zicht
hebben op de leeropbrengsten op schoolniveau.
Bij de basisscholen steeg het niveau
van technisch lezen, bij de vo-scholen het
tekstbegripniveau.
Vaart
Ook op De Piloot zijn de resultaten verbeterd.
Locatie Alexander haalt met Cito
Rekenen bijna het landelijk gemiddelde.
Mooie prestatie voor een school die daar
een paar jaar geleden ruim onder zat, vindt
Postma: ‘De intensieve voorbereiding brengt
vaart in de lessen. Daardoor pakken kinderen
het zo goed op, dat je zelfs gaat denken:
waarom volgen zij speciaal onderwijs
Sommige kinderen leren veel meer dan op
grond van eerdere testresultaten kan
worden verwacht. Met een leerling werd
het doel gesteld een getal te leren binnen
een bepaalde tijd. Het werd de zeven, zijn
leeftijd. Dat cijfer werd opgehangen. Hij
kreeg opdracht als: ‘snijd je appel in zeven
stukjes, teken zeven poppetjes. Het lukte
boven verwachting. Een succeservaring.
Hij wilde gelijk de acht leren, zo oud is hij
volgend jaar.’ U
12 | 13 --- Rotterdams Onderwijs Magazine | 31

Dubbelportret :
Esmaralda Vervoort en Alyssa Voll
tekst Ronald Buitelaar foto Jan van der Meijde
Hoe reis je naar school
Alyssa: ‘Ik neem de bus naar het Zuidplein. Dat
duurt zo’n tien minuten. En dan nog vijf minuten
lopen. In totaal doe ik er ongeveer een kwartier
over.’
Esmaralda: ‘Als ze bij haar vader is duurt de reis
een half uur.’
Wat vind je leuk aan school
Esmaralda: ‘Het kleinschalige karakter en het er
bovenop zitten als er problemen zijn.’
Alyssa: ‘Leraren die in staat zijn om voor leerlingen
open te staan, ze te betrekken bij de lessen en op
z’n tijd een grapje kunnen maken.’
Wat mis je
Esmaralda: ‘Het kleinschalige karakter heeft als
nadeel dat groepen van verschillende niveaus soms
samengevoegd worden. Dat vind ik niet ideaal.’
Alyssa: ‘Eigenlijk niets. Wel vind ik het lastig dat ik
sommige vakken samen met havoleerlingen krijg. Er
is dan teveel niveauverschil.’
Praten jullie thuis over school
Esmaralda: ‘Ja, we nemen de dag door en bespreken
alle positieve en negatieve zaken.’
Hoe laat ga je naar bed
Alyssa: ‘Ik ga meestal om half tien naar boven en lig
rond tienen in mijn bed.’
Esmaralda: ‘Daar heb ik geen omkijken naar. Dat
doet ze uit zichzelf.’
Heb je huiswerk
Alyssa: ‘Veel, heel veel, maar niet teveel. Het is een
kwestie van goed plannen, hoewel het soms
moeilijk is om te bepalen wanneer ik aan iets moet
beginnen. Ik wil er niet te vroeg, maar ook niet te
laat aan beginnen.’
Heb je hulp nodig bij je huiswerk
Alyssa: ‘Soms, qua overhoren.’
Esmaralda: ‘Vorig jaar vroeg ik me wel eens af of ze
voor sommige vakken extra ondersteuning nodig
had. Nu wil ze eigenlijk geen hulp meer. Ik kijk alleen
nog wel eens boekverslagen na.’
Kun je uit de voeten met de nieuwe media
Esmaralda: ‘Die hebben voor ons geen geheimen.’
Alyssa: ‘Ik zoek veel informatie op internet.’
Esmaralda (1967) en Alyssa (1998) wonen in een gerenoveerde
eengezinswoning in Heijplaat. Esmaralda woont
vanaf haar vierde op Heijplaat en is als expediteur import
en export werkzaam voor een logistiek bedrijf in de haven.
Alyssa zit in de vierde klas van het gymnasium van het
college Sint Montfort in Rotterdam Zuid. Na het gymnasium
wil ze geneeskunde studeren. Als Alyssa zich wil ontspannen
gaat ze koken of kookfilmpjes bekijken. Paardrijden doet ze
bij haar vader. Met hem deelt Esmaralda het co-ouderschap
van Alyssa.
Hoe stelt Esmeralda zich op de hoogte van
schoolontwikkelingen
Esmaralda: ‘Ik maak gebruik van de Magister
Mega applicatie op m’n telefoon, waardoor ik
direct inzage heb in bijvoorbeeld het rooster, het
huiswerk en de cijfers van Alyssa. Daarnaast ga ik
naar de ouderavonden en mail ik indien nodig met
docenten.’
Wat wil Alyssa later bereiken
Esmaralda: ‘Ik hoop dat ze haar hart en passie
volgt en dat ze zich daar niet door anderen vanaf
laat brengen.’
Alyssa: ‘ Ik wil graag de medische kant op, maar in
ieder geval heel gelukkig worden.’