Jaarverslag PGB 2008 - PensioenfondsPGB

pgb
SAMENVATTING
STICHTING PENSIOENFONDS VOOR DE GRAFISCHE BEDRIJVEN

pgbStichting Pensioenfonds voor de Grafische Bedrijven
Samenvatting Jaarverslag 2008
ZWAANSVLIET 3
1081 AP AMSTERDAM
TELEFOON (020) 5 418 418
FAX (020) 6 442 911
INTERNET WWW.GBF.NL

Inhoud
PENSIOENFONDS PGB
3 Profiel
4 Kerncijfers
6 Vooraf
ONZE ORGANISATIE: BELEID EN BESTUUR
8 Bestuurlijke ontwikkelingen
9 Maatschappelijk Verantwoord Beleggen (MVB)
11 Financieel beleid
BIJLAGE I: SAMENVATTING CIJFERS 2008
31 Balans
32 Staat van baten en lasten
BIJLAGE II: SAMENSTELLING
33 bestuur PGB, deelnemersraad en Verantwoordingsorgaan en commissies
ONTWIKKELINGEN IN PENSIOENBEHEER
15 De pensioenregeling
18 ONTWIKKELINGEN IN COMMUNICATIE EN DIENSTVERLENING
21 ONTWIKKELINGEN IN VERMOGENSBEHEER
25 Riskmanagement en Compliance
27 BEDRIJFSVOERING EN KOSTEN
28 VERSLAG VAN HET VERANTWOORDINGSORGAAN
29 TOEKOMSTVERKENNING: HERSTELBELEID
Disclaimer: de teksten en de cijfers van het volledige jaarverslag zijn bindend in geval van afwijkingen. De samenvatting is niet gecontroleerd door externe accountants en de externe actuaris.
pgb Jaarverslag 2008 pag. 2

Pensioenfonds PGB
PROFIEL
Sinds 1953 verzorgt PGB het pensioen voor deelnemers in de grafimediabranche. Het verplichtgestelde
bedrijfstakpensioenfonds is destijds opgericht om werknemers en hun gezinnen
te verzekeren van een goed pensioen op 65 jaar of bij overlijden van de deelnemer. Het PGBpensioen
is een aanvulling op de wettelijke basisvoorzieningen (AOW/Anw) in Nederland.
Sinds 2007 vallen ook uitgeverijen onder de werkingssfeer van het pensioenfonds. Uitgevers
kunnen op vrijwillige basis deelnemen.
Missie
PGB wil voor de branches en ondernemingen in de mediasector waarvoor zij werkt het loket
zijn voor pensioen. Werkgevers en werknemers kunnen rekenen op een solide en duurzaam
beheer van het vermogen en een effectieve, efficiënte en flexibele uitvoering van de pensioen -
administratie. Het fonds stuurt in de uitvoering op betrokkenheid, transparantie, professionaliteit
en resultaatgerichtheid waarbij de persoonlijke band met belanghebbenden wordt versterkt,
administratief gemak wordt bevorderd en relevante benchmarks worden verslagen.
Vanuit de missie zijn kernwaarden geformuleerd waaraan door het pensioenfonds en haar
uitvoeringsorganisatie invulling wordt gegeven. Die waarden zijn:
Flexibel
PGB levert maatwerk. De productlijn van PGB sluit goed aan bij de vraag uit de branches
waar zij voor werkt en bij de ontwikkelingen in de samenleving. PGB zorgt er bovendien voor
de verschillende klantengroepen, met hun diverse informatiebehoeften, op het juiste moment,
begrijpelijk en op de persoonlijke situatie toegesneden krijgen aangeboden.
Transparant
PGB wil naar deelnemers en werkgevers transparant zijn en in lijn met wetgeving communi -
ceren. Het gaat hier om enerzijds de communicatie vanuit het fonds ter verantwoording van
haar beleid en bestuur en anderzijds om de communicatie naar de markt aangaande de
ontwikkeling van het pensioen en de persoonlijke pensioensituatie.
Evenwichtige solidariteit en duurzaamheid
Het pensioenfonds wil in haar beleid op een evenwichtige manier rekening houden met de
belangen van deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden, van jongere en
oudere deelnemers en werknemers en werkgevers. Daarnaast wil het fonds in het beleggingsbeleid
ook bijdragen aan een duurzame ontwikkeling van milieu en samenleving.
Betrouwbaar en betrokken
PGB wil voor de branches waar zij voor werkt een betrouwbare partner zijn. De betrouwbaarheid
vertaalt zich in solide vermogensbeheer, een door de jaren heen betaalbaar en
waardevast pensioen en een accurate administratie met oog voor service en gemak voor
werkgever en deelnemer.
Resultaatgericht
PGB levert zonder winstoogmerk een compleet pensioenpakket tegen een zo laag mogelijke
premie in combinatie met een verantwoord serviceniveau. Voor het vermogensbeheer vormt
de outperformance ten opzichte van de vooraf vastgestelde normportefeuille het vertrekpunt.
pgb Jaarverslag 2008 pag. 3

Pensioenfonds PGB
Kerncijfers 2008 2007
Kerncijfers 2008 2007
Aantal werkgevers
Aangesloten werkgevers 2.622 2.663
Aantal verzekerden
Premiebetalende verzekerden 40.186 38.983
Verzekerden met toerekening
wegens arbeidsongeschiktheid 5.120 5.449
Premievrij verzekerden 189.107 190.142
Vermogenssituatie en solvabiliteit
Vrije reserve 1.440 2.030
Vereiste reserve 1.171 1.152
Reservetekort 269
Voorziening pensioenverplichtingen 8.480 6.577
Marktrente in % 3,55 4,85
Aanwezige dekkingsgraad FTK in % 4 97 148
Vereiste dekkingsgraad FTK in % 114 118
Totaal 234.413 234.574
Aantal pensioenen
Ingegane ouderdomspensioenen 23.757 22.259
Ingegane partnerpensioenen 12.753 12.473
Ingegane wezenpensioenen 607 624
Verhoging ingegane pensioenen en aanspraken per 1 januari in %
Indexatie actieven 5 2,09 1,50
Indexatie inactieven 2,09 1,50
N.B.: alle bedragen van de kerncijfers zijn afgerond op miljoenen euros. De percentages zijn berekend op basis van de niet
afgeronde bedragen.
Totaal 37.117 35.356
Pensioenuitvoering
Premieloon (pensioengrondslag) 871 815
Feitelijke premie 172 153
Pensioenuitvoeringskosten 8 6
Uitkeringen 276 247
Beleggingen
Balanswaarde beleggingen 1 8.208 9.703
Totale beleggingsopbrengsten 1.776 269
Totaal rendement in % 2 20,7 5,5
Z-score 1,02 0,09
Performancetoets 3 1,31 1,77
1. Inclusief derivaten 170 (v.j. 317) die onder de passiva worden verantwoord en - vanaf 2006 - inclusief vooraankopen,
voorverkopen en liquide middelen die zijn aangewend ten behoeve van beleggingen.
2. Vanaf 2006 exclusief intrest rate swaps. Inclusief intrest rate swaps is het totale rendement in 2008: 17,8%, in 2007: 3,0%
en in 2006: 6,2%
3. In verband met de nieuwe verplichtgestelde berekeningswijze in 2007 is deze waarde met terugwerkende kracht per 2006
met 1,28 verhoogd, t.b.v. de vergelijkbaarheid.
4. De dekkingsgraad van 2006 is aangepast van 138,2% (gebaseerd op geschatte cijfers) naar 136,6%.
5. Het bestuur heeft besloten per 1-1-2009 geen toeslag te verlenen.
pgb Jaarverslag 2008 pag. 4

Ruud Degenhardt, bestuursvoorzitter PGB
‘PGB is een langetermijnbelegger en heeft dus de tijd om
een crisis als deze uit te zetten. Het fonds heeft vanaf
1970 tot 2008 ruim 90% van de
prijsontwikkeling aan toeslagen verleend.’
pgb Jaarverslag 2008 pag. 5

Pensioenfonds PGB
VOORAF
Deze samenvatting geeft de belangrijkste ontwikkelingen en cijfers van het Pensioenfonds
voor de Grafische Bedrijven (PGB) weer over 2008. De informatie is ontleend aan de jaarrekening
PGB 2008. Voor een verantwoord beeld over de financiële positie en resultaten van
PGB dient de samenvatting gelezen te worden in samenhang met de volledige jaarrekening.
De jaarrekening is door KPMG Accountants gecontroleerd en van een goedkeurende verkla -
ring voorzien. Watson Wyatt B.V. heeft de actuariële verklaring op de jaarrekening afgegeven.
Financiële positie PGB en de ontwikkeling van pensioenen
Voor pensioenfondsen was 2008 één van de zwaarste jaren uit hun bestaan. De kredietcrisis
heeft in alle hevigheid zijn sporen achtergelaten. De meeste pensioenfondsen in Nederland
hebben hun reserves in nog geen jaar tijd zien verdampen. Ook PGB heeft zich niet aan de
gevolgen van de financiële crisis kunnen onttrekken. Als gevolg van de combinatie van een
dalende rente en afname van het fondsvermogen is de financiële positie van het fonds hard
geraakt. De dekkingsgraad, dat is de verhouding tussen het vermogen en de verplichtingen,
daalde van 148% eind 2007 naar 97% eind 2008. Daarmee is het fonds vanuit een solide vermogenspositie
terechtgekomen in een situatie van onderdekking.
Pensioenfondsen zijn wettelijk verplicht om reserves aan te houden. Boven de 100% een
reserve van ongeveer 5% voor algemene risicos en daarnaast een buffer om schommelingen
in de beleggingen op te kunnen vangen. De minimale dekkingsgraad voor PGB zou in het verslagjaar
ongeveer 120% moeten zijn. Onder die grens moet een herstelplan worden
opgesteld. Daarin wordt aangegeven hoe het fonds denkt weer op het vereiste niveau te
komen. Binnen 3 jaar boven de 105% en binnen 15 jaar boven de 120%. Inmiddels is het
herstelplan bij De Nederlandsche Bank (DNB) ingediend en goedgekeurd.
Het pensioenvermogen nam in 2008 door de beleggingsresultaten (een rendement van
17,8%) af van 9.759 miljoen naar 8.211 miljoen ( 1.548 miljoen). De voorziening voor
de pensioenverplichtingen liep als gevolg van de dalende marktrente op van 6.577 miljoen
naar 8.480 miljoen. Als de rente daalt, worden de toekomstige pensioenen duurder. Er moet
dan meer geld voor opzij worden gezet. Als gevolg van deze ontwikkelingen daalde de
dekkingsgraad van 148% naar 97%.
Tussentijdse maatregelen
PGB ziet zichzelf als langetermijnbelegger en houdt daarom ook vast aan een aandelenportefeuille.
Het fonds accepteert dat het daardoor misschien op nog lagere niveaus terecht kan
komen. In 2008 zijn wel maatregelen genomen om de financiële positie te verbeteren. Zo is
besloten om per 1-1-2009 geen verhoging van de pensioenuitkeringen en de opgebouwde
aanspraken te laten plaatsvinden en de basispremie voor deelname aan de pensioenregeling
te verhogen van 17% naar 19,5%. Om minder kwetsbaar te worden voor schommelingen van
de aandelenkoersen is PGB in de loop van 2008 gestart met het verminderen van haar aandelenbezit
en het verwerven en uitbreiden van deelnemingen in infrastructuur en water- en
energievoorziening. De beleggingen in aandelen worden afgebouwd van 43% naar 35%. Het
renterisico, voortkomend uit het verschil van de rentegevoeligheid tussen de beleggingen en
de verplichtingen, is verder afgedekt van 50% naar ongeveer 75% en het beleid om vreemde
valuta volledig af te dekken wordt gecontinueerd. Het fonds beschikt zo over een beleggingsportefeuille
waarin enerzijds meer zekerheid is ingebouwd maar waarin anderzijds ook
voldoende opwaarts potentieel aanwezig blijft om te kunnen profiteren van zich herstellende
markten.
Ontwikkeling klanten
PGB, van oudsher actief voor de grafische markt, wil in overleg met sociale partners en in
samenwerking met ondernemings- en bedrijfstakpensioenfondsen in de keten uiteindelijk
komen tot één overkoepelend pensioenfonds voor de mediasector. Om de onderscheidende
prijs/kwaliteitverhouding voor deelnemers en werkgevers te kunnen continueren en een verantwoorde
invulling te kunnen geven aan goed pensioenfondsbestuur, wordt schaalgrootte
steeds belangrijker. Als eerste stap is, in overleg met de werkgevers- en werknemersorga -
nisaties, overeengekomen dat uitgevers op vrijwillige basis voor hun pensioen bij PGB terecht
kunnen. Inmiddels kozen meerdere uitgevers voor aansluiting bij PGB. Het aantal deelnemers
steeg mede daardoor met ongeveer 5%. Bij PGB neemt ongeveer 15% van de werknemers
op vrijwillige basis deel.
pgb Jaarverslag 2008 pag. 6

Wim Dubbeling, voorzitter Deelnemersraad
‘Gelukkig kan PGB de pensioen gewoon blijven uitbetalen.
De pijn van het herstelplan moet zo eerlijk mogelijk
worden verdeeld. PGB moet er alles aan doen om te
voorkomen dat de pensioenen moeten worden verlaagd.’
pgb Jaarverslag 2008 pag. 7

Onze organisatie: bestuur en beleid
De Pensioenwet eist van pensioenfondsen dat zij aantonen dat het bestuur bij hen in goede
handen is. Er zijn principes opgesteld voor verantwoording en toezicht, zorgvuldig pensioen -
bestuur en openheid en communicatie. In het verslagjaar heeft PGB goed pensioenfondsbestuur
verder vormgegeven.
Commissie voor Beleggingen en Risicomanagement
Op het gebied van beleggingen en risicomanagement laat het bestuur zich adviseren door de
Commissie voor Beleggingen en Risicomanagement. De Commissie vergadert ten minste zes
keer per jaar.
BESTUURLIJKE ONTWIKKELINGEN
Het bestuur is verantwoordelijk voor de uitvoering van de pensioenregeling. Het stelt de
hoogte van de premie, de inhoud van de regeling en het beleggings- en communicatiebeleid
vast. PGB werkt volgens een model waarin een kernbestuur van vier leden belast is met de
dagelijkse gang van zaken. Dit kernbestuur wordt aangeduid als het dagelijks bestuur. Het
vergadert één keer per drie weken om de lopende zaken te bespreken.
Daarnaast is er een algemeen bestuur (acht leden) dat meer op afstand staat. Het algemeen
bestuur komt in de praktijk tenminste zes keer per jaar bij elkaar. Bij deze vergaderingen is de
directie van de uitvoeringsorganisatie aanwezig.
Bestuur en deskundigheid
Voor het garanderen van de deskundigheid en integriteit van het bestuur zijn een
deskundigheidsplan en een gedragscode ontwikkeld. De beleidsaandachtsgebieden van het
fonds zijn in het verslagjaar geclusterd (pensioenbeleid, beleggingen, bedrijfsvoering en communicatie)
en op basis van kennis en ervaring tussen de bestuurders verdeeld. De
deskundigheidseisen zijn aangescherpt en er is een procedure voor de evaluatie van het functioneren
van de bestuursleden.
Het bestuur heeft het pensioen- en vermogensbeheer voor de uitvoering van de pensioenregeling
uitbesteed bij een uitvoeringsorganisatie. Voor PGB is de Grafische Bedrijfsfondsen
(GBF) de uitvoerder.
Deelnemersraad
De werknemers die pensioen opbouwen en de gepensioneerden zijn in de Deelnemersraad
evenredig op basis van onderlinge getalsverhoudingen vertegenwoordigd. De leden worden
voorgedragen door de werknemersorganisaties in de branche. Tevens is een afgevaardigde
van de Centrale Samenwerkende Ouderenorganisaties (CSO) lid van de Raad. De Deel -
nemers raad beschikt over een advies- en beroepsrecht. Bestuur en deelnemersraad overleggen
minimaal twee maal per jaar.
Verantwoordingsorgaan
Over het gevoerde beleid en de naleving van de principes van goed pensioenfondsbestuur
wordt door het bestuur verantwoording afgelegd aan het Verantwoordingsorgaan. In dit
nieuwe orgaan zijn de deelnemers, de gepensioneerden en de werkgevers vertegenwoordigd.
Het Verantwoordingsorgaan heeft de bevoegdheid een oordeel te geven over het handelen
van het bestuur, over het gevoerde beleid en over de beleidskeuzes voor de toekomst. De
leden worden voorgedragen door werknemers-, werkgevers- en ouderenorganisaties (CSO).
Bestuur en Verantwoordingsorgaan hebben in 2008 tweemaal overlegd.
Vanaf 2009 worden er jaarlijks minimaal twee vergaderingen van de Deelnemersraad en het
Verantwoordingsorgaan gepland, waarvoor ook het dagelijks bestuur en de directie van de
uitvoeringsorganisatie worden uitgenodigd.
De samenstelling van de Deelnemersraad en Verantwoordingorgaan, de agenda voor de vergadering
met het bestuur en de notulen worden via de website van het fonds gepubliceerd.
pgb Jaarverslag 2008 pag. 8

Onze organisatie: bestuur en beleid
Visitatiecommissie
Naast het Verantwoordingsorgaan heeft PGB voor instelling van een zogenaamde Visitatie -
commissie gekozen als vorm van extra toezicht op de bedrijfsvoering. Onafhankelijke pensioendeskundigen
houden in deze visitatiecommissie toezicht op het functioneren van het
bestuur. De commissie beoordeelt met ingang van 2009 vooralsnog één keer per jaar de
beleids- en bestuursprocedures, de aansturing van het pensioenfonds en de keuzes in het
hanteren van de risicos op langere termijn.
Klachten
Met klachten over de dienstverlening kan men zich in eerste instantie wenden tot de directie
van de uitvoeringsorganisatie GBF. Wanneer men het niet eens is met de gekozen oplossing,
kunnen klachten met ingang van 2008 worden voorgelegd aan de Klachtencommissie PGB.
In de klachtencommissie zitten twee leden van het bestuur van het pensioenfonds: een
werknemersbestuurslid en een werkgeversbestuurslid. De commissie neemt binnen twee
maanden na ontvangst van de klacht een bindende beslissing. In 2008 zijn 16 klachten door
de uitvoeringsorganisatie in ontvangst genomen. Er zijn geen klachten voorgelegd aan de
commissie.
Klantenpanel
De begrijpelijkheid van de pensioencommunicatie wordt kwalitatief getoetst via het PGB
klantenpanel. In 2008 is daarmee een start gemaakt. Het doel van het klantenpanel is om als
pensioenfonds zicht te krijgen op de kwaliteit van de communicatie. Door meer rekening te
houden met het taalniveau en de vorm van de boodschap kan de begrijpelijkheid van de pensioencommunicatie
worden vergroot.
Het klantenpanel bij PGB bestaat uit een panel voor werknemers (15) en een panel voor
(aanstaande) pensioengerechtigden (10).
Organisatie
De organisatie van en het speelveld rond PGB ziet er schematisch als volgt uit:
Toelichting:
Het bestuur van het pensioenfonds pleegt overleg met de directie van de uitvoeringsorganisatie, Commissie
voor Beleggingen en risicomanagement, Verantwoordingsorgaan, Visitatiecommissie en Deel -
nemersraad. Het pensioenfonds staat onder financieel toezicht van De Nederlandsche Bank. De Autoriteit
Financiële Markten houdt toezicht op de communicatie-uitingen. Het klantenpanel toetst en adviseert over
de begrijpelijkheid van de pensioencommunicatie.
Compliance
PGB hecht veel waarde aan de naleving van wet- en regelgeving. Professionaliteit, betrouwbaarheid
en transparantie zijn voor het fonds belangrijke kernwaarden. Daarom ziet het fonds
ook toe op de naleving van de relevante wet- en regelgeving. Mede naar aanleiding van de
door de DNB aan de uitvoeringsorganisatie opgelegde bestuurlijke boete voor communicatie
is het toezicht op naleving geïntensiveerd.
MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD BELEGGEN (MVB)
PGB had eind 2007 de invulling van haar maatschappelijke verantwoordelijkheid met
betrekking tot haar beleggingen aangescherpt. In 2008 is dit beleid verder uitgevoerd.
pgb Jaarverslag 2008 pag. 9

Onze organisatie: bestuur en beleid
Het fonds streeft ernaar om met een netwerk van gespecialiseerde partners een zo optimaal
mogelijk rendement op het gebied van MVB te creëren. Het beleid wordt over alle beleggingscategorieën
uitgewerkt. Alleen beleggingsfondsen en futurecontracten zijn uitgezonderd
omdat het fonds daar geen invloed op kan uitoefenen. Het MVB-beleid zien belanghebbenden
bij PGB terug in het uitsluitingsbeleid, best-in-class-beleid, duurzaamheidsfinanciering, het
stemgedrag en engagement.
Uitsluitingsbeleid
Het fonds beoordeelt ieder kwartaal haar beleggingsportefeuille vanuit het perspectief van
maatschappelijk verantwoord beleggen. In dat kader worden de tien Global Compact
Principles van de Verenigde Naties (VN) gehanteerd. En PGB belegt niet in bedrijven die zich
bezighouden met de productie van en handel in controversiële wapens. De principes van de
VN hebben betrekking op de naleving van internationaal erkende mensenrechten, de ondersteuning
van arbeidsstandaarden, de aandacht voor het milieu en de bestrijding van corruptie.
Bij de controversiële wapens gaat het om de inzet van oorlogsmaterieel waarbij veel burgerslachtoffers
vallen, zoals anti-persoonsmijnen, clusterbommen en chemische en biologische
wapens.
Best-in-class
Ondernemingen die goed scoren op duurzaamheidscriteria zullen naar verwachting op de langere
termijn beter presteren dan ondernemingen die dat niet doen. Daarom heeft PGB in
2008 60 miljoen ondergebracht bij een vermogensbeheerder met een speciaal wereldwijd
aandelenmandaat waar de analyse van en controle op de manier waarop bedrijven worden
geleid, inclusief maatschappelijk en ethisch beleid, een essentieel onderdeel vormt van de
besluitvorming. Bedrijven die op deze punten goed scoren worden in de portefeuille
opgenomen en bedrijven met een slechte score worden gemeden.
Duurzaamheidsinvesteringen
Duurzaamheidsinvesteringen zijn themabeleggingen zoals groene beleggingen in wind- en
zonne-energie, technologieën voor optimale energiebenutting of energiebesparing en beleggingen
met een sterke maatschappelijke focus zoals investeringen in ouderenwoningen of
microfinanciering. Het fonds investeerde in 2008 25 miljoen in een vermogensbeheerder dat
beleggers de mogelijkheid biedt om risicodragend kapitaal te investeren in duurzame
energieprojecten.
Stemmen
Er is een Nederlandse code voor corporate governance (CG) opgesteld. In deze code zijn
kwaliteitseisen geformuleerd voor deugdelijk ondernemingsbestuur. Onderdeel van de code is
dat pensioenfondsen gebruikmaken van hun rechten als aandeelhouder en dat ze daarvan
verslag doen. Voor uitvoering van het corporate governance beleid heeft PGB aansluiting
gezocht bij Eumedion, dat de belangen van institutionele beleggers op het gebied van CG
behartigt. Eumedion wil bijdragen aan de ontwikkeling van een goede corporate governance
en de naleving van de afgesproken codes bevorderen.
Stemgedrag
PGB heeft voor het stemmen op aandeelhoudersvergaderingen stembeleid en richtlijnen
opgesteld. Er zijn twee manieren van stemmen tijdens aandeelhoudersvergaderingen. Door
persoonlijke deelname aan de vergadering of door bij volmacht de stem uit te laten brengen.
Dat laatste is nodig omdat PGB wereldwijd belegt. Het bijwonen van alle vergaderingen van
aandeelhouders is gezien de omvang van de beleggingsorganisatie onmogelijk.
Stemgedrag Nederland
In 2008 heeft het fonds aandeelhoudersvergaderingen bezocht van Nederlandse bedrijven.
Wanneer PGB in Nederland niet zelf deelneemt aan een aandeelhoudersvergadering, geeft zij
een volmacht aan een andere institutionele belegger met wie ze samenwerkt. In overleg wordt
het stembeleid bepaald. PGB heeft in 2008 op 15 aandeelhoudersvergaderingen zelf (5) of via
volmacht (10) gestemd.
pgb Jaarverslag 2008 pag. 10

Onze organisatie: bestuur en beleid
Stemgedrag Europa
Voor het stemmen in de vergaderingen van aandeelhouders van Europese bedrijven maakt
PGB gebruik van de diensten van RiskMetrics/ISS. Dit gebeurt volgens een standaard stembeleid
dat RiskMetrics heeft opgesteld op basis van de belangen van institutionele beleggers.
PGB heeft in 2008 via een volmacht op 541 aandeelhoudersvergaderingen van Europese
bedrijven gestemd. Via de website van PGB kunt u volgen hoe er is gestemd.
Veranderingen door Pensioenwet
Daarnaast heeft de nieuwe Pensioenwet geleid tot een toename van het toezicht en een
strakkere regulering van zowel het financieel beleid als de informatieverplichtingen. Er worden
ook hoge eisen gesteld aan goed pensioenfondsbestuur en de wijze waarop toezicht wordt
gehouden en verantwoording wordt afgelegd. De kosten voor de pensioenuitvoering lopen
daardoor op. Dit effect wordt versterkt door de krimpende branche.
Engagement
In specifieke gevallen kan PGB de dialoog aangaan met ondernemingen. PGB heeft hiervoor
ook aansluiting gezocht bij de Stichting Het Governance Platform. Het Platform vertegenwoordigt
pensioenfondsen bij hun streven om ondernemingen de principes van goed bestuur te
laten naleven. Via het platform laat PGB samen met andere deelnemers haar stem horen in
een directe dialoog met Nederlandse beursgenoteerde ondernemingen. PGB heeft in 2008 via
het Platform de dialoog gezocht met negen Nederlandse beursgenoteerde ondernemingen.
In 2009 zal PGB dit beleid uitbreiden met Europese bedrijven.
Als praten niet meer helpt, kan tot slot over worden gegaan tot een juridische procedure.
In de Verenigde Staten zijn dit bijvoorbeeld de class actions en de procedures van de
Amerikaanse beurswaakhond SEC, in Europa bestaan vergelijkbare juridische procedures.
Waar PGB in het bezit is van de betreffende aandelen worden claims ingediend om het haar
toekomende deel van de te verdelen gelden te ontvangen.
Schaalgrootte belangrijk
Om de onderscheidende prijs/kwaliteitverhouding voor deelnemers en werkgevers minimaal te
kunnen continueren en een verantwoorde invulling te kunnen geven aan goed pensioenfondsbestuur,
wordt schaalgrootte belangrijker. De optimale omvang van een pensioenfonds lag in
2007 rond de 100.000 deelnemers (bron: CEM benchmarkonderzoek 2008) en zal naar
verwachting jaarlijks met 10% oplopen.
Overkoepelend pensioenfonds voor media
PGB wil in het kader van verdere verbreding van haar draagvlak, in overleg met sociale partners
en in samenwerking met ondernemings- en bedrijfstakfondsen, uiteindelijk komen tot één
overkoepelend pensioenfonds voor de mediasector. Op dit moment beweegt PGB zich op
twee deelmarkten binnen die media sector: het grafimedia- en het uitgeverijbedrijf.
FINANCIEEL BELEID
Strategische oriëntatie
De grafimediasector is aan sterke verandering onderhevig. De sector krimpt niet alleen, zij
verandert ook sterk onder invloed van technologische ontwikkelingen. Deze ontwikkelingen
brengen met zich mee dat er een steeds sterker accent op Informatie en Communicatie Technologie
komt te liggen in de bedrijfsactiviteiten van de bij PGB aangesloten bedrijven. Dat
leidt een geringere personele bezetting.
In 2007 werd in het jaarverslag de verwachting uitgesproken dat de crisis tot een groeivertraging
van de economie zal leiden waarbij een systeemrisico niet werd uitgesloten. Nu, een jaar
verder, is duidelijk geworden welke impact de crisis heeft op de reële economie en de financiële
positie van pensioenfondsen. Het pensioenvermogen van PGB nam in 2008 door de
beleggingsresultaten (een rendement van 17,8%) af met 1.548 miljoen van 9.759 miljoen
naar 8.211 miljoen. De voorziening voor de pensioenverplichtingen liep als gevolg van de
dalende marktrente op van 6.577 miljoen naar 8.480 miljoen. Door deze ontwikkelingen
daalde de dekkingsgraad van 148% naar 97%.
pgb Jaarverslag 2008 pag. 11

Onze organisatie: bestuur en beleid
Financieel Toetsingskader discontering tegen de rentetermijnstructuur van DNB (bedragen in euro’s)
Ultimo 2008 Ultimo 2007
Totaal vermogen 8.211 9.759
Pensioenverplichtingen 8.480 6.577
Reserves 268 3.182
Dekkingsgraad 97% 148%
Vereiste dekkingsgraad 114% 118%
Dekkingsgraad en financieel beleid
Sociale partners in de grafimediasector hebben de ambitie om een pensioenregeling te verzorgen
waarbij toeslagverlening op basis van de prijsontwikkeling mogelijk is. Het premie-,
toeslag- en beleggingsbeleid van PGB wordt zo ingezet dat de streefdekkingsgraad van
150% die voor toeslagverlening nodig is binnen 15 jaar bereikt zou kunnen worden.
Toeslagverlening
PGB probeert ieder jaar de (opgebouwde) pensioenen te verhogen met de prijsindex. Deze
toeslagen worden voorwaardelijk gegeven. Er is dus geen recht op toeslagverlening en het is
niet zeker of en in hoeverre in de toekomst toeslagen zullen kunnen worden gegeven. Er is
geen geld voor gereserveerd of extra premie voor gevraagd. De toekomstige verhogingen
worden betaald uit het beleggingsrendement. Dat brengt met zich mee dat de pensioenen
alleen dan kunnen worden aangepast als het bestuur vindt dat de financiële middelen van het
fonds daarvoor toereikend zijn.
Voor het antwoord op de vraag of er voldoende middelen beschikbaar zijn om een toeslag te
verlenen en in welke mate, toetst het bestuur jaarlijks de dekkingsgraad aan de afgesproken
Richtlijn besluitvorming toeslagverlening. Het bestuur besloot eind 2007, na een positief advies
van de deelnemersraad, om de tot en met 2007 opgebouwde pensioenaanspraken en ingegane
uitkeringen met ingang van 1 januari 2008 te verhogen met 1%. Daarnaast is besloten
om een inhaaltoeslag te verlenen van 1,09%. De dekkingsgraad bevond zich op het moment
van de besluitvorming iets onder de 150%.
Geen toeslagverlening
Vanaf de tweede helft van 2008 is de dekkingsgraad in een sterk neergaande spiraal terechtgekomen.
Met name in het laatste kwartaal van 2008 was sprake van een sterke daling. Naar
aanleiding van de verslechterde financiële positie van het fonds heeft het bestuur na een positief
advies van de deelnemersraad besloten om de toeslag per 1 januari 2009 niet te verlenen.
Premiebeleid
De premie voor 2008 voor deelname aan de basispensioenregeling was ten opzichte van 2007
verlaagd van 17,5% naar 17% waarvan 6,50% voor de werknemer. De daling hield verband
met de hoogte van de dekkingsgraad van het fonds op het moment dat de premie voor 2008
werd vastgesteld. Conform het advies van de Richtlijn werd besloten de premie te verlagen.
Premieverhoging
Ultimo 2008 is besloten om gezien de financiële positie van het fonds de basispremie in 2009
conform het advies van de Richtlijn te verhogen van 17% naar 19,5%. Het werknemersdeel
stijgt van 6,50% naar 7,75% en de werkgeverspremie van 10,5% naar 11,75%.
Beleggingsbeleid
Op basis van een ALM-studie, die om de drie jaar door het fonds wordt uitgevoerd, is voor
het vermogensbeheer een strategie uitgezet en een beleggingsmix bepaald, voorzien van
bandbreedten voor tactisch beleid. Het gaat hierbij om de verdeling tussen vastrentende
waarden, aandelen, vastgoed en alternatieve beleggingen en de mate waarin van deze vastgestelde
verdeling kan worden afgeweken. Daarnaast is in het strategisch beleid opgenomen
om valutarisico af te dekken en tevens via het afsluiten van renteswaps het renterisico,
voortkomend uit het verschil in rentegevoeligheid van de beleggingen en verplichtingen, voor
een deel af te dekken.
pgb Jaarverslag 2008 pag. 12

Onze organisatie: bestuur en beleid
Beleggingsplan en normportefeuille
Jaarlijks wordt een beleggingsplan opgesteld waarin het te voeren tactische beleid, binnen het
strategisch beleid, voor het komend jaar wordt geformuleerd op basis van de rendementsverwachtingen
en risico-inschattingen. In het beleggingsplan 2008 was het vermogen
over de verschillende categorieën in procenten als volgt verdeeld:
Vermogenscomponent Mix normportefeuille Portefeuille
2008 ultimo 2007
Vastrentende waarden 40 44
Aandelen 43 45
Vastgoed 8 8
Alternatieve beleggingen 9 3
In het beleggingsplan 2009 is in procenten over de verschillende categorieën als volgt
verdeeld:
Vermogenscomponent Mix normportefeuille Mix normportefeuille
2009 2008
Vastrentende waarden 45 40
Aandelen 35 43
Vastgoed 10 8
Alternatieve beleggingen 10 9
Extra zekerheid is ook gecreëerd door het renterisico af te dekken en de valuta afdekking te
continueren.
Onder invloed van de kredietcrisis is het beleggingsbeleid in de loop van 2008 bijgesteld. PGB
heeft gestuurd op vermindering van het risico en op behoud van de dekkingsgraad. Om minder
kwetsbaar te worden voor schommelingen van de aandelenkoersen was het fonds in de
loop van 2008 gestart met het verminderen van haar aandelenbezit en het verwerven van uitbreiden
van deelnemingen in infrastructuur en water en energievoorzieningen. De beleggingen
in aandelen zijn afgebouwd van 43% naar 35%. Het fonds ziet zich als langetermijnbelegger
en wil daarom weliswaar zekerheid en stabiliteit in de portefeuille inbouwen maar ook zorgen
voor voldoende opwaarts potentieel om te kunnen profiteren van zich herstellende markten.
Continuïteitsanalyse
Bij de continuïteitsanalyse worden de verschillende beleidsinstrumenten beoordeeld op effectiviteit.
Op basis van de uitkomsten wordt een beeld verkregen van de verwachtingen en
risicos van het beleid bij een horizon van 15 jaar. Deze toets is vooral bedoeld om inzicht te
krijgen in de financiële opzet van het fonds. In 2008/2009 zijn twee continuïteitsanalyses uitgevoerd
en gerapporteerd aan de toezichthouder DNB. In de eerste analyse die medio 2008
werd uitgevoerd op basis van de gegevens van 31 december 2007 en een dekkingsgraad van
148%, kwam het pensioenresultaat inclusief de voorwaardelijke toeslagverlening op basis van
de prijsindex bij een gelijkmatige ontwikkeling van de economie uit op circa 95% van de
ambitie (een pensioen met volledige toeslagverlening op basis van de prijsindex).
In de tweede analyse op basis van de bestandgegevens van 31 december 2008 en een
dekkingsgraad van 97%, is opnieuw gekeken naar de kans op realisatie. Het pensioen -
resultaat inclusief voorwaardelijke toeslagverlening kwam toen uit op 45% van de ambitie.
De resultaten van de uitgevoerde analyses zijn ook gebruikt voor het herstelplan dat het fonds
in maart 2009 heeft ingediend bij DNB.
pgb Jaarverslag 2008 pag. 13

Niels Brands (31), drukker
‘Geen toeslag. Van de financiële crisis hebben we
allemaal last. We moeten de rit uitzitten. Met alle
bezuinigingen wordt het leven er niet leuker op. Ik hoop
dat de zaken snel weer zo worden zoals ze waren.
pgb Jaarverslag 2008 pag. 14

Ontwikkelingen in pensioenbeheer
DE PENSIOENREGELING
Kenmerken van de basispensioenregeling bij PGB zijn:
Pensioensysteem
Middelloon
Pensioenleeftijd
65 jaar
Pensioengevend salaris Brutoloon gemaximeerd op 46.381
Franchise 13.234
Pensioengrondslag
Brutoloon minus franchise
Vakantietoeslag
Wordt meegenomen in het brutoloon
Opbouwpercentage vast salaris 1,75%
Opbouwpercentage ploegentoeslag
Niet van toepassing
Nabestaandenpensioen
35% van het ouderdomspensioen
Eigen bijdrage
6,5% van de totale premie
De toeslagverlening op pensioenaanspraken en pensioenrechten wordt jaarlijks vastgesteld
door het bestuur van het fonds na overleg met de deelnemersraad. De toeslagverlening vindt
voorwaardelijk plaats conform D1 van de wettelijk voorgeschreven toeslagenmatrix (finan-
ciering uit overrendement). PGB streeft ernaar om de pensioenaanspraken en pensioenuit -
keringen waardevast te houden. Het fonds heeft de ambitie om de pensioenen jaarlijks aan te
passen aan de consumentenprijsindex van augustus (cpi-afgeleid) zoals die wordt vastgesteld
door het CBS.
In het verslagjaar heeft het bestuur besloten met ingang van 1 januari 2010 nieuwe uitbeta -
lingsvarianten toe te voegen aan de bestaande keuzemogelijkheden bij PGB. Naast het standaardpensioen,
uitruil pensioen, getrapt pensioen en gelijk overlevingspensioen worden
vervroegd/uitstel pensioen en deeltijdpensioen geïntroduceerd.
Flexibele uittreding
Deelnemers kunnen met ingang van 2010 zelf hun pensioendatum vast stellen. Dat moment
kan liggen tussen 55 en 70 jaar. De spilleeftijd blijft 65 jaar. Eerder of later stoppen met
werken kan ook in deeltijd. Omdat pensioengerechtigden voor het 65e jaar nog niet kunnen
beschikken over de AOW wordt de mogelijkheid geboden om een gedeelte van het levens -
lange ouderdomspensioen hiervoor in te zetten. Als beperking geldt dat maximaal 50% van
het oorspronkelijke pensioenrecht voor vervroeging mag worden gebruikt.
Entreeleeftijd vervallen
Met ingang van 2008 is de minimum leeftijd voor deelname aan de pensioenregeling van 21
jaar komen te vervallen. Voor werknemers die jonger zijn, betekent dit dat zij vanaf 1 januari
2008 pensioen opbouwen en premie betalen.
Inlooprisico bij arbeidsongeschiktheid
PGB heeft in lijn met het advies van de Vereniging van Bedrijfstakpensioenfondsen besloten
het inlooprisico bij arbeidsongeschiktheid met ingang van 2009 te verzekeren en het uitlooprisico
te laten vervallen. De gedachte achter het advies is dat als alle fondsen het inloop -
risico dekken, de reïntegrerende deelnemer geen opbouw kan mislopen. De verzekering wordt
overgenomen door het nieuwe fonds.
Uitruil van ouderdomspensioen
Met ingang van 1 januari 2008 is de mogelijkheid geboden een deel van het ouderdoms -
pensioen uit te ruilen voor extra partnerpensioen. Uitruilen is mogelijk bij Vut, pensioneren en
bij vertrek uit de branche waarbij het pensioen niet wordt meegenomen. Het pensioen wordt
bij uitruil zo herschikt dat de partner bij overlijden van de deelnemer kan rekenen op 70% van
het ouderdomspensioen.
Ontwikkeling bij werkgevers en deelnemers
In het verslagjaar nam het aantal aangesloten werkgevers met 1,5% af. De afname van de
werkgelegenheid houdt verband met de economische situatie in de bedrijfstak.
pgb Jaarverslag 2008 pag. 15

Ontwikkelingen in pensioenbeheer
Sectoren 2008 2007
Onderverdeeld naar de verschillende categorieën zijn de aantallen deelnemers ultimo 2008:
Grafische bedrijven 2.208 2.263
Zeefdrukbedrijven 202 210
Grafimedia cao 2.410 2.473
Reprografische bedrijven 55 56
Aan het grafisch bedrijf verwante
bedrijven die uitsluitend op
vrijwillige basis deelnemen 157 134
Groep 2008 2007
Premiebetalende deelnemers 40.186 38.983
Deelnemers met toerekening
wegens arbeidsongeschiktheid 5.120 5.449
Actieve deelnemers 45.306 44.432
Premievrije deelnemers 189.107 190.142
2.622 2.663
De toename in de deelname van verwante bedrijven van 134 naar 157 wordt veroorzaakt
door de uitbreiding van de werkingssfeer van het fonds voor het uitgeverijbedrijf. Meerdere uitgevers
kozen voor aansluiting bij PGB.
Bij de werkgevers waren aan het einde van het verslagjaar 45.306 werknemers voor hun pensioen
bij PGB verzekerd. Eind 2007 waren dat er 44.432. De stijging van het aantal deel -
nemers als gevolg van nieuwe aansluitingen en het loslaten van de entreeleeftijd overtreft de
daling van het deelnemers in de grafimediasector.
Loon- en premievaststelling
In het verslagjaar is in totaal 172 miljoen (v.j. 153 miljoen) aan premies en koopsommen in
rekening gebracht. De stijging wordt veroorzaakt door uitbreiding van de klantenkring. Het
totale brutoloon waarover, onder aftrek van de franchise, naar verwachting premie in rekening
zal worden gebracht bedraagt 1.398 miljoen (v.j. 1.344 miljoen).
De premie bedroeg in 2008 17% (v.j. 17,5%) van de pensioengrondslag, zijnde het brutoloon
minus de franchise. Het premieloon bedraagt over 2008 871 miljoen (v.j. 815 miljoen).
Uitkeringen
In 2008 werd voor een bedrag van 276 miljoen (v.j. 247 miljoen) uitgekeerd. Ten opzichte
van 2007 betekent dit een stijging van 11,8% (v.j. een stijging van 7,4%). De stijging wordt
veroorzaakt door de toename van het aantal gepensioneerden en de gemiddeld hogere
opbouw van het pensioen van de nieuwe pensioengerechtigden.
pgb Jaarverslag 2008 pag. 16

Ontwikkelingen in pensioenbeheer
In 2008 werd uitgekeerd in miljoenen euros:
Pensioengerechtigden kozen als volgt:
Uitkeringen 2008 2007
Ouderdomspensioenen 196 176
Partnerpensioenen 66 61
Wezenpensioenen 1 1
Premierestitutie/afkoopsommen 2 2
Vervroegd pensioen 11 7
Ten laste van de rekening van
baten en lasten 276 247
Keuzepensioen
Iedere actieve deelnemer is tot zijn 65e jaar verzekerd voor partnerpensioen. Bij het bereiken
van de pensioengerechtigde leeftijd kan worden gekozen om het partnerpensioen uit te ruilen
voor extra ouderdomspensioen. Naast de mogelijkheid het partnerpensioen uit te ruilen, kunnen
deelnemers kiezen voor een getrapt pensioen of een gelijk overlevingspensioen. Om een
verantwoorde keuze te kunnen maken wordt veel aandacht besteed aan de communicatie.
Deelnemers ontvangen onder meer een persoonlijk pensioenoverzicht. Daarin worden alle
relevante keuzeopties op basis van het persoonlijk opgebouwde pensioen in beeld gebracht.
Bovendien kan voor persoonlijk maatwerk gebruik gemaakt worden van een internetapplicatie.
Ter voorbereiding van het keuzeproces worden ook pensioeninformatiedagen georganiseerd.
Het ontwikkeling van de ingegane pensioenen is weergegeven in tabel 1:
Tabel 1: verloop van pensioenen
Overzicht aantallen ingegane pensioenen Ouderdoms- Partner- Wezen- Totaal
pensioen pensioen pensioen
Stand per 31-12-2007 22.259 12.473 624 35.356
Toekenningen 2.519 856 84 3.459
24.778 13.329 708 38.815
Beëindigingen 1.021 576 101 1.698
Stand per 31-12-2008 23.757 12.753 607 37.117
Stand per 31-12-2008 in % van
stand per 31-12-2007 106,7% 102,2% 97,3% 105,0%
pgb Jaarverslag 2008 pag. 17

Ontwikkelingen in communicatie en dienstverlening
ONTWIKKELINGEN IN COMMUNICATIE EN DIENSTVERLENING
De Pensioenwet vraagt van pensioenfondsen dat zij het communicatiebeleid expliciet formuleren.
Jaarlijks moet een communicatieplan worden opgesteld dat inzage geeft in de
voorgenomen communicatieactiviteiten naar alle belanghebbenden. Het gaat de wetgever
erom dat systematisch en planmatig aandacht wordt besteed aan de governance waartoe
informatieverstrekking over beleid, bestuur en organisatie (corporate communicatie) wordt
gerekend en dat het pensioenbewustzijn van deelnemers wordt verhoogd (marktcommunicatie).
PGB heeft voor 2008 een communicatieplan opgesteld met een uitvoeringsprogramma. Het
programma bevat een kalender met daarin opgenomen alle bestaande en voorgenomen
activiteiten.
Uitgangspositie voor communicatie
Het fonds zet momenteel een evenwichtige mix van massa- en persoonlijke communicatiemiddelen
in. Het fonds streeft ernaar om, rekening houdend met de behoefte aan persoonlijk
contact, de elektronische informatie-uitwisseling via website, worksites en e-mail te
optimaliseren. PGB kan zo een accurate administratie koppelen aan een effectieve geïndividualiseerde
communicatie en haar informatiekosten beperken. Voor 2008 waren in het communicatieplan
een drietal strategische aandachtsvelden benoemd: (1) compliance, (2) verantwoord
beleggen en transparantie en (3) corporate communicatie.
Aandachtsveld compliance
Aan de communicatiemiddelen zijn in het verslagjaar naast het uniforme pensioenoverzicht de
overige verplichte overzichten ( bij het begin en einde van de deelname, bij scheiding en arbeidsongeschiktheid
en bij en na pensioneren) toegevoegd.
De begrijpelijkheid van de pensioencommunicatie is getoetst via kwantitatief (marktonderzoek)
en kwalitatief onderzoek (klantenpanel). Ook de verantwoording over het financiële
beleid en daarbinnen over het beleggingsbeleid, het bestuur, de organisatie en de verantwoording
kregen in 2008 extra aandacht. Via website en relatiebladen naar werkgevers en deelnemers
is hier uitgebreid op ingegaan.
Aandachtsveld verantwoord beleggen en transparantie
PGB heeft haar beleid inzake maatschappelijk verantwoord beleggen in 2008 aangescherpt.
De communicatie speelt met name een rol bij de verantwoording van het beleid. Daarvoor zijn
als middelen de website, jaarverslagen en relatiebladen ingezet.
Aandachtsveld corporate communicatie
De doorgevoerde scheiding tussen beleid en uitvoering leidt ertoe dat de communicatie van
het fonds niet langer onder de huisstijl van de uitvoeringsorganisatie kon worden gepubliceerd.
In 2008 zijn daarom het uniforme pensioenoverzicht, de pensioenoverzichten, het
jaarverslag en de brochures op naam van PGB uitgebracht. De verdere correspondentie vindt
plaats op briefpapier van GBF waarop is aangegeven dat zij de uitvoeringsorganisatie voor
PGB is.
Over de voortgang in de communicatieactiviteiten is ieder kwartaal gerapporteerd.
Toetsen communicatie
De AFM toetst de communicatie van pensioenfondsen. Ieder fonds moet beschikken over een
communicatieplan met een overzicht van de ingezette middelen. In het plan dienen tevens
meetbare doelen te zijn opgenomen waarbij het fonds jaarlijks nagaat of de doelen zijn bereikt
en de informatie is overgekomen.
PGB is PW proof
PGB voldoet aan de formele communicatievereisten van de Pensioenwet. Het beschikt over
een plan waarin een uitvoeringsprogramma en een communicatiemonitor zijn opgenomen. In
de monitor zijn meetbare doelen opgenomen. Het fonds is ook nagegaan of de verstrekte
informatie overkwam: het in 2008 opgerichte klantenpanel heeft de pensioencommunicatie op
begrijpelijkheid beoordeeld en er is onderzoek onder deelnemers, pensioengerechtigden en
pgb Jaarverslag 2008 pag. 18

Ontwikkelingen in communicatie en dienstverlening
werkgevers uitgevoerd waarbij onder meer navraag is gedaan naar de waardering voor en het
effect van de communicatie. Over de gehele linie liggen de resultaten van de communicatie in
lijn met de beoogde doelen van het fonds. Mede naar aanleiding van de opmerkingen van het
klantenpanel en de resultaten van het klanttevredenheidsonderzoek zal de communicatie op
onderdelen worden aangescherpt.
Communicatie offline en online
Via de relatiebladen GBF-Direct voor werkgevers, GBF-Nieuws voor deelnemers en de website
worden deelnemers en werkgevers op de hoogte gebracht van relevante ontwikkelingen
op pensioengebied. In 2008 is daar als extra communicatiekanaal de elektronische nieuwsbrief
aan toegevoegd. In de eerste editie werd onder meer ingegaan op de gevolgen van de
financiële crisis voor PGB. Via www.mijngbf.nl kunnen werkgevers en deelnemers zich voor de
nieuwsbrief aanmelden.
Pensioeninformatiedagen
Deelnemers van PGB worden in het jaar voorafgaand aan hun pensioneren samen met hun
eventuele partner uitgenodigd voor het bijwonen van een pensioeninformatiedag. In 2008
hebben 1.153 (v.j. 1.065) deelnemers/partners een voorlichtingsdag bijgewoond.
Pensioenworkshops voor werkgevers
Voor werkgevers en hun P&O-medewerkers organiseert PGB met enige regelmaat een korte
pensioencursus. Deelnemers aan de workshop krijgen zo meer inzicht in pensioenen in het
algemeen en in de regelingen bij PGB in het bijzonder.
In 2008 is bovendien gestart met een pilot van pensioenspreekuren voor deelnemers bij
werkgevers.
Het fonds heeft in het verslagjaar naast haar reguliere financiële jaarverslag ook een Engelse
samenvatting en een populaire Nederlandstalige samenvatting uitgebracht.
Gebruik website/worksite
PGB communiceert via haar website transparant over beleid, bestuur, organisatie bij het pensioenfonds,
de pensioenregeling en de ontwikkelingen daarbinnen. De actualiteit speelt daarbij
een belangrijke rol. Via een beveiligde worksite zijn persoonlijke pensioengegevens en bedrijfsgegevens
beschikbaar.
De website werd in 2008 circa 600 keer per dag bezocht en de Reken Zelf-modules circa 150
keer. Het aantal gebruikers van de worksite (www.mijngbf.nl) kwam uit op gemiddeld 282 per
dag waarvan ongeveer 75% deelnemer is en 25% werkgever. Het aantal deelnemers dat een
account heeft aangemaakt voor mijngbf bedraagt eind 2008 ruim 26.000.
pgb Jaarverslag 2008 pag. 19

Cees Reurings (59) drukker
‘Dat de pensioenen niet meestijgen met de prijzen is
zwaar hopeloos. Als het weer beter gaat, kan de gemiste
toeslag weer worden ingehaald. Verhoging van de
AOW-leeftijd ervaar ik echter als een probleem.‘
pgb Jaarverslag 2008 pag. 20

Ontwikkelingen in vermogensbeheer
Algemeen
De kredietcrisis die zich in 2007 aandiende, is breder en dieper van omvang dan aanvankelijk
werd verwacht. Beleggers, bedrijven, consumenten en overheden zijn zodanig geraakt dat de
reële economie zwaar is aangetast. Er is sprake van een wereldwijde recessie. Regelmatig
duiken vergelijkingen op met de depressie in de jaren dertig. De economische omstandig -
heden zijn echter niet vergelijkbaar.
Onderliggende dynamiek
De huidige onderliggende dynamiek en de verdere ontwikkeling van de opkomende landen
zullen er naar verwachting voor zorgen dat de wereldeconomie binnen overzienbare tijd het
groeipad weer zal gaan volgen. Ook de opkomende landen krijgen nu klappen. Ze zijn echter
op het toneel verschenen om er te blijven. De landen hebben een relatief jonge bevolking die
sterk gemotiveerd is om bij te dragen aan de welvaartsgroei. Daarin ligt een goede basis voor
herstel.
Opstelling overheden
Ook de opstelling van de overheden is hoopgevend. Er wordt alert ingegrepen. Het financiële
systeem en de financiële instellingen worden gesteund, er worden maatregelen genomen om
de geldmarkt weer in beweging te krijgen en de werkgelegenheid wordt daar waar mogelijk
gestimuleerd. De onzekerheid over de toekomst leidt bij de consument echter nog tot grote
terughoudendheid bij het doen van bestedingen.
De vraag is hoe de situatie zich op langere termijn ontwikkelt. Blijft de consument somber of
gaat men over tot de orde van de dag. Mondiaal zijn de economische groeiverwachtingen
voor 2009 neerwaarts bijgesteld. De verwachtingen voor 2010 laten een positieve ontwikkeling
zien. Opkomende landen groeien zoals gewoonlijk sneller dan ontwikkelde economieën.
De maak- en service-industrie in China en India heeft nu echter te maken met een Westerse
consument die de hand op de knip houdt. Deze vraaguitval wordt deels opgevangen door de
binnenlandse groeidynamiek. De stimuleringsplannen in deze landen hebben weer een positieve
invloed op de wereldeconomie.
Vooruitzichten
Wereldwijd zien overheden de ernst van de situatie in en proberen met alle macht een vangnet
onder het financiële systeem te spannen om een crisis als in de jaren dertig te voorkomen.
Verder zien we dat de overheden nog een stap verder gaan door de reële economie te ondersteunen
waar dat kan. Instrumenten in dat kader zijn belastingverlaging en investeren in bijvoorbeeld
infrastructuur. Ook de Centrale Banken kunnen bijdragen door de officiële rente -
tarieven voor het komende jaar zo laag mogelijk vast te stellen. Al was het maar om de winstgevendheid
van de banken een herstelkans te geven en de banken te dwingen geld uit te
zetten bij andere partijen dan de Centrale Bank zelf. Voor 2009 wordt een verdere verlaging
van de inflatie voorzien dankzij de lagere grondstofprijzen. De inflatie hoeft dus geen belemmering
meer te zijn om de rentetarieven laag te houden. De verlaagde tarieven zullen echter
wel weer tijdig moeten worden verhoogd naar meer realistische niveaus om een herhaling van
problemen te voorkomen.
De periode na deze diepe crisis wordt interessant. De uitkomsten van het herinrichtingsproces
van de financiële sector en de rol van de overheid/toezichthouder hierbij, zullen doorwerken in
de komende decennia. De vraag is ook hoe tijdelijk het aandeelhouderschap van de staat bij
de banken zal zijn.
Vastrentende markten
Bij de vastrentende waarden ondergingen staatsobligaties van de ontwikkelde landen door de
dalende rente een waardestijging. Daartegenover stond echter een grotere waardedaling van
de bedrijfsobligaties. Als gevolg van de kredietcrisis was er een vlucht naar veilig staatspapier
en verdween de liquiditeit in bedrijfsobligaties grotendeels wat tot gevolg had dat de koersen
extreem daalden. De kapitaalmarktrente ging in de eurozone per saldo omlaag.
De bedrijfsobligatiemarkten hebben in het verslagjaar zwaar geleden onder de kredietcrisis.
Het vastrentende resultaat was in het boekjaar voor staatsleningen positief, voor bedrijfs -
obligaties sterk negatief. Continueert de kredietcrisis dan lijkt er al veel slecht nieuws ingeprijsd
te zijn. De steunoperaties van de monetaire autoriteiten en overheden geven bedrijfslepgb
Jaarverslag 2008 pag. 21

Ontwikkelingen in vermogensbeheer
ningen voorlopig weer wat lucht. Met name bij kortlopende obligaties is er een sterk effect
dat de koers van de obligatie, naarmate de aflossing van de hoofdsom nadert, naar 100%
getrokken wordt, mits de debiteur niet bankroet gaat. Het hoge effectieve rendement geeft
daarbij een stootkussen tegen de volatiliteit van de marktprijs.
Aandelenmarkten
Door de kredietcrisis zijn alle aandelenbeurzen in het verslagjaar fors omlaag gegaan en de
resultaten op de aandelenbeleggingen waren dan ook zeer slecht. De daling op de belangrijkste
beurzen lag tussen de 30% en ruim 50%. De zeer sterke daling is te begrijpen bij het zien
van de dalende winsten, zo niet stijgende verliezen en de vooruitzichten.
De recessie lijkt inmiddels te zijn ingeprijsd met lage koers/winstverhoudingen. Deze recessie
gaat eens over en dan zullen de aandelenbeurzen hun weg omhoog weer vinden. De DNB
heeft voor ALM-input een langetermijnverwachting van 7,5% voor aandelen in de ontwikkelde
landen en 8% voor de opkomende markten. Het fonds heeft door de economische problemen
het belang in aandelen in haar normportefeuille voor 2009 wel verlaagd van 43% naar
35%. Hierbij blijft het streven van het fonds om externe managers te kiezen die extra rendement
toevoegen, zodanig dat de karakteristieken van de aandelenportefeuille overeenkomen
met de benchmark.
Vastgoedmarkten
Onroerend goed heeft in het boekjaar per saldo negatief gepresteerd. De vastgoedparticipaties
en het directe vastgoed zorgden nog voor een licht positief resultaat, de beursgenoteerde
vastgoedfondsen ondergingen echter een aanzienlijke waardedaling. In het algemeen geldt
dat de vastgoedmarkten in Europa er nog relatief rustig bij liggen, hoewel er een duidelijk
opwaartse druk op de aanvangsrendementen is. Beursgenoteerde vastgoedfondsen hebben
hier meer last van dan niet-beursgenoteerde vanwege de toegenomen volatiliteit. De totaal -
rendementen zullen naar verwachting voor woningen positief blijven, met uitzondering van het
topsegment. Winkels kennen door het afnemend consumentenvertrouwen een minder hoog
rendement. De verwachte waardedaling voor winkels zal, naar verwachting ook over een looptijd
van twee jaar, rond de 10% zijn. Voor kantoren wordt uitgegaan van een verdere waardedaling
van 10-15% over de komende twee jaar, bovenop de waardedalingen van 5-10% die
reeds hebben plaatsgevonden op gedane transacties. Fondsen met weinig vreemd vermogen
bieden nu goede mogelijkheden voor de toekomst.
Alternatieve markten
Infrastructuur
De inframarkt houdt zich goed staande maar de mogelijkheden worden wel minder. Mogelijk
krijgt de sector door de economische malaise nu een extra impuls, waardoor veel overheidsplannen,
in vooral infrastructuur, naar voren worden gehaald. Verder is de opkomst te zien van
infra- en landbouwgrondfondsen die zonder geleend geld werken.
Grondstoffen
Het resultaat op commodities, grondstoffen, was in het verslagjaar sterk negatief. Na een
forse stijging in het eerste deel van het verslagjaar daalden de grondstofprijzen als gevolg van
de economische crisis daarna in korte tijd zeer scherp. Historische cijferreeksen laten zien dat
commodities over de lange termijn een extra rendement genereren van ruim anderhalf procent
ten opzichte van obligaties.
Hedge Funds
De hedge fund industrie heeft in 2008 het slechtste jaar in haar bestaan moeten ervaren. Het
gevolg is dat honderden hedge funds verdwijnen en de verwachting van industriespecialisten
is dat dit oploopt tot duizenden. Vanuit het oogpunt van continuïteit, stabiliteit en een goed
rendement is het van belang dat PGB de juiste hedge fund managers blijft weten te vinden.
Asset mix 2008
Jaarlijks wordt, voorafgaand aan het nieuwe beleggingsjaar, de voor dat jaar te hanteren strategische
asset mix vastgelegd in het beleggingsplan en door het bestuur vastgesteld. Tevens
geldt dit voor de bandbreedtes daaromheen, waarbinnen tactisch beleid kan worden gevoerd.
pgb Jaarverslag 2008 pag. 22

Ontwikkelingen in vermogensbeheer
De strategische beleggingsmix, realisatie en bandbreedtes voor 2008 zijn voor de hoofd- en
subonderdelen als volgt samengevat:
Beleggingsonderdeel strategische feitelijke allocatie per bandallocatie
31-12-2008 breedte
% % € x mln %
Vastrentende waarden 39 43,5 3.165 35 - 65
waarvan:
Staat 62 30,6 969 20 - 80
Bedrijven 58,8 1.860
Inflatie gerelateerd 2 2,0 64 0 - 6
Opkomende markten 8 4,1 129 0 - 12
High yield 8 6,0 192 0 - 12
Geldmarkt 20 − 1,5 − 49 0 - 40
Aandelen 43 36,4 2.652 33 - 53
waarvan:
Europa ex VK 30 30,4 807 21 - 39
Verenigd Koninkrijk 7 6,6 175 5 - 9
Noord-Amerika 35 35,1 930 24 - 46
Japan 10 7,9 208 7 - 13
Pacific ex Japan 5 5,2 139 3 - 7
Opkomende landen 13 14,8 393 9 - 17
Onroerende zaken 8 10,4 757 5 - 15
Green Investments/Infra 4 4,4 319 0 - 6
Commodities 3 2,5 183 0 - 6
Hedge funds 2 2,5 182 0 - 4
Liquiditeiten 1 0,3 23 - 5 - 10
Totaal beleggingsportefeuille 100 100 7.281 100
Verloop in allocatie
De strategische allocatie kende in 2008 een verloop en de aangegeven allocatie is die per
ultimo 2008. Het relatief grote verschil bij de vastrentende waarden en aandelen tussen de
feitelijke en de strategische allocatie wordt verklaard doordat er in de laatste weken van het
boekjaar een omvorming heeft plaatsgevonden in de portefeuille naar de nieuwe strategische
allocatie per 1 januari 2009. Het percentage vastrentende waarden is met het oog op risico -
reductie onder invloed van de kredietcrisis hierin omhooggebracht naar 44% en het aandelenpercentage
omlaag naar 36%. Bij de vastrentende waarden heeft hierbij tevens een herschikking
van portefeuilles plaatsgevonden, waarbij de bedrijfsleningen in een aparte portefeuille zijn
opgenomen.
De totale beleggingen van het fonds zoals opgenomen in de kerncijfers bestaan naast de
beleggingsportefeuille ook nog uit de matching portefeuille waarmee de afdekking van het
renterisico plaatsvindt en de currency overlay portefeuille waarmee het valutarisco wordt afgedekt.
Totaal beleggingsportefeuille 7.281
Matching portefeuille 683
Currency overlay portefeuille 167
Diverse posten 77
Totaal beleggingen, zie kerncijfers 8.208
Benchmarks
In het beleggingsplan worden de voor dat jaar gehanteerde benchmarks vastgelegd en door
het bestuur vastgesteld. Tegen deze benchmarks worden de eigen prestaties gemeten. Voor
alle in voorgaande tabel vermelde subonderdelen is een benchmark bepaald.
pgb Jaarverslag 2008 pag. 23

Ontwikkelingen in vermogensbeheer
De voornaamste benchmarks voor de hoofd- en subonderdelen van de beleggingsportefeuille
zijn voor 2008 naar bron als volgt vastgesteld:
Vastrentende waarden Bloomberg / Effas, onderverdeeld per regio/land
Aandelen MSCI onderverdeeld per regio/land
Onroerende zaken GPR en ROZ, onderverdeeld per investeringstype
Commodities S&P GSCI, onderverdeeld per producttype
Overige Product of rentetarief gerelateerd
Voor 2008 zijn alle benchmarks 100% afgedekt naar EUR, in overeenstemming met het strategische
beleid tot 100% afdekking van de vreemde valuta in de eigen portefeuille.
Rendement
PGB heeft in 2008 ook geleden onder de zeer ongunstige marktomstandigheden en de daardoor
veroorzaakte zeer grote daling van de aandelenbeurzen wereldwijd. Het fonds heeft in
2008 een totaalrendement behaald van 20,7% tegen 5,5% in 2007. Dit rendement was
1,7% lager dan de normportefeuille die een totaalrendement te zien gaf van 19,0%
(v.j. 5,3%). De belangrijkste factoren voor deze underperformance was de achterblijvende
performance bij vastrentende waarden, alternatieve beleggingen en het vastgoed. De aan -
delen lieten in het verslagjaar een outperformance zien.
De vastrentende waarden hebben in 2008 een totaalrendement geboekt van 1,0% tegen
vorig jaar 2,0%. De normportefeuille rendeerde 6,2% zodat er een underperformance werd
behaald van 7,2%. De overweging van bedrijfsleningen pakte zeer slecht uit door de econo -
mische crisis. De directe couponrente op deze leningen is wel veel hoger en indien zich een
herstel aandient kan dit een zeer positief effect hebben.
De aandelen hebben met een totaalrendement van 39,0% zeer slecht gepresteerd en ook
veel lager dan in 2007 (6,9%). De normportefeuille gaf een rendement te zien van -40,1%,
waardoor er toch nog een outperformance was van 1,1%.
De onroerende zaken gaven een totaalrendement te zien van -9,3%. Het negatieve resultaat
werd geheel voornamelijk veroorzaakt door de beursgenoteerde vastgoedaandelen. De normportefeuille
rendeerde 9,0%. De underperformance werd vooral bewerkstelligd door het
directe vastgoed en de niet-beursgenoteerde vastgoedaandelen.
De alternatieve beleggingen bestonden in 2008 uit commodities, green investments/infrastructuur
en hedge funds. De resultaten die hiermee werden behaald, met tussen haakjes die van
de normportefeuille, zijn respectievelijk 64,3% (43,7%), 3,4% (3,5%) en 9,2% (4,8%).
Het totaalrendement inclusief de portefeuilles ter afdekking van het renterisico en het valuta -
risico bedroeg -17,8%. In tegenstelling tot vorig jaar (2,5% negatief) was de invloed van deze
twee portefeuilles op het totaalrendement in dit verslagjaar 2,9% positief. In onderstaande
tabel wordt het totaalrendement gerapporteerd.
Rendementen 2008
Beleggingsonderdeel
In procenten
Totaal rendement
2008 2007
Vastrentende waarden 1,0 2,0
Aandelen 39,0 6,9
Onroerende zaken 9,3 10,2
Commodities 64,3 47,2
Green Investments/infra 3,4 ―
Hedge funds 9,2 ―
Liquiditeiten 0,1 14,4
Totaal beleggingsportefeuille 20,7 5,5
Totaal normportefeuille 19,0 5,3
Totaal fonds incl.
afdekking rente/valutarisico 17,8 3,0
pgb Jaarverslag 2008 pag. 24

Ontwikkelingen in vermogensbeheer / Riskmanagement en compliance
Performancetoets / Z-score
In het kader van het Vrijstellingsbesluit Wet Bpf 2000 wordt het behaalde rendement van het
fonds vergeleken met het rendement van de jaarlijks vooraf vastgestelde normportefeuille, uitmondend
in een jaarlijkse score, de zogenaamde Z-score. De Z-score over 2008 bedroeg
1,02 (v.j. + 0,09). De score was negatief omdat het rendement van de eigen beleggingsportefeuille
met 20,7% lager was dan dat van de normportefeuille met 19,0%. De beleggingskosten,
inclusief de kosten van het externe management bij de aandelen, waren iets hoger
dan de normkosten, wat eveneens een licht negatief effect had. Bij de wettelijk voorgeschreven
jaarlijkse performancetoets dient het gemiddelde van deze Z-scores over de laatste vijf
jaar ieder jaar getoetst te worden. Indien dit gemiddelde negatief is heeft het fonds volgens de
wet onvoldoende gepresteerd. Door wetswijziging is de ondergrens gewijzigd van 1,28 tot 0
door bij de berekeningsuitkomst 1,28 op te tellen. De performancetoets 2009 over de jaren
2004 tot en met 2008 komt uit op een score voor het fonds van + 1,31 (v.j. + 1,77), wat ruim
positief is.
RISKMANAGEMENT EN COMPLIANCE
Het beheersen van risicos is altijd al een belangrijk aandachtspunt van het pensioenfonds
geweest. Door de toenemende dynamiek en complexiteit van zowel interne als externe ontwikkelingen
is het belang van risicomanagement toegenomen. Voorbeelden van deze ontwikkelingen
zijn toenemende wet- en regelgeving, complexere bedrijfsprocessen en beleggingsproducten
evenals het toegenomen extern toezicht. Als uitvloeisel hiervan heeft de uitvoeringsorganisatie
GBF in 2008 de afdeling Riskmanagement & Compliance opgezet, zodat een
betere invulling kan worden gegeven aan risicomanagement vanuit een integraal perspectief.
De gevolgen van de financiële crisis hebben aangetoond dat goede risicobeheersing voor
pensioenfondsen essentieel is. Het managen van de risicos en de financiële positie van het
pensioenfonds heeft het afgelopen jaar veel aandacht gekregen. Als gevolg van de negatieve
ontwikkelingen door de crisis is de financiële positie van PGB verslechterd. De dekkingsgraad
is gedaald van 148% naar 97%. De afwegingen in de mate waarin aanpassingen in de beleggingscategorieën
als gevolg van de crisis zijn doorgevoerd zijn in het licht van het middellange
en langetermijnperspectief geplaatst. Vooral door het actief managen van de renterisicos is de
daling van de dekkingsgraad beperkter uitgevallen dan zonder die actieve opstelling het geval
zou zijn geweest.
ERM COSO
De inrichting van het risicomanagement bij PGB is gebaseerd op het zogenaamde ERM
COSO-raamwerk. Dit zogenaamde Enterprise Risk Management raamwerk is afkomstig van
The Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission. Dit comité heeft
het initiatief genomen om te komen tot een algemeen kader voor risicomanagement. ERM
COSO wordt wereldwijd gezien als een van de belangrijkste raamwerken voor de inrichting
van integraal risicomanagement. ERM COSO is bij PGB een continu proces dat, geïnitieerd
door het bestuur van PGB en de directie van de uitvoeringsorganisatie GBF, tot stand wordt
gebracht door alle lagen van de organisatie. Het oogmerk daarbij is om een redelijke mate van
zekerheid te verschaffen dat de risicos die samenhangen met het bereiken van de doelstellingen
op een goede wijze worden beheerst.
FIRM
De Financiële Instellingen Risico Methode (FIRM) van De Nederlandsche Bank (DNB) wordt als
referentiekader gebruikt voor de identificatie van risicos evenals voor het vaststellen van de
mate waarin deze risicos worden beheerst. Binnen FIRM zijn zowel financiële als niet-finan -
ciële risicos opgenomen. De organisatie onderscheidt strategische risicos, renterisicos,
beleggingsrisicos, actuariële risicos, operationele risicos en compliance risicos.
Verdedigingslinie
Voor de beheersing van de risicos wordt gebruik gemaakt van het three lines of defence
model. De verantwoordelijkheid voor het beheersen van de risicos ligt bij degenen die ook
verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van de processen. De afdeling Riskmanagement &
Compliance coördineert, faciliteert en houdt toezicht op voortgang en naleving hiervan. De
Interne Accountantsdienst van de uitvoeringsorganisatie toetst de effectieve werking van de
beheersmaatregelen door middel van testwerkzaamheden en operational audits. Op basis van
bevindingen worden eventueel verbeteracties doorgevoerd.
pgb Jaarverslag 2008 pag. 25

Jan Borburg (65) pensioengerechtigd
‘Een verlaging van het pensioen als het heel slecht
op de beurzen gaat, zal ik niet prettig vinden.
Maar als dat gaat gebeuren, ga ik er vanuit dat
het ook echt moet omdat er geen geld is. En als
het weer beter gaat, moeten de gepensioneerden
daar ook van mee profiteren.‘
pgb Jaarverslag 2008 pag. 26

Bedrijfsvoering en kosten
BEDRIJFSVOERING EN KOSTEN
De uitvoering van de pensioenregeling is uitbesteed aan de SAS 70 (type II)-gecertificeerde
Grafische Bedrijfsfondsen (GBF) op basis van een Service Level Agreement (SLA). De uitvoeringskosten
komen in het verslagjaar uit op 94 per deelnemer per jaar. In 2007 bedroegen de
kosten 79 per deelnemer. De totale pensioenbeheerskosten stegen van bijna 6,3 naar
7,6 miljoen. De stijging van de kosten wordt veroorzaakt door de invoering van de nieuwe
communicatieverplichtingen, de verzwaring van de Pension Fund Governance-structuur en
extra investeringen voor ICT. Verder is geïnvesteerd in compliance en risicomanagement in lijn
met de verhoogde eisen van de toezichthouders.
Vergelijking service
PGB streeft voor aangesloten werkgevers en deelnemers naar ten minste een marktconforme
levering van pensioen. Om beter zicht te krijgen op de prestaties van haar uitvoeringsorgani -
satie besloot het fonds mee te doen met het CEM-benchmarkonderzoek 2008 over 2007.
CEM vergelijkt de prestaties van pensioenfondsen wereldwijd. Op grond van het rapport kunnen
de volgende conclusies getrokken worden:
In de groep van pensioenfondsen waar PGB mee vergeleken is, varieert het aantal deelnemers.
Tot de deelnemers worden gerekend de actieve werknemers die door premiebetaling
aan de pensioenregeling deelnemen en de pensioengerechtigden. Het kleinste fonds heeft
26.000 deelnemers en het grootste fonds 500.000. Gemiddelde grootte lag op 206.000. De
prijs per deelnemer varieert van 78 tot 199. PGB had in 2007 ongeveer 80.000 deelnemers.
Ondanks het schaalnadeel is de kostprijs per deelnemer bij PGB laag te noemen. PGB
zit met 79 per deelnemer ruim onder de gemiddelde prijs: 119 van vergelijkbare pensioenfondsen
en 163 van alle onderzochte Nederlandse fondsen.
De service die het fonds bestuurders, werkgevers en deelnemers biedt, ligt boven het gemiddelde
van pensioenfondsen waar PGB mee wordt vergeleken.
PGB scoort 69 punten op een schaal die loopt tot maximaal 100. Het gemiddelde van de
vergelijkbare pensioenfondsen ligt op 67 punten. PGB berekent voor haar belanghebbenden
dus relatief lage kosten bij een meer dan gemiddeld serviceniveau.
Vergelijking rendement
Met betrekking tot het vermogensbeheer streeft het bestuur naar een structurele outperformance
ten opzichte van de gekozen benchmark. PGB scoorde 20,7% bij een benchmark
van 19,0%. De outperformance is in tegenstelling tot de vier voorgaande jaren niet gerealiseerd
omdat door de kredietcrisis bedrijfsleningen het slecht hebben gedaan ten opzichte
van staatsleningen. Het fonds was voor een aanzienlijk deel van de portefeuille belegd in deze
bedrijfsleningen, terwijl de benchmark uit staatsleningen bestaat. De performancetoets 2009
over de jaren 2004 tot en met 2008 komt uit op een score voor het fonds van + 1,31, wat
ruim positief is. Bij een negatieve uitkomst kunnen verplicht aangesloten werkgevers besluiten
van pensioenfonds te wisselen.
Kosten uitvoering
De kosten voor het vermogensbeheer bedroegen 21,6 miljoen (v.j. 22,2 miljoen). De totale
kosten van het pensioenfonds stegen in 2008 met 1,4% van 28,6 miljoen tot 29,0
miljoen. De bedrijfskosten kunnen als volgt worden gespecificeerd:
2008 2007
Doorbelasting GBF 10.564.000 9.474.000
Overige kosten 18.484.000 19.083.000
Totale kosten 29.048.000 28.557.000
Dit betreft:
Kosten pensioenbeheer 7.594.000 6.334.000
Kosten vermogensbeheer 21.454.000 22.223.000
pgb Jaarverslag 2008 pag. 27

Verslag van het Verantwoordingsorgaan
VERSLAG VAN HET VERANTWOORDINGSORGAAN
Het bestuur heeft zich in de bestuursvergadering van 25 juni 2009 ten opzichte van het
Verantwoordingsorgaan over zijn beleid in 2008 verantwoord.
Beleidskeuzes tijdens crisis
Met name de beleidskeuzes tijdens de kredietcrisis stonden centraal. Verder is onder meer
aandacht besteed aan het niet rebalancen van aandelen in de loop van het tweede halfjaar,
het verhogen van de mate van renteafdekking, het intensiveren van de communicatie met de
uitvoerder en de beleggingscommissie en het op dagbasis volgen van de ontwikkeling van de
dekkingsgraad.
Adequate reactie
Het Verantwoordingsorgaan heeft geconstateerd dat in de afgelopen maanden bij alle
betrokkenen een grote behoefte bestond aan goede informatie en communicatie over de
positie van het pensioenfonds. Het bestuur heeft hierop met publicaties, webteksten, presentaties
in het land en relatiebladen adequaat gereageerd.
Reactie van het bestuur
Het bestuur heeft met instemming kennis genomen van het beleidsoordeel van het Verant -
woordingsorgaan en onderschrijft het belang van het inschakelen van een externe deskundige
om het pensioen- en beleggingsbeleid nog een keer te toetsen.
Herstelplan
Eerder heeft het bestuur het concept herstelplan voor het pensioenfonds met het Verant -
woordingsorgaan en de deelnemersraad besproken. Op basis van deze bespreking is het
concept herstelplan voorgelegd aan De Nederlandsche Bank.
Positief oordeel
Op basis van de ter beschikking staande documenten en de discussie in de bestuursvergadering
heeft het Verantwoordingsorgaan een positief oordeel over het handelen van het
bestuur.
Toetsing beleid
Gezien de sterk veranderde economische wereld waarin het pensioenfonds opereert wil het
verantwoordingsorgaan graag, in goed overleg met het bestuur en de deelnemersraad en met
behulp van een externe deskundige, nog een keer toetsen of het thans voorliggende pensioen-
en beleggingsbeleid voor de toekomst het meest geëigende beleid voor het pensioenfonds
is.
pgb Jaarverslag 2008 pag. 28

Toekomstverkenning: herstelbeleid
TOEKOMSTVERKENNING: HERSTELBELEID
Het bestuur is na overleg met het Verantwoordingsorgaaan en na een positief advies van de
Deelnemersraad in haar Herstelplan 2009 t/m 2014 tot de volgende set van maatregelen
gekomen:
1. In de beleggingsportefeuille wordt meer zekerheid en stabiliteit ingebouwd. Daarvoor wordt
het percentage dat wordt belegd in aandelen afgebouwd en het percentage dat wordt
belegd in alternatieve beleggingen uitgebreid. Op termijn streeft het fonds naar een beleggingsmix
waarbij het vermogen voor 1/3 in aandelen zit, voor 1/3 in vastrentende waarden
en 1/3 in vastgoed en alternatieve beleggingen.
2. De pensioenpremie is met ingang van 1 januari 2009 verhoogd van 17% naar 19,5%. Van
verdere verhoging wordt afgezien omdat het niet substantieel bijdraagt aan het herstel op
korte termijn.
3. De pensioentoeslag blijft achterwege tot het moment dat het fonds uit herstel is en er een
dekkingsgraad is bereikt van 120% of hoger. Voor besluitvorming over de toeslagverlening
gebruikt het fonds het advies van de (aangepaste) Richtlijn.
4. Het voorwaardelijk extra pensioen van deelnemers die daarvoor in aanmerking komen,
wordt jaarlijks per geboortejaar (vanaf 1950) onvoorwaardelijk gemaakt als het past binnen
de herstelcapaciteit van het fonds.
5. Jaarlijks zal het pensioenfonds beoordelen of zij op basis van de actuele dekkingsgraad en
de verwachte herstelcapaciteit over de resterende herstelperiode boven de minimaal
vereiste dekkingsgraad van circa 105% kan uitkomen. Als dat niet het geval mocht zijn dan
zullen op basis van de mogelijkheden die er op dat moment zijn, aanvullende maatregelen
worden genomen. Aanpassen van pensioenaanspraken en pensioenuitkeringen is in dat
geval niet op voorhand uitgesloten.
dekkingsgraad van ongeveer 111% (en na 15 jaar op ongeveer 146%). Zowel het korteter -
mijnherstel als het langetermijn herstel zouden, als het uitgezette scenario zich voordoet,
binnen de randvoorwaarden van DNB vallen. Er hoeven in dat geval geen aanvullende maat -
regelen genomen te worden.
Ontwikkeling dekkingsgraad PGB 2009 - 2014
Gemiddelde verwachte pensioenresultaat op basis van
bestandsgegevens 2007 en 2008
Oordeel toezichthouder
De toezichthouder heeft het herstelplan medio 2009 goedgekeurd. PGB kan de voorgenomen
maatregelen doorvoeren.
Amsterdam, 18 juni 2009
Bestuur van de Stichting Pensioenfonds voor de Grafische Bedrijven
Herstelcapaciteit
De set van maatregelen is naar verwachting voldoende om op tijd te herstellen. De berekeningen
laten zien dat PGB met de huidige maatregelen na 5 jaar zou kunnen uitkomen op een
Voorzitters:
Secretarissen:
drs. R. Degenhardt
L.J. Hoogenboom
F. de Haan R. Leloux
pgb Jaarverslag 2008 pag. 29

Nora Borburg (65) pensioengerechtigd
‘Ik vind dat banken en pensioenfondsen
onzorgvuldig met het geld van anderen zijn
omgegaan. Dat raakt iedereen die geen buffer heeft.’
pgb Jaarverslag 2008 pag. 30

Bijlage I: Samenvatting jaarrekening 2008
Balans per 31 december 2008
In miljoenen euro’s
2008 2007
Activa
Beleggingen voor risico pensioenfonds 8.374 10.015
Beleggingen voor risico deelnemers 4 5
Totaal beleggingen 8.378 10.020
Vorderingen en overlopende activa 51 50
Overige activa 9 40
8.438 10.110
Passiva
Stichtingskapitaal en reserves 269 3.182
Technische voorzieningen 8.480 6.577
Voorzieningen voor risico deelnemers 4 5
Overige schulden en overlopende passiva 223 346
8.438 10.110
Dekkingsgraad (in %) 97 148
pgb Jaarverslag 2008 pag. 31

Bijlage I: Samenvatting jaarrekening 2008
Staat van baten en lasten over 2008
In miljoenen euro’s
2008 2007
Baten
Premiebijdragen (van werkgevers en werknemers) 172 153
Premiebijdragen risico deelnemers 5
Beleggingsresultaten risico pensioenfonds 1.776 269
Beleggingsresultaten risico deelnemers 1
Overige baten 108 34
1.497 461
Lasten
Pensioenopbouw 107 126
Indexering en overige toeslagen 130
Rentetoevoeging voorziening pensioenverplichtingen 320 289
Onttrekking uit voorziening pensioenverplichtingen voor pensioenuitkeringen 276 245
Onttrekking uit voorziening pensioenverplichtingen voor
pensioenuitvoeringskosten 6 5
Wijziging marktrente 1.470 590
Wijziging overige actuariële uitgangspunten 3
Overige wijzigingen in de voorziening pensioenverplichtingen
288 23
Totale wijziging voorziening pensioenverplichtingen 1.903 315
Pensioenuitkeringen 276 247
Pensioenuitvoeringskosten 8 6
Saldo-overdrachten van rechten − 233 62
Wijziging voorziening voor risico deelnemers 1 5
Garantieregeling Pensioensparen 1
1.954 119
Saldo van baten en lasten 3.451 580
pgb Jaarverslag 2008 pag. 32

Bijlage II: samenstelling bestuur PGB, deelnemersraad, Verantwoordingsorgaan en commissies
Bestuur
De samenstelling van het bestuur is per ultimo 2008 als volgt:
Naam Functie* Aanwijzende Aftreden volgens
organisatie**
rooster
T.W. van den Broek lid FNV KIEM ultimo 2010
drs. L. Coenradie RA lid KVGO ultimo 2009
drs. R. Degenhardt voorzitter KVGO ultimo 2010
F. de Haan voorzitter FNV KIEM ultimo 2010
L.J. Hoogenboom secretaris KVGO ultimo 2010
R. Leloux secretaris CNV Media ultimo 2010
W.F. Nak lid KVGO ultimo 2011
M.M. Visch lid NVJ ultimo 2010
Naam Functie Aanwijzende Aftreden volgens
organisatie
rooster
drs. R. Degenhardt voorzitter KVGO ultimo 2010
L.J. Hoogenboom lid KVGO ultimo 2010
R. Leloux lid CNV Media ultimo 2009
W.F. Nak plv. voorz. KVGO ultimo 2011
Adviseurs van de commissie zijn:
aftreden volgens rooster
drs. M.J.M. Jochems 1 november 2010
drs. J.L.M.J. Klijnen 22 maart 2010
J.H. Ubas 15 februari 2010
Deelnemersraad
De samenstelling van de deelnemersraad is per ultimo 2008 als volgt:
* De heer Degenhardt is fungerend voorzitter in 2009, de heer De Haan fungerend voorzitter in 2008.
De heer Hoogenboom is fungerend secretaris in 2008, de heer Leloux fungerend secretaris in 2009.
** werkgeversorganisatie: Koninklijk Verbond voor Grafische Ondernemingen (KVGO); werknemersorganisaties:
FNV Kunsten Informatie en Media (FNV KIEM), CNV Media, Nederlandse Vereniging voor Journalisten (NVJ).
Dagelijks bestuur
Voorzitters en secretarissen vormen het dagelijks bestuur en zijn belast met het bepalen van
het dagelijks beleid. Het bestuur heeft diverse bevoegdheden gedelegeerd aan het dagelijks
bestuur. Deze bevoegdheden zijn statutair en in een delegatiebesluit vastgelegd.
Commissie voor Beleggingen en risicomanagement
De samenstelling van de Commissie is per ultimo 2008 als volgt:
Naam Groep Aanwijzende Aftreden volgens
organisatie*
rooster
A.F.A.H. Bergmans gepensioneerde FNV KIEM medio 2011
W. Dubbeling (voorzitter) werknemer FNV KIEM ultimo 2010
C.P.M. van der Eerden werknemer Unie ultimo 2010
L.H.M.J. Gelissen gepensioneerde CSO ultimo 2010
J. Harlaar gepensioneerde CNV Media ultimo 2010
F.J. Hoefnagels werknemer FNV KIEM ultimo 2010
H. Jansen (plv. voorzitter) werknemer FNV KIEM ultimo 2010
J.A. Kolijn gepensioneerde FNV KIEM ultimo 2010
P. Verhorst werknemer CNV Media ultimo 2010
vacature werknemer NVJ ―
* Werknemersorganisatie: Unie, vakbond voor industrie en dienstverlening (Unie). Ouderenorganisatie: Coördinatieorgaan
voor Samenwerkende Ouderenorganisaties (CSO). Overige toelichting werknemersorganisaties: zie onder bestuur.
pgb Jaarverslag 2008 pag. 33

Bijlage II: samenstelling bestuur PGB, deelnemersraad, verantwoordingsorgaan en commissies
Verantwoordingsorgaan
De samenstelling is per ultimo 2008 als volgt:
Naam Groep Aanwijzende Aftreden volgens
organisatie*
rooster
L. van den Berg werkgever KVGO ultimo 2011
A.F.A.H. Bergmans gepensioneerde FNV KIEM medio 2011
R.M. Dirx gepensioneerde FNV KIEM ultimo 2010
W. Dubbeling (voorzitter) werknemer FNV KIEM ultimo 2010
drs. L. Dijkema werkgever KVGO ultimo 2011
C.P.M. van der Eerden werknemer Unie ultimo 2010
A. Emmink werkgever KVGO ultimo 2009
L.H.M.J. Gelissen gepensioneerde CSO ultimo 2010
J. Harlaar gepensioneerde CNV Media ultimo 2010
F.J. Hoefnagels werknemer FNV KIEM ultimo 2010
H. Jansen (plv. voorzitter) werknemer FNV KIEM ultimo 2010
mevrouw K. Kamp werkgever KVGO ultimo 2009
J.A. Kolijn gepensioneerde FNV KIEM ultimo 2010
M.J. Kuit gepensioneerde FNV KIEM ultimo 2010
P.G. Kwak werkgever KVGO ultimo 2010
P. Verhorst werknemer CNV Media ultimo 2010
R. Warnar werkgever KVGO ultimo 2010
vacature werknemer NVJ
Intern toezicht
Vanaf 2009 zal een vooralsnog jaarlijks een visitatie plaatsvinden.
Klachtencommissie
De samenstelling van de Klachtencommissie is per ultimo 2008 als volgt:
Naam Functie Aanwijzende organisatie
T.W. van den Broek fungerend voorzitter in 2008 FNV KIEM
W.F. Nak fungerend voorzitter in 2009 KVGO
Commissie van Bezwaar
De samenstelling van de Commissie van Bezwaar is per ultimo 2008 als volgt:
Naam Functie Aanwijzende organisatie
mr. J.S. Dienske lid KVGO
R.E. van Kesteren fungerend voorzitter in 2009 CNV Media
J. Spaargaren lid FNV KIEM
B. Wals fungerend voorzitter in 2008 KVGO
Secretariaat van de Commissie:
Advocatenkantoor Kennedy Van der Laan, mw. mr. E. M. Kuijken, Postbus 58188,
1040 HD Amsterdam.
Kantoor
Zwaansvliet 3, 1081 AP Amsterdam
Postbus 7855, 1008 CA Amsterdam
Telefoon: (020) 5418418
Fax: (020) 6442911
Internet: www.gbf.nl
pgb Jaarverslag 2008 pag. 34

SAMENVATTING PGB JAARVERSLAG 2008
PGB
POSTBUS 7855, 1008 CA AMSTERDAM
ZWAANSVLIET 3, TELEFOON 020 - 5418418
WWW.GBF.NL