Check-up - april 2013 - AZ Sint-Maarten

A
Checkup
met AZ Sint-Maarten
Informatie voor zorgverstrekkers uit de regio april 2013
2 - 3
Migraine,
meer dan hoofdpijn
4
Snelle diagnose dankzij
echo-endoscopie
5
Gloednieuwe dialyseafdeling
te Duffel
6 - 7
Spoedeisende
beeldvorming
8 - 9
NIAZ-accreditatie
10
De stem van de
oncologische patiënt
en verder
Agenda
Kort nieuws
Nieuwe arts
Wetenschappelijke
publicaties
Migraine,
meer dan hoofdpijn
CMYK
Grijs = 0 - 0 - 0 - 45

Migraine, meer dan hoofdpijn
(H)erkennen van de aandoening voorwaarde voor effectieve behandeling
Migraine is een veel voorkomende, invaliderende vorm van primaire hoofdpijn.
Ongeveer 10 tot 12% van de westerse bevolking lijdt aan één of andere vorm van
deze aandoening. De piekleeftijd ligt rond 30 à 40 jaar. Het merendeel van de patiënten
ontwikkelt aanvallen voor hun dertigste levensjaar, vaak al op jonge leeftijd.
De individuele én sociale impact zijn groot. Gelukkig is migraine goed behandelbaar
en bestaan er effectieve therapieën. In veel gevallen wordt de aandoening
echter niet herkend of op zijn minst onderschat. Daarom is het erg belangrijk dat
een arts migraine eerst en vooral (h)erkent en, bovenal, de juiste individuele aanpak
voorschrijft. Dr. Virginie Merckaert, neuroloog, deelt haar kennis. Hoe herken
je migraine en welke behandelmethoden zijn er
Migraine herkennen
Vroegere beschrijvingen benadrukten dat
migraine een unilaterale hoofdpijn is, die
gepaard gaat met misselijkheid of braken,
met een voorbode van vooral visuele
symptomen. Ondertussen is duidelijk dat
de klachten en symptomen voorafgaand
aan, tijdens en zelfs na een migraineaanval
veel minder typisch en dus moeilijk te
herkennen kunnen zijn. Het is echter essentieel
om onderscheid te maken tussen
de verschillende vormen van hoofdpijn.
Bij spanningshoofdpijn bijvoorbeeld is
medicatiegebruik veel minder effectief en
zorgt dit soms zelfs voor een paradoxale
verslechtering van de klachten.
Wat is migraine
Migraine is een familiale aandoening die
optreedt in aanvallen. Hierbij ontwikkelt
de patiënt door zijn genetische voorbeschiktheid
een aanval, als gevolg van uiteenlopende
factoren. Bij zo’n aanval worden
trigeminalenociceptieve vezels (pijngevoelige
vezels van de vijfde hersenzenuw)
rondom hersenbloedvaten geactiveerd,
volgens een mechanisme dat tot
op heden nog niet volledig duidelijk is. Dit
veroorzaakt een cascade aan neurologische,
gastro-intestinale en autonome
symptomen. Bekende uitlokkers zijn bepaalde
voedingswaren (vooral chocolade,
kaas, rode wijn) en hormonale schommelingen
(bij vrouwen de menstruele cyclus).
In de praktijk zijn de uitlokkende factoren
echter zeer talrijk, vaak onvoorspelbaar
en hierdoor meestal niet te vermijden.
Verschillende fasen
in een aanval
Ongeveer 60% van de migraine-lijders
heeft een prodromale fase – een voorbode
– die uren tot dagen kan duren. Ook bij
migraine zonder aura zien we vaak een
prodromale fase. Deze is vaak atypisch
en kan bestaan uit psychologische symptomen
(bv. depressieve stemming, prikkelbaarheid,
euforie, onrust, …), neurologische
verschijnselen (bv. fotofobie,
fonofobie, hyperosmie,…) of algemene
symptomen (bv. stijve nek, koude-gevoel,
eetlustdaling, diarree of constipatie, vochtretentie,
geeuwen…).
Onafhankelijk hiervan heeft ongeveer
30% van de patiënten een migraineuze
aura (bv. flikkeringen zien (visueel aura),
links- of rechtszijdige krachtsvermindering
of gevoelsdaling, spraakstoornissen).
Deze duurt doorgaans 5 à 20 minuten,
mag maximaal 60 minuten duren en treedt
op voor of tijdens een aanval. Slechts in
80% van de gevallen zal een aura zich effectief
ook ontwikkelen tot een hoofdpijnaanval.
In ongeveer 99% van de gevallen
betreft het een visuele aura.
De feitelijke hoofdpijnaanval kan erg verschillen
qua intensiteit en symptomen,
gaande van “vervelend” tot sterk invaliderend.
De gemiddelde migrainepatiënt heeft
één tot drie aanvallen per maand, die gemiddeld
4 tot 72 uur duren. Slechts 10%
van de patiënten heeft meer dan één aanval
per week.
Na een migraineaanval kan vermoeidheid,
prikkelbaarheid, eetlustdaling en lusteloosheid
optreden. En slechts in zeldzame
gevallen is er sprake van euforie of een
gevoel van herwonnen energie.
Andere oorzaken
van hoofdpijn
Bij het stellen van een diagnose is voorzichtigheid
uiteraard geboden. Bij twijfel
moet men ook denken aan een secundaire
vorm van hoofdpijn, zelfs in geval
van typisch migraineuze kenmerken. Ook
vooraf bestaande migraine kan verergerd
worden door een onderliggende aandoening
of ziekte die toevallig tegelijk optreedt,
maar die niet rechtstreeks gelinkt
is aan migraine. Om deze reden moet
elke patiënt met hoofdpijn naast de ondervraging
ook grondig klinisch neurologisch
worden onderzocht. Zonodig vinden aanvullende
technische onderzoeken plaats
(bloedname, CT of MRI van de hersenen,
EEG, etc.).
Migraine behandelen
De behandeling van migraine heeft tot
doel de ziekte leefbaar te maken voor de
patiënt en het gebruik van pijnstillers te
beperken. Op die manier moet de behandeling
ook de sociale, familiale en persoonlijke
impact verlagen. Hierbij beoogt
men doorgaans zowel een lagere aanvalsfrequentie
als een kortere aanvalsduur
en minder intense hoofdpijn. De behandeling
vindt veelal plaats via
medicijnen, hoewel we de niet-medicamenteuze
aanpak niet mogen onderschatten.
2

Niet-medicamenteus
Eerst en vooral is voldoende uitleg over
migraine zelf en de correcte (al dan niet
medicamenteuze) aanpak ervan essentieel
om tot een goed resultaat - en dus een
tevreden patiënt - te komen. Maatregelen
zoals het vermijden van bepaalde voedingsmiddelen,
in het bijzonder ook het
overmatig gebruik van cafeïne, en het belang
van een regelmatige levensstijl dienen
onder andere besproken te worden.
Ook het bijhouden van een hoofdpijnkalender
wordt steeds aangeraden. Dit helpt
zowel de patiënt als de behandelend arts
een duidelijker zicht te krijgen op de
hoofdpijn en de hoeveelheid medicatie
die de patiënt inneemt.
Medicamenteus
Preventieve behandeling
Veel patiënten met een hoge migraineaanvalsfrequentie
hebben baat bij een
preventieve behandeling. Het gaat in dit
geval om patiënten die meer dan één
kortdurende aanval per week hebben, of:
minder frequente, maar langer durende
en/of zeer invaliderende aanvallen. Preventieve
behandeling zorgt voor een lagere
aanvalsfrequentie en vaak ook voor
een verbeterde effectiviteit van de aanvalsbehandeling.
Deze therapie bestaat
doorgaans uit orale medicatie of, in zeldzamere
gevallen, intraveneuze therapie.
Beide voor een bepaalde periode en individueel
gekozen in functie van de patiënt,
zijn hoofdpijn en het beoogde doel. Hierbij
gaat het niet om pijnstillers, maar om producten
die de eigenschap hebben om de
overprikkelbaarheid van de pijnzenuwbanen
in de hersenen en de hersenbloedvaten
te verminderen. Er zijn verschillende
producten beschikbaar, met als meest gebruikte
orale vormen: propranolol, valproïnezuur,
topiramaat en flunarizine.
Aanvalsbehandeling
De aanvalsbehandeling bestaat wel uit
pijnstillers en heeft als enig doel de migraineaanval
zo snel en mogelijk stop te
zetten. Met andere woorden: een goede
aanvalsbehandeling bestaat uit medicatie
die de hoofdpijn maximaal 1 uur na inname
kan doen verdwijnen. Om te voorkomen
dat de migraine verandert in analgeticageïnduceerde
hoofdpijn, is het
belangrijk dat de patiënt en zijn arts het
gebruik van de pijnstillers strikt opvolgen.
Die verandering kan namelijk reeds optreden
bij een gebruik van analgetica meer
dan 3 dagen per week. En voor triptanen
(migrainespecifieke pijnstillers) zelfs bij
een gebruik van meer dan 2 dagen per
week. Bovendien kunnen ongeschikte
pijnstillers de hoofdpijn op zich doen verslechteren,
zelfs zonder overmatig gebruik.
Neem bijvoorbeeld het hoofdpijnopwekkende
effect van morfine, of van
afgeleiden daarvan (zoals het veelgebruikte
tramadol).
Besluit
Hoofdpijn is een symptoom. Het is aan de
arts om uit de honderden oorzaken van
hoofdpijn de juiste te vinden en hierbij onderscheid
te maken tussen een primaire
of secundaire vorm van hoofdpijn.
Migraine is een vorm van hoofdpijn die in
principe goed behandelbaar is. Helaas
wordt de impact van migraine op het leven
van een patiënt vandaag de dag nog
steeds onderschat, wordt de aandoening
nog te weinig herkend en vaak niet goed
behandeld.
Oplossing op maat
Als neuroloog in het AZ Sint-Maarten heb
ik bijzondere interesse in het gebied van
hoofdpijn. Ik spits mij graag toe op het typeren
van de hoofdpijn, om zo een individuele
oplossing op maat voor elke hoofdpijnpatiënt
te vinden. Na de raadpleging
wordt zo snel mogelijk een verslag opgestuurd
zodat ook de huisarts betrokken
wordt in de aangepaste behandeling en
opvolging van deze patiënt.
Contact
dr. Virginie Merckaert
Neuroloog
Afspraken
• campus Leopoldstraat
tel. 015 40 95 68
• campus Rooienberg
tel. 015 30 30 03
• campus Zwartzustersvest
tel. 015 29 60 40
3

Snelle diagnose
dankzij echo-endoscopie
AZ Sint-Maarten investeert in hoogwaardige apparatuur
Op campus Zwartzustersvest van het AZ Sint-Maarten kunnen patiënten nu ook
terecht voor echo-endoscopisch onderzoek van het spijsverteringskanaal of de
luchtwegen. Sinds 1 maart beschikken de diensten gastro-enterologie en pneumologie
hiertoe over twee geavanceerde video-endoscopen. Dankzij deze apparatuur
kunnen in relatief korte tijd en op minder invasieve wijze diagnoses worden
gesteld van moeilijk bereikbare letsels.
Verbeterde patiëntenzorg
Het AZ Sint-Maarten voerde al twee jaar
transrectale echo’s uit voor functionele
evaluatie en ano-rectale tumoren. Nu heeft
het ziekenhuis ook geïnvesteerd in de toestellen
voor EUS (endoscopic ultrasound,
voor het maag-darmkanaal) en EBUS (endobronchial
ultrasound, voor de luchtwegen).
Dr. Jurgen van Dongen, gastro-enteroloog:
“Met behulp van echo-endoscopie
kunnen we relatief snel een diagnose stellen
van letsels die anders niet of enkel chirurgisch
te bereiken zijn. Het betreft een
onderzoek op ambulante basis waarbij de
patiënt enkel moet bijkomen van de verdoving.
Een endoscopisch onderzoek is dus
veel minder invasief dan een operatie.”
Dankzij de opgebouwde ervaring van twee
gastro-enterologen en twee pneumologen
kan het AZ Sint-Maarten deze echo-endoscopische
onderzoeken vakkundig uitvoeren.
“We zijn zeer verheugd dat we deze
technieken nu in het AZ Sint-Maarten kunnen
aanbieden, om zo de patiëntenzorg te
verbeteren”, aldus dr. Van Dongen.
Hoogwaardige apparatuur
Om praktische redenen is gekozen voor
campus Zwartzustersvest te Mechelen als
meest geschikte locatie voor de apparatuur.
De opstelling van de apparatuur bestaat
uit een videotoren met lichtbron, videoprocessor
en beeldscherm. Daarnaast
bevindt zich een hoogwaardig echografietoestel
waarbij een EUS- of EBUS-scoop
op een videotoren en echotoestel aangesloten
zijn.
Deze EUS- en EBUS-scopen zijn geavanceerde
video-endoscopen met aan de tip
een ingebouwde echo-probe. Daarmee
kan de arts het extraluminele weefsel
echografisch scherp in beeld brengen. Op
deze manier is karakterisatie van toegevoegde
structuren (bv. intra- en extramurale
massa’s, klieren) mogelijk, evenals
punctie met biopsiename ervan. Deze mogelijkheid
tot fijne-naald-aspiratie biopsie
(FNA) is de belangrijkste toegevoegde
waarde van de EUS en EBUS: de arts kan
op een relatief weinig invasieve wijze cytologische
of histologische diagnose verkrijgen
van letsels die anders niet of enkel
chirurgisch te bereiken zijn. Hiervoor wordt
een naaldcatheter in de EUS- of EBUSscoop
gebracht, waarmee onder directe
echografische controle het beoogde letsel
gericht gepuncteerd kan worden. De “diagnostic
yield” hiervan is voldoende hoog
en het risico op complicaties zeer laag.
Indicaties voor gebruik
De belangrijke indicaties voor het gebruik
van EUS zijn:
• evaluatie en eventueel punctie van carcinomen
en submucosale nodules van
slokdarm, maag, duodenum en anorectum;
• pancreaspathologie (tumoren, cysten,
recurrente of chronische pancreatitis);
• galwegpathologie (tumoren, ampuloom,
choledocholithiase, zeker in geval van
contra-indicatie voor MRCP).
Ook puncties van mediastinale adenopathieën,
leverletsels of bijniernodules zijn
mogelijk. Tot slot zijn er therapeutische opties
zoals coeliacusblok, drainage psuedocysten
of assisterend bij ERCP om via
een rendez-vous techniek galwegstents te
kunnen plaatsen.
EBUS wordt vooral toegepast voor weefseldiagnose
van vermoedelijke longtumoren
en van mediastinale adenopathieën
zoals mogelijke kliermetastasen (diagnose
en/of stadiëring), lymfomen en benigne
pathologie, zoals bijvoorbeeld tuberculose
en sarcoïdose.
Onderzoeksmedicatie
De meeste onderzoeken zullen doorgaan
op het operatiekwartier onder begeleiding
van een anesthesist, onder sedatie met
propofol. In de toekomst kunnen er waarschijnlijk
meer en meer onderzoeken ambulant
via de raadpleging gebeuren, onder
een lage dosis sedativa.
Er zijn enkele aandachtspunten voorafgaand
aan het onderzoek. Ten eerste
moeten de patiënten nuchter zijn en ten
tweede moet men rekening houden met
verhoogde bloedingsneiging. Anti-coagulantia,
hooggedoseerde laagmoleculair
gewicht heparines, Pradaxa ® en Xarelto ®
moeten tijdig op voorhand gestopt of vervangen
worden in geval van eventuele
punctie; aspirine en clopidogrel moeten
per geval bekeken worden. Bij punctie van
een cystisch letsel zal de patiënt kort voor
het onderzoek profylactisch antibiotica
toegediend krijgen.
Contact
dr. Jurgen van Dongen
via onderstaand telefoonnummer
Afspraken
Pneumologen: dr. M. Lins en dr. M.
Lambrechts of Gastro-enterologen:
dr. J. van Dongen en dr. S. Carton
Secretariaat inwendige ziekten
tel. 015 40 95 36
4

Gloednieuwe dialyseafdeling
te Duffel
Samenwerking met Heilig Hart Ziekenhuis Lier
Het Heilig Hart Ziekenhuis (Lier) en het
AZ Sint-Maarten (Duffel-Mechelen)
bundelden hun krachten en openden
begin december 2012 een dialyseafdeling
(dienst CAD = Collectieve Autodialyse)
te Duffel.
Dit gezamenlijk initiatief volgt uit het
samenwerkingsakkoord radiotherapie/
hemodialyse dat in 1999 door beide
ziekenhuizen werd gesloten. Dit bijzondere
project zal het zorgaanbod voor
de patiënten uit regio Duffel sterk verbeteren.
Het initiatief mag dan ook beschouwd
worden als de kroon op het
werk van een geslaagde samenwerking
tussen twee nabijgelegen ziekenhuizen.
De behandeling binnen de
dienst Collectieve Autodialyse
(CAD)
Tijdens de opstartfase wordt er gestart met
de behandeling van acht patiënten. Dit
aantal zal de komende maanden snel aangroeien.
Chronische hemodialysepatiënten
ondergaan drie maal per week een behandeling
van drie en half tot vier uur, en komen
steeds terug op vaste tijdstippen (ma/
woe/vrij-voormiddag – ma/woe/vrij-namiddag
– di/don/zat-voormiddag – di/don/zatnamiddag).
Aangezien de CAD beschikt
over twaalf behandelingsposten, biedt deze
een maximale capaciteit voor 48 patiënten.
Deze CAD biedt zorg aan stabiele en ambulante
patiënten, die actief bij hun behandeling
betrokken worden. Hun toestand
vergt weliswaar geen continu medisch toezicht,
maar zij worden wel op zeer regelmatig
tijdstippen gezien door het team van
nefrologen. Per behandelingsshift zijn ook
steeds drie verpleegkundigen aanwezig.
Afspraken
Via Heilig Hart ziekenhuis Lier
tel. 03 491 30 30
Info
CAD-afdeling Duffel
tel. 015 30 51 01
5

Spoedeisende beeldvorming
Symposium licht valkuilen en knelpunten toe
Op 23 februari namen de diensten
spoed en medische beeldvorming van
het AZ Sint-Maarten zorgverwijzers
mee in het soms duistere bos van de
urgente beeldvorming. Op de spoeddienst
is het scala patiënten heel uiteenlopend,
de pathologie waarmee ze
zich presenteren nog veel meer. Er is
een intensieve samenwerking tussen
spoed en medische beeldvorming.
Een samenwerking die cruciaal is voor
een kwalitatieve zorgverlening, maar
waarin ook de eerstelijnszorg een belangrijke
rol vervult.
Korte conclusies bij de besproken cassussen op dit symposium
De presentaties vindt u op www.azsintmaarten.be → professionals → activiteiten.
Zie voor het document www.azsintmaarten.be,
→ professionals
■ Harris(on), Jefferson of Lincoln
Wie had ook alweer nekpijn
De geschiedenis zit in uw nek
Kristof De Cuyper & Karolina Kindt
Door - soms subtiele - semeiologische tekens
op standaardopnames van de cervicale
wervelkolom (zoals ‘tear-drop’letsels)
nauwkeurig te bekijken, kunnen we het
mechanisme van het nektrauma analyseren.
CT is gevoeliger voor het aantonen
van fracturen, terwijl MRI het aangewezen
onderzoek is voor evaluatie van letsels
van het ruggemerg.
81-jarige anemische dame met hemodynamische
shockbeeld. Coronale CT-beelden van het abdomen
tonen een sterk vergrote milt, vrij vocht rond de
milt en de lever en meerdere kleine focale miltletsels.
■ Ongewone oorzaak van
hemodynamische schock
Philippe Bernard & Katrien Baggerman
De meest frequente oorzaak van spontane
miltruptuur zijn klierkoorts bij kinderen
en onderliggende tumorale pathologie bij
volwassenen (lymfoma, leukemie). CT is
het meest aangewezen onderzoek voor
het aantonen van de miltscheur en de onderliggende
splenomegalie.
■ Rood oog en een rotte tand
Sofie Dekeyzer & Rob Oonk
Een tandabces kan zich in de hals in verschillende
loges verspreiden (o.a. submandibulaire
en sublinguale ruimte). Het
in kaart brengen van de ettercollectie kan
best d.m.v. CT met contrast gebeuren.
■ Ongewone oorzaak van pneumothorax
Ivan Pilate & Vladmir Kim
Het Rendu-Osler-Weber syndroom is een
zeldzame aandoening die zich klinisch uit
door neusbloedingen en radiologisch door
A-V malformatie in verschillende orgaansystemen
(o.a. longen, hersenen,…)
6

CT en echografisch beeld van een 35-jarige dame
met rechter fossapijn en inflammatie van de appendix
epiploica
CT van 25-jarige dame met extra-uteriene zwangerschap
CT-beeld van een dissectie van de thoracoabdominale
aorta.
Mankend en obees 13-jarig jongetje met acute epifysiolysis
van de rechterheup
■ Rechter fossapijn:
niet steeds appendicitis
Carine Petré & Lieven Tack
Door gebruik van CT-scan is het aantal
negatieve appendectomieën verminderd
van 26 naar 10%. De echografie geniet
de voorkeur voor onderzoek bij kinderen,
magere patiënten en jonge vrouwen.
■ Een jonge vrouw met pijn
in de onderbuik
Katrien Vanwambeke & Selwa Othman
Echografie en eventuele CT zijn belangrijke
tools bij de oppuntstelling van pijn
van gynaecologische oorsprong.
■ Een koffieboon in de aorta
Dimitri De Vuyst & Morad Choukry
CT is het aangewezen onderzoek voor
een snelle bevestiging en verfijning van
de diagnose van aorta dissectie en/of ruptuur.
■ Een obees jongetje met heuppijn
Filip Vanhoenacker & Roel Vanderwegen
Epifysiolysis van de heup is een orthopedische
urgentie die enkel bevestigd kan
worden door medische beeldvorming.
Correct genomen standaardradiografieën
(kikvorsopname) spelen hierin nog steeds
een belangrijke rol.
Besluit
• De eerste klinische observatie door
huisarts, spoedarts,
orgaanspecialist blijft cruciaal.
• Naast het klinisch belang is het optimaal
benutten van de
technologie op vlak van medische
beeldvorming van groot
belang, aangevuld met een goede
communicatie tussen
clinicus en radioloog.
• Binnen de medische beeldvormingstechnieken
wint het CT-onderzoek
meer en meer aan belang.
De moderne technologie laat toe om
een snelle en accurate diagnose te
stellen binnen aanvaardbare grenzen
van bestralingbelasting.
Vragen
Dr. Gunther De Praeter
diensthoofd Medische Beeldvorming
tel. 015 30 30 50
Dr. Karolina Kindt
diensthoofd Spoedgevallen
tel. 015 40 97 04
Prof. dr. Filip Vanhoenacker
wetenschappelijk verantwoordelijke
Medische Beeldvorming
tel. 015 30 30 50
7

Voldoen aan objectieve
kwaliteitsnormen geeft vertrouwen
Beoogde NIAZ-accreditatie zet kwaliteit blijvend hoog op de agenda
Het AZ Sint-Maarten wil in de loop van 2016 een NIAZ-accreditatie behalen. Het
gereputeerde Nederlands Instituut voor Accreditatie in de Zorg ontwikkelt objectieve
kwaliteitsnormen en toetst zorginstellingen hierop. Een accreditatie geeft
doorverwijzende artsen en patiënten het vertrouwen dat een ziekenhuis voortdurend
een hoog kwaliteitsniveau nastreeft.
Alex Van Weymbergh, projectleider accreditatie:
“De Vlaamse overheid screent
al langer via haar visitatierapporten de
werking van ziekenhuizen. Maar meer
dan ooit zijn vandaag ook de arts, de patiënt
of verzekeraars vragende partij voor
informatie over de kwaliteit van een zorginstelling.
Pers en belangengroeperingen
pikken hierop in. Via accreditatie willen
moderne ziekenhuizen op basis van
objectieve criteria hun kwaliteit laten evalueren
en de resultaten beschikbaar stellen
aan hun partners.”
Bovenop bestaande
initiatieven
Het AZ Sint-Maarten
heeft reeds een
lange traditie als
het gaat om werken
rond kwaliteit.
In de eerste
plaats moet een
ziekenhuis een
minimaal kwaliteitsniveau
hebben
om haar erkenning
door de
Vlaamse overheid
te behouden.
Maar het AZ Sint-
Maarten gaat verder.
Alex Van Weymbergh:
“We startten de afgelopen jaren
al op diverse terreinen kwaliteitsprojecten
op. Ik denk aan onze patiëntenidentificatie,
handhygiëne, safe
surgery, klinische farmacie, etc. Bepaalde
afdelingen zoals bijvoorbeeld het labo
gingen nog een stapje verder en behaalden
een ISO15189 BELAC-kwaliteitscertificaat.
Met het Jessa Ziekenhuis in Hasselt
en het UZ Leuven als gangmakers,
en onder invloed van de ziekenhuiskoepels
ICURO en Zorgnet Vlaanderen, nemen
steeds meer ziekenhuizen nu stappen
voor accreditatie. Zij krijgen ook de
steun van de Vlaamse overheid, diverse
beroepsverenigingen en het Vlaams patiëntenplatform.”
Blijvend hoog op de agenda
Alex Van Weymbergh: “De NIAZ-kwaliteitsnormen
focussen op zes terreinen:
veilige zorg, het medicatieproces, communicatie
met de patiënt en doorverwijzers,
dossiervorming, document management
en human resources (opleiding en
begeleiding van medewerkers). Met het
oog op de accreditatie zal het AZ Sint-
Maarten tussen 2013 en 2016 bijkomende
kwaliteitsinitiatieven opstarten. En ook na
2016 wordt gewerkt aan eventuele verbeterpunten.
De accreditatie zorgt er dus
voor dat kwaliteitsmanagement voortdurend
hoog op de agenda van het ziekenhuis
blijft staan.”
Waarom NIAZ
Alex Van Weymbergh: “In België is een
tweetal accreditatieorganisaties toonaangevend:
het NIAZ en JCI (Joint Commission
International). We kozen voor het
Nederlands Instituut voor Accreditatie in
de Zorg omdat het inzake organisatie en
cultuur van de zorg dichter bij ons staat
8

Artsen aan het woord
dan de Amerikaanse aanpak van JCI. Het
NIAZ kijkt ook eerder naar welke initiatieven
je als ziekenhuis onderneemt en laat
meer vrijheid naar hoe je iets concreet invult.
Dat de voorbereiding, audit en rapporten
bovendien in onze eigen taal zijn,
is voor een ingrijpend project als dit ook
zeker een pluspunt. We zijn er dan ook
van overtuigd dat deze aanpak de beste
resultaten zal opleveren. Zowel voor onze
interne organisatie als voor al onze partners.”
Om maximale resultaten te behalen met een accreditatieproject is een multidisciplinaire
samenwerking zeer belangrijk. Daarom betrekt het AZ Sint-Maarten actief
het artsenkorps bij het project. Zowel in het beleid als in de concrete vertaling op
de werkvloer.
dr. Gunther De Praeter
medisch diensthoofd medische beeldvorming
“Accreditatie is voor een ziekenhuis nu nog een vrijwillige keuze. Maar het zal
uiteindelijk– en terecht – een verplichting worden. Want zorgvragers en verwijzende
zorgverleners willen steeds vaker inzage in de kwaliteit van het zorgproces.
Door het accreditatieproces zal het AZ Sint-Maarten zich bewust worden van
zijn verbeterpunten. Maar het zal eveneens duidelijk maken dat het reeds een
kwalitatief hoogstaande zorgverlening aanbiedt.”
Artsen en medewerkers
betrekken
Kwaliteit op zich is een abstract begrip.
Het zijn de concrete ervaringen van patiënten
en doorverwijzers die de kwaliteitsperceptie
invulling geven: “Daarom wil het
AZ Sint-Maarten alle artsen en medewerkers
in het accreditatieproces betrekken.
We trekken tijd en budget uit voor opleiding,
informatievoorziening en motivatie
van de betrokken medewerkers”, aldus
Alex Van Weymbergh.
dr. Maria Mattheussen
medisch diensthoofd dagziekenhuis
“Een internationaal kwaliteitslabel betekent voor mij: van goede zorg naar excellente
zorg. Het is een boeiende uitdaging om te komen tot waar accreditatie toe
moet leiden: dat de kwaliteit van alle zorgprocessen tot de dagelijkse werkgewoonten
behoort. Of, om het te zeggen met wijze woorden uit de ondernemingswereld:
“Optimizing processes in a company is like cultivating good habits at
home.”
dr. Michel Ferrante
medisch diensthoofd inwendige ziekten
“Een ketting is maar zo sterk als de zwakste schakel. Eens te meer zal duidelijk
worden dat eilandjes in een ziekenhuis niet meer van deze tijd zijn. We zullen dus
belangrijke bruggen moeten bouwen. Op stevige funderingen. Eén of meerdere
van dergelijke bruggen mee vormgeven, moet evenveel voldoening geven als
een kunstenaar die een werk maakt.”
9

De stem van de oncologische patiënt
Wie kwaliteit hoog in het vaandel draagt, dient zichzelf op regelmatige basis te evalueren.
Ook de stem van de patiënt is daarbij onontbeerlijk. Gert Noels, clusterverantwoordelijke
binnen het AZ Sint-Maarten, voerde op campus Rooienberg een
thesisonderzoek uit onder oncologische patiënten en zorgverleners. Dit onderzoek
leverde zeer bruikbare feedback m.b.t. de informatie en ondersteuning waaraan
oncologische patiënten behoefte hebben, en over de privacy op de afdeling. Wat
zijn de belangrijkste resultaten en wat heeft het AZ Sint-Maarten hiermee gedaan
Persoonlijke interviews
In de periode van november 2011 tot maart
2012 voerde Gert Noels een kwalitatief onderzoek
uit op het oncologisch dagziekenhuis
campus Rooienberg. De doelstelling
was, vertrekkend vanuit een probleemstelling,
via kwalitatief onderzoek te komen tot
een beleidsbeslissing op maat van de patiënt.
Aan de studie ging een participatieve
observatie op de afdeling vooraf.
Voor zijn onderzoek nam Gert Noels persoonlijke
interviews af bij patiënten en
zorgverleners. Negen patiënten en zeven
zorgverleners werden door middel van semigestructureerd
interviews bevraagd.
Enerzijds rond de informatiebehoeften van
oncologische patiënten voor en tijdens hun
chemotherapie, anderzijds hoe het informatieaanbod
van het ziekenhuis aansluit
op deze noden.
Meer tijd voor vragen en info
Het onderzoek gaf onder meer inzicht in de
begeleiding die oncologische patiënten
wensen. Uiteraard start een goede begeleiding
op het moment dat de patiënt wordt
geconfronteerd met zijn of haar diagnose.
Aanwezigheid van een belangrijke derde
tijdens deze mededeling blijkt essentieel.
Want door de emotionaliteit verliest de betrokken
patiënt een groot deel van het verhaal
en is de aanwezige derde een belangrijke
back-up. Veel vragen heeft de patiënt
op dit ogenblik niet, die komen later. De
artsen van het AZ Sint-Maarten anticiperen
op dit fenomeen door in de toekomst meer
tijd voo de patiënt te voorzien in een tweede
consultatie.
Informatie op maat
Hulpverleners hebben de neiging om de
patiënt te overladen met schriftelijke informatie.
Voor elk deel van de behandeling
bestaat wel een of andere brochure. Het
effect hiervan bij de patiënt is echter niet
zoals gehoopt. Brochures belanden thuis
meestal in een schuif en komen daar zelden
of nooit meer uit. Men heeft veel eerder
behoefte aan peroonlijk gerichte informatie
op maat, zoals: Wat betekent deze
behandeling voor mij Wat zijn mogelijke
nevenwerkingen van mijn product Bij
voorkeur wordt deze eerst mondeling gegeven
en vervolgens aangevuld met een
schriftelijke, eveneens persoonlijke informatiemap.
Dit zijn belangrijke inzichten voor het supportteam
om mee aan de slag te gaan.
Privacy
Patiënten ervoeren in het oncologisch dagziekenhuis
een gebrek aan privacy. Men
vond bijvoorbeeld het aantal eenpersoonskamers
en individuele gespreksruimtes te
klein. Dit weerhield hen ervan om bepaalde
gevoelige, intieme vragen te stellen.
Ook de zorgverleners ervoeren dit hiaat in
de infrastructuur. De resultaten van het onderzoek
hebben geleid tot verbouwingen
in het oncologisch dagziekenhuis, waardoor
er meer eenpersoonskamers en gespreksruimten
beschikbaar zijn.
Met het oog op een nieuwbouwrealisatie
zijn onze bouwheren mee op de hoogte
gesteld van de architectonische noden in
het kader van de privacy.
Meer info
Wenst u meer info over de resultaten
van het onderzoek
Gert Noels
clusterverantwoordelijke
tel. 015 30 37 96
In het nieuwe ziekenhuis van het AZ Sint-
Maarten zal aan dit belangrijke item dan
ook veel aandacht besteed worden.
Reorganisatie supportteam
Het oncologisch supportteam was, in de
brede zin van het woord, theoretisch een
mooi geheel. Maar in de praktijk was er
niet altijd voldoende afstemming tussen de
verschillende betrokkenen. Hierdoor ontving
de patiënt vaak dubbele informatie, of
gebeurde het omgekeerde: informatie
werd soms in het geheel niet gegeven.
Ook hier heeft het AZ Sint-Maarten in zijn
beleid op geanticipeerd: zijn oncologisch
team werd gereorganiseerd tot een Psycho
Sociaal Support Team (PSST), een
samenvoeging van het vroeger bestaande
oncologisch en palliatief supportteam.
Aansturing van het supportteam vindt
plaats door één persoon. Op deze manier
wordt er een uniforme oncologische zorgvisie
gehanteerd.
Blijvende uitdaging
Deze kwalitatieve studie heeft het AZ Sint-
Maarten getriggerd om de stem van de patiënt
gestalte te geven in concrete beleidsbeslissingen.
Het ziekenhuis weet nu
precies welke belevenis van de patiënt
schuilgaat achter een cijfer van een klassieke
patiënten-evaluatie. Ook in de toekomst
vormt kwalitatief onderzoek een belangrijk
middel om het zorgbeleid gericht af
te kunnen afstemmen op de behoeften van
de oncologische patiënt; een belangrijke
uitdaging naar de toekomst.
10

Even voorstellen...
Werkzaam op
CL CR CZ Naam: Marleen Van Esbroeck
Medische discipline: Geriatrie
Kort nieuws
Teamleden: dr. AM De Cock, dr. C Van Dessel,
dr. M. Vandenbroucke, dr. E. Roofthoofd
Bereikbaarheid:
Campus Leopoldstraat 015 40 95 36
Campus Zwartzustersvest 015 29 60 40
Elektronische verslaggeving vanuit AZ Sint-Maarten
Hector vanaf 1 juli 2013 het unieke kanaal
Sinds medio 2012 stuurt het ziekenhuis zijn elektronische communicatie naar de
verwijzers via het kanaal ‘Hector’. Dit is een kanaal van de firma HealthConnect,
dat gebruikmaakt van de eHealthBox van de overheid. Ondertussen is 83% van
onze verwijzers overgestapt naar dit nieuwe communicatiekanaal.
De verzending van berichten via MediMail bouwen we af en stopt definitief vanuit
het AZ Sint-Maarten op 30 juni 2013.
Overschakelen
Schakelde u nog niet over naar Hector Op www.healthconnect.be/Hector vindt
u hiervoor alle informatie. De installatie en het gebruik zijn voor u gratis. Op hun
website voorziet HealthConnect bovendien diverse kanalen waar u de nodige
ondersteuning kunt krijgen bij de omschakeling.
Agenda
Uitgebreide info volgt later en zal u ter
beschikking gesteld worden via onze
website www.azsintmaarten.be bij de
rubriek professionals.
Ann en Nadine terug uit Congo
Infoavond inleefreis Memisa
Maandag 29 april 2013 – 19u30
Congrescentrum De Kleiput, Duffel
Meer info www.azsintmaarten.be
→ professionals → activiteiten
of communicatiedienst tel.015 40 99 04
Symposium
Burn-out bij hulpverstrekkers
Donderdag 16 mei 2013
Congrescentrum De Kleiput, Duffel
Meer info www.azsintmaarten.be
→ professionals → activiteiten
of communicatiedienst tel.015 40 99 04
Symposium
Radiotherapie & oncologie
Zaterdag 16 november 2013
Congrescentrum De Kleiput, Duffel
Meer info www.azsintmaarten.be
→ professionals → activiteiten
of communicatiedienst tel.015 40 99 04
Contactpunt berichtenstroom
In de ondersteuning van zijn verwijzers wil het AZ Sint-Maarten een stap verder
gaan. Voortaan kunt u uw vragen en problemen met de berichtenstroom vanuit
het AZ Sint-Maarten rechtstreeks melden via E-communicatie@emmaus.be.
Onze afdeling ICT zal dan in eerste instantie onderzoeken of de oorzaak van het
probleem in het ziekenhuis ligt. Als dit inderdaad zo is, zullen wij een oplossing
zoeken. Ligt het probleem bij de distributeur van de berichten (HealthConnect of
Medibridge) In dat geval zal ICT de distributeur vragen rechtstreeks met u contact
op te nemen.
11

Recent verschenen
wetenschappelijke publicaties
Ontvangt u deze Check_up graag per
mail, laat het ons dan weten:
pr.azsintmaarten@emmaus.be
M.T.El-Essawy, F.M. Vanhoenacker, H. Van Dijck, M. Ferrante
Primary lymphoma of iliac bone
(Images in clinical Radiology) JBR-BTR, 2012, 95: 375
M.T.El-Essawy, F.M.Vanhoenacker
Calcific tendinopathy of the pectoralis major insertion with
intracortical protrusion of calcification
(Images in clinical Radiology) JBR-BTR, 2012, 95: 374
M.T.El-Essawy, F.M. Vanhoenacker
Proceedings of the meeting “update in abdominal and urogenital
imaging”, Bruges, 6-8 september 2012
JBR-BTR, 2012, 95: 380-396
F. Van Den Bergh, J. Wagemans, A. Snoeckx, K.L. Verstraete,
F.M. Vanhoenacker
Bone marrow involvement in sarcoidosis
JBR-BTR, 2012, 95: 376
M. Posadzy-Dziedzic, F.M. Vanhoenacker
Proximal iliotibial band enthesopathy
JBR-BTR, 2012, 95: 369
K. Petrovic, F.M. Vanhoenacker, O. Nikolic, P. Vandenberk
Tunnel enlargement and recurrent graft tear after ACL reconstruction
JBR-BTR, 2012, 95: 370
F.M. Vanhoenacker, M. Eyselbergs, A. Demeyere
Magnetic Resonance Imaging of the Bone Marrow - Baur-Melnyk,
A. [edit.]
Bone Marrow Changes in Acute and Chronic Trauma
Berlin, Springer, 2013, p. 265-292 - ISBN 978-3-642-17859-7
De Smet E., Vanhoenacker F.M., Bernard P, Somville J.
Case 10419 - Solitary Bone Cyst
EuroRad, Musculoskeletal System, 2012, Nov 22
Huyskens J., Vanhoenacker F.M., Boutry N., Parizel P.M., Van der Aa N.
Case 10476 - Brachydactyly
EuroRad, Musculoskeletal System, 2012, Nov 22
Van Dyck P., Gielen J.L., Vanhoenacker F.M., De Smet E.,
Wouters K., Dossche L., Parizel P.M.
Diagnostic performance of 3D SPACE for comprehensive
knee joint assessment at 3 T
Insights Into Imaging, 2012, DOI 10.1007/s13244-012-0197-5,
e-ISSN 1869-4101
dr. Philippe Pals, neuroloog, houdt
sinds december 2012 ambulante
raadplegingen op campus Leopoldstraat
van 13u00 tot 16u30.
Afspraken kunnen gemaakt worden
via de afsprakencentrale campus
Rooienberg tel. 015 30 30 03 of via
het centraal medisch secretariaat
campus Leopoldstraat
tel. 015 40 95 75
Nikolic O., Vanhoenacker F.M, Petrovic K., Vandenberk P.
Cyclops lesion of the knee
JBR-BTR, 2012, 95: 336
Eline De Smet1, Vanhoenacker F.M, F. Catry, J.Bosmans,
K. Verstraete
Acute pijn aan de elleboog na (over)belasting
Ortho-Rheumato, 2012, Vol. 10 Nr 5: 32-34
M. Eyselbergs, Vanhoenacker F.M, D.De Vuyst, J.Bosmans,
K. Verstraete.
Posttraumatische tetraparese zonder radiologische afwijkingen
Ortho-Rheumato 2012, Vol. 10 N° 5: 48-49
Metsemakers WJ, Duchateau J, Vanhoenacker F.M,
De Leersnyder J.
Endovascular treatment of a chronic contained ruptured
abdominal aortic aneurysm
Acta Chir Belg. 2012 Sep-Oct;112(5):382-5.
Volledige publicatiegegevens zijn terug te vinden
op de website www.azsintmaarten.be onder de
rubriek professionals → publicaties
Kort nieuws
Website
klinisch laboratorium
Sinds begin dit jaar is er op de
website van het AZ Sint-Maarten
een deelwebsite van het klinisch
laboratorium actief. Hier vinden
interne en externe zorgverleners
op één plek alle informatie bij elkaar
m.b.t. laboratoriumonderzoeken,
zoals aanvragen, instructies
en ons beleid ten
aanzien van het rapporteren van
resultaten. Ook bevat de website
nuttige links naar onder meer de
labo-gids en de nieuwsflashes.
U bereikt de website via
www.azsintmaarten.be/klinischlaboratorium.
Eindredactie:
dr. Erwin Schroyens
Verantwoordelijke uitgever:
dhr. Jan Ennekens
Vragen bij deze nieuwsbrief
Natalie Wiesenekker
communicatiedienst
Leopoldstraat 2 - 2800 Mechelen
015 40 96 61
pr.azsintmaarten@emmaus.be
Vragen-opmerkingen-suggesties over
de zorgverlening of diensten: mail naar
azsintmaarten@emmaus.be
Vragen over elektronische berichtenstroom:
mail naar
E-communicatie@emmaus.be
Het AZ Sint-Maarten overkoepelt
3 campussen
Campus Leopoldstraat
Leopoldstraat 2, 2800 Mechelen
015 40 95 11
Campus Rooienberg
Rooienberg 25, 2570 Duffel
015 30 31 11
Campus Zwartzustersvest
Zwartzustersvest 47, 2800 Mechelen
015 29 66 66
AZ Sint-Maarten
maakt deel uit
van de vzw Emmaüs.
Deze nieuwsbrief zenden wij u toe op basis van
uw persoonlijke gegevens zoals opgenomen in
onze bestanden. Het AZ Sint-Maarten respecteert
uw privacy en we behandelen uw persoonsgegevens
dan ook strikt vertrouwelijk en
met de grootste omzichtigheid. Overeenkomstig
de wet van 8 december 1992 betreffende de verwerking
van persoonsgegevens kan u uw gegevens
inkijken, verbeteren of verwijderen.
12