Aandachts- en ontwikkelingsstoornissen - RUhosting
Aandachts- en ontwikkelingsstoornissen - RUhosting
Aandachts- en ontwikkelingsstoornissen - RUhosting
Transform your PDFs into Flipbooks and boost your revenue!
Leverage SEO-optimized Flipbooks, powerful backlinks, and multimedia content to professionally showcase your products and significantly increase your reach.
<strong>Aandachts</strong>- <strong>en</strong><br />
ontwikkelingsstoorniss<strong>en</strong><br />
Dr. C.C. Kan<br />
Symposium “Persoonlijkheid of Stoornis”<br />
5 juni 2009
Casus 35 jarige man<br />
1 e beoordeling:<br />
• e<strong>en</strong> kwetsbare <strong>en</strong> onzekere man zonder ernstige<br />
depressieve k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong>. 8P648 Overige specifieke<br />
persoonlijkheidsstoornis met ontwijk<strong>en</strong>de <strong>en</strong> narcistische<br />
k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong><br />
3 e beoordeling:<br />
• bek<strong>en</strong>d van eerdere uitval per 08-09-1999 met depressieve<br />
klacht<strong>en</strong> met periode 80/100 bij persoonlijkheidsstoornis<br />
met borderline <strong>en</strong> antisociale trekk<strong>en</strong><br />
• Het zelfbeeld k<strong>en</strong>merkt zich door e<strong>en</strong> gevoeligheid voor het<br />
oordeel van ander<strong>en</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong> wat hoge zelfwaardering. Aanof<br />
opmerking<strong>en</strong> van ander<strong>en</strong> roep<strong>en</strong> weerstand op met<br />
gevoel<strong>en</strong>s van woede, schaamte of vernedering die echter<br />
amper geuit word<strong>en</strong>. Er is amper sprake van inleving in<br />
derd<strong>en</strong> bij e<strong>en</strong> wat hooghartige tot arrogante houding.
Casus 35 jarige man<br />
4 e beoordeling:<br />
• e<strong>en</strong> trage contactname <strong>en</strong> amper inleving in<br />
ander<strong>en</strong><br />
• GGz psychiater: op as 1 diagnose autismespectrumstoornis<br />
naast persoonlijkheidsstoornis<br />
NAO met narcistische trekk<strong>en</strong> op as 2<br />
Medische overweging<strong>en</strong><br />
• Het beeld is niet anders dan bij voorgaand<br />
onderzoek. Het vaststell<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> diagnose wil<br />
nog niet zegg<strong>en</strong> dat er e<strong>en</strong> andere functionele<br />
belastbaarheid ontstaat. De behandeling is nog<br />
steeds niet echt veranderd met 1x/ mnd e<strong>en</strong><br />
gesprek met e<strong>en</strong> SPV ‘er
Casus 35 jarige man<br />
Opvall<strong>en</strong>de informatie<br />
• Hij zit weer tijdelijk bij zijn moeder, omdat die bang is<br />
dat hij af zal glijd<strong>en</strong>.<br />
• Sociale contact<strong>en</strong> zijn de laatste 3 maand<strong>en</strong> gering <strong>en</strong><br />
het liefste niet. Liever heeft hij rust. Plezierbeleving<br />
alle<strong>en</strong> nu in de liefde van zijn hond.<br />
• Er is amper sprake van inleving in derd<strong>en</strong> bij e<strong>en</strong> wat<br />
hooghartige tot arrogante houding.<br />
• Methylf<strong>en</strong>idaat<br />
• Alles is voor hem snel te druk <strong>en</strong> alle<strong>en</strong> voelt hij zich<br />
het prettigst. Slap<strong>en</strong> gaat uitstek<strong>en</strong>d tot te goed; hij<br />
neigt eerder tot te veel slap<strong>en</strong> <strong>en</strong> gebruikt medicatie<br />
om actiever te zijn
Casus 35 jarige man<br />
Opvall<strong>en</strong>de informatie<br />
• Hij zit weer tijdelijk bij zijn moeder, omdat die bang is<br />
dat hij af zal glijd<strong>en</strong>.<br />
• Sociale contact<strong>en</strong> zijn de laatste 3 maand<strong>en</strong> gering <strong>en</strong><br />
het liefste niet. Liever heeft hij rust. Plezierbeleving<br />
alle<strong>en</strong> nu in de liefde van zijn hond.<br />
• Er is amper sprake van inleving in derd<strong>en</strong> bij e<strong>en</strong> wat<br />
hooghartige tot arrogante houding.<br />
• Methylf<strong>en</strong>idaat<br />
• Alles is voor hem snel te druk <strong>en</strong> alle<strong>en</strong> voelt hij zich<br />
het prettigst. Slap<strong>en</strong> gaat uitstek<strong>en</strong>d tot te goed; hij<br />
neigt eerder tot te veel slap<strong>en</strong> <strong>en</strong> gebruikt medicatie<br />
om actiever te zijn
Wederkerigheid<br />
7
Casus 35 jarige man<br />
Opvall<strong>en</strong>de informatie<br />
• Hij zit weer tijdelijk bij zijn moeder, omdat die bang is<br />
dat hij af zal glijd<strong>en</strong>.<br />
• Sociale contact<strong>en</strong> zijn de laatste 3 maand<strong>en</strong> gering <strong>en</strong><br />
het liefste niet. Liever heeft hij rust. Plezierbeleving<br />
alle<strong>en</strong> nu in de liefde van zijn hond.<br />
• Er is amper sprake van inleving in derd<strong>en</strong> bij e<strong>en</strong> wat<br />
hooghartige tot arrogante houding.<br />
• Methylf<strong>en</strong>idaat<br />
• Alles is voor hem snel te druk <strong>en</strong> alle<strong>en</strong> voelt hij zich<br />
het prettigst. Slap<strong>en</strong> gaat uitstek<strong>en</strong>d tot te goed; hij<br />
neigt eerder tot te veel slap<strong>en</strong> <strong>en</strong> gebruikt medicatie<br />
om actiever te zijn
Contact legg<strong>en</strong><br />
9
Casus 35 jarige man<br />
Opvall<strong>en</strong>de informatie<br />
• Hij zit weer tijdelijk bij zijn moeder, omdat die bang is<br />
dat hij af zal glijd<strong>en</strong>.<br />
• Sociale contact<strong>en</strong> zijn de laatste 3 maand<strong>en</strong> gering <strong>en</strong><br />
het liefste niet. Liever heeft hij rust. Plezierbeleving<br />
alle<strong>en</strong> nu in de liefde van zijn hond.<br />
• Er is amper sprake van inleving in derd<strong>en</strong> bij e<strong>en</strong> wat<br />
hooghartige tot arrogante houding.<br />
• Methylf<strong>en</strong>idaat<br />
• Alles is voor hem snel te druk <strong>en</strong> alle<strong>en</strong> voelt hij zich<br />
het prettigst. Slap<strong>en</strong> gaat uitstek<strong>en</strong>d tot te goed; hij<br />
neigt eerder tot te veel slap<strong>en</strong> <strong>en</strong> gebruikt medicatie<br />
om actiever te zijn
Meer m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> tegelijk…<br />
11
Casus 35 jarige man<br />
Wat is de context<br />
• Zijn laatste werk was tot 1999<br />
• Eerdere uitval per 08-09-1999 met depressieve<br />
klacht<strong>en</strong> met periode 80/100<br />
• Lop<strong>en</strong>de beroepszaak teg<strong>en</strong> eerdere WAO<br />
beslissing<br />
• WSW afgewez<strong>en</strong> i.v.m. teveel beperking<strong>en</strong> ! Er<br />
zou in het verled<strong>en</strong> e<strong>en</strong> WSW indicatie gesteld<br />
zijn bij e<strong>en</strong> re-integratie begeleiding; dat werd<br />
afgeslot<strong>en</strong>, omdat ze niet wist<strong>en</strong> wat ze met hem<br />
aan moest<strong>en</strong>
Casus 35 jarige man<br />
Medische overweging<strong>en</strong><br />
• Het beeld is niet anders dan bij voorgaand<br />
onderzoek. Het vaststell<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> diagnose<br />
wil nog niet zegg<strong>en</strong> dat er e<strong>en</strong> andere<br />
functionele belastbaarheid ontstaat. De<br />
behandeling is nog steeds niet echt veranderd<br />
met 1x/ mnd e<strong>en</strong> gesprek met e<strong>en</strong> SPV ‘er
Impliciete veronderstelling<strong>en</strong><br />
Relevante pathologie wordt zichtbaar in het<br />
klinisch beeld, want:<br />
• Betrokk<strong>en</strong>e snapt mijn vrag<strong>en</strong> <strong>en</strong> geeft<br />
relevante antwoord<strong>en</strong> of vraagt om<br />
verduidelijking<br />
• Betrokk<strong>en</strong>e vult spontaan informatie aan over<br />
relevante klacht<strong>en</strong> <strong>en</strong> problem<strong>en</strong> indi<strong>en</strong> daar<br />
niet expliciet naar gevraagd wordt
Perspectief van de vraag<br />
PE Bije<strong>en</strong>komst 2: contact<strong>en</strong> legg<strong>en</strong> <strong>en</strong> onderhoud<strong>en</strong><br />
Dr.C.C. Kan, psychiater
Oog voor de context<br />
16
Externe structuur<br />
17
Impliciete veronderstelling<strong>en</strong><br />
Relevante pathologie wordt zichtbaar in het klinisch beeld,<br />
want:<br />
• Betrokk<strong>en</strong>e snapt mijn vrag<strong>en</strong> <strong>en</strong> geeft relevante<br />
antwoord<strong>en</strong> of vraagt om verduidelijking<br />
• Betrokk<strong>en</strong>e vult spontaan informatie aan over relevante<br />
klacht<strong>en</strong> <strong>en</strong> problem<strong>en</strong> waar niet expliciet naar gevraagd<br />
wordt<br />
• VEREIST THEORY OF MIND/<br />
VERBEELDINGSVERMOGEN/MENTALE FLEXIBILITEIT M.B.T.<br />
PRAGMATISCHE ASPECTEN<br />
• BIJ ASS LIGGEN OP DEZE GEBIEDEN DE STOORNISSEN<br />
• VEREIST STRUCTUUR EN OVERZICHT; NIET VOLDOENDE<br />
AANWEZIG BIJ ADHD
VG context<br />
• Beperking<strong>en</strong> word<strong>en</strong> geacht niet aanwezig te<br />
zijn zolang ze niet expliciet zijn gemaakt<br />
(arbeidsgeschikt, t<strong>en</strong>zij …)<br />
• Doorvrag<strong>en</strong> gericht op ontkracht<strong>en</strong> i.p.v.<br />
bevestig<strong>en</strong><br />
• ASS <strong>en</strong> ADHD kom<strong>en</strong> niet altijd voldo<strong>en</strong>de in<br />
beeld<br />
– Aandacht/Conc<strong>en</strong>tratie van ADHD’er kan onder<br />
druk juist goed zijn!
Tips<br />
• Neem cues als “WSW afgewez<strong>en</strong> i.v.m. teveel<br />
beperking<strong>en</strong>” of gewijzigde diagnose serieus<br />
• Heroverweeg de beperking<strong>en</strong> <strong>en</strong> vraag z.n. meer<br />
informatie m.b.t. beperking<strong>en</strong><br />
• Bij aandachts- <strong>en</strong> ontwikkelingsstoorniss<strong>en</strong>:<br />
– Vraag over de volle breedte van de lev<strong>en</strong>sgeschied<strong>en</strong>is<br />
om de consist<strong>en</strong>tie te beoordel<strong>en</strong> (structureel van<br />
jongs af aan)<br />
– Vraag niet alle<strong>en</strong> aan de betrokk<strong>en</strong>e zelf maar tev<strong>en</strong>s<br />
aan e<strong>en</strong> significante ander (partner, ouders,<br />
begeleider)
Waar ligg<strong>en</strong> de beperking<strong>en</strong> meestal<br />
bij ASS <strong>en</strong> ADHD<br />
• Lat<strong>en</strong> we uitgaan van de bek<strong>en</strong>de Functionele<br />
Mogelijkhed<strong>en</strong> Lijst (FML)
FML: Conc<strong>en</strong>trer<strong>en</strong> van de aandacht<br />
ASS<br />
• Overconc<strong>en</strong>tratie t.a.v.<br />
bepaalde preoccupaties /<br />
fascinaties;<br />
onoplett<strong>en</strong>dheid t.a.v.<br />
pragmatische aspect<strong>en</strong><br />
ADHD<br />
• Goede conc<strong>en</strong>tratie in<br />
“stimuler<strong>en</strong>de“<br />
omstandighed<strong>en</strong>;<br />
onoplett<strong>en</strong>dheid /<br />
afleidbaarheid in<br />
routinematige/saaie<br />
omstandighed<strong>en</strong>
FML: Verdel<strong>en</strong> van de aandacht<br />
ASS<br />
• Moeite met<br />
schakel<strong>en</strong>/verlegg<strong>en</strong> van de<br />
focus; starheid hierin<br />
• Beperkt werkgeheug<strong>en</strong><br />
ADHD<br />
• Aandacht verdel<strong>en</strong> over te<br />
veel zak<strong>en</strong>, waardoor<br />
sommige verget<strong>en</strong> word<strong>en</strong>/<br />
niet afgemaakt word<strong>en</strong><br />
• Beperkt werkgeheug<strong>en</strong>
FML: Inzicht in eig<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong><br />
ASS<br />
• Vaak weinig zelf-inzicht<br />
ADHD<br />
• Door mislukking<strong>en</strong> vaak e<strong>en</strong><br />
negatief zelfbeeld
FML: Doelmatig handel<strong>en</strong><br />
ASS<br />
• activiteit<strong>en</strong> afstemm<strong>en</strong> op<br />
doel beperkt door<br />
beperking<strong>en</strong> in het<br />
aanvoel<strong>en</strong>/voorstell<strong>en</strong> wat<br />
het meest belangrijk/<br />
relevant is<br />
ADHD<br />
• Door onoplett<strong>en</strong>dheid <strong>en</strong><br />
impulsiviteit vaak te<br />
chaotisch om b<strong>en</strong>odigde<br />
activiteit<strong>en</strong> op tijd <strong>en</strong> in e<strong>en</strong><br />
logische volgorde uit te<br />
voer<strong>en</strong>
FML: Zelfstandig handel<strong>en</strong><br />
ASS<br />
• Beperking<strong>en</strong> zijn mogelijk<br />
t.a.v. initiatief nem<strong>en</strong>,<br />
doel<strong>en</strong> stell<strong>en</strong>,<br />
handelingsvariant<strong>en</strong><br />
bed<strong>en</strong>k<strong>en</strong>, relevante aanpak<br />
kiez<strong>en</strong>, onderk<strong>en</strong>n<strong>en</strong> dat<br />
aanpak tekort schiet, kiez<strong>en</strong><br />
voor e<strong>en</strong> alternatieve<br />
aanpak of e<strong>en</strong> ander doel,<br />
tijdig e<strong>en</strong> beroep do<strong>en</strong> op<br />
hulp van ander<strong>en</strong><br />
ADHD<br />
• Beperking<strong>en</strong> zijn mogelijk<br />
t.a.v. doel<strong>en</strong> vasthoud<strong>en</strong>,<br />
relevante aanpak<br />
volhoud<strong>en</strong>, onderk<strong>en</strong>n<strong>en</strong><br />
dat aanpak kan slag<strong>en</strong>,<br />
uitstell<strong>en</strong> van e<strong>en</strong><br />
alternatieve aanpak of e<strong>en</strong><br />
ander doel, tijdig e<strong>en</strong><br />
beroep do<strong>en</strong> op hulp van<br />
ander<strong>en</strong>
FML: Handelingstempo<br />
ASS<br />
• Kan aanmerkelijk<br />
(ver)traag(d) zijn door<br />
informatieverwerkingsproblem<strong>en</strong><br />
• Vaak aangewez<strong>en</strong> op werk<br />
waarin ge<strong>en</strong> hoog<br />
handelingstempo vereist is<br />
ADHD<br />
• Kan aanmerkelijk versneld<br />
zijn door hyperactiviteit <strong>en</strong><br />
impulsiviteit
FML: Emotionele problem<strong>en</strong> van ander<strong>en</strong><br />
hanter<strong>en</strong><br />
ASS<br />
• kan zich onvoldo<strong>en</strong>de<br />
inlev<strong>en</strong> in problem<strong>en</strong> van<br />
ander<strong>en</strong><br />
ADHD<br />
• -
FML: Eig<strong>en</strong> gevoel<strong>en</strong>s uit<strong>en</strong><br />
ASS<br />
• is doorgaans niet in staat<br />
gevoel<strong>en</strong>s gemoduleerd <strong>en</strong><br />
non-verbaal te uit<strong>en</strong><br />
• gevoelsuiting<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong><br />
onconv<strong>en</strong>tioneel zijn (niet<br />
afgestemd/bizar)<br />
ADHD<br />
• Kan gevoel<strong>en</strong>s te<br />
ongecontroleerd<br />
(ongeremd) uit<strong>en</strong>
FML: Omgaan met conflict<strong>en</strong><br />
ASS<br />
• kan meestal ge<strong>en</strong> conflict<strong>en</strong><br />
hanter<strong>en</strong> door onvermog<strong>en</strong><br />
om zich te kunn<strong>en</strong> inlev<strong>en</strong><br />
in de betrokk<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> om<br />
snel e<strong>en</strong> tactische strategie<br />
te verzinn<strong>en</strong><br />
ADHD<br />
• Vaak zelf e<strong>en</strong> te kort lontje,<br />
dus snel onderdeel van het<br />
conflict
FML: Sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong><br />
ASS<br />
• Kan weg<strong>en</strong>s<br />
afstemmingsproblem<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
starheid vaak alle<strong>en</strong> met<br />
ander<strong>en</strong> werk<strong>en</strong>, als er sprake<br />
is van e<strong>en</strong> eig<strong>en</strong>, van tevor<strong>en</strong><br />
afgebak<strong>en</strong>de deeltaak<br />
• Vaak aangewez<strong>en</strong> op werk dat<br />
onder rechtstreeks toezicht<br />
(veelvuldig feedback) <strong>en</strong>/of<br />
onder int<strong>en</strong>sieve begeleiding<br />
wordt uitgevoerd<br />
ADHD<br />
• Sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> kan<br />
belemmerd word<strong>en</strong> door<br />
het niet nakom<strong>en</strong> van<br />
gemaakte afsprak<strong>en</strong> door<br />
vergeetachtigheid <strong>en</strong><br />
impulsiviteit; daarom<br />
aangewez<strong>en</strong> op werk dat<br />
onder <strong>en</strong>ig toezicht <strong>en</strong>/of<br />
onder begeleiding wordt<br />
uitgevoerd
FML: Specifieke voorwaard<strong>en</strong> voor het<br />
persoonlijk functioner<strong>en</strong><br />
ASS<br />
• Soms aangewez<strong>en</strong> op volledig<br />
vóórgestructureerd werk<br />
• Vaak aangewez<strong>en</strong> op vaste,<br />
bek<strong>en</strong>de werkwijz<strong>en</strong><br />
• Vaak aangewez<strong>en</strong> op e<strong>en</strong><br />
voorspelbare werksituatie, kan<br />
niet flexibel inspel<strong>en</strong> op sterk<br />
wissel<strong>en</strong>de<br />
uitvoeringsomstandighed<strong>en</strong> <strong>en</strong>/of<br />
taakinhoud<br />
• Soms aangewez<strong>en</strong> op e<strong>en</strong><br />
werksituatie zonder veelvuldige<br />
storing<strong>en</strong> <strong>en</strong> onderbreking<strong>en</strong><br />
• Vaak aangewez<strong>en</strong> op werk zonder<br />
veelvuldige deadlines of<br />
produktiepiek<strong>en</strong><br />
ADHD<br />
• aangewez<strong>en</strong> op werk<br />
waarbij hij niet wordt<br />
afgeleid door activiteit<strong>en</strong><br />
van ander<strong>en</strong><br />
• Soms aangewez<strong>en</strong> op e<strong>en</strong><br />
werksituatie zonder<br />
veelvuldige storing<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
onderbreking<strong>en</strong>
FML: Specifieke voorwaard<strong>en</strong> voor het<br />
sociaal functioner<strong>en</strong><br />
ASS<br />
• vaak aangewez<strong>en</strong> op werk waarin<br />
meestal weinig of ge<strong>en</strong><br />
rechtstreeks contact met klant<strong>en</strong><br />
vereist is<br />
• Vaak aangewez<strong>en</strong> op werk waarin<br />
meestal weinig of ge<strong>en</strong> direct<br />
contact met patiënt<strong>en</strong> of<br />
hulpbehoev<strong>en</strong>d<strong>en</strong> vereist is<br />
• Vaak aangewez<strong>en</strong> op werk waarin<br />
zo nodig kan word<strong>en</strong><br />
teruggevall<strong>en</strong> op directe collega's<br />
of leidinggev<strong>en</strong>d<strong>en</strong><br />
• Soms aangewez<strong>en</strong> op werk<br />
waarin doorgaans ge<strong>en</strong> direct<br />
contact met collega’s vereist is<br />
• Vaak aangewez<strong>en</strong> op werk dat<br />
ge<strong>en</strong> leidinggev<strong>en</strong>de aspect<strong>en</strong><br />
bevat<br />
ADHD<br />
• Vaak aangewez<strong>en</strong> op werk waarin<br />
zo nodig kan word<strong>en</strong><br />
teruggevall<strong>en</strong> op directe collega's<br />
of leidinggev<strong>en</strong>d<strong>en</strong><br />
• Vaak aangewez<strong>en</strong> op werk dat<br />
ge<strong>en</strong> leidinggev<strong>en</strong>de aspect<strong>en</strong><br />
bevat
FML: beperking<strong>en</strong> t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> van<br />
werktijd<strong>en</strong><br />
ASS<br />
• Vaak aanwezig op grond van<br />
<strong>en</strong>ergetisch criterium<br />
ADHD<br />
• Soms aan de orde weg<strong>en</strong>s<br />
verhoogd risico op<br />
comorbide burnout
ASS/ADHD of<br />
persoonlijkheidsstoornis<br />
• Volwass<strong>en</strong><strong>en</strong>psychiatrie<br />
• 18+<br />
• 18-<br />
• Kinder- <strong>en</strong> jeugdpsychiatrie
E<strong>en</strong> vignet<br />
Ruud is e<strong>en</strong> jongeman van 23 jaar. Hij houdt relaties met ander<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> afstand. Hij<br />
uit ge<strong>en</strong> emoties in het bijzijn van ander<strong>en</strong>. Emotioneel komt hij meestal afstandelijk,<br />
gereserveerd <strong>en</strong> vlak over, af <strong>en</strong> toe zelfs inadequaat. Hij heeft ge<strong>en</strong> behoefte of<br />
plezier aan hechte relaties of sexuele ervaring<strong>en</strong>, <strong>en</strong> is bijna altijd alle<strong>en</strong> bezig. Op zijn<br />
werk vermijdt hij contact met zijn collega’s. Sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> lukt alle<strong>en</strong> als zij zich aan<br />
zijn manier van werk<strong>en</strong> onderwerp<strong>en</strong>. Hij heeft eig<strong>en</strong>lijk ge<strong>en</strong> vri<strong>en</strong>d<strong>en</strong> buit<strong>en</strong> zijn<br />
familie. In situaties met andere m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> kan hij erg angstig word<strong>en</strong>.<br />
Ook lijk<strong>en</strong> er wat eig<strong>en</strong>aardighed<strong>en</strong> te zijn in zijn d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> <strong>en</strong> gedrag. Zijn gedacht<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
taalgebruik zijn soms merkwaardig, wijdlopig, met e<strong>en</strong> overmaat aan details <strong>en</strong><br />
stereotiep.<br />
Soms heeft hij bizarre fantasie<strong>en</strong> of preoccupaties. Zijn uiterlijk <strong>en</strong> gedrag kom<strong>en</strong><br />
soms wat vreemd over. Vaak is hij star <strong>en</strong> koppig. Hij is gepreoccupeerd met details,<br />
regels, lijst<strong>en</strong>, ord<strong>en</strong>ing <strong>en</strong> star inzake morele <strong>en</strong> ethische zak<strong>en</strong>. Allerlei waardeloze<br />
voorwerp<strong>en</strong> kan hij niet weggooi<strong>en</strong><br />
36
E<strong>en</strong> vignet<br />
Ruud is e<strong>en</strong> jongeman van 23 jaar. Hij houdt relaties met ander<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> afstand. Hij<br />
uit ge<strong>en</strong> emoties in het bijzijn van ander<strong>en</strong>. Emotioneel komt hij meestal afstandelijk,<br />
gereserveerd <strong>en</strong> vlak over, af <strong>en</strong> toe zelfs inadequaat. Hij heeft ge<strong>en</strong> behoefte of<br />
plezier aan hechte relaties of sexuele ervaring<strong>en</strong>, <strong>en</strong> is bijna altijd alle<strong>en</strong> bezig. Op zijn<br />
werk vermijdt hij contact met zijn collega’s. Sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> lukt alle<strong>en</strong> als zij zich aan<br />
zijn manier van werk<strong>en</strong> onderwerp<strong>en</strong>. Hij heeft eig<strong>en</strong>lijk ge<strong>en</strong> vri<strong>en</strong>d<strong>en</strong> buit<strong>en</strong> zijn<br />
familie. In situaties met andere m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> kan hij erg angstig word<strong>en</strong>.<br />
Ook lijk<strong>en</strong> er wat eig<strong>en</strong>aardighed<strong>en</strong> te zijn in zijn d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> <strong>en</strong> gedrag. Zijn gedacht<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
taalgebruik zijn soms merkwaardig, wijdlopig, met e<strong>en</strong> overmaat aan details <strong>en</strong><br />
stereotiep.<br />
Soms heeft hij bizarre fantasie<strong>en</strong> of preoccupaties. Zijn uiterlijk <strong>en</strong> gedrag kom<strong>en</strong><br />
soms wat vreemd over. Vaak is hij star <strong>en</strong> koppig. Hij is gepreoccupeerd met details,<br />
regels, lijst<strong>en</strong> , ord<strong>en</strong>ing <strong>en</strong> star inzake morele <strong>en</strong> ethische zak<strong>en</strong>. Allerlei waardeloze<br />
voorwerp<strong>en</strong> kan hij niet weggooi<strong>en</strong><br />
5 schizoide criteria<br />
37
E<strong>en</strong> vignet<br />
Ruud is e<strong>en</strong> jongeman van 23 jaar. Hij houdt relaties met ander<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> afstand. Hij uit<br />
ge<strong>en</strong> emoties in het bijzijn van ander<strong>en</strong>. Emotioneel komt hij meestal afstandelijk,<br />
gereserveerd <strong>en</strong> vlak over, af <strong>en</strong> toe zelfs inadequaat. Hij heeft ge<strong>en</strong> behoefte of plezier<br />
aan hechte relaties of sexuele ervaring<strong>en</strong>, <strong>en</strong> is bijna altijd alle<strong>en</strong> bezig. Op zijn werk<br />
vermijdt hij contact met zijn collega’s. Sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> lukt alle<strong>en</strong> als zij zich aan zijn<br />
manier van werk<strong>en</strong> onderwerp<strong>en</strong>. Hij heeft eig<strong>en</strong>lijk ge<strong>en</strong> vri<strong>en</strong>d<strong>en</strong> buit<strong>en</strong> zijn familie. In<br />
situaties met andere m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> kan hij erg angstig word<strong>en</strong>.<br />
Ook lijk<strong>en</strong> er wat eig<strong>en</strong>aardighed<strong>en</strong> te zijn in zijn d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> <strong>en</strong> gedrag. Zijn gedacht<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
taalgebruik zijn soms merkwaardig, wijdlopig, met e<strong>en</strong> overmaat aan details <strong>en</strong><br />
stereotiep.<br />
Soms heeft hij bizarre fantasie<strong>en</strong> of preoccupaties. Zijn uiterlijk <strong>en</strong> gedrag kom<strong>en</strong> soms<br />
wat vreemd over. Vaak is hij star <strong>en</strong> koppig. Hij is gepreoccupeerd met details, regels,<br />
lijst<strong>en</strong> , ord<strong>en</strong>ing <strong>en</strong> star inzake morele <strong>en</strong> ethische zak<strong>en</strong>. Allerlei waardeloze<br />
voorwerp<strong>en</strong> kan hij niet weggooi<strong>en</strong>.<br />
6 schizotypische criteria<br />
38
E<strong>en</strong> vignet<br />
Ruud is e<strong>en</strong> jongeman van 23 jaar. Hij houdt relaties met ander<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> afstand. Hij<br />
uit ge<strong>en</strong> emoties in het bijzijn van ander<strong>en</strong>. Emotioneel komt hij meestal afstandelijk,<br />
gereserveerd <strong>en</strong> vlak over, af <strong>en</strong> toe zelfs inadequaat. Hij heeft ge<strong>en</strong> behoefte of<br />
plezier aan hechte relaties of sexuele ervaring<strong>en</strong>, <strong>en</strong> is bijna altijd alle<strong>en</strong> bezig. Op zijn<br />
werk vermijdt hij contact met zijn collega’s. Sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> lukt alle<strong>en</strong> als zij zich aan<br />
zijn manier van werk<strong>en</strong> onderwerp<strong>en</strong>. Hij heeft eig<strong>en</strong>lijk ge<strong>en</strong> vri<strong>en</strong>d<strong>en</strong> buit<strong>en</strong> zijn<br />
familie. In situaties met andere m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> kan hij erg angstig word<strong>en</strong>.<br />
Ook lijk<strong>en</strong> er wat eig<strong>en</strong>aardighed<strong>en</strong> te zijn in zijn d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> <strong>en</strong> gedrag. Zijn gedacht<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
taalgebruik zijn soms merkwaardig, wijdlopig, met e<strong>en</strong> overmaat aan details <strong>en</strong><br />
stereotiep.<br />
Soms heeft hij bizarre fantasie<strong>en</strong> of preoccupaties. Zijn uiterlijk <strong>en</strong> gedrag kom<strong>en</strong><br />
soms wat vreemd over. Vaak is hij star <strong>en</strong> koppig. Hij is gepreoccupeerd met details,<br />
regels, lijst<strong>en</strong> , ord<strong>en</strong>ing <strong>en</strong> star inzake morele <strong>en</strong> ethische zak<strong>en</strong>. Allerlei waardeloze<br />
voorwerp<strong>en</strong> kan hij niet weggooi<strong>en</strong>.<br />
5 obsessief-compulsieve criteria<br />
39
ASS/ADHD of<br />
persoonlijkheidsstoornis<br />
• Volwass<strong>en</strong><strong>en</strong>psychiatrie<br />
narcistisch<br />
• 18+<br />
• 18-<br />
Schizoïd/- borderline<br />
typisch Obsessiefcompulsief<br />
ASS<br />
ADHD<br />
• Kinder- <strong>en</strong> jeugdpsychiatrie
Take Home<br />
ASS <strong>en</strong> ADHD zijn g<strong>en</strong>etisch bepaalde as I<br />
stoorniss<strong>en</strong> die:<br />
• gedur<strong>en</strong>de het hele ontwikkelingsbeloop<br />
aanwezig zijn,<br />
• niet altijd te vang<strong>en</strong> zijn in e<strong>en</strong> mom<strong>en</strong>topname<br />
van het toestandsbeeld tijd<strong>en</strong>s e<strong>en</strong><br />
VG beoordeling<br />
• Kunn<strong>en</strong> imponer<strong>en</strong> als as II stoorniss<strong>en</strong>;<br />
comorbiditeit is ook niet zeldzaam (<strong>en</strong>-<strong>en</strong>)
Take Home<br />
Daarom diagnostiek verbred<strong>en</strong>:<br />
• incl. verled<strong>en</strong>, ADHD <strong>en</strong> ASS in kindertijd het<br />
duidelijkst herk<strong>en</strong>baar (ge<strong>en</strong> late-onset)<br />
• Doorvrag<strong>en</strong> t.a.v. symptom<strong>en</strong> <strong>en</strong> beperking<strong>en</strong><br />
ook bij significante ander<strong>en</strong><br />
• Cave: er kan e<strong>en</strong> opvall<strong>en</strong>d contrast zijn<br />
tuss<strong>en</strong> beperking<strong>en</strong> <strong>en</strong> mogelijkhed<strong>en</strong>!
Change language