downloaden - Gemeente Amsterdam

2004
nr.
1
PlanAmsterdam
Hoogbouw in Amsterdam

Hoogbouw in discussie 2
Hoogbouw in het Amsterdamse stadsbeeld 6
Hoogbouw in andere steden 10
Amsterdams hoogbouwbeleid 17
De toekomst van de Amsterdamse hoogbouw 22

Aan de skyline van Amsterdam verschijnen
steeds meer hoge gebouwen, zoals langs de
Zuidas. In de achtergrond de torens bij het
Amstelstation. Doriann Kransberg
More and more high-rise is appearing on
Amsterdam’s skyline, for example along the
Zuidas. In the background are the high-rise
towers close to the Amstel Station.
Marjolein Peters
Hoogbouw in Amsterdam
Amsterdam heeft in vergelijking met andere grote steden in de Randstad maar
weinig hoogbouw. Van de lijst met de vijftig hoogste gebouwen van Nederland
bevinden er zich maar acht binnen de gemeentegrenzen van de hoofdstad.
Rotterdam voert met 23 torens, drie keer zoveel als in Amsterdam, de lijst aan.
Maar sinds 1998 heeft ook Amsterdam torens van meer dan 100 meter hoog,
zoals de Rembrandttoren bij het Amstelstation die als een baken boven de
bebouwing uitsteekt en van ver buiten de stad zichtbaar is. Andere torens van
die hoogte staan inmiddels langs de Zuidas en in het centrumgebied Zuidoost.
En er verschijnen steeds meer torens aan de horizon van de stad. Bouwplannen
laten steeds meer hoogbouw zien en het onderwerp is volop in discussie. Wat
zijn de algemene trends in de discussie over hoogbouw in Nederland en daarbuiten
Welke voorwaarden stelt Amsterdam aan hoogbouw en waarin verschilt
het gevoerde beleid van dat van andere steden

Hoogbouw in discussie
Hoogbouw en intensivering Hoge gebouwen eisen een
prominente plaats op in het stadsbeeld. Al verschillende decennia is
hoogbouw dan ook een belangrijk onderwerp in de discussie over de
ontwikkeling van het stedelijke gebied. De laatste jaren wordt deze
discussie steeds breder gevoerd. De discussies over hoogbouw zijn
weer actueel door de toenemende druk op de beschikbare ruimte.
De gemiddelde woningbezetting wordt steeds lager en het ruimtegebruik
per persoon neemt toe. Omdat de uitbreidingsmogelijkheden
rond de steden beperkt zijn, betekent dit dat de ruimte
binnen de stadsgrenzen steeds beter benut moet worden. Veel
steden in Nederland, zowel de grote als de kleinere, hebben al een
hoogbouwbeleid ontwikkeld of zijn bezig met het vormen van een
visie. Amsterdam zet in het beleid in op meervoudig en intensief
ruimtegebruik en daarmee is hoogbouw, als een van de mogelijkheden
om te verdichten, ook daar weer volop in discussie.
▲ De Rembrandttoren is als baken in de stad de
Westertoren voorbijgestreefd.
The Rembrandt Tower has usurped the Wester
Tower as a beacon in the city.
2
PlanAmsterdam

Hoogbouw speelt een grote rol in het
promotiebeleid van Frankfurt: Mainhattan aan
de Main.
High-rise plays a leading role in Frankfurt’s
promotion: Mainhattan am Main.
PlanAmsterdam
3

Hoogbouw als beeldmerk Een andere impuls voor de hoogbouwdiscussie
is het imago van steden, waarin de uitstraling van
gebouwen een steeds grotere rol gaat spelen. Niet alleen bedrijven,
maar ook steden willen zich graag profileren met bijzondere architectuur.
De keuze voor een bepaald gebouwtype is daarmee niet alleen
een stedenbouwkundig vraagstuk, maar komt ook aan de orde in de
ontwikkeling van citymarketing. Als beeldbepalend element in het
stadsgezicht kan de vormgeving van hoogbouw een belangrijke
bijdrage leveren aan het imago van een stad. Een voorbeeld zijn de
twee torens van het Ministerie van VWS van architect Michael Graves
(de ‘tieten van Den Haag’) die het centrum van Den Haag markeren
en een beeldmerk van de stad zijn geworden. Op dezelfde manier is
de Erasmusbrug in Rotterdam niet alleen een verbinding tussen de
stad en de nieuwe wijk Kop van Zuid, maar nog meer een icoon voor
de hele stad. In het buitenland wordt met name in Frankfurt am Main
hoogbouw als middel ingezet om ‘Mainhattan’ als moderne stad te
presenteren.
De complexiteit van hoog bouwen Bij een grondige discussie
over hoogbouw komen veel uiteenlopende aspecten in beeld.
Het onderwerp is complex. Stedenbouwers en ontwikkelaars hebben
niet alleen te maken met de uiterlijke verschijningsvorm en de inpassing
in de omgeving. Minstens zo belangrijk zijn de vraag naar een
bepaalde kantoor- of woonomgeving, de bouwtechniek, de grondprijzen,
de stedelijkheid van de omgeving en de hoge bouwkosten
van dergelijke gebouwen in de stad. Ook moet rekening worden
gehouden met de negatieve effecten die hoogbouw kan hebben op
de omgeving als geheel en de kwaliteit van de openbare ruimte,
door bijvoorbeeld windhinder en schaduwwerking. Hoewel niet al
deze aspecten een even grote rol spelen bij het formuleren van een
stedelijk hoogbouwbeleid, geven ze wel aan dat veel factoren de
totstandkoming van een toren bepalen.
▲ Windhinder is een van de vele factoren die
een rol spelen bij de voorbereidingen voor de
bouw van een toren.
Wind interference is one of the many factors
that play a role in preparations for the
construction of a tower.
4
PlanAmsterdam

▲ Het mooie uitzicht maakt hoog wonen voor veel mensen aantrekkelijk.
▲ The stunning view makes high-rise living attractive for many people.
Hoogbouwdiscussie in Amsterdam Tijdens
de inspraakronde voor het structuurplan Kiezen voor
stedelijkheid laaide de discussie over het hoogbouwbeleid
in Amsterdam opnieuw op. Organisaties als de
Amsterdamse Raad voor de Stedenbouw (ARS) en het
Ministerie van VROM maakten kanttekeningen bij de
beleidsvoornemens van de gemeente. Volgens hen zou
het structuurplan moeten aangeven waar in de stad
hoogbouw kan komen en wat per gebied de maximum
bouwhoogte mag zijn, gebaseerd op een ruimtelijke
visie van de stad. Voor de gebieden waar hoogbouw is
toegestaan raadden zij de stad aan actiever te sturen op
de realisatie ervan. In antwoord hierop verscheen in
december 2003 bij de Dienst Ruimtelijke Ordening
(DRO) de nota Hoogbouw in Amsterdam, naar een
actiever hoogbouwbeleid Hierin is het bestaande
hoogbouwbeleid van de stad tegen het licht gehouden
en zijn voorstellen gedaan om het op een aantal punten
bij te stellen.
Om de informatie met betrekking tot de realisatie van
hoge kantoor- en woongebouwen te bundelen, hebben
het Ontwikkelingsbedrijf Gemeente Amsterdam
(OGA) en DRO in november 2003 een naslagwerk uitgegeven
met de titel Wonen in de wolken. Handboek
woontorens in Amsterdam. Het was de laatste opdracht
van het Coördinatieteam Optimalisering Grondgebruik.
In de nota is met name aandacht gegeven aan de
financiële aspecten die een rol spelen bij het bouwen
van woontorens in een historische stad als Amsterdam:
het ‘Amsterdamse hoogbouwdilemma’.
Hoe hoog is hoogbouw Wat precies tot
hoogbouw wordt gerekend is in elke stad anders.
De ondergrens kan variëren van 15 meter (ongeveer
vier bouwlagen) tot 70 meter. In Amsterdam wordt
doorgaans een hoogte vanaf 30 meter, twee maal de
gemiddelde hoogte van de binnenstad, tot hoogbouw
gerekend.
▼ In Amsterdam rekent men gebouwen van boven de 30 meter
tot hoogbouw. Dit is ongeveer twee keer zo hoog als de
gangbare bouwhoogte binnen de ring.
▼ IIn Amsterdam, buildings taller than 30 metres are considered
high-rise. This is approximately twice the standard construction
height within Amsterdam’s outer ring road.
PlanAmsterdam
5

Hoogbouw in het Amsterdamse sta
Een platte stad Amsterdam is ontstaan rond het handelscentrum
bij de Dam in de Amstel en heeft zich van hieruit verder
ontwikkeld. De huidige historische stad (binnen de Singelgracht) kan
worden beschreven als een ‘platte’ stad met een gemiddelde bouwhoogte
van vier á vijf lagen (ongeveer 15 meter). Dat de bouwhoogte
lange tijd beperkt bleef is vooral toe te schrijven aan het feit dat in
de wijken die rond de 17de-eeuwse grachtengordel zijn gebouwd
sociale woningbouw domineerde. Door de geringe bouwhoogte
werd de skyline van Amsterdam eeuwenlang bepaald door de
verschillende kerktorens, met als uitschieter de Westertoren
(H. de Keyser, 1638) van 85 meter hoog. In 1928 werd in Plan Zuid
▲ Tot ver in de twintigste eeuw zijn kerktorens
de enige echt hoge punten in Amsterdam.
De Westertoren is 85 meter hoog.
Church towers were only really tall structures
in Amsterdam until far into the 20th century.
The Wester Tower is 85 metres high.
▼ Hoogbouw in de huidige skyline van
Amsterdam.
High-rise in Amsterdam’s present-day skyline.
6
PlanAmsterdam

dsbeeld
▲ Tot in de jaren tachtig was de Wolkenkrabber
van J.F. Staal met 30 meter het hoogste
woongebouw van Amsterdam.
Until the 1980s, the 30-metre ‘Skyscraper’ by
J.F. Staal was the tallest residential building in
Amsterdam.
(H.P. Berlage) de eerste ‘Wolkenkrabber’ (architect J.F. Staal) gebouwd,
een woongebouw van 12 verdiepingen en 35 meter hoogte. De
Wolkenkrabber bleef jarenlang het enige gebouw in zijn soort.
Late ontwikkeling van hoogbouw Vanaf het einde van de
jaren vijftig kreeg Amsterdam er een aantal hogere (kantoor)gebouwen
bij, zoals het Belastingkantoor (1958), het Havengebouw (1960),
het Sint Lucas Ziekenhuis (1960) en de GAK-kantoren (1960) aan het
Bos en Lommerplein, in hoogte variërend van 11 tot 13 verdiepingen
(30-40 meter). Heel veel hoger dan Staals Wolkenkrabber werd er
dus nog niet gebouwd, maar het aantal gebouwen van deze hoogte
PlanAmsterdam
7

nam wel toe. Ook in de woningbouw is een dergelijke ontwikkeling
zichtbaar. De stedelijke uitbreidingen buiten de huidige ringweg zijn
grootschaliger van opzet, met meer ruimte voor hoogbouw. Buitenveldert
was de eerste woonwijk waar de liftgrens (vanaf de vierde
bouwlaag is een lift verplicht) werd overschreden. Daarna volgden in
de jaren zestig en zeventig Amsterdam Noord (Molenwijk), de Bijlmermeer
met een gemiddelde bouwhoogte van 11 lagen en de wijken van
de Westelijke Tuinsteden die in deze jaren gebouwd zijn.
Hoogbouw bij knooppunten Na de stadsuitbreidingen, die
voornamelijk woningbouw als doel hadden, werd in het structuurplan A
en B uit 1974 de weg vrij gemaakt voor de ontwikkeling van nevencentra
aan de rand van de vooroorlogse stad, een eerste aanzet tot een
polycentrische structuur van Amsterdam. Hierdoor konden instellingen,
dagbladuitgeverijen en confectiebedrijven hun werkzaamheden uitbreiden
zonder de binnenstad extra te belasten. In de zone van de ringweg
A10 en de ringspoorlijn zijn een aantal centra ontstaan waarvan
▲ Vanaf de jaren zestig neemt de bouwhoogte in
Amsterdam toe door de uitbreidingen buiten de
ring. De Bijlmermeer in Amsterdam Zuidoost.
Since the 1960s, the construction height in
Amsterdam has increased due to expansion
outside the ring. The Bijlmermeer in the
southeast of Amsterdam.
▼ De Crystaltoren in kantorengebied Teleport bij
station Sloterdijk, heeft een hoogte van 95 meter.
The Crystal Tower in the Teleport office district
close to the Sloterdijk station reaches a height
of 95 metres.
▼ In 1991 ontstond in Amsterdam verzet tegen de
hoogbouwplannen van de gemeente voor de
IJoevers. Deze afbeelding, die ook als poster is
uitgebracht, stond in het pamflet Palmen langs
het IJ.
In 1991 there was resistance to the city council’s
plans for high-rise development on the banks of
the IJ. This image, which was also as used a
poster, featured in the Palmen langs het IJ
(‘Palms along the IJ’) pamphlet.
8
PlanAmsterdam

▲ Een toename van de gemiddelde bouwhoogte
in Amsterdam is te zien op het Java-eiland in
het Oostelijk Havengebied.
An increase in the average construction height
in Amsterdam is evident on the Java Island in
the Eastern Harbour District.
▼ Residence l’Etoile in Buitenveldert is op dit
moment de enige woontoren in Amsterdam
van meer dan 70 meter hoog.
Residence l’Etoile in Buitenveldert is presently
the only residential tower in Amsterdam to
exceed a height of 70 metres.
De huidige hoogbouw in Amsterdam.
The existing high-rise in Amsterdam.
een deel nog in ontwikkeling is. Als uitzondering op de binnenstad
speelt hoogbouw op deze locaties, knooppunten van openbaar vervoer
en zeer goed bereikbaar per auto, een prominente rol.
Voorbeelden van deze perifere centrumgebieden zijn Amsterdam
Zuidoost met de Oval Tower van 94 meter hoog en het Teleportgebied
bij Station Sloterdijk met de Crystaltoren van 95 meter hoog. Op plaatsen
in de stad waar nieuwbouw plaatsvindt, bijvoorbeeld op plaatsen
waar voormalige werkgebieden een gemengde bestemming krijgen,
zien we de afgelopen tien jaar een toename van de bouwhoogte. In
het Oostelijk Havengebied zijn veel woningbouwblokken neergezet
van acht lagen. Een vergelijkbare bouwhoogte is te zien in de nieuwe
wijk IJburg. Recente hoogbouwprojecten zijn de plannen voor een 150
meter hoge woontoren bij de Amsterdam ArenA in het Centrumgebied
Zuidoost en het 98 meter hoge woon- en werkgebouw in de
wijk Mahler4 aan de Zuidas, waarvan de bouw inmiddels in volle gang
is.
PlanAmsterdam
9

Hoogbouw in andere steden
Rotterdam In Rotterdam beschouwt men bebouwing vanaf 70
meter als hoogbouw. Bij hoogtes van meer dan 150 meter wordt
gesproken van superhoogbouw. Van alle Nederlandse steden heeft
Rotterdam hiermee de meeste ervaring opgebouwd. Bij de wederopbouw
is vanaf het begin gekozen voor de inzet van hoogbouw.
Meer dan de helft van de gebouwen uit de Randstad met een hoogte
van 70 meter staat dan ook in Rotterdam.
Het Rotterdamse hoogbouwbeleid richt zich op een sterke verdichting
van de binnenstad met een grote variatie aan functies. Hoogbouw
wordt daarnaast ingezet om de identiteit van de stad te versterken.
Kracht, schoonheid en moderniteit zijn de elementen van het
beeld dat de stad naar buiten wil uitdragen.
Sinds 1993 is een hoogbouwzonering ingevoerd, een belangrijk
instrument om het centrum van de stad te intensiveren en de Kop
van Zuid te kunnen bouwen. De laatste jaren zijn de bestaande hoogbouwzones
nader omschreven en is onderscheid gemaakt naar bouwhoogte.
Er zijn toetsingscriteria opgesteld en er is een ‘High Rise
▲ Rotterdam vanaf het Schouwburgplein in 2003.
dSV Rotterdam
Rotterdam seen from the Schouwburgplein in
2003.
▼ Deze torens bepalen de skyline van Rotterdam.
These towers define the skyline of Rotterdam.
10
PlanAmsterdam

▲ Een toekomstbeeld van Rotterdam uit de nota
Hoogbouwbeleid 2000- 2010 van de Dienst
Stedenbouw en Volkshuisvesting in Rotterdam.
An impression of the Rotterdam of the future
from the memorandum Hoogbouwbeleid
2000- 2010 (‘High-rise Development Policy for
2000-2010’) by the Dienst Stedenbouw en
Volkshuisvesting (dS+V, the Department for
Urban Planning, Housing and Traffic) in
Rotterdam.
Quality Team’ opgericht om de kwaliteit van de hoogbouw te stimuleren
en te bewaken.
Rondom de hoogbouwzones is een overgangsgebied geïntroduceerd
met lagere bouwhoogtes, waardoor de windhinder afneemt en de
overgang naar de omliggende bebouwing kan worden vormgegeven.
In de gebieden buiten de hoogbouwzone en de overgangsgebieden
geldt de gemiddelde bebouwingshoogte van ongeveer 20 meter.
Hierop zijn veel locale uitzonderingen met hoogtes tot 50 en 70
meter en op enkele plekken nog hoger, bijvoorbeeld bij subcentra en
bij uitzichtlocaties voor woningbouw.
De hoogbouwzones in Rotterdam zijn
geconcentreerd in het centrum.
The high-rise zones in Rotterdam are
concentrated in the centre.
PlanAmsterdam
11

De torens van Castalia (ministerie van VWS),
kortgeleden opgeleverde Hoftoren en de
Zurichtoren domineren het straatbeeld rond
het Binnenhof. foto Michiel van Dijk
The Castalia towers (home to the Ministry of
Health, Welfare and Sport) and the recently
completed Hof Tower dominate the
streetscape around the Binnenhof.
Den Haag In Den Haag speelt hoogbouwbeleid pas sinds het
eind van de jaren negentig een uitgesproken rol in de ontwikkeling
van de stad. Kenmerkend in het ruimtelijk beeld van de stad is de
driedeling in bouwhoogten: een lage plinthoogte, de ‘Haagse hoogte’,
van de huidige hoogbouw in Nieuw Centrum (50-70 meter) en
hoogbouw in de ‘buitencategorie’ (100-140 meter), zoals is te zien in
Den Haag stimuleert hoogbouw in gebieden
met een grote dynamiek.
The Hague is stimulating high-rise
development in highly dynamic areas.
12
PlanAmsterdam

het economische zwaartepunt van Hoog Hage.
Sinds 2001 heeft Den Haag een hoogbouwvisie, die ten doel heeft
om de ruimtelijke kwaliteit van de stad, mèt de sterke contrasten
daarin, te versterken. De ruimtelijke en economische mogelijkheden
van strategisch gelegen gebieden en van bijzondere plekken in de
stad wil men door middel van hoogbouw goed benutten. Hiermee
wordt de betekenis van deze locaties zichtbaar gemaakt in het silhouet
van de stad. De leesbaarheid van de stedelijke structuur is een
belangrijk aandachtspunt in de Haagse hoogbouwvisie. Zo wordt
hoogbouw in de gebieden met een ‘ontspannen karakter’ tegengegaan
en in gebieden met een ‘dynamisch profiel’ gestimuleerd.
Vooral zeer goede bereikbare locaties komen in aanmerking voor
verdere intensivering of voor nieuwe hoogbouwontwikkeling.
Bijzonder is dat hoogbouw tussen de 70 en 100 meter niet gewenst
is omdat deze de bestaande, heldere driedeling in de hoogteopbouw
van Den Haag zou aantasten.
▼ Het gebouw van de Gasunie is een van de
hoogste gebouwen van Groningen.
Sybolt Voeten
The Gasunie headquarters is one of
Groningen’s tallest buildings.
Groningen Hoewel de schaal van Groningen niet vergelijkbaar is
met die van Amsterdam, zijn er toch interessante ontwikkelingen als
het gaat om het hoogbouwbeleid.
De vanouds compacte ruimtelijke opbouw van Groningen is ook nu
nog herkenbaar in de manier waarop de stad in het landschap ligt.
De afgelopen 15 jaar zijn er een aantal hogere woongebouwen neergezet,
die een functie vervullen als landmark op bijzondere locaties
in het stedelijke netwerk.
Enkele jaren geleden is een hoogbouwbeleid vastgesteld dat als
kader dient voor de ontwikkeling van de stad. De belangrijkste ambitie
is het benadrukken van het contrast binnen de verschillende stedelijke
PlanAmsterdam
13

In Groningen richt het beleid zich op het
realiseren van hoogbouw bij knooppunten van
openbaar vervoer en langs de radiaalwegen.
IIn Groningen, policy focuses on the realization
of high-rise at public transport hubs and along
the radial roadways.
gebieden. Voor de binnenstad wordt gestreefd naar een compact en
intensief gebruikt stadsdeel. De bestaande wijken en uitleggebieden
daaromheen moeten het beeld van de ‘veelkleurige’ stad completeren.
Er zijn algemene en gebiedsgebonden voorwaarden geformuleerd als
basis voor het stimuleren of ontmoedigen van hoogbouw en het
beoordelen van hoogbouwprojecten.
Op de hoogbouwkaart worden gebieden weergegeven waar gebouwen
van 60 meter en hoger in principe zijn toegestaan. Deze bevinden
zich met name rondom het Centraal Station, in de andere centrumgebieden
in de stad en in de stadsdelen waar herstructurering plaatsvindt.
Ook worden er gebieden aangewezen waar hoogbouw in principe
niet gewenst is. De historische binnenstad is er daar één van.
De besluitvorming ten aanzien van hoogbouw vindt in een aantal
stappen plaats, waarbij als eerste nut en noodzaak van het initiatief
worden vastgesteld. Vervolgens wordt in de eerste fase van een
Hoogbouw Effect Rapportage (HER) in beeld gebracht wat de effecten
zijn op het bestaande en toekomstige stadsbeeld en op het gewenste
stedelijke programma. Daarna volgt een gemeentelijke instemming
op hoofdlijnen voor het plan. In de tweede fase van de HER worden
de effecten nader geanalyseerd. Op basis van de resultaten uit de
aangeleverde HER brengt de ‘Adviescommissie voor Hoogbouw’
rapport uit aan het College van B&W over concrete bouwplannen.
Londen Er zijn in Londen meer dan 2.000 gebouwen die hoger zijn
dan 30 meter. Naast de verspreid liggende woontorens van ongeveer
twintig verdiepingen zijn er de kantoortorens, geconcentreerd in de
zakencentra en bij Canary Wharf. Tot 1954 stond het hoogbouwbeleid
van de stad een maximumhoogte toe van 100 foot (ongeveer 30
meter). Reden hiervoor was brandveiligheid.
De eerste doelstelling van het hoogbouwbeleid in Londen is het leveren
van een bijdrage aan de totstandkoming van een ‘compact city’.
Een aantal locaties is aangewezen als zone waar hoogbouw gewenst
14
PlanAmsterdam

is. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt in zones waar alleen
geclusterde hoogbouw de voorkeur heeft en zones waar zowel
geclusterde als solitaire torens zijn toegestaan.
In het grootste deel van de stad moeten de lokale autoriteiten de
burgemeester raadplegen als ze hoger willen bouwen dan 25 of 30
meter. In sommige gebieden ligt deze grens bij 75 meter. Voor de
beoordeling van hoogbouwinitiatieven gelden in principe de richtlijnen
van het Architects Department van het London City Council,
die in 1956 zijn vastgelegd. De nadruk ligt vooral op stedenbouwkundige
criteria, die worden aangevuld met eisen ten aanzien van
programma, uitstraling, architectuur en constructie. Ook aan de
relatie van de hoogbouw met het maaiveld en de directe omgeving
(programma, schaduw en wind) worden voorwaarden gesteld.
▼ Londen vanaf de Theems.
London seen from the Thames.
Frankfurt De binnenstad van Frankfurt is, net als Rotterdam, in
de Tweede Wereldoorlog grotendeels verwoest, waardoor er weinig
van de historische stad overbleef. In het nieuwe centrum zijn echter
niet meteen hoge torens gebouwd . De eerste hoogbouwinitiatieven
in dit deel van de stad dateren uit de jaren zeventig. Vooral bij de
daar gevestigde financiële instellingen ontstond vraag naar grotere
kantoorruimtes. Na de eerste hoge torens met een hoogte van circa
300 meter bepaalden al snel steeds meer hoge gebouwen de skyline
van Frankfurt. Mede dankzij deze vroege ontwikkeling van hoogbouw
werd Frankfurt al gauw ‘Mainhattan’ genoemd.
De stad heeft voor Europese begrippen een ongekende skyline en
wil die in de toekomst niet alleen behouden maar ook versterken.
Daarom zijn er in het centrum van de stad een aantal gebieden aangewezen
waar zich in de komende jaren hoogbouw kan ontwikkelen.
Door de concentratie van hoogbouw in de binnenstad ontstaat er
een leesbare en stedelijke skyline.
PlanAmsterdam
15

Actief of terughoudend beleid Iedere stad heeft zijn
eigen beweegredenen om hoogbouw te stimuleren of te reguleren.
Ze zijn afhankelijk van de stedenbouwkundige context, de opbouw
van de stad, het stedelijke beleid, de marktvraag naar dergelijke ontwikkelingen
en de beperkingen die hieraan worden gesteld. In het
hoogbouwbeleid van de hiervoor besproken steden valt op dat er
een tweedeling lijkt te bestaan tussen steden waar men hoogbouw
op voorhand al wenselijk vindt en stimuleert (Rotterdam, Frankfurt)
en steden waar er voor hoogbouw wel plaats is, maar dan wel sterk
gebonden aan regels (Groningen, Den Haag). Dit onderscheid werkt
door in het beleid en de gekozen beleidsinstrumenten. Doordat in
Rotterdam het High Rise Quality Team al in een vroeg stadium is
betrokken bij de projecten, bestaat er een intensieve en pro-actieve
relatie tussen de gemeente en de initiatiefnemers. De overheid heeft
hier meer een functie als meedenker dan als toetser van bovenaf.
In Groningen daarentegen worden initiatieven door middel van het
hoogbouwprotocol juist heel zorgvuldig en stapsgewijs getoetst.
De effecten van de voorgestelde bebouwing in verschillende stadia
van de projecten worden helder in beeld gebracht. Hiermee kan een
zorgvuldige afweging worden gemaakt ten aanzien van een initiatief,
maar de veelheid aan procedures kan initiatiefnemers echter ook
afschrikken.
▼ Hoogbouwstad Frankfurt. F. Buchwald
▼ High-rise city Frankfurt.
16
PlanAmsterdam

Amsterdams hoogbouwbeleid
▲ De nieuwe WTC-toren in Amsterdam.
Doriann Kransberg
The new WTC Tower in Amsterdam.
▲ Zakencentrum Canary Wharf in Londen.
Canary Wharf business centre in London.
Het imago van Amsterdam Terwijl een stad als Rotterdam
haar imago vooral ontleent aan moderniteit en daarmee ook aan
moderne architectuur en hoogbouw, zet Amsterdam in op een bredere
profilering van de stad. Niet alleen nieuwe ontwikkelingen zoals bij
de Zuidas en het Centumgebied Zuidoost bepalen het beeld van de
stad, maar ook bestaande kwaliteiten dragen bij aan de beeldvorming.
Amsterdam bezit een groot en goed geconserveerd stadscentrum
met de status van beschermd stadsgezicht. Hierdoor wordt hoogbouw
binnen het oude centrum niet volledig uitgesloten, maar zijn
wel een grote terughoudendheid en zorgvuldigheid geboden ten
aanzien van hoogbouwplannen. Door het diverse aanbod, zoals de
historische binnenstad, de beroemde architectuur en stedenbouw,
de culturele activiteiten en de nabijheid van de haven en Schiphol,
heeft Amsterdam een imago als hoogbouwstad veel minder nodig
dan steden als Rotterdam (Manhattan aan de Maas) en Frankfurt
(Mainhattan). De aanwezigheid van hoogbouw vormt in Amsterdam
slechts een beperkt onderdeel van het imago van de stad. Voor
bedrijven en kantoren is hoogbouw echter wel een belangrijk middel
om het imago te versterken.
Amsterdam heeft in dit verband meer gemeen met Londen, waar het
beleid zich richt op de ontwikkeling van een compacte stad en hoogbouw
die een bijdrage moet leveren aan een heldere opbouw van de
stedelijke structuur. De bouw van Canary Wharf, een zakencentrum
met hoogbouw in het voormalig havengebied, net buiten het bestaande
centrum, is als project vergelijkbaar met de Zuidas. Er is hier echter
wel sprake van een aanzienlijk schaalverschil, waardoor het aantal en
PlanAmsterdam
17

de hoogte van de torens van beide steden sterk verschillen. Daarnaast
richt de Zuidas zich niet alleen op de huisvesting van kantoren, maar
is in het programma ook ruimte gemaakt voor woningbouw.
▲ In het structuurplan Open Stad van 1996 werd
hoogbouw in de nevencentra gestimuleerd.
In the Open Stad (‘Open City’) structure plan
of 1996, high-rise construction was stimulated
in the ancillary centres.
Hoogbouw Effect Rapportage bij het structuurplan
In de Amsterdamse structuurplannen, waarin de gemeente sinds 1974
de voorwaarden voor de verdere ontwikkeling van de stad aangeeft,
komt het stimuleren of weren van hoogbouw niet als een apart onderwerp
aan de orde. Wel is in 1991, als aanvullend toetsingskader bij het
structuurplan, een Hoogbouw Effect Rapportage (HER) ingevoerd.
18
PlanAmsterdam

Aan initiatiefnemers voor de bouw van een toren in Amsterdam
wordt gevraagd in beeld te brengen wat de technische effecten van
hoogbouw zijn op de omgeving, zoals windhinder, schaduwwerking
en hinder voor straalpaden van zendstations. Daarnaast komen in een
HER ook minder ‘harde’ aspecten aan bod, zoals uitzicht, privacy en
sociale veiligheid. Belangrijke onderdelen van de HER zijn het analyseren
van de effecten op de stedenbouwkundige structuur van de
omgeving en de invloed van de hoogbouw op grotere afstand. Een
HER is voorgeschreven voor alle gebouwen vanaf 30 meter hoogte,
die een plaats krijgen langs of in gebieden met een bijzondere
PlanAmsterdam
19

Hoogtebeperkingen voor Amsterdamse
bouwplannen Mede in verband met de aanvliegroutes
voor Schiphol geldt in een groot deel van
Amsterdam een hoogtebegrenzing. Zo kan er in de
meeste delen van de stad maximaal tot 150 meter
worden gebouwd en in sommige delen van de stad
slechts 40 meter hoog. Uitzonderingen zijn in enkele
gevallen mogelijk, zoals in Mahler4 in de Zuidas. Een
strategische plaatsing van de gebouwen ten opzichte
van de aanvliegroutes en de materiaalkeuze van de
gevelbekleding zorgen ervoor dat geen directe hinder
voor het radarsysteem van de aanvliegroute optreedt.
Andere beperkingen komen voor rekening van straalpaden
tussen zendmasten. De stroken waarbinnen
deze hoogtebeperking geldt zijn echter zeer smal en
kunnen soms worden verlegd, zoals bij de nieuwe
WTC-toren aan de Zuidas.
In januari 1999 is de binnenstad door de regering aangewezen
als beschermd stadsgezicht.
De bedoeling van deze aanwijzing is de historische
karakteristieken te behouden en nadrukkelijk een
plaats te geven in de toekomstige ontwikkeling van de
stad. De beschermde status heeft nadrukkelijk niet tot
doel de bestaande situatie te bevriezen of elke verandering
tegen te houden. Wel dient nieuwe bebouwing,
met name hoogbouw, zeer zorgvuldig te worden ingepast.
De nabijheid van Schiphol en de historische binnenstad horen
tot de sterke punten van de Zuidas, maar ze leggen wel
beperkingen op aan de bouwhoogte.
The proximity of Amsterdam Airport Schiphol and the historic
city centre are among the strong points of the Zuidas, though
both impose limitations on the desirable construction height.
stedenbouwkundige waarde. Daarbij horen ook de diep in de stad
doorlopende groenzones, ook wel de groene scheggen genoemd.
Daarnaast is het maken van een HER verplicht voor gebouwen die 50
procent of meer boven de overwegende bouwhoogte van hun omgeving
uitsteken is. Een uitzondering is gemaakt voor die delen van
de stad die als perifeer centrumgebied zijn aangewezen in het
structuurplan Open Stad (1996). Hier is een HER alleen nodig voor
gebouwen hoger dan 90 meter. Hoewel er in de HER-voorschriften
geen hoogbouwzones staan omschreven, is door deze uitzondering
wel duidelijk dat in de perifere centra, waar gestreefd wordt naar
hoge dichtheden, hoogbouw door de gemeente gestimuleerd wordt.
Ook in het in 2003 vastgestelde structuurplan Kiezen voor stedelijkheid
zijn geen zones voor hoogbouw aangegeven. Wel zijn, evenals
in eerdere structuurplannen, voor de verschillende woon- en werkgebieden
in de stad de voorwaarden aangegeven voor verder ont-
20
PlanAmsterdam

wikkeling. In gebieden die zijn aangewezen als grootstedelijk kerngebied
wordt gestreefd naar een gemiddeld hoge dichtheid.
Bouwplannen worden daar dus getoetst op intensief ruimtegebruik.
Grondprijsbeleid In Amsterdam wordt een functionele grondpolitiek
gevoerd. Dit heeft te maken met de manier waarop de grondprijzen
worden berekend. Voor woon- en werkgebieden wordt de
grondprijs bepaald door per locatie de commerciële waarde van het
vastgoed te verminderen met de stichtingskosten van het gebouw
(de bouw zelf en de bijkomende kosten voor het gebouw). Het
verschil (residu) is de waarde die aan de grond kan worden toegeschreven.
Dit noemt men de ‘residuele waardebenadering’.
In de nota Wonen in de wolken (november 2003) is aangegeven dat
hoogbouw slechts in een beperkt aantal gevallen rendabel is voor
zowel de gemeente als de ontwikkelaars, de bouwers en de beleggers.
Aangezien de nieuwbouwwaarde van commercieel vastgoed in
de gebieden als Oud Zuid en het centrum van Amsterdam nog
steeds het hoogste is (voor de functies wonen, winkelen èn werken),
betekent dit dat hier de grond het meeste opbrengt, waardoor de
hoge kosten die (woon)torens meebrengen, gedekt kunnen worden.
De centraal gelegen uitzichtlocaties, waar een gunstige grondprijs is
te verwachten, bevinden zich echter veelal binnen de grenzen van
het beschermde stadsgezicht, wat beperkingen oplevert voor de
realisatie van hoogbouw. In gebieden waar wel ruimte is voor hoge
woontorens, zoals in de Westelijke Tuinsteden en in het Centrumgebied
Zuidoost, is het veel moeilijker om voor voldoende opbrengsten
te zorgen.
Geconcludeerd wordt dat er voor het neerzetten van woontorens
andere argumenten van betekenis kunnen zijn dan slechts financiële,
zoals diversiteit van de woonomgeving, imago, intensief ruimtegebruik,
en stedelijkheid. Gunstige locaties voor hoog wonen zijn de
zone van de Ring, de Zuidas en het Zeeburgereiland, maar ook de
Noordelijke IJoever (Shell-terrein en Buiksloterham) bieden perspectieven.
De torencluster aan de Amstel bij de Omval,
naast het Amstelstation.
The tower cluster next to the Omval on the
River Amstel, alongside the Amstel Station.
PlanAmsterdam
21

De toekomst van de Amsterdamse
Zorgvuldige inpassing van hoogbouw Vergeleken met
andere steden is Amsterdam geen voor de hand liggende hoogbouwstad,
niet alleen omdat de luchthaven en de historische binnenstad
beperkingen opleggen, maar ook omdat de grondprijzen juist in
de beschermde binnenstad het aantrekkelijkst zijn. Door het veelzijdige
karakter van Amsterdam kan het promotiebeleid zich richten
op een brede profilering van de stad, waarvan hoogbouw slechts een
onderdeel is en geen hoofddoel. Ook het ruimtelijk beleid zal zich
niet specifiek richten op hoogbouw, maar op verdichting en intensivering.
Voor sommige plaatsen in de stad wordt hoogbouw gezien
als een aangewezen manier om de beoogde verdichting te bereiken,
voor andere bieden ligt een compacte bouwmassa, waarin verschillende
functies zijn ondergebracht, meer voor de hand.
▲ De plankaart uit het structuurplan Kiezen voor
stedelijkheid (2003) met het grootstedelijke
kerngebied waar het beleid is gericht op hoge
dichtheden.
The plan map from the Kiezen voor
stedelijkheid (‘Opting for urbanity’) structure
plan from 2003, showing the urban core areas
where the policy strives for high densities.
22
PlanAmsterdam

Locaties waar in Amsterdam clustering van hoogbouw wel voor de
hand ligt zijn de vervoersknooppunten. Met het op deze wijze concentreren
van functies op korte afstand van de vervoersknopen, kan
de capaciteit van de voorzieningen optimaal benut worden en zijn de
loopafstanden minimaal, één van de beleidsdoelen uit het structuurplan.
Op de plankaart bij het structuurplan van 2003 is het grootstedelijk
kerngebied voor de periode tot 2010 aangegeven: de historische
binnenstad, de Wibautas, de Zuidas, het Centrumgebied
Zuidoost en het Shell-terrein in Amsterdam Noord.
Bestaande en toekomstige bouwplannen kunnen aanleiding zijn om
de leesbaarheid van de stad te vergroten met de toevoeging van
hoogte-accenten. De nieuwe 20ste- en 21ste-eeuwse centra in de
stad krijgen dan een herkenningspunt in het stadsbeeld. Wanneer de
hoogbouw zich concentreert in strategische gekozen zones, in plaats
van verspreid over de gehele stad, kan de stedelijke structuur transparanter
worden.
In het Amsterdamse beleid is veel aandacht voor de begane grond
van dichtbebouwde gebieden, in de vakliteratuur ook wel de
‘groundscraper’ genoemd: het bouwblok dat stevig in de stedelijke
grond verankerd staat. Het pleidooi van de Stichting Hoogbouw om
allereerst de plint van de bebouwing optimaal te ontwikkelen alvorens
er een toren aan toe te voegen, sluit naadloos aan op de Amsterdamse
ideeën van stedelijkheid en verdichting.
hoogbouw
In het Amsterdamse hoogbouwbeleid
concentreren de hoogbouwzones zich bij de
goed bereikbare stedelijke knooppunten.
Ontwerp voor de Arena Tower, een woontoren
in het centrumgebied van Zuidoost.
Wiel Arets Architect & Associates
In Amsterdam’s policy, the high-rise zones are
concentrated at easily accessible urban hubs.
Design for the Arena Tower, a residential block
in the central area of the Amsterdam borough
of Zuidoost.
PlanAmsterdam
23

▲ Bij de compacte bouw op het Oosterdokseiland zijn geen torens
gebruikt om een hoge dichtheid te bereiken.
▲ Towers have not been used to achieve high-density development
for the compact construction on the Oosterdokseiland.
Intensiveren en compact bouwen Een
voorbeeld van een gebied waar intensief ruimtegebruik
niet vanzelfsprekend tot torens leidt, is de ontwikkeling
rondom het Centraal Station. Geheel in lijn
met het structuurplan is voor het Oosterdokseiland
een plan ontwikkeld waarbij sprake is van verdichting
en functiemenging. Dit gebeurt echter niet door het
bouwen van torens, maar door het maken van een zeer
compact stedelijk blok, dat op het maaiveld zorgvuldig
is ingepast in de omgeving. De bebouwing loopt vanaf
het bestaande PTT-gebouw (47 meter) af tot een
hoogte van 27 meter. Om een stedelijke sfeer te verkrijgen
is de aansluiting op de omgeving en de functies
op de begane grond van essentieel belang.
▼ Impressie van de begane grond van de gebouwen in de
Zuidaswijk Gerswin. Bureau CIIID Cees van der Giessen
▼ Impression of the ground floor of the buildings in the Gershwin
district on the Zuidas.
24 PlanAmsterdam

▲ Een van de impressies van het toekomstige beeld van de Zuidas,
gezien vanuit het zuiden. Burea CIIID Cees van der Giessen
▲ An artistic impression of the future look of the Zuidas, seen from
the south.
Hoogbouw waar het kan De Zuidas ontwikkelt
zich rond de vervoersknoop bij station Zuid/WTC. Het
profiel van de nieuwe stadswijk wordt opgebouwd vanuit
een gridstructuur (een rechthoekig verkavelingspatroon)
met bouwblokken die een open uitstraling
hebben naar de omliggende openbare ruimte. Daar
bovenop worden op strategische locaties torens gesi-
tueerd. Voor het bereiken van een levendig en stedelijk
straatbeeld zal extra aandacht worden besteed aan de
vormgeving en invulling van de onderste bouwlagen,
waar de diverse (publieks)functies zijn ondergebracht.
Nieuwe voorstellen voor het hoogbouwbeleid
Voorstellen voor aanpassingen van het hoogbouwbeleid
zijn onlangs gedaan in de nota Hoogbouw
in Amsterdam, naar een actiever hoogbouwbeleid uit
december 2003. Het betreft met name aanpassingen in
de Hoogbouw Effect Rapportage (HER). Met deze
wijzigingen zal niet alleen worden voldaan aan de wens
het hoogbouwbeleid te actualiseren, er is ook sprake
van deregulering. De rol van de centrale stad wordt
meer adviserend en de stadsdelen krijgen een grotere
eigen verantwoordelijkheid. Meer dan in het verleden
zal de HER een handleiding zijn voor stadsdelen en
initiatiefnemers. Samengevat komen de voorstellenneer
op het volgende:
In het geactualiseerde hoogbouwbeleid wordt in het
algemeen een HER aanbevolen bij elk hoogbouwinitiatief
hoger dan 30 meter. Dit vanuit de overweging
dat het raadzaam is de effecten van hoogbouw in alle
gevallen en in een zo vroeg mogelijk stadium te onderzoeken.
In de gebieden binnen de ring is een HER
verplicht bij gebouwen hoger dan 30 meter. In de
gebieden op en buiten de ring geldt dit voor gebouwen
hoger dan 60 meter, met uitzondering van de
hoogbouw bij knooppunten, waarbij slechts bij een
bebouwing hoger dan 90 meter een HER verplicht is.
Bij een HER gaat het nadrukkelijk niet om welstandseisen
maar om het inzichtelijk maken van de effecten
van hoogbouw. Zo moet een HER aandacht besteden
aan de inrichting van de onderste bouwlaag, omdat
die een belangrijke rol speelt bij het ontstaan van
stedelijkheid in een gebied. Het gaat om aandachtspunten
als het programma voor functies en voorzieningen
op de begane grond, de plaats van de
ingangen van het gebouw en de ontsluiting van een
eventuele parkeergarage. Onder centrale regie blijft
het aspect van de zichtbaarheid op afstand, dat effect
heeft op de stad als geheel en daarom als stadsdeeloverschrijdend
wordt beschouwd.
PlanAmsterdam
25

Overzicht PlanAmsterdam 2004
In 2004 verschenen in de serie PlanAmsterdam en Stad en Groen:
PlanAmsterdam 1
PlanAmsterdam 2
PlanAmsterdam 3
PlanAmsterdam 4,5
Voorzieningen op IJburg
Gershwin
Stad en stedeling
Het Structuurplan 2003
Het programma voor
Cees Geldof
Symposiumnummer
Kiezen voor Stedelijkheid
wonen, werken en vrije tijd
Antonia Nieto Diaz
Sjaak Gieling
Mariëtte van Baaren
Vincent Kompier
Lia de Lange
PlanAmsterdam 6
PlanAmsterdam 7
PlanAmsterdam 8
PlanAmsterdam 9
Grenzen aan de groei
De Noordvleugel
Stad en bestuur
75 jaar werken aan de stad
Symposiumnummer
Allyson Mannsur
Symposiumnummer
Ben Teunissen
Gerrit van der Plas
Stad en Groen 1
Natuurbeleid in
Stad en Groen 2,3
Amsterdam
Amsterdammers en hun
Geert Timmermans
groen 1928-2003
Johan van Zoest
Max van den Berg

Summary
High-rise in Amsterdam
Compared with other large cities in the Randstad
conurbation, Amsterdam does not have much high-rise
construction. From the list of the 50 tallest buildings in
the Netherlands, there are only eight located within
the Dutch capital’s municipal borders. However, there
are more and more towers appearing on Amsterdam’s
skyline. High-rise is becoming increasingly prominent
in construction plans and is the subject of heated
debate. What are the general trends in discussions
about high-rise in the Netherlands and beyond What
planning restrictions does Amsterdam impose on highrise
construction and how does the policy differ from
that pursued in other cities
High-rise on the agenda Tall buildings claim a
prominent place in the cityscape and are therefore an
important point of discussion in urban planning. Over
recent years this discussion has broadened. The
discussion about high-rise is once again high on the
agenda, because of growing pressure on the available
space. The average household size continues to fall,
while the number of square metres of living space per
person increases. Since possibilities for expansion are
limited, the space within the city’s borders must be
used ever more intensively. Amsterdam is focusing on
the multifunctional and intensive use of space, and as
high-rise is one of the ways to achieve higher densities
it is once again the subject of lively debate.
Another impulse for the high-rise debate is the image
of cities, in which the character of buildings will play an
ever greater role. This means that the preference for a
certain building type is not simply an urban planning
issue, but is also relevant to the development of city
marketing strategies. The Erasmus Bridge in Rotterdam
is more than a link between the city centre and the
new Kop van Zuid residential district on the southern
banks of the River Maas. It has become an icon for the
whole city. Abroad, for example in Frankfurt, high-rise
is used as an instrument to profile ‘Mainhattan’ as an
ultra-modern city. Amsterdam depends to a much
lesser degree on high-rise for its international image,
thanks to the presence of the historic city centre and
the multifaceted supply of cultural attractions.
Active or passive intervention Each city has
its own motives to stimulate or regulate high-rise
construction. These depend on the urban planning
context, the city’s structure, municipal policy, the
market demand for such developments and the
restrictions they are subject to. When making a
comparison with the high-rise policy of cities such as
The Hague, Rotterdam, Groningen, London and
Frankfurt, there is a clear distinction between cities
where high-rise is automatically considered desirable
and is therefore welcomed (Rotterdam, Frankfurt) and
cities where there is enough space for high-rise, but
strictly controlled by building codes (Groningen, The
Hague). This distinction trickles down into policy and
the policy instruments employed. In Rotterdam, since
the High-rise Quality Team already becomes involved
in projects at an early stage, there is an intensive and
pro-active relationship between the City Council and
project developers. Here the government functions
more as a sparring partner than as a dictatorial referee.
In Groningen, on the other hand, initiatives are tested
carefully at each and every stage using the high-rise
protocol. However, this procedure is very timeconsuming.
High-rise policy in Amsterdam Amsterdam
developed around the trading hub close to the Dam
on the IJ inlet, and spread outward from this point.
The city (within the ring) could be described as a 'flat’
city with an average building height of four to five
storeys. Since social-sector housing dominated here,
the building height has remained within these bounds
for a long time. The urban expansion areas outside the
present-day ring road are in larger-scale layouts, with
more space for high-rise. Since the 1960s, the building
height has increased with districts such as
Buitenveldert, the Molenwijk in Amsterdam Noord and
the Bijlmermeer, where the average building height is
11 storeys.
In the ancillary centres, which have been developing
since the 1970s on the periphery of the pre-war city,
there are more and more tall buildings. At these
intersections of arterial roads and public transport,
high-rise is playing an increasingly important role in
recent developments. Examples include Amsterdam
PlanAmsterdam
27

Zuidoost, with the Oval Tower of 94 metres, and the
Teleport area close by Sloterdijk bus and railway
station, with its Crystal Tower of 95 metres. At
locations in the city where new construction is being
realized, the building height has increased over the last
decade. There are many residential blocks of eight
storeys in the Eastern Harbour District and in the new
district of IJburg. The most recent high-rise plans
include a 150-metre residential tower in the ArenA
area and the combined office and housing complex in
the Mahler4 district on the Zuidas, where construction
is already far advanced.
Amsterdam’s High-Rise Impact Report
In Amsterdam’s structure plans, in which the city
council has been stipulating the parameters for the
further development of the city since 1974, the
stimulation or limitation of high-rise construction is not
tackled as a separate topic. Nevertheless, a Hoogbouw
Effect Rapportage (HER, or High-rise Impact Report)
was introduced in 1991, obliging the developers of a
tower to indicate the technical impact on the
environment, such as wind interference, the effect on
light and shade, and hindrance for transmitters. Other
aspects considered include the view, privacy and social
safety. In the proposals for revision of the HER, all
buildings measuring 30 metres or more fall must satisfy
the HER requirements. There are no longer any
exceptions, because a great deal of importance is
attached to a thorough analysis of the effects of highrise
on the surrounding built environment,
independent of the question of whether high-rise is
desirable at a given location. In the area within the ring
road, an HER is obligatory for buildings taller than 30
metres. In the areas bordering on and outside the ring
road, this applies for buildings over 60 metres high,
with the exception of high-rise at traffic intersections,
where an HER is only necessary for structures higher
than 90 metres.
With the HER it is definitely not a question of aesthetic
considerations – the task of the buildings inspectorate
and planning authorities – but primarily a case of
assessing the impact of high-rise. For example, an HER
must consider the organization and function of the
lowest storeys, as these play an important role in the
propagation of urbanity in a given area. Points for
consideration include the programme of functions and
amenities at street level, the position of the building’s
entrances, and access from car parks. The HER is the
responsibility of the city boroughs. The gauging of the
impact within a wider radius remains with the city’s
central administration, since these effects extend
beyond the borders of a city borough.
Careful insertion of high-rise Compared
with other cities, Amsterdam is not an obvious highrise
city. This is not simply because the airport and the
historic city centre impose limitations and – though the
cost of land in the city centre would make high-rise
construction an attractive option, the historic centre
enjoys protected status. Thanks to the multifaceted
character of Amsterdam, the city’s promotional policy
can underscore this wide-ranging profile, in which
high-rise is only one aspect rather than a leading
component. The spatial planning policy is also not
specifically focused on high-rise, but on densification
and intensification. For some locations in the city, highrise
is seen as an obvious means to achieve the
intended densification, while for other areas a compact
built volume accommodating various functions is more
appropriate.
Locations in Amsterdam where the clustering of highrise
construction does seem to be an obvious choice
are traffic intersections and multimodal hubs. By
concentrating functions in this manner at a short
distance from the transport hubs, the capacity of the
amenities can be exploited optimally, and the walking
distances are minimal. This achieves one of the policy
objectives from the Kiezen voor stedelijkheid (‘Opting
for urbanity’) structure plan of 2003.
Existing and future construction plans can serve as an
opportunity to insert vertical accents, thus increasing
the legibility of the city. The city’s new 20th- and 21stcentury
centres then fulfil a landmark function in the
cityscape. By concentrating high-rise in strategically
selected zones, the urban structure is rendered more
transparent and explicit.
28
PlanAmsterdam

De auteur
Marjolein Peters, Geldrop 1975
■
■
■
■
studeerde in 1999 af als stedenbouwkundige aan de TU Delft
werkt vanaf 2000 bij de Dienst Ruimtelijke Ordening, in het team SSR
(Structuur, stad en regio) aan regionale en stedelijke projecten
is betrokken geweest bij projecten als de Samenwerking Amsterdam-
Almere, het structuurplan Kiezen voor stedelijkheid, de Ruimtelijkeconomische
visie Schipholregio, het SPVE van het Middeneiland
IJburg, de structuurplanuitwerking voor de Westrand en de notitie
Hoogbouwbeleid Amsterdam
was gastdocent bij de Academie van Bouwkunst en is op dit moment
gastdocent aan de Hogeschool van Amsterdam
Van 14 februari tot en met 3 april 2004 is in het Arcam de expositie
Wat heet hoog - Amsterdamse hoogbouw in internationale context te zien.
Met maquettes, beeldmateriaal en begeleidende teksten wordt aandacht
besteed aan hoogbouw in Amsterdam. Aan de hand van een inventarisatie
van nieuwe ontwikkelingen en initiatieven, probeert ARCAM veranderingen
in de Amsterdamse situatie te signaleren.
Verkoop
PlanAmsterdam is te koop in het informatiecentrum
voor ruimtelijke ordening en wonen
De Zuiderkerk.
Zuiderkerkhof 72
Amsterdam
Tel. 020-552 79 87
e-mail :Zuiderkerk@dro.amsterdam.nl
Colofon
PlanAmsterdam geeft in acht themanummers per jaar informatie over ruimtelijke
projecten in de stad. In vier afleveringen van StadenGroen, een speciale editie van
PlanAmsterdam, staat het groen in de stad centraal.
Eindredactie Anneke van der Stoel
tel. 020-552 79 65
e-mail: stl@dro.amsterdam.nl
Basisvormgeving
RoVorm b.v.
Fotografie
Tenzij anders vermeld: RoVorm b.v./Hans Brons, DRO
Jaargang 10, nr. 1, februari 2004
www.dro.amsterdam.nl.
Omslagfoto
Lithografie en druk
Werkzaamheden voor de overbouwing van de A10-West
bij het Bos en Lommerplein.
Drukkerij van Amerongen

PlanAmsterdam is een uitgave van
de Dienst Ruimtelijke Ordening
van de gemeente Amsterdam
www.dro.amsterdam.nl
Prijs € 3,00